1

İçerik

Foto Yorumlama………………………………………….…………….2

Dünyada Hava Fotoğrafının Tarihçesi…………………….………….2

Hava Fotoğrafı……………………………………………….…………2

Ormancılık Uygulamaları………………………………….………......3

Niçin Kızılötesi Filmleri Kullanıyoruz…………………….………......4

Hava Fotoğraflarının Alım Zamanı……………………………...……7

Sonbaharda Çekilmiş Hava Fotoğrafları……………………..………8

Yaz Aylarında Çekilmiş Hava Fotoğrafları…………………………..9

Yorumlama Nasıl Yapılmalıdır……………………………………….11

Foto Yorumlamada Uygulanan Dispozisyonlar………………….......11

Ağaç Tepe Şekilleri Örnekleri…………………………………………13

Kenarlaştırma…………………………………………………………..29

2

DÜNYADA HAVA FOTOĞRAFININ TARİHÇESİ;

2000 yıl kadar önce demir madenlerinin yerini tespit etmek için yüksek

yerlerden gözlemler yapılmıştır.

İlk fotoğraf 1839 yılında çekilmiştir.

İlk hava fotoğrafı 1858 yılında, 80 m yükseklikteki balondan çekilmiş

Ormancılık alanında ilk hava fotoğrafı 1887’de çekilmiştir.

1909 yılından sonra hava fotoğrafları uçaklara yerleştirilen kameralarla

alınmıştır.

1950’li yıllardan sonrada uydu görüntüleri kullanılmaya başlanmıştır.

Daha sonraki yıllarda 1/15.000 ölçekli fotoğraflar kullanılmaya

başlanılmıştır.

1991 yılından sonra ülkemiz ormancılığında renkli kızılötesi hava

fotoğrafları kullanılmaya başlanmıştır.

2009 yılından itibaren 1/60000-1/45000 ölçekli sayısal renkli kızılötesi

hava fotoğrafları kullanmaktayız.

Hava fotoğrafı; uçaklara yerleştirilmiş uygun film ve filtrelerle objelerden

yansıyan ışığın kameralar yardımıyla bir emülsiyon üzerinde saptanması ile

elde edilen görüntüdür.

3

Hava fotoğrafları;

Orman kadastrosu, orman amenajmanı, ağaçlandırma ve silvikültür, toprak,

ekoloji, orman yol inşaatı, havza amenajmanı, hasılat bilgisi, orman koruma ve

ormancılık politikası bilim dallarına ilişkin çok yönlü sorunların çözümünde

kullanılmaktadır.

Çeşitli kurum, kuruluşlar ve şahıslar tarafından ,özellikle hukuki davalardaki

anlaşmazlıklarda ve taşınmazlarla ilgili

Problemlerin çözümünde veri kaynağı olarak kullanılmaktadır.

Ormancılık Uygulamaları;

1. Orman Bitki Örtüsünün Haritalanması ve Sınıflandırılması

2. Ağaçlandırma Araştırma ve Çalışmaları

3. Orman Kaynakları Envanterinin Belirlenmesi

4. Ağaç Hastalık ve Böceklenmelerini Gözetleme ve Önleme

5. Ormansızlaşma ve Çölleşme İzleme ve Araştırmaları

6. Kereste Üretimi Tahmini ve Planlaması

7. Orman Yangını İzleme

8. Orman Yönetimi

9. Nem miktarı

10. Tür çeşitliliğinin tespiti ve haritalanması

Hava fotoğrafları stereoskopik incelendiğinde, yetişme çevresine ilişkin

coğrafik ve jeolojik yapı hakkında bilgi edinmek mümkündür. Erozyon

alanları, jeo-morfolojik görünümler, tektonik olaylar, volkanik oluşumlar,

dere, tepe, göl gibi topoğrafik yapı kolaylıkla saptanabilir.

Arazi şekli, yükseklikler, yamaçlar, bakılar, taban suyu ve nemli alanlar

arazi formuna bakılarak belirlenir. İyi bonitetlerde ağaç türleri daha canlı

ve boyları yüksektir.

Besin maddesince zengin toprak tabakasının kalın olduğu yerlerde, kural

olarak gövde dağılımları düzenli ve tepe çatısı eşit düzeydedir.

