ficha ficinii opera omnia (1641) prueba

8/20/2019 Ficha Ficinii Opera Omnia (1641) Prueba

http://slidepdf.com/reader/full/ficha-ficinii-opera-omnia-1641-prueba 1/7

M ARS I L I I F I C I N I

aA d L Aurentium (¿Medicem , v ir um m agnanim um .

/ V I N A proui itr .iia , fi r ti -

ter attingens er,.KÍj,fux¡.¡itra,... ώ

diJfoKtns magnar.tmeLaurenti,fia .ut t tch ginc m fanet sun, r.en filum Pro/buie c r SjbtL- lis fair ifru t Deci tribu., ye-

rumstiam v ia quadam , tle- gantiqsce Pbilofephiafingulariter extrr.tre : vt iff *

pietas ur.r.iutr. origo im oru m , tarr. fecura tandem

inter omnes fi>piem i* ^-eloquentia profrjfires incederet , quamtuta penesdomefiicos conqr.tefiirOpsr- tebat er.im religionem (qu e vnica e fi aa fel ici tatem

y ta ) nor. rudioribus tomum hominibus,yerumtiiam

penttertbus communem fire .Qua quidem duce omnes ad beatitudinem, cuiusgratia r.aiijumiss,(p· ad quem

confiquendam communi fitid io laboramus , facil ius

lutrafijue peruenire pojjtmus. Itaque Deus omni potens , fa tu us temporibus diuinttm Platonis animum ab alto demi f i t , vi ta , ingenio , eloquioque

mirabili, religionem Jacram apud tmr.esgentes ‘l- lufiraturi-.m. Ciun vero adhecvfiqntfacuiafilPla- tonicm tundam palam La i inis gentibus oriretur, Coimus Italis, decus, Cr infgntspietate v ir , Pla

tonicam lucem, religioni admodum falsst/irem , a Gracis ad Latinos propagare contendant, mtpottf

fimum tntrajuos lares plurimum educatum, tanto

operi deftinaefit. Ego autem etfi d tenera atare no- τη ιη ύ Ψ Ιβ ίο η ΐα tuitor, rem tamen adeo graseem,non

meis quidem , fed au i tui Cofmiproiperis aujpiciis fitm aggrefies, fperans dininam opem tam nece f ario, tamqueptoofficio noudefuturam. Hacergein primis

fí e ductus Academiamfum ingrej}us,decemque ex ea

‘Platonis nofitri dialogos, Cofino priufquam natur*

cdcederee,Latinot feci.Poft eius obitum patri ruo Petro prsftantijf imvtro,Dialogos nouemfegendos dedi. Pofiquam vero Petrus e vita decefiit, fortuna preciarse fspe operibus muida, innitumme a traduüio-

nito f i io diftrabebat. Verum tu &■ religionis cultor, Cr Philofiphie patronus, mead incoeptum omni fa -

ttore φ auxilio rcuocafli. QuAmobremadinflitutum

munus felicibus iterum aufpiciis fum regrefus, neque

traduxi tantum , verumetiam partim argumentis

mentem pcrfirinxi Platonicam,partim quoad potui

brenibus commentariis explicasti Opus itaque tuum

diurno auxilio iam ab folatum tib i libentifime dedico. A d quem ilia etiam qua maioribus tuis infiripu

funt ture hereditario pertinent, virum proficio au iu

patemeque v ite in pa nia colenda virruit heredem. Leges autem inter Dialogos funebrem Platonis orationem pio fratrifuo I'tdiano dicatam. Pre ter ta, vbi ad librum de Regnoperuenerts, videbis Fredericum

Vrbinxtem ducem , eo die me honoratum, quoipfe ruas ades honirificefitlu canit. pior, filum yero fe-

ptematque triginta libri, qui filo tuoinfigniti f m t itulo, fide un ih denique tui fur .t -.quandoquidem omnes m i gretia fu nt abfiluti , atque ego fum tuus. N eque vero me Platonicam in his libris fiyhem omnino

exprefiifieprofteor, neque nerfits ab yllo ,quam uu

admodum dccitorevnqitam exprimi pojfi conji ¿o.Sry - lum,inquam, non tam humano eloquio , qudmdittino

oraculofimiUm, f.-pe quidem tonantem a ltus, fape

yero neclarea fuá n ix te manant em,fimper autem at- eatutcalefiia compltfte/.eem. PrcfMo quemadme- sium mundr.s tribus precipite dotibus efi munitus, v-

tiiita ti fir d in t, ornamento, atque ex kitdiitinum no- b ittefta turartificem, ita ‘Platonicus ftylus continent

vniuerfitm , tribue potifiim um abundae muneribus: Phlofipkicafintentiserumviilitate, oratorio diifofi-

tionit , tloquuricnifque ordine, fiorum ornamento

Poeticorum , Cr vilqu e tum diutnii vtinsrtefiibut, tum etiam certiffimum de archite flo mundi Deo perhibet tefiimonium.Valeam igitur, magnanime Lauren ti, valeant procul omnes, qui minuti fim os eru- diendepueriried Platone rationes e flagitan t. Erudiant alij rudiores, & eruditi denique fores Platonicas adeant, inde non tam puerilia rudtmenta , quam

diuina myfieria^tandem reportaturi. D ix i modo

Laurenti tandem. N am Platonofier antequam diuina fundat oracula , ne facra prophanis communda

fu ra , audientium animos triplic i paulatim a dfum-

rnum calle perducit,purgatione,refolutione,conuerfio- ne. Quamobrem multa leguntur apud Platonem ad

purgandos perturbationibus animos pertinentia .-plura

rurfhm ad/cluendas mentes afinfibus.Piserint* etiam

ad conuertendas , tuminfeipfiu , tuminD eumom- niumauthorem >in quem velntifoUmriii comer fie,

