SERA
BartKingma
Itzultzailea: Juan Mari Mendizabal Sarasua
Azaleko argazkia: Bart Kingma
1.
Aretorasartzeangustatueginzaiogiroa.Garbidagoarratsekoikuskizunahasibesterikezdelaegin.
Gaztetxobatzukbalantzakaaridiradagoeneko,eskarmentugehiagokoikusleekberriketandihardute
taldetan,puntugorenaoraindikiritsiezdelajakitun.Ezduteintereshandirikjotzenaridentaldean.
Ontziolahandikoakustikanegargarriada,baina zorionezhorrekmozorrotuegitenduhirukotearen
kalitate eskasa. Sera-k ingurura begiratu du. Kontzertuzaleak berdinak dira nonahi. Bizarrak,
tatuajeak, arropa bakero eta larru ugari, forma eta tamaina guztietako belarritakoak: beharbada
sudur-eraztunetaplastikobeltzezkobelarritakogehixeagobereherrialdeanbaino.
Aretoarenaldeluzeandagobarra.Garagardoaedontzizilindrikozabaletanzerbitzatzendute.
BainahoriEuskalHerriaosoanikusiduSerak,etaohitutadagohonezkero.
-Oporretan?-galdetudiobarrarakoilarandagoenmutilbatek.
Apur bat deseroso sentitzen da beti, harrapatuta bezala, besteek berehala kanpokoa dela
hautematen diotenean. Atsegina da, ordea, mutilaren begirada gaztainkara argia, eta leuna du
ahotsa.
-Horrelakozerbait.Oporlanpetuak,edo.
-Zertanegitenduzulan?
-Kantarianaiz.
Mutilari argitu egin zaio aurpegia. Musikariak gustuko dituela esan du. Berak ez duela
musika-tresnarikjotzen,zoritxarrez.Halaere,musikariaskotopatzendituelaberelanean.
Serak ikusi du horretaz harro dagoela mutila. Zertan lan egiten duen galdetzea beste
erremediorikezzaiogeratu.
Gaurkoan boluntario dabilela erantzun dio hark, kontzertua bere herrian delako, baina
normalean roadie moduan aritzen dela inguruko mota guztietako taldeentzat. Hartara, bazter
haietan gertatzen diren kontzertu eta jaialdi ia guztietan egoten dela. Behin batean frantziar
emakumekantaribatezagutuzuela,Serarennolabaitekoantzazuena.
Normalean,Serakgorrotatuizatenduberebizitzarenhistoriaminutubatzuetankontzentratu
nahi izaten duen jendea, baina mutil honek bere xarma dauka, ez baitzaio axola bere kalakak
berrogeitakaurtekoemakumebatenganinolakozirrararikpiztenezduela ikustea.Bainaagianbere
buruarengan kontzentratuegi dago emakumearekin aukerarik ez duela konturatzeko. Serari
samurgarria irudituzaio.Erne ibilibehardumutilari irribarregehiegirikezegiteko.Hemezortziurte
izango dituela atera du, ez gehiago. Galdera gehiagorik ez egitea erabaki du, ea mutila nola
moldatzen den. Oraindik ez du lortu zerbitzarien arreta erakartzea.Mutilak, ordea, erdietsi du bi
garagardoeskatzea.
-Gaurkantatubeharalduzu?-galdetudiomutilak.
-Gaur?Ez,ez.
-Etahemenzaudenbitartean?
Bibasogaragardoagertudiragaztearenaurrean.Biedari-fitxaipinidituhaienalboan,iaerori
direnakbarrabustiarengainetikirristan.
Serakburuaastindudu.Ez,ezdaukalapentsatuta.Entzulerikezdaukalaoraingoz,etahorren
bila ari dela. Baina ez begiratu diezaioten, berriro ere bere burua aurkitzeko baizik. Ea horrek
laguntzendion.Unehonetanezdaukaesatekoaskorikazkenhorretaz,bidenabar.
-Haugustatzen?-Garagardobateskainidiomutilak-.Bidebatez,Ibonnaiz.
-Sera.Milaesker.Bai,gustatzenzait.
Erreparorikgabebegiratudiomutilari,ahaliketa lañoen,bainaprobokatzailegertatugabe,
txorakeriarik onartzen ez duela jakin dezan. Mutilak ez du amore eman, begirada alaia itzuli dio,
harenbegigaztainkaretanezdaaldaketarikizan.
-Niri ere bai. Euskal Herria paradisua bezalakoa da. Beste nonbait nagoenean, beti egoten
naizhonaitzultzekoirrikatzen.
-Bai,horigertatzendaparadisuarekin-esanduSerakkonplizitatezkoirribarrebatekin-.Zure
irudimeneanbainoezdelaexistitzen.Paradisuaatzeanutziduzuneanedoaurreandagoeneansoilik
izatendaparadisua.-Mutilakjakituriahorinondikdatorkionezgaldetzeaesperodu.
