Download - Historia da terra. 4ºESO
![Page 1: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/13.jpg)
Representación artística del choque entre la Tierra y Theia
PRECÁMBRICO. EÓN HÁDICO (4600-3800 m.a)
![Page 14: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/15.jpg)
PRECÁMBRICO. EÓN HÁDICO (4 600 – 3 800 m.a)
![Page 16: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/16.jpg)
A Lúa formouse hai 4,450 millóns de anos, só 50 millóns de anos despois da formación da Terra.
PRECÁMBRICO. EÓN HÁDICO (4 600 – 3 800 m.a)
![Page 17: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/17.jpg)
Lúa
PRECÁMBRICO. EÓN HÁDICO (4 600 – 3 800 m.a)
![Page 18: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/18.jpg)
PRECÁMBRICO. EÓN HÁDICO (4 600 – 3 800 m.a)
Apariencia probable da Terra durante o Hádico
![Page 19: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/19.jpg)
PRECÁMBRICO. Finais do HÁDICO (4600-3800 m.a)
![Page 20: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/20.jpg)
Estromatolitos. Colonias de cianobacterias que enriqueceron a atmosfera de O2.
EÓN ARCAICO OU ARQUEOZOICO (3 800 – 2 500 m.a.)
![Page 21: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/21.jpg)
Estromatolitos
Durante o Proterozoico, as cianobacterias, agrupadas en colonias, formaron rochas chamadas estromatolitos.
Bacterias
Células eucariotas
![Page 22: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/23.jpg)
ERA PRIMARIA OU
PALEOZOICO
(550 m.a. – 250 m.a.)
![Page 24: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/24.jpg)
Anomalocaris
Trilobites
Esponjas
Hallucigenia
Corales
Medusas
Volvox
Algas
PALEOZOICO (550 m.a – 250 m.a) EXPLOSIÓN CÁMBRICA
![Page 25: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/25.jpg)
PALEOZOICO (550 m.a – 250 m.a) EXPLOSIÓN CÁMBRICA
![Page 26: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/26.jpg)
ERA PALEOZOICA (550m.a. – 250m.a.). PALEOZOICO INFERIOR
VIDA MARIÑA
![Page 27: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/27.jpg)
FÓSIL DE TRILOBITES FÓSIL DE GRAPTOLITES
![Page 28: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/28.jpg)
GRAPTOLITES
![Page 29: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/29.jpg)
DEVÓNICO (417 m.a. – 354 m.a)
![Page 30: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/30.jpg)
Celacanto. Latimeria chalumnae
Es considerado un FÓSIL VIVIENTE. Los celacantos aparecieron en el Devónico (hace 400 m.a).Se pensó se habían extinguido totalmente hace 70 m.a.Supuso un enorme asombro para la comunidad científica encontrar celacantos en 1938 en Sudáfrica . En 1998 se encontró otra nueva especie en Indonesia.[Es el pariente vivo más cercano a los ANFIBIOS].
![Page 31: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/31.jpg)
Pez Sarcopterigio (aletas lobuladas) del Devónico tardío.
![Page 32: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/32.jpg)
El hallazgo de este fósil fue uno de los acontecimientos mas notables en la paleontología moderna. No solo por su valor de estudio, pues es uno de los pasos que faltaba llenar en la historia de la evolución de la vida, sino que fue una demostración del carácter predictivo de la paleontología.
Tiiktalik. Pez Sarcopterigio del Devónico tardío (vivió hace aproximadamente 375 m.a.)Los paleontólogos sugieren que Tiktaalik fue una forma intermedia entre peces como Panderichthys, que vivió hace 385 millones de años, y los más recientes tetrápodos como Acanthostega e Ichthyostega que vivieron cerca de 20 millones de años después.
![Page 33: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/33.jpg)
Acanthostega: Uno de los primeros anfibios del Devónico
![Page 34: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/34.jpg)
Paisaxe do DEVÓNICO INFERIOR
![Page 35: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/35.jpg)
Escena do DEVÓNICO
![Page 36: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/36.jpg)
CARBONÍFERO (354 m.a - 290 m.a.)