Marsilii Ficini philosophi platonici medici atque theologi omnium ... - page : 103 sur 960



optatis inde vertí atisradiis feliciter illufirenrur. In·' mtiquum refumit decus; c?ibivelu t inpstria liben·'

terca P iar o nofier , dum occultis fape modis ¡tuñuño tijfixtc reqtaefcit. Onamcibrcm tuur.t vnaiecuni P¡*~

generi neceffario tra Hat officium, interdum tocari v i- ionice Laurenti omnes,tum dijcendijtum bene viste»·

deturgr ludere.Verimfilaienici ludi atque iccim ul- di cupidos, ad Academiam Platonicam cohortari,

το grautoresfitnt quam feria Stoicorum. Neque enim H ic enim isaunts vel inser iocrfdum pracepta rr.o.

per humiliora quadam dedignatur alicsfbip eruaga ri, rstm, vel inter ludendum indufiriam differendi ittcun-

modo fin fm auditores captatu humiliores fac ilis# de admodsim & fac ile confiqtteniur. H ic viri etiam

adexcelfa perducat. M ifie t frequenter grani fim o rei tum familiaris .stem publica difciplinam abunde

quodam confito vt ilia dulcibus, quo modefis fermo- perdifent. Hicfenespro mortali vis a , vitam sbera-

nis blandi leporibus, animes nntttrapromores ad voltt - bunt asemam. In Academia hortis Poeta fub lauris ptatem ,per jpfam voluptatis efcam ad cibum allictat canentem Apollinem audient.Invefibulo Academia

falutarem.Fingit φ fxpe fabulas more Poetico, quip- - oratores spectabunt Mercuriumdeclamantem-.Inpor _ pe cum ipfe Platonisflylus , non tam Philefiphiate, Heu verb,cpau!a /u tifo n fe lri ciuitanur.quc guberrjt·

qttdmre veraPm icttsvideaiur.Furit eniminterdum toresjouemipfum xufcmabmst,findentem leges,iu-

atque vacatur, v t Pates, & ordinem interea non htt- ra di EIextern, imperiagubernantem. In ip fs denique

■ marum,[eruat,fdfa tidicum c r diuinum ·. neque tam penetralibus, PhilofiphiSationutm fi.um agnofient,

docentis perfixam agit, quam Sacerdotis cutufdam calefiium arcanmmcanternplatartm. Vbique "vero

atque Patie , panim quidem ferent is,partim veto facerdotes reramque fiteram m am i f i t es arma re feo

cateros expiant ts-.φ in diuinum furorem fmiliter ra- rien t, quibus pietatem aduerfusimptos firenueprote-

pientts. Fabulis vero inter h ac cb idpotijfmum v ti gara,Huc igitur,huc precar,omnes accedite,qui libe,

videtu r: V t inter varies Academiaflores oblcHentur rales colitis difciplinasM e eas,&-libertatcmvit*pa-

quidem omras,fed expían duntaxatpoma decerpant, rittradepturi,huc denique curLii concurrite#¡uos affc*

vefcar.tur fa tuius, fac ilius concoquant,perfid iasnu ■ quenda verita tis, & confcqHtrJ.itbearitudtnisperpe.

triar.uir.A git autem dialogis omniatvtfermo viucns, tuus ardor inflammat, hic aspirante Deo, veritatem perfinas loquentes ante oculosponat,pcrfuadeat effea- ad vm tm ,t¿- felicitatem conficuturi. Perum iterum

ciustC-r moueat vehementius. Accedit ad hac,quod a- admonendi effis, ne temere de rebus Platonicis,imó ve

nteos (v t par efifipportune dialogisftis honefatfa- yo diurnis fera tisf in erasam ,fid longo (fraquo exa-

cilias multos pofferitati commendans. Prarereaopi- mme indicetis , tuque liuidamineos cenfiaramcxer-

r. tones eadem dere d iuerft commodius dialogo recen- cearis, quiprocul ab omni Usure vobis vigilant ¿rla-

fentur. M itto quod dialogus mira quadam varietate buram. Imo verofauete libenter autori pio , fútese ct-

deleciat , & attentione audientes detinet & legentes. iam traductori, non filu m tranflas ione verborum , fid

