Balkanetan, Angolan eta Kolonbian ibiliondoren, egun Brasilen bizi da EuroparBatasunarentzat lan eginez. ASIER ZALDUA

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Itziar Barrutia 3 Iritzia 4-5Mirentxin gidariak 8-9 AixaVizuete 10 Leonardo Esnaola 112016: galdeketaren urtea 12-13

174. zenbakia. 2016ko urtarrilaren 8a

Asier SantillanNazioarteko gatazketan aditua

«Kapitalismo aseezinari mugak jarribehar zaizkio» 6-7

02 GOIBERRIPUBLIZITATEA

GOIBERRI 03KATE MOTZEAn

«Nire ametsa sorkuntzari denboragehiago eman ahal izatea da»

Itziar BarrutiaMutiloako ostatukoa

Asier Zaldua MutiloaItziar Barrutiak (Beasain, 1981)Arte Ederrak eta BarnealdeenDiseinua ikasi zuen. Ostalari-tzan lan egin du, batik bat. Le-henengo Itsasoko ostatuan,bere amarekin, eta orain Muti-loakoan, ahizparekin. Duelahiru urte hartu zuten ostatua,berak eta Nerea ahizpak. «Osogustura gaude. Herriko jendeakoso ondo hartu gaitu», dio.Zein zaletasun dituzu?Musika jotzea, zinea eta argaz-kigintza. Harpa jotzen ikasinuen eta orain biolinarekin hasinaiz.Biolina jotzea dioten bezain zai-

la al da?Dioten bezain zaila da, bai.Argazkiak ateratzeko Mutiloa-ko txoko egoki bat?Bernaola eta meatze bideak.Mutiloako ostatuko bezeroenplater kuttuna?Zapoa artoaren testurarekin.Liburu bat.Los renglones torcidos de Dios.Pelikula bat.Amamaasko gustatu zait.Musika talde bat.Beirut.Abesti bat.Beiruten Vagabond.Janari bat.Pasta.

Edari bat.Garagardoa.Oporretarako leku bat.Costa Rica.Goierriko txoko bat.Kizkitza.Amets bat?Sorkuntzari denbora gehiagoeman ahal izatea.Jaso duzun oparirik bereziena.Biolina.Gorroto duzuna.Faltsukeria.Mutiloako alkatea bazina...Oso zaila da Iñakik baino hobe-to egitea.Beasainen biziko ez bazina...Mutiloan: oso pozik, gainera.

ASIER ZALDUA

GOIBERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SLZuzendaria: Iñaki GurrutxagaKudeatzailea: Ione BerasategiKoordinatzailea: Tere Madinabeitia

Diseinua eta banaketa:Bidera zerbitzuak. Berria TaldeaLege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak:Beasain:Oriamendi, 32. 20200.Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.Telefonoak:Beasain: 943-16 00 56Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea:goiberri.eusPosta elektronikoa:goiberri@hitza.eusPublizitatea: 607 530 424 – publi@goiberri.eusBezero arreta / harpidetzak:902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen dutenerakundeak:Udalak: Altzaga, Arama,Ataun, Beasain, Itsasondo,Lazkao, Olaberria, Urretxu,Zerain, Segura etaZumarraga

«Beasainen bizikoez banintz,Mutiloan bizikonintzateke: osopozik, gainera»

04 GOIBERRIIRITZIA

Joseba Imaz GanzarainKazetaria

Goizanerengaldera

«Gogoanitsatsia dutgureherrian,asteartero-asteartero,baserritikazokaramandogaineanjaisten zenetxeko-andrearenirudia»

oizane du ize-na OrdiziakoAzokako inki-lino berriak.Txoko berezia

eta ikusgarria eman diote gai-nera. Feria garrantzitsu hone-tan –eta, oro har, nekazaritza-ren arloan– emakume baserri-tarrek izan duten etamantentzen duten garrantziaaitortu asmoz kokatu dute ber-tan. Egurra landuz sortutakoeskultura da Goizane, JavierArrieta artisau zegamarrak egi-na. Salmentarako posturanageri den etxekoandrea irudi-katzen du. Eserita, barazkiz be-tetako saskiak inguruan ditue-la. Izenak berak ere badu esa-nahia. Urteetan zehar, baitagaur egun ere, emakume base-rritarrak eguna argitu aurretikazaltzen baitira Ordiziara aste-azkenero. Bertako produktu etabezeroekin duten konpromisoagoizean goizetik bete asmoz.Egistasmo eder honek hiru

helburu omen ditu. Emakumebaserritarrei eurei begiruneaazaltzea, batetik; «beraiei etaeuren ama, amona eta aurre-koei», haiek egindako lanarenerrekonozimendu gisa. Azoka-ra gerturatzen diren herritarrakere gogoan izan dituzte eskul-

tura sortzeko garaian, baita ere,gure baserrietako andreei zorzaien «begirunea eta errespe-tua» gogoan izan dezaten. Etaazkenik, Ordiziako Azoka etaherria ezagutzera datozen bisi-tariengan pentsatu dute, Goi-zanek irudikatzen dituen labo-rarien garrantzia ezagutarazte-ko.Merezitako omenaldia, inon-

dik ere. Ordiziakoa bezalakomerkatu enblematiko batekbultzatua izateak, gainera,ikusgarritasun handiagoaematen die lan isila bezain ga-rrantzitsua egin duten goizaneguztiei. Gogoan itsatsia dutgure herrian, asteartero-aste-artero, baserritik azokara man-do gainean jaisten zen etxeko-andrearen irudia. Etxeko bara-tzako barazki eta lekak, jakigozoak denak, bezeroen eskurajartzen zituen hark ere. Irabazihandirik egiterik ez zuen izangobaserritar xume hark, bainahala ere luzaro eutsi zion herri-tarrekin zuen hitzorduari.Hainbat eta hainbat emaku-

