Download - Laburpena arkitektura-erromanikoa
Laburpena
Sarrera
Arte hau Erdi Aroan agertu zen Europa osoan aurkitzen den lehen estiloa da,
tokian tokiko desberdintasunak baldin baditu ere
Estiloko zabalkuntza erromesaldiei erantzuten die, nagusiki Santiagora.
Sarrera Erromanikoa zabaldu zen hainbat kausei esker:
Inbasio Barbaroen amaiera Kordobako kalifatoaren zatiketa Bakearen zabalkuntza mundu kristauan, hirien, merkataritza eta industriaren zabalkuntzaz.
Zabalkuntza Zabalkuntza honetako faktoreak izan ziren:
Sistema feudalaren garapena, lanak eskatzen zituela (gazteluak) Orden erlijiosoen zabalkuntza (Benediktinoak), monasterioak zabaldu zituzten Erromesaldiko bideak Gurutzadurak
Tipologia Hiru eraikuntza mota nagusi daude:
Elizak
Monasterioak Gazteluak
Monasterioa
Mikrokosmos bat bezala diseinatua zegoen, Jainkoaren hiria
Eraikuntza anitzak zituzten: Eliza Klaustroa Kapitulu gela Abatearen etxea Praile/monjen gelak Errefektorioa Ospitalea
Eliza
Eraikuntza nagusia zen Jainkoaren erresuma sinbolizatzen zuen Parterik sakratuena absidea zen Gurutze forma zuen Sinbologia garrantzitsua zen:
Zati zirkularrek perfekzioa islatzen dute eta Jainkoaren sinboloa dira
Laukizuzenak izakiekin erlazionaturik daude.
Eliza
Ezaugarriak: Monumentala, erromatar ereduak kopiatu nahi zuten
erromesaldiko elizetan Txikia herriko elizetan Erlijio katolikoaren propagandarako ziren Iraunkorrak ziren, harriz egindakoak Oinplanoak izan daitezke:
Gurutze latinoa Poligonala Basilikaka
Gurutze latinoa Poligonala Basilikala
Eliza Oinplanoko parteak
Eliza Kanpoko parteak
Eliza
Altxatua: Eliza harrizko gangaz estalita dago Hormak lodiak dira Kontrahorma sendoak behar dituzte Oinarriak sendoak dira Leiho gutxi
Eliza
Barruko altxatua: hiru maila ditu: Lehenengo solairua zutabe
eta gurutze formako pilarez Bigarren solairua tribunarekin
(korredore bat erdiko nabera ematen duela, alboko nabeen gainetik)
Klerestorioa: leihoetako zati bat, kanpora irekia.
ZutabeaPillar
Tribuna
Klerestorioa
Eliza
Estalki motak:
Kanoi ganga: nagusiki erdiko nabea estaltzeko erabiltzen zen
Ertz ganga gehiago erabiltzen zen alboko nabeetan eta girolan
Kupula: Absidetan esferikoa erabiltzen zen. Erdikoa tronpa edo petxinen gainean eraikitzen zen
Gaztelua
Gazteluak defentsarako eraikuntzak ziren
Fortifikatuak ziren, babesa emateko
Harresia elementu nagusienetariko bat zen
Normalean toki altuetan eraikitzen ziren, errazagoa zelako bertako defentsa.
Erromanikoa Frantzian
Erromanikoaren jatorrizko gunea zen
Estiloa Cluny-ko abatetxean jaio zen
Handik erromesaldiko bideei esker Europa osotik zabaldu zen, nagusiko Santiagoko bidean zehar.
Erromanikoa Frantzian
Gangetako estilo desberdinak bereizten dira
Provenza: kupula apuntatuak eta arkuz dekoraturiko fatxadak
Auvernia koro luzea, alboko nabeak erdiko santutegiaren inguruan girola osatuz eta kapera erradialekin
Saint Trophime, Arles
Saint Sernin
Toulouse
Erromanikoa Frantzian
Burgundia: hiru nabeetako basilika kanoi gangaz
Normandia: Lombardiako eraginak, ertz gangaz eta kontrahormekin. Fatxadetan bi dorre agertzen ziren bi aldeetan.
