erdi mailako heziketa zikloetarako sarbide proba - … · multzoan demokraziaren eta munduko...

ATAL SOZIOLINGUISTIKOA

EUSKARA


GIZARTE ZIENTZIAK, GEOGRAFIA ETA HISTORIA

ATAL ZIENTIFIKO-TEKNIKOA

NATUR ZIENTZIAK

ERDI MAILAKO HEZIKETAZIKLOETARAKO SARBIDEPROBA

ATAL ZIENTIFIKO-TEKNIKOA

TEKNOLOGIA

MATEMATIKA ATALA

MATEMATIKA





MODULUA

ARIKETAK

PROBA

BALIABIDEAK ETAPROGRAMAZIOA

ERANTZUNAK

ERANTZUNAK

MODULUA

ARIKETAK

PROBA


ERANTZUNAK

ERANTZUNAK

MODULUA

ARIKETAK

PROBA


ERANTZUNAK

ERANTZUNAK

MODULUA

ARIKETAK

PROBA


ERANTZUNAK

ERANTZUNAK

MODULUA

ARIKETAK

PROBA


ERANTZUNAK

ERANTZUNAK


BIZIKIDETZA ETA BAKERAKO HEZKUNTZA


MODULUA

ARIKETAK


ERANTZUNAK

BIZIKIDETZA ETA BAKERAKO HEZKUNTZA Erdi Mailako Heziketa Zikloetarako Sarbidea: Atal Soziolinguistikoa

1

Modulua

BIZIKIDETZA ETA BAKERAKO HEZKUNTZA

Oinarrizko Prestakuntza – 2. maila

Erdi Mailako Heziketa Zikloetarako Sarbidea: Atal Soziolinguistikoa

Iraupena: 60 ordu


2

AURKIBIDEA

1. ATAL SOZIOLINGUISTIKORAKO SARRERA 2. MODULUA: BIZIKIDETZA ETA BAKERAKO HEZKUNTZA

Edukiak

1. MULTZOA: GIZARTEA ETA BIZIKIDETZA (10 ORDU)

Ezagutza-adierazleak

2. MULTZOA: MUNDU ANITZA (20 ORDU)


3. MULTZOA: GIZARTE DEMOKRATIKOA (30 ORDU)



3

1. ATAL SOZIOLINGUISTIKORAKO SARRERA Gizartearen eta herritarren eskuduntzak posible egiten du bizi duten gizartearen errealitatea ulertzea, lankidetzan jardutea, elkar bizitzea eta gizarte pluralean herritartasun demokratikoa gauzatzea, edota hobetzen laguntzea. Horietan barneratuta dauden ezagutza anitzekin eta gaitasun konplexuekin parte hartzea, erabakiak hartzea, zenbait egoeren aurrean nola jokatu behar den hautatzea eta hartutako erabakien ardura osoa norberak hartzea ahalbidetzen da. Probaren bidez neurtuko diren eskuduntzaren alderdiak:

Gaur egungo gizarteen ezaugarriak ezagutzea: geroz eta anitzagoak diren gizarteak,

bilakatzeko duten gaitasuna. Kultura bakoitzak gizakion aurrerabidean egiten dituen ekarpenak bereizi eta zehaztea.

Bizi garen gizarteko kide izatearen sentimendua garatzea.

Diferentziak (etnikoak, politikoak, kulturalak, linguistikoak, etab.) balioesteko eta taldeen

arteko (bereziki gizonen eta emakumeen arteko) eskubide-berdintasunak aintzatesteko gaitasuna izatea.

Herritartasun aktibo eta bateratzailea erabiltzea, estatu eta gizarte demokratikoak, horien

funtsak eta antolamendu eta funtzionamendua oinarritzen diren baloreak ezagutu behar baitira horretarako.

Demokrazia, askatasuna, berdintasuna, solidaritatea, ardura partekatua, partaidetza eta

herritartasuna kontzeptuen hausnarketa kritikoa egiteko gaitasuna izatea, bereziki nazioarteko aldarrikapenetan, Espainiako Konstituzioan eta EAEko legerian onartuta dauden eskubide eta betebeharrak eta erakundeek nola aplikatzen dituzten aintzat hartzerakoan.

2. MÓDULO: EDUCACIÓN PARA LA CIUDADANÍA Y LOS DERECHOS HUMANOS

“Bizikidetza eta Bakerako Hezkuntza” ikasgaiak gizarte demokratikoaren eta honen baloreen ezagutza orokorrak hartzen ditu bere baitan. Hala, “herritartasuna” (oro har, demokrazian eta honen funtsezko baloreetan oinarrituta norberaren iritziaren arabera erabakiak hartzeko eta jokatzeko gaitasun moduan defini dezakeguna) deitu izan denaren ezagutza minimoa eskaini nahi zaie ikasleei. Herritartasunari buruzko helburuak, edukiak eta ezagutza-adierazleak gizarteko hainbat esparrutan garatzen dira, noski: bizikidetza, aniztasuna, demokrazia. Hiru esparruok osatzen dute hiru eduki-blokeak. 1. multzoan pertsonen arteko bizikidetza planteatu da, eta gatazkak ebazteko trensa eraginkortzat elkarrizketa jo da, gizakion arteko harremanen ezinbesteko faktoretzat. Modu berean, bizikidetzarako funtsezkoak diren gaitasun sozialak, norberaren identitatea eta gizartearen testuinguruan betetzen duen tokia ere landuko dira. 2. multzoan aniztasuna da lantzen dena, gure gizartearen ezaugarri konsubstantzialtzat hartu behar dena. Aniztasunari buruzko kontzeptuak argituko dira, baita zenbait egoera zehatz ere, eta bereizkeria guztiak baztertuko dira. Hala, genero-indarkeria aztertzen da esparru guztietan baztertu behar den (hezkuntzan bereziki) gizarte-problematikaren adibidetzat.


4

3. multzoan demokraziaren eta munduko herritartasunaren funtsezko alderdiak planteatuko dira. Aldi berean, demokrazia eta Giza Eskubideak kontzeptuak lotuko dira, mundu honetan etengabe jotzen baita eskubide horien aurka.

EDUKIAK:

1. MULTZOA: Gizartea eta bizikidetza (10 ordu) − Gure gizartearen oinarrizko ezaugarriak. − Gizarte globalerantz: kulturen arteko konbergentzia. − Bizikidetzarako gaitasun eta jarrera sozialak. Gizarte-gatazka eta elkarrizketa. − Norberaren identitatea, askatasuna eta ardurak. − Euskal identitatea kultura anitzeko testuinguruan. Identitateak eta identitate inklusiboa.

Erreferentziazko kultura eta kidetasunezkoa.

EZAGUTZA ADIERAZLEAK:

1.1 Gure gizartearen ezaugarri esanguratsuenak aditzera ematea. 1.2 Munduko gizartean gertatzen ari den kulturen arteko konbergentziaren fenomenoa

interpretatzea. 1.3 Gatazkak ebazteko elkarrizketaren estrategia azaltzea. 1.4 Identitatea, askatasuna eta ardura terminoen esanahia deskribatzea. 1.5 Euskal gizartean “identitatea/kidetasun-sentimendua” loturari buruzko ikuspuntua

eman eta argudiatzea.

