Ezerengainetikpertsona Senide transexualakgizartean aurkitu dituenmugak azaleratzen 8-9

Transexualitatea familian ezagutu dute Marijo eta Maddi Imazek. MAIALEN IGARTUA

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Gaizka Oiarzabal 3 Iritzia 4-5Juan Carlos Diez 6-7 MaitePerea 10 Sahararen aldekokrosa 11 Unai Agirre 12Napoleon Goierrin 13 OskarbiOinetakoak 15

136 zenbakia. 2015eko otsailaren 20a

GOIBERRI 03KATE MOTZEAn

«Martxoan Bertsoak herritarreninplikazioa lortu du hasieratik»

Gaizka OiarzabalMotz tabernako ugazaba

Miriam Luki UrretxuGaizka Ormazabal du izenabaina gehienek Pitillo izenare-kin ezagutzen dute Urretxuneta Zumarragan. MartxoanBertsoan zikloa gaur hasi da,eta Ormazabalen Motz taber-nak kanporaketa bat hartukodu urtero bezala. Kantatu ereegingo du taula gainean.Zaletasun bat?Musika.Bertsolari bat?Unai Iturriaga.

Bertso doinu bat?Habanera.Martxoan Bertsoak zer du bere-zitik?Herritarren inplikazioa lortu duhasieratik, taula gainera igotakantuan zein entzule gisa.Abesti bat?Erramun Martikorenaren Min-tzo zenPettiren bertsioan.Liburu bat?Orain irakurtzen ari naizena: Lacasta vasca, Ahoztar Zelaieta-rena.

Janari bat?Arrautzak patata frijituekin.Amets bat?Kartzelan dauden lagun guz-tiak kalean ikustea.Gorroto duzuna?Txutxu-mutxuak.Goierriko txoko bat?Izazpiko gaina.Herriko alkate bazina?Kontzertu elektrikoak egitekogune bat sortuko nuke, Kafeantzoki bat? Egun ez dagoUrretxun ezta Zumarragan ere.

«Alkate banintzkontzertuelektrikoak egitekogune bat sortukonuke bi herriotan»

AIZPURUA

GOIBERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SLZuzendaria: Loinaz AgirreKudeatzailea: Aloña LandaKoordinatzailea: Arkaitz ApalategiProdukzio arduraduna: Mikel AlbisuDiseinua eta banaketa:Bidera zerbitzuak. Berria TaldeaLege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak:Beasain:Oriamendi, 32. 20200.Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.Telefonoak:Beasain: 943-16 00 56Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea:goiberri.hitza.infoPosta elektronikoa:goiberri@hitza.eusPublizitatea: 607 530 424 – publi@goiberri.eusBezero arreta / harpidetzak:902-82 02 01 – harpidetza@hitza.eus

Diruz laguntzen dutenerakundeak:Udalak: Altzaga, Arama,Ataun, Beasain, Itsasondo,Lazkao, Olaberria, Urretxu,Zerain, Segura etaZumarraga

04 GOIBERRIIRITZIA

Andoni SalameroIrakaslea

Mikro irekia

«Betimirestendutekimenaerakustenduenherritarra,bere bideanzerbaitberriaerakutsinahiandabilena»

ire lagun denEnrique Zal-dua zumarra-garrak MikroIrekia ekital-

dia antolatu zuen otsailaren13an, Urretxuko Santa Barbaraaterpetxean. 21:00-etan hasizen ekitaldia, jende gutxi hur-bildu zen bertara, 15 bat per-tsona, eta bertaratu nintzenhartan, nire jarduna labur izanbazen ere, esperientzia hauikusteko, sentitzeko eta bizi-tzeko aukera izan nuen. Gauzada bertaratzen zen guztiari mi-kroa eskaintzen zitzaiola,abestu, errezitatu edo antzez-teko egokiera emanez. Baina,tamalez, inor gutxik hartu zuenmikroa, Enriquek hartu zuen,gehienbat, eta neuk unetxobatean, eta hala osatu genuenhango saiakera.

Nik, hementxetik txalotunahi dut Enrique, txalotu nahidut berrikuntzaren keinua he-men eskaini izana, gure he-rrian, urraturiko bide berrian ai-tzindari eta bide-erakusle iza-nez, ondotxo baitakigu bideakirekitzea, aukera berritzaileaketa arnas guneak gizarteari es-kaintzea zaila gertatzen dene-an, batez ere ohiko topikoetanerortzeko joera dugunean, gi-zartean, gehiengoak dionarikasu eginez, mozkorren gisan,zabuka eta edonora joz.

Beti miresten dut ekimenaerakusten duen herritarra, berebidean zerbait berria erakutsinahian dabilena, honako per-tsonek beti dute nire errespe-tua. Egun, sentiberatasunezaritzea, norberak maite duendisziplina lantzea eta jendeari

ezer erakusteko bide asko dau-de, baina adorea behar da sor-turikoa erakusteko eta ditugunkonplexuak gainditzeko. Apalaizatea beti goratu dudan ber-tutea da, sortze-prozesuanoso kontuan hartu behar baita,batez ere ikasten, harremane-tan jartzen eta gure barruabesteei azaleratzen gabiltzanbakoitzean, baina sarri ezerbesteei erakusteko okasioaizaten denean, hor agertzen dazalantza, izan ere, pertsona as-kok apaltasunez sortzen dute-na gordetzen baitute, eta inoiz,etxeko inork animatuta, aur-kezteko ilusioa piztu eta era-kusteko hautua egin badute,lanaren inguruko komentarioziztrinik egiten duen inor ager-tuta, porru eginda bere etxerajoan den asko ezagutu izandut. Halakoak gara, tristea daesatea, baina ezjakinak gara,ahobero galantak, sortzenduen hartaz horrela aritzen ga-renean.

