espainiako landare paisajeak
TRANSCRIPT
ESPAINIAKO ESPAINIAKO LANDARE PAISAJEAKLANDARE PAISAJEAK
Urkiola
2. BATXILERGOKO GEOGRAFIA
IES MUNGIA BHI
Irakaslea: Marije AGUILLO
LANDAREDIALANDAREDIA
Landaredia landare-espezien multzoa da Landaredia landare-espezien multzoa da Erreinu izenekoetan banatzen diraErreinu izenekoetan banatzen dira
Iberiar penintsulaIberiar penintsula erreinu holartikotanerreinu holartikotan dago eta hiru flora-inguru ditudago eta hiru flora-inguru ditu Inguru boreo-alpetarraInguru boreo-alpetarra Inguru euro-siberiarraInguru euro-siberiarra Inguru mediterranearraInguru mediterranearra
Kanariar irlak: Kanariar irlak: inguru makaronesikoainguru makaronesikoa
LANDAREDIALANDAREDIA Basoak Basoak
ERREINUAK Eskualdeak Formazio Begetalak SastrakadiakERREINUAK Eskualdeak Formazio Begetalak Sastrakadiak
BelardiakBelardiak
EUROSIBERIARRAEUROSIBERIARRA
HOLARTIKOA HOLARTIKOA BOREOALPETARRABOREOALPETARRA
MEDITERRANEARRAMEDITERRANEARRA
KANARIAKKANARIAK MAKARONESIKOA MAKARONESIKOA
REGIÓN BOREOALPINA
Inguru boreoalpetarra
Formazio begetalakFormazio begetalak Fisonomia indibidualizatua duten Fisonomia indibidualizatua duten
landaredi multzoak dira.landaredi multzoak dira. bereiz daitezkenak:bereiz daitezkenak:
BasoaBasoa
SastrakadiaSastrakadia
BelardiaBelardia
Iberiar penintsulako Iberiar penintsulako landaretzalandaretza
Aberastasun handia: 6.000 inguru espezie Aberastasun handia: 6.000 inguru espezie ezberdinak. ezberdinak.
FaktoreakFaktoreak Fisikoak:Fisikoak:
Klima: Klima: tenperaturak eta prezipitazioek landaretza tenperaturak eta prezipitazioek landaretza naturalaren kokapena determinatzen dute.naturalaren kokapena determinatzen dute. Erliebea (Erliebea (espazioaren konpartimentazioaespazioaren konpartimentazioa))
Landaretza altueraren arabera sailkatzen daLandaretza altueraren arabera sailkatzen da Argia: especie Argia: especie heliofilak heliofilak eta eta unbrofilakunbrofilak Hego Isurialdean edo Iparraldekoan espezie Hego Isurialdean edo Iparraldekoan espezie
ezberdinakezberdinak LurzoruakLurzoruak
Giza faktoreak:Giza faktoreak: Gehiegizko ustiapenagatik (degradazioa)Gehiegizko ustiapenagatik (degradazioa) Espezie berriak sartzeaEspezie berriak sartzea
Landaredi Landaredi ClimaxClimax
Eskualde baten Eskualde baten landaredia faktore landaredia faktore naturalen ondorioz naturalen ondorioz sortu bada.sortu bada.
Bigarren mailako Bigarren mailako landaredialandaredia
Giza jardueraren Giza jardueraren ondorioz sortutako ondorioz sortutako landaredia.landaredia.