2. MULTZOA: Mundu anitza (20 ordu) − Aniztasuna, diferentzia, desberdintasuna. Gizarte-desberdintasunak, desberdintasun

ekonomikoak eta kulturalak gaur egungo gizarteetan. − Diskriminazioa: eragiten duten faktoreak eta arrazoiak. Gizarte-aurreiritziak, arrazakeria,

xenofoboak, sexistak eta homofoboak. Kultura ezberdinetako jendeen arteko bizikidetza-ereduak.

− Diskriminazioa eta genero-indarkeria. Tratu txar psikologiko nahiz fisikoak.


2.1 Aniztasuna, diferentzia, desberdintasuna kontzeptuak definitzea. 2.2 Aniztasunaren fenomenoa balioestea, esparru ezberdinetarako (etniak, kulturak,

bizimoduak, erlijioak, hizkuntzak, etab.). 2.3 Gure gizartean dauden gizarte-desberdintasunei, desberdintasun ekonomikoei eta

kulturalei buruzko ondorioak ateratzea. 2.4 Bertako eta kanpotik etorritako biztanleen arteko bizikidetza-eredu ezberdinak

azaltzea (asimilazioa, baterako existentzia, kultura anitzekoa…). 2.5 Eguneroko bizimoduan agertzen diren diskriminazio ohikoenetako batzuk balioestea. 2.6 Diskriminazioaren eta honen arrazoien arteko zenbait lotura adieraztea (gizarte-

desberdintasunak, desberdintasun ekonomikoak eta kulturalak, jatorrizkoak, arrazakoak, afektiboak/sexualak, etab.).

2.7 Genero-indarkeriari buruzko gaur egungo datuen zerrenda osatzea. 2.8 Gaur egungo egoera balioesteko, datuoi buruzko iritzia ematea.


5

3. MULTZOA: Gizarte demokratikoa (30 ordu) − Demokrazia eta partaidetza politikosoziala. Herritarren eskubide eta betebeharrak.

Erakunde demokratikoak. − Estatuak gizarte demokratikoetan duen garrantzia. − Garapen iraunkorra: demokraziako esparru berria. 2002-2020 Garapen Iraunkorreko Euskal

Estrategia eta Agenda 21 − Herritartasun globalaren kontzeptua: politikoa, zibila eta soziala. − Giza Eskubideen aldarrikapen unibertsala, haurren eskubideen aldeko konbentzioa,

nazioarteko itun eta hitzarmenak. − Erakunde demokratikoak eta herritarren eskubideak: EAEko erakundeak. Konstituzioa.

Europaren eraikuntza.


3.1 Eskubideak eta betebeharrak bereiztea. 3.2 Oinarrizko eskubide eta betebehar batzuk adieraztea. 3.3 Erakunde demokratikoen oinarrizko ezaugarriak deskribatzea. 3.4 Garapen iraunkorraren ideia azaltzea. 3.5 Demokrazia eta garapen iraunkorra lotzen jakitea. 3.6 Herritartasun globala definitzen jakitea, dimentsio guztietan. 3.7 Aniztasuna eta herritartasun globala kontzeptuak lotzea. 3.8 Giza Eskubideei buruzko nazioarteko aldarrikapenen eta bestelako itun eta

hitzarmenen oinarrizko printzipio eta baloreen zerrenda egiten jakitea. 3.9 Eskubideen zapalketa ekiditeko ekintzak proposatzea. 3.10 Aipatu aldarrikapenen arabera, Konstituzioaren, Autonomi Estatutuaren eta

Europako Erakundeen oinarrizko alderdiak balioestea.


1

EDUKI BLOKEEN EZAGUTZA ADIERAZLEEI DAGOZKIEN ARIKETEN ADIBIDEAK

BLOKEA EZAGUTZA ADIERAZLEAK ARIKETAK

1.1 Gure gizartearen ezaugarri esanguratsuenak aditzera ematea. 2, 5, 7

1.2 Munduko gizartean gertatzen ari den kulturen arteko konbergentziaren fenomenoa interpretatzea. 2, 5

1.3 Gatazkak ebazteko elkarrizketaren estrategia azaltzea. 3, 5

1.4 Identitatea, askatasuna eta ardura terminoen esanahia deskribatzea. 4, 8

1

1.5 Euskal gizartean “identitatea/kidetasun-sentimendua” loturari buruzko ikuspuntua eman eta argudiatzea 4

2.1 Aniztasuna, diferentzia, desberdintasuna kontzeptuak definitzea.

1, 8

2.2 Aniztasunaren fenomenoa balioestea, esparru ezberdinetarako (etniak, kulturak, bizimoduak, erlijioak, hizkuntzak, etab.).

2, 5

2.3 Gure gizartean dauden gizarte-desberdintasunei, desberdintasun ekonomikoei eta kulturalei buruzko ondorioak ateratzea.

6, 7

2.4 Bertako eta kanpotik etorritako biztanleen arteko bizikidetza-eredu ezberdinak azaltzea (asimilazioa, baterako existentzia, kultura anitzekoa…).

5, 6

2.5 Eguneroko bizimoduan agertzen diren diskriminazio ohikoenetako batzuk balioestea. 1, 5, 6,7

2.6 Diskriminazioaren eta honen arrazoien arteko zenbait lotura adieraztea (gizarte-desberdintasunak, desberdintasun ekonomikoak eta kulturalak, jatorrizkoak, arrazakoak, afektiboak/sexualak, etab.).

5, 6, 7

2.7 Genero-indarkeriari buruzko gaur egungo datuen zerrenda osatzea. 7

2

2.8 Gaur egungo egoera balioesteko, datuoi buruzko iritzia ematea. 7, 8

3.1 Eskubideak eta betebeharrak bereiztea. 2, 9

3.2 Oinarrizko eskubide eta betebehar batzuk adieraztea. 2, 7

3.3 Erakunde demokratikoen oinarrizko ezaugarriak deskribatzea. 3

3.4 Garapen iraunkorraren ideia azaltzea. 9 3.5 Demokrazia eta garapen iraunkorra lotzen jakitea.

9

3.6 Herritartasun globala definitzen jakitea, dimentsio guztietan. 2, 8, 9

3

3.7 Aniztasuna eta herritartasun globala kontzeptuak lotzea. 2, 8


2

BLOKEA EZAGUTZA ADIERAZLEAK ARIKETAK

3.8 Giza Eskubideei buruzko nazioarteko aldarrikapenen eta bestelako itun eta hitzarmenen oinarrizko printzipio eta baloreen zerrenda egiten jakitea.

1, 5, 6, 7

3.9 Eskubideen zapalketa ekiditeko ekintzak proposatzea. 1, 5, 6, 7

3.10 Aipatu aldarrikapenen arabera, Konstituzioaren, Autonomi Estatutuaren eta Europako Erakundeen oinarrizko alderdiak balioestea.

