Gogoan izatekoak
A 13 zenbakiak bi hatxe ditu: .
B 19 zenbakiak he- du hasiera: ; 18 zenbakiak,
berriz, ha- edo he-: edo .
C Hogeitik ehunera bitarteko zenbakietan -ta lehen atalari lotu-
rik idazten da: , ...
D Hiru eta lau zenbakiek -r- hartzen dute atalen bat gehitzean:
, ; baina , ...
E Ehunekoen ostean eta idazten da, bereiz:
, ...
F Milakoetan, laburrak badira ere, eta nahitaez jarri behar da:
,
G Zifra luzeetan hasieran ez da eta idazten, ez errepikatzeko:
...
H Datak idazteko ordena: urtea - hilabetea - eguna:
,
I Datetan, urteari ko edo eko eransten zaio, azken zenbakia
bokalez edo kontsonantez amaitzearen arabera:
...
J Datetan, egunari an edo ean eransten zaio, zenbakiaren amaie-
ra bokala edo kontsonantea den: ...
Salbuespena, 11 zenbakia: ...
K Zenbakien eta atzizkien tartean, arrazoi berezirik ez badago,
ez da marrarik jarri behar.
2001 / 03 / 16
EZ: mila berrehun lagun
hemezortzihamazortzi
1211n, 1991n9an, 5ean, 16an
1606ko, 1545eko
2001 - 03 - 16
zazpiakseiehunlaurakhirurehun
mila berrehun eta hogei
mila eta berrehun lagun
hemeretzi
hamahiru
berrehun eta hogeita hamarehun eta hamar
berrogeita hamarhogeita bat
ZZ ee nn bb aa kk ii aa kk ,, dd aa tt aa kk ee ttaa oo rrdd uu aa kk
74
1.000.000
1⁄2
1⁄3
1⁄4
1⁄6
1⁄100 _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _
K L A U R D E N A A E
S P N Z W Ñ T S E X B
K S E I R E N A I M E
N E R S I Ñ I S N I H
K N E R A U L S I L T
N E H U N E N A K I T
L I S S A R T R W O T
N E X B K D C A E I T
D I A E T I T Z W A T
N P S Z W A T S B I F
hirurogeita hamalau
90
11 22 33
91 • Bilatu letra salda honetan dauden zenbakiak eta idatzi zein bere tokian.
✎ Idatzi ondoko paperean ha-,he-, hi- eta ho- hasten direnzenbaki bana.
✎ Zein zenbakik dauka hhasieran eta tartean?
Gure zenbakien hasieretan honako aukera hauek dira:• h + bokala:
• Bokala (h gabe):
• Kontsonantea:
Zatikiak zenbakiari -rena erantsita
osatzen dira (seirena, ehunena...);hiru kasu berezi dau de: erdia,herena, laurdena.
• Begiratu liburu honen orrialde zenbakiei ariketa egiteko.
•••••
• Bilatu barraskiloan dauden hamabi zenbakiak eta idatzi ordenan.92
93
hirurogeita hamabost 75
Hiru eta lau zen-
bakiei atalen bat
gehitzen zaienean
-r- agertzen da
tartean.
• Idatzi zenbaki erromatar horien baliokideak. Lauki gorrixketakoek h dute.
I 1
V 5
x 10
L 50
C 100
D 500
M 1.000
• Ha_ _ _ _ _ _ _
• He_ _ _ _ _ _ _
• Ho_ _ _ _ _ _ _ _ _
• Be_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
• Be_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
• Be_ _ _ _ _ _ _ _ _e_ _ _ _ _ _ _
• Hi_ _ _ _ _ _ _ _ _ _e_ _ _ _ _ _ _
• La_ _ _ _ _ _
• La_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
• La_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
1. 1.512.000
3. 1.802
4. 19.660
5. 2.972.282
2. 1.800
76 hirurogeita hamasei
• Idatzi hurrengo zifrak: lauki bakoitzeko hitz bat; eta lokailua lauki horixke tan baino ez.Amaitzeko, irakurri oharra.
