gipuzkoako hitza - berria...dituzte itxita zerrenda guztiak, bai herrietakoak eta bai batzar...
TRANSCRIPT
GIPUZKOAKOHITZA
ARGAZKIA: JUAN CARLOS RUIZ / IRUDI LANKETA
: HITZA
Hautagaiak aurkezteko ekitaldiak dituzte asteburu honetan EAJk eta EH Bilduk bBeste alderdipolitikoak ere makinak martxan jartzen ari dira 2019ko udal eta foru hauteskundeetara begira b 2-3
Hasi da gurpila biraka
Frankismoko biktimak JesusKarrera hondarribiarraren gorpua
hobitik aterako dute gaur, Madrilen
7Elkarrizketa Jerardo ElortzaOñatiko hizkuntzalari, historialari
eta ikerlariarekin hizketan
4Ostirala
2018ko ekainaren 15aIX. urtea357. zenbakia
Eider Goenaga Lizaso
Urrun dago,
oraindik ere,
2019ko udal eta
foru hautes-
kundeetarako
kanpaina, eta
oraindik goiz samar da kanpai-
naurrea hasi dela esateko; baina
alderdi politikoak jada lanean ari
dira horri begira. Gehiago edo
gutxiago, guztiek dute buruan:
batzuk aurreratuago doaz, eta
hautagaien izenak iragarri eta
aurkezpenak egiten hasi dira;
beste batzuek pauso batzuk
eman dituzte, baina uda ostean
hasiko dira buru-belarri; eta
badago hauteskundeetan pen-
tsatzen hasi ere egin ez den alder-
dirik ere.
Gipuzkoan indar gehien duten
bi alderdiak dira aurreratuen dau-
denak. Asteburu honetan, adibi-
dez, hauteskunde kutsuko ekital-
diak iragarri dituzte bai EAJk eta
bai EH Bilduk. PSE-EE eta PP uda
ostean dira lanean hastekoak,
nahiz eta sozialistak zertxobait
aurreratuago dauden. Ahal Dugu
ere ari da lanean; besteak beste,
Ezker Batua eta Equorekin batera
aurkeztea erabaki dute, eta baita
ahalik eta udal gehienetan zerren-
dak aurkeztea ere.
EAJren eta EH Bilduren ka-
suan, jada ezagunak dira Gipuz-
koako ahaldun nagusi eta Donos-
tiako alkate izateko hautagaien
izenak. Markel Olano eta Eneko
Goia izango dira hautagai jeltzale-
ak, eta Juan Karlos Izagirre eta
Reyes Karrere EH Bildukoak. Ho-
riek asteburu honetan bertan
egingo dituzte kanpainaurreari
hasiera emango dioten ekital-
diak.
«Herrietan batzarrak egiten ari
dira, eta askok jada aukeratu dute
alkategaia; beste batzuek biga-
rren itzulia egiteko dute oraindik.
Donostian, adibidez, Eneko Goia
jada izendatu dute», adierazi du
EH Bilduk bi ekitaldi ditu aste-
buru honetan. Gaur, Errenteria-
ko Xenpelar plazan, Juan Karlos
Izagirreren aurkezpena egingo
dute, 12:30ean. Harekin batera,
Julen Mendoza Errenteriako al-
katea eta Maddalen Iriarte Eusko
Legebiltzarreko bozeramailea
ariko dira. Igandean, Reyes Ka-
rrere aurkezteko ekitaldia egingo
dute Donostian. «Uda aurretik bi
hautagai horiek zehaztea zen
gure helburua, eta gainerakoak
uda ostean joango gara zehazten
eta aurkezten», adierazi du Unai
Larreategi EH Bilduko Gipuzkoa-
ko koordinatzaileak.
Hautagaiak jendaurrean aur-
keztuz joatearen garrantzia na-
barmendu du Larreategik. «Juan
Karlosen kasuan, jende guztiak,
edo gehienak, behintzat, bai, eza-
gutzen du, eta politikoki, agian,
ez du bestelako aurkezpenik be-
har; Reyesen kasuan, berriz, jen-
deak ezagutu behar du, behar du
lurreratze bat».
Idoia Elorza EAJren Gipuzko
Buru Batzarreko antolakuntzako
arduradunak.
Asteburuko ekitaldiakMarkel Olanok, berriz, bihar ber-
tan jasoko du Gipuzkoako he-
rrialde batzarraren berrespena.
Bera izan zen GBBk proposatuta-
ko hautagaia; herrietan ez da bes-
te izenik proposatu, eta onarpena
jaso du uri batzar guztietan. «Be-
raz, larunbatean, aurkezpen pu-
blikoa egin aurretik, onarpena
emango dio herrialde batzarrak;
tramite bat baino ez da, izendape-
na berrestea soilik». Olano eta
Goiarekin batera, Gipuzkoako
beste 24 alkategai aurkeztuko
ditu EAJk, gaur, Donostiako Kur-
saalean. Tartean daude Irun,
Hondarribia, Andoain, Tolosa,
Beasain, Arrasate, Eibar, Azkoitia
eta Zarauzkoa. Bigarren itzulia
egiteko daukaten herrietako al-
kategaiak uda ostean aurkeztu
nahi ditu EAJk.
Herri handietan, EH Bilduren
azken nazio batzarrean zehaztu-
tako araudiari jarraituz egingo
dute hautagaien aukeraketa.
«Herri txikiagoetan, berriz, egoe-
ra bestelakoa da. Nahiko lan iza-
ten da batzuetan alkategaia bila-
tzen eta zerrenda on bat osatzen.
Baina, edonola ere, hautagaien
aukeraketa herrietan bertan egi-
ten da beti». Uda ondoren hasiko
dira EH Bilduko beste alkategaien
izenak aurreratzen eta aurkezten.
PSE-EEren kasuan, Mikel Du-
ran Gipuzkoako sozialisten Anto-
lakuntza idazkariak argitu du
egutegia zehaztu besterik ez du-
tela egingo uda aurretik. «Iraile-
an hasiko gara buru-belarri.
20.000 biztanletik gorako herrie-
tan, hautagai bat baino gehiago
baldin badago, primarioak egin
beharko dira alkategaia aukera-
tzeko, eta gauza bera egin behar
da diputatu nagusirako hauta-
gaiarekin. Herriko hautagaien
kasuan, herri bakoitzeko egoi-
Bozetarako urtebete falta dela, 2019ko udal eta foru hauteskundeei begira daude alderdiak. EAJ eta EH Bildu dira bi indar nagusiak Gipuzkoan, eta haiek dira lanak aurreratuen dituztenak.
Kanpainaurrearen aurrekoak
Foru aldundirako hautagaitzen afixak, 2015eko udal eta foru hauteskundeetarako kanpainan. ANDONI CANELLADA / FOKU
GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a2 b Astekoa
tzan egiten da aukeraketa; eta
egoitza guztietan bozkatzen da
diputatugai nagusia».
Gipuzkoan, bost herritan du al-
katetza PSE-EEk: Eibar, Irun, Pa-
saia, Lasarte-Oria eta Zumarra-
gan. Horietan, alkate izandakoek
jarraitzeko borondatea badute, ez
da primariorik egin behar. Herri-
ko afiliatuen %50ek eskatu behar
dute hura kentzeko, hautaketa
prozesu bat abiatzeko. «Hasiera
batean, alkatetza dugun tokietan
ez dirudi aldaketarik egongo de-
nik; erabateko konfiantza dauka-
gu azken lau urteetan egindako
kudeaketan».
Talderik ez duten herrietan, be-
rriz, sozialistak jada lanean ari di-
rela dio Duranek. «Batez ere herri
horietan hasi gara lanean, gehia-
go kostatzen baita zerrenda osa-
tzea; ahalik eta jende onena fitxa-
tu nahian gabiltza».
Ahal Dugu ere udal eta foru
hauteskundeei begira dago.
«Baina gu ez gara hasiko hauta-
gaiak aurkezten», dio Maria Va-
liente Ahal Dugu-ko Gipuzkoako
koordinatzaileak; urtarrilean pri-
marioak egingo dituztela eta ize-
nak hortik aterako direla esan du.
Halaber, urtarrilean jakingo da
zein udaletan aurkeztuko diren.
Izan ere, Ahal Dugu markarekin
soilik foru hauteskundeetara aur-
keztu ziren 2015ean; udal hautes-
kundeetara «ideologikoki gertu-
koak diren alderdiekin» aurkez-
tu ziren Ahal Dugu-ko hainbat
kide, baina ez Ahal Dugu-ren ize-
nean. «Hurrengo udal hautes-
kundeetan, berriz, ahal den herri
guztietan aurkeztea da gure
apustua. Lau urtean egindako la-
nak ahalbidetzen digu pauso hori
eman ahal izatea. Eta orain azter-
tzen ari gara non aurkeztuko ga-
ren eta non ez». Horretarako,
udalerrietan legegintzaldi hone-
tako memoria politikoak egiten
eta aztertzen ari direla azaldu du
Valientek; eta, horren arabera,
ikusiko dutela herri bakoitzean
zer egin. Lehentasuna hiriburuan
eta herri handietan jarri du Ahal
Dugu-k, eta ziurtzat jo du Donos-
tian aurkeztuko direla.
PP da hauteskundeei begira
ezer egin ez duen alderdi bakarra.
Uda ostean hasiko dira Gipuzkoa-
ko PPtik hedabide honi azalduta-
koaren arabera. Madrilen gauzak
nola dauden ikusita, udal eta foru
hauteskundeei buruz pentsatzen
ere ez direla hasi adierazi dute.
Zerrendak eta programakAlkategaiak zehaztuta, zerrendak
eta hauteskundeetarako progra-
mak lantzeari ekingo diote alder-
diek. Elorzak azaldutakoaren
arabera, abendurako eduki nahi
dituzte itxita zerrenda guztiak,
bai herrietakoak eta bai batzar
nagusietakoak. Zerrendak osa-
tzeko prozesua zerrendaburuak
aukeratzeko prozesuaren berdi-
na izaten da EAJn. Ondoren ekin-
go diote programak osatzeari.
«Hautagaien aukeraketa bezala,
herrietan bertan lantzen dituzte
herrietako udal programak ere.
Hor, noski, nazio mailako eta lu-
rralde mailako irizpide batzuk
daude, eta aterki horren pean egi-
ten dira udal programak».
EH Bilduk urtarrilerako
zerrendak eta programak prest
edukiko dituela espero du Larre-
ategik. Aldi berean egingo dira bi
gauzak. «Helburu horrekin,
herriz herri ari gara lanean,
bakoitzak bere programa landu
dezan. Udaberrian, diagnostikoa
egiten aritu gara herriz herri:
orain arte egindako lanaren
balantzea eta herriko egoeraren
inguruko gogoeta egin dute
herrietan. Uda ostean, diagnosti-
ko horretatik abiatuta, herriaren
beharrak, EH Bilduren lehenta-
sunak eta herritarrek eskatzen
dutena kontuan hartuta, progra-
ma lantzeari ekingo zaio».
Duranek esandakoaren arabe-
ra, zerrendak osatu ostean landu-
ko dituzte programak. «Alkate-
tza dugun herrietan egindako ku-
deaketari buruzko eskuorri
batzuk atera eta banatu ditugu,
baina geroago egingo ditugu pro-
gramak». Valienteren arabera,
memoria politikoaren azterketa-
tik aterako dira programak.
«Gure kasuan, lehenago egongo
dira programak hautagaiak bai-
no. Lehentasuna da udalerri ba-
koitzean zer egin nahi dugun ze-
haztea; gure proiektuak eta le-
hentasunak zein izango diren ja-
kitea; eta, behin hori zehaztuta,
programa hori garatzeko pertso-
na egokienak zein diren erabaki-
ko dugu».
Inkesta etxeak, laneanUrtebete falta da udal eta foru
hauteskundeetarako. 2015eko
maiatzaren 24an egin ziren au-
rrekoak, eta, aldaketarik ezean,
maiatzaren 26an egingo dira
2019koak. Baina ez dira alderdi
politikoak data horri begira jarri
diren bakarrak. Inkesta etxeak
ere hasiak dira galdeketen lehe-
nengo emaitzak kaleratzen. Giza-
ker inkesta etxeak EITB Focusen-
tzat egindako inkestaren emai-
tzak, adibidez, ekainaren 6an
ezagutarazi zituzten. Horren ara-
bera, EAJk irabaziko lituzke foru
hauteskundeak Gipuzkoan, eta
2015eko hauteskundeetan baino
6,8 puntu gehiago lortuko lituz-
ke. EH Bilduk bi puntu egingo li-
tuzke gora, eta bigarren indarra
izaten jarraituko luke; baina, Gi-
zakerren inkestak dioenez, EAJ-
rekin duen aldea handitu egingo
litzateke. PSE-EEk 2,8 puntu
egingo lituzke behera, eta beste bi
puntu PPk zein Ahal Dugu-k.
Horrez gain, Gizaker inkesta
zabal eta sakonago bat egiten ari
da Gipuzkoako hainbat herritan.
EAJk alkatetza duen zenbait he-
rritan, boto asmoari buruz ez
ezik, azken legegintzaldian jeltza-
leen udal gobernuak egindakoaz
galdetzen diete herritarrei.
EH Bilduk ere baditu esku arte-
an boto asmoari buruzko datuak.
Hainbat hedabidetan ateratzen
diren inkestetan konfiantza han-
dirik ez dutela adierazi du Larrea-
tegik, «jendearen boto asmoan
eragiteko intentzio argia» izaten
dutelako. «Orain arte atera dire-
nek aditzera ematen dutena da
Gipuzkoan alferrik gabiltzala,
zazpi puntutik gora ateratzen diz-
kigula EAJk. Baina jakin badaki-
gu ez dagoela hainbesteko alde-
rik; Gipuzkoan lehia bizia irudi-
katzen dute gure datuek, eta,
beraz, irabazteko aukerak badi-
tugu». Hauteskundeetara «ira-
bazteko asmo eta anbizioarekin»
aurkeztuko direla azaldu du.