Mikro Irekia ez da, nire ustez,Ameriketan boro-boro egoneta hona inportatuta arrakastaizan dezakeen ekitaldia, bainaniri zerbait erakutsi dit, Enri-quek dion bezala, «Mikro Ire-kiak»-ek kaleko jendeari beresormena erakusteko aukeraematen diola eta ahalegintzehutsa txalogarria dela, eta jaki-na, sortzaileek babesa merezidutela. Noski, norbaitek ezereskaintzen ari denari barre egi-ten dionean, egon ziur, ehune-ko handi baten kasuan, sortzenari dena egiteko ausardia ezduelako dela. Horrelakoa dagure barrua, askotan, eskasa.Eta barre egiten ari direnak zer

egin ez jakin eta besteen lepoondo barre egiten badabiltza,nola lortuko dugu jendea ohol-tzaratzea?

Mikro Irekia gure gizartearenmetafora adierazgarria da, ba-tetik, hezkuntzan eta gizartehonen baloreen heziketan al-daketak eskatzen ari den giza-teriaren sinboloa, eta bestetik,predikatzen duguna ez beteeta bestelakoak egiten ari ga-ren gizakion ikur antzua. Enri-queri irakurri diot tabernen es-kaintza zabalagoa izatea gus-tatuko litzaiokela, jakina, etagure elkarte gastronomikoenaeta kulturalena, eta gazteak,haurrak eta gure aiton-amo-nak ere dauden guneena, izanere, gure dohain eta talentuakelkarrekin partekatzeko auke-rak ireki behar ditugula irudi-tzen baitzait, edonon gure lo-tsak eta beldurrak uxatzeko.

Gure gizartean egunerodugu bide bat urratzeko auke-ra, etengabe eskaintzen zaiguerabakiaren mikro irekia. Zi-nezko ikuspuntua ematea osokostatzen zaigu eta biziakematen dizkigun aukeratan,gardenki eta naturalki jokatze-ko okasioari ezin diogu muzinikegin. Hargatik, bakoitzak bereeremuan norberaren benetakoizana agertuz, Mikro Irekia-nbalego bezala, ahotsa gora-tzen erakutsi behar du.

Beraz, hurrengoan, ezer era-kusteko baduzu, ez huts eginzeure buruari, zatoz, beldurragaraitu eta mikroa hartu, han-txetik zerbait berria irekitzenentzungo duzu/dugu: zurebihotzaren ahotsa. Eskerrikasko.

N

GOIBERRI 05IRITZIA

Letizia, Beñat, Aitzpea, Marijo eta Maddi; herritarrak jarri diz-kiagu hizketan. Hori duk gure estiloa. Zeresana duten eta hurbile-koak ditugun herritarrak. Titulu handirik gabe, asko dakiten pertso-nak. Euskaraz hitz egiten dakitenak. Bizimoduan esperientzia be-reziak, gogorrak batzuetan, zoragarriak besteetan, aberatsak beti,bizi dituztenak. Bizi dutena gurekin konpartitu nahi dutenak. Askomaite ditugunak. Horientzat guztientzat duk gure plaza.Izan hizlari edota izan entzule, entzundako kontuek barnea uki-

tzen zigutek, zer pentsatua eman, iritzi berriak sortu, lehen geni-tuenak aldarazi. Hezten ari gaituk. Pertsona bezala hezten etahazten. Muga kontuekin ari gaituk orain, «Mugan bizi, mugan sen-

titu». Zergatik heldu zioagu gai honi?, zeren bila gabiltzak mugan?,zein mugatan? Zikloa antolatu genueneko helburuak, asmoak etaplanak beteko ditugun ala ez, balorazioan jasoko dizkiagu eta gureweb orrian argitaratu. Tristurak eta pozak, barreak eta negarrak,denetik izaten ari gaituk, bizitzak berak bezalakoxe osagaiak ditiz-

Gerrikok biziarazi egiten gaitin gu; eta, guk, Gerrikori bezala,herri osoari bizi-indarra ematen zionagu aldi berean, gure apalean.Hori dun nik sentitzen dudana eta horregatik hartzen ditinagu, gai-nera, hartzen ditugun lanak. Bizitzeko modua dun guretzat.Gainera, Gerrikon ez dinat uste ezer berririk egiten ari garenik.

Aurrez ere bilguneak beti moldatu izan ditin gizakiak solaserako,oso modu formalean ez bada ere: elkarteak, ostatuak, poeten klu-bak, arte taldeak… Gaur egungo gizartean, gure dinamikak izugarrizko balioa duela

uste dinat. Izan ere, gero eta gehiago entzuten ari naun gogoetara-ko joera murrizten ari dela. Alegia, errazagoa dela iritzi korronte na-gusi baten gurdira igo eta han segi, norberari leku desberdinetatikiristen zaizkion ideiak jaso, buruan buelta batzuk eman eta iritzisendo bat sortzea baino.Horrela, sare sozialetan gero eta gehiago omen gaitun jarraitzai-

le eta behatzaile; eta ez horrenbeste iritzi emaile aktibo. Tresneriaaldetik egundoko erraztasunak daudenean geure ahotsa zabal-

tzeko izugarri kostatzen zaigun bustitzea, guk pentsatzen dugunaesatea. Horregatik iruditzen zaidan gurea bezalako bilguneek be-rebiziko garrantzia dutela oraindik ere: jende desberdina elkartu,interesgarria zaigun hizlari bat bidelagun hartu eta partekatutakogogoeta saio batean parte hartzea aberatsa dun oso giza talde ba-ten kohesioari begira.Ez gaitun beste munduko ezer egiten ariko, baina faltako bali-

tzaigu dezenteko hutsunea sentituko genukeela uste dinat.

bateta

bat

Asteko irudia

Joxepa Madariaga

Inazio Usarralde

Josu Maroto

HaursoldaduakAfrikako Txadeko misioengaia entzunda, haursoldaduen arazoa etorri zaitburura.

tek gure solasaldiek ere. Zeinen gustura egoten garen Gerriko Txo-koan, zenbat ikasten ari garen, zenbat lagun berri egin ditugun, Be-rriketan solasaldietan eta Liluratura, literatur tertulietan. Pribile-giatu sentitzen nauk, zorte oneko, partaide eta antolatzaile izatea-gatik. Atea zabalik zagok eta nahi duenak geure jardunarekin bategin zezakek. Beraz, ongi etorriak, etortzen zareten eta etorriko za-reten guztiak!

