Download - Goiberri 150

Zeraingo eredua azaldu du Eraldian,proiektu eraldatzaileen topagunean, ZerainDezagun Fundazioko teknikariak. MIKEL ALBISU

Goierritarraren eta Otamotzen astekaria

Xabier Maiza 3 Iritzia 4-5Sumarioetatik konponbidera6-7 Gizonen azalean 10-11Haizea Tapia, Bolivian 12Saretik 13

GOIBERRI

150 zenbakia. 2015eko ekainaren 5a

Jakoba ErrekondoAgronomoa eta paisajista

«Ezjakintasunak,finean, botere gosearilaguntzen dio» 8-9

Gaur GoiBerrirekin

02 GOIBERRIPUBLIZITATEA

GOIBERRI 03KATE MOTZEAn

«Teknologiaren arrakastaren gakoetakobat da aplikazioen erabilerraztasuna»

Xabier MaizaSan Benito ikastolako irakaslea

Loinaz Agirre OlaberriaLazkaoko San Benito ikastola-ko informatikako irakaslea daXabier Maiza (Ordizia, 1968) . Informatikako programarikkonplikatuena?Ez dago programa zailik. Nireustez hori da teknologiarenarrakastaren gakoetako bat,aplikazioen erabilerraztasuna.Ikasleei gehiena gustatzenzaien programa? Zein gomen-dio emango zenieke?Orokorrean, lagunekin harre-manetan egoteko aukera ema-ten dizkien aplikazioak eta jo-koak dituzte gustuko. Gomen-dio hauxe emango nieke: esan

edo argitaratu behar duten ho-rren ondorioak baloratu etaneurtu ditzatela.Sare sozialak ondo erabiltzen alditugu?Batzuk oso ondo erabiltzen di-tuzte eta ondo erabilita izuga-rrizko aukerak ematen dizkigu-ten tresnak izan daitezke, etabeste batzuk berriz ez dituztemodu egoki batean erabiltzen…Errespetua da gakoa.Txikitan gehien gustatzen zi-tzaizun ikasgaia?Deskubritu nuenean, informa-tika, zalantzarik gabe.Musika talde:Boladak izaten ditut. Azken

aldi honetan Vendetta eta He-sian dira gehien entzuten ditu-danak. Liburu bat:Koldo Saratxagaren Sinfonia ojazz.Zeri diozu beldurra?Bizitzeko ilusioa galtzeari.Amets bat:Inguruko sufrimenduez ohartueta hauek ekiditeko baliabide-ak jartzen dituen gizarte bat.Herriko alkate izango bazina...Alderdikeriak alde batera utzieta udala osatzen duten guz-tien arteko talde lanean eta he-rritarren parte hartze zuzeneanoinarrituko nuke nire jarduna.

«Esan behar dutenhorren ondorioakbaloratzea edo neurtzeagomendatzen dut»

LOINAZ AGIRRE

GOIBERRI

Argitaratzailea: Goierriko Hedabideak SLZuzendaria: Janire ArrondoKudeatzailea: Aloña LandaKoordinatzailea: Eskeine LegorburuProdukzio arduraduna:Erkuden MuguruzaDiseinua eta banaketa:Bidera zerbitzuak. Berria TaldeaLege gordailua: SS-1638/2011

Egoitzak:Beasain:Oriamendi, 32. 20200.Urretxu: Iparragirre, 11 (Kaletxiki). 20700.

Telefonoak:Beasain: 943-16 00 56Urretxu: 943-72 34 08

Webgunea:goiberri.eusPosta elektronikoa:[email protected]

Publizitatea: 607 530 424 – [email protected] arreta / harpidetzak:902-82 02 01 – [email protected]

Diruz laguntzen dutenerakundeak:Udalak: Altzaga, Arama,Ataun, Beasain, Itsasondo,Lazkao, Olaberria, Urretxu,Zerain, Segura etaZumarraga

04 GOIBERRIIRITZIA

Andoni SalameroIrakaslea

Tipi-tapan zainduzalean zeharikusten ditu-gu, hara etahona, egona-rri eta pazien-tzia handiz

adineko pertsonaren bat la-guntzen, edota kontu-kontari ,eserlekuren batean jarrita sa-murtasunik handiena haiei es-kaintzen. Haienganatzen baza-ra, emeki irri egingo dizute, irriabegikorra, hurbila, eta segu-raski, solasean arituko dira zu-rekin, betiere protagonismoazaintzen duten pertsonariemanez; badakite elkarrizketa-ren etenez zein hitz jarioan ari-tu daitezkeen uneez gozatzen,psikologia handiko pertsonakdira, biziaren halabeharrakzaildutakoak, Maitasunak bereegin dituenak.Ez da lan makala pertsona

hauena, batez ere bihotza, go-goa eta izpiritua beren ekintzanetengabe jarri behar dutenean;beti iruditu zait haien lana go-gorra bezain goragarria dela,izan ere, sarri aiton-amonekberen erretiroan bizimodu duinbat bizi nahi dute, beren izateazentzuz eta egoki “BIZI”, eta bi-dean hainbeste traba eta ozto-po topatzen dituzte, hainbeste

iskanbila eta kalapita…eta zen-tzu batean, zaintzaileok bihurtudira haien begirale eta aingeruguardako, bestela, nola aurreegin diezaioke geldo-geldodoan gizaki batek gizarte ho-nek eratutako lasterketa naha-siari? Ariketa zaila, benetan,hargatik, horrelakoetarako ma-kulua edo makila esku bateanlagun hartuta, mesedegarri etalaket zaie adineko pertsonahauei laguntzaileon beso be-roa, izan ere, halako abarorikaurki daiteke inon?Bagoaz, bai, pausoak ema-

nez, edonora, bai, baina asko-tan edonola, gure norajoana-ren galduan biziaren erdiguneatopatu gabe. Kudeatzaile finakgara halako eta bestelako lane-an, ardura eta eraginkortasunaerakusten dugu ofizio askotan,eta sarri, hauxe, gure aiton-amonekin zer egin, nola jokatuahaztu zaigu, guk gaztetasuna-ren edabe majikoa izango ba-genu bezala. Guztiok dugu za-hartzeko txartela gurekin, zi-murren arrastoetatik,momentuz, inor ez da libratu,ahaldun zein aberats ugarikBotox guztia egunero emandaere. Berezia eta hunkigarria daadineko pertsonen aldeko

zaintza egitea eta egiten dute-nen lana mirestea; egia da,kasu guztiak ez direla berdinak,gu ere berdinak ez garen beza-la, baina ekite berezi horren ari-ketan norberak zailtzen du berenortasuna, izan ere, adinekopertsonen erritmoan arituz,egiaz, barruz nolakoak garenikas baitezakegu. Erraza daegoera ezagutu gabe aholkuematea, baina ikasi beharreangaude halakotan ekiten, alegia,ondo asko gure aiton-amoneinola lagun diezaiekegun jaki-nez, bestearen eta gure jardu-naren aritzea eramangarriagoanola izan daitekeen aztertzeko,

Khain zuzen, maiz, adineko per-tsonen kasuan, bere zaintzakontuan hartzen baita, bainaberau bezainbeste garrantzi-tsua da inguruan arituko direnpertsonen egoera ere kontuanizatea.Bitartean, maiatzaren eto-

rrerarekin batera, eguzkiaren iz-piek jotzen duten haietan, kale-an gora, kalean behera zain-tzaileok pasiatzen ikusikoditugu, eta pasean agurtuko di-tugu: «Gero arte, Aintzane» ,«Agur Jose”, «Adio Rosario»…Ziur nago haiekin gurutzatukozarela, haien bizitza ezagutukoduzula, haien unibertso zabaleta aberatsa partekatzeko au-kera eskainiko zaizula, ba, ema-kume, gizon ez itxi aterik, hartuunetxo bat eta egon haiekin,ireki zure bihotzaren ataka etadezazuela elkarrekin bizi adis-kidetasunaren sugarra, zain-tzaileok eta zaintzen dutenaezagutzeko okasio ederra izan-go da zuretzat, horrela ariketaxume eta apal hau eginez herriizatearen dimentsioak, zuri etahaiei esker, balio bete eta osoa-goa hartuko du. Haiek, zinez,eskertuko dizute, zure barruakere bai. Jaso bihotzetik besar-kada bero-beroa.

