Download - Lehen Mundu Gerra
![Page 1: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/2.jpg)
GERRAREN AURREKARIAK(1890-1914)
• Alemaniaren politika – XVIII. mendetik Europan Orekaren Teoria. – Alemaniaren Batasunak (1870) oreka apurtu. – 1890era arte Bismarcken politika realpolit. – 1890etik aurrera Guilerrmo II.aren politika Weltpolit.
• II. Industrializazioa– Hazkunde ekonomiko ikaragarria: hedapen
eremua handitzeko beharra, merkatuak zabaltzeko eta lehengaiak lortzeko.
![Page 3: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/3.jpg)
• Kolonialismoa– 1870tik aurrera inperialismoa gertatu:
potentziek beste kontinenteak menperatu nahi.
• Nazionalismoa– Gatazka nazionalistak: inperioaren nagusitasuna
eta estatu gabeko nazioen aldarrikapenak.
• Alemaniaren politikaren, II. Industrializazioaren, Kolonialismoaren eta nazionalismoaren eraginez piztu Lehen Mundu Gerra.
![Page 4: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/4.jpg)
BLOKEEN SORRERA(1890eko hamarkadatik
aurrera)• Aliantza Hirukoitza: Alemania,
Austria-Hungaria eta Italia, Bismarcken diplomaziaren interesen arabera eratuak.
• Entente Hirukoitza: Erresuma Batua, Frantzia eta Errusia, Aliantza Hirukoitzeko erasoetatik babesteko sinatutako akordioen bidez eratua.
![Page 5: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/5.jpg)
BALKANETAKO KRISIA
• XIX. Mendean Balkanak Otomandar Inperioaren kontrolpean – Independentzia prozesuak Balkanak ezegonkortu.– Austria-Hungariak Bosnia-Herzegobina eskuratu. – 1912-1913ko gerran turkiarrak balkanetako
penintsulatik bota.
• Ondorioak– Errusiako interes estrategikoak: Mediterraneorako
irteera.– Serbiaren interes nazionalistak: Serbia Handia sortu. – Austria-Hungariaren interes politikoak eta ekonomikoak.
![Page 6: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/6.jpg)
BERRARMATZE POLITIKA
• Tentsioek eraginda armadak ikaragarri hasi
• Soldadutza ezarri
• Armadek, teknologia aldetik askoz ekipamendu hobea
![Page 7: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/7.jpg)
LEGITIMAZIO IDEOLOGIKOA
• Berrindartze moral harrigarria
• Abertzaletasun sutsua indartu (Alemanian)
• Oztoporik ez gerra pizteko
![Page 8: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/8.jpg)
GERRAREN HASIERA(1914ko ekainaren 28an)
• Frantzisko Fernando Artxidukeari Sarajevora egindako bidaian, bi atentatu jarri
• Serbiarren aldeko kide batek; Esku Beltz taldekoa
• Gerra abuztuaren hasieran deklaratu
![Page 9: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/9.jpg)
GERRAREN BILAKAERA
• Gerrako aurkari nagusiak– Aliantza Hirukoitza– Entente Hirukoitza
• Gatazkaren faseak– Mugimendu gerra– Lubakietako gerra– 1917. urteko gerra
![Page 10: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/10.jpg)
ATZEGUARDIAKO GERRA
• Gerra ekonomia– Milaka gizon eraman behar ziren gerra fronteetara eta
horrek gastu handiak ekarri.
• Estatuak ekonomian parte hartzeko beharra– Lehengaiak urritu, langile gehiago behar eta kontsumoa
erregulatu. – Emakumeak lantegietan lanean hasi, prezioek gora,
merkataritza trukeak zorroztu eta maileguak eskatzen hasi.
• Herrialde neutralak eta Estatu Batuak – Gerran eragina (hornitu).
![Page 11: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/11.jpg)
GERRAREN AMAIERA(1918ko azaroaren 11n)
• Gerraren amaiera Rethondes hirian sinatu– Potentzia aliatu garaileek eta Alemaniak.
• Alemanen armadan eta atzeguardian herritarren etsipena gehitzeak gerraren amaiera azkartu
• Ententekoen porrota Estatu Batuak gerran sartzetik eta Austro- Hungariaren gainbeheratik dator
![Page 12: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/12.jpg)
GERRAREN AZTERKETA
• Heriotza asko
• Galera materialak
• Estatu nazional berrien sorrera
• Aldaketak nazioarteko harremanetan
![Page 13: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/13.jpg)
BAKEAREN ANTOLAKUNTZA
• Printzipio nagusiak– Lehen Mundu Gerrak garai berria hasi.
– Baldintza gogorrak ezarri Alemaniari.
– Europako mapa berriak eratu.
– Inperio kolonialak berriro banatu.
– Ez zen lan erraza izan bakea antolatzea.
![Page 14: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/14.jpg)
• Bake itunak
– Parisen bildutakoak • Clemenceau (Frantzia), Wilson ( Estatu Batuak), Lloyd
George (Britainia Handia) eta Orlando (Italia).
– Herrialde bakoitzaren interesak• Estatu Batuetako presidenteak 14 puntu aurkeztu, bi
bereziki aipagarriak: nazionaltasunaren printzipioa ezartzea eta bakea mantenduko zuen erakundea sortzea; nazioen elkartea.
• Frantziak bi lehentasun zituen: Austro-Hungaria inperioa deusestatzea eta etsai zuen Alemania ahultzea.
• Britainia Handia Otomandar Inperioaren etorkizunaz eta britainiarren Ekialde Ertaineko presentziaz kezkatu.
• Italiak kosta Adriatikoko lurrak eskuratzeko nahia adierazi.
![Page 15: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/15.jpg)
• Nazio Elkartearen sorrera (1919)– 1919an Parisko Biltzarra egin zen eta
Nazioen Elkartea sortu.• Bakea zihurtatzeko eta gatazkak
konpontzeko eginbeharra zuen nazioarteko erakundea.
• Versaillesko Ituna (1919)– Herrialde galtzaileekin sinatutako ituna.
Alemaniari baldintza gogorrak ezarri.
![Page 16: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/16.jpg)
• Europako mapa berria– Austria-Hungaria, Errusia eta Turkia
galtzaileak.
– Frantzia, Italia eta Balkanetako zenbait herrialde irabazleak.
– Habsburgotarren Inperioa zatituta gelditu.
– Otomandar inperioak lurrak galdu.
– Europan estatu berriak sortu: Polonia eta Jugoslavia.
![Page 17: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/17.jpg)
• Naziotasun arazoa– Nazioen independentzia errespetatzea,
bertakoen hizkuntza eta kultura identitatearen arabera.
– Estatu berrien baitan gutxiengo nazionalak sortu.– Beste arazo bat: muga aldaketak.
• Etorkizuneko arazoak– Alemanak ez zeuden ados Ekialdeko mugekin.– Inperioen zatiketen ondorioz sortutako estatu
berriek ez zuten egonkortasunik.
![Page 18: Lehen Mundu Gerra](https://reader036.vdocuments.co/reader036/viewer/2022082320/56813da6550346895da76ea3/html5/thumbnails/18.jpg)