06 GOIBERRIELKARRIZKETA

«Afrikarren pentsaerakgarapenarekin talkaegiten du ezinbestean»

Juan Carlos DiezMisiolaria

Miriam Luki ZumarragaHegazkinak Madrileko airepor-tuan lur hartu zuenean, urte etaerdi zen Juan Carlos Diez de laCalle (Zumarraga, 1963) misio-lari xabiertarra ez zela Afrikatikateratzen. Itxaronaldian tele-bistako albistegiei begira gera-tu, eta eguraldiaren albisteenluzerak harritu zuen. «Horren-besteko arazoa al da egural-dia?», galdetu zion bere burua-ri. Txadetik Zumarragako bidea

hartu zuen osasun arazo battarteko, eta martxoaren hasie-rara arte bertan egongo da fa-miliarekin. Elkarrizketa egin bi-tartean afrikartzat hartu dubere burua: «Guk, afrikarrok»,esan du konturatu gabe.Hamazazpi urte egin ditu

jada Afrikan: Txad, Kameruneta berriro Txad. Sei urte diraTxadeko zentro mendebaldekokomunitate berean bizi dela.Nolako komunitatean egitenduzu lan?Lurralde zabala hartzen duenparrokia bateko burua naiz.Txadeko zentro mendebalde-an gaude, massa etniaren lu-rraldean. 6.000 bat kide dituenkristau komunitate batekin lanegiten dut, guztira 70.000 biz-tanle inguru dituen eremuan;horrenbestez, kristauak gu-txiengoa dira. Edozein kasutan,gehienek beren erlijio dute. Ani-

mistak direla esan ohi da, bainaAfrikako erlijio tradizionalare-kin bat egiten dutela esateaegokiagoa da. Monoteistak di-ren arren, naturari lotutako es-pirituak gurtzen dituzte.Massa etnia abeltzaina da,

behiak dituzte. Horrez gain, ar-tatxikia eta arroza lantzen di-tuzte eta Logona erreka han-dian arrantzan aritzen dira. Sa-bana eremua da eta lur zatiasko ur azpian geratzen diraerreka hazten denean. Irlatxo-ak osatu, eta isolatuta geldituohi dira; isolamendu horrek in-basioetatik babestu ditu XIX.mendetik. Frantsesez eta ber-tako hizkuntzan hitz egitendugu.Nolako gizartea da?Tradizionala da erabat. Kultu-rari erreparatuta tradizioak gor-detzea oso onuragarria delauste dut, baina beste esparrubatzuetan atzean utzi ditzake;osasungintzan zein hezkun-tzan, batik bat. Analfabetismomaila oso handia da, baita ez-jakintasunarena ere. Haurrenzein gazteen hilkortasun tasaitzela da. Beren kulturak harrosentitu arazten ditu, baina al-daketak ez dituzte ondo har-tzen, hobetzeko bada ere.Zein aldaketa motari buruz arizara?Adibide bat jarriko dut. Artzain-

tzan aritzen diren beste etniabatzuek beren animalien arra-zak hobetzea lortu dute. Abel-tzaintza selektiboa egin, etabehi kopurua handitu dute.Massa etniako kideak daukate-narekin konformatzen dira, eta,jakina, zilegi da. Hala ere, men-debaldetik iristen diren bizikle-ta, motorrak, zapatak edo sa-kelakoak ikusi eta nahiko lituz-kete... Erretratu honetatikkanpo dauden salbuespenak

egon badaude, noski.Osasungintza eta hezkuntza ai-patu dituzu. Krisiaren izenean,mendebaldeak laguntza gutxia-go bidaltzen duela nabaritu alduzu? Bai. Gure kongregazioak balia-bideak dituen arren, egunerokojatorduak eta motorrean egitenditudan joan-etorriak finantza-tzea gero eta zailagoa egitenzait. Proiektuak burutzeko di-rua badago, baina eskola erai-kitzeko dirua lortu daitekeenarren, irakasleei ordaintzeko di-rua eskuratzerik ez dago. Gauzabera gertatzen da osasungin-tzan. Hiesaren kontra egitekodirutzak eman, eta osasun zen-troak eraikitzen ditugu, gero ezdute erizainei edo erizain la-guntzaileei ordaintzeko auke-rarik baliatzen eta eraikinakbaino ez dira geratzen. Laguntzen mundua ideolo-

«Monoteistakdiren arren, massaetniakoek naturakoespirituak eregurtzen dituzte»

«Eskolakeraikitzeko dirualortu daiteke, bainairakasleeiordaintzeko ez»

«Malariak ebolakeraman dituenakbaino gehiagoeramaten dituAfrikan»

GOIBERRI 07ELKARRIZKETA

nago. Ez dakit aurrerantzeanzer gertatuko den Txaden. Ni-geriako iparraldea Boko Ha-ram-en esku dago; Nigeriakoarmada ustela irten egin zenhandik.Nola azalduko zenuke zer denBoko Haram?Ez dira Kalashnikov-ak eskue-tan sarraskiak egiten dituztenlau katu. Armada bat da. Nireustez, mendebaldeak ez diobehar beste garrantzia eman,eta etorkizunean arazoak sortuditzakeela uste dut. Harriga-rriak dira erabiltzen dituztentaktika militarrak eta ekipa-mendua. Badirudi Libiako ejer-zito ohiko buruzagiak Boko Ha-ram-en daudela. Ekipamendu ona dutela esanduzu. Nondik ateratzen dute?Muamar al Gadafiren Libiak ar-mamentu oso boteretsua zueneta haietako arma asko deser-tuan ezkutatu zituzten. Deser-tuan egiten ez diren armak erebadituzte, eta arma haiek fabri-katzen dituzten herrialdeetatikiristen dira. Atera kontuak. Dro-ga trafikoan zein mafiatan sar-tuta daude, eta hori ere badadiru iturri bat.