meren bizia laburbiltzen du es-tanpa horrek. Baserriko lanaketa seme-alaben zaintza gutxiez eta, salerosketaren arduraere bere gain hartu izan dutegure ama, amona eta aurreko-

ek. Ez bakarrik etxeko gaiak sal-tzeko garaian, baita egunero-koan falta diren beharrezko jakieta produktuak erosterakoanere, haiek kudeatu izan duteetxeko martxa.Horretan Euskal Herria ez da

salbuespena izan. Mundukokultura eta herrialde gehiene-tan ere antzeko pisua duteemakume baserritarrak. Gara-pen bidean dauden herrialdee-tan are nabarmenagoa da erre-alitate hori, kalkulatzen baitalaborarien erdia baino gehiagoemakumezkoak direla toki ho-rietan.Hala ere, bada arrisku bat

honen guztiaren atzean. Goiza-neren irudia ohitura zaharrekineta gure amonekin soilik lotze-koa, alegia. Aurretik izan dire-nen lana aitortzeaz gain, orain-dik ere asko direlako kamareta-tik urrun, etxean eta baserrian,produktu osasungarri, zapore-tsu eta gozoak herritarren es-kura jartzeko lanean dihardute-nak. Produzitzeko nahiz saltze-ko modu berritzaileak bilatzendihardutenak, horietako asko.Lehen ez bezala, gainera, hain-batek beren ustiapenaren pro-tagonista nagusi ere badira.Goizaneren eskulturari begi-

ra, ez da zaila ulertzea horiekguztiak irudikatu nahi dituelabere presentziak. Baina irudituzait, baita ere, bere xalotasune-an artelan horrek guri ere –erosleoi– galde egiten digulaea Azokara eraman dituen pro-duktuak erosiko dizkiogun. Ho-rixe delako egin diezaiokegunomenaldi onena.

G

GOIBERRI 05IRITZIA

Hasi gaitun egutegi berriari orriak kentzen. Zer ote zekarkigunbisurte honek? Hori ezin jakin pasa arte, ordea! Onena izango di-nagu gure asmo berriak berehala gauzatzen hastea.Kultur mailan Donostiako kultur hiriburutzari erreparatu behar-

ko zionagu nahi edo nahi ez. Azalkeriatik harago mamiz eta edukizondo hornitua etor dadila, eta luzaroan iraungo duten lan moduaketa ereduak eraikitzeko bada hobe. Nolanahi ere, gu gure txikian,herrian betiko egitasmoei eutsi beharko zienagu. Eta ez ditinagufalta, zorionez!Euskal Herri mailan, gure korapiloak askatzeko, pausoz pauso,

abaguneak sortzeko gai izango ahal gaitun eta presoak nahiz ihes-

lariak gerturatzeko modua asmatuko ahal dinagu!Goierri mailan, erabakitzeko eskubideari dagokion erronka izan-

go dinagu eginkizun bikaina: 70.000 goierritarri kontsulta egiteragoazen ekainean eta denon ahalegina beharrezkoa izango dinagu.Izugarrizko ilusioa pizteko aukera ezin hobea zegon, gizarte ekime-

Konformista izanez gero«joan zaigun hau baino okerragoa ezdadila izan, behintzat, berria» esango diagu, bertan goxo. Ez gai-tuk, ordea, horrelakoak. Begiak ondo zabaldu eta ezin gaituk dau-kagunarekin konforme geratu. Ez horregatik! Aberatsak geroz etaaberatsago, pobreak pobreago; zapalduak zapalduago eta zapal-tzaileak indartsuago; jenero indarkeria kasuak ugariagoa; egura-tsa geroz eta kutsatuago; elkartasunez urriago; Euskal Herria gerozeta erdaldunago, españolago/frantsesago ... Horrela jarraitu be-har al diagu?2016ari begira, demokrazia eta erabakitzeko eskubidearen in-

guruko erronkak aipatu dituk, Iñaxio. Ez ote gaituk gai izango elkar-tu eta benetako etsaiari aurre egiteko? Garai batean bezala, Eus-kal Herri librea, euskalduna, Espainia eta Frantziaren bizilaguna,Europako beste herri bat izatea helburu hartuta, lortuko ote diaguelkarlanean aritzea?Guk etxean jaso genitian baloreak eta horiek dizkiagu habe eta

bidelagun. Egun, ba al zakiagu zer balore eman seme-alabei?,

etxeak ba al dik garrantziarik?, arduratzen al gaituk seme-alabaeuskaldunak, solidarioak, lagunkoiak, arduratsuak hezteaz ala ba-loreez eta elkartasunaz eskola, akademia, lagunartea, gizartea,komunikabideak eta ingurua, auzoa, arduratu behar direla pentsa-tzen diagu?Bion artean galderaz eta eginkizunez bete diagu urte berriaren

hasiera. Erantzuteko denbora eta ardura har ditzagula, lo geratugabe!

bateta

bat

Asteko irudia

Inazio Usarralde

Joxepa Madariaga

Josu Maroto

2015 urtekohitzakBestelakoak izan dira 2015 urteko hitzak. GukErrefuxiatuetaz hitz egitekoaukera izan dugu AsierSantillanekin.

netik bultzatuta. Egoki baliatzen asmatuko ahal dinagu! Lerrohauetatik, atrebentzia handiegia ez bada, nahi duen lazkaotarraridei egin nahi zionat laguntzeko gogoa badu gerturatu dadila gure-gana. Denontzat zegon lekua: demokraziaren eta erabakitzeko es-kubidearen alde dagoen edonorentzat.Asmo hauek guztiak ezin gauzatu, ordea, osasunak laguntzen ez

bazigun. Beraz, osasuna eta askatasuna denontzat urte berrian!