Astekoa b 3GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a
EAJ
112.91818
EH BIldu
103.14017
PSE-EE
59.0809
Ahal Dugu
43.1266
PP
19.3951
Irabazi
8.4220
C’s
5.2620
556.267 360.957 %35,11 3.255 %1,45
GIPUZKOA
51 eserleku
2015
Errolda Botoak Abstentzioa Baliogabeak
Foru hauteskundeetako emaitzak
Zuriak
«Diagnostikoa egitenaritu gara herriz herri,eta uda ostean, hortikabiatuta, programalantzeari ekingo zaio»Unai LarreategiEH Bilduko Gipuzkoako koordinatzailea
«Alkatetza duguntokietan ez dirudialdaketarik egongodenik; konfiantza duguegindako kudeaketan»Mikel DuranPSE-EEko Gipuzkoako koordinatzailea
«Hurrengo udalhauteskundeetanahal den herri guztietanaurkeztea dagure apustua»Maria ValienteAhal Dugu-ko Gipuzkoakokoordinatzailea
«Nazio eta lurraldemailako irizpide batzukdaude; aterki horrenpean egiten diraudal programak»Idoia ElorzaEAJren GBBko antolakuntzako arduraduna
GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a4 b Elkarrizketa
Beñat Alberdi Oñati
Urte batean, Oñatiko euskalkia-ren aditz izenak aztertzen; hu-rrengoan, herrian aurkitutako es-kuizkribu baten idazlea nor denidentifikatu nahian; UNEDekoirakasle eta EGAko aztertzaile ereizan da; Oñatiko etnografia azter-tu eta antzerkigintzan ere ibilida... Jerardo Elortzak (Oñati,1944) hamaika lan egin du hamai-ka eremutan. Lan hori eskertze-ko, omenaldia egin berri diote he-rritarrek, baina oraindik ez ditubukatu lan guztiak. Erretiroa har-tuta egon arren, hurrengo auke-raren zain dago ikasitakoa parte-katzeko.Omenaldia egin berri dizute
Oñatin. Nola izan zenuen horren
berri?
Berandu samar, eta eskerrak ho-rri. Hala ere, nahiko luzeak izandira azken hilabeteak. Ezusteanhartu nuen albistea, eta egun ba-karrekoa izango zela uste nuen,gainera. Beste kontu bat izan zenastebeteko egitaraua prestatu zu-tela jakin nuenean. Eskerrakeman beharrean nago; oso pozga-rria izan da.Nola bizi izan duzu astebeteko
omenaldi hori?
Nahiko osorik iritsi naiz bukaera-ra. Jada ez gara mutikoak, etaorain arte nahiko itxuran ibili naizosasun aldetik, baina horrelakoe-tan larregi hunkituz gero... Denaondo joan dela uste dut, eta jende-ak erantzun duela. Gaur egun ezda erraza hitzaldietara 30 pertso-na baino gehiago erakartzea, eta80 bat lagun etorri dira hitzaldibakoitzean.Hamaika eremu landu izan ditu-
zu: hizkuntzak, historia, antzer-
kia… Modu askotara aurkeztu
izan zaituzte, baina nor da Jerar-
do Elortza?
Gauzak ikasteko eta, neurri bate-an, ikertzeko gogoa izan duenpertsona bat. Eta baita ikasitakoabesteei zabaltzeko gogoa izanduena ere. Ikasteko aukera edukiizana, horixe izan da gure zoria.Eremu askotan lan egindakoa
zara, baina Alemaniar Filologia
ikasketak egin zenituen. Nola-
tan?
Nik ere ez dakit seguru oraindik.Alemanez zerbait banekien,gehiegi ere ez, eta horri heldunion. Baina, nire garaian EuskalFilologia edo Historia ikasketakegiteko aukera izan banu, horihautatuko nukeen.
Alemanian bizi izan zinen 70eko
hamarkadan, ikasketak amai-
tzeko. Nolatan amaitu zuen 26
urteko gazte batek, garai hartan,
Alemanian?
Lehenago joatea tokatzen zitzai-dan berez, baina ez nintzen libra-tu soldaduska egitetik. Beranduhasi nintzen ikasten, baina, halaere, luzapen eskaera guztiakamaituta, armadan sartu beharizan nuen ikasketak bukatu bainolehen. Tesina eta errebalida azter-keta egitea falta zitzaizkidan sol-daduskatik bueltan. Unibertsitatepribatua izanik, tesina egin beharizaten zen titulua eskuratzeko.Ikasitako eduki guztietatik parebat gai aukeratu, eta horri buruz
idatzi behar izaten zen; alemanez,gainera. Era berean, defendatuegin behar izaten zen ehun orrial-deko tesina.Arazo asko izan zenuen tesina-
ko gaia aukeratzeko, ezta? Fran-
kismo garaian ez zen erraza
izango erregimenaren gustuko
gairen bat aurkitzea...
Deustuko Unibertsitatean ikasinuen nik, eta dekanoak onartubehar izaten zuen proposatutakogaia. [Wilhelm von] HumboldtAlemaniako filologoa eta EuskalHerria ikertu nahi nituela esannion nik. Humboldt bi aldiz etorrizen Euskal Herrira 1800 ingu-
ruan. Asko ikertu eta ida-tzi zuen euskarari buruz.Neurri batean, euskaraezagutarazi egin zuenEuropan, eta indarraeman zion. Haren lanariesker etorri dira gerorabeste hainbat ikerlari.Orain sarritan pentsatuohi dut gaia beste modubatera planteatu izan ba-nu, Euskal Herria aipatugabe, onartuko zidakete-la. Esan zidan Alemaniar
Filologiarako ez zela gai egokia.Alemaniako antzerkigintzari bu-
ruz idatzi zenuen azkenean. In-
tereseko gaia al zen hori zure-
tzat?
Oso modan zegoen gai bat auke-ratu nuen. Gerra aurretik eta on-doren, teatro dokumentala dela-koa egin zuten Alemanian; gerta-kari historikoak eta politikoakhartu, eta horri buruzko antzer-kiak osatzen zituzten. [Leon]Trotski edo [Adolf] Hitler hari gisahartuta, Auschwitzi buruzkoak,adibidez.Hainbat alor landu izan dituzu
zure ibilbidean; antzerkigileare-
na bat. 60ko hamarkadan, Ga-
briel Arestirekin jardun zenuen,
besteak beste. Euskal ideiak he-
datzeko tresna al zen antzerkia?
Nahiko zaila eta garestia zen zineaegitea. Erdaldunduta zegoen jen-de asko, eta euskaran alfabetatugabe zeuden euskaldunak. Ustedut ikuskizun bat zelako hurbil-tzen zirela ikusleak, eta, batez ere,euskaraz egiten genuelako, mili-tantziagatik. Gu ez ginen onak.Talde amateurra zen gurea.Zentsura jasan al zenuten an-
tzerki munduan?
Esan egin behar izaten genuenzein obra antzeztuko genuen, etatestua eraman behar izaten ge-nien. Hiru obra taularatu geni-tuen guk, eta hirugarrenean iritsizitzaigun abisua: bi pasarte kenduedo aldatu behar genituela esanziguten. Ez dakit kasu asko egingenien. Oñatiraino hurbildukozirela zalantza egiten genuen.Beste kontu bat zen Donostia in-guruan antzeztea. Hala ere, an-tzezlanak ez genituen prestatzenOñatirako bakarrik; beste herribatzuetan ere ibili ginen.Kultur iraultza baten gisakoa al
zen euskarazko antzerkia?
Gauza asko batera egitea tokatuzitzaion gure belaunaldiari, ez an-tzerkia bakarrik. Premia larriakzeuden 60ko hamarkadan. Arti-kulu bat eskatu zidaten kultur ar-loan zer izan behar genuen azal-tzeko, eta Erein aroa izenburuajarri nion. Gauza asko ez genituenlortu, agian, baina ereindako hazihaiek fruituak eman zituztenhandik hamar, hogei edo 30 urte-ra. Gauza asko ez dago ulertzerikhura barik.Oinatz gazte taldearen izenpean
sortu zenuten antzerki taldea.
Egin al zenuten bestelako ekin-
tzarik?
Oñatin bazegoen talde zirikatzai-le bat 1964-65 inguruan. Gazteenkasuan, neskak alde batetik eta
mutilak bestetik ibiltzen zirela us-te zuten, eta batzar bat egin zen bisexuak batzeko. Hamaika kontuantolatu genituen garai hartan;besteak beste, bi antzerki talde,gure kezkak azaltzeko aldizkaribat eta Vietnami, drogei edo bestehainbat konturi buruzko hainbathitzaldi.Egungo gazte asanbladekin
konpara al daiteke ordukoa?
Antza pixka bat badauka, bai. De-na den, azpimarratuko nukeOñati beti hartu izan dela kon-tserbadoretzat eta karlista askozegoen herritzat. Baina egon dirabestelakoak ere. Gauza batzukmartxan jartzea lortu genuen,behintzat; egoera aldatzen saiatuginen. Gainera, bikote asko sortuziren hortik.Gazte talde hark mutiletan eta
neskatan egiteko ere balio izan
zizuen orduan?
Lehen, plazara joan behar izatenzen horretarako. Bi pieza jotzenzituzten lehenengo, txistulariak
«Jakin-minak bultzatu izannau, baina baita gizartekopremiei erantzuteak ere»Jerardo Elortza b Hizkuntzalaria, historialaria eta ikerlaria
Zaila da Elortza alor bakarrarekin lotzea. Hizkuntzalaria, historialaria, ikerlaria...aurpegi askoko pertsona da. Herritarren omenaldia jaso berri du, urteotan egindakolana eskertzeko. Erretiroa hartuta egon arren, eskaintzeko asko du oraindik.
JAIZ
KI F
ON
TA
NE
DA
/ F
OK
U
Gauzak ikasteko eta ikertzekogogoa eduki izan dut beti.Ikasteko aukera eduki izana,horixe izan da gure zoria»
«Zentsura? Esan egin beharizaten genuen zein obraantzeztuko genuen, eta testuaeraman behar izaten genien»
‘‘
Elkarrizketa b 5GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a
aritzen ziren gero, eta beste bi pie-za ondoren. Ez zen erraza izaten.Beste bide batzuk sortu behar zi-ren elkarrekin hartu-emanetanjartzeko. Nik antzerki taldeanezagutu nuen nire emazte zena.Arantzazuko seminarioan ikasi
zenuen, eta euskararen alde ere
aritua zara lanean. Euskararen
babesleku batean ikasi izanak
ba al dauka zerikusirik horretan?
Uste dut Arantzazu hanpatu egindela euskararen babesleku mo-duan. Egia da beste guztia basa-mortua zela. Seminarioetan aba-deek euskara zertxobait erabil-tzen zuten, gero euskaraz emanbehar izaten zituztelako sermoiaketa konfesioak edo aitorpenak erejasotzen zituztelako euskaraz. Oi-narrizko lana egin zuten, bainabehetik gorakoa, ez goitik behera-koa.Baina zu ez al zinen euskaraz
Arantzazun alfabetatu?
Bai. Ez, ordea, seminarioak erraz-tasunak eskaintzen zizkigulako.
Ikasketa prozesu guztian bi ira-kasgai geneuzkan euskaraz. Ira-kasle on batzuk tokatu zitzaizki-gun, hala ere. Euskarazko libu-ruak zeuzkaten haiek, eta ikasge-latik kanpo zabaltzen zituzten in-teresa zeukaten ikasleen artean. Trantsizio garaian Espainiako
UNEDen hasi zinen lanean, Urru-
tiko Hezkuntzako Unibertsitate
Nazionalean. Euskara departa-
mentuko zuzendari gisa, zehaz-
ki. Euskara bultzatzeko modu
bat al zen hura?
Trantsizio urteak ziren, eta zerbaitegin nahi genuen euskal kultura-ren inguruan. UNEDeko egituraberezi hori aprobetxatu nahi ge-nuen guk, eta oso irekia eta libera-la zen zuzendaria orduan. Lehenurtean, 1977-78ko ikasturtean,eskaini genituen hitzaldiak, era-kusketak eta halakoak. Gero ba-tzuek pentsatu genuen zergatik ezgeneukan ikasgairik Euskaltzain-diaren B eta D mailako tituluaklortzeko; EGA tituluaren aurretik
sortutakoak dira horiek. Talde de-zente sortu genituen garai hartan.Euskara bakarrik lantzen al ze-
nuten unibertsitatean?
Jende askok ez zuen ezer ikasieuskarari dagokionez, baina eztahistoria arloan ere. Euskaraz eta
gramatikaz gain, hori ere azaltzengenuen gure apunteekin. Litera-turan, esaterako, jendeak klasi-koak, behintzat, ezagutu zitzannahi genuen; jakin zezatela [Ber-nart] Etxepare, [Pedro Agerre]
Axular edo [Xabier] Lizardi existi-tu zirela, behintzat.EGA azterketari dagokionez,
epaile lanetan aritu zinen ahoz-
ko probetan. Euskara batuan
edo oñatiarrez hitz egiteko au-
kera ematen zenuen zuk, baina
oñatiarrez mintzatzea
aukeratzen zutenei
esaldi bat gehituta:
«Ziur al zaude ondo
egingo duzula?».