![Page 37: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/37.jpg)
CARBONÍFERO (354 m.a - 290 m.a.)
![Page 38: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/38.jpg)
CARBONÍFERO (354 m.a - 290 m.a.)
![Page 39: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/40.jpg)
CARBONÍFERO (354 m.a - 290 m.a.)
![Page 41: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/41.jpg)
PÉRMICO (290 m.a. – 250 m.a.)
Pelicosauros.Réptiles con aleta dorsal
![Page 42: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/42.jpg)
EFECTOS DA EXTINCIÓN DO PÉRMICO (Hai 250 m.a.)
![Page 43: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/43.jpg)
O Varisco foi unha gran cordilleira montañosa de máis de 3000 quilómetros e cunha altitude semellante ao actual Himalaia, hoxe en día atópanse restos dela en diferentes continentes (Europa, África e América).
Océa
no R
heico
![Page 44: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/44.jpg)
Ao principio da era existían varios continentes que estaban separados por amplos océanos. Entre os períodos Silúrico e Devónico, algúns destes continentes reuníronse noutros se maior extensión. Esta converxencia continental orixinou as cordilleiras da oroxenia Caledoniana, das que se conservan algúns relevos moi erosionados. Ao final do Paleozoico, os continentes volveron converxer para formar o supercontinente Panxea II. As súas consecuencias foron a oroxenia Hercínica ou Varisca, entre cuxos importantes relevos destaca o Macizo Ibérico, que ocupa a metade occidental da Península. Nesa época existía un xigantesco océano, Pantalasa (do grego “todo mar”)
Oroxenia Varisca
Océano Rheico
Oroxenia Caledoniana
![Page 45: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/45.jpg)
![Page 46: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/46.jpg)
ERA SECUNDARIAOU
MESOZOICO
(250 m.a. – 65 m.a.)
![Page 47: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/47.jpg)
ERA MESOZOICA (250 m.a. – 65 m.a.)
![Page 48: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/48.jpg)
ERA MESOZOICA (250 m.a. – 65 m.a.)
![Page 49: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/49.jpg)
ERA MESOZOICA (250 m.a. – 65 m.a.)
![Page 50: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/50.jpg)
ERA MESOZOICA (250 m.a. – 65 m.a.)
![Page 51: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/52.jpg)
![Page 53: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/53.jpg)
ERA MESOZOICA (250 m.a. – 65 m.a.)
![Page 54: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/54.jpg)
O fósil Archaeopterix, antecesor das aves, presenta característicasintermedias entre as aves e os réptiles (garras nas ás, dentes de réptil,plumas, cola con numerosas vértebras, ósos sólidos etc)
As aves xorden no Xurásico a partir dun grupo de dinosauros que tiñan o corpo recuberto de plumas. O fósil máis antigo que se coñece é o Archaeopteryx que viviu hai 150m.a.
![Page 55: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/55.jpg)
Cica (Cycas revoluta). Fósil viviente
Cono feminino
Cono masculino
![Page 56: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/56.jpg)
Ginkgo biloba. Fósil viviente
![Page 57: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/57.jpg)
ERA MESOZOICA. Final do Mesozoico
![Page 58: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/58.jpg)
ERA MESOZOICA. Final do Mesozoico
![Page 59: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/59.jpg)
ERA MESOZOICA. Lugar onde impactou o meteorito
![Page 60: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/60.jpg)
Luis Álvarez e Walter Álvarez (pai e fillo). 1980
http://www.abc.es/ciencia/20130208/abci-discusion-meteorito-mato-dinosaurios-201302080949.html
![Page 61: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/61.jpg)
FÓSIL DE AMMONITE
![Page 62: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/62.jpg)
ERA
MES
OZO
ICA
(250
m.a
. – 6
5 m
.a.)