Egiten dituzten izugarrike-

rien krudelak beldurra hedatu,eta bertako gudarosteek ere ezdute haien aurrean erreakzio-natzeko gaitasunik. Erlijioarenizenean ari direla diote, bainaboterea baino ez dute nahi.Zer gertatzen zaio Afrikari?Zergatik ez da bere kasa gara-tzen hazteko gauza?Afrikarren pentsaerak garape-narekin talka egiten du ezin-bestean. Afrikarren komunita-rismoa parasitismo bilakatu,eta denak berdintzen ditu azpi-tik. Berez gizarte hierarkizatuakdira eta demokraziaren ideiaulertzea zaila egiten zaie, betiizan baitute nagusi bat; kastakere badituzte. Berdintasunaridagokionez, emakumezkoeneta gizonezkoen berdintasunaez dute onartzen. Toki gehiene-tan ez dago zer irakurri, eta in-kontziente kolektiboan aingu-ratutako ideiak nagusitzen dira.

GOIBERRI

giaz beteta dago. Ulertzen duthemen eraiki berria den eraiki-naren argazkia behar izatea,baina mantenua ezin dute han-goen esku utzi. Edozein kasu-tan, eskertzekoa da iristen denlaguntza guztia.Hiesak gogor jo al du eremu har-tan?Frogak egiten ez dituztenez,dagoena baino gutxiago dago-ela uste da. Gaixo asko dago.Prebentzio lana falta da. Denadela, ugariagoa da hiri eremue-tan. Hiesa Txaden osasun ara-zo larria da.Ebola izurriteak, orain gutxi, le-rroburu asko hartu ditu mende-baldeko herrialdeetako egunka-rietan. Txaden ez da ebolarikegon, ezta?Ez, gurean ez. Kolerak heriotzaasko eragin ditu orain gutxiraarte eta malariak ebolak era-man dituenak baino gehiagoeramaten ditu Afrikan. Horriburuz ezer gutxi esaten da.

Ebolarena nahikoa arraroaizan da. Afrikan betidanik egonden gaixotasuna da, ezin dutulertu zer gertatu den.Badago Afrika laborategi gisaerabiltzen dutela dioen legendaurbanoa...Legenda urbano bat bainogehiago da. Frogatu da labora-tegi gisa erabili dutela. Urte ba-tzuk barru ebolarekin esperi-mentuak egiten ari zirela, etahorregatik zabaldu zela esatenbadute ez zait sinesgaitza egin-go.Txadeko hezkuntza sistemarenzertzelada batzuk emango al ze-nituzke? Neskatilak bazter uz-ten al ditu?Hezkuntza sistema egon bada-go, baina desastre hutsa da.Bai, nesken eta mutilen artekodiskriminazioa agerikoa da etaareagotu egiten da, gainera,landa eremuan. Edozein mo-dutan, baliabideak dituzten fa-milietako neskak ere ez doazeskolara. Nesken patua ezkon-tzea eta seme-alabak izateada. Gazteriak, oro har, ez duetorkizun handirik. Prostituzioaugaltzen ari da, gero eta ume

gehiago dago hirietako kalee-tan; gazte jendearentzat atera-bideak oso mugatuak dira. Za-titutako gizartea da. Tradizioarieusten diote eta mendebalde-ko modernitatearen aurpegirikperbertsoenarekin, kontsumo-arekin, topatzen dira. Sekulakotalka gertatzen ari da.Kamerungo mugatik 150 kilo-metrora bizi zara. Boko Haram-eko milizianoak ez daude urrun.Zein da egoera?Kamerungo armada muga de-fendatzen ari da. Camerunen,

dagoeneko, zuri guztiek biz-pahiru bizkartzain dituztegauez eta egunez. Txadeko go-bernuak Boko Haram-ekiko ja-rrera epela izan du orain gutxiraarte. Txad milizianoen aterpeizan da eta Boko Harameko bi-garrena bertan bizi da. Orainarte, lasai bizi izan gara, bainaTxadeko gudarosteak Kame-rungoarekin eta Nigeriakoare-kin batera erasoaldi bat hasiberri du. Maiatzean goi bileraegin zuten Parisen eta erasoal-di hori hortik atera delakoan

08 GOIBERRIASTEKO GAIA

Marijo eta Maddi Imaz ama-alabek ‘Pertsona naiz, ez transexuala’ hitzaldiaegingo dute otsailaren 25ean Lazkaon. Familian bizi dute transexualitatea, etaberen esperientzia kontatuko dute jendeari pentsarazteko helburuarekin.

Maialen Igartua BeasainTransexualitatea gertutik bizidute Marijo eta Maddi Imazama-alabek. Gizonezko gorpu-tzarekin jaio arren, emakumesentitu da beti Marijoren alaba,Maddiren ahizpa. Haien espe-rientzia elkarbanatu eta gizar-teak pertsona transexualekikoerakusten duen mespretxuasalatzeko helburuarekin Goie-rriko Gutun Sozialean partehartu zuten iaz. Datorren aste-azkenean, berriz, Pertsona naiz,ez transexuala hitzaldia egingodute Lazkaoko Gerriko elkarte-an, 18:30ean. Mugan bizi, mugan sentitu

hitzaldi sortaren barruan koka-tzen da Imaz ama-alabena.