2, 5, 6, 7

1. Giza Eskubideen aldarrikapena Aldarrikapen Unibertsalaren bigarren artikuluarekin batera ikasleei egoera multzo bat emango zaie, eta bertan, artikulu hau bortxatua ager daiteke edo ez. Ikasleek aukeratu behar dute artikulua betetzen den ala ez, eta arrazoitu. Artikuluaren aldez aurreko irakurketa egitea aholkatzen da, adierazten diren kontzeptuei buruzko zalantzak argitzeko eta testuaren interpretazioari buruzko iritziak eskatzeko. Ikaslearentzat: “2. artikulua: 1. Pertsona orok ditu aldarrikapen honetan adierazitako eskubide eta askatasun guztiak, eta ez da inolako bereizketarik egingo arraza, larru-kolore, sexu, hizkuntza, erlijio, politikako edo bestelako iritzi, jaioterri edo gizarte jatorri, ekonomi maila, jaiotze edo beste edozein gorabeheragatik. 2. Gainera, ez da inolako bereizketarik egingo pertsona hori bere jurisdikziopean daukan herri edo lurraldearen egoera politiko, juridiko edo nazioartekoagatik, eta berdin dio herri burujabea den edo besteren zainpeko lurraldea, autonomiarik gabea edo burujabetza mugatukoa”. Egoerak:

• Matematikako irakasleak azterketaren notak emango ditu. Nota altuena 9 da eta baxuena 2’5. Berdintasunaren abiaburuaren aurka doa: ikasle guztiek 5 bat eduki beharko lukete?

• Emakume exekutibo batek bere gisako gizonak egiten duen lan berdina egiten du, eta hala ere, %30 gutxiago irabazten du.

• Ikasle musulman bat klasera “chador”-arekin doa (aurpegia eta ilea estaltzen duen beloa), bere erlijioaren arauak betez. Klasera joateko kendu egin behar al du eta horrela bere gela kideekiko desberdintasunik ez eduki?

• Australian abereak markatzerakoan, normalena bertako biztanleek janari truke lan egitea da, baina honez gain soldata eskatzen hasi dira, lan ordu asko betetzen baitituzte eta beste behar batzuk dituztelako: sendagaiak, arropa… eta horietarako eskudirua behar dute. Hala ere, ganaduzain australiarrak ez daude guztiz ados.

• Gizon bat kartzelaratua izango da 100.000 pta-ko kaudimena ezarri diotelako eta ezin izan duelako diru hori bildu. Dena dela, beste batek 5 milioiko kaudimena du, eta, beraz, diru hori ordainduta, kartzelatik irtengo da.

• 1991 urtean Bakearen Nobel Saria jaso zuen Aung San Kyi Myanmar-ekoak (lehen Birmania). Ia sei urtez egon zen (1989tik 1995era) etxe barruan atxilotua, bere herrialdea gobernatzen zuen erregimen militarrarekiko aurkakotasun politikoa era baketsuan manifestatzeagatik.

• Gizon bati Estatu Batuetan heriotz zigorra ezarri zaio. Ezin du abokatu on bat ordaindu, eta ofizioko abokatu defendatzaileak kasu asko pilatuta dituenez gero, ezin ditu denak era berean aurrera eraman. Gizon horrek babes falta jasan duela uste duzu?


3

(Hemendik hartutakoa: MATERIALES PARA LA EDUCACIÓN EN DERECHOS HUMANOS GIZA ESKUBIDEEN HEZKUNTZARI BURUZKO BALIABIDEAK. ARARTEKOaren erakundeak argitaratua —http://www.educacionciudadania.mec.es/recursos.html—) Jarduerak:

1) Egoera hauek Aldarrikapenaren artikulua urratzen dutela uste duzu? 2) Hala bada, eskubideak urratuko ez dituen alternatibaren bat planteatu. 3) Aipatu artikulua urratzen duen zure inguruko eguneroko egoeraren bat aipatu,

eta esan zein izan daitekeen eskubidea urratzea ekiditeko alternatiba bat. 4) Adibide hauek aintzat hartuta berdintasuna, ezberdintasuna, aniztasuna

terminoen esanahi zehatza eman aho batez (erabili hiztegiak eta http://www.educacionciudadania.mec.es/recursos.html helbidean eta Wikipedia-n topatuko dituzun glosategiak).

2. Gizartea eta Herritartasuna

1) Irakurri http://egleida.nireblog.com/post/2007/09/27/lectura-11-caracteristicas-de-la-sociedad-actual eta http://dewey.uab.es/pmarques/si.htm helbideetako testuak, gaur egungo gizarteari buruzkoak, eta ezaugarri nagusienen deskribapen labur bat egin. Gero, zure ikaskideek egindako deskribapenekin alderatu eta guztion artean oinarrizko deskribapen bakarra eman.

2) Behin betiko deskribapena baieztatuko duten datu estatistikoak bilatu eta laburbildu, eta kulturen arteko bat-egitea azaltzeko erabili.

3) Gure gizartearen aniztasunari erreparatu, bereziki, eta balioetsi ezazu. Positiboa ala negatiboa iruditzen zaizu?

4) Egindako deskribapena kontuan hartuta, zure ustez herritar guztion oinarrizko eskubideak eta betebeharrak zeintzuk diren zehaztu.

5) Horretarako, Herritartasun Globala kontzeptua ezagutu beharko duzu (ez nahastu herritartasun kosmopolita kontzeptuarekin). Bilatu ondorengo helbidean: http://www.intermonoxfam.org/page.asp?id=1702 eta arretaz irakurri, zer den jakiteko. Gero, zure ikaskideekin eztabaidatu eta ikasgela osoak aho batez adostu beharko du, guztiok esanahi berarekin lan egin dezazuen.

6) Alderatu eskubide eta betebehar horiek, Konstituzioan eta Giza Eskubideen Aldarrikapenean agertzen direnekin.

3. Gatazka eta elkarrizketa Egoerak:

1. Zerorrek edo hurbileko pertsona batek aurre egin behar izan duen egoera zailen bat deskribatu (hobe ikasgelan gertatutakoak izatea).

2. Zure udalerrian gertatu den gizarte-egoera gatazkatsu bat deskribatu. 3. Nazioarteko gizarte-egoera gatazkatsu bat deskribatu.

Jarduerak:

1) Arazoari aurre egiteko kasu bakoitzean erabilitako mekanismoak zeintzuk izan diren adierazi.

2) Arazoari aurre egiteko estrategia hau erabili: “elkarrizketa”. Eraiki gauzatu ahal izateko beharrezkoak diren pausuak eta amaierako emaitza aurresan.

3) Orain “elkarrizketaren” estrategia eta erakundeak (ikastetxeak, justizia, armada, ogasuna, etab.) lotu, ondorengo galderaren arabera: Zein da elkarrizketak horietan betetzen duen tokia? Elkarrizketaren bitartez funtzionatzen al dute?


4

4. Mundua eta ni Gaur egungo gizarteari, Herritartasunaren kontzeptuari eta “elkarrizketaren” estrategiari buruz egin dugun deskribapenetik abiatuta, munduan horietako bakoitzak betetzen duen tokiari buruzko hausnarketa egitea proposatzen dizugu (edo, gutxienez, zure ustez munduan betetzen duten tokia zein den esatera). Beste modu batera esateko, norberaren identitatea eta askatasuna/ardura bikotearen (munduan gure jarduerak arautzen dituen bikotea) arteko lotura.

1) Lehenengo, “identitatea, askatasuna, ardura” terminoen esanahia zehaztu beharko dugu. Horretarako, hiztegian begiratu eta zure ikaskideekin eztabaidatu. Gainerako ariketetan bezala, esanahiak aho batez adostuko ditugu erabiltzen ditugunean guztiok jakin dezagun zertaz ari garen.