Lezka
Klima ozeanikoko landarediaKlima ozeanikoko landaredia Landare-zona euro-siberiarra: Landare-zona euro-siberiarra: B a s o h o s t o B a s o h o s t o
g a lk o r r a :g a lk o r r a : Beheko aldeetan: Beheko aldeetan: Hariztia Hariztia Goian: Goian: pagadia pagadia Alde ertainetan: Alde ertainetan: baso mixtoabaso mixtoa
Espezie higrofiloakEspezie higrofiloak Baso tropofiloa (aldakorra)Baso tropofiloa (aldakorra) Hosto handiak eta udazkenean Hosto handiak eta udazkenean
erortzen direnakerortzen direnak Zuhaitz garaiakZuhaitz garaiak Enbor zuzen eta leunarekin Enbor zuzen eta leunarekin Oihanpean: Oihanpean: IratxeakIratxeak eta eta
goroldiakgoroldiak
Otalurra eta belardiaOtalurra eta belardia
PAGOA PAGOA Ez du beroa jasatzen, hotza bai.Ez du beroa jasatzen, hotza bai. Hezetasun handia behar duHezetasun handia behar du Mendiko zuhaitza: 400-500tik gora 1100-1200 Mendiko zuhaitza: 400-500tik gora 1100-1200
m-ra arte aurkitzen da.m-ra arte aurkitzen da. Nafarroan dago pagadi gehien: Espainiako Nafarroan dago pagadi gehien: Espainiako
%3,4. (%3,4. (IratiIrati Europako pagadirik hedatuenetako bat daEuropako pagadirik hedatuenetako bat da ) ) Kareharrizko lurzoruetanKareharrizko lurzoruetan batez ere, baina batez ere, baina
lurzoru silizioetan erelurzoru silizioetan ere Baso espezifikoa edo mistoa (haritzarekin edo Baso espezifikoa edo mistoa (haritzarekin edo
izeiarekin batera) osatzen ditu izeiarekin batera) osatzen ditu
Pagoa eta amerikar haritzaren hostoak
PAGOA PAGOA
Paadia
OKINA-KO PAGADIA
Pagoa espezie kalzikola da.
AIZKORRI MENDIZERRAKO PAGADIA
HARITZA (HARITZA (Quercus Quercus robur)robur) Ez ditu uda beroak jasatzen Ez ditu uda beroak jasatzen hotzera hobeto moldatzen dahotzera hobeto moldatzen da 600 mtik behera600 mtik behera aurkitzen da. aurkitzen da. Lurzoru azidoetan eta sakonetanLurzoru azidoetan eta sakonetan.. Galizian eta Kantabrian harizti Galizian eta Kantabrian harizti
handienak handienak Quercus RoburQuercus Robur, , benetako haritza, hostoa ilik gabe benetako haritza, hostoa ilik gabe eta erorkorra. eta erorkorra.
Lurzoru azido eta sakonetan Lurzoru azido eta sakonetan Haritzarekin batera aurki daitezke: Haritzarekin batera aurki daitezke: lizarrak lizarrak (fresno), (fresno), zumarrak zumarrak (olmo),(olmo), ezkiakezkiak (tilo), (tilo),
HARITZAHARITZA
Beste espezie Beste espezie batzukbatzuk
BehekaldeetanBehekaldeetan Gaztainondo, intxaurrondo, Gaztainondo, intxaurrondo,
lizarra (lizarra (fresno)fresno), ezkia (, ezkia (tilo)tilo), , astigarra, urkiakastigarra, urkiak
Oihanpean: Oihanpean: iratxea iratxea eta eta goroldiagoroldia ( (musgo)musgo)
Gaur egun haritzak eta Gaur egun haritzak eta pagoak lehengo pagoak lehengo zabaleraren zabaleraren %10%10 baino ez baino ez daukatedaukate
Astigarra
Quercus faginea (Quejigo) Ametza
Gaztainondoa
Baso mixtoa Baso mixtoa ibaien ibaien haranetan:haranetan:
LizarraHaltza
Arkazi
Sasiakazia
Ezkia
EZKIA
ASTIGARRA
Ametza Ametza Quercus faginea
Bigarren mailako landare formazioaBigarren mailako landare formazioa Trantsiziozko klima ozeanikoari dagozkioTrantsiziozko klima ozeanikoari dagozkio Ez da oso altua eta kimu berriak jaio arte Ez da oso altua eta kimu berriak jaio arte
gordetzen dituzte hosto lehorrak.gordetzen dituzte hosto lehorrak.
Amezti
Ametzaren hostoak
Pinua, EukaliptoaPinua, Eukaliptoa Zura, erretxina, zelulosa eta Zura, erretxina, zelulosa eta
paper-pastarakopaper-pastarako Bigarren mailako basoaBigarren mailako basoa Bere hostoek lurzorua Bere hostoek lurzorua
azidotu eta txirotu egiten azidotu eta txirotu egiten dute. dute.