![Page 63: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/63.jpg)
![Page 64: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/64.jpg)
ERA TERCIARIA E CUATERNARIAOU
CENOZOICO
(65 m.a. – actualidade)
![Page 65: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/65.jpg)
![Page 66: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/66.jpg)
L'Europa durante l'Oligocene (25 Ma). Mappa realizzata da Ron Blakey, Professore emerito presso la Northern Arizona University. Riccardo Laigeologi.it - Il sito dei geologi italiani 2 de abril ·
![Page 67: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/67.jpg)
Nummulites es un género de foraminífero bentónico extinto de la FamiliaNummulitidae, de la Superfamilia Nummulitoidea, del Suborden Rotaliina1 y del Orden Rotaliida.2 Su especie-tipo es Camerina laevigata. Su rango cronoestratigráfico abarca desde el Thanetiense (Paleoceno superior) hasta el Oligoceno inferior.Los "Nummulites" eran organismos animales unicelulares (protozarios) que vivían en los mares del paleoceno y el eoceno, hace entre 40 y 65 millones de años.Sus conchas se encuentran frecuentemente como fósiles y pueden alcanzar 6 cm de diámetro. Son comunes en las rocas del Cenozoico del antiguo Mar de Tetis, particularmente en rocas calizas del Eoceno depositadas en torno al actual Mediterráneo (por ejemplo, Egipto o España). Tienen un gran interés como fósiles guía.
![Page 68: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/68.jpg)
![Page 69: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/69.jpg)
No Terciario viviu o maior tiburón da historia: Megalodon. Este escualo tiña dentes de 18 cm e debía medir uns 20 metros.
ERA CENOZOICA. TERCIARIO (19,8 m.a. - 2,6 m.a.)
![Page 70: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/70.jpg)
Smilodon Felinos coñecidos como “dentes de sabre” que viviron en América hai entre 2,5 m.a. e 10 000 anos. A lonxitude dos cairos superiores alcanzaba os 18 cm.
ERA CENOZOICA. CUATERNARIO (Pleistoceno)
![Page 71: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/71.jpg)
Megatherium Eran perezosos terrestres de gran tamaño, parientes de los actuales perezosos que habitaron en América del Sur desde comienzos del Plioceno o Pleistoceno hasta hace 8 000 años, ya en el Holoceno.2 En términos de tamaño solo fue sobrepasado por algunos grupos de mamíferos terrestres, como los mayores proboscídeos y perisodáctilos como Paraceratherium.
ERA CENOZOICA. CUATERNARIO (Pleistoceno)
![Page 72: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/72.jpg)
Dinornis es un género extinto de las aves dinornitiformes propio de Nueva Zelanda. Se conocen dos especies, llamadas vulgarmente moas gigantes.La moas gigantes se extinguieron por las acciones de los humanos, que durante la colonización, los cazaban como alimento. Este grupo de aves desapareció de Nueva Zelanda en el año 1500. Llegando a medir 3,7 m de altura y un peso de 280 kg.
![Page 73: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/73.jpg)
EchippusMamut
Smilodon
Plantas con flores
Ave primitiva
Macrauchenia
![Page 74: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/74.jpg)
Oso das cavernas. Ursus spelaeus
Cervo xigante. Megaloceros giganteus. 3,35m de cornamenta
Mamut
Gliptodonte. Armadillo xigante, 3m
Tigre dentes de sable. Smilodon
Dodo
ERA CENOZOICA
![Page 75: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/75.jpg)
Colonización dos continentes polo Homo sapiens
![Page 76: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/76.jpg)
ERA CENOZOICA. Finais do Cenozoico. Aparición do Homo sapiens hai 200 000 anos
![Page 77: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/77.jpg)
ERA CENOZOICA. Finais do Cenozoico
![Page 78: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/78.jpg)
O maior inconveniente desta hipótese é a ausencia de fósiles do Homo antecessor en África
![Page 79: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/79.jpg)
4 m.a.
Homo habilis (2,5 m.a – 1,6 m.a.)
Homo sapiens. Home de Cro-Magnon (200. 000 anos)
Homo neanderthalensis, (200.000 - 30.000 anos)
HOMÍNIDOS
![Page 80: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/80.jpg)
![Page 81: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/81.jpg)
![Page 82: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/82.jpg)
![Page 83: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/83.jpg)
![Page 84: Historia da terra. 4ºESO](https://reader031.vdocuments.co/reader031/viewer/2022012917/5870f9231a28ab5f528b548f/html5/thumbnails/84.jpg)