06 GOIBERRIELKARRIZKETA

«Siriako errefuxiatuakhartzeko gogo faltasalagarria da»

Asier SantillanAbokatua eta nazioarteko gaietan aditua

ASIER ZALDUA

GOIBERRI 07ELKARRIZKETA

Asier Zaldua UrretxuAsier Santillan (Urretxu, 1970)nazioarteko gatazketan adituada. Balkanetan, Angolan etaKolonbian lan egin zuen etaegun Brasilen bizi da. EuroparBatasunarentzat lan egiten du. Nolatan nazioarteko gatazkeki-ko halako jakinmina? Urretxuko Gurutze Gorrian ha-mar urte pasa nituen bolunta-rio gisa eta Zuzenbidea ikasinuenean Nazioarteko Zuzenbi-de Publikoak liluratu egin nin-duen. Beraz, 1992. urtean Bos-niara joateko aukera izan nue-nean, ez nuen asko pentsatueta ia bi hilabete pasa nituengerratearen biktimekin lan egi-ten eta bizitzen. Esperientzia honek mundu-

ko ateak ireki zizkidan eta bizi-tza beste ikuspegi batetik ikus-ten hasi nintzen. Argi nuen gizaeskubideen arloan lan eginnahi nuela. Euskal Herrian gizaeskubideen arloa oso politiza-tua egon da beti eta ni bezalakoheterodoxo batentzat ez zego-en lekurik. Beraz, kanpora begi-ratu behar izan nuen. Deustuneta Alemanian master bat egi-teko beka bat lortu eta Balka-netara itzuli nintzen. Zer egin duzu ordutik?2000. urtean Euskadira itzulinintzen ELA sindikatuarekin lanegitera, baina ez nintzen mol-datu. Lan taldean arazoak az-tertu eta erabakiak hartzeraohituta nengoen, eta ez nagusibati beti ‘bai’ esatera. Handikgutxira, Nazio Batuek Angolanlan egiteko deitu zidaten etaondoren Kosovora bueltatunintzen. 2007. urtean EuroparBatasunak (EB) Kolonbian lanegiteko aukera eskaini zidaneta orain EBrekin Brasilen nago.Zeintzuk dira bizi izan dituzunune latzenak eta pozgarrienak? Latzena, lagunak edo lankide-ak galtzea da. Ezagunak galduditut Afganistanen, Sirian etaIraken. Lagun asko ditut hangoaferetan eta hain ezagunak ezdiren beste leku arriskutsu ba-tzuetan. Azken aldi honetakoune pozgarriei dagokienez, Ko-

derdi politikoak dira berradiski-detzea, memoria, egia... kudea-tzen ari direnak eta ez dakit horiona den. Memoria ofizial batadostea ondo dago, baina gi-zarteak memoria honen eraiki-tze prozesuan parte hartu be-har du. Erakundeek udalei txos-tenak ematen dizkiete etaalderantziz izan beharko litza-teke. Nola ikusten duzu mundua?Mundua nahiko nahastutaikusten dut. Siria, Irak eta Afga-nistango egoeraren erantzule-ak asko dira eta batzuk ez ditu-gu oso urruti, baina isil-isilik ja-rraitzen dute eta gizarte zibilakez die konturik eskatzen. Kapi-talismo ase ezinari dagokionez,arauak jarri behar dira: piztieimugak jarri behar zaizkie. Bes-tela, jan egingo gaituzte.

lonbiako gobernuaren etaFARC-en arteko akordioa azpi-marratuko nuke. Negoziaketenhasieran laguntzeko aukeraizan nuen eta poztasunez ikus-ten dut prozesua aurrera doala.Dena den, akordioen exekuzioaoso zaila da eta horrek urduri-tasun eta kezka handiak sor-tzen dizkit. Egun Brasilen bizi zara. Zertanzabiltza?Argentinan, Brasilen, Txilen,Uruguain eta Venezuelan ditu-gun garapenerako programakjarraitzen ditugu. Giza eskubi-deak, gobernu onak eta zuzen-bide estatua sustatzea da gurelana. Bertako Gobernuz Kan-poko Erakundeekin eta uniber-tsitateekin lan egiten dugu.Leku lasaia dela badirudi ere,arazo larriak daude: poliziarenindarkeria, arrazakeria, generoindarkeria eta indigenen aurka-ko indarkeria, esaterako. Pren-tsa askatasunaren eta infor-mazio eskubidearen aldeko,ustelkeriaren aurkako eta mi-grazioaren inguruko proiektuasko ditugu. Oso gustura nago. Nola ikusten da Euskal HerriaBrasildik?Europako egoera ekonomikoak

urduritasuna sortzen dit. Go-bernuek nahiko gaizki jokatudute herritarrekin eta honekondorio larriak ekarri ditu. Luze-ra, aldaketa sakonak ez badau-de, ondorio larriagoak ekarrikoditu. Desberdintasunak gehiegihanditu dira eta zerbitzu publi-koetan, hezkuntzan eta justi-zian murrizketa larriak egondira. Brasilen antzeko egoerabatean murgiltzen hasi gara. Bestetik, ETAren su-etena-

ren inguruan, itxaropentsu etaharrituta nago. Itxaropentsu,azkenean, ETAk indarkeria baz-tertzeko erabakia hartu zuela-ko. Bere irauteak sekulako eriaketa minak sortu ditu gure gizar-tean eta, behingoz, beste gizar-te bat eraikitzeko erronkarenaurrean gaude. Bestalde, gizar-te zibila ez dut oso mobilizatutaikusten eta horrek harridurasortzen dit. Erakundeak eta al-

