1. ANOREXIA ..................................................................................... 2 a. ZER DA ANOREXIA NERBIOSOA?............................................ 2 b. SINTOMAK ETA ZEINUAK........................................................... 2 c. TRATAMENDUA.......................................................................... 3

2. BULIMIA.......................................................................................... 4 a. ZER DA BULIMIA NERBIOSOA? ................................................ 4 b. ZEINUAK ETA SINTOMAK........................................................... 4 c. TRATAMENDUA.......................................................................... 5

3. NIRE LAGUN BATEK ELIKADURA ARAZOAK DITUELA USTE BADUT, ZER EGIN DEZAKET? .............................................................. 6 4. BIGOREXIA .................................................................................... 7 5. ORTOREXIA.................................................................................... 7 6. NORK LAGUN NAZAKE? .............................................................. 8 7. WEBGUNE INTERESGARRIAK ....................................................... 9

1. ANOREXIA

ZER DA ANOREXIA NERBIOSOA?

Gorputza pisu egoki batean mantentzeari uko egitea. Ikara ematen du pisua irabazi eta lodi bihurtzea, eta itxurarekiko kezka gehiegizkoa da. Norberaren buruarekiko daukagun iritzia itxura fisikoak mugatzen du. Buru nahaste bezala sailkatuta dago (OMS – Osasunerako Mundu Erakundearen arabera) depresio motako sentimendu eta pentsakerak sortarazten direlako.

SINTOMAK ETA ZEINUAK

• Uko egiten zaio norbere adina eta altuerareriko pisu minimo egokia mantentzeari.

• Elikadura ohituren alterazioa: gutxiago jan (batez ere grasa eta kaloria gehien duten jakiak), fibra kopurua gehitu...

• Pisu galera garrantzitsua, argal egon arren, lodi gaudela pentsatuz.

• Baskulan pisua kontrolatzen da askotan.

• Urduritasuna jatorduetan, jatorduak kendu.

• Bakardadean jatea.

• Janariari buruz ingurukoekin gezurretan ibiltzea.

• Janaria ezkutatzea (boltsoan, patrikan,...)

• Gehiegizko interesa janari eta dietei buruzko iragarkietan.

• Janariaren ingurko ospakizunetan egoteari uko egitea.

• Tristura, gogoeza, depresioa, agresibitate eta suminkortasun handiko momentuekin nahastuta.

• Ordenarekiko gehiegizko kezka, eta aktibitate gehitzea.

• Ariketa fisikoaren areagotzea.

• Elikaduraren behaketa etengabea, baita pisua, taila eta itxura fisikoarena.

• Gehiegizko kezka besteek itxura fisikoari buruz esan dezaketenagatik.

• Inguru sozialarekiko etengabeko isolamendua: familia, lagun eta kideekiko.

• Ikasketekiko gehiegizko arreta, baina errendimenduan zailtasun handiekin.

• Nekea, ahultasuna, zorabiok, zurbiltasuna, ilearen erorketa, azkazal urdinak, hotza eta idorreria.

• Nesken kasuan, hilerokoaren irregulartasun edo galera.

TRATAMENDUA Tratamendu eraginkorrena, mediku, psikiatra, psikologo, endokrinologo eta erizainek osaturiko disziplina anitzeko ekipo batek eginikoa da, familiaren elkarlanarekin. Familiak mediku taldea babestu behar du. Bere mesfidantza gaixoarentzat oso kaltegarria gerta daiteke. Familiak kolaboratu egin behar du, eta profesionalei tratamenduari buruzko informazioa eskatu, baita eredu eta orientazioak ere, nola lagundu behar duten jakiteko.

Iturria: ACABE, www.acabeeuskadi.com

2. BULIMIA

ZER DA BULIMIA NERBIOSOA? Bulimia nerbiosoa elikagai gehiegi jatean datza, gero ezohiko jarrerekin orekatzen saiatzen dena, okada, laxante eta diuretikoekin. Baita dieta murriztaileen bidez, ohitura berriak sortuz eta pertsona gaixoaren jokaera aldatzen amaitzen dutenak. OMEk (Osasunerako Mundu Erakundeak) bulimia nerbiosoa jokaeren buru nahaste bezala sailkatu du. Burukoa, elikaduran autokontrol ezak eta loditzearen beldurrak depresio motako sentimendu eta pentsakerak sortarazten baitizkie. ZEINUAK ETA SINTOMAK

• Pisuarekiko gehiegizko kezka.

