EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 1
2020ko 2. hiruhilekoa
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 1
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
LABURPENA .................................................................................................................... 3
EKONOMIAREN INGURUNEA ............................................................................................. 5
EAE-KO EKONOMIA .......................................................................................................... 9
Ekoizpena eta enplegua ................................................................................................. 9
Barne eta kanpo eskaria .............................................................................................. 13
Prezioak, soldatak eta kostuak ...................................................................................... 21
Arlo publikoa .............................................................................................................. 25
Arlo finantzarioa ......................................................................................................... 27
Aurreikuspenak ........................................................................................................... 33
IRUDIEN AURKIBIDEA
Munduko ekonomia. BPGa (I) ............................................................................................ 5
Munduko ekonomia. BPGa (II) .......................................................................................... 8
Enpleguaren bilakaera .................................................................................................... 12
Etxebizitzen hipoteken bilakaera ...................................................................................... 30
2020ko eta 2021eko aurreikuspenak (I) ........................................................................... 37
2020ko eta 2021eko aurreikuspenak (II) .......................................................................... 38
TAULEN AURKIBIDEA
Eskaintzaren aldagaiak ..................................................................................................... 9
Jarduera adierazleak ...................................................................................................... 10
Eskariaren aldagaiak ...................................................................................................... 14
Kontsumo eta inbertsioaren adierazleak ........................................................................... 15
Esportazioen helmuga .................................................................................................... 17
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
2 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
Inportazioen jatorria ...................................................................................................... 20
Kontsumoko prezioen indizearen banaketa ........................................................................ 21
Eae-ko kontsumoko prezioen indizea ................................................................................ 22
Hitzarmenetan adostutako soldata igoerak ........................................................................ 23
Lan kostuak .................................................................................................................. 24
Tributu itunduen bilakaera (urtarrila-abuztua) ................................................................... 26
Adierazle monetario eta finantzarioak (I) .......................................................................... 27
Adierazle monetario eta finantzarioak (II) ......................................................................... 29
Kreditu eta gordailuak .................................................................................................... 31
Ekonomia aurreikuspenak ............................................................................................... 33
Espainiarako aurreikuspenak hiruhilekoka (2020ko iraila) ................................................... 35
Eae-ko ekonomiarako aurreikuspenak hiruhilekoka (2020ko iraila) ...................................... 36
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 3
LABURPENA
COVID-19aren ondoriozko alarma egoerak 2020ko bigarren hiruhileko osoan zehar iraun zuen,
eta aldagai horri buruzko informazioa dagoenetik BPGak izan duen hazkunde daturik txarrenak
jaso zituen. Hain zuzen ere, BPGaren urte arteko aldakuntza tasa -%19,5 izan zen, aurreko aldiko
erregistroa, hori ere negatiboa, baino hamasei puntu txikiagoa delarik. Jardueraren galga bat-
bateko hori ez da EAEko ekonomiarena bakarrik. Aitzitik, munduko ia ekonomia guztietara hedatu
da. Ingurune hurbilenean, euroaren eremuak %14,7 egin zuen behera eta Europar Batasunak,
berriz, %13,9. Herrialde nagusien artean, hazkundearen muturrak Alemaniako -%11,3an eta
Espainiako -%22,1ean edo Erresuma Batuko -%21,7an daude.
Jarduerari jarritako mugek eskaeraren agregatuen ohiko garapena eragotzi zuten, eta martxoaren
bigarren hamabostalditik izandako beherakadan sakondu zuten. Zehatzago adierazita, azken
kontsumoko gastua %15,4 murriztu zen urte arteko tasan, eta kapitalaren eraketa gordinak ia
laurden bat galdu zuen 2019ko bigarren hiruhilekoarekin alderatuta. Kanpoko testuinguruak ez
zuen lagundu barne-zailtasunak konpentsatzen eta mugak ixteak esportazioek eta inportazioek
aurrekaririk gabeko bolumen murrizketa bat nozitzera eraman zuen.
Azken kontsumoaren barruan, jaitsiera guztia familiek egindako gastuan kontzentratu zen,
2019ko epe berean baino bosten bat gutxiago gastatu baitzuten. Alde batetik, establezimenduak
ixteak, batez ere ostalaritzakoak, jatetxeak eta aisialdikoak, gastu jakin batzuk egiteko aukerak
mugatu zituen. Beste aldetik, pandemiak sortutako kezkak zuhurtziazko aurrezpena bultzatu
zuen, gastuaren murrizketa areagotuz. Aitzitik, egoera horrek kaltetutako kolektiboei laguntzeko
beharrak azken urteetan egindako gastua nabarmen handitzera behartu zuen administrazio
publikoa.
Ziurgabetasun horrek berak bat-batean geldiarazi zuen inbertsioko gastua, %23,0 murriztu
baitzen aurreko urtearekin alderatuta. Galga agregatuaren bi osagaietan gauzatu zen, baina
intentsitate handiagoarekin ekipamenduko ondasunetan egindako inbertsioan, %30,1eko
beherakada izan baitzuen. Bestalde, gainerako inbertsioak, eraikuntzakoak barne, urte arteko
%18,8 galdu zuen, ekonomia osoan galdutako batez bestekoa baino zertxobait txikiagoa.
Sektore ekonomikoen analisiak agerian uzten du, neurri handiagoan edo txikiagoan, guztiei eragin
ziela koronabirusak sortutako ezohiko egoerak. Lehen sektoreak ere (-%6,1) balio erantsia
murriztu zuen bigarren hiruhilekoan, lehenengoan ondo eutsi bazion ere. Hala ere, eragin
handienak industrian (-%26,7) eta zerbitzu pribatuetan hauteman ziren. Eraikuntzak (-%17,9)
gainerakoek baino kalte txikiagoa izan zuen.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
4 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
Administrazio publikoari lotutako zerbitzuak izan ziren balio erantsia handitu zuen jarduera adar
bakarra, 2019arekin alderatuta. Osasunean, hezkuntzan eta gizarte zerbitzuetan gastu publikoa
handitzeko beharrak azaltzen du igoera hori (%0,7). Hala eta guztiz ere, igoera txiki samarra da,
aurreko urteetan lortutakoekin alderatuz gero. Kontrako norabidean, bai merkataritza, ostalaritza
eta garraioa barne hartzen dituen taldeak (-%21,8), bai gainerako zerbitzuak delakoak (-%24,2)
beherakada handiak izan zituzten urte arteko tasan, industriak pairatu zuenaren tamaina
berdintsukoak. Bigarren hiruhilekoko egoera sektoriala atzeraldi sakonekoa da. Hala eta guztiz
ere, hileroko analisiak adierazten du une okerrena apirilean gertatu zela eta harez geroztik
ekonomia jarduera suspertzen ari dela.
Aipatutako jarduera galerak eragin handia izan zuen lan merkatuan eta enplegua %17,2 murriztu
zen. Hau da, hiruhileko bakar batean 134.000 lanposturen baliokideak ziren orduak ez ziren lan
egin, nahiz eta lanpostu horiek betetzen zituzten pertsona askok enpresari lotuta jarraitzen duten,
onartu ziren aldi baterako enplegu erregulazioko espedienteei (ABEE) esker. Halaber, hilabetez
hilabete pertsona horiek beren lanpostura itzultzen ari dira, eta, beraz, gaur egun ABEE batean
geratzen diren pertsonak egoera horretan egon direnen %20 baino gutxiago dira.
Jarduera ekonomikorik ezak beheranzko presioa egiten die prezioei, eta deflazioa jasateko
arriskua handitzen du, nahiz eta gertatzeko probabilitatea oraindik txikia izan. BPGaren deflatorea
negatiboa izan zen (-%0,5) bigarren hiruhilekoan, kontsumoko prezioen aldakuntza bezala,
apiriletik urte arteko tasa negatiboetan baitabiltza. Industriako prezioek ere beherakadak izan
dituzte, baita kontsumokoak baino handiagoak ere, energiaren prezioen beheranzko bilakaerak
baldintzatuta.
2020rako eta 2021erako aurreikuspenen eguneratzeak ekainean baino egoera makroekonomiko
ezkorragoa erakusten du. Izan ere, aurten EAEko BPGa %10,1 jaistea espero da orain, udaren
hasieran aurreratutakoa baino ia puntu eta erdi gehiago. Jaitsiera handiago batek garrantzi
handiagoko errebotea ere eragiten du, eta, horregatik, 2021erako aurreikuspena %8,9 izatera
pasa da. Beraz, 2021ean BPG erreala 2,1 puntura geratuko da 2019ko balioa berreskuratzeko.
Berreskuratze osoa 2022aren amaieran edo 2023aren hasieran lortu daiteke.
Hiruhileko bilakaerak adierazten du atzeraldiaren une okerrena bigarren hiruhilekoan gertatu zela,
eta ordutik aurrera urte arteko tasak leunduz joango direla, harik eta, 2021. urtearen hasieran,
tasa positiboak berriro jaso arte. Tasa horiek oso altuak izango dira urteko erdiko hiruhilekoetan,
jarduera gutxiko aldiekin alderatuko baitira. Industria izango da sektore kaltetuena aurten, baina
baita datorren urtean erreboterik handiena lortuko duena ere. Enplegua, lan egin gabeko ordutan
neurtuta, nabarmen jaitsiko da, baina, ABEEen erabilerari esker, lanpostua galduko duten
pertsonen kopurua nabarmen txikiagoa izango da.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 5
EKONOMIAREN INGURUNEA
Argitaratutako azken datu ekonomikoek erakusten dutenez, ekonomia jarduera nabarmen hobetu
zen maiatzean eta ekainean, apirilean erregistratutako gutxieneko mailaren ondoren, birusari
eustearekin eta, ondorioz, konfinamendu neurriak lasaitzearekin batera. Hala ere, munduko
jarduera ekonomikoa hain zen txikia apirilean, ezen hobekuntza horiek ozta-ozta lortu zuten
BPGaren beherakada arintzea. Zehazki, argitaratutako adierazleek seinalatzen dute munduko
ekonomiak hondoa jo zuela 2020ko bigarren hiruhilekoan. Are gehiago, datuen arabera,
uzkurdura historikoa izan da; izan ere, BPGaren beherakada orokorra %10,0 eta %20,0 artekoa
izan da ekonomia gehienetan, eta herrialde batzuetan %21,0tik gorakoa ere izan da.
Munduko ekonomia. BPGa (I) Urte arteko hazkunde tasak
ELGE Txina
Iturria: ELGE.
Txina izan zen salbuespen nagusia eta, pandemiaren epizentroa izan arren, barne produktu
gordinaren hazkunde positiboa lortu zuen. Izan ere, gainerako herrialdeek geldirik eta aurrekaririk
gabeko gainbeheraren erdian jarraitzen zuten bitartean, Txina hazkundearen bidera itzulia zen,
pandemiaren hasiera goiztiarraren eta ondorengo susperraldiaren isla. Hala, bertako BPG %3,2
hazi zen bigarren hiruhilekoan, eta atzeraldiari ihes egitea lortu zuen, urteko lehen hilabeteetan
%6,8 murriztu ostean. Datu horiekin, Txina da koronabirusaren eragina gainditzen duen lehen
potentzia, zeren eta AEBetan kontrolik gabe baitago, eta agerraldiek zaildu egiten dute Europan
eta Japonian ekonomia zabaltzea.