Nola ikusten dituzu Siriako afe-ra eta errefuxiatuena?Europako estatuek askoz erehobeto erantzuteko medioakdituzte. Gogo falta, salagarriada. Gerra Europatik oso gertudago. Bitartean, zertan arigara? Ostrukarena egiten? Komunikabideei dagokie-

nez, gaurko informazioa Bos-niako gerraren garaikoa bainoarinagoa da. Garai hartan, Bos-niako gerrarekin gosaldu, baz-kaldu eta afaltzen genuen. Irudihaiek tripetako mina ematenziguten. Mina tripetatik biho-tzera, bihotzetik burura eta bu-rutik poltsikora. Solidarioagoakginen. Orain, berriz, zer ikustendugu? Eztanda bat noizbehin-ka, tankeak, abioiak eta, ba-tzuetan, errefuxiatuak. Negugorriko hotza, eztanden eragi-na, tankeen hots ikaragarria...ez ditugu ikusten, ez entzuten,ez sentitzen.Etorkizunari begira, ze asmo di-tuzu?Doktoregoa amaitzen ari naiz.Balkanetan egondako urteetanikasi eta ikusitakoak jaso ditut.Bestalde, modan ez dagoenarren, beti defendatu ditut EBeta bere itunek jasotzen dituz-ten oinarriak. Giza eskubideen,demokraziaren eta garapene-rako elkartasunaren defenda-tzaile sutsua naiz. Euskaltasu-na oinarritzat hartuta, oso eu-roparra sentitzen naiz. Hala,EBrentzat lan egiten jarraitukodut. Bestalde, kanpoan egoteak

ez du esan nahi gure egunerokoarazoak ahazten ditudanik.Rights International Spain(RIS) Gobernuz Kanpoko Era-kundean lan egiten dut: memo-ria historikoaren eta justizia in-ternazionalaren alde lan egitendugu eta zuzenbide estatuarenaurkako ekintzak salatzen ditu-gu. Esate baterako, Mordaza le-gearen aurka jo dugu. Justiziasistema independentea behardugu, Euskal Herrian pairatu di-tugun indarkeria mota guztie-kin eta giza eskubideen urrake-tekin bukatzeko.

«Kolonbiakonegoziaketenhasieranlaguntzeko aukeraizan nuen»

«Memoria ofizialaadostea ondo dago,baina gizarteakprozesuan partehartu behar du»

«Kapitalismo aseezinari dagokionez,arauak jarri behardira: piztiei mugakjarri behar zaizkie»

«Beti defendatuditut EuroparBatasuna eta bereoinarriak, modanez dagoen arren»

08 GOIBERRIASTEKO GAIA

Elkartasunak jarri zituen errepidean. Euskal preso politikoen senideei bisitakegiten laguntzen dien boluntario taldea da Mirentxin Gidariak. Goierri mailan20 bat gidari aritzen dira borondatezko lan horretan, baina gehiago behar dira.

Arkaitz Apalategi Seniderik ez bisitarik gabe.Lema horrek ezinhobeto labur-biltzen du Mirentxin Gidariaktaldeko boluntarioen lana.Euskal preso politikoen senide-ei kartzeletara egin beharrekobisitetan laguntzeko sortu zenelkartea. Eta egun, dozenakalagunen borondatezko lanariesker, senide horietako askokbadute bidaidea, asteburuerodispertsioaren errepideetanbarrena egin beharreko milakakilometrotako bidean.

Euskal Herrian barrena hain-bat gidari talde sortu dira; ho-

rietako bat da Urretxu-Zuma-rragakoa. Pixkanaka haztenjoan den taldea da, eta aurtenlaugarren urtea egingo dute lanhorretan.

Jone Arkauz eta Andoni Biaintaldeko kideetako bi dira. Eus-kal presoen eskubideen aldelan egindakoak ziren biak, bai-na «senideekin beste harre-man bat izan eta zuzenean era-giteko gogoa» zuten. Hala eza-gutu zuten Mirentxin Gidariekegiten zuten lana, eta buru-be-larri sartu ziren. «Jakin genuenOñatin bazela Mirentxin gidaritalde bat». Haiekin harrema-

netan jarri eta berehala hasi zi-ren elkarlanean. Hurrengo pau-soa, Urretxun eta Zumarragantaldea sortzea izan zen. «Mi-rentxin gidari taldeak nola fun-tzionatzen zuen azaltzeko hi-tzaldi bat egin genuen hemen,eta uste baino jende gehiagoanimatu zen, zerrenda bat osa-tu genuen, eta harrezkero urte-ro egin dugu. Aurten laugarrenurtea izango dugu».