Verum quidnam longiusper minutiora quadam & hu- explicatione finsensiarstm communi omnium vt ilita-

cniliora,digredimur ? Sophia,magnanime Laurenti, si pro viribus cenfiilenti. Nolite precor antiquam fa -

qtet flo h y .i t capite nata^tb initio cum eo eras cuncta Issturemque dcHrinam, heu iemdv.i nimis opprefam,

componenspatremimitans, ipfe quoquefiam filo ca- nuper autem ir. lucem diitinaprouidem a prosuunstm,

pite peperit,Philofiphiam nomine,cuius delicia ferent. infiqui crudeliter & opprimere, nefarie quam Deus

tff i cum fili is hominum. Hanc igitur in terra quondam ' omnipotens vulr vbique viuam jnan alis bomofirufha

per Variat Gentesperegrinanttm txceUensierapaffm perdi'a velit. Dextera enim Domini fec it virtutem,admirabantur ingenia.Quoramin numero Plato no fe r dextera Domini iam exaltaseis eam,non morietur,fid

nex filum admiratus t f illam : fii £■ primus & filu s viue t ,& narrabit optra Dom ini. Sed quonam optime

adfemmum excoluit. Huic enim ille primus tanquam Laurenti nos ingens in Platonem ac nefiunt tenera

fuerafacerdo Ha cinxit tempora m itra : praterea pe- modum, rapiasm amor} Num in Platonis caifa decía-.

pium iisduit, quodAssgufamfiliam M incrtu decet: mauimtu, oratoria facundia principis ? Son s enim

capta etiam mans/fque & pedes fuau ittr redolemibus feperque ipfiprocaufi declamauerit̂ spsJ eosprafir-

iUiniuit vnguentis. Deniq tufilum tpfitmquacunque Hmqstiperturbatienibiis Vacia, equos fiprefiiserint

Phitofiphicum numen incederet, variis asferfitfieri- auditores. Te Vero in prefinria minime adhortabor,

bus,( f omauit.Talis eratgttqueetiam eft huiusdina miruminmodssmad hacomniavoiuntateproperfem,

intra limites Academ ia deambularais habitus, talis ingeniopromptum, fiudio erudttum.Sed optabo dssrt-

ornatus Quoties Vero extra hortos Academicos per- taxat, v tf e legas feliciter,crfdiciffinie vtuas.M xr-

uagetur, nonfilum V cruentafemper am ittit er flores, fil v tui memor. D san vero Marfilm m Ficinsim nomi,

fi d etiam proh nefas!ftp e inc idit in latrones, atque a . no, Philippum qtsoqtse Valarem Academicum no-

miffisfiteerdotq ¿rgrattttaris infsgnibut nudapaffim, firumintellice pariter nominatum. N am fV a lo ra t- fp-quafprophana pererrat,adecque deformis apparet, que M arfilius in Platone defendendo, & in te aman-v t neque Phoebo vlterists Mercurioque fiá t fam ilia - do idem fitn t, proculdubio inter f i quoque fun tidem ,

ribusplaccar.neqtst infitpervcl auofit»Ioui,velM i- Valerem tibi Laurenti fingsdaris fita virmtprobat,

tume matri probetur. Ceterum flarim matemoconfi- Platonicus honor lotuLit,incredibilis inte amor valde

lio insraparietes & hortos Academia fi fi recip im , commendat. '

Marfiíj Ficini Prooemium- 103

J xxj

/




M A R S I L I I F I C I N If l o r e n t i n i

IN OMNIA PLATONIS OPERA.

E pitom e, fin Arg umenta ,Commentaria, Collectanea

& Annotationes quotquot extant.

IN HIPPARCHVM PLATONIS , EPITOM E.

R o p o s i t v m Plato-

nis in Hipparcho, eft

doc ere no s, omnes ho-

mines bonum appete-

re , cum Se illi qui pro-

pter auaritiam aberra-

re videntur, bonum ap ·

petant Illi liquidan lucri cupidi funt. lu-

crum vtile ef t. vtile vero bonum , bonum

itaque cupiunt. Etenim lueram damno

contrarium.Damnum vero cum obiit,ma

. Ium, malo igitur contrarium.Contrariurn

maiojbonum.lucrum ergo bonum.Quam

obrem cum illi etiam, qui ab appetitu bo-

ni declinare videntur, bonum cupiant,ni

hiliam repugnat quominus omnes homi-

nes bonum appetat. Bouum autem duplex.

Vnum finis. Ad finem alterum. Illud pro-

pter fcipfiim, hoc propter aliud expeten

dum.Illius appetitio volutas, huius eleiftio.