2,31,7 1,6 1,5 1,7 1,7
-0,9
-11,7
2018 2019 I II2019
III IV I II2020
6,66,1
6,4 6,2 6,0 6,0
-6,8
3,2
2018 2019 I II
2019
III IV I II
2020
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
6 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
Txinak pandemia kontrolatzeko lortu duen arrakasta alde batera utzita, BPGaren susperraldia
herrialde hartako gobernuak martxa ekonomiko ona berpizteko abiatu zituen neurri zabalen
emaitza izan zen. Pizgarriak, batez ere, industriara eta eraikuntzara bideratu ziren, langabeziaren
gorakada saihesteko, hori baitzen agintarien kezka handiena aurten. Izan ere, sektore horiek izan
ziren hiruhileko horretako hazkundea lideratu zutenak, birusaren aurreko mailak baino %2,0ko
gehikuntza eskuratuta. Aitzitik, zerbitzuen sektorea oraindik zalantzati agertu zen, pandemiak
eztanda egin aurretiko maila baino %1,0 beherago kokatuta zegoelarik. Hala eta guztiz ere,
Txinako ekonomiak nahiko susperraldi azkarra erakutsi du, nahiz eta urtearen bigarren erdian
suspertze hori motelagoa izango dela espero den, behin irekieraren (konfinamenduaren
ondorengoa) hasierako bultzada igaro eta gero.
Pandemiak eta birusaren hedapena geldiarazteko ezarri ziren konfinamenduko neurriek indartsu
jo zuten munduko gainontzeko ekonomia nagusietan. India gehien kaltetutako herrialdeetako bat
izan zen, bere jarduera ekonomikoa %23,5 gutxitu baitzen, aurrekaririk gabeko datua baita.
Kontsumo publikoak bakarrik lortu zuen mailari eustea, kontsumo pribatua %26,9 uzkurtu zen
bitartean eta inbertsioa -%47,2ra arte amildu zen bitartean. Mexikok ere bere BPGa nola
hondoratu zen ikusi zuen, kasu honetan -%18,7ra arte. Jardueraren uzkurdura herrialdeko
sektore guztietara hedatu zen. Eraikuntzak eta industriak, normalean BPGaren %32,0 ekartzen
baitute, %26,0 murriztu ziren, eta zerbitzuen sektoreak eta lehen sektoreak, berriz, %15,6
gutxitu ziren. Brasilek, berriz, %11,4 egin zuen behera, hau da, bigarren uzkurdura jarraitua izan
zen, eta atzeraldi teknikoko eremuan kokatu zen. Kasu honetan, Mexikoko ekonomian bezala,
uzkurdura handi hori ez da konfinamenduaren ondorio suntsitzaileetara mugatzen. Izan ere,
lehengaien merkatzea eta finantza-baldintzen narriadura gehitu behar zaizkio hondoratze hori
azaltzeko.
Kolapso ekonomiko hori ez zen garapen bidean dauden ekonomietara mugatu. Izan ere, ekonomia
aurreratuak, oro har, %11,7 murriztu ziren 2020ko bigarren hiruhilekoan, urteko lehen hiru
hilabeteetan %0,9 atzera egin ondoren. ELGEko jarduerak apirila eta ekaina bitartean izandako
beherakadak, COVID-19aren pandemiak eragindako Itxialdi Handiaren ondorioz, bi aldiz baino
gehiago biderkatzen du 2009ko lehen hiruhilekoan erregistratutako -%4,5eko kontrako eragina,
finantza krisi globalaren unerik txarrenean.
ELGEko ekonomia aurreratuen artean, Erresuma Batuak izan zuen BPGaren beherakadarik
handiena. Lehen aldiz 11 urtean, Britainia Handia atzeraldian sartu zen ofizialki, lehen
hiruhilekoko atzerakada bigarren hiruhilekoko historiako uzkurtze sakonenarekin kateatuta.
Zehazkiago adierazita, herrialde hartako BPGa %21,7 hondoratu zen apirila eta ekaina bitartean.
Sektore zigortuenak jatetxeak eta ostatuak izan ziren, eta horien atzetik eraikuntza, industria,
garraioa eta txikizkako merkataritza. Zerbitzuen sektoreak (Erresuma Batuko ekonomiaren
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 7
%80,0 ekartzen baitute) inoiz izan den beherakadarik handiena izan du hiruhilekoan. Halaber,
lantegien itxierek 1954tik aurrera automobilen ekoizpenik txikiena ekarri zuten.
Zorigaiztoko podium horren bigarren postua Espainiari egokitu zitzaion, bigarren hiruhilekoan
BPGaren beherakada handiena izan baitzuen, %21,5eko hondoratzearekin. Dekretatutako
konfinamenduak bereziki eragin zuen kontsumo pribatuan eta inbertsioan, hurrenez hurren
%17,8ko eta %25,4ko urte arteko jaitsierak izan baitzituzten, serie historikoan aurrekaririk ez
zuten mailak. Sektoreka, urte arteko jaitsiera %27,5 izan zen eraikuntzan, %23,8 industrian,
%21,3 zerbitzuetan eta nekazaritzak bakarrik lortu zuen gorakada (%6,3).
Frantzian, BPGak %18,9ko beherakada jaso zuen bigarren hiruhilekoan, serie historiko osoko
beherakadarik handiena baita, lehen hiru hilabeteetan %5,7ko uzkurdura izan ondoren. Familien
kontsumoa %16,3 jaitsi zen, lehen hiru hilabeteetan %4,9 gutxitu ondoren. Inbertsioak ere
nabarmen egin zuen behera, %22,4ko beherakada izan baitu, urtarrila eta martxoa bitartean
%7,5 jaitsi eta gero. Italiak, pandemiaren gordintasuna pairatu zuen Europako lehen herrialdea
izanik, urteko bigarren hiruhilekoan %17,7an kokatu zuen bere uzkurtzea, Europar Batasuneko
laugarren bilakaerarik txarrena, eta azken 25 urteetako erregistrorik okerrena ere. Europako
bazkide nagusietan bezala, agregatu guztiek beherakada handiak izan zituzten.
Alemaniak, berriz, %11,3ra mugatu zuen bere uzkurtzea, bai Euroguneko batez bestekoaren
azpitik (-%14,7), bai Europar Batasun osoaren azpitik(-%13,9). Kasu horretan, ondasun eta
zerbitzuen esportazioek eta inportazioek beherakada garrantzitsua ezagutu zuten, bai eta familiek
kontsumoan eginiko gastuak eta enpresek makinerian eta ekipamenduan egindako kapital
eraketa gordinak ere. Beste aldetik, herrialde hartako gobernuaren gastua nabarmen handitu zen
krisialdian.
Datu horiek guztiek erakusten dute Europako gizarteak pandemiatik babesteak izan zuen kostu
ekonomikoa, euste neurri zorrotzekin, hala nola konfinamenduekin eta mugak itxierekin. Kostu
hori lan merkatura ere hedatu zen, non langabezia tasak berriro ere nabarmen hazi baitziren.
Zehazkiago, Europar Batasuneko langabezia tasa %6,5 zen martxoan, eta %7,2, berriz, uztailean.
Horrek esan nahi du 1.400.000 langabe gehiago zeudela lau hilabeteko epe laburrean. Antzeko
bilakaera izan zuen euroaren eremuak ere: %7,2ko tasatik %7,9ra igaro zen aldi horretan. Eta
hori guztia, gobernuek ABEEen parekoak diren enplegua eteteko neurriak hartu eta gero, haiei
atxikitako langileak langabetu gisa ez agertzea ahalbidetzen dutenak.
Atlantikoaren beste aldean, AEBetako ekonomia Europakoak baino zertxobait gutxiago hondoratu
zen. Konfinamendu laxoagoak eta politika ekonomikoaren babes handiak azaltzen dute
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
8 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
beherakadaren intentsitate txikiago hori. Hala ere, BPGaren ia osagai guztiek, kontsumo
publikoak izan ezik, murrizketa handiak izan zituzten urteko bigarren hiruhilekoan. Zehazki,
BPGaren jaitsierak familien gastuaren jaitsiera islatu zuen, %10,5 murriztu baitzen, irakurketa
okerrena baita erregistroak daudenetik, baita esportazioena eta inbertsio pribatuarena ere.
Munduko ekonomia. BPGa (II) Urte arteko hazkunde tasak
AEB Eurogunea
Iturria: Eurostat eta ELGE.
Japoniari dagokionez, herrialde hartako BPG %10,1 jaitsi zen urteko bigarren hiruhilekoan.
Argitaratutako datuen arabera, hirugarren hiruhilekoa da jarraian ekonomiak zenbaki gorriak
bildu dituela. Beharrezkoa da 2008ra atzera joatea, mundu mailako krisi betean, hiru hiruhileko
jarraian datu negatiboak kateatu zituen azken aldia aurkitzeko. Hala ere, gobernuak pizgarrien
programa sendo bat jarri du martxan, herrialdearen egoera ekonomiko txarraren ondorioz
langabeziak gora egin ez dezan edo negozioek porrot egin ez dezaten. Oraingoz, fruituak ematen
ari da. Langabezia tasak hiru hilabete daramatza % 2,9an finkatuta.
Munduko ekonomiak oso sentsibilitate handia izan du osasun krisiaren aurrean, baina hala izaten
ari da, baita ere, gizarte urruntzeko neurriak lasaitzen ari direnean eta mugikortasuna
berreskuratzen ari denean. Hala jasotzen dute hirugarren hiruhilekoari buruzko lehen adierazleek,
jarduera ekonomikoari berrekin zaiola erakusten dutenak, eta aldi horretan urtearen lehen erdian
galdu zen jardueraren erdia inguru berreskura daitekeela iradokitzen dute. Hala eta guztiz ere,
jarduerak koronabirusaren pandemiaren aurretik erregistratutako mailen oso azpitik jarraituko
du, eta aurreikuspenek ziurgabetasun handia dute oraindik.
2,92,3 2,3 2,0 2,1 2,3
0,3
-9,1
2018 2019 I II2019
III IV I II2020
1,91,2 1,4 1,2 1,4
1,0
-3,2
-14,7
2018 2019 I II2019
III IV I II2020
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 9
EAE-KO EKONOMIA
Ekoizpena eta enplegua
COVID-19aren pandemia geldiarazteko hartu diren neurriak bereziki nabaritu ziren bigarren
hiruhilekoaren lehen hilabeteetan. Horrek baldintzatu egin zuen hiruhilekoaren emaitza. Izan ere,
EAEko BPGk %19,5eko urte arteko beherakada eskuratu zuen, serie historiko osoan aurrekaririk
gabeko zifra baita, eta 2009ko atzeraldian erregistratutakoak baino askoz handiagoa. Birusaren
hedapena kontrolatu ahala murrizketak leuntzen joan ziren arren, jarduerara itzultzea oso motel
gertatu zen. Egoera hori Europako gainerako herrialdeetan bizi denaren antzekoa da, han ere
beherakada handiak izan dituztelako, hala nola Alemanian (-%11,3), Frantzian (-%18,9) eta
Espainian (-%22,1).