Izan ere, hasieratik senitarteko-en babesa izan badu ere, gizar-teak jarritako mugei eta mes-pretxuari aurre egin behar izandio urteotan Marijoren alabak.«Norberak bere burua onar-tzea eta prozesuari aurre egiteazaila bada ere, arazo handienagizarteak jarritako muga izatenda», adierazi du Marijok. Marijoren esanetan, etxean

txiki-txikitatik ohartu ziren se-mearen feminitateaz. «Takoiaketa nesken arropak janzteagustatzen zitzaion, ispilu aurre-an kremak ematen zituen...».Homosexuala izango zela pen-tsatzen zuen Marijok, eta gaiariburuzko iruzkinak ere egitenzizkion, zeharka. Berak argituzion errealitatea, ordea, 11 urte-rekin: «‘Neska naiz, ez homo-sexuala’, esan zidan egun bate-an». Naturaltasunez hartu zuten

berria familian, eta Maddik etaanaia gazteagoak ere hala biziizan dute beti. Dena den, hasie-ran beldurra sentitu zuela adie-razi du Marijok. «Sexu aldake-tak ez ninduen izutzen, bainagizarteak emango zion tratuaketa ondorioz sufritu beharkozuenak ematen zidan beldu-rra». Hain zuzen ere, gizartearen

onarpen eza jasan behar izandute, eta hori sexu aldaketarenprozesua bera baino gogorra-goa dela azaldu dute. «Eskolanpuntu bat iritsi zen non neskekez zuten beste neska bat beza-la ikusten, eta mutilek baztertuegiten zuten», azaldu du Mari-jok. «Horrek barne zalantzahandiak sortu zizkion, eta ‘Nizer naiz?’ galdetzen zion bereburuari».

Ezin etiketa ezabatuIrainak, herritarren txutxumu-txuak eta begiradak jasan be-har izan ditu ordutik. Behin ji-poitu ere egin zuten kalean.Gainontzekoentzako egunero-ko kontuak ziren gauzak, berriz,oztopo bihurtu zitzaizkion. Esa-terako, eskolan soinketa eginondoren, zein aldagelatara sar-tu erabakitzea. «Ama baten-tzat oso gogorra da alaba ho-rrela sufritzen ikustea», adiera-zi du Marijok. «Bolada bateanzein kaletatik pasatu pentsatubehar izaten zuen uneoro, bel-durra ziolako jendeari».Behin sexu aldaketa eginda,

berriz, etiketa gainetik kenduezina bilakatu da mugarik han-diena eta mingarriena. «Jende-

aren begietan nire ahizpa tran-sexuala da, besterik ez, bainagogoratu behar da beste eze-ren gainetik pertsona dela»,adierazi du Maddik.Marijok azaldu duenez, sexu

aldaketatik harago doa proze-sua. «Lehen bere helburuaemakume gorputza izatea zen,eta pentsatzen zuen behin horilortuta bere arazoak bukatukozirela». Ez zen hala izan, ordea.«Sexu aldaketa egindakoankonturatzen zara onarpen ezariaurre egiten jarraitu beharkoduzula, eta jendearen begietaninoiz ez zarela emakume batizango, eta horrek frustraziohandia eragiten du».

Hezkuntzan hutsuneaMarijok eta Maddik argi duteeuren esperientzia zabaltzeabeharrezkoa dela, eta horrega-tik eman diote baiezkoa hitzal-dia egiteari. «Aniztasuna abe-rasgarria dela transmititu nahidugu, eta jendea ohartarazi ez-berdinak direnak ere edozerengainetik pertsonak direla»,esan du Maddik. Sufritu dutenakontatuz, gainera, egin daiteke-en minaz ohartarazi nahi dutejendea. «Uste dugu gure espe-rientzia pertsonala kontatutaerrazagoa izango dela jendea-rengana iristea».Maddiren ustez, bestalde,

etorkizunean halako kasuenaurrean gizartearen onarpenalortzeko, beharrezkoa da hezi-ketan haustura bat ematea.«Gizartea aldatzeko beharrez-koa da oinarrietatik hastea;hezkidetza bultzatu behar da,

Mugak gaindituz

«Gizarteakjarritako mugeiaurre egitea izatenda arazo handienatransexualentzat»Marijo ImazAma

«Ezberdintasunaknaturalak direlaerakutsi behar zaiehaurrei gizarteaaldatu nahi bada»Maddi ImazAhizpa

eta ezberdintasunak naturalakdirela erakutsi txiki txikitatik».

Alde horretatik, gaur egungohezkuntzan hutsune nabarme-na ikusten dute ama-alabek.Marijok, esaterako, gogoratzendu behin irakasle batek ez ziolaalabari gelan sartzen utzi, nes-ken arropak jantzita zituelako.«Hor ikusten da izugarrizkohezkidetza falta dagoela: hezi-tzaileek intolerantzia erakus-ten badute, nola ez dute egingoikasleek ere? Horrela ez goazinora», dio Maddik.

Sexu heziketa anitzaSexu heziketari dagokionez,berriz, aukera ezberdinak dau-dela irakastea beharrezkoaikusten du Marijok, txikitatikaukera horiek naturaltasunezhartu ahal izateko. «Oso goizhasten dira eskolan sexu hezi-ketarekin, baina eredu tradizio-nalak irakasten zaizkie haurrei,eta uste dut beharrezkoa delatransexualak, hermafroditaketa beste hainbat aukera ere

badaudela erakustea».Bestalde, komunikabidee-

tan ematen den transexualengaineko irudia eta ondorioz gi-zarteak dituen erreferenteakaldatzea ere ezinbestekoa delauste dute. Telebistan, esatera-ko, transexualitatea sarri pros-tituzioarekin lotzen dela ikus-ten du Marijok, eta gaia gutxi-tan jorratzen dela gizaikuspuntutik. «Gu ez gara Bi-biana Fernandez, Amor edo te-lebistako beste pertsonaia bat;Goierrin gaude, beasaindarrakgara, eta ez da ezer pasatzen».

Horixe da hain zuzen Lazkao-ko hitzaldiaren bidez ulertarazinahi dutena: pertsona transe-xualak edozein ingurutan egondaitezkeela, naturaltasunezhartu behar direla, eta, batezere, errespetatu egin behar di-rela, beste ezeren gainetik per-tsonak direlako.