Ibonek baiezko keinua egin du, ulertuz bezala. Gero mahukatik tira egin dio. Indar
gehitxorekin; Serak aurre egiteko tentaldia izan du. Mutila konturatu egin da, mahuka laga eta
emakumearen deserosotasuna leundu du begirada batez; gero aretoko albo batera egin du. Serak
jarraituegindio,esaneko.
-Begira -esan du Ibonek badiara ematen duen ate ireki batera iristean. Eguna itzaliz doa
apurka-apurka.
Serak begiratu bat egin du. Arrantzaleak arroketan beren kanaberekin, portuko pilotuaren
ontziaitsasoirekirairteten,irratiantenalabarretangora,balizaargiztatuaitsashesiarenmuturrean.
Piztuberria,inondikere.
-Erreparatuitsashesikotestuari-zehaztuduIbonek.
BegirajarridaSera.Letrahandizuriakporlaneanidatzita.«Presoaketxera-Amnistia».Azken
hitzabakarrikulertudu.
-Esan nahi du euskal preso guztiek etxera itzuli behar dutela -esan du Ibonek-. Espainiar
gobernuaren politika da terrorismoa dela-eta atxilotuak izan diren euskal herritar guztiak Euskal
Herritik ahalik eta urrunen dauden espetxeetara eramatea. Giltzapean daude Andaluzian,
Extremaduran,Murtzian.
Erokeria da, noski. Zenbat eta urrunago egon, gehiago ikusten dute herri hau paradisu gisa,
sendoagoabihurtzendahaieneuskalidentitatea.Askozhobeaizangolitzatekehaiekhonaekartzea.
Hartara,zainduahalizangogenituzke,etatentsiohoriekleundu.
-Bainaterroristakdira,ez?
Mutilakezker-eskuinastinduduburua.Serakezdakinola interpretatuharenerreakzioa:ez
dago ados berarekin, edo ez du gogoko bere galderak agerian uzten duen ezjakintasun maila?
Mutilak isilik darrai. Serak itsas hesira begiratu du. Bikote adindu bat pasieran doa itsas hesian
barrena,balizarantz.Argigorriadagopiztuta.Poliesterrezkobiarrantzatxalupakairatudira.
Serakbiraegindu.Ibonezdago.Ontziolaohiajendeznahikobetetadagoorain.Dagoeneko
hasia da kontzertu nagusia. Txiki & Arrakastak bukatu berri dute beren lehen kantua. Tira, horiek
soinuprobamozorrotuakbesterikezdira izatengehienetan.Txikiberehirukotearenaurreandago,
kankailu. Tipo handikotea, betaurreko karratuak eta bizar beltza, zurezko ale hori eta urdinez
apaindua. Hala ere, Serari gustatu egin zaio haren ahotsa, bat egiten baitu haren bizarrarekin eta
gitarrajotzekomoduarekin.Laurogeitahamarrekohamarkadadakarkiogogora,tokikobandaguztiak
ahalegintzenzireneanhurrengoPearl Jam,Nirvana,Bush,SoundgardenedoGreenDay izaten.Beti
izandugogokosoinuilunhori.LitekeenadaTxikiketaharentaldeakeregaraihartanhastea:denek
dauzkateberrogeitikgoraurte,baxu-jotzaileakizanezik.Gitarra-jotzaileaoraindiksartzendalarruzko
bere praketan, eta bateria-jotzaileak seguru asko aspaldi utzi zion saiatzeari. Serak ez ditu hitzak
ulertzen,bainaserioakematendute.Entzuleekbateraabestudituztekantugehienak.Ezagutuduen
abestibakarraizandaLeonardCohenenThePartisanenbertsiolandugabebat.Txalobatzukjoditu,
etaingururabegiratuzikusidukantuakhunkituegindituelabertaratuak.
HamarmetroezkerretaraIbonezagutudu.Irribarreegindio,arretaz.Harkirribarreaitzulidio
etahurbildueginzaio.Serakhurbiltzenutzidio.
-Ba al dakizu zer alde dagoen partisano baten eta terrorista baten artean? -galdetu dio
Ibonek.
Seraksoinakgoratuditu.
-Mezulariakerabakitzendu.Ezbazaitugogoko,terroristadeitzendizu.Harenlagunabazara,
partisanobatzara.
Begiratukriptikobatzuzendudio.Serakezdakinolaerantzun.
-Etazuzerzara?-galdetudio.
Ibonekbateraetabesterasoegindu.
-Hemen denak denetarikoak dira -esan du-. Terrorista, partisano, biktima, erruduna. Edo
halakobatenseme-alaba.
-Orduanterroristabatensemeaalzara?Edopartisanobatena?Edo…?
-Haienguztiensemeanaizni.