Illud venerandum, hoc vtile Illofiuimur,hoc vtimur.Illius adeptio beatitudo, huius

lucrum vocatur. Lucrum igitur eft boni

vtilis acquifitio , quod ad venerandi boni

confequutioncm conducere poteft. Quod

vero ad hoc non confert, nec ipliim vtile

ef t,nec cius adeptio luemm. Laudanda

igitur lucri cupiditas, quae omnibus natu-

ra ineft. Vituperanda autem opinio falla,

qua? dum quod re vera vtile & lucrum eft,

ignorat, appeuum naturae ad aduerfa re-

torquet. Haec omnia Plato laten ter do

cet,dum Socrates definitiones faifas,quas

Hipparchus de lucri cupiditate refe rt, &inducendo & ratiocinando refellit. Vtitur

autem Plato hac propofitionCiOmnesho-

mines bonum appetunt, tanquam mani

fcfta, ad concludendum quod omnes na!

natura lucrum appetunt,quodquehsc ao

petitio naturalis laudanda eft Haec autem

eft conclulio quam modo quodam directo

Socrates tribus argumentandi modis in-fert, id eft, exemplo inductione, ratiocina-

tione.Sed modo quodam conucrío cxom-

ni hac difputationc per argumentationem

á minori colligimus propofirionem iliam

maxime confirmatam, Omnes Icilicet ho-mines bonum appetunt, que huius libri fi-

nis vltimus eft,cum primus finis firoftende

re, omnes lucri cupidos clfe, neque id eifc

vituperandum.

De Pbtlofophia ,[eu Amatore, E pítame.

SVmma huius dialogi ef t,quid ii t,&

qualcofficium Philofoplri definire. Eft

autem Philofophi officium, diuina nolfe,

gubernare humana : in illo contemplatiuaPhilolbphia , in hoc actiua comprehendi-

tur. Philofophus itaque primo diuinam,id

eft,abfolutam ipfiusboni naturam perfa

pientiam contemplatur. Deinde ad id bo*num vclut ad finem humanas operatione*

dirigens humana gubernat. Haec auton

gubernatio duo requirit. Primum ,vt quid

humana natura fic , & quo paito ducatui

ad bonum,á malo remoueatur, cognofcat:

quodquidemper prudentiam Philofophu*

agit. Alterum , vt fic inftituathominum &

affedhis Scaéhis, fic temperet atque cohi-

beat , vt ad bonum quod lapientia ipfainucncrat, & ad quod prudentia deinde di’

rexerat/acile tendant Id vero per morales

Virtutes efficitur, quas omnes vnoiuftiti*




homine Piato complectitur. Atque ex iisduobus humanorum gubernatio conflat.Eiufiiem autem eft fcire rcñe hcminemvnum,familiam,ac rempublicam guberna re. Quamobrem qui moralis eft, idem do-minus, ciuilis,rex idoneus efict. Ex quibus

concluditur in ipfo philofophanris officioharc omnia contineri, fapicntiam, pruden-tiam, iuflitiam moralem,dorneflicam.ciuiicm,ac regiam difciplinam. Per fapicmiamdiuina cognofcit , per prudentiam iuftitiamq; humana, gubernat, dum rem fiiam,rem familiarem, rempublicam adminiftrac

. Eiufmodi eft Philofophi ipfius officiumquod Plato in libris de república latius ex-

plicat, inhocfignificatbreuius. Ac primoduas aliorum opiniones circa Philofophiofficium confutat. Prima videtur vel Solo-

nis fiiifte, vel fimilis alicuius, dicentis id cffe quam plurima difeere, fecunda Hippisíbphtfta: volentis Philofophiam artium om-nium peritiam efie. His denique confuta-tis, fententiam quam pra?diximBS,breuiterinnuit. Socrates ergo fingitur hzc infeholis Dionyfij , qui grammaticas elementaPlatoni tradidit, aduerfus difcipulos duosDionyfij difputafle, deinde qua: in fcholistrañauerac,in corona familiarium fiiorum¿principio recenfere.

DIftinguiturinhoc Dialago Sapicria,& vlumum diftinñionis membrumfic inuefligandum afiumftur, vt quo paño

acquiritur ab hominibus, pateat. Prima partitione Sapientia duplex dicitur. Vnaabfoluta,conditionis altera. A bfoluta, quaeiimpliciter abfq, additione aliqua fapientia nominatur. Conditionalis, qua: nonfimplicitcr íapicntia,fcdíápicntia quaedamdiña eft. Illa fic definitur. Cognitio carum

rerum de quibus haberi icientia poteft.Habetur autem icientia de iis qua: fempereadem, & eodem modo íunt , huiufmodifuntfumma rerum principia, & artema: re-rum omnium rationes, hxc autem diuinadicuntur, quo fit vt fapientia fit diuinarumrerum icientia , qua? quidem abfoluta la-

pientia eftConditionalis vero omnibus ar-tibus & facultatibus eft communis Namiummitas cuiufque artis fapientia quaedamvocatur, vt fapientia gubernatoria,fapien-tia aurigaria/apienua militaris. Ex omni-

bus autem quae cum additione fapientia»nuncupantur, precipua eft,quae caetcris vtminiftris vtitur, cuiufinodi ciuilis fapientiaeft. Quae quidem facultas commune cmitatis & Gemiura bonum conicdans,defi

