Download - SAREAK
SAREAK
1IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA
SAREAK
• DEFINIZIOA: Bitarteko fisiko (kableak) edo haririk gabeko loturetatik informazioa, baliabideak eta zerbitzuak konpartitzen dituen konputagailu edo gailu multzoa da. Informazio hori banda zabaletik joaten da, geroz eta haundiago orduan eta transmisio abiadura haundiagoa.
2IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA
SAREAK
• SAILKAPENA:– Estalduraren araberakoak
– Topologiaren araberakoak
– Erlazio funtzionalaren araberakoak
PANLANMAN
WAN
IZARRA
BUS
ERAZTUNA
EGITURA HIBRIDOAK
3IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA
BEZERO-ZERBITZARI
PAREKOEN ARTEKO KOMUNIKAZIOA
SAREAK
• ESTALDURAREN ARABERA– PAN (Personal Area Network): Sarbide puntutik hurbil
dauden bat baino gehiagoko gailuen arteko konputagailu-sarea da. Gailu hauen artean ordenagailuak, Interneterako sarbide puntuak, telefono mugikorrak, inprimagailuak. Metro gutxiko eremuko sareak dira eta erabilera pertsonalerako.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 4
SAREAK
• ESTALDURAREN ARABERA– LAN (Local Area Network): LAN sareak toki
txikietara mugatzen dira, gela bat edo eraikin bat.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 5
SAREAK
• ESTALDURAREN ARABERA• LAN SAREAREN EZAUGARRIAK
– Espezifikoki ezarritako kable multzoa.– 1Mb eta 1Gb arteko transmisio ahalmena.– Hedapena 3 km baino txikiagokoa iztea.– Erabilitako trasnmisio bide sinplea(kable koaxiala, zuzntz
optikoa, telefono kablea,……).– Bai hardwarean zein softwarean egin daitezkeen aldaketa
errazak.– Konektatutako gailu mota eta kopuru haundia.– Beste sareekin konektatzeko aukera.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 6
SAREAK
• ESTALDURAREN ARABERA– MAN (Metropolitan Area Network): Hiri batean zehar
hedatzen dira, ondoz ondo ez dauden erakinak barne. LAN eta MAN sareen artean CAN (Campus Area Network) sareak daude, unibetsitate-campus batean zehar hedatzen direnak, hain zuzen ere.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 7
SAREAK
• ESTALDURAREN ARABERA• MAN SAREAREN EZAUGARRIAK
– Internet zerbitzua eskaintzen duten hornitzaileengatik inplementatuak dira, normalean zerbitzu telefonikoa eskaintzen dizuten hornitzaileengatik.
– GByte ugariko transferentzia tasa eskaintzen dute, eta protokolo desberdinak erabiltzeko aukera ematen dute.
– Errendimendu handiko sareak dira.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 8
SAREAK
• ESTALDURAREN ARABERA– WAN(Wide Area Network): Zabalera handiko sareak dira,
MAN ugariz osaturikoak, adibidez: Internet.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 9
SAREAK
• ESTALDURAREN ARABERA• WAN SAREAREN EZAUGARRIAK
– Erabiltzaile programak exekutatzeko makina jakinak (hortara dedikaturiko makinak) ditu.
– Datu-konmutazio elementuak dauzka, adibidez: bideratzaileak (enrutadores).
– Datu transmisioa zuntz optiko edo satelite bidezkoa da.– Ofizinak herri bateko leku desberdinetan eta kontinente
desberdinetan dituzten enpresentzako WAN sareak eraiki ohi dira batzuetan.
– Zabalera haundiko eremeutan hedatzen da.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 10
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: Sareari emandako forma logikoa sare kablea hedatzen den moduaren arabera.– IZARRA
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 11
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: IZAR SAREA– EZAUGARRIAK
• Izar sare batean lanpostu guztiak nodo zentral batekin zuzenean konektaturik daude (Hub, Switch,…).
