El c
urríc
ulo
de
Mat
emát
icas
. La
s M
atem
átic
as e
n la
Es
cuel
aE
stud
iant
es_
Isra
el C
ontre
ras,
Lore
naD
uraz
o{
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Ase
sore
s:M
. C. M
arth
aVi
llalb
a, M
. C. V
icto
rH
erná
ndez
Estu
diar
Mat
emát
icas
Uni
dad
II
Mar
iann
a
Bosc
h
Yves
Che
valla
rd
Jose
ph G
ascó
n
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Sín
tesi
sSe
des
crib
e a
la s
ocie
dad
en la
que
viv
imos
co
mo
una
�obr
a� o
con
stru
cció
n hu
man
a,
form
ada
por
muc
has
�obr
as�.
Por
ejem
plo
� El
que
una
obr
a se
ens
eñe
o no
se
ense
ñe
en la
esc
uela
es
el r
esul
tado
de
deci
sion
es
(o a
usen
cia
de d
ecis
ione
s), t
omad
as p
or lo
s ho
mbr
es a
tra
vés
de la
his
tori
a.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Sín
tesi
sLa
s ob
ras
hum
anas
res
pond
en s
iem
pre
a un
co
njun
to d
e cu
esti
ones
, nec
esid
ades
, au
nque
pue
den
habe
rse
perd
ido
u ol
vida
do
con
los
años
.*La
esc
uela
, com
o lo
que
en
ella
se
ense
ña
(el c
urrí
culo
), so
n ob
ras
abie
rtas
, que
ev
oluc
iona
n co
n la
soc
ieda
d.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Sín
tesi
sEl
cur
rícu
lo d
e m
atem
átic
as n
o es
arb
itra
rio,
com
o ta
mpo
co lo
es
la m
aner
a en
que
se
tran
sfor
ma
la
mat
emát
ica
en e
l sen
o de
una
inst
ituc
ión
esco
lar.
Lo
s el
emen
tos
que
cons
titu
yen
actu
alm
ente
el
curr
ícul
o de
mat
emát
icas
no
son
incu
esti
onab
les.
D
esde
una
per
spec
tiva
his
tóri
ca p
arec
e ra
zona
ble
supo
ner
que
los
obje
tos
mat
emát
icos
que
hoy
for
man
pa
rte
del c
urrí
culo
tie
ndan
a d
esap
arec
er e
n un
fu
turo
más
o m
enos
pró
xim
o, in
clus
o el
que
las
mat
emát
icas
se
man
teng
an d
entr
o de
l cur
rícu
lo
oblig
ator
io r
esul
ta c
uest
iona
ble.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Sín
tesi
sU
na d
e la
s ca
ract
erís
tica
s pr
inci
pale
s qu
e de
be
pose
er u
na �o
bra�
par
a fo
rmar
par
te d
el c
urrí
culo
ob
ligat
orio
es,
ade
más
de
que
la s
ocie
dad
cons
ider
e su
est
udio
inte
resa
nte
por
sí m
ism
o, l
a de
ayu
dar
a ac
cede
r a
muc
has
otra
s ob
ras
de la
soc
ieda
d.
Para
las
mat
emát
icas
, exi
sten
dos
pel
igro
s ev
iden
tes:
�Que
las
mat
emát
icas
ens
eñad
as, e
n ta
nto
que
pres
unta
s ví
as d
e ac
ceso
a o
tras
obr
as, s
ean
en s
í m
ism
as in
acce
sibl
es p
ara
muc
hos
jóve
nes.
�Q
ue la
s m
atem
átic
as e
nseñ
adas
no
cond
uzca
n a
ning
una
part
e.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Sín
tesi
sA
cced
er a
una
obr
a si
gnifi
ca e
ntra
r en
ella
.E
n la
esc
uela
est
a en
trada
se
real
iza
a tra
vés
del
estu
dio.
Est
udia
r una
obr
a su
pone
reco
noce
r la
disc
iplin
a pr
opia
de
la o
bra
y so
met
erse
a e
lla.