• Kontrolik gabe jatea, betekara handiak epe motzetan. Jaten gelditu ezineko sentsazioa.

• Betekadak orekatzeko dieta zorrotzak edo baraualdiak egitea.

• Okada eragitea.

• Pisuaren gorabeherak (5 edo 10 kgr.ko gorabeherak denbora gutxian).

• Irudi osasuntsua itxuraz, gaixotasuna antzematea zailtzen duena.

• Laxante eta diuretikoen gehiegizko erabilera.

• Jatorduen ondoren sarritan joaten da komunera.

• Maiz pisatzea.

• Jatorduetan urduritzea.

• Ingurukoekin gezurretan ibiltzea elikadura eta jokaera desegokiei

buruz.

• Janaria objetu pertsonaletan ezkutatzea (poltsan, patrikan, eta abar).

• Jakiak desagertzen dira sukaldean.

• Ziurtasun eza, onespen beharra.

• Gehiegizko interesa erakustea janari eta dietei buruzko iragarkietaz.

• Erraz antzematen diren umore aldaketak.

• Izaera aldaketak: depresioa, errudun sentimendua, tristura, kontrol ezaren sentsazioa…

• Autokritika zorrotza.

• Ordenaren inguruko gehiegizko kezka, eta aktibitatearen handitzea.

• Elikaduraren behaketa etengabea, baita pisua, taila eta itxura fisikoarena.

• Gehiegizko kezka itxura fisikoari buruz besteek esan dezaketenagatik.

• Inguru sozialarekiko etengabeko isolamendua: familia, lagun eta kideekiko.

• Janaria dagoen egoera publikoak ekiditea.

• Fisikoki: eztarriko narritadura kronikoa eta hortzaduran arazoak (okadak sortuak), nekea eta min muskularrak, begi azpiko hauste baskularrak, parotiden inflamazioa, nesken kasuan hilerokoaren irregulartasuna.

TRATAMENDUA Tratamendu eraginkorrena, mediku, psikiatra, psikologo, endokrinologo eta erizainek osaturiko disziplina anitzeko ekipo batek eginikoa da, familiaren elkarlanarekin.

Familiak mediku taldea babestu behar du. Bere mesfidantza gaixoarentzat oso kaltegarria gerta daiteke. Familiak kolaboratu egin behar du, eta profesionalei tratamenduari buruzko informazioa eskatu, baita eredu eta orientazioak ere, nola lagundu behar duten jakiteko.

Iturria: ACABE, www.acabeeuskadi.com

3. NIRE LAGUN BATEK ELIKADURA ARAZOAK DITUELA USTE BADUT, ZER EGIN DEZAKET?

• Ez etsi, zure lagunak ez du onartuko arazoak dituenik, eta uko egingo dio laguntza profesionalari. Horregatik, garrantzitsua da bere inguruko norbaitekin (neba-arreba helduagoekin, gurasoekin, irakasleekin...) hitz egitea. Ez itxaron berak laguntza eskatu arte. • Saia zaitez informazioa eskuratzen, zer den, nora jo, ... zenbat eta informazio zabalagoa, hobeto lagunduko diozu. • Saia zaitez bere itxura fisikoaren gaineko komentariorik ez egiten: “gero eta meheago zaude”, “hezurra besterik ez zara”, ... gehiago arduratuko da bere itxura fisikoaz. • Ez hitzegin dieten, elikagaien, edo kalorien gainean, ezta zuen ingurukoak loditu edo argaldu diren. Erakutsi interesa bere bizitzaren beste alor batzuegatik: ikasketak, lana, familia, bikotea... • Zure lagunak autoestimu bajua eta besteak baino gutxiago dela sentituko du ziurrenik. Horregatik garrantzitsua da esatea maite duzula, eta zein garrantzitsua den zuretzako bere laguna izatea. • Azpimarratu bere gauza positiboak, itxurarekin eta pisuarekin zerikusia ez dutenak. Adieraziozu pertsona baten aberastasuna, bere alde onak eta txarrak kontuan hartuta osatzen dela. • Elkarrekin jaten baduzue, ez arretarik jarri zer edo nola jaten duen, saiatu beste gai batzuen gainean hitz egiten.