Hizketarako erraztasunaedo jarioa, eta jatortasu-na neurtzen ziren or-duan oraindik. Horretanlanean ari ginenok hasiginen epaitzen, azter-tzaileak falta zituztelako-edo. Oñatikoak, Arrasa-tekoak... joaten ziren az-
terketara. Ez daukat gogoan zeresaten nien, baina euskalkian hitzegiteko esango nien, bai, bainaherrikoa izateagatik ez pentsatze-ko edozein modutan hitz egin ze-zaketenik.
Ikerlari gisa ere aritu izan zara.
Oñatiko arte eta historia bildu-
ma argitaratu zenuten, adibidez,
herrian ahaztutako historia bil-
duta. Eragin al zenuten herriko
errealitatean?
Beste ikerlari batzuek landu zu-ten gai hori gure aurretik, eta lanhorri jarraipena eman genionguk. Oñatiko Historia eta ArteBilduma izan zen azkena [1982].Ez dakit zenbaterainoko eraginaizan zuen orduan, baina, neurribatean, gerora etorri ziren egitas-mo eta ekimen batzuen hazia izanzela esango nuke: gure kultur on-darea hobeto ezagutzeko etazaintzeko ahaleginak egin diraLaixan, Kapirixo eta Natur Eskolabezalako taldeen bidez.Ikerlari gisa, dena den, herriko
eskuizkribu bat norena den aur-
kitzea izan da zure lorpen nagu-
sia. 1800 inguruan idatzitako
testuaren egilea nor zen identifi-
katu zenuen.
Bi eskuizkribu mardul dira, oña-tiarrez moldatuak. Aita Lizarral-dek aurkitu zituen OlabarrietakoArrazola Azpiko baserrian. Jabea-ren baimenarekin, eskuizkribubiak fotokopiatu eta transkribatugenituen guk 1975 inguruan. Egi-learen bila hasi nintzen aldi bere-an, Oñatiko eta Donostiako hain-bat artxibo arakatuz. Majo kosta-ta, idazlea Manuel UmerezGoribargoitia abade oñatiarrazela konturatu ginen, azkenean.Polizia ikerketa baten antzekoaizan zen hura, eta sekulako pozahartu genuen misterioa argitu ze-nean. Hizkuntzalaritzarako ezezik, garai hartako gizartearenberri izateko ere oso baliagarriakdira Umerezen bi lan horiek.Asko poztu ninduen BaionakoEuskal Museoko artxiboan Ter-nuari buruzko bertso zoragarriakaurkitu izanak ere.Egunkariak gordetzeko ohitura
eduki izan duzu betidanik. Gor-
deta dauzkazu Euskaldunon
Egunkaria-ren eta Egin-en, Der
Spiegel-en eta El País-en zenba-
ki guztiak, ezta?
Egunkari eta aldizkari asko pilatuizan dut luzaroan, baina erakun-de bati eman dizkiot gehienak,leku arazoengatik eta gordetzekoteknikak zeharo aldatu direlako.Lehen baino askoz gutxiago gor-detzen dut orain, baina, hala ere,etxean ez da falta paperik.Zerk bultzatu zaitu horrenbeste
eremu lantzera?
Eremu askotan jardutea tokatuzaigu guri; lartxo, beharbada. Ja-kin-minak bultzatu izan nau, bai-na baita gure gizartean zeuden etadauden premiei erantzun beha-rrak ere. Gure belaunaldiko lagunaskori gertatu zaio hori.
Uste dut Arantzazu hanpatuegin dela euskararenbabesleku moduan. Egia dabeste guztia basamortua zela»
«Egunkari eta aldizkari askopilatu izan dut luzaroan,baina erakunde batieman dizkiot gehienak»
‘‘
GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a6 b Iritzia
RIRITZIALeire Narbaiza
Turismoakatalanez
Eguraldia dugu hizpideEuskal Eurian, halabe-harrez. Gutariko askoeguzki-gosez gabiltza-
nez, egun libre batzuk izanda,hor abiatu ginen Eba Mirentxulegez eguzki bila hondartzara.Abestiko protagonistarenmoduan Mediterraneorantz jogenuen, nahiz eta Benidorm ezizan helmuga. Kataluniara joanginen, Tarragona aldera, kostahartan dauden herri hiperturisti-koetako batera, ezlekutzat hargenezakeena. Komertzioak, dendak eta abarrak ikusita nondagoen jakin ezin den horietakobat. Kanarietan, Katalunian,Murtzian edo Huelvan egon zite-keen leku hura.
Aspaldi baten ere izanak ginenbertan, euskaldun asko bezala.Baina oraingoan topatu genuenharritu gintuen zerbait, aurreko-an antzeman ez genuena: hiz-kuntza erabilera.Jakinekoa da halako turismo
mota duten herrietan sarri inge-lesa dela jaun eta jabe, kartelakhala egoten direlako. Edo askojota, gaztelaniaz, Katalunia izanarren. Oraingoan, ordea, katala-naren presentzia askoz nabar-menagoa zen, edo hala begitan-du zitzaigun guri.Gure hotelean hizkuntza asko
entzuten ziren. Kale-neurketaeginez gero, Euskal Herriko lekuaskotan baino erabilera altuagoaemango luke euskarak. Jakina,
beste batzuk ere entzun geni-tuen: errusiera, frantsesa, ingele-sa, gaztelania... eta katalana.Ostatu hartutako lagun askokatalanak ziren, eta bertakomintzaira erabiltzen zuen.Horregatik, beharbada, hiz-
kuntza-paisaia osoa katalanezzegoen, errotulazioa elebidun iabeti, baina katalana lehenengolekuan. Harrigarriagoa eginzitzaigun jatorduetan buffeteanplater guztietako karteltxoak lauhizkuntzatan izatea, eta betikatalana agertzea lehen postuan.Horrela ikasi genuen olagarroaripop esaten diotela; hori dela eta,pop musikak beste dimentsiobat hartu zuen gure irudimene-an!
Hotelak bainugelan eskain-tzen dituen xanpu, gel eta aba-rretan ere berdin: lau hizkuntza-tan eta lehenengo postuankatalana.Era berean, langile askok
«bon dia» esanez agurtzen gin-tuzten, jakin gabe nongoakginen. Euren artean ere katala-nez jarduten zuten (hori agian ez da hain bitxia gure begietatikikusita).Baina benetan begiak talo laga
gintuena telebistarena izan zen.Telebista bi zituzten etengabeisiotuta eta ahots barik hall-ean,harrera-lekuan bata, eta besteaitxarongela moduko baten. Bie-tan TV3 (telebista katalana)zegoen jarrita edozein ordutan!Ezin saihestu gurearekin kon-
parazio etengabekoa egitea!Jakin arren Euskal Herrian ezdagoela horrelako turismorikhartzen duen gunerik, eta eus-karak ez duela halako masa kri-tikorik, ezinezkoa iruditzen
zitzaigun halakorik; adibidez,Donostiako hotel handi batenera horretako hizkuntza-erabile-rarik. Agian jarriko lukete Ongietorri-ren bat sarreran; pintxos,txakolí tx-z idatzita, baina ezergutxi gehiago. Eta ETB (bat zeinbi) ipinia izatea? Zientzia fikzioa!Egia esatera, Euskal Herria
txikia da, eta esango nuke guremugetan barruan bidaiatuz geronormalagoa dela landetxerenbaten egonaldia egitea, ohikohotel baten baino, eta landetxeaskotan euskararen erabilerazabalduago dagoela. Hala ere,esango nuke kostatuko zaigulaaurkitzea Tarragonako hotelhorretakoaren modukorik.Ez dakit hotel-enpresaren
jarrera den, edo proces-ak haus-potutako ahalduntze nazionalakeragindakoa, berdin dio. Hemenere gustura hartuko nuke halakozerbait, naturaltasunez euskaranonahi agertzea. Eskutik oratutalortuko ahal dugu!
Irudiab Errenteria
Udaren zain, beste hilabete busti batIndartu ezinik jarraitzen du udaberriak. Gain-gainean da uda, baina euriteen batez besteko datua hausten ari
da ekaina ere. Bustitik joan dira urteko lehen bost hilabeteak, eta antzera jarraitzen du ekainak ere. Herenegun,
metro koadroko 88 litro ur pilatu zen Hondarribiko aireportuan, eta orduko 109 kilometroko haize ufada Do-
nostiako Santa Klara uhartean. Irun eta Hondarribian ura bere bidetik atera zen hainbat gunetan, eta Errente-
rian 71 urteko gizonezko bat zauritu zen zuhaitz batek harrapatuta —irudian—. ANDONI CANELLADA / FOKU
Erraustegia egiteko kontratua bertanbehera uzteko eskatu du GuraSOSek
DONOSTIA bEskaera argia egin du GuraSOS elkarteak: «Erraustegia-ren segurtasuna ez dago bermatuta, eta gauzatze kontratua bertan be-hera uzteko eskatzen dugu». Eurostatera, Europako Batzordera etaEuropako Parlamentura jo du. Egitasmoa «kolapsatzea» da helburua.
«Jasanezina da eraikinarenegoera. Espazio eta mantentzearazo larriak dauzkagu, etaneurriak hartu behar dira.Utzikeria handia dago»Luis San SebastianDonostiako musika kontserbatorioko zuzendaria
170GIPUZKOAR BAKOITZAK URTEAN ALFERRIK
GALTZEN DUEN ELIKAGAI KOPURUA, KILOTAN
123.000 tona elikagai urtean. Gipuzkoarrek, urtero, kopuru hori galtzen
dute alferrik; 170 kilo pertsonako. Gipuzkoako Foru Aldundiko Ingurugi-
ro departamentuak eman du datua. Elikagai bankuarekin elkarlanean ari
dira neurriak hartzeko. Neurri horietako bat da Azken minutuaprograma.
GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karak-
tere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko
eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:
Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-
net bidez bidaltzeko:[email protected].
%
Nahikoa babesik gabe, IDK Gipuzkoakuko egin dio Eurokopa jokatzeari
DONOSTIA bFIBAren gonbidapena jaso arren, IDK Gipuzkoa hurren-go denboraldian ere ez da ariko Eurokopan. Donostiako taldeak aurre-ko sasoian uko egin behar izan zion, baliabide ekonomikorik gabe, etagauza bera gertatu zaio orain ere. 80.000-90.000 euro behar zituenizena emateko, baina ez du lortu babesle pribatuen laguntzarik.
Asier Perez-Karkamo
Hondarribia
Madrilgo Alcalade Henareskohilerrian lurpe-ratu zuten,1945eko urta-
rrilaren 18an. Bi egun lehenagofusilatu zuten. PCE Espainiako Al-derdi Komunistako idazkari na-gusia zen, kargu hori betetzekoerbestetik itzuli zenetik. 1943komartxoan atxilotu zuten, Madri-len, eta 153 egunez torturatu epai-learengana eraman aurretik.Gaur berreskuratuko dituzte Je-sus Karrera Olaskoaga hondarri-biarraren hezur txikituak, he-rrian atseden har dezaten.Sendiak duela hiru hilabete ja-
kin zuen Karrera Alcala de Hena-resen zegoela lurperatuta, AitzolArroyo herriko historialariak egi-niko ikerketari esker. «Alderdikomunistan egindako lanari bu-ruz-eta azterketa lan batzuk egi-ten hasi nintzen unibertsitate-an». Arakatu ahala, azkar kontu-ratu zen Karrera ez zela izan mili-tante hutsa: 150 miliziano komu-
nistaz osaturiko batailoia gidatuzuen 36ko gerran, eta erbestetikitzuli eta PCE berregituratzeko ar-dura hartu zuen gerraostean. «Eznuen sinisten herrian halako per-tsonaia bat egotea; ahaztua, ezku-tatua... ‘Hau egia bada, ikertu be-har dut’, esan nion neure buruari,errealitatea azaleratzeko eta gi-zarteratzeko», kontatu du histo-rialariak.1911ko abuztuaren 17an jaio zen
Karrera, Hondarribiko Alde Za-harreko Zilardegi kalean. UGTnafiliatu zen 20 urterekin, eta, gu-txi geroago, Alderdi Komunistan;1936ko gerraren aurretik hainbatardura izan zuen sindikalismoan,eta, beste ardura batzuen artean,Gernikako Arbola batailoiko ko-mandantea izan zen gerran. Er-bestean, Gursen (Okzitania) etabeste kontzentrazio eremu ba-tzuetan eduki zuten preso. Arge-les-Sur-Merrekoan (Okzitania)zegoela, alderdi komunista berre-gituratzeko enkargua egin zioten.Onartu egin zuen enkargua,
eta, Behobia aldetik, muga zehar-katu zuen 1941eko urrian.«1941etik aurrera, egunero-egu-
nero jarri zuen arriskuan bere bi-zitza; muga Puntxasetik pasatuzuenean, Madrilera joan zenean,Bilbon eta Donostian nukleo ko-munista berriak sortu zituenean,Madrilen aginduak zabaltzean,bere aurreko idazkari nagusiare-kin elkartzean...».
