Download - LANGILE MUGIMENDUA
LANGILE MUGIMENDUA
Noiz
Industralizazioa gertatzean, XIX. mende inguruetan
Non
Industrial gune nagusietan:
- Euskal Herria
- Katalunea
- Madril
Zer da?
Errebindikazio taldea
Zergatik sortu ziren langile mugimeduak?
Industriaren garapenaren ondorioz landako eremuko langileak hirietara joan ziren. Hiriak langileez bete ziren eta herriak, aldiz, utsik geratu.
Industrializazioarekin batera langileen inmigrazioak ez zuen onurak soilik ekarri, nahiz eta aurrera pauso ikaragarria izan, hain zuzen, Espainiako lurraldeak garatu egin ziren, arazo larriak ere sortu ziren .
Arazoa
Langileen kopura asko hazi zenez arazo berriak azaldu ziren gizarte harremanetan.
Inmigrazio masiboak, hain zuzen, gizatea aldatu zuen. Ohitura, kultura, historia eta harreman mota ezberdinen arteko bizikidetzak desadostasunak ekarri baitzuen.
LANGILE ANTOLAKUNTZA
Milaka langile zeuden hirietan lan egiten, beraien herburu nagusia aurrera ateratzea zen.
Hala ere, enpresak industralizazio gertatzean egoeraz aprobetxatu ziren, langileak haien esku zeuden eta irabaziak handitzea nahi zituzten. Langilei oso gogor lanarazi zieten, egoera kaskarretan eta soldata ez bidezkoetan.
Egoera
Hasiera batean langileak egoerara moldatu ziren, beste irtenbiderik ez zuten (konformismoa).
Baina laister egoerak buelta eman zuen.
Kontzientzia hartu eta antolatzen hasi
ziren.
Powert point batetik ateratako argazkia
LANGILE ELKARTASUNA
Langileek elkartasuna erakutsi nahi izan zuten, guztiok egoera berberean zeudelako, horregatik elkarri laguntzeko elkarteak, kooperatibak edo langile elkarteak sortu zituzten. Baina baita grebak ere nagusiak izan ziren berain eskubideak aldarrikatzeko.
Helburua Lan eta gizarte hobekuntzak lortzea bizi-kalitatea hobetzeko
INDUSTRIALIZAZIO GARAIAN
MAKINEN AGERPENA
Makinekin batera funtzionamendu berria azaldu zen: arkarragoa eta modernoagoa.
ARAZOA
HASERREA
Langileen lana makinak egiten zuten, beraz, langile gutxiago behar ziren produkzio bera egiteko.
LUDISMO MUGIMENDUAK
LUDISMOA
Makinen kontra antolatutako mugimenduak
Greba gogor eta indartsuak. Langile asko
langabezian gertatu baitziren.
Zergatik du Ludismo izena?
Nedd Ludd mugimendu hauen bultzatzaile nagusia
izan zelako.
LUDISMO mugimenduaren inguruan egunkarian azaldutako berria
«En la tarde del viernes, alrededor de las cuatro, un numeroso grupo de revoltosos atacó la fábrica de tejidos pertenecientes a los señores Wroe y Duncroft, en West Houghton (...), y, encontrándola desprotegida, pronto se apoderaron de ella. Inmediatamente la incendiaron y todo el edificio con su valiosa maquinaria, tejidos, etc., fue completamente destruido. Los daños ocasionados son inmensos, habiendo costado la fábrica sola 6.000 libras. La razón aducida para justificar este acto horrible es, como en Middleton, el "tejido a vapor". A causa de este espantoso suceso, dos respetables familias han sufrido un daño grave e irreparable y un gran número de pobres han quedado sin empleo. Los revoltosos parecen dirigir su venganza contra toda clase de adelantos en las maquinarias. ¡Cuán errados están! ¿Qué habría sido de este país sin tales adelantos?»
Annual Register, 1812ko Apirilak 26
LANGILE MUGIMENDUA EUSKAL HERRIAN
XX. mendea
Gatazkak areagotu egin ziren Facundo Perezaguaren erradikalismoaren eraginez. Bilbon, Lehengo erakunde sozialista sortu zuenean. Hala ere, 1910eko meatzarien greba oso arrakastatsua izan zen eta, gertaera horien aurrean, langile abertzaleek erreakzionatu eta euren sindikatua eratu zuten:
Eusko Langileen Alkartasuna (ELA-STV)
Jatorriko euskaldunak: TOMAS MEABE
Eusko Langileen Alkartasuna (ELA-STV)
Helburuak
Euskal langilleen batasuna lortzea
Oinarriak abertzaletasunean eta Elizaren gizarte hezkuntzan ezartzea
Abertzaleek: sozialismo ideologiaren kontra zeuden, kanpotik etorritakoa zelako eta beraz, euskal herritarrengandik urrun eduki beharrekoa.
Elizak: ELA-ren defendatzaile, hain zuzen ere, beldur ziren anarkistek eta sozialistek egin zezakeenarekin.
Gertakizun garrantzitsuak
1890
Manuel Orte PSOEko lehen zinegotzia1891
Lehen garrantzizko meategietako greba
1910Greba arrakastatsua. Canalejasek gobernaria ezker partiduen laguntza izan zuen Ellizaren aurka joateko.
1911 Sozialismoa sendotzea
1915.tik aurrera
ALDAKETAK
Euskal sozialismoa Perezaguaren erradilalismo bidea utzi
Indalecio Priotok bultzatuta sozialismo potikikoa jarraitu
Aldaketa honen ondorioz Sozialistak eta Errepublikazaleek elkartuko dira. Honek ekarriko du langileak berain ideak grebaren ordez elektoralki (partidu politiko bitartez) defendatzea.
1921 KRISI GARAIA
I.Mundu Gerran lortutako irabaziak desagertu.
Langileen egoera larriagotu zen. Bizi baldintzak okerrera joan ziren, soldata jeitsiera, kaleratuen kopurua handitu…
HASERREA
Langileen mugimendua indartu eta gogoz jokatu. Egoeri buelta ematea eskatzen zuten. Milaka langile soldata jaitsiera edo kaleratuak izan zirelako gosea, bizimodu kaxkarra… zeukaten.
PRIMO DE RIVERA-ren diktadura
Anarkismoaren desagerpena
Sindikalismo katolikoaren gorakada
LANGILE MUGIMENDUA
Oposizio handia diktadurarentzat. Langileek elkarlanean aritzea indar asko izatea eragin zuen, bai grebetan baina batez ere partidu politikoen bitartez. Gaur egun indarrean jarraitzen duen partidu politikoan ikus daiteke: PSOE