ΪO j

ninjr. Haecmm ciuilis, tum regia diicipli'· na vocatur. Cuius íubieñum ciuitas eil>finis, commune bonum,miniflra: artes om -nes. Officia xluo, leges condere, & condi,tas cxequiillud perprudentiam nomotheticam , hoc periuftitiam legalem &iudi

ciariam agit. Verum quo paño quis ciuiIcm fapicntiam nancifcatur, in plurimiseius difputationibus Plato dubitat , & in

praefenti Theage , vtrum ciuiles homines,an fophifta?, an contcmplatiui duntaxatPhilofophi eam doceant. Quod a ciuilibusviriis, aut fophiftis,aut ioli contemplationideditis difeatur , in Menone & hic quo-dammodo ncgat,quod illi ne filios quidemfuos vnquam docuerint,quod ifti rationem boni non habeant, quod hi rerum huma-narum experti minime fiut. Reflat igitur,

vt hace auca Philofbphis& contemplandi& agendi apprime peritis percipiatur, autdiuina forte contingat. Illi nufquam reperiuntur V ndc in M enonc & in Theage diuinomunere fieri aflerit ,vtin animos ciuium temperatos Dei prouidentia boni ip-fius intelligentiam,& leges ad id ducentesinfundat. Quam /anc notionem hicciuilem fapicntiam, in M enone propriori vo-cabulo vaticinium quoddam neminat, ciuilefqueviros furentibus comparat. Saepeetiam ait , nunquam a malis genus homi-

num ceflarurum, nifi aut legitimi Philofo- phi dominentur,autij qui gubernant rempublicam diuina quandam forte phiiofo phcntur.Hoc autem libro cum Socrates iniua membra fapicmiam diftinxiftet , &hanc ciuilem fapicntiam fiib quadam iro-nia fpecie, nec á ciuilibus viris, nec a fe vta Philofopho contemplationi dedito Theagem adipifci poffe drxifiet, fubiunxiteentandam e fie vim daemonis, & denique vo-luntatem Dei precibus exorandam , quafi illinc illa difeantur , & Dei prouidentia

per medios fpiritus,fepe hominibus‘agen-dorum oracula pandat. Eos autem miniilros,quiDei iufiii bonorum ciuium & le-gitimorum principum mentes ad bene gu-

bernandum illuminant, Dionyfius Areo- pagita principatus nominat. Efierhic fortafie de daemone Socratis difputandum,féd argumenti breuicas prohibet. o%u in et-

iam Maximus Tyrius, & Hermias, & A puleiusdehoc abunde difieruerunt. Indu-cit autem hic tres Plato perfonas, Dcmodocum ciucm Athenienfem, vná cum fi-lio fiio Theage fapicntiam afteñante, &Socratem. Incipit vero a Demodoci peti-tione dialogus.

ThcagcsVel de JdfricntU , Epitome.




Marfiíj Ficini

ln Menonm de Virtme}Epitome.

Q Vatuor eílc argumentationum ge

ncra,quibusPlatovtitur, exemplum,

mducuonem, ratiocinationem, & enthy-

mema , &quopado fiant,fatis in Alcinoi

compendio , quod & nos traduximus, de-

claratur. Vbi etiam tres Platonicorum dia-logorum ipcciee inuenimus ,& quibus ar-

gumentationibus in vnaquaque dialogi

ipecic vti foleat. Aut enim iolum inquirit,

falfaue confutat dialogus , aut/blum vera

exponit ac docet, aut in vtroque verfatur.

Primus inquifitiuus & contentioiiis. Expo

fitiuus alter. Poliremus mixtus elt didus.Meno autem licet mixtus fit,maiori tamen

cx parte contendit & con futa t, & omnes

argumentationes attingit. Vt nili qui ex a-

liis Platonis dialogis, quiad expolitionem

magis quam ad difeeptationera pertinent,fenfa colligat,SeMenoni huic adiiciat, dif-

ficile fumraam difpurationis huius elicere

poflir, eft autem hxc,quid virtus fit,Si quo-

modo nobis adiit,inquir ere. I d Socrates ef-

ficit , dumquatuor Menonis, Ariilippi,

Gorgia:, Sc Prodici de virtute definitionesco nfutat , & definitionem luam poft illasindudam geminis obi cilionibus retradat.

Veritas quippe ex redargutione falfitatis

elucet.Eli autem hominis virtus afiediofi

ue habitus animx, quo potentia naturalis

cius quam optime liaum opus exercet, quasdefinitio in libris de Rcpub.traditur.Opus

cuiufq; potentia: tunc optime exercetur,

cum ad finé liium dirigitur.Quod ad finem

confert, vtile dicitur. M erito igitur in hac

difputatione commune virtutis officium id

eftc trad itur, vt& adion cs& ea quibus agcndovdmur,vuliareddat.Illa itaque de-

finitio huic dialogo confonat, cundifquc

virtutibus eft communis. Virtutum profe¿lo fpccies plures lunt, pro virium animae