1943ko martxoan atxilotu zu-ten, eta tortura latzak jasan zituenSegurtasun Zuzendaritza Nagu-sian (DGS), Porlierreko espetxera(Madril) eraman zuten arte.1944ko irailaren 19an epaitu zu-
ten, eta hiru hilabetera jaso zuenepaiaren berri. Biharamunean fu-silatu zuten.Juan Ramon Garairen Celesti-
no Uriarte, Clandestinidad y re-
sistencia comunista (2008) libu-ruan kontatzen denez, Alcala deHenaresko espetxean epaiaren
zain zegoela, Karrera as-katzeko ihesaldia antola-tu zuten, baina unea iri-tsita ezin izan zuten gau-zatu, torturen eraginezgurpil aulkian zegoelakohondarribiarra.Arroyo bi urtean ibili
da buruzagi komunista-ren aztarnen bila, harenbiografia osatzen lehe-nik, eta gorpuaren bilagero. «Oso azkar joan dadena, zerbait aurkitzeanbeti zegoelako zubi bat;egunero aurkitzen nuengauza berriren bat. Sala-
mancako eta Bilboko artxiboetanibili naiz bila, digitalizatutakofunts askotara joan naiz...».Familiarekin harremanetan ja-
rri zen ikerketan aurrera eginzuenean. Ordurako ondoan zuen
Joserra Enparan, SAT KandidoSasetaren Aldeko Taldeko ardu-raduna eta Euzko Gudarostekokomandantea non lurperatu zu-ten deskubritu zuen herrikidea.Atzo joan zen Alcala de Henarese-ra, Arroyorekin eta Karrerarensenideekin batera. «Saseta abe-rriratu genuen bezala, eurek ereKarrera aberrira dezaten».Enparanek abiatutako ikerke-
tari esker, Kandido Sasetaren az-tarnak aurkitu zituzten Asturias-ko Areces herrian, Espainian.Hondarribian daude 2008ko api-rilaz geroztik, PCEko buruzagiizandakoarenek atseden hartukoduten hilerri berean. Lurpetikateratzen ikusiko duen bigarrengorpua izango da gaurkoa Enpa-ranentzat. Bien artean desberdin-tasun nagusi bat dagoela uste du:«Aurretik idatzita zegoen Saseta-ren historia, bagenekien nor zen.Karrerarena idazteke dago».Nolanahi ere, biek balio berbe-
rak defendatu zituztela nabar-mendu du SATeko kideak: «Baliounibertsalen alde borrokatu zirenbiak ala biak, askatasunaren aldeeta faxismoaren kontra». Harenustez, borrokarako konpromisomaila da, hain zuzen ere, Karrera-ren ezaugarri nagusia: «Izugarriairuditzen zait Frantziatik itzulizgero lehenago edo geroago atxilo-tu, torturatu eta fusilatuko zutelajakinda ere proposamena onartuizana».
Kontakizuna, zuzenean09:00etan hasiko da gorpuzkiaklurpetik ateratzeko ekitaldia.Ordu horretan elkartuko diraHondarribitik bidaiatuko dute-nak eta Aranzadiko lantaldea,Paco Etxeberria forentsea buru.Gerra ondoren, 300 pertsona fu-silatu eta lurperatu zituzten Alca-lako hilerrian, baina Karrera nondagoen badakitela ziurtatu duArroyok. «Zehaztuta daukagugorpuzkiak non dauden, zein ho-bitan dagoen, eta hobiaren zeinlekutan —beste hiru gorpu daudehobi berean—».Hondarribiko Hitza-k ekital-
diaren zuzeneko kontakizunaegingo du, @hondarribihitza
Twitterreko kontuaren bidez—#JesusCarrera1945 traola ere ja-rraitu ahal izango da—. Gainera,hainbat kamerarekin grabatukodute gorpuzkiak lurretik atera-tzeko ekitaldia. Hala erantsi duArroyok: «73 urtez lurpean egonda Jesus Karreraren gorpua, etabaita haren memoria ere. Egitenari garena baliatu beharko genu-ke idazteko eta nor zen azaltzeko.Ez dakit liburu bat idatzita edo do-kumentala eginda, baina zerbaitegin beharko litzateke».
Jesus Karrera Olaskoaga hondarribiarraren gorpuzkiak berreskuratuko ditu gaurharen familiak. 1945eko urtarrilean fusilatu zuten, PCEko idazkari nagusi zela.
73 urte lur azpian, gaur arte
Aitzol Arroyo, Maria Karrera eta Joserra Enparan, Jesus Karreraren gorpuzkiak berreskuratzeko eskaeraren berri eman zutenean. ASIER PEREZ-KARKAMO
Gaiak b 7GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a
Ez nuen sinisten herrianhalako pertsonaia bat egotea;ahaztua, ezkutatua... ‘Egia bada,ikertu behar dut’, esan nuen»Aitzol Arroyo Historialaria
«Izugarria da Frantziatik itzulizgero atxilotu, torturatu etafusilatuko zutela jakinda ereproposamena onartu izana»Joserra EnparanSasetaren Aldeko Taldeko kidea
‘‘
GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a8 b Gaiak
Unai Zubeldia Zarautz
Boluntarioak gara
denok». Nahiz eta
profesionalen gisan
lan egiten duten.
«Inork ez du ko-
bratzen hemen, ez kimuen talde-
ko entrenatzaileak eta ezta senior
mailakoenak ere. Jende askoren
borondate ona, horixe da kluba-
ren sekretua». Inma Saenz de
Santamaria da Zarauzko eskuba-
loi klubeko presidentea —Juanan
Urdangarin ere aritzen da lan ho-
rietan—, eta «denboraldiko garai-
rik zailenean» murgilduta dabil-
tza orain. «Jarraitu, ez jarraitu,
denekin hitz egiteko garaia izaten
da hau, eta ez da erraza eskaintze-
ko askorik ez daukazunean guz-
tiei proiektua babesten jarrai de-
zatela eskatzea». 35 talde, 600 fi-
txa baino gehiago eta 100-120 en-
trenatzaile eta laguntzaile daude
guztiak horren atzean, 23.000
biztanle dituen herrian.
«Ni duela hamahiru urte sartu
nintzen zuzendaritzan», hasi du
azalpena Saenz de Santamariak.
«Eta garai hartan hamahiru talde
zeuzkan klubak. Pentsa, ia hiru-
koiztu egin da kopurua». Hain-
beste hazi da kluba, Orion hiru
talde dauzkate egun, Zarauzko
klubarekin elkarlanean, eta ingu-
ruko beste hainbat herritatik ere
iristen dira jokalariak. Federatuta
dauden jokalarien datuak soilik
aintzat hartuta, 281 ditu Zarauzko
35 talde, 600 jokalari baino gehiago eta 120 entrenatzaile eta laguntzaile. Baliabideekonomiko gutxirekin, egitura erraldoia dauka Zarauzko eskubaloi klubak.
Sekretu bakarra, pasioa
Aiala Zarautz kadete mailako taldea, ekainaren 3an, Espainiako Txapelketako brontzezko domina ospatzen, Eldan, Herrialde Katalanetan. LUIS EPELDE
Gaiak b 9GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a
klubak, 201 Elgoibarko SanloEKTk, 167 Errenteriako Erein-tzak, 153 Eibar Eskubaloiak...Emilio Olazabalen eskutik,
1965ean sortu zen eskubaloi klu-ba —1943an gorpuztu zen ZarautzKirol Elkartearen proiektua—, etagaur egun Amenabar Zarautz gi-zonezkoetan eta Aiala Zarautzemakumezkoetan daude kluba-ren piramidearen goiko muturre-an; Espainiako Ohorezko B Maila-ko taldeak dira biak. AmenabarZarautzek 13. postuan amaitu duliga —zazpi urteren ondoren, AitorUrbitartek ez du jarraituko entre-natzaile karguan—; eta Aiala Za-rautzek, hirugarren B multzoan.Urrutira joan gabe, 2015-2016kodenboraldian Ohorezko Mailanjokatu zuen emakumezkoen tal-deak. «Eskola mailan dago, or-dea, klub honen benetako inda-rra. Futbola, saskibaloia eta esku-baloia lantzen dituzte talde kiro-letan, eta denek izaten dute auke-ra kirol hau ezagutzeko».Presidentearen hitzetan, arra-
kastarako bide horretan zerikusizuzena dauka Txaparrotan hon-dartzako eskubaloi txapelketakere. «Izugarrizko indarra hartzenari da», azaldu du. «Ehun taldebaino gehiago aritzen dira lehianasteburu bakarrean, eta ordu gu-txiren buruan osatzen dira talde-ak. Jolasa dago oinarrian, eta, par-tida horiek ikusita, eskubaloianjokatzen hastea erabakitzen dutegazte askok».Junkal Beristain zuzendaritza-
ko kidearen hitzetan, Zarautzek«berezkoa» du eskubaloiarekikolotura. «Kalean dago eskubaloia.Belaunaldi asko pasatu dira he-mendik, eta lotura berezia nabari-tzen da. Jokalari izandako askoguraso edo entrenatzaile dira gauregun, eta polita da hori». Harro-biko lan on horren erakusgarri,kadete mailako nesken taldeakbrontzezko domina kolkoratuzuen ekainaren 3an EspainiakoTxapelketan, Eldan (HerrialdeKatalanak). «Nolabait esatea-rren, gure klubaren izaeraren isla
da talde hori. Ez da puntako joka-lariz osatutako multzoa; MariaZaldua bakarrik aritzen da Espai-niako selekzioarekin, baina sariaeman die talde lanak». Garaiku-rrarekin «oso harro» dago Saenzde Santamaria.Mikel eta Alberto Agirrezabala-
ga, Erik Balentziaga, Libe Altuna,Maialen Mugika, Alba Menendez,Andrea Zaldua, Karmele Makaza-ga... Urteotan guztiotan Zarauzkojokalari asko iritsi da elitera, etaetorkizuneko izarren habia izatenjarraitu nahiko luke Zarauzko es-kubaloi elkarteak.Hori da arrakastaren alderik
ederrena. «Baina oso larri gabil-tza baliabide aldetik», zehaztu duBeristainek —zortzi lagunek osa-tzen dute zuzendaritza; bost ema-
kumezkok eta hiru gizonezkok—.«Ez daukagu lekurik talde guz-tiak behar bezala entrenatzeko.Zelaia bitan banatuta aritzen diraentrenatzen, eta horrela zaila dalan egitea». Asteburu bakarreanhogei partida jokatzera iritsi izandira Zarauzko kiroldegian —Anto-nianoetan ere jokatzen dute—.«Eta oso zaila da ordutegiak etaazpiegitura guztiak behar bezalaantolatzea». Kiroldegiaren ordu-tegia luzatuta konpontzen dutearazoa. «Hala moduz». Kanpokopartidetan, berriz, autobusez edoautoetan egiten dute bidaia beti.Hurrengo urterako udaletxeak
martxan dauka kiroldegiaren on-doan beste pista bat eraikitzekoproiektua. «Eta ikastolak ere gu-neren bat ixteko asmoa dauka».
Hain larri dabiltza lekuz, jokalarialdetik aukera izan arren, hau-rren mailako talde gehiago sortuezinik dabil kluba. «Horren on-dorioz, haurren mailan bertan as-tero deialdietatik kanpo gelditzendira hainbat jokalari. Hamalaukjoka dezakete, eta hemeretzi-ho-gei daude talde batzuetan». Mugahoriekin aurrera egiten ikasi duklubak. «Baina ez da samurraadin horretako hainbat jokalarideialdietatik kanpo uztea».
Besteekin, harreman onaGaur-gaurkoz, Espainiako Oho-rezko Mailan dago Bera Bera Do-nostia taldea, eta Espainiako Aso-bal ligan Bidasoa-Irun. Gipuzkoa-ko bi klub maila gorenean egon-da, normala da Zarauzko jokalari-rik onenek eskaintzak jasotzea.«Baina harreman ona daukaguklub guztiekin», adierazi du Sa-enz de Santamariak. «Bidasoa-Irunekin ez daukagu inolako ara-zorik, eta Bera Berarekin, tira, ha-rreman ona daukagu, nahiz etaegia den eurek gu bigarren taldegisa hartzeko ohitura daukatela».Beristainen hitzetan, Zarautz ezdago horretarako prest. «Ez dau-ka zentzurik; ez zaigu interesa-tzen». Argi hitz egin du presiden-teak: «Gure helburua ez da diruasartzea eta goi mailako talde onbat egitea. Harrobiko lana egitendugu guk; eskubaloian jokatunahi duen edonori horretarakoaukera eskaintzea da erronka».
Amenabar Zarautzek eta Lanzarotek apirilaren 28an Zarautzen jokatutako ligako partida (27-16). LUIS EPELDE
Gure helburua ez dadirua sartzea eta goimailako talde on bategitea. Harrobiko lanaegiten dugu guk»Inma Saenz de SantamariaZarauzko eskubaloi klubeko presidentea
«Ez daukagu lekuriktalde guztiek beharbezala entrenatzeko.Zelaia bitan banatutaaritzen dira entrenatzen»Junkal BeristainZarauzko eskubaloi klubekozuzendaritzako kidea
‘‘
Eider Goenaga Lizaso
Europak ezarritako segurtasunarauak bete ahal izateko, Gipuz-koako Foru Aldundiak obrak eginbehar ditu 500 metro baino luze-agoak diren hainbat tuneletan.A-15 autobideko San Lorentzokotunelekoa izango da lehenengoa,Iruñerako noranzkoan. Aldun-diaren hasierako asmoa obrakmaiatzean hastea bazen ere, atze-ratu egin behar izan zituzten la-nak —besteak beste, baldintzameteorologikoak tarteko—; bai-na, aldundiak baieztatu duenez,jada hasi dira obrei ekin aurrekoprestakuntza lanekin, eta, ondobidean, pare bat aste beharko di-tuzte horiek bukatzeko. Beraz,hilabetea amaitzerako hasi nahi-ko lukete tunela konpontzen. Lau hilabete iraungo dute la-
nek, eta ia 5,6 milioi eurokoaizango da obraren aurrekontua.Lau hilabete horietan, Donostia-rako noranzkoan dagoen San Lo-rentzoko tunelak hartuko ditu binorabideetan doazen ibilgailuguztiak. Bost metroko altuera etahiru metroko zabalera gainditzenduten ibilgailu astunek, gai arris-kutsuak garraiatzen dituzten ka-
mioiek eta garraio bereziek, or-dea, debekatua izango dute tune-letik igarotzea, eta beste bide ba-tzuetatik joan beharko dute;Etzegaratetik, adibidez.Hasiera batean, ibilgailu astun
guztiei tuneletik pasatzeko debe-kua ezartzea zen GipuzkoakoBide Azpiegituretako Departa-mentuaren asmoa; baina, iraganapirilean iragarri zutenez, iritzizaldatu zuten Gipuzkoako ga-rraiolariekin bilera egin ostean,eta ibilgailu astunen zirkulazioabaimentzea erabaki zuten, aipa-tutako salbuespenekin. Normalean baino ibilgailu
gehiagori eragingo die San Loren-tzoko obrek, joan den ekainaren4tik kamioien zirkulazioa askohanditu baita A-15 autobidean:Iruñea eta Irun arteko N-121-Aerrepidean Belateko tunelak itxi-ta daudelako eta handik igaro-tzen diren kamioientzat A-15adelako alternatiba. Belatekoobrak hasi eta astebetera eman-dako datuen arabera, iaz data be-retan baino %45 kamioi gehiagopasatu ziren lehengo astean Zuas-titik; egunean, 2.000 bat gehiago.Ekainaren 4tik nabarmena izan
da kamioien zirkulazio handia-
goa, bai A-15ean eta bai N-1 erre-pideko Andoaingo zatian. Gipuz-koako Foru Aldundiak, baina, az-pimarratu du obrek dituzten on-dorioak direla, eta obrak, bai Bela-tekoa eta bai San Lorentzokoa,halabeharrez egin beharrekoakdirela. Izan ere, Europatik dato-rren agindua da, eta arau horreta-ra egokitu behar dira 500 metro-tik gorako tunel guztiak. A-15 au-tobidean, San Lorentzoko beste
norabideko tunelaz gain, hiru tu-nel gehiago konpondu beharkodituzte, bi norabideetan.