-Zeresannahiduzu?
Ibonekezduerantzun.
-Bihararratserakoplanikbai?-galdetudu.
Ez,Serakezdaukaplanik.
Ibonekpoltsikotiksarreratxartelbatateraetaemanegindio.
-Tori.Baiona,edoBayonne,mugatikbestealdera.Biharbertsojaialdibatizangodahan.Baal
dakizuzerdenhori?
Bai, Serak badaki. Youtuben ikusiak ditu herri honetan hain zabalduta dagoen artemolde
horren bideoak. Bertsolariek hitzak inprobisatu behar dituzte bertan ematen zaizkien argibideei
jarraituz.Berezasmatubehardutekantubat,etaabestu.
-Bertanizangoalzara?-galdetuduSerak.
-Bai,bainalanean.-Irribarrelaburbateskainidio-.Horregatikemandizutniretxartela.
2.
Kanpotik, eraikinak itxura zaharkitu samarra zuen, baina barnealdean Baionako kiroldegi handia
goxoaetaberoada.Serakkalkulatudugutxienezbostmilalagundaudelaharmailaetaeserlekuetan.
Ikusminezko giro alaia da nagusi. Sei aulki huts, atril bat eta telebistarako argiztapena ageri dira
eszenatokian. Kamera batzuk instalatu dituzte aretoan, zuzeneko emanaldia transmititzeko.
Apaindura gehiagorik ez dago, baina Beyoncé kantatzera balihoa bezalako ikusmina agertzen du
jendeak.Teknikariak, jeansaketapolobeltzaksoinean,bateraetabesteradabiltza. Ibonezduinon
ikusi.
Txartelean agertzen den eserlekura abiatu da: laugarren ilara, 23. eserlekua. Jendearen
arteanbalantzaka,jarlekuaaurkitudu,neskabatenondoan.Edoemakumegazteaoteda?Hogeiurte
izanlitzake,edoberdin-berdinhogeitahamabost.Harenaurpegiaosoleunada,zimurzeinoreztarik
gabea,itxuraz.Begigaztainkaratxikibainaederrakditu.Motzdaramailebeltza,baina-deigarriena-
mondriandareredukoestiloanapaindua,arraseanmoztuamotibozirkularetakarratuakeratuz,eta
xerlo luze mehe gutxi batzuk burutik dilindan. Serak ez luke jakingo berehalakoan esaten atsegin
duen edo ez, baina, haren gorputz argal eta hazpegi delikatuekin konbinatua, ile apainketak
presentzia berezi bat ematen dio neskari, eta horrek ia-ia jeloskortu egin du Sera. Neskak keinu
adiskidetsubategindio,beranoizagertukozainbalegobezala.Seraezdagoohitutahorrenharrera
beroetara inguru hauetan. Keinu adiskidetsu batez erantzun du, eta plastiko gorriz egindako
eserlekuanhondoratuda.
Burrunbabatek inguratzendu.Adineko jendea,bainagazteugarierebai.Hizketanaridira,
kanta-marmarrean,etaaurpegiezagunenbila,agurtzeko.
Orduan musika hasi da eta mundu guztia txaloka eta abesten jarri da. Alboko sarreratik
bertsolari txapelketahonetakosei finalistakbanakako ilaranazaldudiraagertokigainean.Azkena…
Ibon da! Serak barre egin du. Zergatik ez zion esan, «lana» zeukala esan beharrean? Gainerako
lehiakideekinbatera, Ibonoholtzara igodaetaherabehartuduesku-zarta.Badirudi sei lagunekez
dutelaarropaaldatzekobetarik izan.Biemakumezkoeiez zitzaienegokia iruditukosoinekopoliten
bat janztea, eta gizonezkoeketxeanutzi dituzte, antza, berenalkandoraeta jakadotoreak. Ibonek
panamarroizkogaltzaketamarineljertseurdinbatdaramatzasoinean.
Aurkezleak Ibonen izenaesanduenean,Serarenalbokoneskakaskoz txalogehiagoegindu
besteenkasuanbaino.Serabegirageratuzaio,galdezkabezala.Harkirribarreegindu.
-Anaiagazteadut.
Imajinatubeharzuen,noski.Eserlekuhutsa,ongietorriberoa,begigaztainkaraargiberdinak.
Serakbaiezkoaeginduburuaz,alai,etaeskualuzatudu.
-Sera.
-Quéserá,será!NiArannaiz.
Haren aurpegia argitu egin da irribarre egitean. Aranek bazekiela Sera agertuko zela, esan
dio.Etaberegonbidatuakgertatukodenaulertudezanahalegindukodela.Serakbaiezkokeinuaegin
dio, esker onez. Iboni begiratu dio. Hortxe dago, eskuak patriketan. Agertokiko gazteena da, alde
handiz.Anai-arrebakbegiberdinakdituzte,larruazalkolorebera.