ESKAINTZAREN ALDAGAIAK
Urte arteko aldakuntza tasak
2018 2019 2019 2020
II III IV I II
BPG erreala 3,1 2,2 2,3 2,1 2,2 -3,2 -19,5
Nekazaritza eta arrantza 1,7 3,2 3,3 2,8 5,9 3,5 -6,1
Industria eta energia 2,0 1,3 1,2 1,2 2,2 -3,6 -26,7
- Manufakturen industria 1,8 1,2 1,2 1,2 1,7 -4,3 -27,8
Eraikuntza 4,0 3,4 3,5 3,2 2,1 -2,7 -17,9
Zerbitzuak 3,1 2,5 2,5 2,4 2,1 -2,8 -17,5
- Merkataritza, ostalaritza eta garraioa 4,3 2,6 2,8 2,3 2,1 -4,2 -21,8
- AA. PP., hezkuntza eta osasuna 1,8 2,3 2,3 2,6 2,0 1,2 0,7
- Gainontzeko zerbitzuak 3,0 2,5 2,5 2,3 2,2 -4,0 -24,2
Balio erantsi gordina 2,9 2,3 2,3 2,1 2,2 -3,0 -19,6
Ekoizkinen gaineko zerga garbiak 4,9 2,2 2,2 1,8 2,3 -5,1 -18,4
Iturria: Eustat.
Sektoreen ikuspegitik, hartutako neurrien eragina handiagoa izan zen industrian, haien balio
erantsia %26,7 murriztu baitzen, manufakturetan intzidentzia berezia (-%27,8) izanda.
Beherakada horren garrantzia behar bezala neurtzeko, esan daiteke aurtengo bigarren
hiruhilekoko jarduera maila 1998ko hiruhileko berean izandakoaren antzekoa dela, hau da, hogei
urte baino gehiagoko atzerakada gertatu da. Zorionez, erorketa horren zati bat, baina ez guztia,
urtea amaitu baino lehen berreskuratuko da.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
10 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
JARDUERA ADIERAZLEAK
Urte arteko aldakuntza tasak
2018 2019 2019
2020
II III IV I II
Industria
Industria produkzioaren indizea 2,2 1,6 1,4 1,5 2,6 -5,6 -27,7
Negozio zifren indizea 5,8 -0,6 -3,8 -2,1 1,1 -11,5 -33,3
Industria giroaren indizea -7,1 -8,3 -4,1 -6,7 -6,5 -11,0 -35,2
Gizarte Segurantzako afiliazioa 1,8 0,6 0,8 0,3 0,1 -0,8 -3,7
Eraikuntza
Eraikuntzaren koiuntura indizea 12,3 8,7 7,2 6,9 9,0 1,8 -19,9
Etxebizitza berriak eraikit. oniritziak 20,3 -7,1 -1,6 -23,2 -23,5 -26,4 ---
Etxebizitzen salerosketak 13,8 2,2 0,0 -6,3 2,8 -18,0 -34,6
Gizarte Segurantzako afiliazioa 3,6 3,0 3,7 2,5 1,9 1,3 -2,8
Zerbitzuak
Hegazkinen bidezko bidaiariak 10,5 8,5 10,6 10,2 4,9 -20,9 -99,0
Hoteletan igarotako gaualdiak 7,2 3,7 6,6 3,6 0,5 -21,6 -92,2
Negozio zifren indizea 7,4 4,2 3,7 4,8 3,5 -5,2 -26,6
Zerbitzuen koiuntura indizea 1,1 0,9 0,8 0,5 0,6 -5,6 -22,3
Gizarte Segurantzako afiliazioa 2,1 2,3 2,1 2,7 2,6 2,1 -1,9
Iturria: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritzak egina, Eustat, INE, Industria, Merkataritza eta Turismo Ministerio, Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministerioa, Gizarte Segurantza eta AENAren datuetan oinarrituta.
Industriaren susperraldi hasiberria azken hilabeteetako ekoizpen datuetan ikus daiteke. Hain
zuzen ere, sektorearentzako unerik dramatikoena apirilean gertatu zen, urte arteko beherakada
%40 ingurukoa izan baitzen. Hortik aurrera, tasak apaldu egin dira hilez hil, eta abuztuan,
informazioa dagoen azken hilabetean, urte arteko tasa -%14,5 izan zen, oraindik ere oso
negatiboa, baina apirileko datua hogeita lau puntutan hobetu du. Hala eta guztiz ere, beste
hilabete batzuk beharko dira sektore horretan igoerak hautemateko.
Ondasun taldeen arabera, energiaren ekoizpenean antzeman dira zailtasunik handienak,
abuztuan -%21,8 izan baitzen. Bestalde, bai ekipamendurako ondasunek bai bitarteko ondasunek
beren ekoizpena erdira murriztu zuten apirilean, baina abuztuan urte arteko tasak, hurrenez
hurren, -%6,4 eta -%12,1 izan ziren. Azkenik, kontsumoko ondasunen profila zertxobait hobea
izan zen: apirilean jaitsi zen gehien (-%24,4), eta abuztuan suspertu zen, -%7,4an kokatu baitzen
tasa, kontsumo ondasun ez-iraunkorrei esker (-%4,3).
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 11
Industriaren sektorearen hobekuntza sektoreko enpresen iritzietan ere ikusten da, oso ezkorrak
izaten jarraitzen baitute, baina ez bigarren hiruhilekoko hilabeteetan bezainbeste. Zehatz-mehatz
adierazita, apiriletik uztailera bitarteko hilabeteetan, industria giroaren indizean jasotzen diren
erantzunen saldoak -30etik beherako balioak izan zituen, hiruhilekoko batez bestekoa -35,2koa
izan baitzen; irailean, argitaratutako azken hilabetean, berriz, hobekuntza hogei puntutik gorakoa
izan zen, -11,8ra arte. Baikortasunaren buelta partziala hobekien islatzen duen osagaia
produkzioaren joera da: maiatzean -60 zen, eta abuztuan -31,7, nahiz eta eskaera-zorroari
buruzko aipamenak ere onak diren.
Eraikuntzaren urte arteko tasa -%17,9 izan zen bigarren hiruhilekoan, hots, ekonomia osoarena
baino apur bat hobea bakarrik. Sektore horretako bi osagaiek beherakada handiak izan zituzten
hiruhileko horretan. Alde batetik, eraikinen atala %20,4 murriztu zen eta, beste aldetik, obra
zibila %16,5 gutxitu zen. Hala eta guztiz ere, informazio berrienaren arabera, eraikuntzaren
jarduera berreskuratu egin da. Izan ere, lizitazioak nabarmen egin zuen gora uztailean bera
osatzen duten bi osagaietan. Gainera, etxebizitzarekin lotutako aldagaiek nabarmen egiten dute
hobera, bai salmentetan, bai emandako hipoteketan, baina hori alarma egoeran atzeratutako
eragiketen ondorioa izan daiteke.
Zerbitzuek %17,5 murriztu zuten balio erantsia bigarren hiruhilekoan, baina zerbitzu pribatuek
tasa hori baino jaitsiera handiagoak izan zituzten, eta sektore publikoari lotutako zerbitzuen
hedapenak zati batean konpentsatu zituen beherakada horiek. Zehatzago esanda, administrazio
publikoaren, hezkuntzaren, osasunaren eta gizarte zerbitzuen taldearen balio erantsia %0,7
handitu zen, pandemiari erantzuteko beharragatik, bereziki osasun arloan. Aurreko urteetan
ezagututako hazkundeak baino apalagoa da gehikuntza hori. Merkataritza, ostalaritza eta garraioa
biltzen dituen taldeak %21,8ko beherakada izan zuen eta zailtasunak izan ditzake erabat
suspertzeko, ostalaritzari ezarritako mugengatik eta atzerriko turisten faltagatik. Azkenik,
gainerako zerbitzuek balio erantsiaren %24,2 galdu zuten.
Koiunturazko informazio berrienak pentsarazten du zerbitzuen sektorea ere susperraldirako
urratsak ematen ari dela, baina denbora beharko du pandemiaren aurreko mailetara itzultzeko.
Negozioen zifra %38,4 jaitsi zen apirilean, alerta egoera indarrean zegoenean, baina hurrengo
hilabeteetan tasak leundu egin dira eta uztailean -%9,4 egin zuen behera. Bestalde, txikizkako
merkataritzak ondo gainditu ditu unean uneko zailtasunak, eta ekainean (%0,8) zein uztailean
(%1,9) tasa positiboetara itzultzea lortu zuen. Azkenik, turismoarekin lotutako aldagaiak
zertxobait hobetu dira, baina oraindik urrun daude normaltzat jotzen den egoera batetik. Adibidez,
abuztuan hoteletan egindako gaualdiak aurreko urtean baino %43,1 gutxiago izan ziren, eta
hilabete horretan EAEko aireportuetan izandako pertsonen joan-etorria 2019an izandakoaren
%40 baino ez zen izan.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
12 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
Lan merkatuaren bilakaeran, bereizi egin behar dira egin gabeko lanaldiak eta enplegua galdu
duten pertsonen kopurua. Lehenengo kasuan, jarduera gelditzearen ondorioz, lanordu asko galdu
ziren, eta lanaldi osoko lanaldietan multzokatuta, %17,2ko jaitsiera izan zuten. Aparteko tasa
hori aurreko urtearekin alderatuta lanaldi osoko 167.400 lanpostu inguru galdu izanaren
baliokidea da. Hala eta guztiz ere, lanpostua benetan galdu zuten pertsonen kopurua nabarmen
txikiagoa izan zen. Zehazki, BJAren arabera, urte batetik bestera 34.700 pertsona gutxiago aritu
dira lanean. Bi zifra horien arteko aldea ABEEen erabilera intentsiboagatik azaltzen da. Izan ere,
dosier horien bitartez, langileak enpresari lotuta mantentzen dituzte eta, ondorioz, Gizarte
Segurantzan kotizatzen dute.
Enpleguaren bilakaera Urte arteko aldakuntza tasak
Kontu ekonomikoak Afiliazioa
Iturria: Eustat eta Gizarte Segurantza
Enpleguan ere industria izan zen sektorerik kaltetuena, arlo horretako lanpostu kopurua %20,1
murriztu baitzen, pandemiak bere unerik zailenean eragin zuen paralisiaren erakusgarri. Tasa hori
42.000 lanpostu baino gehixeagoren baliokidea da, ABEEak erabili gabe desagertuko liratekeenak.
Eraikuntzari eta zerbitzuei dagozkien zenbatekoak ere oso esanguratsuak izan dira, hurrenez
hurren -%14,3ko eta -%16,8ko tasak baitituzte, eta 8.500 eta 116.300 lanpostu gutxiago
zituztela zenbatetsi da.