OtalurraOtalurra Sastrakadiak, altuera txikikoaSastrakadiak, altuera txikikoa Txilarra (Txilarra (brezo),brezo),oteote (argoma), (argoma), isatsa (isatsa (retama)retama)
BelardiakBelardiak
Txilarra
Argoma
BASOAK EAE-BASOAK EAE-anan
LURZORUAREN ERABILERAK
Klima mediterraneoko Klima mediterraneoko Landare-paisajea Landare-paisajea
Baso hosto iraunkorra Baso hosto iraunkorra
Landaredi Landaredi esklerofiloaesklerofiloa (osto eta zurtoin gogorrekin)(osto eta zurtoin gogorrekin)
eta eta xerofitoa xerofitoa (lehortasunari egokituta, osto eta zurtoi (lehortasunari egokituta, osto eta zurtoi lodituta ura gordetzeko)lodituta ura gordetzeko)
Sustraiak oso zabaldutaSustraiak oso zabalduta
Hosto txikiak, gogorrak, arantzatsuak, larrukarak,Hosto txikiak, gogorrak, arantzatsuak, larrukarak,
erretxinazko edo gomazko geruza erretxinazko edo gomazko geruza
babeslearekin.babeslearekin.
Azal lodia eta zimurtutaAzal lodia eta zimurtuta
Adaburuak globo formakoa dute Adaburuak globo formakoa dute
intsolazioa eta lurrunketa murriztekointsolazioa eta lurrunketa murrizteko
Estrepa (Jara)
Ispikulua (espliego)
Artea Artea Mediterraneoko Mediterraneoko
zuhaitz ohikoena eta zuhaitz ohikoena eta zabalduena. zabalduena.
Alde ozeaniarrean , Alde ozeaniarrean , haizeetatik gune haizeetatik gune
babestuetan eta intsolasio babestuetan eta intsolasio askorekin ere agertzen da.askorekin ere agertzen da.
Era guztietako lurzoruetara Era guztietako lurzoruetara moldatzen damoldatzen da
Encina de Etxeita
Klima mediterranear kontinentilazuaren paisai tipikoa: arteak
Artearen degradazioaArtearen degradazioa
AbaritzaAbaritza (Ebroko sakonunean) (Ebroko sakonunean) TxaparraTxaparra ere deitua ere deitua
ArtelatzaArtelatza
Negu leunak behar dituNegu leunak behar ditu
Hezetasun apur bat Hezetasun apur bat gehiago (urtean gehiago (urtean prezipitazioen 500 mm. prezipitazioen 500 mm. baino gehiago)baino gehiago)
Lurzoru silizeoakLurzoru silizeoak
Pinua Pinua
Bigarrem mailako Bigarrem mailako landare-formazioa dalandare-formazioa da
Oso ondo moldatzen Oso ondo moldatzen da muturreko da muturreko egoeretara egoeretara
Kanariar Pinua
Karrasko pinua
Pinu beltza
Pinazi pinua
MITERDI MITERDI (Sabinadi)(Sabinadi)
• Lurzoru pobre karehatsu- eta igeltsuetan beste espezie egon ezin duten lekuetan.
•Alde mediterranear barrualdean nahiz kostaldean.
•Monegros-en sabinak eta pinu karraskoak
SastrakadiaSastrakadia MakiaMakia
Zuhaixka-formazio trinkoaZuhaixka-formazio trinkoa eta altuera nahikotxoaeta altuera nahikotxoa EstrepaEstrepa (jara), (jara), txilarratxilarra (brezo) , (brezo) , legeltxorra legeltxorra (lentisco) (lentisco)
eta eta isatsaisatsa (retama (retama)) Lurzoru azidoetan (silizea)Lurzoru azidoetan (silizea)
GarrigaGarriga Zuhaixka txikiakZuhaixka txikiak Inguru batzuk estali gabeInguru batzuk estali gabe Erromeroa, izpilikua, ezkaiaErromeroa, izpilikua, ezkaia (tomillo) (tomillo) KareharrianKareharrian
Legeltxorra
MAKIA
GARRIGA
Ezkaia
iSATSA
Izpilikua
Estepako landarediaEstepako landaredia Penitsularen hego-ekialdeko inguru erdi Penitsularen hego-ekialdeko inguru erdi
lehorrean.lehorrean.
Garriga degradatuta dagoenean.Garriga degradatuta dagoenean.
Behe-belarrek osatzen dute eta horiekin Behe-belarrek osatzen dute eta horiekin
batera, zuhaixka arantzatsuak, korapilatsuak, batera, zuhaixka arantzatsuak, korapilatsuak,
txikiak eta jarraipenik gabeak daude.txikiak eta jarraipenik gabeak daude.