-Ibonekezzidanesanbertsolariazenik.
-Gauza asko gordetzen ditu Ibonek -erantzun du Aranek-. Orain arte ez da lehiakide
arriskutsuaizan.Bainaezzaiotalenturikfalta,finalerainoiritsidaeta.
Aurkezleakarretaeskatudulehensaioarihasieraemateko.Lehiakideekrolakantzeztubehar
dituzte, binaka. Serari «Zein da nire lanbidea?» eta inprobisaziozko beste telesaio batzuk etorri
zaizkiogogora,bainatxunditutageratudabertsolariakkantuanhasidirenean.Ezzaiebakarrikgaibat
ematen,neurriaerebai.Segundogutxibatzukbesterikezduteistoriobatasmatu,doakiondoinubat
pentsatu,neurriraetaerrimaradoitzendirenhitzakaurkituetakantatzeko.Musikaririkgabe,inolako
aurreprestakuntzarikgabe.
Noizean behin, Aranek ingelesezko hitz gako batzuk zirriborratzen ditu ekarri duen
koadernoan,etaSerarierakutsi.Sistemahorriesker,Serakulertudubertsolariekumorezetaadorez
kantatzen dutela ematen zaien edozein gairen inguruan. Lehiakide batek zutik jarri ditu ikusleak
telefono dei bat irudikatzean, zeinean Donald Trump saiatzen baita Hillary Clintonen inguruan
gizalegezmintzatzen, baina ezin eutsi eta behin eta berriro deitzenbaitioHillajajajari. Beste batek
zeure kabuz oporretan joatearen tristezia ederraz kantatu du. Lehiakideei puntuak ematen zaizkie
edukiarenkalitatearen,hizkuntzaaberastasunarenetaabestekogaitasunarenarabera.
Aranihatzak inurritzenari zaizkiohainbestezirriborratzearekin,bainaSerakosoestimatzen
du, hartara esaten ari direna jarraitu dezakeelako. Ibonek di-da planteatu du bi zerbitzari edaria
agortudelakonturatudireneszenabat.IkusleakbarrezlehertudiraIbonekkantatudueneanseguru
dagoelaazaroaren31netortzekoesanziolahornitzaileari.
Atsedenaldianepaileekerabaki behardute zein izangodirenbi finalistak. Serak galdetudu
Ibonekaukerarikbaoteduen.Araneksoinakjasoditu.Musugorritutadago,kopetaxukatzenarida.
Baietzesperoduela,esandu,halaesperoduela.
Serakerebai.
Epaileekaurkezlearientregatudioteerabakia.Aurkezleakpaperairakurridu,harridurakeinu
batagertuduetamikrofonorantzabiatuda.Odeidalehenfinalista.Aranekesanduezdelaharritzen,
bere faboritoa zela. Bigarren finalista bai, sorpresa izan da. Aran garrasika hasi da; Sera, txaloka.
Finaleansartudabegiakberearrebarenakbezainpolitakdituenmutikogaztea.Zergatikososeguru
ezegonarren,besarkadahandibatemannahikoliokeenmutikogaztea.
Azkenegitekoaezdatxantxetakoa.Orainbiokkantatubehardutenistorioan,senar-emazte
batzuk amildegi baten ertzean dabiltza, txango batean. Bi bertsolariek azaldu behar dituzte
bikotearen sentimenduak, bai istorioari jarraipena eman ere. Hamar lerroko hiru bertsotan esan
behardute,seietazazpisilabenarteantxandakatuz,etabilerrozbehinerrimatueginbehardu.
Odei kanpora eraman dute buruz burukorako, Ibonek kantatuko duena entzun ez dezan.
Mutila bakar-bakarrik dago agertokian. Eskuak patriketan, burua tente, kontzentratuta. Isiltasuna
hedatuda.Serakarnasarieutsidio,baiAranekere.Nebaribegiratzeraezdaausartzen,etaaulkiaren
azpikoprograma-liburuxkarisodago.Ile-xerlomeheakbelaunetarainoiristenzaizkio.
KantuanhasidaIbon.Apurbatzalantzatiaduahotsa.Serakberealbokoarenoihuitoaaditu
du. Gainerako ikusleen erreakzioagatik, konturatu da Ibon ezohiko zerbait egiten ari dela, batzuk
marmarrean aditu ditu. Lehenbiziko bertsoaren ondoren txalo beroak hartu ditu. Segundo batzuk
emandizkioIbonekbereburuari,pentsatzeko.Serakezkerretarabegiratudu.Aranekbiraegindueta
esandio:
-Guregurasoezarida.Dibortziatutadaude.Aitakeginzuenagatik.