Elkarlana Garraiolari elkarteak kexu agertudira San Lorentzoko eta Belatekotunelak aldi berean ari direlakokonpontzen, eta horrek kaltehandia egiten dielako. Baina besteaukerarik ez zegoela azaldu duGipuzkoako Foru Aldundiak: ba-tetik, tunela konpontzeko dirusaila onartua zegoelako eta ho-rrek egitera behartzen dituelako;bestetik, Europako Batzordearen2004ko araua derrigor bete beha-rrekoa delako; eta, azkenik,obrek lau hilabete iraungo dutelakontuan hartuta, lanean azaroarte ariko direlako eta halakoobrak ezin direlako neguko planaindarrean dagoenean egin.Dena den, Aintzane Oiarbide
Bide Azpiegituretako diputatuakgaiari buruzko agerraldi bateanazaldu zuenez, bi obrak bateraegin beharko zirela jakinda, Nafa-rroako Gobernua eta GipuzkoakoForu Aldundia kontaktuan egondira, eta elkarlanean aritu diraerrepide mozketek ahalik eta kal-te gutxien eragin dezaten. «Bada-
kigu ibilgailu astunen zirkulaziohandia duen errepidea dela A-15autobidea, eta salgaien garraiora-ko lau hilabetez ixtea oso kaltega-rria izango litzatekeela garraiola-rientzat eta enpresa guztientzat,orokorrean. Alabaina, tunel ba-rruko segurtasuna bermatzekoerantzukizuna ere badaukagu».Bilera horietan ondorioetako batizan zen ahal zen neurrian ibilgai-lu astunen zirkulazioa baimen-tzea. Obrek irauten duten bitartean
tuneleko segurtasuna zaintzekoahalegin berezia egingo dutelaazaldu du aldundiak. Hainbatneurri hartuko dituzte tunelekosegurtasuna areagotzeko: abia-dura mugak zorroztuko dituzte,eta suhiltzaileen lehen mailakoesku-hartze talde batek egunean24 orduz eta asteko zazpi egune-tan zainduko du tunela.2004koa da tuneletan obrak
egitera behartzen duen zuzenta-raua. 1999an, Mont Blanc-eko tu-nelean (Frantzia-Italia) etaTauern-ekoan (Austria) izandakobi istripu handik, eta 2001ean SanGotardon (Suitza) gertatuak era-man zuten Europako Batzordeatuneletan gutxieneko segurtasunneurriak zehaztera. Ordutik, se-gurtasun neurriak kontuan har-tuta eraiki dira tunelak, baina le-henago eraikitakoak egokitu be-har dira orain. Besteak beste,larrialdi irteerak, aireztapena, ar-giztapena, segurtasun kameraketa autoak baztertu ahal izatekoguneak arautzen ditu Europako2004/54/CE zuzentarauak.
San Lorentzoko tuneleko obrak hil
amaieran hastea aurreikusten dute
Iruñerako noranzkoan dagoen tunela itxi egingo dute b Lau hilabete iraungo dute lanek
Belateko tuneleko obren ondorioz, kamioien zirkulazioa nabarmen igo da A-15ean eta N-1ean. JON URBE / FOKU
GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 15a10 b Gaiak
Zorua konpontzekolanak egingodituzte N-1ean
RUda da errepideak kon-
pontzeko garaia: egural-
di ona behar delako eta, opo-
rrak tarteko, zirkulazio gutxia-
goko egunak direlako. Hala,
uztailetik irailera, Gipuzkoako
Foru Aldundiak zorua konpon-
tzeko obrak egingo ditu N-1
errepideko hainbat gunetan.
Hauek dira konponduko dituz-
ten zatiak: Gasteizerako no-
ranzkoan, Arama-Ordizia eta
Legorreta-Itsasondo; eta, Irune-
rako noranzkoan, Itsasondo-
Legorreta, Legorreta-Ikaztegie-
ta eta Alegia-Tolosa. N-1a zirku-
lazio handiko errepidea da
gune horretan; Tolosatik,
36.000 ibilgailu igarotzen dira
egunero. Errepideko zoruak di-
tuen egiturazko arazoak kon-
ponduko dituzte, eta 1,8 milioi
euroko aurrekontua du guztira.
4N-1EKO BIDESARIETAN
BILDURIKOA, MILIOI EUROTAN
N-1 errepidean kamioientzako
jarritako AT bidesarietan —Irun,
Andoain eta Etzegaraten daude—
lau milioi euro bildu ditu Gipuzkoa-
ko Foru Aldundiak, urtarrilaren 9an
martxan jarri zutenetik. 8,7 milioi
eurokoa zen urte osorako aurrei-
kuspena. EAEko Auzitegi Nagu-
siak bidesarien kontrako epaia ka-
leratu zuen arren, aldundiak ez
zuen utzi bertan behera, eta hele-
gitea jarri zion ebazpen judizialari.
Helegitean agertzen da aipatuta-
ko datu hori.
Miriam Luki Urretxu
San Agustinek bereaitorpenetan jaso-tzen du, isiltasune-an, bere baitarakoirakurri zuen lehen
aldiaren oroitzapena. Ordura arteahots goran eta taldean irakurtze-ko ohitura alboratu —erlijio mun-duari lotuta—, eta isilik, bakarrikirakurtzen hasi zeneko unearenkontakizuna egiten du IV. men-dean idatzitako obran. Aro Garai-kidean ez da ezagutu irakurtzekobeste modurik. Bakardadean egi-teko jarduera da irakurketarena,eta ezinbestekoa du isiltasuna.Irakurle taldeak ugaritzen ari di-ra, ordea; gero eta gehiago, gaine-ra. Nork bere kasa irakurtzen du,baina irakurritakoa partekatzekoelkartzen dira gero.Goierriko irakurle taldeetako
kideek topaketa egingo dute,bihar, Zumarragan, Antion, etabertan izango dira Urretxun bil-tzen diren euskarazko irakurletaldeko kideak; Urretxukoak eta
Zumarragakoak. Bigarren urteada; Beasainen elkartu ziren iaz.Gorka Azkarate da taldeko gida-ria, eta irakurleak dira Mikel Ba-biano eta Marijo Etxeberria. Lite-ratura maite dute guztiek, eta lo-tura hori bere erara azaldu du ba-koitzak. Bertsolaritzan ere badueskarmentua Azkaratek, eta azal-du du «hizkuntzarekin zerikusiadaukan edozein jarduera» duelagustuko. «Gure bizimodu ero ho-netan parentesi bat ireki eta arna-sa hartzeko jarduera da niretzat li-teratura». Babianorentzat ezinezkoa da li-
teraturarekiko duen maitasunaarrazoi bakarrean biltzea, eta hirueman ditu: «Batetik, gizartearenispilu da literatura, eta hura inter-pretatzeko gakoak eskaintzendizkigu. Bestetik, bidaia batenkronika ere bada liburu bakoitza,geure buruaren nahiz besteenbaitan murgiltzeko eta gertukonahiz urrutiko lekuetara abiatze-ko tresna magikoa». Eta Babia-nok sorkuntzaren ikuspuntutikere estimatzen du literatura,
«pertsonaiak eta istorioak pizte-ko eta berpizteko». Etxeberria,berriz, nerabezaroan hasi zen lite-raturarekin gozatzen. «Eta, on-doren, irakasle eskolan hasi nin-tzenean pisukideak eta ikaskide-ak irakurzaleak ginenez, elkarre-kin trukatzen genituen irakurri-tako liburuak».2009an sortu zuten Urretxu eta
Zumarragako irakurle taldea, etahamabost bat lagun biltzen diraegun. Zortzi bat aldiz elkartzen di-ra ikasturte bakoitzean, hileanbehin, eta hiruzpalau idazlerenbisitak izaten dituzte. Taldea sortuzutenean, partaide gisa aritzekoasmoa zuen Azkaratek, baina gi-dari amaitu zuen, «erdi-kasuali-tatez». Kirmen Uribe idazlearenBilbao-New York-Bilbao (Elkar,2008) izan zen irakurri zuten le-henengo liburua. Azkaratek haladeskribatu du irakurle taldeennolakotasuna: «Etxean irakurri-takoak sortutako sentsazioak tal-dekideekin partekatzeko balio dutalde horrek». Babianok erantsiduenez, pertsonak «izaki sozia-
lak» diren neurrian, «izugarri»aberasten ditu partekatzeak.«Eta, ohiko metaforari men egi-nez, betaurreko berriak eskain-tzen dizkigu mundua une oro be-rrasmatzeko». Etxeberriak erebadu zer gehitu: «Hilean behinelkartzen gara gu, eta denon arte-an aipatzen dugu gustatu zaigunedo ez. Arrazoitu egiten dugu li-burua zer iruditu zaigun, eta osoiritzi ezberdinak jasotzen ditugunormalean».
Euskaraz, zailago?Nahikoa zabaldua dago euskarakliteratura irakurleari lana zailtzendion mitoa. Babianok –hainbathizkuntzatan irakurtzeko gai da–ukatu egin du hori: «Ez dut usteeuskaraz idatzitakoak zailagoakdirenik. Egokitu zaigun gizarteanjoera askorik ez dago literaturairakurtzeko, eta euskaraz zer esa-nik ez». Haren hitzetan, gaztela-niaz «askoz konplexuagoak di-ren testuak» irakurtzeko ohituradute herritar askok. «Eta baitaprentsa idatzian eta beste leku ba-tzuetan ere. Apenas entzun du-dan kexurik gaztelaniazko idazle-ei edo kazetariei buruz».Irakurritako liburuari buruzko
norberaren gogoeta partekatzeandatza saioen dinamika; Urretxu-Zumarragako taldean bai, behin-tzat. Hortik abiatuta, elkar hartu-ta sortzen da solasaldia. Ikasturte-an zehar badira bestelako saioakere, ordea, eta, Etxeberriaren hi-tzetan, euskararen beraren ekar-penak dira horiek. «Idazleak ber-tatik bertara ezagutzeko aukeraeskaintzen digu gure herria txikiaizateak». Idazleekin «ezberdi-nak» izaten dira saioak. «Haienkontaketak pisu handia dauka,taldekideen sentsazioak entzute-ak baino handiagoa», azaldu duAzkaratek. Alde horretatik, Aran-txa Urretabizkaia, Eider Rodri-guez, Uxue Alberdi, Ramon Sai-zarbitoria, Bernardo Atxaga etabeste hainbat idazle ezagutzekoaukera izan dute. Urretxu-Zuma-rragako idazleak ere gonbidatuizan dituzte, Antxiñe Mendizabaleta Andoni Salamero, tartean.Urteen poderioz, ohiko bihur-
tu da San Agustin bere bakarda-dean irakurtzen ari zela kontura-tu zeneko harridura sentsaziohura; bakarrik eta isiltasuneanirakurri ohi da gaur egun, bainairakurle taldeetan partekatu egi-ten dute irakurritakoa, eta saiobakoitzean bistan gelditzen daliteraturaren kaleidoskopio izae-ra. Izan ere, irakurle beste irakur-keta ditu literatura onak; finean,Atxagak dioen moduan, norkbere barrutik paseatzeko aukeraematen baitu.
Goierriko irakurle taldeek bigarren topaketa egingo dute, bihar, Zumarragan,Antion. Aurrez eurek irakurritakoa partekatzen dute irakurleek talde horietan.