Lurzoru pobreetan.Lurzoru pobreetan.
Palmondo nanoaPalmondo nanoa, , ezkaia, ezkaia,
ezpartzudiaezpartzudia eta eta zainzuriazainzuria..
Estepako landarediaEstepako landarediaPalmondo nanoa
Legeltxorra
Estrepa
Almeriako basamortua
Espartzua
Erriberako Erriberako landaretzalandaretza
Erriberako landaretzaren Erriberako landaretzaren ezaugarriakezaugarriak
Lurzoruak oso hezeakLurzoruak oso hezeak Espezieak ibaiara lurzerrenda Espezieak ibaiara lurzerrenda
paraleloetan antolatzen daparaleloetan antolatzen da Ur-landareak: Lezka, Tamariz, KainakUr-landareak: Lezka, Tamariz, Kainak Haltza (aliso)Haltza (aliso) Sahatsa (sauce)Sahatsa (sauce) Makala (chopo)Makala (chopo) Lizarra (fresno)Lizarra (fresno) Zume (olmo)Zume (olmo)
Sahatsa
Haltza
Lizarra
Erriberako Erriberako landarediaren landarediaren garrantziagarrantzia Ibaien ertzeak trinkotzen dituIbaien ertzeak trinkotzen ditu Ibai higadura murrizten duIbai higadura murrizten du Ibaiak garraiatzen dituen materialen Ibaiak garraiatzen dituen materialen
pilaketa laguntzen dupilaketa laguntzen du Uraren tenperatura epeltzen duUraren tenperatura epeltzen du Animali askorentzako espazioa daAnimali askorentzako espazioa da Ura filtratzen eta garbitzen duUra filtratzen eta garbitzen du
Mendiko landare Mendiko landare paisajeapaisajea Landaredia estaika Landaredia estaika
banatuta dagobanatuta dago
Bereiz daitezke Bereiz daitezke Pirinioetako Pirinioetako landaredia eta landaredia eta bestelako bestelako mendietakoamendietakoa
´Curso del río Arazas (Ordesa) Hayas y abetos
Alpetar mendiak, PirinioetanAlpetar mendiak, Pirinioetan 1- Oinaldean1- Oinaldean: : Artea eta HaritzaArtea eta Haritza
2- Maila Subalpetarra 2- Maila Subalpetarra ((1.200 eta 2.400 m bitartekoa1.200 eta 2.400 m bitartekoa)) Bi estai:Bi estai:
A) A) 1200tik 1600etara 1200tik 1600etara PagoaPagoa B) B) IzeiakIzeiak , , pagopago eta eta pinu gorripinu gorriekinekin nahasturik nahasturik
Eta gorago Eta gorago pinu beltzapinu beltza - Ohianpean: - Ohianpean: errododendroaerrododendroa eta eta ahabiaahabia
3- Maila alpetarra (3- Maila alpetarra (2.400 metrotik 3000ra)2.400 metrotik 3000ra) BelardiaBelardia Urteko zazpi.sortzi hilabete elurpean dagoUrteko zazpi.sortzi hilabete elurpean dago Haitz biluziak eta hartxingadiak daudeHaitz biluziak eta hartxingadiak daude Landare errupikolaLandare errupikola eta harkaiztar batzuk eta harkaiztar batzuk
4- Maila elurtarra4- Maila elurtarra 3.000 metrotik gora3.000 metrotik gora ElurraElurra urte osoan urte osoan Harkaitz biluzik Harkaitz biluzik edo arrakaletan: edo arrakaletan: likenak, goroldialikenak, goroldia,,
- Landare - Landare errupikolakerrupikolak - - Goroldiak, Goroldiak, likenaklikenak
MENDI ALPETARREKO CLISERIE
Umbría Solana
EGUTERA
HARITZA
ROBLE
(Pirineo occ.)
Quejigo
Ametza (Pirineo or)
Piso subalpino
Estai subalpetarra
Piso alpino
Estai Alpetarra
LAIOTZA
Piso Montano
Piso
Colino
KANTABRIAR MENDIETAKO CLISERIE
Landarediaren estaiak Ipar eta Hegoaldeko isurialdeen artean ezberdintasunak daude.