Serakbaiezkoaegindu.Zerbesteegindezake?Ibonekaurrerajarraitudu.Inguruandauden
pertsonabatzuekbadakite,antza,Aranharenarrebadela,ezbaitiotebegirikkentzen.Harenbegiek
liburuxkaniltzatutajarraitzendute.Ibonenahotsetikateradaitekeistorioakeraginaduelaharengan,
baina hotz jarraitu du. Segundo batzuetan erabateko isiltasuna egin da, baina gero bigarren
ahapaldiak lehenbizikoak baino are txalo gehiago ekarri ditu, Ibon azken bertsorako prestatu
bitartean.Aranekezduhitzegitekogogorik,bainaSerabegiradauka,galderezbeteta.
-Ama ez da bizi. Bere buruaz… -Aranek keinu bat egin du, baina gero ematen du nahiago
lukeelaeginezbalu.
Orduan Ibonosterahurbildudamikrofonora. Txistua irentsi du. Lehen lerroahasi du. Sera
zenbatzenarida.Zazpisilaba,zehazki.Geroseikolerrobat.Geroberriz…Ibonilotueginzaiomihia.
Geroikusleeibegiratudieestreinakoaldiz.Beldurragarbiagertudaharenbegietan.Ezindujarraitu.
Burua erortzen utzi du. Ikusleei «Ooo» leun bat itzuri zaie. Ibonek sakon hartu du arnasa, eta
mikrofonoaeskuetanestutudu,jarraitzekoprest.Ahoazabaldudu.Bainahandikezdahotsikirten.
Begira jarridaSeraren,ez,arrebarennorabidean.Gero indarrez itxiditubegiak.Pausobategindu
atzerantz,mikrofonotikurrun.Aurkezlearikeinutristebategindio,bereaulkianeseridaetaeskuez
estali ditu begiak. Segundopare batez ez da hotsik aditu, eta gero esku-zarta itzel batek hartu du
kiroldegia.Besteakbezalaxe,Serazutik jarrietatxalo jokahasida,geroetasutsuago. Ibonekezdu
finalairabaziko,bainagutxitangertatzendiragaurkoabainosaiozirraragarriagoak.
Orduan begiratu dio alboko neskari. Bere aulkian eserita jarraitzen du, ez da zutitzera
ausartzen,etaezintasunezkokeinubatezeskuinerasodago.Serakzutitzenlagundudio.Jendeahari
begiradago.Serakbesoazinguratuduneska.
3.
Autorasartudira.Ibonekesandiozuzenjarraitzeko,geroezkerrerajoetaherriaatzeanuztenduen
errepideahartzeko.Bideseinalebatekdio15kilometroraamaitzendelaerrepidea.
-Naturerreserbabatdagobestemuturrean.Harantzjoangogara-esandu.
Hasieran,errekabatijarraitzendioerrepideak,haranbateanbarrena,baina,auzotxikibatera
iristean,mendietan gora egiten du. Errepidea estuagoa eta pikoagoa da hemen. Bustita dago, eta
asfaltoa, hostoz estalita. Serak ez du azkarregi gidatu nahi hainbeste bihurgune artean, baina
azeleragailua sakatu behar du abiadurarik ez galtzeko. Eguzkiak zuhaitzen artetik distiratzen du;
beraz,emakumeakikuspegiargiaizatenkontzentratubehardu.Ibonekereezdutxintikatera.Bilaari
daberemotxilan.
Minutu batzuk eman dituzte sigi-sagamendian gora. Landen ikuspegi ederra agertzen zaie
tarteka.Mendi-txirrindulari batzuk goraka ari dira garapen txikian, errepidean ezker-eskuin eginez.
Serakabiaduramotelduetaoinaazeleragailutikaltxatudulehenmartxasartzeko.Errepideazabaldu
arteezduizantxirrindulariakaurreratzekoadorerik.
-Bartluzarogeratualzinen?-galdetudu.
Ibonekburuaastindudu.
-Ez. Odei zoriondu behar nuen, noski, eta antolakuntzakoekin eta beste batzuekin jardun
nuenpixkabatean,bainasegituan joanginen.Tira,ongiegonzen finaleanegotea, jakina.Bainaez
nuenhorrelabukatzeanahi.
Bide seinaleen arabera, bi kilometro errepide besterik ez da geratzen. Bihurgune batean
zelaitxoirekibatazalduda.Ibonekhatzazerakutsidu,etabertanaparkatudezakeelaesandioSerari.
Inguruan dabiltzan bakarrak dira, eguraldi bikaina eginagatik ere. Serak goroldio gainean aparkatu
etamotorraitzalidu.OrduanjabetudaIbonekapenasduelabizarrik.Bixarxerlobakanbatzukbehe
barailan,besterikez.Gehiagodeladirudi ileabeltzadelako.Autotik irtendira.Porlanezkomahaiak
daudepiknikegiteko,etabizakarrontzi. Ibonekmotxilatikateratakoplastikozkopoltsabatbotadu
zakarrontzibatera.