GOIBERRI 05IRITZIA

Nola aldatu diren gure herriak azkeneko urteetanIdoia. Beasainera joan, eta erdialdea oinezkoentzat egoki-tuta. Lazkaon ere, kotxerik ezin sartu lehen bezala plaza al-dera. Ordiziko alde zaharra, zama lanetarako bakarrik za-balik. Urretxu-Zumarraga elkartzen dituen Areizaga-Kale-barren plazarako pasoa asteburutan zangaz itxita. Eta astehonetan bertan, Legazpin Kale Nagusia egokitzeko lanakhastear. Oinezkoen mesedetan egin omen dira aldaketa horiek

guztiak, kotxeen kaltetan. Herri barruan kotxea alboratu,eta oinez ibiltzea bultzatu nahi da. Ongi dago, denontzakoosasuntsuagoa da, kutsadura murrizten da, herri erdialde-ek lasaitasuna irabazten dute… Baina benetan murrizten alda horrela kotxeen erabilera? Nik, egia esan, ez dut gehieginabaritu, nire herrian behintzat. Kaletik urruti samar bizi naizenez, nik neuk kotxea erabil-

tzen dut maiz, eta herrira iristean, askotan kanpoaldeko

Argi dago kotxea gutxiago ez dela erabiltzen, bainanor naiz ni horri buruz hitz egiteko? Izan ere, ni, zu bezalaTere, ez naiz erdigunean bizi eta herritik kanpo lan egiten dutsarritan, hortaz, ia egunero nabil gora eta behera kotxearekin.Hori bai, ahal dudan bakoitzean, gutxitan, kotxea aparkatutauzten dut. Egia esango baitizut, ez dut jasaten arratsaldekoseietatik aurrera kotxean herritik ibiltzea. Baina ni ere ibiltzennaizenez, ezin ba horren inguruan gauza handirik esan. Bueno, ze demontre, batzuk bai. Ni ados nago herriguneak

oinezkoentzat egitearekin. Nik igandean kotxez sekulakobuelta egin behar badut seme-alabak lagunekin egon ondo-ren jasotzera joateko eta erdigunea itxita dagoelako, hor kon-pon ni! Hare lasaiago daude oinezkoak eta herria jendearen-tzat egin behar da. Baina aparkatu diozu. Ba zenbaitek ezdute aparkatzen, «momentu baterako» kotxea edozein mo-

dutan uzten dutelako! Ogia erosteko, enkargu bat hartzekoedo tabernara sartzeko ere! Eta hori bai ezin dudala jasan.Ulertzen dut, noizbehinka kotxea «erdian» utzi behar dela;adinekoren bat jeisteko, mugikortasun arazoak dituen nor-bait uzteko…. baina alajaina! Ez edozertarako! Hortaz Tere,kotxea ez dugu lehen bezala erabiltzen, okerrago baizik.

bateta

bat

Asteko irudia

Tere Madinabeitia

Idoia Luzuriaga

‘Zerain’Imaginatzen hasita,horrelakoxea imaginatzendut nik Asterixen etaObelixen herrixka.

auzuneetan aparkatu behar izaten dut, kanpoaldeko bizi-lagun horiek erdigunera kotxez joan direlako, bost-hamarminutu eskaseko bidea egiteko, eta erdigune horretan oi-nezkoen mesedetan geratu diren aparkaleku eskasak oku-patu dituztelako. Nere ustez, kotxea lehen bezala erabil-tzen dute batzuk, eta beste batzuk bai, egiten dugu oinez-koen aldeko apologia, behartuta besterik ez bada.

Josu Maroto

06 GOIBERRIASTEKO GAIA

18/98 sumarioaren itzala oraindik erabat gainetik kendugabe, askatasunera ohitzen ari dira Korta eta Berriozabal.

Arkaitz Apalategi Euskal Herriak bizi izan duenmakroepaiketarik handienakbete-betean harrapatu zituenMikel Korta eta Inma Berrioza-bal. Herri mugimenduetan etapolitika arloan egindako lana-rengatik atxilotu zituzten biak,ETAri laguntzea leporatuta.18/98 sumarioan epaitu etakartzela zigorra ezarri zieten.Iazko azaroan atera zen KortaMansillako espetxetik (Leon,

Espainia), 7 urte pasa eta gero.Berriozabalek berriz, 5 urte eginditu A Lamako (Galizia) espe-txean, hainbat gaixotasun larriizan arren. Duela hiru aste itzulizen Zegamara.Kartzelaldia utzi berritan,

etxera itzultzea askok uste bai-no zailagoa dela aitortu dutebiek; betiko bizimodura «kos-tata egokitzen» ari dela dio Be-rriozabalek. «Oraindik ere han-go ordutegia dut, eta gauza as-

kotan burua ere han daukat,nire kideak zertan ariko diren...Dolu moduko bat pasa beharda». Hala ere, oso pertsonabaikorra dela dio: «Badakit se-gituan egokituko naizela. Ho-beto sentitzen naiz, bainamuga bat daukat, osasuna.Bestela, nire herri txikian mugi-tzeko ondo moldatzen naiz». Zailtasun horien inguruan

hitz egin du Kortak ere: «Gauzabatzuk ezin dira bere osotasu-

nean ulertu bizi izan ez baditu-zu. Haurdunaldiarekin gerta-tzen den bezala, gizonok ezingodugu sekula erabat ulertu, biziezin dugulako». Hala gertatzenda kartzelarekin ere: «Topikoadirudi, baina bertan egon arteez dakizu benetan zer den». Zazpi urtez espetxean baka-

rrik eta bere kasara bizi eta gero,zailena «etxeko oreka berres-kuratzea» egiten zaio Ordiziko-ari. «Denbora horretan emaz-teak eta semeak beren bizimo-dua egin dute, eta hileroegonda ere, semea uztera be-hartu nindutenean 12 urte zi-tuen, eta 19rekin elkartu garaberriro. Edonorentzat garran-tzitsuak diren urte horiek galduditut, eta ez nuen ezagutzen se-mea». Antzeko egoera bizi du Be-

rriozabalek ere. «Mikeli entzunnionean kristoren deskantsuahartu nuen. Ni han nire etxekoandrea nintzen. Eta kontura-tzen zara etxera etorri eta ezdakizula gauzak non dauden.Eta normala da, han zauden bi-tartean bikotekideak ere bere

Sumarioetatikkonponbidera

GOIBERRI 07ASTEKO GAIA

epaiketa hura definitzeko pren-tsan «zirkuaedo egoera kafkia-noa bezalakoak irakurtzen ni-tuenean, amorratu egiten nin-tzen. Hura ez baitzen zentzurikgabe egindako gauza bat».Epaiketa haren jomuga ere

garbia zen. «Zeinen kontra jozuten? Gazteak, errelebo gene-razionala mozteko; herri mugi-menduak, ezker abertzalekoproiektu guztiak auzolanetiksortu direlako; nazioartea, kan-poan gure bertsioa azaldu ahalez izateko; komunikabideak,beraien pentsamendu baka-rrari aurre egin eta beste bertsiobat ematen zutelako». Zentzuhorretan, ‘dena da ETA’ tesia le-hendik zetorrela azaldu du Kor-tak. «Garzoni ez diot ematenhorren aitatasuna ere, ze Gar-zonek egin zuen bakarra izanzen Franco garaitik zetorrentesi polizial bati izaera juridikoaematea».Berriozabalek ere, «hasiera-

tik garbi» zuen epaiketa huranola bukatuko zen, zigortuegingo zituztela. «Jendeak esa-ten zuen ‘ez da posible’ edo‘atzera egingo dute’, baina nikinoiz ez nuen sinistu libre geldi-tuko ginenik. Lehen momentu-tik banekien gurea nola izangozen, eta banekien gurearekin ezzela bukatuko ere. Hauteskun-de batzuen atzetik besteak da-

bizimodua egiten du». Behinateratakoan, «inguruak, lagu-

nek... sekulako laguntza» ema-ten badute ere, halako noraezbat sentitzen dutela azaldu duKortak: «ez dakizu nora jo».Zentzu horretan, Harrera Tal-dearen lana eskertu du: «Seku-lakoa da, eta hortik pasa ez de-nak benetan ez daki zer nolakogarrantzia duen».

EspetxealdiaBere osasun arazoak direla me-dio, bereziki gogorra izan da Be-rriozabalen espetxealdia. Dia-betesa, B hepatitisa, psoriasiartropatia, asma bronkial arina,hipertentsioa eta sinusitisaditu. Berak zaindu behar izandu bere burua. «Oso zorrotzaizan naiz eta ingurukoekin ‘0 to-lerantzia’ izan dut. Han bi kidegeunden, bi neska, eta egia danire kideak ere asko lagundu di-dala». Gainontzean, espetxeanjasotako atentzioa «desastre

bat» izan dela dio. «Lau urteanez naute neumologoarenganaatera. Behin okerreko botikakeman eta takikardiekin pasanuen gau osoa...». Kortak hain egoera larririk

pasa ez badu ere, garbi du «kar-tzelan gaixorik egotea gerta da-kizukeen gauzarik okerrena»dela. Gaur egun, «bost edo seipreso daude gaixotasun larrie-kin, baina ez dute ezer egiten».Josu Uribetxeberria da azkenadibidea; «harekin egin zute-nak ez du izenik. Europa osoanez dago beste gobernu batmendeku jarrera hori duenik».Berriozabali ere, legeak eskubi-de hori aitortu arren, ez ziotenzigorra arindu.Gainontzeko euskal preso

politikoek bezala, 18/98 auzi-koek ere jasan dute dispertsio-aren eragina. «Dispertsioak gueramaten gaitu punta batera,baina baita gure familia eta la-gunak ere bai», dio Berriozaba-lek. Horren atzean «helburupolitiko garbi bat» dagoelauste du Kortak. «Presoaren bizibaldintzak muturreraino era-maten dituzte, presoa pertso-na bezala deuseztatu eta on-dorioz politikoki ere deusezte-ko». Hala ere, dispertsioa«politikoki gainditzea» lortudela uste du, «ez dutelakohaien helburua lortu: gu zati-tzea. Baina fisikoki hor jarrai-tzen du dispertsioak, kostuhandi batekin. Hor pertsonenhilketak egon dira; hilketak bai,nahita eragindako heriotzak di-relako».