& aduum diuerfitate,in quibus vna tamen

quae dicla eft communis virtutis ratio fem

per inlpicitur. Prima vis animas mens eft,cuius adus eftperperua contemplatio ve-

ritatis. Secundaratio,cuiusadus veritatisinueftigario. Tenia phantafia, cuius aduscolledio eorum quae fenius eius nú cij por-

rigunt , perqué illa dilcurlus. Atque haeiunt vires anima: , quae cognitiuae dicun-

tur. Rcftant tres aliae, quas appetitiuas vo-cant, Voluntas, & irafccndiVis,&cohcu

pifcendi. Voluntatis a dus, appetere quae

m ens & ratio porrigit. Irafcibilis, aggrediquae ratio & phantafia proponit. Concupifcibilis adus,adfcifcere quae phantafia fen

fufqueobiciunt. Sexinfuper iftis duae fub

iicionwr, njoucndi & nutriendi vigor, fcd

hae cum fuperioribus, aut nihil,aut vix, &

pavum admodum in virtute communi-cant. Ajfedio mentis quae contemplatio-

nem perficit, lapientia eft,qua: rationis in-

daginem,fcientia atqUcprudentia. Scien-

tia quidem indagationem eorum qux na-

tura facit, prudentia coníúltationcm in iis

qua: nos agimus,Qua: phantafiae difeurium

opinio reda , quam fagacitatem quidemvocant. Juftitia voluntatem Sc liberalitas.Irafcibilem fortitudo ciulque pediifcqux.

Concupifcibilem cótincntiafimul & tem-

perantia. His omnibus id eft commune,

vt quxlibct carum fic affectio adum poten,

ti a: naturalis perficiens,dum decorum red-

dit 8¿vtilcm ad finem vlamum confcquen

dum. Varix vero virtutes diuerlomodo

habentur. Sapientia quidem namra, eft

enim xterna rationum omnium in mente

complexio,pcrpctuulquc veritatis intuitus.Scientia per doctrinam Philofophix quas

rcminifccntiam prxf tat, acquiritur, dumratio qux pennas olim abiccit. ad mentem

conuerfa reminifeendo iterum alas recu-

perat. Prudentia doctrina fimul & longo

vfu rerum aducnit.R e da opinio exemplis,authoritate, indudionc, forte. Iuftitia for-titudoque temperantia, castcrxqu e mo'rales virtutes prudentia? redxquc opinio-

nis legibus Si exercitatione legitimapcrficiuncur.Vndc duohxc moralium virtutum

principia Plato poiuit, prudentiam 8ire-dam opinionem. Quamobrcm prudentia

fxpe numero totius moralis virtutis apud

Platonem nomen vliirpat.Eft 8i virtusjque

dam ad redam opinionem attingens, qua

legitimi principes ac ciucs, i.n agendo honefti,contemplationis tamen expertes bo-

num publicum curant, quam eiuilcmperi-

tiam nominant.Eamquc Plato facultatem,

& in Thc2ge,& in prxfcnti M enonc,haudaliter quam forte diurna, dari ciuilibus ho

minibusdilputat. Hac igitur lummula quis

mentem Platonis in Menone colliget, Schuiufmodi pnemifia diftindionc contradi

¿\iones renuet , obiedionefquc vitabit?Diiputationem vero illam dc reminilcentia gcometricifque figuris in argumento

tr adiare idcirco non placuit, quoniam non

vt principalis , fedvt acccfforia eft infer-

ta. Argumenrum autemfummam rei ca - putque requirit. Singula quippe diicuterc

non argumenti, fed commentarii potius

eft officium.

In Alcibiadem primum,velde namra ho

minis , Epitome.

CAndidiffimus Platonis noftri liber»qui Alcibiades primus inferibitui»

Alcibiade ipfo venultior, Sc omni carior




·_ · #

Commentaria. 107

auro,quid homo eft, quid eius officium do-

cet. Eft aut em homo , anima rationalis,

mentis pa rticeps , corpore vtens. Ex hac

definitione illius officium trahitur trifa-

riam diftributum. Vt enim rationalis ani-

ma eft,in fcipfani circulo quodam ratio-

cinationis fefe animaduertendo refle&i

tur. Vt mentis particeps, in diuinam men-tem velut riuulus in fontem filum refluit.

Vit vtens corpore,humanis negotiis guber-

nandis incumbit. Perfcchim igitur Si abfo

lutum hominis officium eft,primo quidem

vt naturam fiiam animaduertat, deinde ab

illa canquamab imagine Sc affedhaad di-uinam mentem exemplar cius & caufam

conuertatur. A qua hominis animus illu

ftratus, ipfiim bonum, ipium vtile , ipfum pulchram, ipfum iuihimintelligit, fiium

que bonum, vtile, pulchrum, initum per

fede comprehendit. Vnde quid bonum,

quid vtile aliorum hominum quibufeum

verfatur, quibufucimperat,nofcit.Cum

que bonum abfolutum , bonum fui , bo-

num aliorum cognoucrit, ad feipfitm iam& alium vnumquemque cutaudum fecun-

dum cogniti boni normam debet accede-

re Philoíóphia» iludió , moralis , Mathe-matica:, Theologia: opus eft, vt ad feipfúm