Errepidearen beste aldean, aldapa igotzen erraza da. Baina Sera zurrunduta dago eserita
egotetik, eta kostata samardabil. Ibonurrats batzuk aurreragodoa.Handikpixkabatera, goialdea
iritsidute.Seraarnasestukaarida,bainahatsaetorriahalajabetudaingurukoisiltasunerabatekoaz.
Ez da aditzen ez behi zintzarririk ez txori kantarik. Berdetasunetik gailentzen den harri zabal bat
aurkitu du Ibonek eta bertan eseri da. Handik mendien ikusmira liluragarria dute aurrean. Sera
ondoaneserizaio.Zenbaitmendigailurdituzteaurrean.Haitzgrisakkonoberde-marroienestalkiak
balira bezala. Ikuspegia barneratudute, astiro. Zerbait dabil hegan. Sairenbat, edo agianbelatzen
bat?Zirkuluzabalakegitenaridahegoakinarrosigabe.
-Hemen jada ez da inor bizi -esan du Ibonek-. Errepidea mendilerro honen atzean
bukatzenda.
-Beraz,zuretzatmunduarenamaieraezdaitsasoa,lurrabaizik.-Serakirribarreegindu.
Ibonekezduerantzun.
-Herriko jendea sarri etortzen da perretxikotara, edo masusta bila. Kanpotarrak ez dira
etortzen,errepideaezerezarenerdianbukatzendelako.Beraz,geuremundutxoadaukaguhemen.
-Bertanjaioaalzara?
-Bai.Aitaetaamabezala.Eskualdehaugureodolada.
-Ulertzenduthorrenbestemaitatzea.Haindaederra.-ZinezaridaSera.
-Horixeduguzigorra-esanduIbonek-.Hauhaindazoragarria,ezzaigubururatzenbesteinon
bizitzea.Etahemengeratzengara.Paradisuanharrapatuta.Etahartara,paradisuaizateariuztendio.
Serakbaiezkoaegindu,ulertzendu.Ibonekmotxilatikbotilabatsagardoateraetazuzenean
edandubertatik;geroSerarieskainidio.Harkezdakiedanbeharduen,itzuleranpasatubeharreko
bihurguneguztiakgogoan.
Ibonekzalantzasumatudio.
-Pixkabatekezdizukalterikegingo.Iaezdaukaalkoholik.
Seraktragoxkabatzukhartuditu.Osoonadago.
-Lasterketak egiten zituzten hemen. Lehenik botila bat sagardo bana edaten zuten hemen
goian, eta gero norgehiagoka aritzen ziren haranera nor jaitsi lasterren beren auto zaharkituetan,
OpelKadett,Taunusetaantzekoetan.Nireaitaaskotanlehiatzenzen.
-Ezzenezbeharrikgertatzen?
Iboneksorbaldakjasoditu.
-Orainezduinorkegiten.Jarraitukoaldugupixkabatean?
Eskuin aldea seinalatu du. Ez dirudi igoera malkartsua denik, eta zuhaitzen lerrotik gora
iritsikolirateke.Seraadosegonda.Zutitudiraetabideariekindiote.
-Aitarekinbakarrikbizialzara?
-Halaxeda.
Serak jakin-minezko begirada bat zuzendu dio, gehiago espero du. Ibon ezbaian geratu da
pixkabatean.
-AranDonostianbizi da, bere kabuz. Sarritan joatennaiz hara. Baina ezindut aita bakarrik
utzigauez;beraz,betiitzultzennaizlotara.
-Zerdu,bada?-Bideestuada,harrizkomailakdaudegoraegiteko.Ibondoaaurrena.Arnasa
guztiarenpremia izangodute igoerahonetarako.Serakbadakihorrek isilikegotekoaukeraematen
diolaIboni.Etaongiiruditzenzaio.
GailurrazapaldudutenarteitxaronduIbonek.
-Pixkanaka hasi zen. Gero eta gutxiago irteten zen, batez ere ama joan zitzaigunetik.
Isiltasunanagusitu zen.Etxean,bainaharenbaitanerebai.Ez zuengehiago sozializatzen,etabere
oskoleansartuzen.
-Zergatik,baina?Etanolatanhasizenhura?-galdetudioSerak.
Ibonek ingururabegiratudu.Errepideaberrogeitahamarmetrobeheragodago,etahandik
zuzenjaistenda.Zelaiirekiakdirahauek,etaaldapak,pikoak.Ibonekharantzzuzenduduhatza.
-Horhasizendena.