• Ez du nahiko beste pertsonekin egotea. Saiatu taldeetan egoten, deituiozu eta egin planak elkarrekin, etxean bakarrik gera ez dadin. • Tratamendua luzea da, ez da segituan sendatuko, eta atzerapausoak emango ditu. Hala ere, bide luze honetan zure laguntza behar du.

Iturria: http://www.masqueunaimagen.com/es04.php

4. BIGOREXIA

Bigorexia nerbio-anorexiaren aurkako gaitza da. Gaixotasun hau jasaten duten pertsonak beraien gorputzarekin obsesionatuta daude. Gorputzeko giharrak gutxi garatuta dituztela uste dute, edo eta gorputzaren itxura fisikoa hobetu behar dutela. Horregatik, beraien gorputza hobeto ikusteko, eta beraien gorputzarekin gustura sentitzeko, ariketa fisikoa egiten dute. Arazoa, ariketak gehiegizko bihurtzen direnean sortzen da. Gainera, kasu askotan, ariketa fisikoa egiteaz gain, gaixoak anabolikoak eta esteroideak hartzen ditu.

5. ORTOREXIA

Ortorexia osasunaren ardura obsesiboaren ondorioz sortzen den gaixotasuna da. Gaitza jasaten duten pertsonek janari garbia soilik jaten dute. Osasuntsu jatearen ondorioz, haragiari uko egiten diote, ez dute grasarik kontsumitzen eta sustantzia artifizialak dituzten jakiak alde batera uzten dituzte. Garbi jatearen obsesioak, gorputzarentzat behar-beharrezkoak diren elikagaiak alboratzea dakar eta zenbait kasutan, gorputzak behar horiek asetzen ez dituenez, gaitz larriagoak jasateko arriskua ere badago.

Ortorexia duten pertsonak gizartetik isolatzen dira, beraien aburuz etxetik at ezin baitute jan, eta horregatik, nahiago dute etxean bakarrik geratu.

Iturria: www.gazteaukera.net

6. NORK LAGUN NAZAKE? ACABE www.acabeeuskadi.com ARABA Pintor Vicente Abreu kalea, 7. 01008 Vitoria-Gasteiz. Tel: 945 242 578 Faxa: 945 213 143 Ordutegia: 9:00 - 13:00h. 18:00 - 20:00h. E-maila: contacto@acabe.es BIZKAIA Ronda kalea, z/g - 3º G (Ganbara) 48005 Bilbo Tel: 94.6569203 Ordutegia: Arratsaldez 17:00etatik 21:00etara E-maila: acabebi@telefonica.net Web: www.acabebizkaia.com Posta-kutxa: 1625-48080 Bilbo GIPUZKOA Donostia Mons pasealekua, 32 behea (Intxaurrondo) 20015 Donostia -San Sebastián. Tel: 943 326 250 - Fax: 943 326 249 Ordutegia: 9:00 -14:00 / 14:00-20:00h E-maila: gipuzkoa@acabeuskadi.org Arrasate Jose Luís Iñarra pasealekua, 30-32 behea (Altamira Auzoa). 20500 Arrasate Tel.: 943 796 927 - Fax: 943 796 927 E-maila: arrasate@acabeuskadi.org

ABAN. ASOCIACIÓN CONTRA LA BULIMIA Y LA ANOREXIA NERVIOSAS Iruñea, Nafarroa Tel. 948262163 E-maila: info@aban.es

7. WEBGUNE INTERESGARRIAK ACABE www.acabeeuskadi.com ABAN www.aban.biz FEACAB http://www.feacab.org/index.html Tú eres más que una imagen http://www.masqueunaimagen.com/esinicio.php Anaymia http://www.anaymia.com/