Sc ad mentem fui caufam redeat. Moralis

quippe Sc Mathematica difciplina ani-

mum in corpus merfum in fcipfiim reftituit, Theologiafupra fe rapit, & extra fe

ipfiim attollit in Deum. Métis diuinij idea-

rumque cognitio fapicntia dicitur. Suiip

fius notitia , St fui fuorumqueboni vtilif

que inuentio ex diuinai mentis intuitu ma

nans,prudentia nuncupatur. Prudentia fa

nc vt bonumintelligit, humanas a&ioncs,

tam publicas , quam priuatas ad finem

optimum refert. Vt vtile, per commoda

media propriafque vias, quibus ad finem

perucniat, dirigit.Vt pulchrum , quis or-

do,quis modus in hoc progrcfiii quali quo-

dam itinere fit feruandus inftituit. Vt tu

ftum, qua: diftinctio fingulorum operam,

qua: obfctuahtia impoliti ordinis , quod

fupplicium transgredientis , quod prae-

mium :legcm huius itineris obfcruantis

praeferibit. A Philofophiaigiturad fapien

tiam , áfapientiaad prudentiam fitaccef

fus, prudentia vero magiftra vitae difcipli

namfui cuiufque rei familiaris, Sc Reipu

blica: trib uit, homo perj prudentiam gu-

bernat , domus autem Sc duitas per ami-citiam publicam ,iuftitiamqu e fcniantur.Publicam amicitiam voco confcnfioncm

illi qua cuncfti fub eadem lege Sc princi-

pe libenter conueniunt, & ad eundem fi-

nem rcfpiciunt. IuiHtiam publicam omni-

no legitimam diftin&ionem, qua finguli,

licet fub eodem principe, & ad eundem

finem, hoc eft publicum bonum , diuerfo

tamen tramite proficifcuntur, variamque

officiorum ddributionem pro natura Sc

dignitate vniufciiiufqnc á natura Sc legi-

bus aifignatam feruant,proprioque mune-

re fine vfurpatione alieni fimguntur. Infunt in hoc Dialogo Theologica: dictio-

nes dua:, ipium idem, Sc ipfiim vnum

quodque. Circa hominem illa fignificat

animam vt idem , haec animam in corpo-

re. Sed de iislatius in commentariis, qua:

in decem hos Platonis Dialogos feribere

iam inftirai.

¿3 d Alcibiadem Secundum,Vel de l/rotoi

Epitome.

Q Veniam fecundus Alcibiades li-

ber , profecto fandiffimus de Voto

infctioitur , fummatim colligendum eft,

quid votum, quid in voto petendum , &

quando Sc quomodo. Definitio voti partim ab Orpheo, param a Platone fumpta

hjEC eft Votum eft ardens effedhis cafti

animi, Deo deditus, Sc quod bonum vi-detur exoptans. Huicaffcdui Zoroafter

Sc Orpheus fiiffiimigationes Sc characte-

res adliibucnint, quoties ad fecunda nu-

mina preces dirigerentur. Mercuriusac

Plato cum iupremi numinis maicftatemvenerabantur , externas omnes csremo

nias auferebant, folam ac puram fragran-

tiam animi relinquentes. Sed de his om -nibus in noftriscommentariis diligentius.

In voto petendum Plato vulc bonum , id

queex eo patet , quod petitionem hanc

Poct? Lacedsmoniorumtcftimonio com -

probat ,:eamquetutam 8c prudentem ,Sc

imprudentem cfteputat,votumquehuiuf

modi Sc a quolibet Sc femper fieri poffe.

Petitionem vero certi cuiufdam & pro

prij boni tunc demum effe fecuram, cum prudentiam quis fuerit coniccutus, alias

autem periculofam. Vbi multadeprnden

tia diflcric,qu* tu vir omnium prudentiffi

me Cofme lege obfecro diligenter , vt

quanti faciat prudentiam prorius agnofcas. Vniuerfalis ergo precatio,qua bonum

folummodo petitur , femper fieri poteft, propriavero qua certum aliquid quod bo-

num videtur optatur , tunc facienda cum

quid pofccndum eft quinouerit , tunc id

nofcet, cum quid bonum,quid malum eft,intellexerit. Idintelliget,cuin ámente di-

dicerit. Difcet, curo fe ad illam conuerte

rit. Conuerte t, cum purgaucritanimam

tcncbrafque expulerit. Purgabit,cum fcipfimi legicims: Philofophue dedideric. T ra




0Ο Marfiüj Ficinidet j cum luam ignorantiam rccogno

ucrít. No ice ergo toipfum templo Apol-

linis cft inferiptum, ne quis temere Deum

oraturus accederet. Quo autem ordine

in oratione propria fit orandum , Mercu-

rius in orationibus fixis, & in fuishymnis

Orpheus , & Pythagorae in carminibus

aureis docuerunt, quoruin ritus alios ex-

ponemus. Plato deinde hos Theologos

imitatus, inlibro de Pulchritudine oran-

tem fíe Socratem introducit. O ainicc

Pan , atque estera numina, da te , oble-

ero , vt intus pulcher efficiar, quxeunque

& mihi extrinfecus adiaccn t, cxtrinfc

cus fint amica. Sapientem folum diuitem

putem. Tantum vero huius auri traditi,

quantum nec fcrre,ncc ducere alius quam

uis temperans poffit. Quid petit Socrarc>?