Act
ualm
ente
los
jóve
nes
se re
sist
en a
ent
rar e
n la
m
ayor
ía d
e la
s ob
ras
prop
uest
as p
or la
esc
uela
. A p
artir
de
cie
rto n
ivel
edu
cativ
o ex
iste
una
tend
enci
a m
arca
da
a se
r sól
o es
pect
ador
es y
no
llega
r nun
ca s
er a
ctor
es
de e
stas
obr
as.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Sín
tesi
sLa
exp
licac
ión
a es
te f
enóm
eno
podr
ía b
asar
se e
n la
hip
ótes
is d
e qu
e lo
s jó
vene
s se
enc
uent
ran
en la
es
cuel
a co
n la
par
te m
ás d
ifíc
il de
la d
isci
plin
a de
un
a ob
ra y
est
a le
impi
de �e
ntra
r� e
n la
obr
a.
Esto
pod
ría
ser
cons
ecue
ncia
del
laxi
smo
de la
es
cuel
a, q
ue in
tent
a m
itig
ar la
dur
eza
de la
s di
vers
as d
isci
plin
as, i
mpi
dien
do a
los
alum
nos
cono
cerl
as y
som
eter
se a
ella
s.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Sín
tesi
sEn
el c
aso
de la
s m
atem
átic
as n
o es
pos
ible
, ni
ser
ía
razo
nabl
e, im
pone
r de
ent
rada
a lo
s al
umno
s la
di
scip
lina
inte
gral
de
las
mat
emát
icas
, y la
esc
uela
no
lo p
rete
nde
en n
ingú
n m
omen
to, p
ero,
la e
scue
la
impo
ne, p
or o
tra
part
e, c
iert
o ti
po d
e ex
igen
cias
to
talm
ente
ext
erna
s a
las
mat
emát
icas
, re
cubr
iénd
olas
de
elem
ento
s qu
e le
son
aje
nos
y qu
e pu
eden
obs
tacu
lizar
el d
escu
brim
ient
o de
la
verd
ader
a di
scip
lina
mat
emát
ica.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Com
enta
rios
y pr
ofun
diza
cion
es1.
¿Qué
mat
emát
icas
est
udia
r en
la e
scue
la ?
La m
atem
átic
a se
pue
de e
ncon
trar
en
casi
tod
os
los
curr
ícul
os e
scol
ares
. Es
sin
luga
r a
duda
s,
la d
isci
plin
a co
n m
ayor
car
ga h
orar
ia e
n la
en
seña
nza
oblig
ator
ia c
omo
en l
as c
arre
ras
univ
ersi
tari
as,
son
poca
s la
s ár
eas
de
desa
rrol
lo e
n do
nde
no s
e in
cluy
a po
r lo
men
os
un c
urso
de
mat
emát
icas
.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Com
enta
rios
y pr
ofun
diza
cion
esPo
dría
mos
dec
ir q
ue la
mat
emát
ica
en la
esc
uela
ap
arec
e co
mo
algo
nat
ural
, per
o, q
ue h
a si
do
cues
tion
ada,
se
empi
ezan
a e
scuc
har
com
enta
rios
o p
regu
ntas
, tal
es c
omo,
¿po
r qu
e es
tudi
ar m
atem
átic
as?,
¿Po
r qu
é es
tudi
ar
mat
emát
icas
en
la e
scue
la?,
¿pa
ra q
ue m
e si
rven
la
s m
atem
átic
as q
ue m
e en
seña
n en
la e
scue
la?,
o
preg
unta
s qu
e se
pla
ntea
n al
guno
s pr
estig
iado
s au
tore
s, c
omo
¿es
nece
sari
o qu
e to
dos
los
alum
nos
estu
dien
mat
emát
icas
?