Aldi baterako enplegu espediente batean egon diren pertsonen %80 baino gehiago lanpostura
itzuli direla ikusita, pentsatzekoa da hurrengo hiruhilekoetan ezohiko kopuru horiek azkar
2,31,5 1,6 1,6 1,5 1,2
-2,8
-17,2
2018 2019 I II
2019
III IV I II
2020
2,1
1,5
1,8 1,71,4
1,2
0,6
-2,9
-2,1
2018 2019 I II
2019
III IV I II
2020
III
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 13
leunduko direla. Gizarte Segurantzako afiliazioei buruzko informazioak norabide horretan
seinalatzen du. Hain zuzen ere, erregistro horretako hirugarren hiruhilekoko datuek adierazten
dute afiliazioen beherakada moteltzen ari dela, eta bigarren hiruhilekoko -%2,9aren aldean,
hirugarrenean urtetik urterako tasa -%2,1ean zegoen. Emakumeen kasuan, jaitsiera %1,3 izan
zen, pandemiak gutxien kaltetutako jardueretan kontzentratzen baitira gehien.
Hain zuzen ere, jarduera adarren araberako analisiak adierazten du administrazio publikoarekin
lotura handiena duten zerbitzuak Gizarte Segurantzako afiliazioak handitzen ari direla.
Nabarmentzekoak dira osasun jarduerak (urte arteko %2,9 irailean), hezkuntza (%1,9) eta
administrazio publikoa (%0,6). Jarduera pribatuen artean, higiezinenek (%0,9) bakarrik utzi
dituzte atzean aurreko beherakadak. Aitzitik, ostalaritzak (-%6,5), manufakturek (-%4,2) eta
merkataritzak (-%2,1) afiliazioak nabarmen galtzen jarraitzen dute.
BPGaren eta enpleguaren aldakuntza tasa handiek produktibitatearen aldakuntza tasa negatiboa
utzi dute (-%2,8), hau da, eraginkortasuna galdu da lana egiteko orduan, eta hori EAEko
ekonomiak bizi duen ezohiko uneari baino ezin zaio egotzi. Datu negatibo horren azalpen bat,
ekoizpenaren aldetik, alerta egoeraren lehen uneetan horniduren etorrera eten izana da. Beste
arrazoi bat, kasu honetan enpleguaren ikuspegitik, honako hau da: enpresek erabaki dutela
plantillaren zati bat ez egoztea, pandemia arazo iragankorra izango delakoan, konponbide
azkarrekoa, eta ez zuela merezi etorkizunean langileak hautatzeko kostuei aurre egiteak. Arrazoi
horiek are nabarmenagoak dira industrian, sektore horren produktibitatea %8,2 murriztu baitzen
bigarren hiruhilekoan, ekoizpen prozesuetan hobekuntza handienak izaten dituen sektorea den
arren.
Barne eta kanpo eskaria
Eskariaren ikuspuntutik, deigarria da kanpoko saldoaren portaera negatiboa, aurreko aldietan
erakutsi zuen neutraltasuna alde batera utzi baitzuen eta BPGaren hazkundeari 1,3 puntu kendu
baitzizkion. Tamaina horretako ekarpen negatibo bat ez zen ikusten 2004. urtetik, EAEko
ekonomia hazkunde handiko fase batean murgilduta zegoenean, gaur egungoaren erabat
desberdina zena. Euskadin ez ezik, EAEko enpresen merkataritza bazkide diren herrialde
gehienetan ere ezarritako alarma egoerak merkataritza harremanen beherakada handia eragin
du, eta eragin handiagoa izan du esportazioetan. Zehazkiago adierazita, bigarren hiruhilekoan,
esportazio errealak %30,1 murriztu ziren aurreko urtearekin alderatuta, eta inportazioak, berriz,
%26,4 gutxitu ziren.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
14 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
Beste aldetik, barne eskariak ere oso portaera negatiboa erakutsi zuen eta urte arteko tasan
%17,2 murriztu zen. Agregatu horren bi osagai nagusiei pandemia geldiarazteko hartutako
erabakiek eragin zieten, eta biek ezohiko jaitsierak izan zituzten. Azken kontsumoaren kasuan,
erregistratutako tasa -%15,4 izan zen, eta kapitalaren eraketa gordina, berriz, %23,0 murriztu
zen.
ESKARIAREN ALDAGAIAK
Urte arteko aldakuntza tasak
2018 2019 2019
2020
II III IV I II
BPG erreala 3,1 2,2 2,3 2,1 2,2 -3,2 -19,5
Gastua azken kontsumoan 2,6 1,9 1,9 1,8 1,6 -3,0 -15,4
- Familien gastua kontsumoan 3,0 1,8 1,9 1,6 1,5 -4,8 -20,3
- Adminis. gastua kontsumoan 1,2 2,2 2,2 2,4 2,3 4,1 3,0
Kapital eraketa gordina 4,9 3,3 3,2 2,7 2,7 -3,6 -23,0
- Ekipamendu ondasunak 4,5 2,1 2,0 0,5 2,5 -5,0 -30,1
- Gainontzeko inbertsioa 5,1 4,0 4,9 4,0 2,8 -2,8 -18,8
Barne eskaria 3,2 2,2 2,2 2,0 1,9 -3,1 -17,2
Esportazioak 2,7 0,4 2,7 -0,6 1,4 -7,5 -30,1
Inportazioak 2,8 0,4 2,6 -0,6 1,0 -7,2 -26,4
Iturria: Eustat.
Azken kontsumoaren bi atalek kontrako portaerak erakutsi zituzten bigarren hiruhilekoan. Hala,
familien kontsumoa %20,3ko murrizketa ezohikoa izan zuen urte arteko tasan, neurri handi
batean konfinamenduak iraun zuen bitartean establezimendu fisikoetara joateko ezintasunagatik,
baina baita aurretik bizi ez zen ezohiko egoera batek eragindako ziurgabetasunagatik ere.
Zorionez, atzeratutako eskari horren zati bat hurrengo hilabeteetan berreskuratu ahal izango da,
baina ez da erraza izango pandemia aurreko kontsumo mailara itzultzea. Beste aldetik,
administrazio publikoen kontsumoak gorakada nabarmena izan zuen, %3,0koa, berriro ere azken
hamar urteetako batez besteko balioen gainetik, batez ere osasun arloan eta asistentzia
jardueretan sortu ziren premien ondorioz.
Bestalde, kapitalaren eraketa gordinak %23,0 egin zuen behera aurreko urtearekin alderatuta.
Kanpo merkataritzaren geldialdia eta alarma egoerak eta pandemiaren kontrolak sortutako
ziurgabetasuna direla eta, inbertitzeko erabakiak birplanteatu egin dira, bereziki ekipamendurako
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 15
ondasunetan egiten direnak (-%30,1), baina baita gainerako inbertsioa ere (-%18,8), eraikuntzan
egindakoa barnean hartzen baitu.
KONTSUMO ETA INBERTSIOAREN ADIERAZLEAK
Urte arteko aldakuntza tasak
2018 2019 2019
2020
II III IV I II
Kontsumoa
Azalera eta kate handietako salmentak 1,8 1,3 1,9 1,8 0,3 1,3 -0,2
Txikizkako merkataritza indizea 0,7 0,9 0,0 1,5 0,2 -3,6 -15,5
Kontsumo ondasunen ekoizpena 5,3 3,1 5,7 1,4 2,2 0,6 -15,8
Kontsumo ondasunen inportazioa -6,4 0,6 -2,1 3,2 3,5 1,2 -4,3
Turismoen matrikulazioa 4,6 -2,0 -1,0 -7,9 5,5 -34,0 -54,6
Inbertsioa
Ekipo ondasunen ekoizpena 4,7 2,1 -0,3 -1,6 8,7 -7,2 -28,1
Ekipo ondasunen inportazioa 7,0 5,9 7,2 5,4 3,9 -9,5 -31,8
Zamaketarako ibilgailuen matrikulazioa 18,0 -16,7 -18,7 -20,5 -23,2 -25,4 -51,3
Etxebizitza berriak eraikitzeko oniritziak 20,3 -7,1 -1,6 -23,2 -23,5 -26,4 ---
Lizitazio ofiziala -25,6 11,5 -3,9 -5,8 21,9 -60,3 -29,7
Iturria: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritzak egina, Eustat, Aduana, Garraio, Mugikortasun eta Hiri Agenda Ministerioa, Seopan eta Trafiko Zuzendaritza Nagusiaren datuetan oinarrituta.
Bigarren hiruhilekoan inbertsioak beherakada handia izan zuen arren, uztaileko datuek,
hirugarrenari dagozkionak, agregatu makroekonomiko hori apur bat suspertu dela adierazten
dute. Hain zuzen ere, ekipamendurako ondasunen ekoizpenak %28,1eko urte arteko beherakada
izan zuen bigarren hiruhilekoan, apirilean izandako minimo batekin (-%38,8), baina harez
geroztik hileko jaitsiera leuntzen joan da, uztaileko -%12,4ra arte. Era berean, ekipamendurako
ondasunen inportazioa suspertzen ari da, apirileko tasa oso negatiboetatik (-%41,2) uztailean
jasotako -%12,2ra arte. Zama ibilgailuen matrikulazioen kasuan (kamioiak, furgonetak eta
traktoreak), apirilaren -%90,1etik abuztuaren -%6,3ra igaro da. Eraikuntzako inbertsioari
dagokionez, sektoreari lotutako adierazle batzuek urte arteko emaitza positiboak izan dituzte.
Hori da lizitazio ofizialaren, etxebizitzen salmentaren eta sinatutako hipoteken kasua, baina
baliteke aurreko hilabeteetako jarduera faltaren ondorioz gora egin izana.
Kanpo saldoak BPGaren hazkundeari egindako ekarpena hutsala izan zen urteko lehen
hiruhilekoan, eta esanguratsua, berriz, bigarrenean, zeinu negatiboarekin. Azken emaitza hori bat
dator Europan gertatu denarekin, kanpoko saldoaren ekarpen negatiboa garrantzitsua izan
baitzen lehen hiruhilekotik. Zehatzago esanda, EAEko esportazioek, termino errealetan, %30,1
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
16 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
egin zuten behera bigarren hiruhilekoan, kanpoko merkatuak itxita zeuden eszenategi batean.
Inportazio errealek, berriz, %26,4ko beherakada izan zuten. Ez dago aurrekaririk tamaina
horretako tasetarako. Konparazio batera, komeni da gogoratzea 2009ko lehen hiru hiruhilekoetan
esportazioak %15 inguru murriztu zirela. Gaur egun kopuru hori bikoiztu egin da. Hala eta guztiz
ere, esportazioaren jardueraren susperraldia orain garai hartan baino azkarragoa izatea espero
da. Uztaileko esportazioek, hirugarren hiruhilekoko lehen hilabetekoak baitira, bide hori erakutsi
dute, jaitsiera tasa %13ra moteldu dutelako.
Esportazioen eta inportazioen analisiak, termino nominalen, adierazten du prezioek ez zutela
inolako eraginik izan agregatu ekonomiko horien bilakaeran, eta jaitsierak termino errealetan
deskribatutakoen antzekoak izan zirela. Izan ere, esportazio nominalen balioa %30,5 murriztu
zen urtetik urtera, eta inportazioena, berriz, %26,1.