4

NİÇİN KIZILÖTESİ FİLMLERİ KULLANIYORUZ;

Siyah-beyaz olarak bilinen pankromatik hava fotoğraflarındaki ağaç türü

ayrımında tepe yapısı ve siyah-beyaz arasındaki(gri) ton farkı esas

alınmaktadır.

Gri tonların aynı ağaç türlerinde bile; kapalılık, çağ sınıfı toprak türüne

bağlı olarak değişim göstermesi zor ve hatalı uygulamaları beraberinde

getirmektedir.

Kızılötesi fotoğraflarda renk tonları arasındaki fark oldukça fazladır bu

nedenle meşcere tipi tanıtımında bu ton farklılıkları büyük kolaylık sağlar.

1/15000 ölçekli siyah-beyaz hava fotoğrafı örneği

5

1/15000 ölçekli renkli kızılötesi (infrared)hava fotoğrafı örneği

6

%30-35 Boyuna,%60-65 Yan Bindirmeli Çekilmiş Dijital Hava Fotoğrafı

Çifti (3 BANDLI – İnfrared, Ölçek yaklaşık 60000)

Hava fotoğraflarında ortalama bir ölçeğin sağlanabilmesi için uçağın belirli

bir uçuş yüksekliğinin olması gerekmektedir.

Uçuş yüksekliği arttıkça fotoğrafların alanı genişler, ölçek küçülür, uçuş

yüksekliği azaldıkça fotoğraf alanı daralır ölçek büyür.

Fotoğraflarda ölçek istenilen amaca göre değişebilir. Örneğin meşcere

ayrımı için 1/15.000 ağaçlarda hastalık teşhis edilecekse 1/5.000-1/10.000

gibi.

7

FOTOĞRAFLARIN ALIM ZAMANI;

Hava fotoğrafları gerçeğin bir resmidir. Haritalar ise gerçeğin matematiksel

yöntemlerle küçültülmüş modelidir.

Haritalarda ölçek her noktada aynıdır hava fotoğraflarında ise ölçek her

noktada farklıdır.

Hava fotoğraflarında özellikle engebeli arazilerde de kayma görülür,

haritalarda ise kayma söz konusu değildir.

Hava fotoğraflarının yorumlanması için çeşitli aletlere ihtiyaç vardır.

Haritaları okumak ve değerlendirmek için herhangi bir alete gerek yoktur.

Harita üzerindeki ölçek kesin ölçek, hava fotoğraflarının üzerindeki ölçek ise

ortalama ölçektir. Harita ve fotoğrafta ölçek ne kadar büyürse içereceği

bilgide o oranda çoğalır.

8

Alım zamanı yorumlamanın amacına göre değişir.

Örneğin harita işlerinde kullanılacak fotoğraflar için en uygun alım zamanı

orman ağaçlarının yapraksız olduğu zamandır. Bundaki amaç yapraksız

olan ağaçlar sayesinde arazi detaylarının daha iyi görünmesidir.

Biz Temmuz-Ağustos-Eylül aylarında çekim yaptırmaktayız. Bundaki amaç

havanın yağışsız ve bulutsuz olması, rüzgâr etkisinin azalması, güneş

ışınlarının yeryüzüne daha dik gelmesi gibi faktörlerle en net görüntünün

elde edilmesidir.

Ayrıca yaz aylarında yapraklı türler tamamen yapraklandığı için daha fazla

emülsiyona neden olmaktadır. Böylece fotoğraf basımından sonra türlerin

verdiği yalancı renk ve renk tonlarından teşhisleri daha kolay yapılmaktadır.

Kış aylarında çekilen fotoğraflarda ibreliler çok daha kolay teşhis edilir.

Ancak yapraklıların teşhisi yapraklarını döktükleri ve kuru dallarında

dolayı kolay teşhis edilememektedir.

Ayrıca kötü hava şartlarından dolayı ve ağaçların üzeri karla kaplı

olacağından kış ayları tercih edilmemektedir.

Sonbaharda yapraklıların farklı renklere görünmesinden dolayı türlerin

teşhisi çok kolay olmaktadır. Ancak bu süre çok kısa sürdüğünden ve renk

değiştirme süresi türden türe değiştiğinden bu mevsimde fotoğrafların

çekimi tercih edilmemektedir.

Sonbaharda çekilmiş hava fotoğrafları;

9

İlkbaharda ise yine ağaç türleri tomurcuklanma mevsiminde olduklarından

dolayı daha kolay teşhis edilebilmektedir. Bu tomurcuklanma süresinin kısa

olması fotoğraf çekim süresine uygun olmamaktadır.