Borondatezko lanaMirentxin Gidarien lana erabatborondatezkoa da. Eskatzenden bakarra, urtean behin aste-

buru bat hartu eta bidaia bategitea da. Andoni Biainen ara-bera, «urte hasieran antolatzenda eta hartzen den konpromi-soa da urtean asteburu bat ho-rretarako gordetzea. Aurtengo-ak adibidez banatu ditugu, etaboluntarioek badakite 2016anzein asteburu tokatuko zaien».Urtean behin biltzen dira, etahan egiten dute urte osoko irte-eren banaketa. Gero, taldekoarduradunak asteko bidaia egi-tea tokatzen zaien gidariekinbiltzen dira, senideei eta bi-daiari buruzko informazioaemateko.

Mirentxin gidariak

GOIBERRI 09ASTEKO GAIA

Nazio mailako egitasmoa da,eta bidaiak, Etxeratekin elkar-lanean antolatzen dira. Gida-rien lana ostiral iluntzean hasiohi da. Aurrena, furgonetarenbila joan behar izaten dute.

Guztira 9 ibilgailu ditu Miren-txin Gidarien elkarteak. Haie-tako bat hartu, eta senideenbila joaten dira gero. Behinhaiek jasotakoan, bataz beste1.600 kilometroko bideari eki-ten diote.

Gogorra, baina politaMirentxin Gidarien lanak, eus-kal preso politikoen errealita-tea gertutik eta beste era bate-ra ezagutzeko aukera eman dieboluntario gazteei. Biainen hi-tzetan, «bidaia bat egiten du-zunean ikusten duzu zein gogo-rra den senideentzat, urtetanedo hainbat hamarkadatan,astebururo errepidera atera etahorrenbeste kilometrotako bi-daiak egitea. Zigor bikoitza dahaientzat, mendeku bat».Uste berekoa da Arkauz ere.

«Senideekin jolasten dute, dis-pertsioarekin senide dituzten

presoak ikusteko zailtasunakjartzea besterik ez baitute lor-tzen. Eta kontuan izan behar daarriskutsua dela astero horrela-ko bidaiak egitea 40 minutukobisita bat egiteko. Ze hemenjendea hil da errepideetan».Bidean zehar ere «denetarikoegoerak» aurkitu izan dituzte,batzuk oso gogorrak. «Senarrabisitatzen 20 urte daramatzanemakume bat, orain semea erebisitatzera joaten ikustea, adi-bidez».Familiarentzako oztopo ga-

rrantzitsua izateaz gain, dis-pertsioarekin edota argazkiakerakustearen debekuarekin«presoa deuseztea» bilatzendutela azaldu dute, «errealita-tetik kanpo utzi eta ikusezin bi-lakatu». Horregatik, egoera ho-rren aurrean «borrokatu» eginbehar dela uste dute, «bakoi-tzak bere esparrutik eta ahalduen eran».Egoera gogorrak ikusi arren,

senideekin zuzeneko harremanhori izatea betetzen duen zer-bait dela azaldu dute biek. Biai-nek azaldu duenez, «gidariei bi-

daia zer moduz joan zaien gal-detzean, normalean denak ne-katuta etortzen dira, baina po-zik bizitakoarekin, senideakezagutzeaz gain, bidaietan sor-tzen den giroa ere oso politaizaten baita. Senideek. gainera,asko eskertzen dute, eta zentzuhorretan oso aberasgarria da».

Boluntario bilaUrretxu-Zumarragako Miren-txin Gidarien taldean 20 bat la-gun ari dira boluntario lanean.Kopuru txarra ez bada ere, jen-de gehiago bildu nahi dute.«Aurten 14 bidaia ditugu hartu-ta, eta horiek egiteko 28 lagunbehar ditugu». Izan ere, bikote-ka antolatzen dituzte bidaiak,gidari bakarrak egiteko distan-tzia luzeegiak direlako. Taldea Urretxu-Zumarragan

finkatuta badago ere, «Goierribeheko jendea ere» animatuda bidaiak egitera. Hori ikusita,beraien asmoa taldea Goierrirazabaltzea dela azaldu du Ar-kauzek. Egitasmoan parte har-tzeko prest dagoenak, gidaribezala edo beste edonola la-gunduz, mezu bat bidal dezakemirentxingidariak@gmail.comhelbide elektronikora.

Dispertsioaren datuak

413Preso politiko. Gaur egun espe-txean dauden euskal preso politi-koen kopurua da. Gehienak, Es-painiako eta Frantziako kartzele-tan sakabanatuta daude. Horienartean, 17 dira preso goierritarrak.

1.600Kilometro. Preso politikoen seni-deek, bataz beste 1.600 kilome-tro egin behar dituzte asteburue-ro; kasurik okerrenetan, 2.200kilometrotik gora ere bai.

«Bidaia egitenduzuenean ikustenduzu zein gogorraden. Zigor bikoitzada, mendeku bat»Andoni BiainMirentxin gidaria

«Dispertsioarekinfamiliari oztopoakjartzeaz gain,presoa deusezteabilatzen dute»Jone ArkauzMirentxin gidaria

Izena (Herria) Espetxea Distantzia

Joseba Arregi (Legazpi) Villena (Alacant) 707 km.Iban Apaolaza (Beasain) Alborote (Granada) 832 km.Lierni Armendariz (Beasain) A lama (Pontevedra) 720 km.Rufino Arriaga (Ordizia) Puerto I (Cadiz) 1132 km.Mikel Azurmendi (Beasain) Picassent (Valentzia) 598 km.Ainhoa Barbarin (Urretxu) Picassent (Valentzia) 598 km.Ismael Berasategi (Urretxu) Moulins Yzeure (Frantzia) 736 km.Aitor Esnaola (Legorreta) Ocaña I (Toledo) 487 km.Oskarbi Jauregi (Zaldibia) Picassent (Valentzia) 598 km.Xabier Makazaga (Segura) A Lama (Pontevedra) 720 km.Idoia Mendizabal * (Ordizia) Picassent (Valentzia) 598 km.Pakito Mujika (Ordizia) Zuera (Zaragoza) 311 km.Mikel Otegi (Itsasondo) Ocaña I (Toledo) 487 km.Joseba Segurola (Urretxu) Murtzia 793 km.Xabier Zabalo (Zumarraga) Puerto I (Cadiz) 1.132 km.Belen Gonzalez (Lazkao) Lazkao Etxean preso.