Alarma egoeran hartutako neurri murriztaileek eragina izan zuten EAEko produktuen salmentan,
bai estatuan bai atzerrian. Azken kasu horretan, guztira 4.493 milioi euro esportatu ziren, aurreko
urteko epe berean saldutakoa baino %34,7 gutxiago. Jaitsierak produktu energetikoei eta
gainontzeko produktuei eragiten die, baina intentsitate desberdinarekin. Hori horrela izanda,
erregai mineralen salmenta 233 milioi eurora mugatu zen, aurreko urteko epe berean saldutako
balioaren erdia baino gutxiago delarik. Beste aldetik, energiaz bestelako produktuen esportazioak
4.276 milioi eurokoak izan ziren, 2019ko kopurua baino %31,9 txikiagoak. Zorionez, lehenago
adierazi den bezala, uztaileko datuak esportazio ez-energetikoen beherakadaren erritmoa asko
leundu dela adierazten du.
Euskaditik esportatzen diren produktu multzo handien artean, beherakada handiena garraio
materialean gertatu zen, salmentak ia erdira jaitsi baitziren (-%46,3) aurreko urtearekin
alderatuta. Hemen ere aipatu behar da apirileko %83ko beherakadaren aurrean, uztailean
aldakuntza tasa -%20 ingurura moteldu zela. Metal arruntek, esportazio egituran pisu handiena
duen bigarren taldea baita, %32,2 egin zuten behera atzerrira egindako esportazioetan bigarren
hiruhilekoan. Hala ere, uztaileko hobekuntza oso handia izan zen eta tasa -%3,2an kokatu zen.
Garrantziari dagokionez hirugarren taldeak, makinak eta aparatuak, hiruhilekoan -%24,3ko tasa
jasotzetik -%4,1 izatera igaro zen hirugarren hiruhilekoko lehen hilabetean.
Gainerako arantzel sekzioek batez bestekotik beherako jaitsierak izan zituzten urte batetik
bestera, baina ez dira lehen aipatutakoak bezain azkar suspertuko. Salbuespena plastikoak eta
kautxua dira, ekainean salmenten gorakada nabarmena izan baitzuten, automobilgintza Europako
hainbat herrialdetan izaten ari den bilakaera onari lotuta. Aldiz, bai paperak eta bai produktu
kimikoek ere beherakada handiak izan zituzten uztailean.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 17
Helmugako merkatu guztiek izan zuten EAEko esportazioen murrizketa nabarmena eta aldakuntza
tasak garrantzitsuak izan ziren guztietan. Alde batetik, ELGEko herrialdeen multzora bideratutako
salmentak %33,8 murriztu ziren, eta eremu horretatik kanpora zuzendutakoak, berriz, %38,9.
Bigarren hiruhilekoan herrialde garatuetan saldu ziren 3.755 milioi euroak azken urteetako diru
kopururik baxuena izan dira. 2013ko hirugarren hiruhilekora begiratu behar da hiruhileko kopuru
txikiago bat aurkitzeko.
ESPORTAZIOEN HELMUGA
Urte arteko aldakuntza tasak eta mila euro
2018 2019 2019 2020
III IV I II II
GUZTIRA 6,8 -0,4 -5,6 2,3 -9,9 -34,7 4.492.914
ELGE 7,9 -0,2 -3,8 0,0 -9,4 -33,8 3.755.474
Eurogunea 7,1 -0,2 -5,4 -1,2 -7,0 -30,8 2.456.889
Alemania 1,6 0,1 3,1 1,5 -1,8 -26,0 776.580
Frantzia 5,2 0,8 -5,4 -2,7 -11,6 -36,7 699.482
Italia 13,8 -5,9 -13,8 -1,8 -13,3 -22,2 246.637
Erresuma Batua 14,5 34,2 38,0 31,0 -24,0 -60,5 248.394
AEB 16,4 -15,5 -19,4 -10,7 -18,7 -28,1 329.636
ELGEtik kanpokoak 2,2 -0,9 -13,2 14,4 -12,0 -38,9 737.440
Iturria: Eustat.
Euroguneko eremuan egin ziren salmentak %30,8 jaitsi ziren, guztira 2.457 milioi euroko balioa
bilduz. Emaitza txar horren zati handi bat erregai mineralen salmenta faltaren ondorioa da, horien
salmentaren zenbatekoa %69,0 murriztu baitzen. Hala ere, esportazioen egituran pisua duten
gainontzeko produktuek ere ezohiko beherakadak eskuratu zituzten. Izan ere, ibilgailu
automobilen salmentak, eurogunera bideratzen diren esportazio guztien laurdena biltzen baitu,
%33,1 egin zuen behera, eta makineria mota desberdinen salmentak, berriz, %22. Galdaketari
lotutako sekzioek %30etik gorako beherakada izan zuten. Dagoeneko aipatu den bezala, uztailean
salmentek hobera egin zuten eta eurogunearen kasuan beherakada %4,0ra mugatu zen.
Herrialdeka eginiko analisian, Alemaniaren jaitsiera tasa (-%26,0) Euroguneko batez bestekoa
(-%30,8) baino pixka bat txikiagoa izan zen, eta EAEko produktuen merkatu nagusia izan zen
berriz ere. Ibilgailu automobilen salmentak pisu handiena duen arantzel sekzioa izaten jarraitzen
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
18 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
du, herrialde horretara doazen esportazioen ia erdia biltzen duelako. Atal horrek %29,3ko
beherakada izan zuen. Esportazioen egituran garrantzitsuak diren beste partida batzuek
(galdaketa eta makineria elektronikoa) batez bestekoaren antzeko beherakadak izan zituzten.
Deigarria da makina eta aparatu elektrikoek, %5etik beherako pisua zuen sekzio bat baita,
%8,1eko hazkundea izatea hiruhilekoan. Azkenik, azpimarratu behar da uztailean Alemaniara
egindako esportazioek %8,9 egin zutela gora urtetik urtera, automobilgintzaren sektorearen
susperraldiari esker.
Frantzian egindako salmentak %36,7 murriztu ziren, Europako batez bestekoa baino zertxobait
gehiago, herrialde horretara egindako esportazioen energia edukia handiagoa izan zelako. Hala,
Euskadik Frantziara bidaltzen dituen esportazio guztien %11,4 erregai mineralak dira eta bigarren
hiruhilekoan %66,5 murriztu zen produktu horien balio esportatua. Pisu handieneko partidak,
hots, ibilgailu automobilenak, %35,1eko beherakada izan zuen. Galdaketako atalek eta pisua
duten beste sekzio batzuek antzeko tasak erregistratu zituzten. Herrialde horretan ere hobetu
egin ziren tasak uztailean, baina balio negatiboetan jarraitu zuten (-%10,0).
Euroaren eremuko hirugarren potentzia merkatu zaila da EAEko produktuentzat eta herrialde
horretara bidalitako esportazioek sei hiruhilekotan jarraian egin dute behera. Izan ere, 2020ko
bigarren hiruhilekoan, Italian egindako salmentek, urte arteko tasan, %22,2 egin zuten behera,
batez bestekoa baino zertxobait gutxiago. Herrialdera nagusiki esportatzen diren lau produktu
multzoek beherakada nabarmenak izan zituzten. Hala ere, uztailean hobekuntza garbia ikusi da,
beherakada gelditu egin baita (-%1,4).
Azken hiruhilekoetan, Erresuma Batura esportatutakoa oso baldintzatuta egon dira Beasaingo CAF
enpresarekin egindako kontratuen ondorioz trenbideetarako materiala saldu delako. Material
horren emateek nabarmen igo zituzten 2019ko esportazioak, baina orain beherakada areagotu
dute. Zehazki, Erresuma Batuko salmentak %60,5 murriztu ziren bigarren hiruhilekoan, eta
trenbideetarako materialaren salmentak %82,9 jaitsi ziren. Ibilgailuen salmenta ere, bigarren
partida garrantzitsuena, nabarmen jaitsi zen aldi horretan (-%65,2), galdaketako produktuak eta
makineria bezala. Gainera, aipatutako beste herrialdeetan ez bezala, uztailean ez da
hobekuntzarik izan. Erresuma Batuaren eta Europar Batasunaren arteko harremanetan akordiorik
lortuko ez den susmoa, merkatu horrekin merkataritza hozten ari den beste faktore bat da.
AEBek Italia eta Erresuma Batua gainditu dituzte EAEko produktuen helmuga gisa. Neurri handi
batean, merkataritza hori herrialde hartara bideratzen diren erregai mineralek baldintzatu dute,
baina pixkanaka pisua galtzen ari dira beste produktu batzuen mesedetan. Hala, 2015eko zenbait
hiruhilekotan energia guztizkoaren %50 izatetik 2020ko bigarren hiruhilekoan %15,4 izatera igaro
da. Makina mota desberdinek hartzen dute haien lekua eta dagoeneko guztizkoaren %38 biltzen
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 19
dute. Oro har, bigarren hiruhilekoko salmentak %28,1 murriztu ziren, erregai mineraletan
bereziki, aurreko urteko epe berean saldutakoaren erdira mugatu baitziren. Aitzitik, makina eta
aparatu elektrikoek gorakada esanguratsua izan zuten hiruhileko horretan (%27,3). Gainerako
partida garrantzitsuek salmentak murriztu zituzten. Eskura dagoen azken datuak ere, uztailekoak,
herrialde horretan beherakada leundu egin dela adierazten du (-%10,7).
Kanpo merkataritzari egindako galga garapen bidean dauden herrialdeetako salmentetara ere
hedatu zen, EAEko produktuen erosketak %38,9 murriztu baitzituzten. Herrialde talde horretara
makinak, galdaketako manufakturak eta ibilgailu automobilak esportatzen dira, batez ere,
guztizkoaren %60 inguru biltzen dutenak. 2020ko bigarren hiruhilekoan, aipatutako produktu
talde guztiek beherakada handiak izan zituzten salmentetan, bereziki ibilgailu automobilenak,
%57,0 murriztu baitziren.
Txina da garapen bidean dauden herrialdeen helmuga nagusietako bat. EAEko enpresek herrialde
horrekin duten harremana honako hauetan oinarritzen da: makineria (saldutako guztizkoaren
%48,3), galdaketako manufakturak (guztizkoaren %9,4) eta bitarteko hainbat produktu, hala
nola aluminioa, kobrea eta papera. Oro har, talde garrantzitsu guztiek murriztu zituzten
salmentak herrialde hartan, batez ere galdaketako manufakturek eta makineriak, %40 baino
gehiago jaitsi baitzituzten esportazioak. Jaitsiera orokor horren bi salbuespenak aluminioa (%600
igo zen) eta aeronautikako produktuak (%100 baino gehiago) izan ziren. Errusiaren kasuan,
esportazioen beherakada zertxobait txikiagoa izan zen (-%22,1), makina eta gailu elektronikoen
emaitza onari esker eta ibilgailu automobilen beherakada handia gorabehera. Azkenik, Brasilen
salmenten beherakada oso esanguratsua izan zen (-%43,7), erregai mineralen eta
aeronautikaren beheranzko bilakaeragatik, makineriak bilakaera ona izan zuen arren.
Oro har, inportazioek esportazioen antzeko bilakaera izan zuten, bigarren hiruhilekoan urte arteko
tasa -%37,9 izan zelako, nahiz eta uztailean jaitsieraren erritmoa nabarmen leundu zen (-%16,7).