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Com
enta
rios
y pr
ofun
diza
cion
esAl
guna
s re
spue
stas
a e
stas
pre
gunt
as la
han
pr
opor
cion
ado
algu
nos
auto
res,
por
eje
mpl
o:�H
ay q
ue a
pren
der
mat
emát
icas
en
la e
scue
la
porq
ue la
s mat
emát
icas
son
útiles
en la
vid
a�,
�per
o re
almen
te, po
cas
pers
onas
rec
urre
n en
su
vida
cot
idiana
a u
na m
atem
ática
un p
oco
sust
ancial. Y
adem
ás, las
calculad
oras
o
compu
tado
ras
evitan
ten
er q
ue u
sar
las
nocion
es m
atem
áticas
, em
peza
ndo
por
las
oper
acione
s ar
itmét
icas
�.
Con
trato
Inst
ituci
onal
Rel
ació
nP
erso
na-o
bjet
o
cam
bio
Apr
endi
zaje
Com
prom
isos
Did
áctic
os (I
)es
tudi
ante
Inst
rucc
ión
inst
ituci
onal
Sis
tem
adi
dáct
ico
Inst
ituci
ónD
idác
tica
Rel
ació
n (I)
obje
to
Inst
ituci
ón (I
)
Púb
lica
Priv
ada
Med
io
Apr
endi
zaje
Con
flict
o
Edu
caci
ónin
stitu
cion
alC
ontra
to I
S.E
Inst
rucc
ión
en c
lase
Dec
isio
nes
Del
pro
feso
rP
rofe
sor
Cre
enci
as d
elP
rofe
sor
Con
ocim
ient
oD
el p
rofe
sor
Com
porta
mie
nto
de lo
s al
umno
s
Cog
nici
ón d
elo
s al
umno
s Apr
endi
zaje
De
los
Alu
mno
s
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
El c
urríc
ulo
© S
ecue
ncia
ción
© T
empo
raliz
ació
n©
Pre
sent
ació
nD
e un
os c
onte
nido
s m
atem
átic
os
supu
esta
men
te
tran
spar
ente
s y
pred
eter
min
ados
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
El c
urríc
ulo
Dad
o qu
e es
tas
cues
tion
es n
o pu
eden
se
para
rse
de la
s ca
ract
erís
tica
s ps
íqui
cas
y so
cioc
ultu
rale
s de
los
alum
nos
ni d
el c
onte
xto
soci
al, c
ultu
ral y
pol
ític
o de
l paí
s re
sult
a m
uy d
ifíc
il es
tabl
ecer
un
a fr
onte
ra c
lara
ent
re la
teo
ría
del
curr
ícul
o y
otro
s ám
bito
s de
l sab
er c
omo
la P
sico
logí
a o
la S
ocio
logí
a de
la
educ
ació
n.(G
imen
o y
Pére
z 19
83)
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
El c
urríc
ulo
No
es d
e ex
trañ
ar q
ue:
!H
ayan
sur
gido
dis
tint
as d
efin
icio
nes
del c
once
pto
curr
ícul
o.!
Toda
s es
as f
orm
as d
e en
tend
er e
l cu
rríc
ulo
sean
rel
ativ
amen
te a
jena
s al
pr
oces
o de
est
udio
de
cada
una
de
las
disc
iplin
as e
scol
ares
.
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
El c
urríc
ulo
El p
rim
ero
de lo
s pr
oble
mas
que
hay
qu
e af
ront
ar e
n el
pro
ceso
de
elab
orac
ión
de u
n pr
oyec
to
curr
icul
ar t
iene
que
ver
con
lo q
ue
se d
enom
inan
sus
�fue
ntes
�
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Las
fuen
tes
del c
urríc
ulo
1.¿D
e qu
é fu
ente
s ex
trae
r lo
s cr
iter
ios
para
de
cidi
r lo
s ob
jeto
s y
los
cont
enid
os e
n la
de
la e
duca
ción
esc
olar
?2.
¿Con
qué
cri
teri
os d
ecid
ir c
uál e
s la
mej
or
man
era
la s
ecue
ncia
y e
l rit
mo
más
ade
cuad
o pa
ra p
rese
ntar
a lo
s al
umno
s un
os c
onte
nido
s de
term
inad
os?