18/98 makrosumarioaAzken hamarkadetan makinabat epaiketa politiko izan dira,baina 18/98 sumarioak inflexiopuntu bat ezarri zuen, hura izanbaitzen ‘dena da ETA’ tesiarenpuntu gorena. Baltasar Garzonepaileak, herri mugimendutiksortutako hainbat proiektu, el-karte eta erakunderen kontra jozuen, ETAren ingurukoak izatealeporatuta. Kortaren arabera,«oso ondo antolatutako zer-bait» izan zen hura. Horregatik,

Korta eta Berriozabal, 18/98epaiketako zigorrak bete etagero, Ordiziako plazan. A. A.

toz, eta Madrilgo alderdiek baz-ka behar dute, eta zein jatekohoberik euskaldunak baino».Epaiketa «oso luzea» izan

zela dute gogoan eta «fase ez-berdinak» bizi izan zituzten;«konfrontazioa bete-betean,Loiolako elkarrizketen garaia,su-etena, haren amaiera... etaguk ez genuen inolako aldake-tarik nabaritu epaiketan». Eus-kal Herritik babes handia jasozuten. Kortaren ustez, «inoizlortu gabe zegoen elkartasunmaila lortu zen: legebiltzarra-ren sostengua, gehiengo politi-ko eta sindikalarena, gizartea-rena... Hori baino gehiago lor-tzea ia ezinezkoa da. Baina zeinizan zen irakaspena? Halako el-kartasun maila lortuta ere, ezgenuela gaitasunik izan erasohura gelditzeko». Horregatik,«elkartasunetik elkarlanera»salto egin behar zela uste du,baina eragile politiko batzuenaldetik, ez zuten jauzi hori ikusi.

Egungo egoeraEgun bizi duguna, «egoera be-rria baino gehiago, aukera be-rriz betetako egoera» dela dioKortak. «Egoera bere orokorta-sunean ulertu behar da. Aska-

pen prozesu batean gaude etahori aurrera eramateko bideaeta moduak aztertu behar ditu-gu. Askatasuna behar dugu.Askatasuna pentsatzeko, iritzipropioak izateko, askatasune-an eztabaidatzeko eta eraba-kiak hartzeko modua izatea». Alderdi politikotik baino

gehiago, «bihotzetik» hitz egindu Berriozabalek. «Politikaegin eta aurrera pausoak emanbehar dira, bai. Baina garbi dutgauza bat, presoak kartzeleta-ko patioetan usteltzen uztenbaditugu, Euskal Herria beraere ustelduko da. Badakit poli-tikoek beste lehentasun batzukjarriko dituztela, baina EuskalHerriaren parte dira eta hemenegon behar dute. Ezin duguahaztu patio haiek euskaldu-nez beteta daudela. Eta haiekatera egin behar dira handik.Nola edo hala».

«Epaiketa hura ez zen izan ‘zirku’soil bat. Oso ondoantolatutakozerbait izan zen»Kepa Korta18/98ko auzipetua

«Ezin dugu ahaztueuskaldunez betetadaudela kartzelak.Haiek atera eginbehar dira handik»Inma Berriozabal18/98ko auzipetua

08 GOIBERRIELKARRIZKETA

«Baratza da gauzairaultzaile bakarra, balioguztiak batzen ditu eta»

Jakoba ErrekondoAgronomoa eta paisajista

Miriam Luki ZerainZerainen egiten ari diren lanaaurkeztu du Jakoba Errekondok(Usurbil, 1961) Donostian izan-dako Eraldia jardunaldietanmaiatzean. Zerain DezagunFundazioko teknikaria da etahogeitaka urte dira jada Goie-rriko txoko honetan lanean aridela. Zein da Eraldian egin zenuenhitzaldiaren muina?Behetik gora sortutako prozesu

eraldatzaileen adibideak era-man zituzten, ekonomiarenikuspegitik. Nik Zerainen egitenari garen lana aurkeztu nuen;ondarearen kudeaketa, lurra-ren jabegoa eta jardun horieta-tik sortu daitezkeen lanpos-tuen argazkia egin nuen.Ondarearen kudeaketatik hasi-ko gara?Ondaretzat zer hartzen dugu?Arkitektura irudi edo eraikinhandi bat al da? Ondarea denada: inmateriala, sakabanatuta-koa, eraikin honen azpian da-goen kartzela [Zerain Dezagunfundazioaren egoitza], zerrate-gi hidraulikoa, meategiak... Lu-rralde osoan lantzeko dagoensakabanatutako ondare pilabat daukagu.Gure kulturaren arrasto guz-

tiak ere paisaia kulturalarenondarea dira; egun dugun bizi-moduan biltzen dira orain

nomikoarekin lotu duzue Zerai-nen. Nola?Bi bide hartu ditugu. Bisiteierreparatu diegu: turismo bule-goa, aterpetxea, sagardote-gia... Bestalde, ekoizpena gurepaisaiari lotu diogu. Bertanekoizten ditugun produktuakondo baloratu ditugu zerainda-

2.000 urteko arrastoak, atzosortu genituenak, gaur sortzenari garenak... Horrek egiten dukomunitate bat, identitateaoso garrantzitsua da, herri batjabetzea. Autoestimua herribaten motorra da eta nahi du-gun tokiraino eraman gaitzake. Paisaia kulturala garapen eko-

rren bizitza kalitateari balioaemanda. Horri denari, gainera,lurrak eusten dio. Lurrak publi-koa izan behar du, hala eustenzaio komunitateari eta garatunahi dituen proiektuei.Herritik harago komunitate iza-era al du Zerainek?Zerain garai batean abandona-tuta sentitu zen eta gaitasunaizan zuen esateko: «edo gukegiten dugu edo inor ez da gusalbatzera etorriko». Zenbat

herri txiki dago ia ezezagunakdirenak? Bakoitzaren eskudago jabetu, eta nork bere bi-dea egitea. Prozesuak egitendu komunitatea.Lurra publikoa izan behar deladiozu.Garai batean hala zen, bainaXIX. mendean atzerapauso na-barmena egin zen eta lur publi-ko denak saldu egin ziren. Laugerra egon ziren eta sarraskienondoren jauntxoek lur horiekerosi zituzten. Herri bakoitzakbere herri lurrak zituen arren, bi-deak, zubiak eta abar konpon-du behar izan ziren eta denonbizimodua errazten zuten lu-rrak –jana, egurra eta baliabi-deak bertatik aterata– saldu,eta jauntxoek erosi zituzten.Araban eta Nafarroan lurren

%50 publikoa da, baina Gipuz-koan %1 baino ez. Oraindik ere,lurra pabilioiak egiteko behar

Bizi baratzea liburua argitaratu berri du Jakoba Errekondok Ar-giarekin, lehen edizioa agortu, eta bigarrena ere bidean doa.Zeintzuk dira ‘Bizi baratzea’ libururen oinarriak?Euskaraz eta euskaratik baratzari buruzko lana egiteko premiabat izan nuen abiapuntu. Ezertan hasi aurretik hiru oinarri jarrinituen: hizkuntza, diseinua, hemendik pentsatutako liburua etabaratza bera zer den. Hizkuntzari dagokionez, gure ama ereduhartu eta, irakurtzeko erraza izatea nahi nuen. Euskaraz, bestal-de, lan ikaragarria dago egiteko gauza bera izendatzeko hitzasko dugulako. Hiztegi bat gehitu diot liburuari. Daukagun horijaso beharko genuke etorkizun hurbilean. Diseinuak erakarga-rria izan behar zuen aurretik aipatutako irakurtzeko erraztasunhorri laguntzeko. Hemengoa beste inon ez dago eta geure lan-dareen zikloak bertako klimara egokituta daudenez, hemendikpentsatutako liburua osatu dut.Eta baratza, zer da baratza euskaldunontzat?Euskaldunok ez daukagu jardina izendatzeko hitzik. Guretzatbaratza dena da, hau da, etxe baten premia guztiak beteko di-tuen gunea da. Ez da, aitzitik, horren baloratuta egon. Solo baz-terreko ertza izan da, emakumezkoen esku egon dena. Emaku-mezkoei ez zaie lan horren aitortzarik egin. Hartu eta eman dio-gu, baina nik eman eta hartu dela diot, lehenengo eman etaondoren hartu. Nago eman emetik datorrela eta hartu harretik.

«Baratza solo bazterreko ertza izanda, emakumezkoen esku egon da»

GOIBERRI 09ELKARRIZKETA

rekin eta perretxiko zaletasu-narekin zerbait egin beharkodugu. Orain artean ez zaio ga-rrantzirik eman, baina jarduerahoriek ere arautu beharko dira.XVI. mendean arau gehienakbasoari lotutakoak ziren.Ingurumenari lotutako bestela-ko lanpostuak ere badaude.Bai, zaintzan, alderdi pedagogi-koan, turismo arloan, kirolarenikuspegitik. Ekoizpenean ere,jakina. Energiaz hitz egin dugu,baina ekoizpenak baditu besteaurpegi batzuk: baso jangarrienberri eman –garai batean jatenziren eta orain ezagutzen ez di-tugun landare nahiz fruituakematen ditu basoak–eta altza-rigintza, besteak beste. Egurraridagokionez, modu produktibo-an erabiltzea da gakoa, nonerosten ditugu orain altzariak? Lurretik asko urrundu al gara?Euskal Herrian oraindik nahikohurbil sentitzen dugu eta horigure alde daukagu. Hemen di-tugun basoak ez daude inoneta baloratzen jakin behardugu. Lurra zaindu eta ematendiguna itzuli behar diogu. Izanere, lurra ez da inorena, aspaldiesana utzi zuen Rousseauk:«Gu ez gara lurraren jabeak,

guri zaintzea egokitu zaigu». Ezjakintasunak, finean, bo-

tere goseari laguntzen dio. Gureesku dago lurrarekiko loturanahiz jabegoa berreskuratzea,ez du balio «beti hala izan da»esateak, belaunaldi batzukatzera eginda beti hala ez delaizan ikusiko genuke.Orduan paisaia kultura da.Kultura ez da folklorea edo ar-tea. Kultura komunitate batekbere arazoei irtenbidea emate-ko aurkitzen duen modua da.Modu hori heredatutakoa izandaiteke: gure birramonak arazohau zuen? Irtenbiderik aurkitual zuen? Balio digu? Edota da-goenetik hartu eta zure herriraegokitu. Hirugarren bide bat erebadago: irtenbidea asmatzea.Prozesu hauek automatikoakizan behar dira. Lehen aipatuditugu alkate izango diren hau-rrak, horiek berez barneratutaizango dutenari buruz ari naiz.