Ayrıca türlerin tomurcuklanma süresi farklı olduğundan ve bu süre aynı

zamanda farklı rakımlara göre değişmektedir.

Hava fotoğraflarında çekim saati de çok önemlidir. Güneş ışınlarının dik

geldiği 11- 14 saatleri arasında çekilmelidir nedeni birbirini gölgelemesini

alttaki florayı kapatmayı engellemektedir.

Yaz aylarında çekilmiş hava fotoğrafı;

10

Kart baskı hava fotoğrafları cep stereoskopları ve aynalı stereoskoplar

yardımı ile yorumlanabilmektedir.

Dijital ortamdaki sayısal hava fotoğrafları ise stereo gözlükler yardımıyla

bilgisayar ortamında yorumlanmaktadır.

11

YORUMLAMA NASIL YAPILMALIDIR;

Hava fotoğraflarını ormancılıkta kullanmak için öncelikle ormanlık ve

ormansız alanların ayrılması gerekmektedir.

Ormanlık alanlar; ağaç türü, çağ sınıfları, kapalılık, bozuk orman, orman

içi açıklık, ağaçlandırma alanı, baltalık ormanı, erozyon alanı, yanık alan,

gençleştirme alanı gibi özellikler itibarı ile ayrılabilir.

Ormansız alanlar ise; ziraat alanı, iskân alanı, taşlık-kayalık alanlar veya

yollar olarak sınıflandırılabilir. Bu unsurların bilinmesi ile sağlıklı ve kolay

yorumlama yapılabilir. Bunu da gerçekleştirecek olan tecrübeli teknik

elemanlardır.

İyi bir yorumcu olmak için en az bir yıl ibreli, bir yılda yapraklı türlerde

çalışması gerekmektedir.

Foto yorumlama çalışmalarında genellikle aşağıdaki dispozisyon uygulanır;

A-Ormanlık Alanlar

1-Orman rejimindeki boş alanlar

a-Ağaçlandırmaya uygun alanlar(OT)

b-Ağaçlandırmaya uygun olmayan taşlı alanlar(T)

c-Kumsal alanlar(Ku)

d-Erozyon alanları(OE)

2-Bozuk Alanlar

a-Bozuk koru alanları(BKn, BG vb.)

b-Bozuk baltalık alanlar(BBt

3 -İşletmeye Açık Ormanlar

Koru ormanları ağaç cinsi ve türü, çağ sınıfı ve kapalılığa göre ayrılır. Ağaç

cinsi ve türü amenajman yönetmeliğine göre sembolleştirilir.

12

Çağ sınıfları da amenajman yönetmeliğindeki 1.30cm. deki çaplara göre

belirlenir. Ağaç boyu, tepe çatı ve 1.30cm. deki kabuklu gövde çapı

arasındaki ilişkiden hareket edilir.

• Gençlik çağı(a); 8 cm. den küçük,

• sırıklık direklik çağı(b); 8.0-19.9 cm.,

• ince ağaçlık çağı(c); 20.0-35.9 cm.,

• kalın ağaçlık çağı(d); 36 cm. den büyük çapları kapsar.

Çağ sınıfı kademeleri a,b,c,d şeklinde değil, a, ab, , b, bc, c, cd, d gerekli

hallerde de ve e hassasiyetinde olmalıdır Ormanlık alanlarda a çağındaki

meşçereler de çağ farklılığı kabul edilmeyip diğer çağlarda bir kademe fark

kabul edilir.

Örnekle açıklayacak olursak;

Çzb tipini Çzab ve Çzbc yazılırsa hata Kabul edilir. Fakat Çza ve Çz yazılırsa

hata kabul edilir ve iade yapılır.

Ormansız alanlarda amenajman plan yapımında kullanılan tiplerle uyum

olmalıdır.

İS, OT, Z, M vb. tipler hassas olarak ayrılmalıdır.

Ağaç türlerinin doğal yetişme çevrelerinin, doğal yayılış alanlarının, meşçere

oluşturma karakteristiklerinin ve silvikültürel isteklerin bilinmesi, bunların

tanımlamalarını kolaylaştıran faktörlerdir.