* Umearekin batera dago kartzelan

Urretxu-Zumarragako MirentxinEgunean ateratako taldekoargazkia. MIRENTXIN GIDARIAK

10 GOIBERRIGAZTEAK

Argitaletxeen babesikgabe, hiru liburu kalean Maialen Igartua ZumarragaHaurra zenetik irakurle sutsuaizan da Aixa Vizuete (Zumarra-ga, 1989). Hamabost urte zi-tuela, ordea, irakurri bakarrik ez,idazten ere hasi zen. «Buruaideiaz eta istorioz beteta nuen,eta koaderno batean apunta-tzen hasi nintzen», adierazi du.26 urterekin, hiru eleberri dituargitaratuta, laugarrena bideaneta bosgarrena idazten hasita.

Saga bat osatzen ari da Vi-zuete, Lirio de sangre izenekoa.Fantasia, ekintza, umorea etamisterio puntu bat dituzte bereeleberriek. Neskato nerabe batda protagonista, akats buro-kratiko baten ondorioz mundumagiko batera eramaten dute-na. «Ez da goi mailako fantasia,dragoiekin eta zaldunekin, bai-zik eta fantasia urbano bat»,azaldu du Vizuetek.

Hasieran afizio modura hasizen Vizuete idazten; idazteaihesbide bat zen berarentzat.Gerora, ordea, ingurukoei bereidatziak pasatzen hasi zen, ira-kur zitzaten. «Orduan hasi nin-tzen idazten nuenarekiko ardu-ra sentitzen, besteek irakurtze-ak eskatzen duelako ondoidatzi beharra edo». Idatzita-koa argitaratzea gustatuko li-tzaiokeela pentsatu zuen egunbatean, eta goitik behera berri-datzi zuen dena.

Bere kabuz argitaratutaArgitaletxeekin ez du zorterikizan Vizuetek, baina horrek ezdu eragin bere idatziak kajoibazterrean geratzea: diru apurbat bildu eta bere kabuz argita-

Internetez saltzen ditu liburuak, baita azoketan ere; irudian, Zumarragako Made in Urola artisau azokan. MAIALEN IGARTUA

ratzea erabaki zuen. «Liburubatzuk saltzea lortzen dudane-an, diru horrekin beste batzukargitaratzen ditut». Internetez saltzen ditu libu-

ruak Vizuetek, baita azoketanere. Eta uste baino harrera ho-bea izaten ari da. «Uste nuennire liburuak nerabeek irakurri-ko zituztela, baina konturatunaiz helduek ere erosten dituz-tela, eta gustatu egiten zaie,gainera». Hori dela eta, adinguztietako jendeari gomenda-tzen dizkio bere liburuak.Etorkizunean idaztea ogibi-

de bihurtu nahi du Vizuetek.Eleberriak idazteaz gain, bideo-jokoetarako gidoiak ere idaztenari da orain, eta horrekin lekubat irekitzen saiatuko da.

Babeslea

GOIBERRI 11MOTZEAN

Esnaola,ruandarrenizarra Berrogei urtean Ruandan behartsueilaguntzen aritu zen Leonardo Esnaolalazkaotarra. Abenduaren 9an hil zen.

Aimar Maiz LazkaoMisiolari bokazioa hasieratikizan zuen Leonardo EsnaolaOllakindiak (Lazkao, 1932 –Donostia, 2015), ia-ia apaizegin zenetik ibili baitzen Afri-kan, geruza sozial baxuenekopertsonei laguntzen. Abendua-ren 9an hil zen, apaiz erretira-tuen Donostiako egoitzan. Bai-na aztarna sakona utzi du. Apaiztu eta gero, Angioza-

rren (Bergara, Gipuzkoa) biurte egon ondoren, Angolarajoan zen, misioetan, 1960an. Bi

urtean izan zen han, Portugalenkolonia izatetik askatasuna lor-tzeko unean. Portugaldarrekkanporatu zuten, hango egoe-raren berri emateagatik. Etxean hilabete pare bat

besterik ez zuen igaro. 1962anRuandara joan zen, Elizbarru-

tiak urte hartan zabaldu bai-tzuen garapen misioa —2001ean itxi zuen—. Eskolak eta etxeak eraikitze-

ari ekin zioten euskal misiola-riek; nekazaritza erakutsi eta el-karteak sortzen lagundu zietenruandarrei; langabezia handia-ren ezinean, gazteei irtenbidebat irakasten. 13 apaiz euskal-dunek lan egin dute han.

Gerrak ez zuen uxatu «Beraiekin egon, beraien ara-zoak ikasi, ahal denean lagun-

du, arriskuetan egon, pozetanere bai». Hala laburtu zuen Es-naolak berak haien Ruandakojarduna, 1998an, Goierritarraaldizkarian. Arriskuak ere bizi izan baitzi-

tuen. 1990ean gerra lehertuzen, eta 1994an giza-sarraskia

eragin zuten etnien arteko bo-rrokek. Esnaolak han segi zuenbizitzen, eta lanean. Urte ba-tzuk geroago, agintariek behar-

tu zuten Ruanda uztera. Berrizitzuli ziren, hala ere. 2000n Isi-dro Uzkudun laguna hil zieten;eta 2002an Joxe Ramon Amu-narriz, ustezko istripu batean. Rwanda Taldeak hartu zuen

Lazkaon Esnaolaren lekukoa.«Gure izarra zen».