dugula pentsatzen du jendeak.Lurra bestela ikusten duzu zuk.Ez da soilik baratze txikiarenkontzeptua. Euskal Herrian ja-ten dugunaren %5 bakarrikekoizten da bertan. Zerainen zein puntutan zaude-te?Herriko lurren %20 publikoada. Zeregin handia dugu hor,herri txikia izanda baliabideurriak ditugu, baina ari gara. Be-rez, goragoko administrazioenzeregina delakoan nago, bainaoraindik ez dira jarri horretara.Eredu hori esportagarria al da?Zalantzarik gabe. Hau badator.Basoak abandonatuta ditugu,mendian ez dakigu zer egin etajendea lurrari begira jartzen ha-sia da.Xehatuko al zenituzke lurrakeman ditzakeen lanpostuensoslaiak?Nekazaritzan ikaragarrizko au-kerak daude. Ingurumen etakalitatezko produktuak aurreradoaz, bien bitartean, ekoizpe-nera eta industrializaziora lotu-tako ustiaketak ixten ari dira.Jateari buruz ari gara eta, horida, hain zuzen, gaur-gaurkozekintza politikoena. Politikoeizer jaten duten galdetuko nieke

nik, herriaren alde ari diren etabenetan independentistak di-ren jakingo genuke.Nola zaindu gure ardurapean

dugun lurra? Ingurumenaz ja-betu eta ereduak eman behardira. Azken bost urteotan 1.500familia batu dira kontsumo tal-deetara. Familia horiek haurrakdituzte eta hemendik urte ba-tzuetara ume horiek izango diraalkate. Baratze publikoetan ere1.200 familia ari dira. Baratzada gauza iraultzaile bakarra ba-lore hauek guztiak batzen di-tuelako: lurrarekiko lotura, pai-saia kulturala, jakintza egune-ratzea, gimnasioa...Energia iturri ere bada lurra etaesparru horretan lanpostu sor-tzaile ere bai.Urte batzuk barru petrolioa ezinordainduta egongo gara, atalikgarrantzitsuena izango daenergiarena. Bide batez, ehiza- MIKEL ALBISU

10 GOIBERRIERREPORTAJEA

Drag King tailerrak ematen ditu Josebe Iturriotz ordiziarrak. Emakumeakgizonez trabestitzen dira. Gizonezkoen itxura fisikoa hartzeaz gain, generomaskulinoaren kodeak antzezten dituzte, eta kalean esperimentatu.

Maialen Igartua Gaur egungo gizartean ezagu-na da dagoeneko Drag Queen-aren irudia; ia edonork izan duemakumez trabestitutako gi-zonezkoen ikuskizunen batikusteko aukera, zuzenean ezbada telebistan. Ezezaguna-goa da, ordea, Drag King-arenkontzeptua: neskak mutileztrabestitzea. «Maskulinitatea-ren parodia eginez maskulini-tate hegemonikoaz barre egite-ko modu bat da; umore puntuadu, baina baita jabekuntzapuntu handi bat ere»,dio Jose-

be Iturriotz transfeminista ordi-ziarrak. Hain zuzen ere, Drag King tai-

lerrak ematen ditu Iturriotzek.Alde teorikoa eta praktikoa iza-ten dituzte tailer horiek: hain-bat teoria feminista azaltzendira hasieran, eta gizonez tra-bestitzen dira amaieran. Hain-bat ideia eta teoria lantzen di-tuzte, eta generoaren eta se-xuaren arteko harremanabirdefinitzen saiatzen dira. Iturriotzen esanetan, gene-

roa ez da naturala, errepresen-tatiboa baizik. Hau da, generoa

ko artistek gorputzaren bidez,eta orduan sortu ziren DragQueen eta Drag King kontzep-tuak. Sexuaren eta generoaren ar-

teko harremanaz hausnartze-ko aukera ematen dute, hortaz,Drag King tailerrek. Baina baitamaskulinitatea esperimenta-tzeko aukera ere. «Emakumediagnostikatutako gorputzei»maskulinitatea ukatu egin zaie-la adierazi du Iturriotzek, etaondorioz gauza asko galarazizaizkiela; gauez kalean lasaiibiltzea edo indarra erabiltzea.

Gizonen azalean

kode jakin batzuek osatzendute, eta kode horiek antzeztenditugu etengabe, jaiotzeandiagnostikatu diguten sexua-ren arabera. Horrexegatik trabestitzen

dira Drag Kingak: generoa an-tzeztu egiten dela erakusteko.«Generoa errepresentatiboada, eta gorputzaren bidez erre-presentatzen dugu nor garen»,adierazi du Iturriotzek. 60kohamarkadan dute jatorria per-formance-ek. Sexuaren eta ge-neroaren arteko harremanazhausnartzen zuten garai harta-

GOIBERRI 11ERREPORTAJEA

Trabestitu eta kaleraTailerrek, hortaz, alde teorikoazgain alde praktikoa ere badute.Behin kontzeptuak barneratu-ta, gizonez trabestitzen dira.Eta ez dira gizonezkoen arro-pak janztera mugatzen. Titiaktapatzen dituzte eta pektora-lak margotu. Bizarra ere jartzendute, nork bere ilearen zati txikitxikiak moztu eta aurpegianitsatsita.

Luzeak izaten dira tailerrak,zortzi ordu ingurukoak, eta tra-bestitzeko prozesuak tartehandia hartzen du. Izan ere, se-rio hartzen dute itxura aldake-ta. Bizarra itsasteaz gain, maki-lajearen bidez gizonen aurpegi-ko ezaugarriak irudikatzendituzte. Eta zakila ere jartzendute. «Kondoi bat betetzendugu algodoiarekin, eta hori jar-tzen dugu», azaldu du Iturrio-tzek.

Hori guztia alde fisikoari da-gokionean. Drag King bihurtzendirenean, ordea, fisikoaz hara-go doaz; gizonezkoen generoanbarneratzea da helburua, ge-

nero horretako kodeak antzez-tuz: hankak irekita ibili, espaziohandia hartu... gutxika gizonez-koen jarrerak hartzen joatendira, generoa antzerki hutsadela konturatu arte. Bakoitzakpertsonaia bat ere asmatzendu: lanbidea, bikotea duen alaez... paperean gehiago sartze-ko.

Tailerraren zati garrantzi-tsuena, dena den, amaierakoaizaten da, trabestiturik kaleraateratzen direnekoa. «Generoaerlazioanala da, hau da, harre-manetan oinarritzen da», azal-du du Iturriotzek. Horregatik dahain garrantzitsua trabestiturikkalera ateratzea, ikusteko ge-neroak nola eragiten duen bes-teekin harremantzeko mo-duan.

Iturriotzen hitzetan, trabesti-tzean, hau da, beste generokokodeak barneratzean, jendeakpertsona hori irakurtzeko mo-dua ere aldatu egiten da. Etahorregatik aldatzen dira harre-manak ere. «Trabestituta kale-ra ateratzean, neskak segituankonturatzen dira nola aldatzendiren gauzak gizon batentzat»,adierazi du Iturriotzek. «Horikusten da gorputza ez dela bu-katzen azalean».

Aldea nabarmena daGenero maskulinoaren roleansartuta, gauza asko aldatzendirela ohartzen dira tailerreanparte hartzen duten neskak.Esaterako, kalean lekua uztendietela ikusten dute, baita ta-bernetan ere. «Gizonezkoekespazio fisiko gehiago hartzendute», esan du Iturriotzek.

Jateko moduan ere badira al-deak. «Neskek aldiko kantitatetxikia sartu behar dute ahoan,eta ahalik eta gutxien zikintzen

saiatu». Begiradari dagokione-an, berriz, neskek etengabekontaktu bisuala bilatzen dute-la esan du Iturriotzek, eta hitzegiten ari dena eroso sentitze-ko ahaleginak egiten dituztelaetengabe, entzuketa aktiboaeginez. «Gizonei, berriz, ez zaieinporta parekoa eroso senti-tzea, eta ez dute kontaktu bi-sualik bilatzen».

Gauez kalera ateratzen badi-ra, berriz, tabernetako «babo-seoa» jasan beharrik ez dutelaohartzen dira, eta kalean bel-durrik gabe ibiltzea zer den bizi-tzen dute euren azalean. Bes-talde, Iturriotzen esanetan«oso dibertigarria» izaten dagenero bakoitzeko pertsoneknola ligatzen duten behatzea.«Neskek jarrera pasiboa izatendute, eta mutilek aktiboa».

