GELAN EGINDAKO

ESPERIMENTUAK 

GANDASEGI ESKOLA 5.A 

   

ARGIA   

ARGIAREN ISLAPENA

 

HIPOTESIA: Gorputz batera argi izpiak iristen direnean, goputz horrek bueltatu egiten ditu, bere ezaugarrien, arabera proportzio handiagoan edo txikiagoan.

MATERIALA:

Ispilua

Linterna

Guraizeak

Kartoi mehe beltza

Graduatzailea

 

 NOLA EGIN DEN: Gela ilundu,  jarri ebakidura estu bat kartulina zati batean eta linterna aurrean. Argitu ispilua, lehenik kartulina ispiluarekiko aurrez-aur jarrita, ondoren hainbat angelutatik argituz.

  ONDORIOAK:

1.-Islatutako argia sartzen den angelu berdinarekin ateratzen da.

 2.-Argia marra zuzenean hedatzen da.

Eider, Valentina eta Andrea Mo.

                                          ERREFRAKZIOA

 

HIPOTESIA:

1.- Arkatza ur barruan dagoenean eta uretatik kanpo ez da berdin ikusten.

2.- Txanpona ur barruan dagoenean handiagoa dirudi.

    MATERIALA:

-Edalontzia

-Arkatza

-Ura

-Txanpona

 -Gardena ez den ontzi bat

 

NOLA EGIN DA:

(1. esperimentua).

1.- Hartu edalontzia eta bete urez, hiru laurdena.

2.- Sartu arkatza edalontzian eta behatu arretaz.

(2. esperimentua).

1.-Hartu txanpona eta bota ontzira.

2.-Ondoren, joan atzerantz, poliki-poliki, txanpona zure begi-bistatik desagertu arte.

3.-Azkenik, lagunen batek ura ontzira isuriko du eta begiratu arretaz.

 

ONDORIOAK:

 1.-Arkatza uretan sartu eta gero apurtuta dagoela ematen du uretan argi izpien norabidea aldatzen delako.

2.-Txanpona uretan sartu eta gero handiagoa ikusten da izpien norabidea ere aldatzen delako.

 

  Paula G., Oihane eta Asier A.

ARGIAREN DESKONPOSAKETA

 

HIPOTESIA:

Argi zuria oinarrizko zazpi koloreekin osatuta dago.

Argi izpiak uretatik pazatzen direnean oinarrizko kolereetan (ortsadarra) deskonposatzen da.

 

MATERIALA:

-Edalontzi zuzen eta altu bat

-Kartoi mehe beltza, 1cmko marra zirrikitu batekin

-Orri zuria

-Zinta itsaskorra

-Ura

 

NOLA EGIN:

Hartu kartulina zuria eta margotu ortzadarrak dituen koloreekin. Ondoren sartu arkatza kartulina zurian, eta birak eman. Hartu kartulina beltza eta  1 cm-ko zirrikitu bat egin, eta itsatsi orri zuri batean. Amaitzeko edalontzia urez beterikjarri eta fokoa biztu.

 

ONDORIOA:

Margotutako kartulina birak eman ondoren zuriztuko da. Argia cm1-eko zirrikitutik igarontzen denean beheko folioan ikusten dira hainbat kolore.

   

 

     

 

Ane C., Jon eta Ane R.

         BEGI-NINIAK ARGIAREN ARABERA DUEN PORTAERA

 

HIPOTESIA:

Begi-ninia, argiaren arabera, handitu edo txikitu egiten da irisari esker.  

  MATERIALA:

 -Linterna

  NOLA EGIN DA:           

                                                                

1.Gela ilun samar batean denbora pixka batez egon, eta behatu lagunaren begi-ninia.

2.Gero linternarekin, piztuta, zuzendu lagunaren begi-niniara eta behatu zer

gertatzen den.

    ONDORIOA:

Gela ilunean: Lagunaren begi-ninia oso handia da, begiak argi izpiak behar dituelako erretinan fokatzeko.

Linternaren argiarekin: Lagunaren begi-ninia txikia da, argi izpi asko daudelako eta

erretina mindu dezaketelako. 

  Aitor, Paula L. eta Gaizka

BEGIAREN FUNTZIONAMENDUA

 

HIPOTESIA:

  Argi izpiak, begi-ninia eta kristalinoa zeharkatu ondoren erretinak fokatzen ditu.

 

MATERIALA:

Arrainontzia

Kartoi mehe beltza

Kartoi mehe zuria

Fokoa

Ura

 

NOLA EGIN:

Egin ezazu zulotxo bat kartoi mehe beltzaren erdian (begi-niniaren gisakoan). Jar ezazu kartoi mehe beltza urez betetako (Kristalinoaren funtzioa eginez) ontziaren alde batean eta kartoi mehe zuria beste aldean (kartoi mehe zuriak erretinaren portaera adieraziko du). Kokatu fokoa bi kartoi meheekiko perpendikular eta piztu. Itzali gelako argia eta ilundu gela. Mugitu kartoi mehe zuria aurrera eta atzera, fokoaren irudia bertan ikusi arte.  