Literaturaren kaleidoskopioa
Iaz, Beasainen egin zuten Goierriko irakurle taldeen lehen topaketa; omenaldia egin zioten Joan Mari Irigoien idazleari. ARIANE VIERBÜCHER
Etxean irakurritakoaksortutako sentsazioaktaldekideekinpartekatzeko balio duirakurle taldeak»Gorka AzkarateIrakurle taldeko gidaria
«Ez dut uste euskarazidatzitakoak zailagoakdirenik, baina gizarteanez dago ohiturarikliteratura irakurtzeko»Mikel BabianoIrakurlea
«Idazleak bertatikbertara ezagutzekoaukera eskaintzendigu gure herriatxikia izateak»Marijo EtxeberriaIrakurlea
‘‘
Gaiak b 11GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a
Aitziber Arzallus
Ikasturteari «bukaera be-
rezia» ematen ari dira Ge-
tariako Juan Sebastian El-
kano musika eskolako ki-
deak. Ikasturte bukaerako
ohiko emanaldia baino «zerbait
gehiago» egin nahi zuten urte
osoan egin duten lana erakusteko,
eta Pepita Enbil musika zikloa an-
tolatu dute, bi aste iraungo duen
ekitaldi sorta. Ekainaren 21a bitar-
tean, musikari lotutako jarduerak
egingo dituzte herriko hainbat
txokotan. Horrela, herrira zabal-
du nahi dute musika eskola, aha-
lik eta publiko zabalenarengana
iristeko eta Pepita Enbil nor zer
ezagutarazteko.
Felipe Murillo musika eskolako
irakasleetako batek azaldu du go-
goetarako beta hartu dutela ikas-
turte honetan. Batetik, Getariako
musika eskolak herriari zer ekar-
pen egiten dion eta egin beharko
liokeen hausnartzen jardun dira.
«Lau pareta arteko lana egiten ge-
nuela ikusten genuen, baina iru-
ditzen zaigu eskola publiko bat
izanda beste betebehar batzuk ere
baditugula, hango jarduerak kale-
ra atera eta harago eramateko ar-
dura dugula».
Bestetik,musika eskolaren in-
darguneak eta ahulguneak zein-
tzuk diren aztertu dute; zer publi-
korengana iristen den eta zeinen-
gana iristeko zailtasunak dituen.
«Haurrak dira gure ikasle hege-
monikoak, 4 urtetik 10 urtera arte-
koak; gero, 12 urterekin Zumaiara
edo Zarautzera ikastera joaten di-
renean, galdu egiten baitugu haie-
kin dugun lotura». Beraz, musika
eskolarentzat erronka da gazte
horiengana iristea, eta baita hel-
duagoengana iristea ere. «Azken
urteetan, asko handitu da musika
eskolara datozen helduen kopu-
rua, baina heldu horiek gero ez
dute aukerarik musika eskolan
ikasitakoa erakusteko, guk sor-
tzen eta erabiltzen ditugun espa-
zio gehienak umeentzat prestatu-
takoak baitira, batez ere. Helduek
beste formula batzuk behar dituz-
tela uste dugu». Eta gazteengana
eta helduengana ez ezik, familien-
gana ere iritsi nahi dute. «Musika
eskolan gehienbat umeak ditugu,
baina haien gurasoak ere hor da-
biltza, eta garrantzitsua iruditzen
zaigu haiengana familia gisa iris-
tea».
Iruditu zitzaien musika ziklo bat
antolatzea behar horiei erantzute-
ko modu egokia izan zitekeela;
izan ere, erraztu egin zezakeen
musika eskola plazara ateratzea,
herrian musikari espazio berriak
ematea eta bestela iristen ez diren
herritarrengana iristea. Halaxe
antolatu zuten Pepita Enbil musi-
ka zikloa. Ekainaren 8an ekin zie-
ten zikloaren baitako ekintzei,
Mursegoren emanaldiarekin hasi-
ta, eta ekainaren 21ean bukatuko
dituzte, ikasturteari bukaera ema-
teko egingo duten jaiarekin.
Herri txikia izanagatik, historia
liburuetan hizki larriz idatzita
agertzen da Getaria, hainbat per-
tsonaia ezagun eta entzutetsuren
sorterria baita, besteak
beste. Cristobal Balen-
tziaga jostun sortzailea
eta Juan Sebastian Elka-
no nabigatzailea dira ho-
rietako bi, baina bada
haiek beste meritu egin
eta haien pareko sonarik
izan ez duen beste geta-
riarrik ere; esate batera-
ko, Pepita Enbil Etxaniz
sopranoa, zarzuelaren
erregina eta Placido Do-
mingo Enbil munduko
tenor ezagunenetakoa-
ren ama. Aurtengo otsai-
laren 28an ehun urte bete dira Pe-
pita Enbil jaio zela, eta hain zuzen
mendeurrenagatik eta Enbil nor
zer ezagutaraztea garrantzitsua
iruditzen zaielako, Getariako mu-
sika eskolako arduradunek eraba-
ki dute haren izena jartzea musika
zikloari.
«Geu ere ustekabean hartu
gintuen», aitortu du Murillok.
«Musika eskolako irakasleetako
inor ez gara getariarrak, eta guta-
ko inork ez genuen Pepita Enbilen
berririk. Harrigarria da hari buruz
horren gutxi jakitea, musika
munduan lorpen handiak pilatu
zituen emakume bat baita. He-
rrian galdetu genuenean, bai, eza-
gutzen zuten, baina Getariatik
kanpo oso jende gutxik du haren
berri. Ziurrenik ez da kasualitatea
horren ezagunak diren herritar
guztiak gizonezkoak izatea».
Musikarenganako grinaZarzuela, opereta eta opera abes-
laria izan zen Pepita Enbil Etxaniz
sopranoa. Getariako elizako orga-
no jotzailea zuen aita, eta haren-
gandik etorri zitzaion musikaren-
ganako grina. Hainbat taldetan
parte hartu zuen; besteak beste,
Eusko Abesbatza Orfeoian, Ere-
soinka erbesteko abesbatzan eta
Parisko La Salle Pleyelen. Bartze-
lonako Liceu antzokian eman
zuen estreinako emanaldia, eta
Mexikora erbesteratu zen gerra-
ondoan. Operetako izar bihurtu
zen urte haietan, eta Zarzuelaren
erregina ezizenez ezagutzen zu-
ten. Konpainia bat sortu zuen
bere senar Placido Domingo Fe-
rrer baritonoarekin batera, eta
Amerika osoan zehar ibili zen,
arrakasta handiz. Pepita Enbilen
eta Placido Domingo Ferrerren
semea da Placido Domingo Enbil.
Pepita Enbil Mexikon hil zen,
1994ko abuztuaren 28an.
Musika eskolako lana herriratzeko, Pepita Enbil musika zikloa antolatu duteGetarian. Hainbat musika ekitaldi izango dira herrian ekainaren 21a bitartean.
Lau paretaren artetik kalera
Ekainaren 8an ekin zieten Pepita Enbil musika zikloaren baitako jarduerei, Mursegoren emanaldiarekin; jendetza bildu zen. ARTZAPE
GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a12 b Gaiak
Eskola publiko bat izanda,hango jarduerak kaleraateratzeko eta haragoeramateko ardura dugu»
«Harrigarria da Pepita Enbiliburuz horren gutxi jakitea,musikan lorpen handiak pilatuzituen emakume bat baita»Felipe MurilloJ.S. Elkano musika eskolako irakaslea
‘‘
EGITARAUA
Hainbat ekitaldi antolatu dituzte
ekainaren 21a bitartean, Pepita
Enbil musika zikloaren barruan:
Ekainak 17
19:00.Gaintxegiko boskoteak
jazz kontzertu bat emango du
Katraponan.
Ekainak 20
18:30.Musika eskolako ikasleek
Itsasontzi baten ikasturte bukaera-
ko emanaldia eskainiko dute es-
kolako aretoan.
Ekainak 21
17:00. Ikasturte bukaerako festa
berezia ospatuko dute. Musika es-
kolako ikasle helduenek prestatu
duten Pepita(R)Enbil(A) jolasari
esker, ikasle gazteenek aukera
izango dute Pepita Enbil nor zen
jakiteko. Jolasa bukatzean, me-
rienda eta musika izango dira he-
rriko plazan. Bide batez, Musika-
ren Nazioarteko Eguna dela ere
ospatuko dute.
Unai Zubeldia
Bakoitzaren neurriraegindako mendi ibilal-dia; hamaiketako osa-suntsua; mendi ibilal-
dien azoka; Pirritx, Porrotx etaMarimotx pailazoen emanaldia;izarrak ikusteko irteera; eta KepaJunkera & Sorginak taldearenemanaldia. Hortxe, aukeran,asteburu honetarako plan bete-betea. Sartu, nahi izanez gero,sendabelarren tailerra edo karto-grafia ikastaroa, gehitu zirku tai-lerra bestela, eta girotu hori guz-tia trikitilariekin. Hirugarrenurtez, Puntaik Punta Debagoie-neko Bidezidorren Jaialdia egin-go dute gaur hasi eta iganderabitartean, eta Aretxabaleta izan-go da gune nagusia. Vall d’AranKataluniako bailara izango daaurtengo gonbidatu berezia.«Europako beste hainbat he-
rrialdetara begiratu, eta gureanhalako jaialdirik ez geneukala ja-betu ginen; hutsunea geneu-kan», hasi du azalpena Ana HerizDebagoieneko Mankomunitate-ko turismo teknikariak. «Mendiibilaldien inguruan, gainera, ba-liabide asko dauzkagu eskura. Bi-dezidor asko dauzkagu gure es-kualdean, eta hainbat PR ere iga-rotzen dira hemendik [295 km];parke naturala ere badaukagu,
kobazuloak...». Aisiaren puntabakoitza elkarrengana bilduta,eskaintza zabala daukate prestDebagoienan. «Hutsune bati ti-raka, turismoa sustatzeko sortugenuen jaialdia, eta errealitate as-kok bat egingo dute jaialdian».Aretxabaletan hasi eta amaitu-
ko da gaur goizerako antolatutadaukaten mendi ibilaldia (09:30),Degurixara joan-etorria, eta inge-lesez egingo dute Arrasate etaAretxabaleta artekoa (10:00). Ho-riek izango dira jaialdiaren lehe-nengo bi ekitaldiak. «Baina adin
guztietako pertsonek izango dutezer ikusi eta zerekin gozatu», ze-haztu du Herizek. Besteak beste,gaur, 17:00etan, Pirritx, Porrotxeta Marimotots pailazoen ema-naldia izango dute haurrek, etaKiki, Koko eta Moko pailazoentxanda izango da bihar (12:00); ki-rolzaleek, berriz, mendi ibilaldiezgain, eskura izango dituzte roko-dromoa eta oreka tailerra; kultur
jardueren artean, hainbat bisitagidatu dauzkate antolatuta, etaargazkilaritza, kartografia etaorientazio tailerrak ere bai; gaine-ra, Kepa Junkera & Sorginak tal-dearen emanaldiaz gain, Skakei-tan, Screamers & Sinners eta Kri-sis musika taldeak izango diraAretxabaletan.
Igandean, mendi martxaHerizen hitzetan, prest dauzkatenibilaldi gehienak «errazak» dira,«igande goizeko martxa salbu».07:00etan abiatuta, etzi Aretxa-
baletako X. Mendi Mar-txa egingo dute, 25 kilo-metroko ibilaldi gorabe-heratsua. Aurreko bi ur-teetan ekitaldiak «osoharrera ona» izan duelaazpimarratu du Deba-goieneko Mankomuni-tateko turismo teknika-riak. «Leintz Gatzaganegin genuen lehen ekital-
dia, korrika eta presaka, eta Ber-garan iazkoa, askoz sendoagoa.Ea pixkanaka-pixkanaka lortzendugun Debagoiena mendi ibilal-dien eskualdea izatea».Izena eman beharra dago hain-
bat ekitalditan parte hartzeko, eta943 79 64 63 telefono zenbakia [email protected]
helbidea herritarren eskura dau-de horretarako.
Asteburu honetan ospatuko dute Puntaik Punta DebagoienekoBidezidorren Jaialdia, eta Aretxabaletan egongo da gune nagusia.Kirola, natura, osasuna, kultura... Arlo askoren batuketa da jaialdia.
Naturari eskua emanda
Gaurtik igandera, Puntaik Punta jaialdiaren hainbat ekitaldi egingo dituzte Urkulu urtegiaren inguruan. JUANAN RUIZ / FOKU
PUNTAIK PUNTA
Bisita gidatuak, musika emanal-
diak, tailerrak, ikuskizunak... Dato-
zen hiru egunetarako oso eskain-
tza zabala daukate prest Puntaik
Punta Debagoieneko Bidezido-
rren Jaialdian. Tartean, hainbat bi-
sita gidatu antolatu dituzte Deba-
goieneko museoetan. Aurretik ize-
na eman beharra dago jaialdiko
hainbat tailer eta ibilalditan parte
hartzeko.
Gaur, ekainak 15
09:30.Mendi ibilaldia. Aretxabale-
ta-Larrino elizatea-Urkulu urtegia-
Aretxabaleta.
10:00.Mendi ibilaldia ingelesez.
Arrasate-Murugain-Aretxabaleta.
16:00.Sendabelarrak ezagutzen.
Ibilaldia eta tailerra.
17:00.Pirritx, Porrotx eta Marimo-
tots pailazoen emanaldia.
19:30.Beriba batukadaren ema-
naldia.
22:30.Kepa Junkera & Sorginak.
00:00. Irteera izarrak ikustera,
Aretxabaletako herriko plazatik
abiatuta.
Bihar, ekainak 16
08:30.Mendi ibilaldia. Degurixa.
Arantzazu Parketxea.
09:30.Espeleoabentura Arrikrutz-
Oñatiko kobetan.
09:30. Ibilaldia familian. SL-Gi 37.
Uretsen bidea, Zaraia Mendi Tal-
deak antolatuta.
09:30.Nordic walking; Urkulu ur-
tegiari bira.
10:00.Elgetatik ibilaldia. Elgeta-
Azkonabitza-Karabieta-Egoarbi-
tza-Elgeta. Kantsatzeke Mendi Tal-
deak antolatuta.
10:00.Dantza afrogaraikideen
ikastaroa, Jaiki elkartearen esku-
tik.
10:00.Kartografia eta orientazio
tailerra.