• Topologiarik erabiliena da.• lanpostu batek huts egin ezkero sarea ez da gelditzen, ez du
inolako eraginik beste lanpostutan.• Matxurak antzemateko eta isolatzeko oso erraza da.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 12
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: IZAR SAREA– EZAUGARRIAK• Modularitate handia. lanpostu berriak gehitzea eta
aldatzea erraza da.• lanpostu bakoitzak hub zentralera bere kable propioa
duenez ez dago talkak izateko arriskurik .• Instalatzeko erraza.• Nodo nagusiak huts egin ezkero sarea erori egiten da.• lanpostu zentralaren ahalmenaren arabera dago
sarearen erantzun-abiadura, normalean bus eta eraztun topologiak baino motelagoa izanik.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 13
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: Sareari emandako forma logikoa sare kablea hedatzen den moduaren arabera.– BUS
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 14
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: BUS SAREA– EZAUGARRIAK• lanpostuaren eta kanalaren arteko komunikazioa full-
duplexa (bi bidetako komunikazioa, aldi berean mezuak bidali eta jasoz) da.• Kanaleko muturrak terminal buruetan bukatzen dute.• Erabiliena 2000. urterarte, switch-ak erabiltzen hasi
ziren artean.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 15
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: BUS SAREA– EZAUGARRIAK• lanpostu baten hutsegiteak berari bakarrik eragiten
dio.• Modularitatea: lanpostuak jarri eta kentzeko erraza.• Instalatzeko erraza.• Bus-ak huts egiten badu, sarea erori egingo da.• Mezuak euren artean oztopatu ahal dira (talkak).• Matxurak isolatzeko ez da erraza. Ekipo guztiak banaka
ikuskatu behar dira.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 16
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: Sareari emandako forma logikoa sare kablea hedatzen den moduaren arabera.– ERAZTUNA
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 17
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: ERAZTUN SAREA– EZAUGARRIAK• Bus sarearen luzapena da, hau da, bi muturrak lotuz
gero. Eraztun sarean informazioa konputagailu batetik bestera noranzko berean doa begizta itxi batean.• lanpostu bakoitzak seinalea birsortzeko eta
berrigortzeko errepikagailu bat dauka, mezua aldameneko lanpostura emanez.• Transmisio abiadura handiak lor daitezke.• Erroreak oso gutxi dira.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 18
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: ERAZTUN SAREA– EZAUGARRIAK• Sarea ez dago nodo zentral baten menpean.• Errepikagailu baten hutsegiteak gainerakoei eragin ahal
die.• Sarea birkonfiguratzeak funtzionamendua eteten du.• Instalazio neketsua.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 19
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: Sareari emandako forma logikoa sare kablea hedatzen den moduaren arabera.– SARE HIBRIDOAK
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 20
SAREAK
• TOPOLOGIAREN ARABERA: SARE HIBRIDOAK– EZAUGARRIAK• Bi edo gehiagoko topologia desberdinen nahasketa bat
da. Honela topologia estandar bat ez da gauzatzen.• Sarearen konplexutasunagatik edo nodo kopuruaren
handitzeagatik ezartzen den topologia da.• Kostu handia daukate mantenu eta administrazio
aldetik.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 21
SAREAK
• ERLAZIO FUNTZIONALAREN ARABERA– BEZERO ZERBITZARI• Zerbitzaria makina espezifiko bat bat, sare mota
honentzako garaturiko sistema eragilea erabiltzen . Lan lanpostuek zerbitzariak eskeinitako baliabideak konpartizten dituzte.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 22
SAREAK
• ERLAZIO FUNTZIONALAREN ARABERA– PAREKOEN ARTEKO KOMUNIKAZIOA• Lanpostu guztiek aldi berean zerbitzari eta lanpostu
papera bete dezakete. Norbaitek baliabide bat aurkeztuko balu besteei eskaini ahalko die.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 23
24
• Lanpostuak (Bezeroak)
Sare lokal baten oinarrizko osagaiak
Zerbitzariak (hautazkoa)
Sare txartelak (NIC)
Kableak edo harrik gabeko transmisio gailuak (antenak).
Sistema Eragileak
Konpartituriko baliabideak: Sare inprimagailuak, fitxategiak, aplikazioak…
Gailu banatzaileak (distribuidores): Hub, Switch, Router…
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.– Lanpostuak (Host): Informazioa hasieratu eta prozesatzen
duten gailuak dira.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 25
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.
– Zerbitzariak: sareko bezeroei zerbitzuak eskeintzen dizkieten ordenagailuak dira. Bi motatakoak izan daitezke:
• Dedikatuak: soilik sare lanak egiten dituzte eta ezin daitezke bezero lanpostu bezala erabili.
• Ez-dedikatuak: sare lanak egiteaz gain, postu arrunt bezala erabiltzen dira.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 26
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.– Sare-txartela edo NIC: ordenagailu edo
inprimagailubati sare baterako sarbidea eta baliabideak elkarbanatzea ahalbidetzen dizkion gailu elektronikoa da.
Kablea Haririk gabekoak
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 27
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.
– Kable motak• Sare motaren arabera, lortu nahi den transmisio abiaduraren
arabera eta lortu nahi dugun hedapen geografikoaren arabera, kable mota desberdinak erabitzen dira:
Koaxiala Zuntz optikoa Pare kordatua
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 28
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.
– Kable motak• Koaxiala: telebistarentzat erabiltzen denaren antzekoa.
10 Mb segunduko abiaduran transmititzen du, 6000 metrorarteko distantzian. Adibideak:– RG58 (hedapen gutxiko LAN sareetan erabilia) eta RG59
(telebista seinalearentzako erabilia).
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 29
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.
– Kable motak• Zuntz optikoa: seinale elektrikoak erabili beharrean, argi
seinaleak erabiltzen ditu, zarataren (interferentzien) arazoa konponduaz. Banda zabalera askoz handiagoa eskeintzen dute, horregatik ehunka Mb segunduko abiaduran transmititu dezakete.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 30
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.