 

ONDORIOAK:

Fokoaren argia kartoi mehe zurian fokatu da eta objetua alderantziz ikusi egin da. Guk objetuak zuzen ikusten ditugunlez, ikusmen nerbioak garunera eramatean, honek interpretatu ondoren den bezala adierazten digu.

 

 

  Aitor, Paula L. eta Gaizka

 

LENTEAK

 

Hipotesia: 

     

Argi-izpiak lente konbexa zeharkatu eta aldatu egiten dute norabidea konbergatu egiten dute puntu batean;  argi-izpi hoiek lente konkaba zeharkatzen dute eta urruntzen dira bata bestearengan.

 Eta izpi hauek lente konkaba zeharkatzerakoan urruntzen dira bata bestearengan.

 

 

 

Materiala:

  - Zapata kaxa bat

- Guraizeak

- Lenteak

- Folio Zuri bat

- Linterna

- Logela ilun bat

   

Nola egin dugu:

 

1- Folio zuri batekin kaxaren atzekaldea tapatzen da.

2- Guraizeekin hiru zulo  egin ertzean eta atzekaldean beste zulo bat lentea ekajatu ahal izateko.

3- Lentea zuloan ipini.

4- Jarri linterna kaxaren ertzean eta biztu, argi izpiak zulotxoetatik pasatzeko.

5- Errepikatu 4. puntua beste lentea erabiltzen.

   

ONDORIOAK:

 

Lente konkaboa zeharkatzeraoan, argi-izpiak gune batean elkartzen dira eta konbexoarekin argi-izpiak zabaldu egiten dira.

Ane B., Ander eta Juliana

SOINUA 

SOINU-UHINAK

 

HIPOTESIA:

Soinu uhinak ez dira berdin hedatzen airean eta uretan.

 

 MATERIALA:

·Urez betetako ontzia.

·Diapasoia

·Mailua

 

NOLA EGIN DA: 

1.-Diapasoia mailuaz kolpatzen da.

2.-Bibratzen ari den diapasoiaz ukitu ura.

 

ONDORIOAK:

Diapasoia mailuarekin kolpatu ondoren,diapasoia bibrarazten da eta soinua sortzen da eta uretan sartzen denean ez da ezer entzungo zeren eta uhinak ez dira  berdin hedatzen airean eta uretan.

 

 

 

 Asier L.,  Peio U.  eta Edurne L.

 

 

 

 

                                                SOINUAREN HEDAPENA

 

HIPOTESIA:

 Soinu uhinak ez dira hutzean hedatzen.

 

MATERIALA:

-Mutur zabala duen botila eta kortxoa

-Kaskabiloa (kriskitina,txintxarria)

-Pospoloak

-Alkohola

-Burdin haria

-Kotoia 

 

NOLA EGIN:

 1.- Lotu kaskabiloa tapa bati , burdin hariz.

 2.- Jarri estalkia ontziari (ondo itxi behar da , zirrikiturik utzi gabe).

 3.- Eragin ontzia.

           -Kaskabiloak soinurik egiten al du?

 4.- Kendu tapa ontziari eta sartu alkoholez bustitako kotoia barruan.

 5.- Pistu pospolo bat eta bota botila barrura kotoiak su har dezan.

 6.- Estali ontzia tapaz , ahalik eta azkarren.

 7.- Sua itzaltzen denean , eragin ontziari.

            -Soinurik egiten al du orain kaskabiloak?

 

ONDORIOAK:

 Soinu uhinak hutzean ez dira hedatzen eta airean hedatu egiten dira.

 

  Jagoba eta Begoña

BEROA   

                                              BER OAR EN HED APE NA

 HIPOTESIA:

Gorputz batzuetan beroa hobeto hedatzen da beste batzuetan baino. Bere ezaugarrien arabera, gorputz batzuk eroale hobeak dira beste batzuk baino.

   

MATERIALA:

-Kriztalezko ontzia

-Gurin-bolatxoak

-Egurrezko koilara

-Metalezko koilara

-Plastikozko koilara

-Ur beroa

 

 

 

 

  NOLA EGIN:

1-Hartu mota bakoitzeko koilara bat, itsatsi gurina bolatxo bana koilaren kirtenetan eta sartu koilarak ontzian.

2-Bota ur beroa, gutxi gora behera 7,5cm-ko altueraraino.

 

 

 

ONDORIOAK:

Metalezko koilaran dagoen gurin-bolatxoa ur beroarekin irristatu egin da eta beste koilaretakoa ez, baina denbora eman behar izan zaio berotu dadin. Beraz metala eroale oso ona da.

 

 

Naroa, Itziar eta Andrea