Download - Sistema periodikoaren hastapena (1)
SISTEMA PERIODIKOAREN HASTAPENA
Zuriñe Torre
XIX. Mendean.
Garai artako kimikariek, aurkitutako elementu berri horiek sailkatzeko beharra ikusi zuten.
Elementu batzuen artean, antzekotasun nabarmengarri bat zegoela haien propietate kimiko eta fisikoetan frogatu zen.
Lehen era, naturalena, masa atomikotan sailkatzea izan zen, baina sailkapen hau, ez zituen elementuen desberdintasunak eta antzekotasunak islatzen.
Antoine Lavoisier
Lehen sailkapena proposatu zuen.Elementuak metaletan, ez metaletan eta
trantsiziozko metaletan sailkatu zuen.Ez zuten onartu desberdintasun ugari zeudelako
propietate fisiko eta kimikoen artean.
Döbereiner
1829. urtean elementuen sailkapena egin zuen, eta elementuak hiruko taldetan antolatzen ziren, triadetan.
Triaden elementuen propietate kimikoak antzekoak ziren,eta propietate fisikoak era txukun batean aldatzen ziren haien masa atomikoarekin.
Chancourtois
1862. Urtean elementu ezagunak pisu atomikoaren arabera jarri zuen,zilindro bertikal batean.
Antzeko elementuak sortzaile berberean zeuden, beraz, aldizkakotasuna adierazten zuen.
Diagrama oso korapilatsua zenez, ez zioten kasu handirik egin.
Newlands1864. Urtean zortzigarrenaren legea aurkeztu
zuen.Elementuak haien pisu atomikoaren arabera
ordenatu zituen. Lege honek,propietate antzekoak zituzten
elementuen ordena familietan erakusten zuen.Ezin da elementu guztietan aplikatu
Meyer 1869. Urtean propietate fisikoen aldakuntzan
haien masa atomikoen aldakuntzekin oinarritu zen
Antzeko elementuak bolumen atomiko antzekoa dute beste elementuekin.
Mendeleïev 1869. Propietate kimikoen aldakuntza,haien masa atomikoarekin
oinarritzen zen. Elementuak masa atomikoaren arabera antolatu zituen, txikitik
handira, eta elementu hauen propietate kimikoak antzekoak zirela konturatu zen.
Lehen taula 63 elementu zituen. Elementuak zutabe bertikaletan jarri zituen, arinetatik hasita,
elementu bat bestearen antzeko propietateak bazituen, beste zutabe bat hasten zen.
Familiak adierazteko, elementuak horizontalki jarri zituen. Bere legea aplikatu ahal izateko, hutsune batzuk utzi izan behar zituen.
Henry Moseley
Elementu bakoitzaren zenbaki atomoa zehastu zuen.
Protoi kopurua atomoaren zenbaki atomikoaren berdina izango zen.
Moseleyek elementuak ordenatzean, taula periodikoaren arazoak konpondu ziren.