Ordu erdi bat behar izan dute «horra» iristeko. Bide luzeari lotu zaizkio, arriskutsuegia delako
zuzeneanjaistea.Bidezidorraknahikolabainkordaudebestelaere.Zuhaiztibatzeharkatudute,baina
orainbideagarbidagoberriz. Seraknahi lukeenbainoozenagohitzeginbehardute, errekabaten
zaratagatik.Urarengainekozementuzkozubitxobateanbukatzendabidezidorra.Ibonharantzabiatu
da,etabertangeldituda.Serakingururabegiratudu.Haranamendizinguratutadago,katiluitzelbat
balitzbezala.Errepideaksigi-sagaegitenduehunmetrogorago.
UmegaraitiklagunakzirelaesanzionIbonekbeherabidean.BereaitaetaXabier.Elkarrekin
jolasten ziren kalean, elkarrekin joaten ziren eskolara eta elkarrekin etxeratzen ziren arratsaldean,
elkarrenondoanbizi zirelako. Jostailuberdinak zeuzkaten,motozikletaberdinaerosi zuten,musika
etaneskaktrukatzenzituzten,etaautobereansartzenzirenmendilasterketakirabazteko.
-Etagerobiekizanzutenfamilia?-galdetuduSerakzubikoharmailabateaneseribitartean.
-Biak ezkondu ziren herriko neska banarekin. Han ez zegoen emakume askorik, eta afera
gorabeheratsuen halako nahasketa bat izan zen. Baina ongi atera zen. Aitak lantegimekaniko bat
zeukan, eta bertan konpontzen zituen autoak, bizikletak eta motozikletak. Eta lantxo bat zeukan
alboanmezularigisa,paketeakhiribururaeramatenetaabar.Amakokindegianegitenzuenlan,eta
jendeak hara jotzen zuen kafe bat hartzera eta gozopilak jatera. Umetan, Aran eta biok askotan
joaten ginen hara tripa betetzera. Xabierren emazteak ere bertan egiten zuen lan, baina hura eta
gureamaezzirenberensenarrakbezainongimoldatzen.
-Etahorrekamaituzuenadiskidetasuna?
Ibonekburuaastindudu.
-Xabierpolitikansartuzen.Etaezzenherrikojendearengustukoaizan.PartidoPopularrean
sartu zen. Francoren tropeletik zuzenean, bertakoek ziotenez. Gure herria oso harro zegoen bere
euskal ondareaz, noski, eta edozein frankistak izango lituzke arazoak hemen. Xabierren familia,
ordea,sinetsitazegoenestatubatubakarraizangozelaonenajendearentzat.EtaXabierazkarbihurtu
zenmuntakopolitikarieskualdean.
Ibonek arrautzopil ogitarteko bat atera du motxilatik, eta Serari eskaini dio. Hark uko
egindio.
-Halaere,aitaetaXabieradiskideak izatenmoldatuziren -jarraitudu Ibonek-.Gogorrazen,
baina aitak zioen gai zirela beren adiskidetasunapolitikatikbereizten. Politikazmintzatu ez, horixe
egiten zuten.Mendira joaten jarraitu zuten, oinez edo autoz.Aitak autobat konpontzen zuenean,
gorainoigoetaitzuliegitenzen,probamoduan.
Ibonekkoskegindioogitartekoari,etaisilikgeratudatartebatean.
Serakingururabegiratudu,mutilaridenboraematearren.Autobatdoabehekoerrepidetik,
etamantsotzenaditudutemartxaaldatuduenean.Ibonzutituetazubiarenbestemuturrerajoanda.
Aldehartakoharmailakerakutsidizkio.Puskatutadaude,barraindargarriakageriandaudeporlaneko
pitzaduretan.Oinarizementupuskabatfaltazaio.
-Xabierrek hemen galdu zuen bizia. Halako batean, laurogeita hamarreko hamarkadaren
amaieran,huraetaaitamendianbeherajaitsizirenautoz,batabestearenatzean.Xabiererrepidetik
irten zen, eta amildegira erori. Haren autoa zubi honen oinean gelditu zen.Hamaika zilipurdi egin
ondoren,noski.
Sera so geratu da. Jabetu da talkak ez zituela bakarrik harmailak kaltetu; egitura osoa
dagoerasanda.
-Etazureaita…?
-Esanzuenezin izanzuelaezeregin.Harrigarria zela,bainaXabiergunezuzenbatean irten
zelaerrepidetik,etaamildegianbeheraegin.
-Etaezinizanzionlagundu?
Ibonekezezkokeinuaegindu.
-Ezetzesanzuen.BainageroETAkkomunikatubatkaleratuzuenesanezXabierhiltzealortu
zutela.Horrekzalantzakpiztuzituen.
-Ikaragarriaizangozenzureaitarentzat.Orduan,susmagarrijoalzuten?