Bonum. Quod bonum?Sapiendam,hoc

cft veritatis diuina: cognitionem , quamdare folus Deuspoteft, quam accipere

iolus animus pulcher, id efttemperatus,

purus,candidus valet. Quidpoicir in pri-

mis? Vt dignum lapientia fac iat , reme

rarij nepe hominis cft, munus aliquod quo

indignus eft petere. Quis diuina lapientia

dignus? Qui lumen eius ferre paratus eft,

ru is paratus? Qui per continentiam pri-

mó,deinde per tem peran tiam, poftremo per fanctimoniam, id cft ciuilcm, purga-

toriam,purgarique virtutem anim i, lie a

nLTiumexpiauerit,vtpulchcr,hoc eft pu-

rus omnino niddufquc cuafcrit, & virtu-

tem iam, exemplarem,diuinamfcili&et,

fapiendam lolam, up óte thefaurum om-

nium diuidarum optaucrit Idcirco So-

crates Deum patrem omnium & mini

ftroscius amiceadlpirare precatur , vt il-

lorum benigno proprioque fauorc purga-

tus eaadat. Corporea vet o & externa le

uiter pcrcranfit, eligens illa fie fe habere,vt

tranquillam puritatem animi non impe-

diant. Deinde pulchrinidinchac iam par-ta, optat vt lapiendam folam,hoc cft Dei

cognitionem efle opulcndamomnem liif

ficicntiamquc asftimet,foIamque fidat. Po-

ftremo quali per ante di£ta paratus fulgi-

dum hoc aurum diuinae lapienda: poftulat.

Neque id fuperbe, neque rcmifse tamen.

Minimam quippe veritatis cognitionem

intemperad homines forduntur, finnmam

& infinitam in fciplb Deus amplcfiitur,

magnam vero & amplam vir temperansadipifeitur. Tancum igitur huius auri po ftulauit,quantum folus ferre vir temperansvalet. Hoc equidem eflTe aurum ignitum

arbitror, quod emendum loan in Apoc. prxccpic.

In Minoem,vel de Lege, Epitome'.

Minos de lege requirit,vt quid lex

communiter, quot ciusipccies, vn

de lie, paucis comprehendamus. Si quis

Platonis verba in hoc libro de Lege, & in

libris de L egibus, necnon de Repub. dili-

genter aduertat ,fic legem vniucrfalidefi.nidone deferibet. Lex eft vera gubernan-

di rado, quae ad finem optimum per com-

moda media gubernata dirigit, eran grc_

diend poenam , obediend praemium lla-

meas. Quo fit vt inirirutioncs principum

cum vera: non fune, nec ad optimum recio

calle proficifcuntur, leges minime lint, fcd

dccra a , edicta, infticuta potius fintquám

ieges ,a lege namque legitimum, á legiti-

mo iuftum, áiufto bonum, retium,y erum-

que opus fcpenuincro nommamr, pro

pterea legón veram bonamque elle necciTc eft. Sequitur etiam vt lex aeterna

ii t, ac penitus immutabilis»& apud om-

nes gentes eadem de cifdcm , fi hoc mo-

do vera fit .· nam quae temporibus locif

que & opinionibus permutatur , nonlex,

fed inftitutio nuncupatur. Legis autem

fpecics, ve ex Timaeo,Phidroque, & Gor-

gia colligitur,quatuorfime. Prima diuina

quam prouidentiam Plato vocat. Secun-

da axlcftis, quam fatum. Tcrda moucns,

quam naturam. Quarta humana , quam prudentiam naturalem. Prima in mente di-

urna,quam Sacurnilegcm Orpheus & Pla-

to elle volunt.Secunda in lixpcriori animae

mundi parte quam iouis. Tertia in moucn

te inferiorique illius potentia,quam primae

V eneris. Poltrona inhominis mente,quam

fecundae Veneris legem vocanc. Prim alfumino bono, quod lupra mentem cft,pro;

fluit. Secunda á mente & iummo bono.

Tertia alumino bono,mente, Scvniuerla

li anima. Quartaáííimmo bono itidem, &

mente & anima.Omnes vero ad ipliim bo-num iterum reflechmtur. Prima in ideis,

circa fummum bonum, fuprá rationes. Se-

cunda inrationibus, circaidcas, iiiprafe

mina. Tertia in feminibus, circa rationes,

fupraformas. Quartaii i notionibus, circa

rationes, fiiper actus & artes,quam regiam

legem appcllanc fuperni regis imitatricem.

V ndc vero lex piohcifcatu r , ex iis qux di

ita fune elicitur. A b ipfo quippe rerum prin-

cipio omnes ,fcd vario modo,vt ditium cft,

mananc.Quamobrem omnes illuftrcs con-

ditores legum inucntioncin lcgii in D cum»

fcd per diucrli nomina atque media retu-

lerunt. 2foroafter Batixianis Pcrfifquc le-

ges tradens, in Horomafim Trifíncgiílus

^gyp tii s, in Mercurium. Moyfee ludxis

ficha ficinii opera omnia (1641) prueba

Documents