3.¿D
e dó
nde
obte
ner
los
crit
erio
s de
eva
luac
ión
y lo
s di
spos
itiv
os m
ás a
decu
ados
par
a re
aliz
arla
?
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Inte
grar
apo
rtaci
ones
del
aná
lisis
©
Psi
coló
gico
© D
isci
plin
ar©
Soc
ioló
gico
© P
edag
ógic
oE
nfat
izan
do e
l pap
el d
e la
fuen
teP
sico
lógi
ca y
en
rela
ción
con
ést
a el
de
la fu
ente
ped
agóg
ica
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Las
fuen
tes
del c
urríc
ulo
Inte
grar
apo
rtaci
ones
del
aná
lisis
©
Psi
coló
gico
© D
isci
plin
ar©
Soc
ioló
gico
© P
edag
ógic
oS
e de
jan
en s
egun
do té
rmin
o la
s fu
ente
© E
pist
emol
ógic
a©
Soc
ioló
gica
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
1.¿Q
ué s
igni
fica
est
a in
tegr
ació
n de
las
apor
taci
ones
de
las
dife
rent
es f
uent
es d
el
curr
ícul
o?2.
¿Cóm
o yu
xtap
oner
cri
teri
os d
e di
fere
nte
natu
rale
za, p
rove
nien
tes
de d
ifer
ente
s di
scip
linas
?3.
¿Cuá
l de
dich
as d
isci
plin
as t
omar
á a
su c
argo
la
expl
icac
ión
del f
unci
onam
ient
o de
la p
arte
ir
redu
ctib
lem
ente
mat
emát
ica
de la
ens
eñan
za
de la
s m
atem
átic
as?
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Y en
con
secu
enci
a:
¿A c
uál d
e la
s fu
ente
s ci
tada
s ha
brá
que
recu
rrir
pa
ra a
bord
ar la
com
pone
nte
mat
emát
ica
del
prob
lem
a de
la e
labo
raci
ón d
el c
urrí
culo
?¿C
ómo
hay
que
ente
nder
en
este
con
text
o el
�a
nális
is d
isci
plin
ar� d
el q
ue e
man
a la
fue
nte
epis
tem
ológ
ica
del c
urrí
culo
?La
cue
stió
n ha
sid
o fo
rmul
ada
por
Mor
eira
y N
ovak
¿Cóm
o pu
ede
orga
niza
rse
mej
or la
mat
eria
de
ense
ñanz
a a
fin
de f
acili
tar
el a
pren
diza
je
sign
ific
ativ
o de
los
alum
nos?
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Aná
lisis
dis
cipl
inar
con
sist
e:
Inve
stig
ar �s
ecue
ncia
s y
estr
uctu
ras
jerá
rqui
cas
alte
rnat
ivas
� de
la m
ater
ia d
e en
seña
nza,
la
cual
se
conc
ibe
com
o el
�con
junt
o de
con
cept
os
que
son
cons
trui
dos
por
espe
cial
ista
s cr
eati
vos�
No
cabe
n ot
ras
rees
truc
tura
cion
es o
re
orga
niza
cion
es q
ue la
s qu
e vi
enen
dad
as p
or
las
dife
rent
es s
ecue
ncia
s al
tern
ativ
as d
e lo
s el
emen
tos
que
cons
titu
yen
la o
bra
mat
emát
ica
orig
inal
.
El c
urríc
ulo
de
Mat
emát
icas
. El
Cur
rícul
o de
M
atem
átic
asLa
s M
atem
átic
as e
n la
Esc
uela
Est
udia
ntes
_ Is
rael
Con
trera
s,Lo
rena
Dur
azo{
Yves
Che
valla
rd,
Mar
iann
aB
osch
y Jo
seph
Gas
cón
Para
digm
as e
n M
atem
átic
a Ed
ucat
iva
Ase
sore
s:M
. C. M
arth
aVi
llalb
a, M
. C. V
icto
rH
erná
ndez
Es
tudi
ar M
atem
átic
as
Uni
dad
II