SEMÁNTICA

SINTAXE MORFOLOXÍA

FONOLOXÍA

FONÉTICA

GRAMÁTICA

• FONÉTICA E FONOLOXÍA

• A FONÉTICA ocúpase da descrición e da pronuncia dos sons.

• Os sons son innumerábeis, varían de persoa a persoa e incluso no mesmo individuo.

• A FONOLOXÍA describe como a lingua emprega os sons para compor significantes

• Os FONEMAS son unidades mínimas (sen significado) que serven para distinguir significados /rata/ /mata/ /pata/

Non se deben confundir cos grafemas (letras)

• Fonema vocálico : pode formar sílaba só e o aire sae pola boca sen ningún obstáculo.

DEFINICIÓN DE FONEMAS VOCÁLICOS

• /a/: central, aberta.

• / /: posterior, media aberta.

• /o/: posterior, media pechada.

• /u/: posterior, pechada.

• /i/. anterior, pechada.

• /e/: anterior, media pechada.

• /e/: anterior, media aberta.

• Presentan no sistema máis común vogal tónica semiaberta

•• As vogais de abertura media que portan un acento diacrítico: vén, só, póla, óso, présa, nós, vós• Os substantivos rematados en -el ou -ol e os seus plurais: papel, papeis,tonel, toneis, caracol, caracois, farol, farois.• Os verbos da 2ª conxugación (-er) con vogal radical -e- ou -o- que presentan alternancia vocálica, nas segundas persoas do Pres. Ind.: bebes, bebe, beben, comes, come, comen• Os verbos da 3ª conxugación (-ir) con vogal radical -e- ou -u- que presentan alternancia vocálica, nas segundas persoas do Pres. Ind.: serves, serve, serven, foxes, foxe, foxen• As formas verbais do tema de perfecto (pretérito, antepretérito, pretérito de subxuntivo e futuro de subxuntivo) irregularirregular: coubeches, coubera, fixese...• Os nomes das seguintes letras: e, efe, ele, eme, ene, eñe, erre, ese, o.

• Palabras frecuentes: sempre, onte, ben, é, e

• Presentan vogal tónica semipechada

• As formas dos verbos da primeira conxugación nas que a vogal -e- ou -o- vai seguida de -i- ou de consoante palatal (grafías x, ch, ll, ñ ) e nos verbos rematados en -ear ou -oar:Deite, axexa, pechas, tellan, empeña, coxean.Loita, despexas, acocha, ollan, soñas, voas• As formas do tema de perfecto dos verbos ser e ir: fomos, fora, fose, for.• As formas verbais do tema de perfecto regular: collemos, collera, collese, coller.• As formas do infinitivo: coller, collermos..., pór, pormos,...• Os nomes das seguintes letras: be, ce, de,gue,pe, que, te, xe, ceta.• A maior parte das palabras acabadas en -és: coruñés, vigués, montañés,...• As palabras nas que -o- forma ditongo con -u-: touro, tesouro,...• Os nomes acabados en: -edo (medo), -ello (cortello), -eo (feo), -eza (grandeza), -ón (corazón), -or (matador), -oso (fermoso).• O o e o e cando están en posición postónica son sempre pechados: débeda, conde, morto, símbolo

Palabras frecuentes: non, hoxe, agora,con,sen (prep.), por

•Fonema consonántico : non pode formar sílaba só e o aire atopa obstáculos ao saír.

DEFINICIÓN DE FONEMAS CONSONÁNTICOS

• /b/: oclusiva, bilabial, sonora. Grafemas b,v• /d/: oclusiva, dental, sonora.• /g/: oclusiva, velar, sonora. Grafemas: g (+a,o,u),• gu (+e,i).• /h/: gheada dialectal.• /p/: oclusiva, bilabial, xorda.• /t/: oclusiva, dental, xorda.• /k/: oclusiva, velar, xorda. Grafemas: c (+a,o, o),• qu (+e,i), k• /f/: fricativa, babiodental, xorda.• /q/: fricativa, interdental, xorda. Grafemas: z• (final, +a,o,u), c (+e,i).• /s/: fricativa, alveolar, xorda. Seseo dialectal.• /∫/: fricativa, palatal, xorda. Grafema x.• /t∫/: africada, palatal, xorda. Grafema ch.• /m/: nasal, bilabial, sonora.• /n/: nasal, alveolar, sonora.• / /: nasal, palatal, sonora. Grafema ・• / /: nasal, velar, sonora. Grafema nh.• /l/: lateral, alveolar, sonora.• /λ /: lateral, palatal, sonora. Grafema ll (moi escasa nos falantes).• /r/: vibrante, alveolar. Grafema r (inicial, despois de n,s,l) ou rr.