94
• Zifra horietan non jarriko zenuke eta lokailua? Egin marka bat (•). Lotu marka horiek eta gezi simetriko bat aterako da. Ondoren, idatz itzazu.
95
11 22 33
Zenbakiak idaztean, eta lokailua jartzeko jarraitu jokabide honi:
a) Ahal delarik, ez errepikatu.
b) Amaiera aldera idatzi.
1. Hi_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
2. Bost _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
3. Mi_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
4. Ha_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
5. Hi_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
6. Eh_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
7. Za_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
3.2 5 3
1 3
9
1.5
4 0
12
.01
0
3.0
2 5
.3 6
0
7.
2 0
0 5.9
9 9
1
2
3
5
4
67
• Zein zenbaki jarraitu beharko ditu harrak marrubiaren ondora heltzeko? Idatzi zenbakiak ordenan.
96
hirurogeita hamazazpi 77
1 Bat
...... .................................... ............ ➫ ...... .....................................
.............................. ➫ ...... ................................... ➫
...... ................................... ➫ ...... ............................... ................
➫ ...... ....................................... ...................... ➫ ...... ...............
............ ............................... .............. ➫ ...... ...........................
........................ ➫ ...... ................................... ........................
➫ ...... ................... ............ ................. ➫ ...... .........................
................................. ➫ ...... ............................ .........................
➫ ...... ........................... ................. ➫ ...... ...............................
............................ ➫ ...... ............................ ..............................
➫ ...... .......................... ................... ➫ ...... .............................
................................
11
11 22 33
• 1414an
• 1545ean
• 1811n
• 778an
• 1512an
• 1500ean
• 844an
78 hirurogeita hamazortzi
• Zer moduz zabiltza historia alorrean? Bete laukiak pergaminoko datekin.Koloreetako puntuen bidez laguntza eskaintzen zaizu.
97
1. Orreagako gatazka gertatu zen.
2. bikingoek Baiona hartu zuten.
3. euskal arrantzaleak Ternuara
(Amerika) iritsi ziren, balearen bila.
4. Espainiako erregeak Nafarroa
menpe hartu zuen.
5. Etxeparek euskarazko lehen
liburua argitaratu zuen.
6. Napoleonen tropek, Iruñean
sartzean, ediktoak euskaraz egiten zituzten.
7. Juan Lakoza euskaldunak
munduaren lehenengo mapa egin zuen.
Zenbakien atzizkiak noiz galderari erantzuteko: • Bokalez amaitzen diren zenbakiei an eransten zaie; adibidez:
edo .
Salbuespen bakarra zenbakia da, n hartzen baitu.
• Kontsonantez amaitzen diren zenbakiei ean eransten zaie; adibidez:
edo .
• Kopuruetan puntua jartzen dugu milakoak bereizteko: 1.000 euro.
• Urteetan, ordea, puntua garren adierazteko kasuan bakarrik:
2000. urtea (Bi mila garren urtea).
• Lotu marrekin datak eta gertaerak koloreen laguntzaz. Osatu arauak.98
99
hirurogeita hemeretzi 79
• 1937ko apirilaren 26an
• 1969ko uztailaren 21ean
• 1839ko apirilaren 26an
• 1522ko irailaren 6an
• 1945eko urriaren 24an
• 1990eko urriaren 3an
Datak honela ereeman daitezke:
1999 - VI - 311999/06/311999/VI/31
1986ko abenduaren 6a
1784ko irailaren 10a
1030eko uztailaren 24a
2020 - 02 - 11
1224 - 08 - 31
2001 - 04 - 07
1995eko maiatzaren 2a 1995 - 05 - 02
• Datak idazteko ordena hau da: urtea - hilabetea - eguna
• Datak idaztean, urteari ko edo eko atzizkia jartzen zaio:
Azken zenbakia bokalez amaitzen bada:
Azken zenbakia kontsonantez amaitzen bada:
• Hilabeteari aren atzizkia jartzen zaio.
• Parez pare dauden data horiek berdinak dira, baina molde desberdinez emanak.Osatu hutsik dauden banderatxoak eta irakurri oharra.