-Ez dakit jendeak zer uste zuen. Baina aitak zioen istripu hutsa izan zela. Hala ere, haren
ondorendenaaldatuzen.Ezagunbatzukhasizirenaitasaihesten,bezeroakgalduzituen;amakezin
zuenjarraituXabierrenemaztearekinlanegiten,etaaldeeginbeharizanzuen.Gauzaklarrijarriziren
etxean.Dirugutxiago,tentsiogehiago.Gurasoenarteaneretentsioaksortuziren.Geroetamaizago
aditzen genituen eztabaidan. Gauean Aran eta biok elkar besarkatuta egoten ginen, baina
alferrikakoa zen. Aranek otoitz egiten zuen maitasun eskean, baina debaldetan. Aita gero eta
gutxiago irtetenzenetxetik, lantegian langutxiagozeukalako.Mezularitzaereutzieginzuen,baina
ez genekien zergatik. Eta jada ez zen etxetik irteten. Pixkanaka, jasanezin bihurtu zen etxean.
Hasieran, gu oheratu eta gerorako uzten zituzten sesioak, baina amaieran ezin izaten zuten
horrenbesteitxaron.Sumendialehertzekozorianzegoen.
-Etaazkeneanlehertueginzen?
-Azkeneanamakaiztoalepoanjarrizionaitari.Iahitzezhitz.Gaubateanharenaurreanjarri
zen,eskuanzerbaitzeramala.Dagoenekoahaztuzaitaiztobatotezen,bainasukaldetresnarenbat
zeukaneskuan.Aranetabiokatebilduarenatzeangeunden,bainahaiekezzirenkonturatuereegin.
Amakerasoegingozionaitakargietagarbiazaltzenezbazuenzergertatuzenamarenbizitzahain
errotikaldarazizuenegunhartan.Azkenean,aitakaitortueginzuen.
-Ezzelaistripubatizan?
Ibonek baiezko mutua egin du. Motxila bizkarreratu du. Bidezidor beretik itzuli dira.
Geroxeago atzean utzi dute erreka eta berriz zeharkatu dute basotxoa. Narotasuna zabaltzen da
hemen.Zuhaitzenarteantartehandiakdaude,etalurraktapizmarroihandibatdirudi.Serakorbela
ostikatu du.Orain gora egin behar dute atzera berriz, eta ibileramantsotzen saiatu da Sera, gaiaz
hizketan jarraituahal izateko. Ibonenaurrean jarri da, atzerantz ibiltzen.Mutilakmezuaulertudu.
Geldituegindira.
-Aitortu zuen bere mezulari lana ez zela hain tolesgabea. Aita harremanetan zegoen
ETArekin, herriko gorabeheren berri ematen zien eta gauzak garraiatzen zizkien. Baliteke inguruko
mendietanarmakezkutatuizana.Horretarakoaukeraaskodaudehemen.Denaden,halakobatean
Xabier exekutatzeko agindua hartu zuen. Gau hartan esan zigun ez zela ausartu ezetz esaten, eta
asteakemanzituelazereginjakingabe.Ezinzuenbereadiskideatirokatu.Halaere,Xabierbezalako
euskaldunenaurkakopolitikariakhilbeharrazegoelaustezuen,etaezinzionukoeginETArengandik
zetorrenagindubati.Azkeneanerabakibathartuzuen.
Xabierrieskatuzionmendianberarekinelkartzeko,etadesafioeginzionzein lasterragojaitsi.Gune
luzehorretanerrepideanahikozabaladabiautohartzeko.AitakautoaXabierrenarenondoan jarri
etaerrepidetikkanpobultzatuzuen.
Serak zuhaitz bat aurkitu du, hartan bermatzeko. Aurrean du Ibon, oinekin orbelean
zirkuluakeratzen.
-Aitaautora jaitsi zen,aztarnakezabatuetaberebertsioa sinesgarriegiteko.Gero laguntza
eske abiatu zen.Uste zuenhartara libratu ahal izango zela. Bere istorioari eutsi zion, baita jendea
bereazalpenakzalantzanjartzenhasizeneanere.Bainaorekagalduzjoanzen.Biurteemanzituen
ezeresangabe,amakhitzegiterabehartuzuenarte.Gauhartan.
-Eta zure ama ezin izan zen informazio horrekin bizi? Bart kantuan aipatu zenuen
amildegihori…
Ibonekbaiezkoaegindu,astiro.
-Indarkeriaestalinahiduennorbaiteketsai ikusezinbatsortzendu,garaituezindezakeena.
Harrezgeroztik,aitabenetanexistitugabebizi izanda.Ezindajendearteanbizi,bainabakarrikere
ezindaegon.Bereburuarengainekokontrolorogaldudu.
Ibonek atzeko eserlekuan utzi du motxila. Serak autoa abiarazi du. Gero bigarren martxa
sartuduberehala,etahortikaurreraautoakberekabuzegindumendi jaitsiera.Xabiererrepidetik
irtenzenguneanaluminiozkobabes-hesibatdago,zuri-gorrizmargotua.