2) Askatasunaren eta arduraren arteko lotura-eredu bat ezarri, beheko gidoiari jarraituta: Zeintzuk dira gure gizartean askatasunez burutzen ditugun ekintzak? Askatasuna dugun guztietan arduraz jokatzen da? Zenbateraino iristen da gure gizartearen ardura, beste gizarteen aldean?

3. Norberaren identitatea ingurunearen araberakoa da, alde batetik gure inguruak eragiten baitu gure izakeran. Euskal Autonomia Erkidegoaren kasuan nortasunaren bertsio ezberdinak harmonizatzeko alternatiba planteatu da, naziotasun ezberdineko identitateak agertzen dituzten pertsonez osatutako erkidegoen konplexutasuna kontuan hartuta. Horri guztiari berariazko nortasuna duten etorkinak gehitzen zaizkio. Alternatiba “bateratzaile” hori adierazten deneko testua (1.1.1, 1.1.2 eta 1.1.5 puntuak soilik) irakurri, “Kulturaren Euskal Plana” (http://www.kultura.ejgv.euskadi.net/r46-5773/es/contenidos/informacion/plan_vasco_cultura/es_6571/el_plan.html), testua balioetsi eta zure iritzia argudiatzeko, eta askatasunarekin eta ardurarekin lotu ezazu. Ez ahaztu: ez dago erantzun bakar bat, beraz, zure ikaskideekin partekatu zure balioespena.

5. Kultura arteko gizartea

1) Gaur egungo migrazio-mugimenduei buruzko datuak bilatu, Euskal Autonomia Erkidegokoak bereziki, kultura-konbergentzia eta aniztasuna fenomenoak interpretatu ahal izateko, eta harmonizatu ahal izateko (aurkakotasunak alde batera utzita). Beheko helbideetan laguntza topatuko duzu:

http://www.gizaetxe.ejgv.euskadi.net/r40-2163/es/contenidos/informacion/2485/es_2206/es_11974.html http://www.hiru.com/geografia/geografia_01400.html http://es.wikipedia.org/wiki/Inmigraci%C3%B3n_en_Espa%C3%B1a http://www.elpais.com/articulo/espana/inmigracion/cifras/elpepuesp/20021101elpepunac_3/Tes

2) Hiztegi bat erabiliz “asimilazioa, baterako existentzia eta kultura artekotasuna” terminoen esanahia bilatu, eta bestetan bezala, guztion artean esanahi bat adostu.

3) http://www.acsur.org/ webgunean “Ciudamun-deando” koadernotxoa topatuko duzu. Ireki eta 36. orritik 52.era irakurri; bertako herritarren eta etorkinen arteko erlazio-ereduei buruzko laburpen bat egin.

4) Eredu horiei buruzko balioespena egin, horien artean zure iritziz justuena dena aukeratzeko, eta gure gizartean gauzatzeko elkarrizketak izan dezakeen eragina zehaztu.

5) Egoera hori Giza Eskubideen aldarrikapenarekin eta Konstituzioarekin lotu, etorkinei dagozkien eskubideei buruzko ondorio batera iristeko.

6) Eskubideak urratzen direla uste baduzu, hori ekiditeko neurriak proposatu.


5

6. Gizarte Desberdintasunak

1) Ondorengo webguneetan ematen diren desberdintasunei buruzko datuak alderatu eta ondorioak atera (adib.: noren aurkako desberdintasunak diren, etorkinak, hezkuntza, generoa, etnia, etab.): http://blogs.ua.es/desigualdadessociales/2007/10/

http://portalsostenibilidad.upc.edu/detall_01.php?numapartat=8&id=217 2) Desberdintasunak jasaten dituzten gizarteko beste zenbait sektore aipatu. 3) Gizarteko sektore horiek eguneroko bizimoduan jasaten dituzten diskriminazioen

zenbait adibide jarri. 4) Jasaten duten diskriminazioa eta eragiten dieten desberdintasunen arteko lotura

bilatu. 5) Desberdintasunok eta diskriminaziook Giza Eskubideen aldarrikapenak edota

Konstituzioak adierazitako eskubideren bat urratzen duten ala ez esan. 6) Urratzen badute, hori ekiditeko estrategiaren bat proposatu.

7. Berdintasuna eta Generoa

1) Irakurri helbide honetako artikulua: http://www.elmundo.es/documentos/2004/06/sociedad/malostratos/alerta.html eta datu gehiago bilatu bestelako webguneetan (adibidez, International Amnesty-ren webgunean).

2) Desberdintasunak eta diskriminazioa jasaten duten talde horietan emakumeak ere barne hartu dira?

3) Emakumeek jasaten duten genero-indarkeriaren arrazoiak eztabaidatu taldean. 4) Zein da, zure ustez, gaur egungo gizartean emakumeek duten egoera (etxean

nahiz lanean)? 5) Egoera honek Giza Eskubideen aldarrikapenak edota Konstituzioak adierazitako

eskubideren bat urratzen duten ala ez esan. 6) Genero-indarkeria desagertzeko alternatibak eman; hori gainditzeko orduan,

emakumeak diskriminatuta daudela uste duzu? 8. Ideien arteko lotura

1) Ondoko terminoak lotuko dituen kontzeptuzko mapa egin: aniztasuna, berdintasuna, generoa, immigrazioa, herritartasun globala, askatasuna/ardura, Giza Eskubideak (horretarako berariazkoak diren tresnak topatuko dituzu Interneten; testu-prozesadoreen “marrazketa” tresna ere erabil daiteke).

9. Bizimodu berri bat

1) Irakurri Wikipedia-n “Garapen Iraunkorrari” buruzko artikulua eta laburbildu alderdi esanguratsuenak.

2) Zure ikaskideekin partekatu eta esanahiak guztion artean bateratu. 3) Ondorengo galderak erantzun: Garapen iraunkorrean oinarritutako ingurunean

bizitzeko eskubidea dute pertsonek? Erantzuna edozein izanik ere, idatziz argudiatu.

4) Herritartasun globalak garapen iraunkorrarekin lotura duela uste duzu? 5) Orain “Garapen Iraunkorra” eta Demokrazia ideiak lotuko ditugu, edo, nahiago

baduzu, galdera honi erantzungo diogu: Garapen iraunkorrik gabeko demokraziak aurrera egin dezakeela uste al duzu? Horretarako, beheko webguneetara jo, datuak atera eta erantzun bat proposatzeko:

http://www.ecoportal.net/contenido/temas_especiales/globalizacion/democracia_globalizacion_y_desarrollo_sostenible http://rds.hn/index.php?tema=373.