10:00.Argazki tailerra. Naturatik
ikasten.
11:00.Senderismo azoka.
11:00etatik 14:00etara eta
17:00etatik 20:00etara.
12:00.Hamaiketako osasuntsua,
Durana kalean.
12:00.Haurrentzat emanaldia:
Kiki, Koko eta Moko pailazoak.
13:00.Screamers & Sinners talde-
aren emanaldia.
16:00.Sendabelarrak ezagutzen,
ibilbidea eta tailerra.
16:30. Ibilaldia: Gatz Bidie. Leintz
lotzen.
17:00.Bisita gidatua: Oñati, muino
ugariko tokia.
17:00.Bisita gidatua: Aretxabaleta
ezagutu: Bainuetxeen herria.
18:00.Krisis taldearen emanaldia.
20:00.Nogen taldearen emanal-
dia.
22:30.Skakeitan taldearen ema-
naldia.
Etzi, ekainak 17
07:00.Aretxabaletako X. Mendi
Martxa (25 km).
09:00.Mendi ibilaldia. Eskoriatza-
Apotzaga-Galartza-Aretxabaleta.
09:30.Mendi ibilaldia. Aitzulo. De-
bagoieneko leihoa.
09:30.Mendi ibilaldia. Arrasate-
Murugain-Aretxabaleta.
10:00.Elgeta 1936-1937: Intxorta-
ko ibilbide gidatua.
11:00.Senderismo azoka.
11:00etatik 14:00etara.
11:00.Haurrentzako tailerra:
Etorkizuna ereiten, Cristina Enea
Fundazioaren eskutik.
12:00.Tailerra: Belar pozointsuak
ezagutu, Aranzadi Elkartearen es-
kutik.
12:30.Zirku tailerra.
13:00.Trikitilariak herrian barrena.
Proposamena b 13GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a
Beste hainbat herrialdetarabegiratu, eta jabetu ginengurean ez geneukala halakojaialdirik; hutsunea geneukan»Ana HerizDebagoieneko Mankomunitateko teknikaria
‘‘
MUSIKA
AIALaja eta Larrañaga.
b Igandean, 18:30ean, Aristerrazun.
ANDOAIN Izaro.
bGaur, 21:30ean, Basteron.
ANDOAINThe Riff Truckers.
bBihar, 12:00etan, Zumea plazan.
ANDOAINHowdy.
bBihar, 13:00etan, Basteron.
ANDOAINThe WC Grooves.
bBihar, 13:45ean, Goiko Plazan.
ANDOAINThe Legendary Tiger-
man, Boss Hog, The Kill Devil Hills,
The Coal Porters, Tulsa eta Birkit.
bBihar, 18:00etan, Nafarroa plazan.
ANDOAINEnsamble Moxos.
bOstegunean, 21:30ean, Basteron.
ANTZUOLANiko Etxart eta
Hapa Hapa.
b Igandean, 21:00etan, plazan.
ANTZUOLAKiki Bordatxo.
bAstelehenean, 21:00etan, plazan.
ARETXABALETAKepa Junkera
& Sorginak.
bGaur, 22:30ean, plazan.
ARETXABALETAScreamers
& Sinners.
bBihar, 13:00etan, Mitarte kalean.
ARETXABALETAKrisis.
bBihar, 18:00etan, Mitarte kalean.
ARETXABALETANogen.
bBihar, 20:00etan, plazan.
ARETXABALETASkakeitan.
bBihar, 22:30ean, plazan.
ARRASATEElai abesbatza.
b Igandean, 19:00etan, parrokian.
ASTIGARRAGAGaztelupe
Otxotea eta Aiztondo abesbatza.
bGaur, 20:00etan, Andre Maria
elizan.
AZKOITIAZizel.
bBihar, 23:00etan, Matadeixen.
AZPEITIATxalainak.
bGaur, 19:00etan, karpan.
AZPEITIAThe Fridays Crew
eta The Potes.
bGaur, 23:00etan, karpan.
AZPEITIAAkelarre.
bBihar, 16:30ean, Sanagustinen.
AZPEITIALa Basu, Egurra Ta Kitto
eta Bad Sound System.
bBihar, 22:00etan, karpan.
AZPEITIAAnje Duhalde.
b Igandean, 19:00etan,
Sanagustinen.
BERGARABergarako Musika eta
Dantza eskolaren emanaldia.
bGaur, 22:00etan, Espoloian.
DEBARafa Rueda.
bGaur, 20:30ean, Ondargainen.
DEBAGatz, Los Perros eta Newroz.
bBihar, 22:00etan, gaztetxean.
DONOSTIAEuskadiko Orkestra
Sinfonikoa, Amanda Pabyan, Aqui-
les Machado, Rafal Siwek
eta Donostiako Orfeoia.
bGaur, 20:00etan, Kursaalean.
DONOSTIASierra eta Melenas.
bGaur, 21:00etan, Dabadaban.
DONOSTIA Mikel Laboaren
adaxka gazteak: Mursego & Javi
Manterola, Jurgi Ekiza, DJ Zigor
DZ, Petti, Xendarineko Ahizpak,
Olatz Salvador, Unai Pelayo, Iñigo
Ozaeta eta Beñat Intxaustegi.
bGaur, 22:00etan, Antiguako
frontoian.
DONOSTIADosis Gray,
Reincidentes eta Def Con Dos.
bGaur, 22:00etan, Herrerako jaietan.
DONOSTIADJ Mendi.
bGaur, 22:00etan, Amara Berriko
jaietan.
DONOSTIASaalsa & Le Villain.
bGaur, 23:30ean, Covent Gardenen.
DONOSTIASara N’Donga
eta Pedro Cohen.
bGaur, 00:00etan, Dabadaban.
DONOSTIAEspagueti.
bBihar, 19:30ean, Undermounten.
DONOSTIAFlavio Banterla.
bBihar, 20:00etan, Tabakaleran.
DONOSTIAZahara.
bBihar, 20:00etan, Covent Gardenen.
DONOSTIASound Club Jaia.
bBihar, 21:00etan, Guardetxean.
DONOSTIAPsicoacustic.
bBihar, 21:30ean, Altxerrin.
DONOSTIASNKT, Son de Rue,
Titorini eta Javi2.
bBihar, 21:30ean, Dabadaban.
DONOSTIA Igara Roosters.
bBihar, 22:45ean, Amara Berriko
jaietan.
DONOSTIAAndoni Garcia Bañegil
aka Tony Zorongo.
bBihar, 23:30ean, Covent Gardenen.
DONOSTIALa Pop’lla eta Oihu.
bBihar, 00:00etan, Antiguako
frontoian.
DONOSTIATrakets eta karaokea.
bBihar, 00:00etan, Herrerako
jaietan.
DONOSTIACharles Ramirez
aka Patt eta Majoney.
bBihar, 01:00ean, El Andenen.
DONOSTIAMusika eta Dantza
Eskolako Orkestra Sinfonikoa.
b Igandean, 12:00etan,
Antzoki Zaharrean.
DONOSTIAErrebal.
b Igandean, 17:30ean, Antiguako
frontoian.
DONOSTIAPepe Habichuela
eta Kiki Morente.
b Igandean, 19:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIAHaran.
bAsteartean, 19:30ean, Lugaritzen.
DONOSTIAMusika eta Dantza
Eskolako ganbara taldea.
bAsteartean, 19:30ean, San Telmo
museoan.
DONOSTIAMikel Azpiroz.
bAsteazkenean, 19:00etan,
Tabakaleran.
DONOSTIAAdarra Saria: Anari.
bOstegunean, 20:00etan,
Viktoria Eugenia antzokian.
DONOSTIAStephen’s Shore
eta Nuevos Hobbies.
bOstegunean, 20:30ean,
Dabadaban.
DONOSTIAChina Chain eta
Dimbi Damba.
bOstegunean, 21:30ean, Oletako
jaietan.
EIBARShinova & The Vartools.
bBihar, 22:00etan, Untzaga plazan.
EIBARSepteto Nabori.
b Igandean, 19:30ean, Untzagan.
ELGETAGauargi.
bGaur, 23:00etan, Torrealdean.
ELGOIBARPelax.
b Igandean, 19:00etan, gaztetxean.
ESKORIATZADekot.
bGaur, 22:30ean, Inkernun.
GETARIAGantxegiko Kintetoa.
b Igandean, 19:00etan, Katraponan.
HONDARRIBIAUdal Musika Banda.
b Igandean, 12:30ean, udaletxean.
HONDARRIBIAEnsamble Moxos.
b Igandean, 20:00etan, parrokian.
IBARRASofokaos eta Laket.
bGaur, 23:30ean, plazan.
IBARRAKoltxoi eta DJ Jotatxo.
bGaur, 23:30ean, gaztetxean.
IBARRAZaparra eta Akerjenbe
Sound Sistema.
bBihar, 22:30ean, plazan.
IBARRAMalizia, Eztena eta
DJ Txikilins.
bBihar, 22:30ean, gaztetxean.
IBARRAMaitane Iruin.
b Igandean, 18:00etan, gaztetxean.
IRUNEnsamble Moxos.
bBihar, 20:00etan, Junkaleko elizan.
IRUN Irun Kantuan jaialdia.
b Igandean, 12:00etan, Santiagoko
pilotalekuan.
IRUNAmetsa abesbatza.
b Igandean, 20:00etan, Amaia
kultur zentroan.
IRUNBluecrime eta Eneritz Furyak.
bOstegunean, 20:00etan, Lakaxita
gaztetxean.
LEGAZPIAmanecer Rantchera.
bGaur, 19:00etan, Hegialdeko
jaietan.
LEGAZPICarisma Orkestra.
bGaur, 00:00etan, Hegialdeko
jaietan.
LEGAZPI Ilargi Beltza.
bBihar, 20:00etan eta 00:00etan,
Hegialdeko jaietan.
LEGORRETAZesura eta
Agresion Verbal.
bGaur, 22:30ean, Herri Antzokian.
OIARTZUN Ikastolako musika
tailerra eta abesbatza.
bGaur, 17:30ean, Haurtzaro
Ikastolako jantokian.
Donostia b ‘Mikel Laboaren adaxka gazteak’ emanaldia
Bizirik jarraitzen du Laboaren irudiakAbenduan hamar urte beteko dira Mikel Laboa musikari donostiarra hil zela, eta, urteurren horren jiran, Mikel
Laboaren adaxka gazteakemanaldia eskainiko dute bihar, Donostian, Antiguako frontoian, 22:00etan —84
urte beteko zituzkeen bihar—. Agortuta daude gonbidapen guztiak. Laboaren bi bertsio joko ditu musikari ba-
koitzak, norbere ukitua emanda —irudian, Laboaren omenezko murala, Antiguan—. GORKA RUBIO / FOKU
GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a14 b Agenda
Agenda b 15GIPUZKOAKO HITZA
Ostirala, 2018ko ekainaren 15a
OIARTZUNAuntxako eta Irungo
kontserbatorioko trikitilariak.
b Igandean, 12:00etan,
Kontzejupean.
ORDIZIADonostiako Musika eta
Dantza Eskolako euskal combo,
kamerata eta abesbatza.
bBihar, 20:30ean, parrokian.
ORDIZIAOroith eta Oroith Txiki
abesbatzak.
b Igandean, 19:00etan, parrokian.
PASAIA Joao Quiroz.
bGaur, 20:30ean, Donibaneko
Hegaluze tabernan.
PASAIAArrotzak, Txost!, Tempera
eta DJ Orlök Kondea.
bBihar, 18:00etan, Proisaren
orubean.
TOLOSA Isidro Larrañaga
Akordeoi Orkestra.
bGaur, 20:00etan, Berdura plazan.
TOLOSA Iratzar.
bBihar, 16:00etan, Euskal Herria
plazan.
TOLOSA Jazpana.
bBihar, 23:00etan,
Lopez Mendizabal pasealekuan.
TOLOSAGabezin.
bBihar, 23:00etan, Plaza Berrian.
TOLOSANogen.
b Igandean, 20:00etan,
Plaza Berrian.
TOLOSADistorted Pony
eta Cani Sciorri.
bAsteazkenean, 22:00etan,
Bonberenean.
URRETXUSteven Munar.
bGaur, 20:00etan, Santa Barbaran.
URRETXUTrikuarri, Los Secos,
Saia Goait, Yakolev 42 eta Elvis
Caino DJ.
bBihar, 19:00etan, gaztetxean.
ZARAUTZTxinpirin eta Zarautz
Txiki abesbatzak.
bOstegunean, 18:30ean,
Frontoi Txikin.
ZARAUTZZarautz abesbatza.
bOstegunean, 20:30ean,
Frontoi Txikin.
ZUMAIAA Santo de Que.
bGaur, 20:00etan, Alaiko festetan.
ZUMAIAAmorante.
bGaur, 22:00etan, San Telmo
ermitan.
ZUMAIAHillnilly Jokers.
bGaur, 22:30ean, Alaiko festetan.
ZUMAIASerius Bussines.
bBihar, 12:15ean, Alaiko festetan.
ZUMAIAKarter eta Katuarri.
bBihar, 19:30ean, Alaiko festetan.
ZUMAIAMaria Martinez.
b Igandean, 19:00etan, Alaiko
festetan.
ANTZERKIA
ARETXABALETAPirritx, Porrotx
eta Marimotots: Borobilean.
bGaur, 18:00etan, plazan.
ARETXABALETAKiki, Koko eta
Moko: Irriparra barra-barra.
bBihar, 12:00etan, plazan.
ARETXABALETATxaloka: Bualá.
bAsteazkenean, 19:00etan,
Iralabarri plazan.
DONOSTIAZurriola Antzerki
Eskola: Bernarda Albaren etxea.
bGaur, 12:00etan, Lugaritz kultur
etxean.