İbreli ağaçların oluşturduğu meşçere tiplerindeki tanımlar yapraklı

ağaçların meşçere tiplerine oranla daha kolaylıkla gerçekleştirilecek ve yine

yaşlı meşçerelerdeki tanımlar genç meşçerelere oranla daha kolay olacaktır.

Meşçere tiplerinin ayırımı işlemlerinin fotoğraflar yardımıyla

gerçekleştirilmesinde aşağıdaki kriterler esas alınır.

Fotoğraflardaki renk tonu farklılıkları,

Ağacın tepe şekli ve profili,

Ağaç ve tepesinin gölgesi,

Ağacın tekstürü(görünüşü),

Ağacın meşçere içersinde yer aldığı sosyal konumu.

13

Fotoğrafların meşçere tipleri ayrımı amacıyla yorumlanmasında yukarıda

özetlenen kriterler tek tek değil, bir arada ele alarak yorumlama işlemleri

sürdürülür.

Ağaç türü ayırımında ilk kriterimiz renk tonu farklılıklarıdır. Her ağaç

türünün farklı bir renk yansıması vardır.

Tepe şekilleri ve gelişimleri ağaç türlerinin tanımında en güvenli anahtarı

oluşturur. Her ağaç türü belli yaşlarda tipik tepe formu oluşturur.

Yapraklı ağaçlar genellikle aynı yaşlarda ibrelilere oranla daha geniş bir

tepe yayılışı gösterir.

Yapraklı ağaçlar dar testere dişli, muntazam olmayan ve açık görünüş deki

yapraklarıyla, fotoğraf üzerinde sıklık çağında birbirine benzer.

Fotoğrafların meşçere tipleri ayrımı amacıyla yorumlanmasında yukarıda

özetlenen kriterler tek tek değil, bir arada ele alarak yorumlama işlemleri

sürdürülür.

Ağaç ve tepesinin şekli, ağaç türüne, çağ sınıfı ve dolayısıyla yaşına, meşçere

içersindeki sosyal konumuna ve yetişme ortamı koşullarına göre değişiklik

gösterir.

Ağaçların Tepe Şekillerinden Örnekler;

14

Alansal Olarak;

Alansal olarak amenajman planlarında kabul edilen en küçük meşçere tipi

ayrım alanı ile oranda alan ayrılmalıdır.

Eni 50 m’nin üzerindeki yollar poligon olarak çizilmeli.

Ormanlık alanlarda en küçük alan 0,5 ha., zorunlu hallerde 0,3 ha. alan

olarak ayrılmalıdır.

Meşçere tipi ayrımları

1/1000-1/3000 ölçek arasında sayısallaştırılmalıdır.

Çizgiler köşeli olmayıp, yumuşak hatlar olacak şekilde çizilmelidir.

15

16

B-Ormansız Alanlar

1-Ziraat alanları(z)

2-Yerleşim alanları(is)

3-Kum(Ku)

4-Maden ocağı(Oc)

5-Göl, gölet, baraj, deniz(Su)…vb.

17

18

Kapalılık olarak, meşçere kapalılık dereceleri ise, ağaç tepelerinin

topraktaki iz düşüm oranına göre tespit edilir.

Kapalılık ise yine amenajman yönetmeliğinin yüzdelik kapalılıklarını içerir.

0= Boşluklu kapalı (Tepe kapalılığı %10 ve daha az)

1= Gevşek kapalı (Tepe kapalılığı %11-40’a kadar)

2= Orta kapalı (Tepe kapalılığı %41-70’e kadar)

3= Kapalı ve tam kapalı (Tepe kapalılığı %71-100’e kadar)

Bozuk alanlar; kapalılığı %10’ dan az alanlar.

19

Ormanlık alanlarda kapalılık dercesi değişim sınırlarına yakın durumlarda

kapalılıklarda en fazla bir kademe aşağı veya yukarı olanlar doğru kabul

edilmektedir.

Örnek1: Çzb2 şeklinde rumuzlandırılması gereken bir meşcere Çzb1 veya

Çzb3 olarak rumuzlandırılmış olması durumunda doğru olarak

değerlendirilmektedir.

Örnek2: Çzd3 şeklinde rumuzlandırılması gereken bir meşcere Çzd1 olarak

rumuzlandırılmış olması durumunda yanlış olarak değerlendirilmektedir.