1

EDUKI BLOKEEN EZAGUTZA ADIERAZLEEI DAGOZKIEN ARIKETEN ADIBIDEEN ERANTZUNAK

Orokorrean, proposatzen diren “eredu-ariketak” nukleo zentralean oinarritutakoak izaten dira, eta ezagutza-adierazle bat baino gehiago barne hartzen dituzte bertako jarduerek, gaiari buruzko ikuspegi oso eta konplexua izateko. Hala, ikasleak alternatiba askoko egoeren aurrean jartzen dira eta eurek aukeratu beharko dute aukera baten edo bestearen artean. Bestelako planteamenduak ere baliozkoak dira, noski, eta honekin, ereduzko ariketa-mota asko eskaintzera iristen gara. Bestalde, “Bizikidetza eta Bakerako Hezkuntza” ikasgaia berezia denez, ariketen erantzunak biltzen dituen dokumentu hau orientatzeko gida bat besterik ez da eta jarraibideak proposatzen ditu “emaitzak” eman ordez, izan ere, gure kasuan interesgarriena ikaslearen ibilbidea da , bakoitzari “berea” den ondorioa iristera ematen diona, eta bere ikaskideekin irizpideak adosteko dituen gaitasunak kontuan hartzen dira. 1. Giza Eskubideen aldarrikapena 1. Egoera hauek Aldarrikapenaren artikulua urratzen dutela uste duzu? Erantzuna: Taula baten bitartez erantzun azkarrak bilatzen dira, taulan kasu bakoitza adieraziko da eta bai/ez erantzunak, gero norberaren erantzunak ikaskide guztien artean eztabaidatzeko eta, ahal dela, irizpide zehatz bakarra adosteko. 2. Hala bada, eskubideak urratuko ez dituen alternatibaren bat planteatu. Erantzuna: Egoera kontrako noranzkoan idatzi beharko da, hau da, eskubideak urratzen ez dituen egoera nolakoa izango litzatekeen. 3. Aipatu artikulua urratzen duen zure inguruko eguneroko egoeraren bat aipatu, eta esan zein izan daitekeen eskubidea urratzea ekiditeko alternatiba bat. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 4. Adibide hauek aintzat hartuta berdintasuna, ezberdintasuna, aniztasuna terminoen esanahi zehatza eman aho batez: Erantzuna: Interpretazio asko onartzen dituzten dituzten orokortasunak ekidin behar dira, hurrengo ariketetan erabiltzekoak baitira kontzeptuok. 2. Gizartea eta Herritartasuna 1. Irakurri http://egleida.nireblog.com/post/2007/09/27/lectura-11-caracteristicas-de-la-sociedad-actual eta http://dewey.uab.es/pmarques/si.htm helbideetako testuak, gaur egungo gizarteari buruzkoak, eta ezaugarri nagusienen deskribapen labur bat egin. Gero, zure ikaskideek egindako deskribapenekin alderatu eta guztion artean oinarrizko deskribapen bakarra eman. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera.

ECONOMÍA DE LA EMPRESA OPCIÓN A: Ámbito Ciencias Sociales Acceso a ciclos formativos de Grado Superior: Parte específica

2

2. Behin betiko deskribapena baieztatuko duten datu estatistikoak bilatu eta laburbildu, eta kulturen arteko bat-egitea azaltzeko erabili. Erantzuna: Kasu honetan, informazioaren bilaketan autonomia izan dezaten eskatuko zaie ikasleei. Edozelan ere, ikasleek erabilitako iturriak berraztertu beharko ditugu, iragazteko (ofizialak dira gomendagarrienak: EUSTAT, EIN…). 3. Gure gizartearen aniztasunari erreparatu, bereziki, eta balioetsi ezazu. Positiboa ala negatiboa iruditzen zaizu? Erantzuna: Jarduera honen helburua, talde handi batean alderdi positibo eta negatiboak eztabaidatzea da, topikoak alde batera utzita. Kontuan izan jarduera honek hurrengoan eragiten duela. 4. Egindako deskribapena kontuan hartuta, zure ustez herritar guztion oinarrizko eskubideak eta betebeharrak zeintzuk diren zehaztu. Erantzuna: Horretarako ez dira eskubideei buruzko aldarrikapenak kontuan hartuko, taldearen ekarpenak baizik. 6. jardueran alderatuko dira biak. 5. Horretarako, Herritartasun Globala kontzeptua ezagutu beharko duzu (ez nahastu herritartasun kosmopolita kontzeptuarekin). Bilatu ondorengo helbidean: http://www.intermonoxfam.org/page.asp?id=1702 eta arretaz irakurri, zer den jakiteko. Gero, zure ikaskideekin eztabaidatu eta ikasgela osoak aho batez adostu beharko du, guztiok esanahi berarekin lan egin dezazuen. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 6. Alderatu eskubide eta betebehar horiek, Konstituzioan eta Giza Eskubideen Aldarrikapenean agertzen direnekin. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 3. Gatazka eta elkarrizketa 1. Arazoari aurre egiteko kasu bakoitzean erabilitako mekanismoak zeintzuk izan diren adierazi. Erantzuna: Burututako ekintzei deritzegu mekanismoak. 2. Arazoari aurre egiteko estrategia hau erabili: “elkarrizketa”. Eraiki gauzatu ahal izateko beharrezkoak diren pausuak eta amaierako emaitza aurresan. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 3. Orain “elkarrizketaren” estrategia eta erakundeak (ikastetxeak, justizia, armada, ogasuna, etab.) lotu, ondorengo galderaren arabera: Zein da elkarrizketak horietan betetzen duen tokia? Elkarrizketaren bitartez funtzionatzen al dute?


3

Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 4. Mundua eta ni Gaur egungo gizarteari, Herritartasunaren kontzeptuari eta “elkarrizketaren” estrategiari buruz egin dugun deskribapenetik abiatuta, munduan horietako bakoitzak betetzen duen tokiari buruzko hausnarketa egitea proposatzen dizugu (edo, gutxienez, zure ustez munduan betetzen duten tokia zein den esatera). Beste modu batera esateko, norberaren identitatea eta askatasuna/ardura bikotearen (munduan gure jarduerak arautzen dituen bikotea) arteko lotura. 1. Lehenengo, “identitatea, askatasuna, ardura” terminoen esanahia zehaztu beharko dugu. Horretarako, hiztegian begiratu eta zure ikaskideekin eztabaidatu. Gainerako ariketetan bezala, esanahiak aho batez adostuko ditugu erabiltzen ditugunean guztiok jakin dezagun zertaz ari garen. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 2. Askatasunaren eta arduraren arteko lotura-eredu bat ezarri, beheko gidoiari jarraituta:

a) Zeintzuk dira gure gizartean askatasunez burutzen ditugun ekintzak? b) Askatasuna dugun guztietan arduraz jokatzen da? c) Zenbateraino iristen da gure gizartearen ardura, beste gizarteen aldean?

Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 3. Norberaren identitatea ingurunearen araberakoa da, alde batetik gure inguruak eragiten baitu gure izakeran. Euskal Autonomia Erkidegoaren kasuan nortasunaren bertsio ezberdinak harmonizatzeko alternatiba planteatu da, naziotasun ezberdineko identitateak agertzen dituzten pertsonez osatutako erkidegoen konplexutasuna kontuan hartuta. Horri guztiari berariazko nortasuna duten etorkinak gehitzen zaizkio. Alternatiba “bateratzaile” hori adierazten deneko testua (1.1.1, 1.1.2 eta 1.1.5 puntuak soilik) irakurri, “Kulturaren Euskal Plana” (http://www.kultura.ejgv.euskadi.net/r46-5773/es/contenidos/informacion/plan_vasco_cultura/es_6571/el_plan.html), testua balioetsi eta zure iritzia argudiatzeko, eta askatasunarekin eta ardurarekin lotu ezazu. Ez ahaztu: ez dago erantzun bakar bat, beraz, zure ikaskideekin partekatu zure balioespena. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 5. Kultura arteko gizartea 1. Gaur egungo migrazio-mugimenduei buruzko datuak bilatu, Euskal Autonomia Erkidegokoak bereziki, kultura-konbergentzia eta aniztasuna fenomenoak interpretatu ahal izateko, eta harmonizatu ahal izateko (aurkakotasunak alde batera utzita). Beheko helbideetan laguntza topatuko duzu: http://www.gizaetxe.ejgv.euskadi.net/r40-2163/es/contenidos/informacion/2485/es_2206/es_11974.html http://www.hiru.com/geografia/geografia_01400.html http://es.wikipedia.org/wiki/Inmigraci%C3%B3n_en_Espa%C3%B1a http://www.elpais.com/articulo/espana/inmigracion/cifras/elpepuesp/20021101elpepunac_3/Tes


4

Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 2. Hiztegi bat erabiliz “asimilazioa, baterako existentzia eta kultura artekotasuna” terminoen esanahia bilatu, eta bestetan bezala, guztion artean esanahi bat adostu. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 3. http://www.acsur.org/ webgunean “Ciudamun-deando” koadernotxoa topatuko duzu. Ireki eta 36. orritik 52.era irakurri; bertako herritarren eta etorkinen arteko erlazio-ereduei buruzko laburpen bat egin. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 4. Eredu horiei buruzko balioespena egin, horien artean zure iritziz justuena dena aukeratzeko, eta gure gizartean gauzatzeko elkarrizketak izan dezakeen eragina zehaztu. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 5. Egoera hori Giza Eskubideen aldarrikapenarekin eta Konstituzioarekin lotu, etorkinei dagozkien eskubideei buruzko ondorio batera iristeko. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 6. Eskubideak urratzen direla uste baduzu, hori ekiditeko neurriak proposatu. Erantzuna: Proposamenak zehatza eta “gauza daitekeena” izan beharko du. 6. Gizarte Desberdintasunak 1. Ondorengo webguneetan ematen diren desberdintasunei buruzko datuak alderatu eta ondorioak atera (adib.: noren aurkako desberdintasunak diren, etorkinak, hezkuntza, generoa, etnia, etab.): http://blogs.ua.es/desigualdadessociales/2007/10/ http://portalsostenibilidad.upc.edu/detall_01.php?numapartat=8&id=217 Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 2. Desberdintasunak jasaten dituzten gizarteko beste zenbait sektore aipatu. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 3. Gizarteko sektore horiek eguneroko bizimoduan jasaten dituzten diskriminazioen zenbait adibide jarri. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera.


5

4. Jasaten duten diskriminazioa eta eragiten dieten desberdintasunen arteko lotura bilatu. Erantzuna: Kausazko erlazio bat posible izango balitz, eta oso zaila bada ere, kausa anitzezko erlazio “biguna” nahikoa litzateke, edo korrelazioren bat dagoela frogatzea (beti ere erlazio-mota nolakoa den zehaztuta). 5. Desberdintasunok eta diskriminaziook Giza Eskubideen aldarrikapenak edota Konstituzioak adierazitako eskubideren bat urratzen duten ala ez esan. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 6. Urratzen badute, hori ekiditeko estrategiaren bat proposatu. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 7. Berdintasuna eta Generoa 1. Irakurri helbide honetako artikulua: http://www.elmundo.es/documentos/2004/06/sociedad/malostratos/alerta.html eta datu gehiago bilatu bestelako webguneetan (adibidez, International Amnesty-ren webgunean). Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 2. Desberdintasunak eta diskriminazioa jasaten duten talde horietan emakumeak ere barne hartu dira? Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 3. Emakumeek jasaten duten genero-indarkeriaren arrazoiak eztabaidatu taldean. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 4. Zein da, zure ustez, gaur egungo gizartean emakumeek duten egoera (etxean nahiz lanean)? Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 5. Egoera honek Giza Eskubideen aldarrikapenak edota Konstituzioak adierazitako eskubideren bat urratzen duten ala ez esan. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 6. Genero-indarkeria desagertzeko alternatibak eman; hori gainditzeko orduan, emakumeak diskriminatuta daudela uste duzu?


6

Erantzuna: Oraingoan ere proposamenak zehatza eta “gauza daitekeena” izan beharko du. 8. Ideien arteko lotura 1. Ondoko terminoak lotuko dituen kontzeptuzko mapa egin: aniztasuna, berdintasuna, generoa, immigrazioa, herritartasun globala, askatasuna/ardura, Giza Eskubideak (horretarako berariazkoak diren tresnak topatuko dituzu Interneten; testu-prozesadoreen “marrazketa” tresna ere erabil daiteke). Erantzuna: Ariketa honen helburua ez da mapa “zuzena” egitea, landu ditugu oinarrizko kontzeptuak finkatzeko ikasketaren ibilbidea irekitzea baizik. Horregatik, burutzen den lanari eman beharko zaio garrantzia, ez emaitzari. 9. Bizimodu berri bat 1. Irakurri Wikipedia-n “Garapen Iraunkorrari” buruzko artikulua eta laburbildu alderdi esanguratsuenak. Erantzuna: Lehenago aipatu den webgunea erabili: http://www.intermonoxfam.org/ 2. Zure ikaskideekin partekatu eta esanahiak guztion artean bateratu. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 3. Ondorengo galderak erantzun: Garapen iraunkorrean oinarritutako ingurunean bizitzeko eskubidea dute pertsonek? Erantzuna edozein izanik ere, idatziz argudiatu. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 4. Herritartasun globalak garapen iraunkorrarekin lotura duela uste duzu? Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera. 5. Orain “Garapen Iraunkorra” eta Demokrazia ideiak lotuko ditugu, edo, nahiago baduzu, galdera honi erantzungo diogu: Garapen iraunkorrik gabeko demokraziak aurrera egin dezakeela uste al duzu? Horretarako, beheko webguneetara jo, datuak atera eta erantzun bat proposatzeko: http://www.ecoportal.net/contenido/temas_especiales/globalizacion/democracia_globalizacion_y_desarrollo_sostenible http://rds.hn/index.php?tema=373. Erantzuna: Zuzentzailearen irizpidearen arabera.


1

PROGRAMAZIOA ETA IKASKETARAKO BALIABIDEAK • PROGRAMAZIOA MODULUAREN IKUSPEGI OROKORRA Hezkuntzan, bizikidetza demokratikoa, herritartasun globala, norberaren identitatea eta beste identitateetarako begirunea, kulturen aniztasuna, genero-harremanak edo norberaren eskubide eta betebeharrak moduko alderdietan oinarritutako hausnarketarako eta praktikarako horrelako abagune baten beharra ukaezina da. Alderdi horiek guztiak bildu nahi dira ikasketa-unitateotan, eskakizun akademikoetara egokitzeko moduan. Metodologiari dagokionez, curriculum hau osatzen duten elementuak printzipio argi eta soilean oinarrituta daude: osatzen dituen gaitasunak lantzen lortzen dira eskuduntzak. Hau da, ikasketarako egoera egokiak jartzen ahalegin berezia egin behar da, egokiak diren metodologiak eta teknikak aplikatuta. Horrela bakarrik zehaztuko ditugu norberak bere nortasuna eraikitzeko eta gizartean loturak ezartzeko beharrezkoak dituen erreferentziazko esparruak; gizarte demokratikoetako elkarbizitza zer den ikastea, hau da, herritartasuna praktikan jartzea, elkarrizketa erabiltzen ikastea, beste pertsonekin egon eta horiek balioestea; erabakiak hartzen ikastea eta aukera askoren artean bat hautatzen ikastea. Beraz, elkarrizketan oinarritutako metodologiak erabiltzea ezinbestekoa da herritartasunaren eskuduntzako oinarrizko alderdiak eskuratu ahal izateko. Gaur egungo alderdiak eta euren bizimoduan agertzen direnak ikasleekin landuko da, eztabaidak erabiliz, ikerketa txikiak, eta banakako nahiz taldekako hausnarketak eginez. Hala, berdinen arteko elkarlana eta lotura sustatuko da. Hori guztia honela antolatu da:

Eduki Blokeak Ikasketa Unitatea Izendapena Ordu Kop.