Erregai mineralen erosketak %68,8 egin zuten behera, energiaz bestelako produktuen
inportazioak %26,9ko jaitsiera jaso zuen bitartean. Talde guztiek nabarmen murriztu zituzten
inportazioak, nekazaritza produktuak izan ezik. Horiek funtsezko produktuen kategorian sartu
ziren eta %2,2 baino ez ziren jaitsi urte arteko tasan. Beste muturrean, garraio materialaren
erosketa %41,2 murriztu zen, makinen eta gailuen inportazioa %33,5 eta, azkenik, metal
arrunten eta haien manufakturena %25,8.
Jatorri geografikoari dagokionez, eremu ekonomiko guztiek oso beherakada nabarmenak izan
zituzten inportazioetan, Erresuma Batuak izan ezik, aurreko jaitsiera handia arindu baitzuen eta
-%7,6ko balioa jaso baitzuen, gainerako herrialdeetatik urrun. Hala eta guztiz ere, alde hori
erregai mineralen bilakaeraren ondorio da soilik. Izan ere, 2019ko bigarren hiruhilekoan erregai
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
20 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
mineralen erosketa oso kopuru txikia izatetik, 2020an 23 milioi euroko erosketa izatera igaro
ziren. Herrialde horretatik inportatzen diren gainerako partida garrantzitsuek murrizketa handiak
izan zituzten.
INPORTAZIOEN JATORRIA
Urte arteko aldakuntza tasak eta mila euro
2018 2019 2019 2020
III IV I II II
GUZTIRA 8,8 -0,8 -7,2 -5,5 -11,5 -37,9 3.269.939
ELGE 4,4 2,1 -7,1 3,4 -14,4 -37,0 2.268.364
Eurogunea 4,7 1,3 -7,5 1,2 -14,8 -32,5 1.542.502
Alemania 4,9 3,2 -7,7 6,0 -16,7 -31,6 548.162
Frantzia 5,6 -7,5 -11,8 -9,9 -13,9 -31,9 308.555
Italia 6,9 -3,7 -11,7 2,3 -17,5 -33,0 170.982
Erresuma Batua -43,0 -16,1 -21,5 18,7 -34,7 -7,6 117.219
AEB 13,5 86,6 81,6 64,0 -22,6 -44,7 113.235
ELGEtik kanpokoak 18,4 -6,5 -7,5 -23,0 -5,5 -40,0 1.001.575
Iturria: Eustat.
Inportazioen murrizketa ehunekoak antzekoak izan ziren Europako herrialdeetan, eta %30 baino
zertxobait handiagoak herrialde guztietan. Burdinaren eta altzairuaren galdaketako produktuen
inportazioak, baita makineria eta tresna elektronikoenak ere, murrizketa handiak izan zituen.
Ibilgailu automobilen erosketa ere nabarmen murriztu zen (-%49,1). Beste aldetik, AEBetatik
etorritako inportazioek %44,7 egin zuten behera, neurri handi batean erregai mineralen erosketa
apalagatik (-%86,4). Aitzitik, makina eta gailu elektronikoen inportazioak gorakada handia izan
zuen (%52,9) eta herrialde hartan egindako erosketetan pisu handiena duen taldea bihurtu da.
Bigarren hiruhilekoan 1.223 milioi euroko merkataritza-saldoa lortu zen, EAEko enpresen aldekoa,
lehen hiruhilekoan baino kopuru handiagoa (1.004 milioi euro) delarik, nahiz eta bigarren
hiruhilekoan lehenengoan baino merkataritza trukeak nabarmen txikiagoak izan. Jarduera
ekonomiko txikiagoak eta atzerriarekiko merkataritza harremanen murrizketak energia saldoa
hainbat hamarkadatan erregistratu den zenbatekorik baxuenera eraman zuten (-215 milioi euro).
Bestalde, saldo ez-energetikoa (1.438 milioi euro) nahiko txikia izan zen aurreko aldietan
lortutako balioetarako.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 21
Prezioak, soldatak eta kostuak
Prezioak aztertzen dituzten adierazleek erregistro negatiboak izan zituzten urteko bigarren
hiruhilekoan. Hain zuzen ere, eta analisia BPGaren deflatorearekin hasita, puntu bat murriztu zen
eta lehen hiruhilekoko %0,5etik bigarreneko -%0,5era igaro zen, kontsumo pribatuaren
deflatorearen jaitsiera nabarmenak beheratu baitzuen, -%0,4an kokatu baitzen, aurreko aldiko
erregistroaren puntu bat eta hiru hamarren azpitik. Gainerako osagaiek, hala kontsumo
publikoaren deflatoreak nola kapitalaren eraketa gordinarenak, ia ez zuten aldaketarik izan.
Beste aldetik, KPIk ez zuen balio murriztuen dinamika alde batera utzi eta -%0,4an kokatu zen
abuztuan, argitaratu den azken datua hileko horretakoa baita. Pandemiak munduko eskarian izan
dituen ondorio negatiboek eta petrolioaren merkatzeak azaltzen dute prezioen murrizketa hori.
Hala ere, lehengai horrek beheranzko joera geldiarazi zuen azken hilabeteetan, eta upeleko
prezioa 45 dolar inguruan egonkortu da.
KONTSUMOKO PREZIOEN INDIZEAREN BANAKETA
Urte arteko aldakuntza tasak eta ekarpenak
2018 2019 2020
Ekarpena I II Abuztua
Inflazio osoa (%100) 1,6 1,0 0,8 -0,5 -0,4 -0,4
Azpiko inflazioa (%81,4) 0,9 1,0 1,3 1,0 0,3 0,2
- Elikagai landuak (%13,6) 0,9 0,6 1,8 2,3 1,3 0,2
- Industria ondasunak (%24,8) -0,1 0,3 0,6 0,3 0,2 0,0
- Zerbitzuak (%43,0) 1,5 1,6 1,6 1,0 0,1 0,0
Hondar inflazioa (%18,6) 4,6 0,8 -1,7 -6,8 -3,7 -0,6
- Landu gabeko elikagaiak (%7,6) 2,9 1,3 3,2 5,5 3,9 0,3
- Energia (%11,0) 5,9 0,4 -5,0 -15,0 -8,8 -0,9
Iturria: INE.
Hala, petrolio gordinaren salneurriak %35aren inguruko jaitsiera izan zuen urte hasieratik abuztu
amaierara arte, beherakada handienak martxotik aurrera gertatu baitziren, osasun krisia iritsi eta
jarduera ekonomikoa eten zenean. Horren ondorioz, petrolioaren eskariak nabarmen egin zuen
behera. Ondoren, minimo horietatik aldentzen joan zen eta garestitzen hasi zen, erregaien eskari
handiagoa zela eta, jarduera ekonomikoa suspertu eta LPEEk eta haren aliatuek ekoizpena
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
22 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
murrizteko erabakia hartu ondoren. Susperraldi hori gainerako lehengaien bilakaeran ere islatu
zen, udan zehar kotizazioen aurrerapen orokorra aurkeztu baitzuten.
Inflazioaren etorkizuneko bilakaera zeinu ezberdineko hainbat elementuk osorik baldintzatuko
dute. Izan ere, alde batetik, eskariaren ahuleziaren ondoriozko beheranzko presioak sor litezke,
pandemia geldiarazteko euste neurri zorrotzagoak ezarri beharko balira. Bestalde, ez da
baztertzekoa enpresetan higiene eta osasun neurriak sartzearekin lotutako kostu igoerek prezioak
gora bultzatzea.
EAE-KO KONTSUMOKO PREZIOEN INDIZEA
Urte arteko aldakuntza tasak
2018 2019 2019 2020
III IV I II Abuztua
Indize orokorra 1,6 1,0 0,6 0,8 0,8 -0,5 -0,4
Janariak eta alkohol gabeko edariak 1,5 0,9 0,9 1,9 2,6 3,8 2,5
Edari alkoholdunak eta tabakoa 2,2 0,3 -0,3 -0,2 0,1 0,2 0,5
Jantziak eta oinetakoak 1,1 1,0 1,0 0,9 1,1 1,0 0,9
Etxebizitza, ura, elektrizitatea, gasa 2,6 -1,4 -3,4 -4,4 -4,0 -5,1 -2,4
Etxeko hornidura 0,3 1,0 1,3 1,3 1,1 0,5 -0,1
Medikuntza 0,2 0,4 0,6 1,0 0,7 0,5 0,3
Garraioa 3,4 2,7 1,8 2,9 1,0 -6,5 -4,1
Komunikazioak 2,4 0,9 0,4 0,8 0,1 0,6 -1,2
Aisia eta kultura -0,4 -0,2 0,5 0,4 0,3 -0,6 -2,8
Irakaskuntza 1,0 1,0 0,9 1,4 1,4 1,4 1,4
Hotelak, kafetegiak eta jatetxeak 1,9 1,9 2,0 1,7 1,9 1,3 0,6
Besteak 0,7 1,6 1,4 1,4 1,3 0,8 0,8
Iturria: INE.
Beste aldetik, azpiko inflazioak tasa apaletan jarraitu zuen, azken hilabeteetan jaitsiera handiagoa
izan duela, eskariaren jaitsieraren isla. Izan ere, azpiko inflazioaren osagai guzti-guztiek balio
txikiak izan zituzten abuztuan, eta bereziki nabarmendu behar da prezioek behera egin zutela
zerbitzuen sektorean, nabarmen moteldu baitziren turismo jarduerari lotutako partidak. Era
berean, landutako elikagaiek beheranzko joerari jarraipena eman zioten, eta industria alorreko
ondasun ez-energetikoen prezioak zertxobait bizkortu ziren abuztuan, urte arteko tasa %0,2ra
iritsi arte.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 23
KPIaren elementu hegazkorrenei dagokienez, landu gabeko elikagaien prezioen ekarpena
positiboa izan zen, energiaren prezioena ez bezala, horiek ez baitzituzten tasa negatiboak alde
batera utzi. Lehenengoek gorakada handiak erregistratu zituzten, nahitaezko higiene neurrien
ondorioz ekoizleek aurre egin behar izan zielako kostu handiagoei, eta bigarrenek, balio
negatiboak erakutsi bazituzten ere, beheranzko joera geldiarazi zuten, petrolioaren prezioaren
susperraldiaren ildotik.
Azken hilabeteetan bezala, inflazioa apaltzen gehien lagundu zuen taldea garraioa izan zen, nahiz
eta aldakuntza tasa zertxobait igo zen, erregaien prezioek berriki izan duten igoeraren ondorioz.
Horri aisialdiko eta kulturako taldea gehitu zitzaion (-%2,8). Talde horren beherakada
turismoaren portaera negatiboa eragin zuen. Etxebizitzak aurreko hilekoetan baino balio
altuagoak jaso zituen, argindarraren garestitzearen ondorioz, baina oraindik balio negatibotan
jarraitu zuen. Aitzitik, elikagaien taldeak izan zituen igoerarik handienak, eta murriztu egin ziren,
mugikortasunaren murrizketak baretu egin ziren heinean eta jarduerari berriro ekin ahal izan
zenean.