Leonardo Esnaola, 1998an,Lazkaora etorri zen batean.GOIBERRI

Oinarrizko eraikinaketa gizarte-sareaeraikitzen aritu zen,1962tik 2001era,ruandarrekin

12 GOIBERRI2016: GALDEKETAREN URTEA (I)

Gure Esku Dagok ekainaren 19rako antolatu duen erabakitzeko eskubidearenherri galdeketaren harira, gaurtik hasita, ‘2016: galdeketa urtea’ atal bereziaargitaratuko du Goiberri astekariak, hamabostean behin.

Loinaz Agirre Idiazabal2008ko Idiazabalgo San Blasjaiak «historikoak» izan ziren.Aurreko urteetan bezala, herrikirol jaialdia aldarrikapenerakoaitzakia bilakatu zen. Bainaegun hartan, aldarrikapenak ki-rolak baino pisu handiagoahartu zuen. Izan ere, sentsibili-tate desberdineko eta kuadrillabereko bi lagunek, Miel MariImazek eta Asier Oiarbidek,bata ezker abertzale ingurukoaeta bestea EAJko zinegotzia,eskuz esku, erabakitzeko esku-bidearen aldeko mezua irakurrieta eskubide horren alde lanegiteko konpromisoa berretsi

zuten jendez beteta zegoenIgarondo pilotalekuan.

Harrezkeroztik, Autodeter-minazio Eskubidearen aldekoIdizabalgo Herri ekimenak le-henengo, Nazioen Munduakgero, eta Gure Esku Dago dina-mikak gaur egun, behin bainogehiagotan erabili izan ditu biidiazabaldarrak eredutzat edoadibidetzat.

Omenaldi aurkezpenaMiel Mari Imazek gogoratu due-nez, «aurkezpen ekitaldia izanbehar zuen hura formatuz al-datu egin zen, egun batzuk le-henago herri kirol taldean zebi-

len Mikel Garmendia hil bai-tzen. Omenaldi kutsu bat hartuzuen gehiago. Baina aurkezpe-neko testua irakurri genuen.Hasierako mezu hura hantxeeman zen».

Dena den, batarentzat zeinbestearentzat, egin zutena «ezzen horrenbesterainokoa»izan. «Egia da Angelek [Oiarbi-dek] askotan aipatzen duenekitaldia izan zela. Mezu txikibezala eredugarria izan zenbaina nik ez diot transzenden-tzia gehiegi ematen».

Biek garbi dute, Gure EskuDagoren arrakastaren gakoa ezzela beraiek irakurritako testu-

tik etorri. «Nonbait jarri beharbaldin bada abiapuntua, ados,baina hortik aurrera, iritsi denlekura iristeko lan gehiago eginduenik bada. Gurdiari tira egi-ten asmatu dutenak eta zeingaraitan zein ate jotzen asmatudutenak beste batzuk izan dira.Hori bai, ez genuen pentsatukogaur egungo dimentsiotara iri-tsiko ginenik».

Irakurri zuten agiria ez duteetxeko paper artean aurkitu,baina Imazek ondo gogoan duirakurri zuten mezua: «Harrez-kero eman izan den mezua izanzen: bat egiten dugun puntuanoinarrituz, alegia, erabakitzeko

Eskutik helduta

GOIBERRI 132016: GALDEKETAREN URTEA (I)

eskubidearen aldeko aldarrika-penarekin bat eginez, herri kiro-la aldarrikapena egiteko tresnagisa erabiltzea».Hemerotekari tira eginda,

2008ko urtarrilaren 29ko Goie-rriko Hitza egunkarian honakokronika irakur zitekeen: «Idia-

zabalgo Herri Kirol Taldea etaAutodeterminazio Eskubidea-ren aldeko Idiazabalgo Herriekimenak izaera eta pentsaeraanitzeko pertsonek osatzendute. Ez dugu alderdikeriariknahi. Aniztasunaren barruanberdintasunean oinarritutakoekimen bat dugu hemengohau. Bakoitzak izan ditzakeenazken helburu desberdinakerrespetatuz, elkarrekin egindezakegun bidea elkarrekinegitea dugu xede. Aldarrikapenhori sentsibilitate politiko des-berdinek oinarritzat dutela ziurgaudelako hartu dugu».Herri kirol taldea 2008an Es-

koziara eta 2009an Katalunia-ra joan zen, bi herrialdeetakoerrealitatea gertutik ezagutze-ko helburuarekin.

Elkarrekin oinez2008tik gaurdaino ez du euri

gutxi egin eta ur handitan sar-tuta dabil Gure Esku Dago. Le-henengo Idiazabalen, geroGoierrin, eta gaur egun EuskalHerrian, erabakitze eskubideamahai gainean jartzeko ekintzaugari egin ditu eta egingo ditu.«Gure Esku Dagoren arrakas-

tarik handiena izan da, MielMari eta biok metafora bezalahartuta, biok onargarria dentermino batean ados jarri gare-la, elkarrekin oinez hasteko au-kera ematen du horrek eta horilorpen handia da», zehaztu duOiarbidek. Ziur daude erabakitzeko es-

kubideak euskal herritar askobatzen dituela. Hainbat herri-tan lanean ari diren lantaldeakdira horren adibiderik nabar-menenak. «Gure Esku Dagorenaitzakian sentsibilitate desber-dineko jende asko elkarrekin la-nean ari da. Soziologikoki pau-so handia da hori. Bidean ozto-poak izango ziren, errezeloakere bai, baina gainditu egindira», diote. «Euskaldunon ar-tean getoak eginda geneuzkaneta Gure Esku Dagorekin ikusida elkar biltzeko, batzeko etaelkarrekin oinez hasteko gai ga-

rela», nabarmendu du Oiarbi-dek.