I: Haritza eta Pagoa
H: Artea, Ametza eta
Pagoa 1500 m-ra arte.
Pagoa
Ametza
Artea
Pagoa
Haritza
PenintsulakoPenintsulako gainerako gainerako mendien landarediamendien landaredia
Ez daukate konifero estai subalpetarrikEz daukate konifero estai subalpetarrik Kantabriar Kantabriar mendiak:mendiak:
LaiotzeanLaiotzean Haritza Haritza 1000 m arte 1000 m arte Pagoa Pagoa etaeta otalurra otalurra
EguzkibegitanEguzkibegitan Karraskadia Karraskadia (artearen degradazioa) 1000m. arte (artearen degradazioa) 1000m. arte Melojo (ametza), pagoa Melojo (ametza), pagoa etaeta otalurra otalurra
Sierra Nevada:Sierra Nevada: 500 metro arte 500 metro arte makiamakia 1600 metro arte 1600 metro arte karraska, karraska, 1900 metro arte 1900 metro arte haritza eta pinuaharitza eta pinua 2500 metro arte 2500 metro arte IpuruaIpurua eta eta sabinaksabinak
Handik gora sastraka sasi arantzatsuekinHandik gora sastraka sasi arantzatsuekin
IPURUA
Mendi Penibetikoen Mendi Penibetikoen landaredialandaredia
MiterrakPinu beltza /
Haritza
Artea/
Txaparra
Sastrakadi arantzatsua
Mendi garaiko belardia
500 m
2000 m
2500 m
1500 m
Matorral
SABINAK ETA
IPURUAK
Kanarietako landare-Kanarietako landare-paisajea paisajea Aparteko aberastasunaAparteko aberastasuna Jatorria batez ere Jatorria batez ere
mediterraneoa da, gehi mediterraneoa da, gehi Afrikako eta hego Afrikako eta hego Atlantikoko eraginaAtlantikoko eragina
Uharteak izanez: Uharteak izanez: endemismoa ematen endemismoa ematen da (da (hangoko formazio hangoko formazio begetal bereziak) begetal bereziak)
Zer da espezie endemikoa?Zer da espezie endemikoa?
Leku berean oso denbora luze batean zehar tokiak tokiko baldintza ekologikoei egokitzen zen bitartean pixkanaka pixkanaka bereizketak garatzen egon den espeziea.
Kanarietako Kanarietako landaredialandaredia 1- Oinaldeko maila 1- Oinaldeko maila (itsas mailatik 500 metroraino(itsas mailatik 500 metroraino))
Sasiak, astalarrak, palmondoak, tabaibak, kardoiakSasiak, astalarrak, palmondoak, tabaibak, kardoiak
2- Erdiko maila2- Erdiko maila (200 metrotik 800era bitartea) (200 metrotik 800era bitartea) DragoakDragoak eta eta sabinasabinakk
3- Maila termokanariarra3- Maila termokanariarra ( (800 -1200 m bitartean)800 -1200 m bitartean) Landaredia alisioak sortutako lainora egokitutaLandaredia alisioak sortutako lainora egokituta Laurisilva Laurisilva basoakbasoak:: oso itxia eta 20 espezie baino gehiago oso itxia eta 20 espezie baino gehiago
3- Maila kanariarra 3- Maila kanariarra (1200 eta 2200 m. bitartean)(1200 eta 2200 m. bitartean) Hotza eta lehortera egokitutako espeziak: Hotza eta lehortera egokitutako espeziak: pinupinu eta eta zedro zedro
kanariarra kanariarra
Maila suprakanariarra Maila suprakanariarra (2200 metrotik gora)(2200 metrotik gora) Tenerife eta La PalmanTenerife eta La Palman Inguru biluziaInguru biluzia, sakabanaturik lore aberastasun handia , sakabanaturik lore aberastasun handia
(Teideko bioletak)(Teideko bioletak)
Estai basala: Sastrakadia (Tabaiba), palmondoa,
Kardoiak,...
Tabaiba
Tajinaste gorriak
Palmondoa, Plantazioa
Tabaibak
Landare xerofitoak
Kanarietako Landaredia
Drago
palmondoak
Miter (sabina)
Caldera de Taburiente (La Palma)
Kanariar pinua
Landaredi endemikoa
Laurisilvako
basoa
Tabaiba