IPRI indizea ere ez zen salbuespena izan prezio baxuen testuinguru horretan eta, zehazkiago,
abuztuan -%2,8ko tasa jaso zuen. Beraz, zazpi hilabetez jarraian kokatu da balio negatiboetan.
Bitarteko ondasunen kasuan izan ezik, erregistro negatiboetan jarraitu baitzuten, bai ekoizpen
katearen lehen faseetan, bai ondorengo faseetan, urte arteko aldakuntza tasak egonkor eta
positibo mantendu ziren.
HITZARMENETAN ADOSTUTAKO SOLDATA IGOERAK
Urte arteko aldakuntza tasak
2016 2017 2018 2019 2020 (*)
Indarrean dauden hitzarmenak: 1,0 1,5 1,9 2,0 1,8
- Urtean zehar sinatutakoak 1,1 1,7 2,2 2,3 2,1
Negoziazio esparruaren arabera:
- Sektoreko hitzarmenak 1,0 1,5 2,0 2,1 1,9
- Enpresako hitzarmenak 1,1 1,5 1,6 1,8 1,7
(*) 2020ko abuztua arte adostutako lan hitzarmenak.
Iturria: Lan Harremanen Kontseilua.
Lan Harremanen Kontseiluak ematen dituen hitzarmen kolektiboei buruzko informazioari
dagokionez, egonkortasun handia dute krisialdia hasi zenetik. Horrela, hitzarmen horietako
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
24 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
soldata-igoerek, abuztura arteko datuekin, %1,8ko batez besteko igoerak izan zituzten, aurreko
urtean itxi zen %2,0a baino pixka bat txikiagoak. Igoera hori, aurreko urteetako akordioek
islatzen dutena, berriro ere hitzarmen berriek erakutsi zuten hazkundearen azpitik geratu zen,
hiru hamarren gorago kokatu baitziren.
LAN KOSTUAK
Urte arteko aldakuntza tasak
2018 2019 2019 2020
II III IV I II
Lan kostu guztiak langileko 2,5 1,8 2,8 1,4 1,5 2,1 -6,3
- Soldata kostua guztira 2,4 1,4 3,2 0,8 0,2 1,8 -8,4
- Bestelako kostuak 2,9 3,1 1,8 3,0 5,4 2,9 -0,3
Lan kostu guztiak orduko 2,3 3,8 7,5 5,5 2,0 6,5 13,6
- Soldata kostua guztira 2,1 3,4 8,0 5,0 0,8 6,2 11,0
- Bestelako kostuak 2,7 5,1 6,3 7,2 6,0 7,3 21,0
Adostutako lan orduak 0,3 0,1 -0,3 0,6 0,0 -0,5 0,1
Benetan lan egindako orduak 0,3 -1,8 -4,5 -3,9 -0,6 -4,1 -17,6
Iturria: INE.
Azkenik, lan kostuek serie historiko osoko beherakadarik handiena izan zuten, %6,3 jaitsi baitzen
aurtengo bigarren hiruhilekoan, alarma egoeraren deklarazioaren ondorioz. Izan ere, egoera
horrek aldi baterako eten zituen hainbat jarduera ekonomiko, batez ere apirilean eta maiatzean.
Horiek horrela izanda, aldi baterako itxiera horren ondorioz, langile askok ABEEak jasan zituzten
eta diru sarrerak ez zituzten soldaten bitartez jaso, baizik eta SEPEren prestazioen bitartez, nahiz
eta enpresetako plantilletako kide izan. Hori dela eta, hazkunde txikienak soldata kostuen
osagaiari eta soldataz kanpoko kostuei eragin zien, langile horien enplegatzaileen kargurako
gizarte kotizazioak, neurri handienean, salbuetsita baitaude.
Aitzitik, orduko lan kostuari dagokionez, %13,6ko gorakada nabarmena erregistratu zen, benetan
lan egindako orduetan izandako murrizketaren ondorioz. Murrizketa hori, berriz ere, enplegu
erregulazioko espedienteren batek eragindako langileen lan egin gabeko denboragatik azaltzen
da. Zehazki, lehen hiruhilekoan langile bakoitzaren lanaldi efektiboa hilabete batean ia 124
ordukoa izan zen eta bigarrenean, berriz, 102 orduak zertxobait gainditu ziren.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 25
Arlo publikoa
Koronabirusaren krisiak diru bilketaren beherakada nabarmena eragiten jarraitu zuen. Zehazki,
abuztura arte, zerga itunduen bilketa 8.069 milioi eurora iritsi zen, hau da, urte batetik bestera
%16,6ko beherakada eta 1.610 milioi euro gutxiago zenbatu ziren 2019ko aldi berarekin
alderatuta, orduan %1,3ko gorakada izan baitzen.
Jarduera ekonomikoa hiru hilabetez oso galgatuta egon zenez, zerga figura guztiek bildutako diru
kopuruak murriztu zituzten. Izan ere, PFEZarekin hasita, zerga honek %7,9 jaitsiera izan zuen,
nahiz eta beraren osagai nagusiak, hots, lanaren etekinen atxikipenak, %0,7ko tasa positiboa
jaso zuen, enplegua suspertzen hasi zelako. Aldi berean, ordainketa zatikatuek, berriz,
beherakada nabarmena izan zuten, beraren likidazioa egiteko orduan aldaketak ahalbidetu
zirelako. Era berean, kapitaleko atxikipenek ere behera egin zuten, bai higigarrietan, dibidenduen
banaketa txikiagoa izan zelako, bai higiezinetan, errentamendu txikiagoek eraginda. Azkenik,
ondareen irabazien gaineko atxikipenak beheranzko joera orokor horren salbuespena izan ziren,
%52,4ko hazkundearekin, inbertsio funtsetatik eratorritako diru sarrera handiagoek lagunduta.
Era berean, zerga panorama negatibo hori sozietateen gaineko zergan ere islatu zen, diru bilketa
%27,6 murriztu baitzuen. Jaitsiera horren arrazoia izan zen lehen aipatutako likidazio modua
aldatzeko aukera, enpresei diru sarrerak geroratzeko eta alarma egoerako aldian aurreko zorren
kudeaketa errazteko eskaini zitzaien aukera, epeak etetearen bidez, enpresen likidezia hobetzeko.
Neurri horiek eragin negatiboa izan zuten diru-bilketan, eta datozen hilabeteetan konpentsatuko
direla espero da.
Analisia zeharkako zergapetzean fokatuta, BEZaren kudeaketan arindu egin ziren itzulketak,
enpresek dituzten likidezia arazoak arintzeko. Halaber, jardueraren gelditzeak eragindako
kontsumoaren beherakadak ere azaltzen du zerga horren bidez bildutako diruaren jaitsiera handia
(-%19,3). Azkenik, BEZean hainbat beherapen egin ziren tipoetan, koronabirusaren ondorioei
aurre egiteko.
Azkenik, zerga bereziek %13,8 egin zuten behera, jaitsierak osagai guztietara hedatu zirelarik.
Zerga horren elementu nagusiak, hau da, hidrokarburoen gaineko zergak, urte arteko %15,8
galdu zuen, lehen hilabeteetan petrolioaren prezioak behera egin zuelako eta jarduera
ekonomikoa etetearen ondorioz eskariak behera egin zuelako. Era berean, pisu handiko beste
zerga batek, argindarrarenak, %15,9 gutxiago bildu zuen, prezio efektuak eraginda.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
26 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
TRIBUTU ITUNDUEN BILAKAERA (urtarrila-abuztua)
Mila euro
TRIBUTUAK
Diru bilketa
2019 2020 % Ald. 20/19
PFEZ 3.531.640 3.250.912 -7,9
- Lanaren eta lanbide jardu. etekinen atxikipenak 3.488.155 3.514.253 0,7
- Kapital higigarriaren etekinen atxikipenak 101.379 93.891 -7,4
- Kapital higiezinaren etekinen atxikipenak 58.211 51.694 -11,2
- Ondare irabazien atxikipenak 23.165 35.309 52,4
- Loteria eta apustu jakin batzuen g/zerga bereziak 54.970 4.016 -92,7
- Prof. eta enpresarien ordainketa zatikatuak 131.837 80.461 -39,0
- Kuota diferentzial garbia -326.078 -528.714 -62,1
Sozietateen gaineko zerga 1.104.683 799.552 -27,6
- Kapital higigarriaren etekinen atxikipenak 101.379 93.891 -7,4
- Kapital higiezinaren etekinen atxikipenak 58.211 51.694 -11,2
- Ondare irabazien atxikipenak 23.165 35.309 52,4
- Kuota diferentzial garbia 921.929 618.657 -32,9
Ez-egoiliarren errentaren gaineko zerga 29.892 24.605 -17,7
Oinordetza eta dohaintzen gaineko zerga 77.863 68.543 -12,0
Ondarearen gaineko zerga 162.208 94.581 -41,7
Kreditu entitateen gordailuen gaineko zergak. 25.139 27.581 9,7
Energia elektrikoaren ekoizpenaren gaineko zerga 3.450 15.961 362,6
ZUZENEKO ZERGAK GUZTIRA 4.934.875 4.281.736 -13,2
BEZaren bertoko kudeaketa 2.630.451 2.122.533 -19,3
Ondare eskualdatzeen gaineko zerga 112.455 86.599 -23,0
Egintza juridiko dokumentatuen gaineko zerga 31.694 23.241 -26,7
Garraiobide jakin batzuen gaineko zerga bereziak 19.434 9.896 -49,1
Fabrikazioaren zerga berezia. Bertoko kudeaketa 1.117.888 963.801 -13,8
Aseguru sarien gaineko zerga 48.916 48.597 -0,7
Joko jardueren gaineko zergak 4.723 4.893 3,6
Berotegi efektuko gasen gaineko zergak 1.862 1.760 -5,5
Iraungitako zergak -2.692 -638 76,3
ZEHARKAKO ZERGAK GUZTIRA 3.964.731 3.260.683 -17,8
TASAK ETA BESTE. SARRERAK GUZTIRA 67.510 40.827 -39,5
BERTON KUDEATUTAKO TRIBUTU ITUNDUAK 8.967.116 7.583.246 -15,4
BEZaren doikuntza 921.102 777.950 -15,5
Zerga berezien doikuntza -208.976 -291.704 -39,6
TRIBUTU ITUNDUAK GUZTIRA 9.679.242 8.069.492 -16,6
Iturria: Foru aldundiak.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 27
Arlo finantzarioa
Finantza merkatuek, ekainaren hasieran, maiatzaren amaieratik zekarten inertzia positiboari eutsi
zioten, eta, neurri batean, arriskuarekiko gosea berreskuratu zuten, ekonomiek apirilean hondoa
jo zutela uste zutelako. Inertzia hori uztailean eta abuztuan mantendu zen, nahiz eta COVID-
19aren beste agerraldi batzuk agertu ziren eta mugikortasunaren hobekuntza moteldu zen. Horiek
horrela, uztailean eta abuztuan, inbertsio sentimendu baikorra nagusitu zen finantza
merkatuetan, eta, horri esker, burtsen hegakortasuna murriztu zen eta gorantz egiten hasi ziren,
arrisku sariak gutxitu egin ziren, eta euroak balioa irabazi zuen, dolarrak babes aktibo gisa hartu
zuen presioa, neurri batean, galdu zuelako.