IU 1 Gure gizartearen oinarrizko ezaugarriak. 2

IU 2 Bizikidetzarako gaitasun eta jarrera sozialak.

4 1. Gizartea eta

bizikidetza (10 ordu)

IU 3 Identitatea eta identitateak. 4 IU 4 Aniztasuna, diferentzia, desberdintasuna. 4

IU 5 Diskriminazioa 10 2. Mundu anitza (20

ordu) IU 6 Diskriminazioa eta genero-indarkeria. 6 IU 7 Gizarte demokratikoa.

6

IU 8 Garapen iraunkorra: demokraziako esparru berria

6

IU 9 Herritartasun globalaren kontzeptua: politikoa, zibila eta soziala.

4

IU 10 Giza Eskubideak. 10

3. Gizarte demokratikoa (30 ordu)

IU 11 Erakunde demokratikoak eta herritarren eskubideak.

4


2

1. ikasketa-unitatea: Gure gizartearen oinarrizko ezaugarriak (2 ordu). Gaur egungo gizartea konplexua denez, aniztasun kulturalean, etnikoan, erlijiosoan, politikoan… islatzen da. Gura gizartea ulertzeko funtsezko ezaugarriak lantzen dira unitate honetan, gizarte globala dela kontuan hartuta, hau da, planeta osora hedatzen ari dena, muga politikoak gaindituta. Edukiak: -Gure gizartearen oinarrizko ezaugarriak. -Aniztasuna, gizartea ulertzeko beste modu bat. -Gizarte globalerantz: kulturen arteko konbergentzia. 2. ikasketa-unitatea: Bizikidetzarako gaitasun eta jarrera sozialak (4 ordu). Gizarte anitz eta global honetan bizikidetzaren balioa asko hazi da, aurreko mendeetako gizarte homogeneoen aldean. Aurreko unitatean aipatutako aniztasunaren eraginez bizikidetzaren optika dinamikoagoa da, bai harreman pertsonaletarako, baita gizarteko harremanetarako ere. Edukiak: -Gatazkak eta bizikidetza -Elkarrizketa: gatazkei aurre egiteko mekanismoa. 3. ikasketa-unitatea: Identitatea eta identitateak (4 ordu). Gizarte anitz honetan norberaren identitatearen eta gizartean dauden identitateen arteko erlazioak egoera berri baten aurrean ageri dira. Euskal testuingurua da horren adibide ohikoenetakoa, identitate ezberdineko jendeaz osatutako gizartea baita. Horri immigrazioaren fenomenoa gehitzen zaio, gure tradiziotik kanpokoak diren testuinguru kultural, politiko eta erlijiosoak dituzten identitateak ekartzen baitituzte. Gutxieneko edukiak: -Norberaren identitatea, askatasuna eta ardura. -Euskal identitatea, kultura anitzeko testuinguruan. -Identitateak eta identitate inklusiboa. -Erreferentziazko eta kidetzako kulturak. 4. ikasketa-unitatea: Aniztasuna, diferentzia, desberdintasuna (4 ordu). Aniztasuna terminoa ez da diferentziarekin edo desberdintasunarekin nahastu behar. Esanahiak mugatzea ezinbestekoa da. Hortik aurrera, teorikoki berdinak diren herritarren errealitate desberdinetan sakontzeko eskatuko zaie ikasleei. Edukiak: -Aniztasuna, diferentzia, desberdintasuna. -Desberdintasun sozialak, ekonomikoak eta kulturalak gaur egungo gizarteetan. -Eskubideen berdintasuna eta aniztasuna.

5. ikasketa-unitatea: Diskriminazioa (10 ordu). Diskriminazioa da, hartzen dituen forma guztietan, desberdintasunak izatearen arrazoietako bat. 5. unitatean diskriminazio-motak aztertuko dira, baita horien arrazoiak ere. Gure gizartean errotuta dauden aurreiritziak ere aztertuko dira, eta testuinguru horretaz baliatuko gara beste herrialdeetatik etorritako pertsonak “hartzeko” eredu ohikoenen arteko aldeak zehazteko. Edukiak: -Diskriminazioa: faktoreak eta arrazoiak. -Gizarteko aurreiritziak: arrazistak, xenofoboak, sexistak eta homofoboak. -Asimilazioa, baterako existentzia, kultura anitzekoa. 6. ikasketa-unitatea: Diskriminazioa eta genero-indarkeria (6 ordu). Genero-diskriminazioa izango da, seguru asko, gehien hedatu den diskriminazio-mota, eta horren forma oldarkorrena emakumeen kontrako indarkeria da. “Bizikidetza eta Bakerako Hezkuntzak” ezin du arazo hori alde batera utzi, eta horregatik, berariazko unitatean lantzen da.


3

Edukiak: -Genero-diskriminazioaren espezifikotasuna. -Genero-indarkeria: tratu txar psikikoak. -Genero-indarkeria: tratu txar fisikoak. 7. ikasketa-unitatea: Gizarte demokratikoa (6 ordu). Herritarren parte-hartzerik gabeko demokraziak ezinezkoak dira, ezta herritarren eskubideak eta betebeharrak kontuan hartzen ez dituztenak ere. Bestalde, demokraziak herritarren eskura jarritako erakundeetan islatu beharko du, baita herritarren eskubideak bermatuko dituen Estatuan ere. Edukiak: -Demokrazia eta herritarren parte-hartze politiko nahiz soziala. -Herritarren eskubide eta betebeharrak. -Erakunde demokratikoak. -Estatuak gizarte demokratikoetan duen zeregina. 8. ikasketa-unitatea: Garapen iraunkorra: demokraziaren esparru berria (6 ordu). Kontrolik gabeko garapenaren efektu negatiboetako bat ingurumenaren deuseztapena da (oro har). Horregatik, gaur egun garapen iraunkorraren ideia demokraziarekin lotuta doa, ingurumenarekiko errespetua funtsezkoa baita pertsonen bizimodurako, eta beraz, eskubideetako bat da. Edukiak: -Garapen iraunkorra: demokraziako esparru berria. -2002-2020 Garapen Iraunkorreko Euskal Estrategia -Agenda 21 9. ikasketa-unitatea: Herritartasun globalaren kontzeptua: politikoa, zibila eta soziala (4 ordu). Globalizazioaren eraginez herritartasunaren kontzeptua hedatu egin da esanahi anitzagoak eta osagarriak hartuz. Herritartasun nazionalari buruz hitz egitea geroz eta anakronikoagoa da, eta munduko herritarren eskubide eta betebeharren hedapenak (herritartasun globalak) geroz eta zentzu handiagoa du. Edukiak: -Herritartasun globalaren kontzeptua -Herritartasun globalaren dimentsioak 10. ikasketa-unitatea: Giza Eskubideak (10 ordu). Herritartasunaren hedapena, hein handi batean, Giza Eskubideen unibertsaltasunari esker izan da. Dagoen tokian egonda ere pertsona guztien eskubideak ezin bortxatuzkoak direla onartzeko borroka. Gainera, demokraziari lotuta doaz Giza Eskubideak. Eta hala, herritartasun globala, demokrazia eta Giza Eskubideak osotasun bat da XXI. mendeko gizartean, banandu ezin daitekeen osotasuna. Edukiak: -Giza Eskubideen aldarrikapen unibertsala. -Bestelako aldarrikapen osagarriak: haurren eskubideen aldeko konbentzioa, nazioarteko itun eta hitzarmenak. -Demokrazia, herritartasuna eta Giza Eskubideak 11. ikasketa-unitatea: Erakunde demokratikoak eta herritarren eskubideak (4 ordu). Erakundeek eta legeek bere egin behar dituzte herritarren eskubideak, behin betiko egikaritu daitezen. Unitate honen bitartez gaur egungo erakundeak eta legeria aztertuko ditugu, hala den ikusteko.