Gizartea «saneatzeko»Ildo horretan, ekainaren 19koerabakitzeko eskubidearen in-guruko herri galdeketak «gizar-tea saneatzeko ariketa polita»

izango dela uste du Imazek. Oiarbideri, dena den, kezka

eragiten dio galdeketak: «Ezdut giro egokirik ikusten. EH Bil-du eta EAJ txakurra eta katuakbezala dabiltza eta hortikadostasun batera iristeko ezdut aukerarik ikusten. ETAk ar-mak utzi zituenetik gaur egune-ra arte egin dena oso gutxi da».Imazen ustez, «herriak mugi-

tu behar ditu alderdi politikoak;Katalunian hori gertatu da. Gi-zartea eragiteko tresna batgehiago da herri galdeketa. Al-derdi politikoak orain bainogehiago kutsatu behar ditugu».Oiarbidek ere garbi du era-

bakitzeko eskubideak «herrita-rren indarra eta alderdi politiko-en arteko akordioa» beharrez-koak dituela: «Gure EskuDagok sekulako lana egin du,baina nik uste dut gutxi kutsatudugula».

2008ko urtarrilaren 27anIdiazabalgo San Blas jaietakoherri kirol jaialdian irakurrizuten Miel Mari Imazek etaAsier Oiarbidek erabakitzekoeskubidearean aldekoaldarrikapena. ESTITXU IMAZ

«Gure EskuDagorekin ikusi daelkarrekin oinezhasteko gaigarela»Asier Oiarbide2008an EAJko zinegotzia

«Ekainaren 19koherri galdeketagizarteasaneatzeko ariketapolita izango da»Miel Mari ImazEzker abertzale ingurukoa

14 GOIBERRIINTERNET

saretikSarean ikusia

HitzarensakelekorakoaplikazioaGoierriko Hitza sakelekoarenbidez jarraitzen dutenek,erreminta berri bat izangodute hemendik aurrera: Hi-tzaren APPa. Aplikazio ho-nen bidez, Hitzaren edukiakmodu errazagoan aurkitu etairakurri ahal izango dira, etaagenda kontsultatzeko au-kera ere emango du. Gainera,sakelekoaren pantailan bo-toia izanda, gunera errazagosartzeko aukera ematen du.Aplikazioa eskuragarri dagojada, APP Store nahiz GooglePlay plataformetan.

Urte berriarekin batera, ohikoaizaten da pasa den urteari erre-

pasoa egitea. Egunkari gehie-nek ateratzen dituzte urteka-riak eta ale bereziak, eta Inter-neten ere, webgune asko diragehien ikusitako bidalketak ja-sotzen dituztenak. Goierriko Hi-tzak ere, bere webgunearendatuei errepasoa egin die.Webguneari dagokionez, ur-

tez urte hazten jarraitzen du bi-sita kopuruak. 2013an 336.000bisita izan zituen, 2014an391.000 izan ziren, eta2015ean, 555.000. Datu horiekhilabetez hilabete aztertuta,apirila eta maiatza izan diramugimendu gehien izan dute-nak, biak ere 65.000 bisitakomugatik gora ibili baitira. Albis-terik bisitatuenei dagokionean,berriz, Oianguko jatetxearenirekiera zela eta egindako erre-portajea eta Joxe Azurmendi fi-losofo zegamarraren elkarriz-keta daude.

Ikus-entzunezkoen arloaridagokionean ere, urtez urtegero eta bisita gehiago pilatzenjarraitzen du Goierriko HitzarenYoutubeko kanalak. Aurtenguztira 177.000 ikustaldi izanditu; 500.000 minututik gora.Bideorik ikusienen artean, Ze-gama-Aizkorri proba eta Pirritx,Porrotx eta Marimototsenemanaldia daude.

Webguneko bisitek gora Datuak

555.803Bisita. goierri.hitza.infowebgu-neak 2015. urtean zehar izanduen bisita kopurua da.albisterik bisitatuenak6.750.Oiangun osagai guztiakprest.4.447.Azurmendi. «Ez boron-date txarrez, baina gizarte erabatespainolizatua daukagu».3.939. Goierriko ehunka lagunekeman diote euskarari bultzada,Korrikan parte hartuta.3.669. Irantzu Aizpurua ataunda-rra gogoratu dute Igartza zelaian.2.883. Segura eta Zaldibia, Goie-rriko herririk gazteenak.bideorik ikusienak25.398. Zegama-Aizkorri mendimaratoia 201520.552. Pirritx, Porrotx eta Mari-motots pailazoen ‘Amalur’ ikuski-zun berria.6.547. Circo Italiano Urretxun.4.805. Korrika 19 Goierrin.4.267. Irizarrek i8 autobus berriaaurkeztu du.

Urtez urte haztenjarraitzen dugoierri.hitza.euswebgunearen bisita kopuruak

Aurten guztira177.000 ikustaldiizan ditu ‘GoierrikoHitza’-renYoutubeko kanalak