Sainte Magdalene, Vezelay
Cluny
Erromanikoa Italian
Italiako probintzietan estilo arkitektoniko oso desberdinak garatu ziren: Lombardia ertz gangaz eta
proportzio handiz Erdiko Italian elementu
klasikoen dekorazioa: kapitel korintiarrak, kolorezko marmolak, arku irekian, zutabetako galeriak eta eskulturaz beteriko fatxadak
Saint Ambroggio, Milan
Saint Miniato, Florencia
Erromanikoa Italian
Hegoaldea Bizantziar eta Arabiar eraginez, mosaikoak eta arku zorrotz apuntatuak erabiltzen dituela.
Toscana: hiru eraikuntza separatuak: eliza, baptisterioa eta kanpandorrea.
Cefalu, Sicilia
Pisako Katedrala, Toscanan, hiru eraikuntza separatuak ditu.
Erromanikoa Alemanian Elizak tamaina handikoak ziren Altuera handikoak ziren ere Amaiera bakoitzean abside bat zuten. Dorre zirkular edo oktogonal anitzen erabilerak
itxura berezia ematen die.
Laach
Worms
Erromanikoa Ingalaterran
X. mendea baino lehen egurrez egiten zen
Harrizko eraikuntzak txikiak ziren eta era tosko batean eraikiak
XI. mendean erromaniko normandoak saxoniar estiloa ordezkatu zuen
Erromanikoa Ingalaterran
Eraikuntza luzeak, estuak, horma sendoz eta pilareen gainean eraikiak.
Absideak laukizuzenak ziren, transepto bikoitza zuten eta atariak oso sakonak
Nabeak sabai lauez estaltzen ziren baina ondoren gangak erabiltzen hasi ziren. Alboko nabeak ertz gangez estaltzen ziren.
Erromanikoa Espainian
Lehenengo gunea: Kataluinia
XI. mendean zonalde honek Frantziarekin lotura estuak zituen
Eraginak lehenago zabaldu ziren
Espainiako beste tokietara erromesaldiekin iritsi zen
Erromanikoa Espainian
Kataluniako elizek, kanpoaldean, bolumen ordenatuak aurkezten dituzte
Hormak banda lonbardoz, arku itsuz eta galeriekin dekoratzen dira
Oinplanoak hiru nabe zituen, nartex txiki batez
Buruan abside hirukoitza dago
Erromanikoa Espainian Santiagorako bidea arte honen zabalkuntzarako
oinarrizkoa izan zen.
Erromanikoa Espainian
Erromesaldiko elizen ezaugarriak: Oinplanoa hiru edo bost nabeekin eta transeptoa Transeptoan kapera erradialak daude Tribuna barrualdean Buruak girola eta kapera erradialak zituen
Erromanikoa Espainian
Eraikuntza poligonalak badaude ere
Tenplarioekin erlazionaturik daude
Jerusalengo Sepulkro Santuan inspiratzen dira
Adibideak dira Eunate, Torres del Rio (biak Nafarroan) eta Veracruz (Segovian).
Erromanikoa Espainian
Gaztela-Leon: Erromesaldiko bideen
eragina sakona da Elizak Errekonkistako
espirituarekin identifikatzen dira
Erromanikoa Espainian
Eraikuntzak sinpleak eta txikiak dira
Kontraste handia sortu zuten Islameko arkitektura errefinatuarekin.
Normalean kanpoan zonalde portikatu bat zuten, kontzejuko bilerak egiteko.
Erromanikoa Espainian
Adibiderik onenak dira: Santiagoko katedrala Fromista Sant Climent de Tahull San Pere de Roda San Juan de la Peña
Beste eraikuntza daude ere, gazteluak bezala (Loarre, Huescan) edo zubiak, erromesentzat oso garrantzitsuak (Garesekoa, Nafarroan)