Marijo eta Maddi Imaz, ama-alabak. MAIALEN IGARTUA

GOIBERRI 09ASTEKO GAIA

10 GOIBERRIGAZTEAK

«Artisautza oso ondodatorkit antzerkian langutxi dagoenerako»

Asier Zaldua LegazpiMaite Pereak (Legazpi, 1985)enpresa-ikasketak egin zituen,baina egun aktorea eta arti-saua da.Nolatan aktore?Enpresa-ikasketak hasi nituen,baina antzerkia betidanik osogustukoa izan dut. Ikasten arinintzen bitartean antzerki ikas-ketak ere egiteko aukera suer-tatu zitzaidan eta azken urtee-tan bi ikasketak uztartu nituen.Nondik nora ibili zara lanean?Banco Guipuzcoanon eta en-presa batean lan egin nuen.Ondoren, antzerki eskolakematen hasi nintzen. Zurriolaikastolan hasi nintzen eta egunSanto Tomas lizeoan eta Her-naniko kultur etxean ematenditut eskolak. Gainera, PatataTropikala haurrentzako antzer-ki taldeko kidea naiz. TaldeaPasaiakoa da eta inguru hone-tan oso gutxi lan egin dugu.Antzezlan asko al dituzue?Bost antzezlan ditugu eta nikbitan parte hartzen dut. Seiga-rrena prestatzen ari gara etahorretan ere parte hartu behardut. Ez dira ikuskizun hutsa.Mezu bat dute.Haurrek ikusle onak al dira?Haurrak benetako ikusleak dira.Ez dute gezurrik esaten. Ez ba-zaie gustatzen, hitz egiten has-ten dira edo jaiki egiten dira.

Artisaua ere bazara.Eskulanak egitea beti gustatuzait, baina duela hiru bat hila-bete ikasi nuen josten. Soinekobat berrerabili nahi nuen etaamak irakatsi zidan. Handik gu-txira, lagun bati opari bat eginnahi nion eta ez nekien zer opa-ritu. Hontz itxurako kuxin bategitea erabaki nuen. Hala hasinintzen artisautza munduan.Hiru hilabete daramatzat etahontzak dira gehien gustatzenzaizkidan kuxinak.Zure lanek apaingarriak dirudi-te, baina kuxinak dira.Apaingarriak ez zaizkit gusta-tzen. Gauza guztiek funtzio batedukitzea gustatzen zait.Kuxin asko saltzen al dituzu?Helduek erosten dizkidate, ba-tez ere. Gabonetan dezentesaldu ditut. Facebook bidezsaltzen ditut. Nire profilarenizena Eskuzina da.Azoketan ere parte hartu duzu.Hiru azokatan egon naiz: Zu-marragan, Legazpin eta Ando-ainen. Ez nuen uste inoiz azokabatean lan egingo nuenik, bai-na azoketako giroa oso ona da.Nola ikusten duzu etorkizuna?Inoiz ez zait lanik falta izan. Horibai, eskaini dizkidaten lan guz-tietan lan egin dut. Bestalde,artisautza oso ondo datorkitantzerkian lan gutxi dagoene-rako.

Maite Pereak kuxinak egiten ditu,antzerki eskolak ematen ditu etaantzerki talde batean lan egiten du.

ASIER ZALDUA

Babeslea

GOIBERRI 11ERREPORTAJEA

Sahararenalde korrikaOrmaizteginIgandean, Ormaiztegin, korrikaeginez, sahararrei elkartasunaadierazteko aukera izango da.

Loinaz Agirre Ormaiztegi2006an hasi ziren Ormaiztegin,Sahararen aldeko krosa anto-latzen. Kirola, aldarrikapenaeta arlo ekonomikoa uztartzendituen egitasmoa da. Korrika-ren aitzakian, sahararren esku-bideak aldarrikatzea eta ekar-pen ekonomikoa egitea diralasterketaren helburuak. Honela, korrikalariek izen

emateagatik ordaintzen dutendirua, oso-osorik, errefuxiatuenkanpamentuetara bidalikodute. Irabazleen artean, ez da

sari ekonomikorik banatuko:sahararrek egindako artisauproduktuak izango dira sariak. Iaz 7.000 euro bideratu ziz-

kieten sahararrei eta aurtengolasterketan lortutako dirua,errefuxiatu kanpamentuetanlaguntza proiektuak aurrera

eramateko erabiliko dute: me-dikuntza postu bat sendagaie-kin eta materialarekin hornitze-ko proiekturako eta adimenurritasuna duten haurrentzakoheziketa bereziko eskola bateraikitzeko erabiliko da Or-maiztegin bildutako dirua.

10 kilometroKirolaren ikuspegitik, ohi beza-la, 10 kilometroko ibilbideaosatu beharko dute korrikala-riek. Antolatzaileek 250 partehartzaile inguru biltzea aurrei-

kusten dute. Izen ematea ireki-ta dago, www.kirolprobak.comwebgunean. Txip horia dutenekzortzi euro ordaindu beharkodute; txip zuria alokairuan har-tzen dutenek 10 euro eta egu-nean bertan izena ematen du-tenek 12 euro.

Aurten, bederatzigarren edi-zioa izango da, eta aurreko edi-zioetan bezala, kilometro bate-

ko lasterketa sinbolikoa ere an-tolatu dute. Lasterketa nagusiabukatu ondoren, 12:15ak aldeanhasiko da eta udaletxearen in-guruan osatuko da kilometroa.Parte hartzeko, haurrei eta gaz-tetxoei borondatea ordaintzeaeskatuko zaie.