Jarrerak, esperimentuTrabestiturik kalera ateratzean,jokamolde guzti horiek esperi-mentatzeko aukera izaten dutetailerreko partaideek. Gehie-nentzat bizitzako aukera baka-rretakoa. Izan ere, Iturriotzenarabera, inauterietan, esatera-ko, oso ohikoa izaten da gizo-nezkoak emakumez jantzita

ikustea, genero femeninoanbarneratuta eta emakumezko-en jokamoldeak imitatuz. Ema-kumeak gizonez jantzita ikus-tea, ordea, ez da hain ohikoa.

Tailer hauetan horretarakoaukera ematen zaie. Generomaskulinoaren kodeak antzez-ten dituzte, eta kode horiek an-tzeztuta jendeak nola irakur-tzen dituzten esperimentatzendute euren azalean. Horrelakotailer batean parte hartzea«esperientzia potentea» deladio Iturriotzek, eta «oso oso di-bertigarria».

Josebe Iturriotz transfeministaordiziarrak gidatzen ditu DragKing tailerrak. GOIBERRI

«Maskulinitatehegemonikoazbarre egiteko modubat da, horrenparodia eginez»

«Generoa guztizerrepresentatiboada: gorputzarenbidez antzeztendugu nor garen»

«Tailer hauetanparte hartzeaesperientziapotentea da, etaoso dibertigarria»Josebe IturriotzBerdintasun teknikaria

12 GOIBERRIGAZTEAK

Boliviako haurrekin eta presoekin lanean Loinaz Agirre BeasainHaizea Tapia beasaindar ira-kasleak bere biziko esperien-tzia bizi izan zuen iazko udan:Hego Amerikara, Boliviara,joan zen La Salle ikastetxeakduen Proyde-Proega proiek-tuan parte hartzeko. BeasaingoUdalak gazte kooperanteeiemandako dirulaguntzei eskeregin ahal izan zuen bidaia. Hilabeterako joan zen Trini-

dad herrira eta bertako La Salle

ikastetxeko Anaien etxean har-tu zuen ostatu. Beste bi kidere-kin batera, bi proiektutan partehartu zuen Tapiak. Arratsaldeetan, La Sallek Tri-

nidadeko auzo batean zuen es-kola txiki batean aritu ziren,bost urteko haurrekin lanean:«Umeek irakurtzen eta idaztenikastea nahi zuten. Baina harairitsi eta ez zegoen ezer; liburu-rik ere ez zegoen. Mahaiak etaaulkiak bakarrik zeuden; gutxi

batzuek arkatzak zituzten. Bi-sualki ere ez zuten idatzirikikusten». Batez ere, irakasleeilaguntzen aritu zirela esan du,aholkuak ematen. Hezkuntzazzuten ikuspegia ere ez zen ego-kiena beasaindarraren esane-tan. «Eguraldi txarra egiten ba-zuen haurrak ez ziren eskolarajoaten, irakasle batzuk ere lehe-nago joaten ziren etxera. Solda-ta txikiak zituzten eta askotanirakasleek ez zuten motibazio-rik».

Kartzelan, antzerkiaGoizak, berriz, Trinidadeko kar-tzelan pasatzen zituen Tapiak.«Irakaskuntzan boluntarioakbazituztenez, guk antzerkigin-tza egin genuen. Emozioak lan-tzeko erabili genuen antzer-

kia». 25 lagunek hartu zutenparte eta abuztuan BoliviakoIndependentzia egunean aur-kezteko antzerki obra bat pres-tatu zuten. «Bakoitzari nahizuena izaten utzi genion, ba-rruan zutena ateratzeko».Gehien ase zuen proiektua izanzen kartzelakoa. «Preso batzukesan ziguten terapia izan zelaberaientzako». Gainera, be-raien lanaren ondorioz, kartze-lan antzerkigintza emateko ira-kasle bat izendatzea lortu dute.Kartzela ere egoera txarreanaurkitu zuten: «200 presoren-tzako kartzela zen eta 500 pre-so zeuden. Lurrean egiten zu-ten lo». Boliviara lanera itzuliko dela

dio beasaindarrak, baina den-bora behar duela aitortu du.

Haizea Tapiak –eskuinean, pikotxean– hilabete egin zuen joan zen udan Bolivian, haurrekin eta presoekin lanean. HAIZEA TAPIA

Babeslea

saretik

ibaien uneanuneko egoerazinformatzekoApp berria dumartxan Gipuz-

koako Foru Aldundiak. Berezikibaliagarria izango da uholde

arriskua dagoenerako; izan ere,ibaien emariari buruzko datuzehatzak emango ditu eta, gai-nera, uraren kalitatearen berriere emango du. Aplikazioa pro-fesionalek eskuratu dezakete,baina baita interesa duen edo-zein herritarrak ere.

IForu Aldundiak ibaietako ur

emaria eta kalitatea neurtzekoaforalekuen sare zabala du. Sa-rea osatzen duten 23 aforalekunagusietan uraren maila etaemaria nahiz prezipitazioakneurtzen dira; horietatik 14tan

kalitateari buruzko parametronagusiak ere neurtzen dira,hala nola tenperatura, PH edoeroankortasuna. Bestalde, aforaleku horiek

uholdeen jarraipen eta preben-tziorako erabiltzen den Bizkaia,Gipuzkoa eta Arabako hidro-

Hitziki, euskarazjolasteko App-aZortzi gaietan sailkatutako 189hitz bildu dituzte Hitziki aplika-zioan. Euskarazko hiztegia ikas-teko jolasa da, 0 eta 6 urte bitar-teko haurrentzat diseinatua.Hala ere, helduek ere praktikadezakete jolastuz. Glenn Do-man psikoterapeuta estatuba-tuarraren adimen-bitetan oina-rritutako aplikazioa da, Androideta iPhonerako dago. euskalapps.net

Aldundiak aplikazio bat garatu duibaien egoeraz informatzeko

Haur literatura,smartphoneanGaltzagorri Elkarteak, EuskoJaurlaritzako Hizkuntza Politi-karako Sailburuordetzaren la-guntzarekin, eta Oreka Interac-tive enpresarekin elkarlanean,XXI. mendeko euskarrietaraekarri du Euskarazko Haur Lite-raturako klasiko bat, Anjel Ler-txundi eta Antton Olariagaren

Maria Goikoak batbirulau! .www.galtzagorri.org

Klik

GOIBERRI 13INTERNET

meteorologia sarean ere ba-daude.Jasotzen diren datuak hamar

minuturo igortzen dira, eta ForuAldundiaren webgune honetanargitaratzen dira: www4.gipuz-koa.net/oohh/web/eus/02.asp. Telefono mugikorrek izan du-

ten garapena ikusirik, komeni-garritzat jo du aldundiak mugi-korretarako aplikazio bat sor-tzea, «datu berrienak ahaliketa bizkorren eskuratzea ahal-bidetzeko».

meetmeinthenorth/garbiñe irizar

DENA PREST IZATEKO EZKONTZA BAT PRESTATZEAK BURUHAUSTE BAT BAINO GEHIAGO EKAR DITZAKE; GIDAHONEK LANA ERRAZTEKO GIDA IZAN NAHI DU, AZKEN TENDENTZIAK KONTUAN HARTUTA.

AURKIBIDEA

Ezkontza mota ezberdinak .............................. 3-5Argazkien joera aldatu da .................................. 6-7Opariak ................................................................... 8Arropetan estilo berdina ................................... 10-11Barrutik ondo egotea ......................................... 12Bidaiak urtaroka ................................................... 14Kolorea loreekin ................................................... 16

tzea aholkatzen dute. Izan ere, uste baino gauzagehiago dira lotu beharrekoak, eta dena ez da ezkon-tideen esku egoten. Uda garaia izaten da ezkontzekogarairik onena, eta horrek nahi baino gehiago baldin-tza dezake ezkontza eguna. Aurrez ibiltzea gomendatzen da, azken ordukoak

saihestu nahi badira behintzat.

2 ezkontza gehigarria

meetmeinthenorth/garbiñe irizar

auza asko eduki behar dira kontuan ezkon-tza bat prestatzeko; bai prestatzen hasita-koan, baina baita hasi aurretik ere. Adituenesanetan, urte beteko tartea behar da ez-kontza tradizional bat prestatzeko. Ezkon-

tza motaren eta urtaroaren arabera denbora hori al-datu egin liteke, baina erabakia hartzen denetik ez-

kontza egunera artehamabi hilabete-ko epea gorde-

G

zkontzaz kanpoko harreman ereduak ugaltzeneta familia ereduak ezbaian jartzen ari diren ga-raietan, legeak ezkontzen direnentzako gorde-tzen ditu abantailak oraindik. Elijioaren baitako

ezkontzak gutxituz doazen heinean, ordea, ezkon-tza zibilak nahiz izatezko bikoteen erregistroa gorakadoa.

Nabarmena izan da gizartearen bilakaera azken ha-markadetan, eta inguratzen gaituzten balore eta bi-zitza ikuspegiena ere bai. Bikotean bizitzeko eraba-

kia hartu eta ezkontzearena oraindik mantentzenden erritua da, baina zerikusi gutxi du orain hamarka-da batzuetakoarekin. Erlijioak agintzen zuen gisanelizaz ezkontzetik, ezkontza zibilak nagusitu diraGoierrin. Bikote homosexualen artekoak nahiz iza-tezko bikoteak ere gero eta gehiago dira bikotean bi-zitzeko hautua egiten dutenen artean.