DONOSTIAZurriola Antzerki
Eskola: Aldamio etxea izango da
gurea!.
bGaur, 20:00etan, Lugaritz kultur
etxean.
DONOSTIALoulogio: The Last
Batamanta.
bGaur, 21:30ean, Dokan.
DONOSTIATrapu Zaharra: Sefiní.
bBihar, 13:00etan, Gaskuña plazan.
DONOSTIAEne Kantak:
Ene kantak dantzan.
bBihar, 17:30ean, San Luis Gonzaga
plazan.
DONOSTIATxoborro & Tor:
Aztikeriak.
bBihar, 17:30ean, Amara Berriko
jaietan.
EIBARHortzmuga: Femmes.
bBihar, 19:30ean, Untzaga plazan.
LEZOOrratx Ttiki: Bagatelaren
armak.
bGaur, 17:30ean, Gezalan.
ORDIZIAErrefuxiatuen mundu
eguna: Beleak.
bAsteazkenean, 10:00etan eta
19:00etan, Barrena kultur etxean.
PASAIAOrratx: Ez hemengo,
ez hango.
bGaur, 20:00etan, Donibanen,
Juanba Berasategi auditorioan.
PASAIAVaiven: Sherezade eta ti-
pularen azalak.
b Igandean, 20:00etan, Donibanen,
Juanba Berasategi Auditorioan.
TOLOSATic Tac: Yerma.
bGaur, 20:30ean, Leidorren.
TOLOSAZirika Zirkus: Txikiringito.
bBihar, 18:00etan, Alondegi plazan.
TOLOSAMarkeliñe: Chef Nature.
b Igandean, 17:00etan,
Zumardiaundian.
DANTZA
DONOSTIAPilar Peña akademia.
bBihar, 18:00etan, Kursaalean.
DONOSTIASalvador Tavora:
Carmen.
bBihar, 20:00etan, Viktoria Eugenia
antzokian.
DONOSTIAFagoaga akademia.
b Igandean, 18:00etan, Kursaalean.
DONOSTIAUdalaren musika eta
dantza eskolako ikasleak.
bAsteartean, 19:00etan,
Gazteszenan.
DONOSTIATrebeska: Akelarrea.
bOstegunean, 20:00etan, San Luis
Gonzaga plazan.
EIBAREibarko balleta.
bGaur, 20:00etan, Koliseoan.
EIBAR IV. Bboying eta New Style
txapelketak.
bBihar, 17:00etan, Txaltxa Zelain.
ELGOIBARBiraka Dantza Taldea.
bGaur, 20:00etan, antzokian.
LEGAZPIGrup de danses d’Agres.
bBihar, 18:00etan, Hegialdeko
jaietan.
TOLOSALarrain dantza, Tolosako
Dultzaineroekin.
bBihar, 18:00etan, Euskal Herria
plazan.
URRETXUDantzari Txiki Eguna.
b Igandean, 11:00etatik 17:30era,
Gernikako Arbola plazan.
ZUMAIATeam Wale Hip Hop.
bGaur, 18:30ean, Alaiko festetan.
BERTSOLARITZA
BEASAINMaider Arregi, Manu
Goiogana, Maialen Lujanbio eta
Alaia Martin.
bGaur, 22:00etan, Igartza jauregian.
ERREZILBertso poteoa: Oihana
Iguaran eta Unai Mendizabal.
bBihar, 18:00etan, herrian zehar.
HERNANIMaialen Lujanbio,
Aitor Mendiluze, Eli Pagola eta
Aitor Sarriegi.
b Igandean, 19:00etan, plazan.
Usurbil b ‘Joxan Artze guregan’ herri omenaldia
Oroitzapenak partekatuz«Joxan Artzerekin elkartu nahi dugu berriz ere. Bere mundu handia eza-
gutu, irudikatu, oroitu, sentitu, partekatu eta bizi nahi dugu». Herri ome-
naldia egingo diote bihar Joxan Artze Usurbilgo artistari. Besteak beste,
Harria Hitzbisita gidatua egingo dute 10:30ean, pilotalekutik abiatuta,
eta Joxan Artze biziz ikuskizuna eskainiko dute, 22:30ean, pilotalekuan.
Irudian, apirilaren 24an Donostian egin zioten omenaldia. J. C. RUIZ / FOKU
SORALUZEBertso afaria: Uxue
Alberdi, Eneritz Artetxe Eizagirre,
Miren Artetxe eta Beñat Iguaran.
bGaur, 21:30ean, Txurruka jatetxean.
ZEGAMABertso kata: Unai Agirre,
Aitor Mendiluze eta Iker Zubeldia.
bGaur, 19:30ean, Olaran auzoan.
HITZALDIAK
ASTIGARRAGA Jon Lizarraga:
Argindarraren faktura eta etxeko
konponketa elektrikoak nola egin.
bAsteartean, 09:30ean, AEKn.
DONOSTIAPiyawat Louilarppraert:
XXI. menderako thailandiar
musikaren ikuspuntu berriak.
bAstelehenean, 19:30ean,
Koldo Mitxelena kulturunean.
USURBIL Joan Mari Torrealdai:
Asedio al euskera. Más allá del libro
negro liburuari buruzko solasaldia.
bAsteazkenean, 18:30ean, Sutegin.
IKUS-ENTZUNEZKOAK
GETARIANeskatoakdokumentala.
bOstegunean, 19:30ean, eskolan.
BESTELAKOAK
GETARIAPepita(r)Enbil(a) ginkana.
bOstegunean, 17:00etan, herrian.
ORMAIZTEGIKulturarteko
Gastronomia Azoka.
b Igandean, 12:00etan,
Muxika Egurastokia kalean.
TOLOSABeantatuz Nazioarteko
Kale Arte Jaialdia.
b Igandera arte, herrian.
URRETXUErraldoi Topaketa.
bBihar, 12:30ean, Iparragirre plazan.
ZUMAIAEsti Curiel eta Jose Maria
Azkue: Hitzak musikaren erritmora.
bAsteartean, 18:15ean,
Beheko plaza jatetxean.
GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2018ko ekainaren 15a
Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea
Lege gordailua: SS-1514-2010
www.gipuzkoa.hitza.eus [email protected]
Mikel Iraola
Jose Ramon Lago galiziarra sarri-
tan etortzen da Gipuzkoara bisi-
tan, Lasarte-Oriako Berritzegune-
ari esker hartu-eman zuzena baitu
ikaskuntza kooperatiboa lantzen
duten zentroekin. Gai hori landu
du Tolosara egindako azken bisi-
tan ere. Etorkizuna elkarlanean
oinarritu behar dela azpimarratu
du.
Oinarrira joanda, zer da ikaskun-
tza kooperatiboa?
Talde lanean eta ikaskideen arteko
elkar-laguntzan oinarritzen den
hezkuntza metodoa da. Irakasleak
planteatutakotik abiatuta, hau-
rrek elkarri laguntzen diote ikas-
keta prozesuan aurrera egin deza-
ten. Modu horretara, zailtasunak
dituzten ikasleek errazago ikaste-
ko aukera dute. Eta gainerakoei la-
guntzeko prest agertzen diren
ikasleek ere sakonago ikasten di-
tuzte ikasgaiak.
Zer dela-eta sortu zenuten meto-
do hori? Zein hutsune zeuden or-
dura arte?
Oinarrizko gaitasunetan eta curri-
culumeko ikasgaietan aurrera egi-
teko zailtasun handiak zituzten
kolektiboak zeuden ikastetxe ba-
tzuetan, Lehen eta Bigarren Hez-
kuntzan, bereziki. Zentro askotan
talde paraleloak sortu izan dituzte
arazo horri irtenbidea emateko,
baina ikasleek ez zuten aurrera egi-
ten. Hori zen ikastetxeen ondorio
nagusia. Kasu batzuetan, gainera,
marjinazioa gertatzen zen, eta el-
karbizitzarekin eta portaerarekin
zerikusia duten arazoak sortzen zi-
tuen horrek.
Ia kasu gehienetan, ikastetxetik
kanpo bilatzen ziren irtenbideak,
irakasleek ez baitzuten nahikoa
baliabide beren eskura erantzun
egoki bat emateko. Eta horra beste
gakoetako bat: ikastetxe askotan
zalantzan jartzen hasi ziren irakas-
leena ote zen ikaskuntza prozesu
guztian ikasleek jaso beharreko la-
guntzaren pisu osoa. Horri eran-
tzuna eman nahian, ikasteko eta
irakasteko metodo berri bat sor-
tzen hasi ziren: ikaskuntza koope-
ratiboa. Hori planteatzen hasi ziren
une berean aldaketa bat gauzatzen
ari zen hezkuntza sisteman.
Zein aldaketa?
Beste modu batera irakatsi eta ikasi
behar zela ari ziren planteatzen.
Hau da, alboratu egin behar zela
irakasleek gelan esandakoa meka-
nikoki errepikatzean oinarritzen
zen ikaskuntza. Eta, horren ordez,
eskolan ikasitako konpetentziak
beren inguruko testuinguru sozia-
lean erabiltzen ikasteari eman be-
har zitzaiola garrantzia. Izan ere,
hizkuntzak edo matematika erabi-
li behar ditugun unean, ez ditugu
guk eta guretzako bakarrik erabil-
tzen. Horrek esan nahi du garran-
tzitsua dela konpetentziak edo
ezagutzak garatzea, gainerakoe-
kin interakzioan oinarrituz.
Bide horretan, ikaskuntza koo-
peratiboak beste egitura bat pro-
posatzen du ikasgelan, konpeten-
tzietan oinarritutako ezagutza hori
errazteko. Elkarbizitza eta kohe-
sioa lantzen ditu parte hartzeko eta
ikasteko zailtasun gehien duten
ikasleekin. Izan ere, talde lanean
oinarritzeak dakarrena da bazter-
tua dagoen ikasle hori besteek ere
kontuan hartzea eta hari lagun-
tzea. Horrek norberari ere eska-
tzen dio gainerakoak ez alboratzea.
Zeintzuk dira ikaskuntza koope-
ratiboaren ardatz nagusiak eta
zer nabarmenduko zenuke ho-
rietako bakoitzetik?
Kohesioarena da lehen oinarria,
eta garrantzitsuena, agian. Hori
lortu gabe zaila da aurrera egitea.
Guztiek guztiekin lan egin dezaten
nolabaiteko jarrera positibo bat
lortu behar da haurrengan. Guz-
tiek ulertu behar dute badutela tal-
de osoari ekarpena egiteko gaita-
suna; eta, era berean, taldeko guz-
tiek dutela gaitasuna niri ere ekar-
pena egiteko, nik neuk ere ikas de-
zadan.
Taldean kohesio hori lortu on-
doren, bigarren oinarrira egingo
dugu salto. Eta hemen esaten dena
zera da: talde lana egin behar dela,
baina ez hiruhileko amaierako
proiektu bat edo ikuskizun berezi
bat garatzeko. Orduan ere bai, nos-
ki. Baina bilatzen dena da taldean
erantzun bat ematen jakitea egu-
nerokoan ikasgelan ikasten diren
eduki horiekin lotutako arazoei.
Hau da, eguneroko horretan era-
bilgarritasun bat ematea talde la-
nari.
Hau guztia praktikara eramaten
hasten diren unean sortzen da hi-
rugarren oinarriaren beharra,
ikasleak taldeka lanean jartzeak ez
baitu esan nahi egoki ari direnik.
Arazo soziokognitiboak sor daitez-
ke. Hau da, haur batzuei kosta egi-
ten zaie gainerakoen txandak
errespetatzea, edo beren iritzia en-
tzuna izan dadin lortzea. Horrek
eragina du parte hartzean, edo
arazo bati irtenbidea emateko or-
duan. Beraz, irakatsi behar zaie
ados jartzen, lehentasunak mar-
katzen eta taldekide guztien iri-
tziak kudeatzen. Egitura zehatz
baten arabera egin behar da hori,
guztien parte-hartze txandak eta
iritziak errespetatuz. Horretarako,
eginkizun bat izango du taldekide
bakoitzak, eta ardura hori izaten
ikasi beharko du, baina taldean
erantzukidetasun bat duela ahaz-
tu gabe.
Zergatik uste duzu dela garran-
tzitsua haurrak kooperazioan oi-
narrituz heztea?
Afrikako atsotitz batekin eran-
tzungo dizut lehenengo. Honela
dio: «Azkar joan nahi baduzu, zo-
az bakarrik; baina, urrutira iritsi
nahi baduzu, zoaz konpainiare-
kin». Gizarteak aurrera egin nahi
badu, ez du egingo urrutira iristen
diren norbanako gutxi batzuekin,
guztiok batera eginda baizik. Az-
kar doazen norbanakoek beren
kabuz ez dute lortzen komunitate
osoak aurrera egitea.
Gizartearen sektore bat atzean
geratzen bada, munduak ez du au-
rrera egingo. Gizarte baterantz go-
az, non pertsona gutxi batzuk ezin
diren guztion ordezkari izan. Guz-
tiok gai izan behar dugu edozein
unetan gure komunitateko kide-
ak ordezkatzeko, bakoitza bere
neurrian eta modu ezberdinean.
Baina lehenengo kontziente izan
behar dugu horretaz.
«Gu guztionardura dagizarteakaurrera egitea»
Jose Ramon Lagob Ikerlaria
Viceko Unibertsitateko AniztasunarenLaguntzarako Ikerketa Taldeko kidea da Lago.Erreferentea da ikaskuntza kooperatiboan.Urteak daramatza eredu hori ikertzeneta ikastetxeetako profesionalak trebatzen.
MIKEL IRAOLA / TOLOSALDEKO ATARIA
sELKARRIZKETA