Kilometro bateko lasterketasinbolikoan parte hartzekoaukera izango da 12:15ean. ASIER ZALDUA

Entresaka bost lerrobeti, ez gehiago etaez gutxiago, bat, biedo hiru entresakabat, bi, edo hiru

12 GOIBERRIMOTZEAN

Aimar Maiz Goierriko sagardogileek bathartuta hasi dute aurtengotxotx sasoia, lehen aldiz. Es-kualdeko sagardogintzarenegoera eta pisua ona dela dioUnai Agirrek. Hobetu beharrekoarloak ere erakutsi ditu. Nolakoa da Goierriko sagardo-tegien martxa? Goierrik zer in-dar du sektorean?Oso indar handia dauka. Bete-rrik fama gehiago edukiko du,baina Goierrin ere gauzak osoondo egiten ari dira, sagardoaridagokionez. Gero eta indargehiago du, eta jendeak badaki.Aurten, lehenengo aldiz, irekie-ra bateratuta egin dute. Garrantzitsua dira horrelakoekitaldiak, egiten duten lan horiguztia bistaratzen dutelako.

den, segitu beharra dago, bu-katzen ez den lan bat delako.Eta sagardotegiko esperien-tzian pultsua mantentzea. Sagardogileak gero eta ardura-tuago daude sagar ekoizpenare-kin, lehengaia hori dutelako.Arlo horretan, zer asmo duzue? Lan dezente egiten ari da. Sa-gasti berriak aldatzeko bultza-tzen ari gara, eta sagar barieta-teak berriro aztertzen. Aberas-tasun izugarria dugu. Esaten daEuskal Herrian mila sagar klasebadaudela, bertakoak, sagar-doa egiteko, desberdinak. Ho-riek abaniku handia irekitzendute. Batzuk katalogatuta dau-de, beste batzuk ez. Horiek az-tertzen segi behar da. Oso in-portantea da bertako sagarra. Sagar ekoizpenean, bi urtean

behingo zikloa dago Goierrin.Nola bideratu liteke urterokoa? Uzta orekatuagoak izatea lortubehar dugu, eta poliki-polikiteknikoki moldatzen ari gara.Goierri bi urtez behin oso emai-lea da, eta Goierrik ematenduenean sagarra asko izatendu, Beterrik urtero gehixeagoematen du eta. Urtero lortu be-har dugu. Ez da berdina izangobeti, baina erronka bat dauka-gu orekatzen. Gaur egun tekni-koki egin liteke, eta urteroekoizpena orekatzea garrantzi-tsua litzateke. Dudarik gabe,sagarra apustu handi bat da. Sagardoa ondo saltzen da? Salmentan badauzkagu erron-ka batzuk. Sagardo ona egitenda gaur egun, baina botilan da-gokion prezioa ematea lortubeharko genuke. Horretarako,produktua dibertsifikatu beharda. Sagardo, etxe eta kalitatedesberdinak ditugu, eta hori,nolabait, merkatuei erakutsibehar diegu. Kanpoko merka-tuetan saltzea ere oso-oso ga-rrantzitsua da. Zaila egiten zai-gu sartzea, oso hemengoa de-lako produktu hau, baina ustedugu badaukala bidea.

Unai AgirreGipuzkoako Sagardogile Elkarteko koordinatzailea

«Goierrin oso ondo ari dira lan egitensagardotan, geroz eta indar gehiago du»

Unai Agirre hernaniarra, Goierriko sagardotegi batean. Sagarra aztertzea eta produktua dibertsifikatzea ditu erronka sagardogintzak. A. MAIZ

Zorionak eman nahi dizkiegu,bai Goiturri, bultzatu duelako,eta baita sagardogileei ere, ani-matzeagatk. Bidea hau da. Elkarteak eta sagardogileek zererronka dituzue gertuenekoak? Bide bat markatu nahian gabil-tza azkeneko urteetan, bertakosagarraren eta kalitatearen in-guruan. Sektorea horretandago buru-belarri murgilduta.Horrez gain, guretzat oso ga-rrantzitsua da sagardoaz gaineta botilako salmentaz gain,sagardotegia bera eta espe-rientzia berriak sortzea, turis-moa erakartzeko. Bertako jen-deari ere eskaintza ona egin be-har zaio, ohitura manten dezan.

Bi erronka ditugu. Bat, sagar-doa bera poliki-poliki hobetzensegitzea; nahiz eta asko hobetu

GOIBERRI 13GARAI BATEAN

Napoleon Goierrin larri 1808an, Napoleon Bonaparte enperadore frantziarrak Goierri zeharkatu zuen,matxinatu zitzaizkion Espainiako lurrak menderatzera zihoala. Zumarraganezpata-dantza egin zioten, pasaeran. Hura hiltzeko saiakera bat ere izan zen.

Aimar Maiz ZumarragaDuela berrehun urte, Europakoeta seguru asko munduko per-tsonaia ospetsuena Goierrinizan zen. Napoleon Bonaparteenperadore frantziarra eskual-detik igaro zen, 1808ko azaroa-ren 5ean. Kontatzen denez, gai-nera, ia-ia bertan gelditu zen.Urte hartan Espainiako go-

bernua eta Iberiar penintsulakolurraldea Frantziar inperioariatxiki zizkion Napoleonek, bereanaia Jose estatuburu jarrita.Hainbat matxinada izan ziren,eta egoera kontrolatzera joanbehar izan zuen, ordea. Baiona-ra azaroaren 3an iritsi zen Pa-ristik, eta Bidasoa ibaia bihara-munean gurutzatu zuen, Tolo-sara (Gipuzkoa) arratsaldekoseietan iritsiz. Goierriko lurrak 1808ko aza-

roaren 5ean igaro zituen Napo-leon Bonapartek, Gasteizerakobidean. Euskal Herri oso-osoabere menpe zegoen, Hegokolau herrialdeak barne. Herriekharrera arranditsuak egin ziz-kioten, pasaeran. Zumarragara iritsi zenean,

isuna jarriko ziola mehatxu eginzuen udalak. Egonezina handiagoa ere

bazen. Kondairak dioenez, Pil-dain gerrillariak Napoleon Bo-naparte hiltzeko asmoa zeu-kan, Zumarragatik pasatzenzenean. Asmoa bertan behera

utzi behar izan zuen, eskolta in-dartsua zeramalako enperado-reak. Urrun samarretik tiro eginbeharra zeukan, 150 bat metro-tik; eta, garai hartako armekin,jotzeko modurik ez, aidanez. Biharamunean Gasteizen

zen Napoleon.