A Lehenengoz iritsi zen gizakia ilargira.
B Bi Alemaniak batu egin ziren.
C Faxistek Gernika bonbardatu zuten.
D NBE (Nazio Batuen Erakundea) sortu zen.
E Bergarako Itunarekin amaitu zen lehen
karlistada.
F J. S. Elkano getariarra munduari lehen
aldiz bira ematetik itzuli zen.
11 22 33
80 laurogei
• Erantzun galderei. Lauki urdinetan letrak idatzi behar dituzu eta zenbakiak laukibeilegietan.
100
Zein hiletan ospatzenda Santa Ageda?
ZEIN EGUNETIK ZEIN EGUNERAARTE IZATEN DA UDA?
Noiz izaten da Gabon gaua? Noiz izaten daEguberri eguna?
Zein hiletan hasten dira eskolak oporren ondoren?
Zein egunetan ospatzen daemakumeen eguna?
Zein egunetan ospatzenda langileen eguna?
Zein egunetan amaitu zen XX. mendea?
_ __ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _ _ _ _ _
_ _ _ _
_ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
_ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _
Noiz hasi zituen ETBk emanaldiak?
_ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _
__ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ___ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
• Hilabeteen izenek amaieran -a itsatsia al dute?:
• Beraz, -il amaiera dutenek zelan erantzuten diote noiz galderari,
an ala ean? . Adibidez: , ...
• Irudiko datuak kontuan izanda, eman itzazu hiri horietako orduak.101
laurogeita bat 81
Euskal Herrian
Euskal Herria
08:00 02:00• Goizeko zortziak New Yorken Ordu biak
01:00 :00• Goizaldeko New Yorken _ _ _ _ _ _ _
14:00 :00• Arratsaldeko Londresen _ _ _ _ _ _ _ _
08:30 :30• Goizeko zortzi New Yorken _ _ _ _ _ _ eta _ _ _ _ _ _
:00ordu bata Londresen _ _ _ _ _ _ _ _
:30ordu biak Pekinen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
:30eta erdiak Londresen _ _ _ _ _ eta _ _ _ _ _ _
06:45 :45• Goizeko zazpiak Londresen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
15:15 :15• Arratsaldeko New Yorken _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ eta _ _ _ _ _ _ _
07:30 :30• Goizeko zazpi Moskun _ _ _ _ _ _ _ _ _ eta _ _ _ _ _ _
:15laurden gutxiago Pekinen _ _ _ _ _ _ _ _ eta _ _ _ _ _ _ _
:45hirurak eta laurden Madrasen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
:00eta erdiak Singapurren _ _ _ _ _ _ _ _
New YorkSei ordugutxiago
LondresOrdu bat gutxiago
MoskuBi ordugehiago
Pekin /Singapur
Sei ordu etaerdi gehiago
MadrasLau ordueta erdigehiago
•
11 22 33
HURRENGO IKUSTALDIA
..........
.......hasiko da
15:05
BIHAR .... ... ETA
........ITXITA
13:30
02:001.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
01:10
03:15
11:45
14:30
06:00
07:42
23:20
04:00
15:19
13:15
18:50
09:15
18:00
01:04
82 laurogeita bi
102
103
Minutuei singularra eransten zaie: an / ean. Orduei eta erdiei, berriz, etan.Oharra: orduen zenbakia eta atzizki horien tartean EZ da marrarik jarri behar.
LIBURU GUZTIAK
........
... .....
BAINO LEHEN
ITZULI BEHAR DI
RA
20:10
KANPOAN GARA
........
... ...........
IREKIKO DUGU BERRIRO
11:15
IGANDEETAN ZABALIK-
.......................
12:0008:00
• Idatzi orduak letraz hurrengo oharretan.
✌ Orain, nahi baduzu, 23-26 ebaluazio ariketak egin ditzakezu.
• Ordu horietan heltzen dira hegazkinak. Gehitu ean edo an (bokalez amaitzenbada) edo etan, laukietako koloreei jarraiki.
Larunbatean
.... ....
.......
........
itxiko dugu
13:45