20

Çağ sınıfı kademeleri a,b,c,d şeklinde değil, a, ab, , b, bc, c, cd, d gerekli

hallerde e hassasiyetinde olacaktır. Ormanlık alanlarda a çağındaki

meşçerelerde çağ farklılığı kabül edilmeyip diğer çağlarda bir kademe fark

kabul edilir.

Örnekle açıklayacak olursak;

Çzb tipini Çzab ve Çzbc yazılırsa hata Kabul edilir. Fakat Çza ve Çz yazılırsa

hata kabul edilir ve iade yapılır.

Ormansız alanlarda amenajman plan yapımında kullanılan tiplerle uyum

olmalıdır.

İS, OT, Z, M vb. tipler hassas olarak ayrılmalıdır.

21

Rumuzlandırma da kapalılık, çağ sınıfları ayrı ayrı değerlendirilmeyip,

müşterek değerlendirilmektedir.

Örneğin: Çzcd3 tipini çzbc2 veya Çzbc3 yapması halinde kapalılık hatalı

olmamasına rağmen çağ sınıfı hatası olduğundan poligon yanlış kabul

edilmektedir.

Çzc3 tipini Çzc1 yazılırsa çağ doğru olmasına rağmen kapalılık hatasından

poligon yanlış olarak kabul edilir.

Tür tespitinde, yapraklı türlerde karışıma giren türlerden % oranı en fazla

olan önce yazılır. Birden çok tür olduğu durumlarda ana tür öne diğer fazla

orana sahip tür ikinci olarak yazılacaktır.

Daha fazla karışıma giren türlerin bulunması halinde 1. Ve 2. tür yazılıp,

diğerleri Dy (Diğer yapraklılar) olarak yazılacaktır. Tür tespitleri hava

fotoğrafı görüntüsündeki gibi olmak zorundadır. Kapalılıktaki gibi bir

esneklik bulunmamaktadır.

22

23

Sıklık çağından itibaren kısmen tanınacak hale gelirse de ileri yaşlarda

tepelerin birbirini karşılıklı sıkıştırmaları nedeniyle yine tanımlamaları

güçleşir.

Ancak, seyrek meşçereler de ya da tohum ağacı niteliğinde olan ve tek tek

görülebilen ağaçların tanımları hatasız yapılabilir.

Yangın görmüş orman alanlarında ağaçların olması veya olmaması gibi iki

durumla karşılaşılabilir.

Boşaltılmamış alanlarda dik pozisyonda ağaçlar görülebilir veya

ağaçlandırmanın dışındaki yanmayan meşcereler toplu olarak görülebilir.

Boşaltılmış yangın alanı çevresinden daha koyu tonda görülür. Bunun

nedeni; ölü ve diri örtünün yanmış olmasıdır.

Meraların saptanmasında dikey yayılış önemlidir. Genellikle meradan daha

üst seviyede orman alanlarının olmaması gibi. Özellikle Karadeniz ve

Toroslar’da meralar ormanın dikey yayılış sınırından başlar.

24

25

26

Yaşlı ladin, melez, duglaslar ile kısmen göknarlar da ağaç ekseni boyunca

helezon olarak yer alan dallar tepe projesiyonlarına “Yıldız “ görünümü

verirler.

Yaşlı göknarlarda ayrıca, kubbemsi “Leylak yuvası” görünümü tanım için

iyi bir anahtar oluşturur.

Ladinleri tepe gölgeleri, çamlara oranla daha uzun ve sivridir.

27

28

29

KENARLAŞTIRMA;

Kenarlaştırma hava fotoğrafı, kolon ve haritaların bir araya

getirildiklerinde içerdiği ortak bilgiler açısından uyum göstermesini

sağlamaktır. Hava fotoğraflarında efektif alan içerisinin yorumlama

işlemleri bittikten sonra diğer fotoğraflarla olan alt, üst ve yan

kenarlaşmaları yapılmaktadır. Kenarlaşmalar yapılırken kenarlaşma

yapılan alanlardaki poligonların sembolleri aynı olacak şekilde

değiştirilebilmekte ve poligon çizgi uçları birleştirilmektedir.

Yani bir fotoğraftaki yarım poligonun ağırlıklı kısmının meşcere tipi Knbc3

ise bir sonraki fotoğrafta devam eden alanında (poligonun diğer yarısının)

Knbc3 olması gerekir.

30

31

Yorumlanmamış Hava Fotoğrafı

Yorumlanmış Hava Fotoğrafı

32