Herritarrek garrantzia ematen diote ezkontzari. Al-daketak izan dira moduari dagokionean, baina erri-tuak berak jarraitu egiten du. Ezkontza elizatik atera

EZKONTZEA ERABAKITZEN DUTENEN ARTEAN, EZKONTZA ZIBILAK DIRA NAGUSI

E

3ezkontza gehigarria

BIKOTEA LEGEZTATZEKOHAMAIKA AUKERA

den heinean, erritu eredu berriak sortu eta finkatudira.

ELIZATIK EKITALDI ZIBILETARAGertutik ezagutzen dute ezkontzetan izan den bila-kaera bake epaitegietan. Beasaingo bake epaitegikoKety Lopezek emandako datuak oso esanguratsuakdira zentzu horretan. 1994an zazpi bikote ezkondu zi-ren zibilez Beasainen eta 27 izan ziren elizatik pasa zi-renak. Iazko urtean, berriz, 38 bikotek aukeratu zutenezkontza zibila eta bi bakarrik izan ziren elizatik ez-kondu zirenak. Zumarragan ere, Goierriko bigarren herri handiene-

an, ezkontza zibilak nagusitzen dira erregistroko da-tuetan jasotzen denez. Iaz 30 bikote zibilez ezkonduziren; eta hamabi izan ziren elizatik.Gero eta gehiago dira ezkontzatik kanpo jaiotzen

diren haurrak ere. Goierriko erregistroetako datuenarabera, hiru haurretako bat jaiotzen da ezkontzazkanpo.

SEXU BEREKO BIKOTEAKZibiletik ezkontzen direnen pareko bikote akordiora-ko aukera dute sexu bereko bikoteek. Gay mudimen-duak ezkontzeko eskubidea lortzeko urtetan era-mandako borrokak erakusten du ezkontzeak gizarte-an duen garrantzia. Lopezek, homosexualenezkontzak baimendu zirenean, agirian bikotea homo-sexuala edo heterosexuala zen jarri behar zela gogo-ratzen du. Orain, berriz, ez da halakorik jarri behar. Na-barmenak izan dira aurrerapausoak bikote homose-xualen aurrean legeari dagokionez.Izatezko bikoteen formula da ugaritzen ari dena.

Hasieran ezkondu aurreko pauso gisa hartu bazen

ere, datuek erakusten dute gero eta bikote gehiagodirela izateko bikote izatea aukeratzen dutenak.

IZATEZKO BIKOTEEN ALDEAKIzapide aldetik ezkontzeak baino katramilatuagoa daizatezko bikote egitearena. Legez ez dira ezkonduenpareko, baina aurrerapausoak eman dira. 2008 tik,adibidez, izatezko bikoteei aitortzen zaie alargun


IGARTZA ETA ANTIO DIRA GOIERRINLEKU KUTTUNENAK

Ezkongaiek esanahi berezia duten lekuakaukeratu ohi dituzte ezkontza ekitaldirako.Ez da erraza izaten, ordea, nahi den lekuanahi den egunerako lortzea. Nabarmen Be-asaingo Igartzako jauregia eta ZumarragakoAntio dira goierritarren leku kuttunak. Kety Lopez Beasaingo bake epaitegiko

langilearen hitzetan Beasainen «ezkontzazibilen arrakastaren faktoreetako bat Igar-tza da. Beasaindarrei bertan ezkontzeagustatzen zaie. Apaiz lagun batek bikotebat bertan ezkondu behar zuen. Azkeneanez zuten baimenik lortu eta bikoteak Igar-tzan ezkontzeari elizatik ezkontzeari bainogarrantzia handiagoa eman zion».


pentsioak kobratzeko eskubidea. Eusko Jaurlaritzakbadu izatezko bikoteen erregistro bat. Ezkonduei jar-tzen ez zaizkien hainbat baldintza bete behar dituz-te: gutxienez bi urtean egon behar dute erregistro-an, elkarrekin erroldan bost urtean gutxienez eta be-harrezkoa da irizpide ekonomiko bat finkatzea. Iaz728 bikote egin ziren izatezko bikote Gipuzkoan.

Banaketa edo dibortzio kasuetan ere legeak ezditu berdin hartzen ezkonduak eta izatezko bikote

direnak. Ezkonduta egon direnek, banatu ondorenere, alargun pentsioa jasotzeko aukera izaten dute,izatezko bikoteek ez bezala.

Pareko bihurtzen dira tartean umerik baldin bada.Orduan, banatzekotan, auzitegira jo behar dute ez-konduek eta izatezko bikoteek, eta eman beharrekopausoak berdinak dira.

Gizartean oso errotua dago ezkontzarena, bainajada bikoteak ez dira bat; elkartutako bi baizik.

meetm

einthe

north/garb

iñe irizar

ARGAZKIAK, AHALIK ETAORIGINALENAK

OHIKO ARGAZKIEK IRUDI ORIGINALAGOEI KENDU DIE LEKUA, ETA GERO ETA BIKOTE GEHIAGODIRA ARGAZKIETAN ERE BESTELAKO IKUSPUNTU BAT BILATZEN DUTENAK


Ezkontza bat antolatzerako garaian, lotu beha-rreko mila gauzetako bat gehiago da argazkie-na. Hala ere, argazkiak betiko direla jakinda, eta

egun berezi horretaz gordeko duzun oroitzapen na-gusietako bat dela jakinda, bikoteek asko zaintzenduten arloa da irudiena.

Ezkontzetako argazkiak ere asko aldatu dira den-borarekin, eta dagoeneko, soinekoa eta trajea jantzieta ohiko poseak erakusten dituzten argazkiak za-harkituta gelditu dira. Horren ordez, gero eta gehiagodira argazki originalak edo ezohikoak bilatzen dituz-tenak. Bikoteko kideen afizioetara jotzen dute ba-tzuk; ezohiko tokietan eta egoeretan jartzea beste-ek. Kontua irrifarre bat sortu edo momentu alai batirudikatzen duten argazkiak egitea da. Gero eta ar-gazkilari eta estudio gehiago saiatzen dira besteen-gandik ezberdinak edo originalak diren lanak eskain-tzen. Sarean ere, dozenaka webgune daude motahorretako argazkiak eskaintzen dituztenak.

AURREZ ZEIN EGUNEANEzkontza eguneko argazkiak ezinbestekoak badira

E

gattiken


ere, aurretik egiten diren saioek ere garrantzia bere-zia hartu dute. Itsasertza, eraikin moderno bat edo-ta bikotearentzat berezia den txokoren bat hautatuohi dute gehienek.

Gero eta gehiago dira argazki informalak eta ahaliketa naturalenak bilatzen dituzten bikoteak ere, etazenbaitek, kaleko arropekin ateratzen dituzte, ez-kontzako jantziak eraman beharrean. Argazkilariarenirudimenak eta originaltasunak ere zeresan handiadute argazki horietan.

Ezkontza egunari dagokionean, ezkontideek seni-tartekoekin ateratzendituzten argazkiak klasi-ko bat dira oraindik. Bai-na arlo honetan ere, pro-posamen berriak ari dirasortzen. Horietako batda photocall-arena, adi-bidez. Argazki dibertiga-rriak lortu nahi dituzte-nentzat, photocall horibazkalondoan egitea go-mendatzen dute adi-tuek, ordurako gonbida-tuak alaiago daudelakoeta argazkietan atera-tzeko gehiago soltatzendirelako.

Behin ezkontza buka-tutakoan ere, argazkiakgordetzeko album etakutxa bereziak ere es-kaintzen dituzte zenbaitetxek.

Bikoteek proposatzen dituzte bildu-metarako ideiak edo argazkilariek?

Bikote batzuek lan dokumentalagoak nahi izatendituzte, eta beste batzuk gehiago inplikatzendira; beraz, batzuetan zuk izan behar duzu biko-teari ideiak proposatuko dizkiona, eta beste ba-tzuetan beraiek egiten dizkigute proposamenak. Nola lortu daitezke argazki originalak hainbestelandutako arlo batean?Ezkontza bat istorio bat kontatzea da, eta niri is-torio hori kontatzeko balio duten detaileetan fija-tzea gustatzen zait: aitonaren erloju zaharra,amak utzitako apaingarribat... argazkilariarenikuspegia oso garrantzitsua da bikote bat bestebatetik bereizten duen detaile horiek identifika-tzerako garaian. Zertan bereizten dira ezkontza aurreko eta egu-neko argazkiak?Ezkontza aurreko saioa lagungarria izaten da ez-kontza egunerako, argazkilariaren eta bikotearenarteko harremana estutzen delako. Saio horrekelkar ezagutzeko balio du, eta bikoteak beldurragaltzeko. Ezkontza egunean, berriz, momentuoso politak bizitzen dira, errepikatuko ez direnak,eta argazkilariak adi egon behar du horiek jaso-tzeko. Irudiak betirako oroitzapen bihurtzen diraeta ardura eta ohore handia da hori.

«Ezkontza bat istorio bat kontatzea bezalakoa da»

Garbiñe Irizar / Argazkilaria

NORBERAK EGINDAKOOROIGARRIAK

onbidatuei zein opari egin izaten da ezkon-gaien buruhausteetako bat. Askok praktiko-tasuna bilatzen dute, opari erabilgarriak egi-nez. Beste batzuek, ordea, ukitu berezia

eman nahi izaten diote opariari, eta gero eta gehiagodira oparia bera, norbera bere eskuekin egitera ani-matzen direnak. Beharrezko materiala erosi, eta la-nean jartzea da lehen egitekoa. Beasaingo YS Harriak eta Osgarriak dendan, adibi-

dez, norberak bere kabuz opariak egin ahal izatekobeharrezko materiala eta aholkularitza aurkitu daite-ke. Irudimena erabiltzea da gakoa.