– Kable motak• Pare kordatua: kobrezko hariek osatua da, propietate
elektrikoak egonkortzen ditu kablean zehar eta inguruan egon daitezken beste kable pareek sortutako interferentziak murrizten ditu. Izar motako topologia duten konputagailu sareetan erabilia da. 100 metreko eremuetan 1Mb segunduko abiaduran transmititu dezake.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 31
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.
– Gailu banatzaileak (dispositibos distribuidores): Sareko lanpostuetako seinale elektrikoak kontzentratzeko, bideratzeko eta banatzeko gai diren gailuak dira.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 32
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.– Hub (Kontzentragailua): errepikatzailee moduan
funtzionatzen du, hau da, heltzen zaion datu-paketea edo trama konektatuta dauden ordenagailu guztiei bidaltzen die, hots, ordenagailu guztiek informazio bera jasoko dute.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 33
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.– SWITCH (Konmutadorea): konputagailu-sareak elkar
konektatzeko gailu elektronikoa da, teknikoki esanda sare kontzentratzailea da, beste baliabide gehiago dauzkan arren. Switch baten bidez sare nagusia azpisare desberdinetan banatu daiteke.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 34
SAREAK
• OINARRIZKO OSAGAIAK.– ROUTER (Bideratzailea): konputagailu-sareak elkar
konektatzeko hardwarez eta softwarez osatutako gailu bat da. Zenbait IP dituen gailu bat da, IP sare desberdinen datu trafikoa ahalbidetzen du. Internet konexioa ahalbidetzen du.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 35
SAREAK
• SARE SISTEMA ERAGILEAK.– Sarea eta bere baliabideak kudeatzen dituen programak
dira. Oinarrizko 2 mota desberdintzen dira:• Puntutik punturako sareentzako Sistema Eragileak: ordenagailuek
estatus bera dute, nahikoa de ordenagailu bakoitzak, Windows 7,8,10 edo Ubuntu, Apple,etab. Edukitzea.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 36
SAREAK
• SARE SISTEMA ERAGILEAK.– Sareentzako eta bere baliabideak kudeatzen dituen
programak dira. Oinarrizko 2 mota desberdintzen dira:• Sareentzako sistema eragile dedikatuak: hauek sistema eragile
bereziak dira sarea, aplikazioak, etab. kudeatzeko aukera eskeintzen dutenak.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 37
SAREAK
• KONPARTITUTAKO BALIABIDEAK.– Sareak eskeintzen dituen abantaila nagusienetako
bat, hardware eta software baliabideen banaketa da. Honek suposatzen duen aurrezpenarekin.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 38
• Inprimagailua
• Eskanerra
• Biltegiratze unitateak: disko gogorrak.
• Irakurketa/Grabaketa unitateak:CD/DVD
HARDWARE
SAREAK
• KONPARTITUTAKO BALIABIDEAK.– Sareak eskeintzen dituen abantaila nagusienetako
bat, hardware eta software baliabideen banaketa da. Honek suposatzen duen aurrezpenarekin.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 39
SOFTWARE• Fitxategiak, karpetak.
• Aplikazioak, programak.
SAREAK
• PROTOKOLOA– Bi konputagailu bien artean komunikatu ahal izateko arau multzoa
da, biek hizkuntza berdina ulertu beharra daukate. Guk ikusiko duguna komunikazioan protokolo estandar bat da, TCP/IP protokoloa (Transmission Control Protocol/Internet Protocol). Edozein ordenagailuk Interneten informazioa jasotzeko eta bidaltzeko erabiltzen duen lengoaia da, horregatik diogu estandarra dela.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 40
SAREAK
• PROTOKOLOA
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 41
Informazioa paketetan zatitzen duena eta helburuan jaso ahala berriro ordena egokian batzen dituena.
Bidalitako pakete bakoitza identifikatzen du bere helbide egokiarekin.
PROTOCOLOPROTOCOLO
TCP / IP
SAREAK
• PROTOKOLOA– IP helbidea
• Sarera konektatutako gailu bakoitzak ip helbide bakarra eduki behar du identifikazio eta lokalizazio egoki bat eman dadin.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 42
xxx.xxx.xxx.xxxBi konputagailu sare berdinekoak izan daitezen, sareari dagokion ip helbide bera eduki behar dute.0..255
SAREAK
• PROTOKOLOA– SARE MASKARA• IP helbidearen egitura bereko lau zenbakiren
sekuentzia. IP heldidearen zein atalek identifikatzen duten sarea eta zein ekipoak adierazten du.– Adibidez: A MOTAKO sareetan maskara 255.0.0.0 da, horrek
esan nahi du lehenengo bit multzoak sarea identifikazteko direla eta gainontzekoak ekipoak identifikatzen dituzte.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 43
SAREAK
• PROTOKOLOA– IP klase pribatuak.
IES HERNANI BHI 1. BATXILERRA 44