4

Edukiak: -EAEko erakundeak. -Konstituzioa. -Europaren eraikuntza. Ikasketa Unitateen eta ezagutza-adierazleen arteko elkarrekikotasunak Adierazi berri ditugun IU bakoitzerako ariketak ezagupenen adierazlearen araberakoak izango dira, eta horien arteko lotura beheko taulan adierazitakoa da:

IU Izendapena Ezagutza Adierazlea 1 Gure gizartearen oinarrizko ezaugarriak. 1.1-1.2

2 Bizikidetzarako gaitasun eta jarrera sozialak. 1.3

3 Identitatea eta identitateak. 1.4-1.5

4 Aniztasuna, diferentzia, desberdintasuna. 2.1-2.2-2.3

5 Diskriminazioa 2.4-2.5-2.6

6 Diskriminazioa eta genero-indarkeria. 2.7-2.8

7 Gizarte demokratikoa.

3.1-3.2-3.3

8 Garapen iraunkorra: demokraziako esparru berria 3.4-3.5

9 Herritartasun globalaren kontzeptua: politikoa, zibila eta soziala.

3.6-3.7

10 Giza Eskubideak. 3.8-3.9

11 Erakunde demokratikoak eta herritarren eskubideak.

3.10

Ikasketa-unitateetan aplikatu beharreko metodologia: “Moduluaren ikuspegi orokorra” puntuan eskainitako orientazioaren arabera, metodologiaren oinarria, alde batetik elkarrizketaren estrategiak erabiltzea izango litzateke, eta beste alde tik eguneroko bizimoduak emandako materialak erabiltzea. Beraz, prozeduren alderdia nabarmendu beharko da, testuinguru ezberdinetarako gaitasunak lortzeko baliokok digutenak. Ikasle ezberdinentzat ibilbide ezberdinak jorratuko dira “Bizikidetza eta Bakerako Hezkuntzan”, baina zeharkako prozeduren garapenean oinarrituta, partaidetza kritikoa duten herritarrak lortu nahi baditugu. Aipatu metodologia gauzatzeko banakako nahiz taldekako dimentsioak landu beharko ditugu, hau da, elkarrizketarako teknikak norberak landu beharko ditu, baina baita espaazioan edo denboran aldenduta dauden pertsona berdinez osatutako taldeak ere. Hauek izango dira teknikarik egokienak:

Taldekoak Banakakoak

-Lankidetza-taldeak -Lantalde interaktiboak -Testu-mota ezberdinei buruzko hitzaldiak -Web-quest egiturako lan-proiektuak -Ingurunea ikertzea/ekintzak

-Liburu, artikulu, erreportaje eta abarretatik ateratako iritziak eguneroko egintzekin alderatzea eta hausnarketa. -Datuak, iritziak, teoriak… biltzea (egunkari, Internet, filmak, TB, irratia, etab.) eta interpretatzea.


5

• IKASKETARAKO BALIABIDEAK

Behean azaltzen diren baliabideekin material honen erabilerak ematen dituen aukera guztiak kontuan hartu nahi dira: lehenengo, ikasgelan erabiltzekoa; bigarrena prestakuntza-zikloetara sartzeko probetara joan nahi duten pertsonek erabiltzekoa. Lehenengo kasuan Interneten eta ikasgelako aniztasuna aberastuko duen material-mota askotan oinarritzen da. Bigarren kasuan testu-liburuetara jotzeko gomendioa egiten da. Hemen proposatzen den curriculuma zehatz-mehatz ez da testu-liburuotan lantzen, baina bai neurri handi batean, eta material osagarriak ere erabil daitezke, hala behar izatekotan.

1. Interneteko baliabideak: GKEen webguneak oso gomendagarriak dira, hauek bereziki: http://www.alboan.org/portal/index.asp, http://www.intermonoxfam.org, http://www.aulaintercultural.org/ www.harresiak.org; informazio-kopuru handia eta oso baliagarria topatuko duzue berauetan. Edozein kasutan ere, ariketen atalean erabilitako baliabideak oso gomendagarriak dira. Baliabide didaktiko moduan, gainera, web-quest hauek erabil ditzakezue: http://www.phpwebquest.org/wq25/ (gaztelaniaz) eta http://www.phpwebquest.org/euskera/ (euskaraz); bestelako webguneak ere erabil daitezke, bi modutan: ikasgelan lantzeko web-quest moduan edo datuak eskuratzeko. Izan ere, baliabide asko eskura baitaiteke berauetatik. Adibide moduan, genero-indarkeria lantzen duten bi web-quest ematen dira: http://www.educacionenvalores.org/article.php3?id_article=468 http://www.aula21.net/tercera/cursos/violencia_de_genero/index.html

2. Tetsu-liburuei dagokienez, bi auzi hartu behar ditugu kontuan: lehenengoa, autonomia-erkidego bakoitzeko curriculumak berezitasunak izan ditzake, liburuetan agertzen ez direnak; bestea, ikuspuntu ezberdineko testu-liburuak dira, eta hautatzaileak aldez aurretik erabaki beharko du zein hartu. Liburuen alderaketak egiten dituzte bi webguneotan: http://www.elpais.com/articulo/sociedad/Educacion/Ciudadania/carta/elpepusoc/20070902elpepisoc_1/Tes http://educarc.blogcindario.com/2007/05/01441-recorrido-por-los-primeros-libros-de-texto-de-educacion-para-la-ciudadania.html Orokorrean, testu-liburu horietako edozeinek balio dezake, programazioan bildutako ikasketa-unitateak hartzen badituzte. Dena den, Santillana-k argitaratutakoak ikuspegi orekatua du eta oso erabilgarria izan daiteke. SM eta Anaya argitaletxeetakoak ere baliagarriak dira (euskarara itzuli eta argitaratuta daude).

erdi mailako heziketa zikloetarako sarbide proba - … · multzoan demokraziaren eta munduko...

Documents