EMAKUMEAK ETA GIZONAK EZBERDINNesken oparien kasuan, paparreko orratzak egitendituzte, gehienbat, opariak eskuz egitera ausartzendirenek; irudi eta forma ezberdinetakoak izan ohidira eta, batez ere, feltroarekin egindakoak. Evagomagero eta gehiago erabiltzen da, merkeagoa eta moz-teko errazagoa delako. Lan gutxiago egin nahi due-nak, orratzak eta kateko orratzak ere apaindu ditza-ke bolatxoekin, zintekin eta bestelako materialekin.

Gizonentzat, berriz, giltzatakoak egin izan dituztelarrua eta bolatxoak uztaruta.

EROSITAKOA APAINDUOparien artean beste aukera bat ere bada oparieiukitu pertsonala ematea: erositako opariak zinta,soka, organtzazko edo zakuzko poltsekin apaintzea.Xaboiak, kandelak, haizemaileak, perfume potoak,bolalumak eta likore botilak oparitzen dira gaur egungehien.

EZKONTZA EGUNEAN GONBIDATUEI BANATZEKO OROIGARRIA NORBERAK EGITEA DA AUKERETAKO BAT


G

gunerokoan janzteko pronto modadu oinarri Nataliettak, egun bere-zietarako ere aproposa izan daite-keena osagarri egokiak gehituta.Izan ere, osagarri on batek bestela-

ko nortasun bat eman diezaioke zure look-ari, eta burugainekoa izan liteke zure soine-koa gainontzekoengandik bereiziko duena;hori lortzen, Natalia Mora-Gil diseinatzaileaklagun zaitzake.

Kolore, material, forma eta mota ezberdi-nako burugainekoak egiten ditu Nataliak, be-zero bakoitzarentzat pertsonalizatuak.Moda aditu baten aholkularitzarekin, prezioerakargarrietan eta prozesu guztia jarraitze-ko aukerarekin eskura dezakezu bereiztukozaituen osagarria.

Gerturatu Nataliettara eta eman bestelakoikutu bat zure estiloari!


publierreportajea

E

Hasi burutikjanzten

NATALIETTA. Legazpi kalea, 8 ZUMARRAGA. 943 046 410 www.natalietta.es

#bynataliettaArgazkiak:Meet Me In The North

NATALIETTA

N_ATALIETTA

ZER JANTZIKO DUT?

uria edo marfil kolorea da nagusi emaku-mezko ezkongaien artean. Baina, ezkontzatradizionalen gainbeherarekin, beste hain-bat estilo nagusitzen ari dira. Vintage soine-koak, boho erakoak nahiz hippieak gero eta

ohikoagoak dira. Soineko motzak ere gustuko dituz-te diseinatzaileek, ezkongaiak ordaindik horrenbes-te hausartzen ez diren arren. Garrantzitsuena, or-dea, norbera gustura sentitzeko moduko soinekobat bilatzea dela diote. Moda modako emakumeentzat blusa eta gona

konbinatzen dituen jantziak dira tendentzia2015ean. Diseinatzaile entzutetsuenak euren bildu-metan gisa horretako proposamenak egiten ari dira.Bestelako ukitu berezi bat ere badute aurtengo jan-tziek, eta poltsikoak ageri dira gonetan. Ezkongai soinekoetan soberan gelditu ez dena par-

paila edo enkajea da. Urtez urte indar handiagoarekindator gainera, eskuz egindako bordatu eta amaierafinekin. Bizkarra da, bestalde, soineko diseinatzaileek

atentzioa jarri duten gorputzeko ataletako bat. Gero

eta ohikoagoa da agerian eramatea. Hainbat neurri-takoa izan daiteke bizkarreko irekiera, bizkar erdiaagerian uzten duena, edo osoa. Eta pixkanaka arrosa kolorea da ezkongaien artean

lekua egiten ari dena. Goitik behera arrosa suabekosoinekoak egokiak dira ezkongaietan, baita soilik ko-lore horretan detaile txikiak dituztenak ere.

GIZONEZKOAK, KLASIKOA BAINO GEHIAGOBetiko traje klasikoak dira gizonezko ezkongaien ar-tean nagusi. Edonola ere, gero eta aukera gehiagodago eskura. Ohiko trajeetatik hamaika dira aurtenikusiko diren jantziak. Betiko fraceta chaqué-tik kan-pora, kolore eta osagarriak ageri dira ezkontzari ukituberezia eman nahi diotenentzat. Arrosak, horiak etaberde koloreak dira tendentzia, betiko kolore klasi-koez gain. Slim fit erako traje ajustatuak ageri dira gi-zonezkoetan, txelekoa osagarri nagusi dutenak etakorbata eta pajaritarik gabe.Ezkontzarako aukeratutako lekuak ere zeresana

izango du; aire librean edo egun beroetarako koloreargietako lihoa egokiagoa izango da.

EMAZTEGAIEN ARTEAN OHIKO SOINEKO ZURIAK EDO MARFIL KOLOREKOAK DIRAAUKERATUENAK, BAINA ARROSA SUABEKOAK INDARRA HARTZEN ARI DIRA


Z

GIZONEZKOEN TRAJEETARAKO GERO ETA AUKERA GEHIAGO DAGO, ETA OHIKO KOLOREEIARROSAK, HORIAK ETA BERDEAK GEHITU ZAIZKIE, BATEZ ERE OSAGARRIETARAKO


Udaberriarekin batera, bete-betean sartu garaezkontza denboraldian. Baina, ba al dakizu zerjantzi egun berezi horretarako?

Moda tendentzien araberako erabakia izatenda sarri aukeraketa, baina adituek beti azpima-rratzen dute norbera bere estiloarekin jantzibehar dela, «mozorrotu gabe». Emandako ahol-kuen arabera, beltza beti da aukera ona; diskre-zioarekin batera, elegantzia. Baina, ezkongaie-tan ez ezik, gonbidatuen artean ere arrosa kolo-rea bere lekua egiten ari da. Arrosa eta koloresuabeak dira aurten gehien errepikatuko dire-nak.

Soineko hausart baterako aukera egiten du-tenek, ordea, ondo aukeratu beharko dute ko-lorea, batez ere norberaren azal kolorearen ara-bera. Indarrean dagoen joera, osagarriekin janz-tea: «Gainerako gonbidatuetatik bereiztekogiltza izan liteke, ukitu pertsonala, eta arropariaparteko puntua ematen diona», Natalia Mora-Gil diseinatzaileak azaldu duenez.

PAJARITAREKIN AUSARTZEN?Gizonezkoen kasuan buruhauste gutxiago egonizan ohi da, baina trajeen kasuan ere bada nonaukeratu: kolorea, oihala, marrazkirik bai edoez... Eta ausartenentzat pajarita. Gero eta indargehiago ari da hartzen, eta gero eta ezkontzagehiagotan ikusten da.

ETA GONBIDATUEK ZER?

me

etme

intheno

rth/garbiñe

irizar

EDERTASUNA, BARNETIK KANPORA

nguruneak guretzat gordeta dituen aldaketenaurrean erantzuten ohituak gaude. Gure emozio-en bitartez erantzuten dugu. Gustuko ez dugunalbistea jasotzean haserre, urduri, beldurrez edo

lotsatuta sentizten gara. Berri on bat jasotzean be-rriz, euforiko. Guzti hori gertakarien aurrean beharbezala hausnartzen ez dugulako gertatzen da. Haladio Ainara Olano psikologoak: «Emozioak identifikatubeharrean, arrazoi azkarrak bilatzen ditugu».

Ondo sentitzea garrantzitsua da bizitzan, eta ezdagokio soilik elikadura egokia mantentzeari edoosasun fisiko ona izateari. «Ondo sentitzea bizitzazgozatzea da eta jarrera ona izatea; norbere buruare-kin eta ingurunearekin dugun harremanak zeresanhandia izango du». Egoera egokian egotea ez da egunbatetik bestera lortzen Olanoren arabera, eta behinlortzean ez da betierekoa izaten, gainera. Barnetiknahiz kanpotik eder sentitzeko modurik onena, bizi-tzari datorren gisan heltzea da «arazo eta garaipentxikiekin».

Horregatik, psikologoaren ustez garrantzitsua daohartzea zoriontsu izatea ez dela hirugarren pertso-na batzuei lotuta egotea: «Norbere burua ezagutueta maitatu behar da lehenbizi, den bezala onartu,eta orduan izango gara zoriontsu. Bakarrik jaio eta hil-tzen gara. Nahiz eta bizitza beste batzuekin konpar-

BARNETIK ZEIN KANPOTIK EDER SENTITZEKO GAKOA, BIZITZARI DATORREN BEZALA AURRE EGITEA DA


I

AITZAKIARIK GABE, ONGI SENTITZEA EGUNERO LANDU BEHARREKO ZERBAIT DA

titzea erabaki, gu gara gure buruaren jabe eta gureburuaren arduradun». Une batez emozioei ihes egineta hausnarketarako tartea hartzeko gomendatzendu Olanok. Sentimenduak nondik datozen aztertueta irtenbideak jarri behar ditugu. Oinarria, autoesti-mua hobetzea da. «Inoiz ez gara perfektuak izango,beraz hori onartzea garrantzitsua izango da».