udalak ohiturazko ezpata-dan-tza egin zion enperadoreari, 30dantzarik dantzatua. Egoeranahasia zen, ordea; frantsesenaldeko giroaren tartean, aurka-koa ere bazen. Hala, arrazoi pi-suzkorik gabe dantzara joatenez zen dantzariari 8 errealeko

Urretxuko hiribilduaren ikuspegia, Zumarraga aldetik, 1823an. Napoleon igaro eta 15 urtera. DESPLAN

14 GOIBERRIINTERNET

saretik

Klik Han eta hemen

Euskaltzaindiaren‘herrien mapa’Euskaltzaindiak Euskal Herrikoherrien izendegia osatu zuen1998 eta 2009 urteen artean.Lan horretan oinarrituta, Eus-kal Herriko Mapa Digitala osa-tu du IZEIk. Guztira, 669 herri-ren izen ofizialak eta herritarrenizenak kontsulta daitezke.uzei.eus/online/eh-mapa

Gizarte behategiberria sareanGipuzkoako Foru Aldundiakzerbitzu berri bat jarri du mar-txan sarean: Behagi du izena,eta Gipuzkoako gizarte zerbi-tzuen behategi izateko asmo-tan jaio da. Lurraldeko zerbitzusozialen inguruko informazioeguneratua eskainiko du.behagi.eus

Teknologia

Mila milioikoziber lapurreta Aste honetan zabaldu da be-rria. Carbanak izenez ezagu-tzen den hacker talde batek, zi-ber lapurreta erraldoi bat egindu mundu osoko 100 banku-tan. Guztira 1.000 milioi dola-rretik gora ostu dituzte. E-mailbidez, bezeroen ordenagailue-tan sartu eta haien kontuen in-formazioa lortzen zuten.

Irudia

Aratz mendiraigoera elurretanUrteak daramatza Xabi Muji-kak Smithy-k bere blogeanegiten dituen mendi irteerenberri ematen. Detaile handia-rekin egiten du gainera, ibilbi-dea, mapak, argazkiak eta bi-deoak gehitzen baititu. Azke-nekoetako batean, Aratzmendira elurretan egindakoirteera azaldu du.smithyrenbloga.com

SarrionaindiarielkarrizketaJoseba Sarrionaindia sasianbizi den euskal idazleari elka-rrizketa egin dio ETB1eko Sau-trela saioak. Hamabost minu-tuko elkarrizketa da, eta bostataletan banatuta emangodute. Aurrenekoa, ikusgai jarridute ZuZeu agerkari digitalean.zuzeu.eus

GOIBERRI 15LANGINTZAK

BazkundeakOskarbisaritu duOskarbi Oinetakoakek GipuzkoakoBazkundearen 2014ko saria jasozuen. Online ere saltzen dute, egun.

Ane Arrieta OrdiziaGipuzkoako Bazkundearen2014ko saria jaso zuen pasaden urteko azaroaren 28an Os-karbi Oinetakoak enpresak.90ko hamarkada hasieratik la-nean diharduen enpresa ho-nek, dagoeneko hamaika den-da ditu Gipuzkoan, eta Duran-gon beste bat irekitzekotandira, laster. Goierrin, Ordizian,Beasainen, Zumarragan etaOlaberrian dituzten saltokiak,eta online saltzen urte betetikgora daramate dagoeneko.

zapatosobi.com webgunea-ren bidez saltzen dituzte zapa-tak online bidez. 2013 urteanhasi ziren webgunea presta-tzen. Egun, «denda baten adi-na ez, baina, dezente» saltzendutela dio webgunearen bul-tzatzailea izan zen Asier Gurru-txagak: «Harrera oso ona izandu eta muga gutxiago daude»,dio. Bi pertsona arduratzen dirawebgunearen bidez jasotzendituzten eskariak prestatzeazeta bidaltzeaz.Internet bidez eskatutako

zapatak itzultzeko aukera ereematen dute, doan. Gainera,denda fisikoan ere jaso, aldatuedo erreserbatu daitezke zapa-tak. Gurrutxagari zapata askoitzultzen dituzten galdetu, etaezezkoa dio: «%5a izango daitzultzen dena, gehienez. Osogutxik».«Ilusio handiarekin» jaso zu-

ten Bazkundearen saria pasaden azaroan. «Oskarbiko lan-talde guztiaren saria da, denonartean lortu dugulako, eta hala-ko errekonozimenduak, egin-dako lanaren erakusgarri delauste dut» dio Gurrutxagak. Os-patu ere ederki ospatu zuteladio.

Lan asko egindaGoierrin, merkatu txikitik abiatueta online saltzen duen dendaaskorik ez dago oraindik. Gurru-txagak, dendariak halako web-

guneak martxan jartzera ani-matzen ditu, baina, bere ustez,online salmentak ez du pro-duktu guztientzat berdin balio:«Bakoitzak jakin behar du bereproduktuak online munduanfuntziona dezakeen. Ez dutedenek balio. Baina aukera du-tenei animatuko nieke, bai.Ahalegin handia eskatzen du,

lan handia da. Kontsekuenteizan behar duzu zer mailatakolana hartzen duzun. Gutxienezbeste pertsona bat hartu beharduzu, eta webgunearen kostuaere hor dago. Gainera, denok ezdaukagu online saldu beharrik.

Sinestea behar du: ni izan naizgurearen bultzatzailea, askogustatzen zaidalako munduhau, bizi dudalako».Oraingoz, webgunea gazte-

laniaz bakarrik dago,eta pena-txoa dute horregatik. Baina,laster, euskaraz, frantsesez etaingelesez jartzeko asmoa erebadute.

Goian Asier Gurrutxaga etalakide bat paketeak prestatzen.Behean webgunearen itxura.ANE ARRIETA

Merezi badu ere,lan handia eskatzendu webgune batmartxan jartzeak:sinetsi egin behar da