Aitzakiarik gabe, ongi sentitzea egunero landu be-harreko zerbait da, norberak egin behar du zorionta-sunerako bidea.


publierreportajea

UR-LEIRE SANTILLAN. Labeaga, 37 URRETXU. 943 0724 464 leiresantillan.com

zkontza egunean eroso sentitzea oso dagarrantzitsua, eta horregatik, egun berezihorretarako amestu duzun soinekoa lor-

tzen lagunduko dizu Leire Santillan diseinatzaile-ak. Zure nahietan oinarrituta, eta bere esperien-

EJOSI ZURE AMETSAK

tziarekin, diseinu tradizionalak ukitu modernis-tekin uztartzen ditu, ezkontzara arteko denboraere zurekin eta zuretzat jositakoa izan dadin. Di-seinu esklusiboak eskaintzen ditu, baita amabi-txientzat eta gonbidatuentzat ere.

ERAZTUNAK JARRI ETA BIDAIATZERAikote gutxik egiten dio uko ezkondu berritanezkontidearekin munduko txoko ezkuturenbatera ihes egiteari. Eroski bidaiakek eman-

dako datuen arabera, eztei bidaia gehienak 15 eta 18egun bitartekoak izaten dira, eta pertsonako 2.000eta 7.000 euro bitarte gastatzen da. Hondartza du-ten tokiak bilatzen dira gehien, eta AEB eta Karibekohondartzak konbinatzen dituzten bidaiek arrakastahandia dute. Maiatzean, ekainean, irailean eta urrianegiten dira eztei bidaia gehienak. Dena dela, hona he-men urtaro bakoitzerako proposamen bana, eztei bi-daia ahaztezina izateko.

NEGUANNeguan ezkontzea erabakiz gero, garai aproposa daIndiara bidaiatzeko. Kontuan izan Namaste keinuaeginez gero, bi eskuak elkartuz, bertako jendearenerrespetua irabazten dela, eta herrialdeko txoko ez-berdinak erakusteko prest agertuko dira indiarrak.

UDABERRIANUrtaro aproposa da zirkuito bidaiak egiteko. Bi astez


B bidaiatzeko aukera izanez gero, garai egokia da AEBeta Karibeko hondartzak ezagutzeko. Elkarbizitzariekin aurretik, dagoeneko hain ezaguna egin den todoincluido sistemaz gozatzeko aukera ere ematen dubidaia mota honek.

UDANKanadara joateko urtaro aproposena da uda, men-debaldera zein ekialdera. Lakuak, parkeak, mendiikusgarriak... naturaz gozatzeko aukera paregabeaeskaintzen du Kanadak. Bikotearekin batera Niagara-ko ur jauziaren azpitik pasatzea, esaterako, betirakogogoan geratzen den oroitzapena da.

UDAZKENEANAsko Argentinara eta Txilera joaten dira eztei bidaianudazkenean. Han udaberria denez, urtaro apropose-na da herrialdea iparraldetik hegoalderaino bisita-tzeko. Andeetan barrena ibili eta paisaiez gozatu,Buenos Aires edo beste hiriren bat bisitatu, gastro-nomia ezagutu, glaziarrak ikusi... Otsailean erreserbaegitea komeni da hegaldirik gabe ez geratzeko.

oditasun falta duen ileari irtenbidea jartze-ko zerbitzua eskaintzen dute Ordiziako ERMatxain ileapaindegian. Kalitate handiko ilenaturala jartzeko metodoa da bertan darabiltena. Ilearen galtzea etaparik aurre-

ratuenean dagoenean ere, buruaren goikaldean ilegutxi dutenen loditasun faltarekin amaitzeko meto-doa da MicroLíneas gisa ezagutzen dena.Norbere ilean hari fin bereziak integratzen dira, be-

reziak, ia ia ikusezinak; mikrolineak. Horiei lotuta doakalitate goreneko ile naturala. Emaitzarik onena lor-tzeko, bezeroaren ile kolorearekin, luzerarekin eta ile-aren egiturarekin bat doan ilea aukeratzen da. Hala,itsura erabat naturala lortzen da. Emaitza gisa, ile integratuari esker, berezkotik ezberdintzen ez denile kopuru egokia lortzen da. Hainbat modutan eraman daiteke. Norbere ileari

finkatuta eramanez gero, normaltasun osoz garbitudaiteke burua. Kendu eta jartzeko moduan ere jar daiteke, klip bidez. ER Matxain ileapaindegian bezero bakoitzaren

neurrira egokituta eskaintzen dute zerbitzu hau.


publierreportajea

L

Ile gutxi dutenentzatirtenbidea: mikrolineak

ER MATXAIN ILEAPAINDEGIA. Araba, 1 ORDIZIA. Telefonoa: 943 88 10 35

NORBERE ILETIK BEREIZTEN EZ DEN ILE KOPURU EGOKIA LORTZEKO ZERBITZUA ESKAINTZEN DUTE ER MATXAINEN

ILE URRITASUN KASU GARATUENETARAKO ERE, IRTENBIDE EGOKIA DA MIKROLINEA TEKNIKARENA

LORE SORTAK,KOLOREA

EMATEKO GILTZA

ero eta emaztegai gehiago animatzen diraohiko soineko zuri tradizionala alde baterautzi eta soinekoan bertan kolore zantzu bat

sartzera. Baina joerak aldatzen badoaz ere, polikidoaz bidea egiten, eta soineko luze zuriak dira nagusioraindik ere. Horregatik, eta zuritasun horri kolorepixka bat emateko, lore sorta biziak aukeratzen di-tuzte emaztegai askok. Izan ere, eta dagoen aukerazabala kontuan hartuta, loreak izan daitezke ezkonti-deen arropei kolorea emango dien osagarria. Udaberrian hasten da ezkontza kopurua gora egi-

ten, eguraldi onak bultzatuta; eta lorei dagokioneanere garai aproposa izaten da erra-muei kolorea emateko. Klasikoenartean margarita zuriak edo larro-sak daude, elegantziaren ikur. Az-ken boladan indarra hartu dutenloreen artean peoniak daude. La-rrosaren antza du, baina handixe-agoak dira eta kolore aukera han-dia dago. Lore sorta bat egin aurretik, or-

dea, oso zehatz jakin behar danolakoa nahi den. Hori zehaztuta,


G gainerakoa lotzea errazagoa izango da. Lore natura-lak material artifizialekin nahastea, kolore ezberdi-nak uztartzea, lore mota ezberdinak konbinatzea...norbere nahiaren araberakoa da, baina lore sortarentamaina eta forma kontuan hartzea oso garrantzi-tsua da. Horretarako, emaztegaiaren izaera eta ez-kontzaren gaia (dagoen kasuetan) hartu behar dakontuan.

GAINERAKO DEKORAZIOAREKIN KONBINATUTAAdituen esanetan, gero eta joera gehiago dagoemaztegaiaren lore sorta gainerako ezkontzako ele-

mentuekin konbinatzeko. Hala,ezkontza egingo den gainerakolekuetan jarriko diren loreak,emaztegaiak eskuan eramangodituenekin konbinatzea da az-ken joeretako bat: eliza, jate-txea, ezkontza gunea... Gehiago dira eliza edo ezkon-

duko diren gunea ez ezik, otor-dua egiteko mahaietan lore na-turalak apaingarri modura jar-tzen dituztenak.

Gustuaren arabera eginda,emaztegaiaren lore sorta izan daitekeezkontza egunari kolore printza eman

diezaiokeen osagarria

meetm

einthe

nort/garb

iñe irizar

gattiken

ngi sentitzea bezalakorik ez dago ederegoteko. Ongi, seguru. Eta depilazioak az-ken unean buruhausterik eman ez dezanaukera berezia eskaintzen du No + Vellok:fotodepilazioa. Argiaren bidez ilea ezaba-

tzeko teknologia da fotodepilazioarena. Bezero bakoitzaren behar eta ezaugarrietara ego-

kitutako zerbitzua eskaintzen du No + Vellok. Azalmota eta ile kolore gehienetan emaitza iraunkorraeskaintzen duen IPL edo argi pultsazio handiko foto-depilazioa baliatzen dute horretarako. Ez du minikegiten eta tratamendu ekonomikoa da. Izan ere,No+Vellon 30 eurorengatik egiten dute atal bakoitze-ko sesioa. No + Vellok erabiltzen duen azken belaunaldiko tek-

nologiari eta hozte sistema bereziari esker, gainera,berotasun sentsazioa minimizatu egiten da. Lehenengo neurri gisa, zentruan azterketa pertso-

nalizatua egiten dute galdeketa batekin eta doako

proba baten bidez.

GAZTETZE-FOTOTERAPIAOhikoa da denboraren,eguzki izpien eta aldake-ta hormonalen eraginezazala lehortu eta zahartzea.Gaztetze-fototerapiari esker der-misa eta epidermisa osatzen duten mikrosareak be-rreraikitzen ditu kolageno eta elastina zuntzak sor-tuz eta azala barrutik tenkatuz. Tratamendu honi es-ker zimurrak eta orbanak gutxitu eta itxura gazte etaosasuntsua lortzen da.

AZALEKO GARBIKETAKNo + Vellok azal garbiketak ere eskaintzen ditu: oina-rrizko garbiketa, nutritzailea eta azalaren oxigena-zioa hobetzen duen garbiketa birsortzailea. Azterke-ta egiten dute azal bakoitzari zer dagokion ikusteko.


publierreportajea

O

Depilazioa,segurua etaeraginkorra

NO + VELLO. Dolarea Kalea, 1 BEASAIN. Telefonoa: 943 041 715

Download - Goiberri 150

Top Related