ADIERAZLE MONETARIO ETA FINANTZARIOAK (I)
2018 2019 2020
2020
Mar Apir. Maiat. Ekai. Uzt. Abuz. Ira. (*)
Interes tasa ofizialak (%)
Europako Banku Zentrala 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
Erreserba Federala 2,50 1,75-1,50 0,25-0,0 0,25-0,0 0,25-0,0 0,25-0,0 0,25-0,0 0,25-0,0 0,25-0,0
Japoniako Bankua -0,10 -0,10 -0,10 -0,10 -0,10 -0,10 -0,10 -0,10 -0,10
Ingalaterrako Bankua 0,75 0,75 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10 0,10
Txinako Banku Popularra 4,35 4,15 4,05 3,85 3,85 3,85 3,85 3,85 3,85
Brasilgo Banku Zentrala 6,50 4,50 3,75 3,75 3,00 2,25 2,25 2,00 2,00
10 urteko zor publikoaren errentagarritasuna
Alemania 0,25 -0,19 -0,46 -0,59 -0,45 -0,46 -0,53 -0,40 -0,48
Espainia 1,42 0,47 0,68 0,73 0,57 0,47 0,34 0,43 0,27
Grezia 4,38 1,48 1,65 2,17 1,51 1,23 1,00 1,10 1,09
Erresuma Batua 1,27 0,83 0,36 0,23 0,18 0,17 0,11 0,32 0,22
Italia 2,77 1,43 1,53 1,78 1,49 1,33 1,08 1,18 1,00
AEB 2,69 1,91 0,70 0,63 0,64 0,65 0,54 0,70 0,68
(*) Datuak irailaren 15era arte Iturria: Europako Banku Zentrala (EBZ) eta Espainiako Bankua.
Ekonomia nagusietako banku zentralek jarduerari laguntzeko pizgarriei eustea erabaki zuten.
Erreserba Federalak (Fed), Europako Banku Zentralak (EBZ), Ingalaterrako Bankuak (BoE) eta
Japoniako Bankuak handitu eta luzatu egin zituzten aktiboak erosteko beren programak, eta
aldatu gabe eta minimoetan mantendu zituzten esku hartze tasak. Azken jarduketen artean,
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
28 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
EBZrena nabarmendu behar da, larrialdi pandemikoko erosketa programaren tamaina eta
iraupena (PEPP, Europako Berreskuratze Planaren barruan kokatuta dago) handitu zituelako,
merkatuaren aurreikuspenak apur bat gaindituz. Zehazki, 600.000 milioi euro gehitu zizkien
aurreko 750.000 euroei eta programa gutxienez 2021aren erdialdera arte luzatu zuen. Japoniako
Bankuarena ere aipatu behar da, enpresentzako zero kostuko kredituen programa iragarri
baitzuen, 110 bilioi yen arte (901.000 milioi euro), eta baita funts kotizatuak eta beste inbertsio
aktibo batzuk erosteko ekimen bat dituena ere.
Gorabidean diren merkatuetan, Brasilgo Banku Zentralak egindako esku hartze tasaren
murrizketa berria aipatu behar da, haren erreferentzia tasa %2,0an kokatu zuena, beste minimo
batean, enpresek aurre egin beharreko finantza kostuak murrizteko eta berrogeialdien ondoriozko
itxieren ondoren errebotean bultzada hartzen laguntzeko.
Zorraren merkatuari dagokionez, Europako zor periferikoaren errentagarritasuna handitu egin zen
koronabirusaren epidemia Europan sartu zenean, eta EBZk aktiboak erosteko programa abian
jarri zuenetik kontrolpean egon zen. Ildo horretan, inbertsiogileek Europar Batasuna
berreraikitzeko funtsari buruz zuten baikortasunak eta Fitch Rating-ek Espainiaren ratinga (A-)
mailan berresteak ere lagundu zuten. Horri guztiari esker, herrialde periferikoetako
errentagarritasunak nabarmen jaitsi ziren, batez ere Greziakoak, eta zertxobait gutxiago
Italiakoak eta Espainiakoak; aldiz, Alemaniako eta AEBetako errentagarritasunak ia ez ziren
aldatu udako hilabeteetan. Zehazki, 10 urterako bonu espainiarraren kasuan, apirilaren
erdialdean eskatutako errentagarritasuna %1,14ra arte igo ondoren, bost hilabete geroago haren
errentagarritasuna %0,27ra jaitsi zen, osasun krisia hasi zenean zuen maila bera, eta AEBetako
bonuarentzat eskatutako %0,68aren oso azpitik.
Arrisku primek, bestalde, estutzen jarraitu zuten, eta urteko minimoetara hurbildu ziren,
inbertitzaileek errentagarritasuna bilatzeak bonu periferikoen erakargarritasuna handitzen zuen
heinean. Are gehiago, Espainian, Italian, Portugalen eta Grezian irailaren erdialdean izan zuten
arrisku saria, COVID aurreko antzeko mailan kokatu zen. Greziaren kasuan, baita maila
baxuagoan ere.
Dibisen merkatuari dagokionez, urte hasieran euroak dolarrarekiko gurutzaketan balioa irabazi
zuen, Txinako osasun krisiak eragindako arriskua saihesteko testuinguru batean. Koronabirusa
hedatu zenean eta Europara iritsi zenean, dibisen merkatuak hegakortasun handia izan zuen, eta
dolarra nabarmen balioetsi zen, batez ere aterpe moneta gisa zuen balioagatik. Ondoren,
Europako Suspertze Plana iragarri ostean, euroa indartzen hasi zen, eta abuztuan 1,19 dolarretan
kotizatu arte, hots, martxoaren 20an baino %11,2 gehiago, pandemiaren eragin betean urteko
minimora iritsi zenean. Susperraldi hori ez zen euroaren indarragatik bakarrik gertatu, dolarraren
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 29
ahultasunak ere lagundu zuen. Izan ere, Erreserba Federalaren moneta politikak
erakargarritasuna kendu dio dolarrari, eta krisiaren bilakaerak eta azaroaren 3ko hauteskundeei
buruzko ziurgabetasunak aldakortasuna areagotu dute.
Libera pandemiaren beste kaltetu handietako bat izan zen. Martxoan euroaren aldean %10,0
baino gehiago galdu ondoren (finantza krisi globalean ikusitakoaren antzeko mailan kokatu zen),
eta gerora galdutako eremutik zertxobait berreskuratu arren, udako hilabeteetan, berriz ere
eragin negatiboa izan zuten gai politikoek, BoEk interes tasak esparru negatiboan kokatzeko
aukeraz sortu zen eztabaidak, bai eta Gobernuak bultzatutako programen kostu fiskal handiari
buruzko kezkek ere, eta berriz ere haien dibisa ahuldu baitzuten. Horren guztiaren ondorioz,
liberak euroaren aldean, %6,5ko balioa galdu du aurtengo hilekoetan. Aurreko guztia dela eta,
truke tasa efektibo nominalaren terminoetan, euroak %5,0 irabazi du aurtengo lehen zortzi
hilabeteetan.
ADIERAZLE MONETARIO ETA FINANTZARIOAK (II)
2018 2019 2020
Mar Apir. Maiat. Ekai. Uzt. Abuz.
Truke tasak
Dolarra/euro 1,181 1,120 1,106 1,086 1,090 1,125 1,146 1,183
Yena/euro 130,4 122,1 118,9 117,0 116,9 121,1 122,4 125,4
Libera esterlina/euro 0,885 0,877 0,895 0,875 0,887 0,899 0,905 0,901
Yena/dolarra 110,4 109,1 107,5 107,7 107,2 107,6 106,8 106,0
€ efektibo nomin.(%) 100,0 98,2 99,0 98,2 98,4 99,8 100,5 101,6
Burtsa indizeak (*)
IBEX35 -15,0 11,8 -28,9 -27,5 -25,7 -24,3 -28,0 -27,0
Eurostoxx-50 -14,3 24,8 -25,6 -21,8 -18,6 -13,6 -15,2 -12,6
Dow Jones -5,6 22,3 -23,2 -14,7 -11,1 -9,6 -7,4 -0,4
Nikkei 225 -12,1 18,2 -20,0 -14,6 -7,5 -5,8 -8,2 -2,2
Standard & Poors -6,2 28,9 -20,0 -9,9 -5,8 -4,0 1,2 8,3
(*) Hazkunde metatua urte hasieratik hilekoaren azken egunera arte. Iturria: Europako Banku Zentrala (EBZ) eta Espainiako Bankua.
Paradoxikoki, AEBetako burtsek ekonomia errealaren zurrunbiloetatik kanpo eboluzionatu zuten
eta maila historikoetara iritsi ziren, Estatu Batuetako pandemiaren kontrolik eza gorabehera.
Martxoaren erdialdeko minimo horiek ahaztuta geratu ziren, Wall Streetek hondoa jo zuenean,
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
30 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
hainbat saiotan gogor jo ondoren. S&P500, New Yorkeko parketaren indize adierazgarriena,
%50,0 baino gehiago igo zen, pandemiaren kolpeari aurre eginez eta otsaileko maximo
historikoak hautsiz. Hain zuzen ere, 3.500 puntutik gora amaitu zuen abuztua, aurrekaririk
gabeko maila baita. Down Jonesek urteko balantzean %0,4ko galera erakutsi zuen, baina 28.430
puntutik gora kotizatu zuen, abenduko maximotik oso gertu (28.538 puntu). Atlantikoaren beste
aldean, bilakaera guztiz desberdina izan zen. Euroguneko 50 balio handienak biltzen dituen
Eurostoxx indizeak, galdutakoaren ia %40,0 berreskuratu ondoren, zenbaki gorrietan jarraitu
zuen, urtearen hasieratik metatutako galerak %12,6koak izan zirelarik, Ibex-35a, berriz, oraindik
ez da berreskuratu. Abuztuan %27,0ko beherakada pilatua zuen, eta ez da gai 7.000 puntutan
finkatzeko.
Atlantikoaren bi aldeen arteko diferentzia handi horren jatorria inbertitzaileek AEBetako zerga eta
diru pizgarriengatik duten fedea da, bai eta, batez ere, indizeen osaera bera ere; izan ere,
munduko enpresa teknologiko handiek, hau da, Applek, Amazonek, Microsoftek, Googlek eta
Facebookek, pandemiak ekarri duen ohitura aldaketari esker, nabarmen ari dira hazten, eta
enpresa horiek AEBetako burtsetan kotizatzen dute, sektore horrek Europan duen ordezkaritza
oso txikia den bitartean.
Etxebizitzen hipoteken bilakaera
Zenbatekoa (ezkerrean, milioiak) hipoteka kopurua (eskuinean, milak)
Euriborra 12 hilera
Iturria: INE eta Espainiako Bankua.
Koronabirusak udako hilabeteetan izan zituen berragertze handiek ez zioten hamabi hilabeterako
euriborrari bere minimo historikoetatik jaistea eragotzi. Iragandako martxoan pandemiaren
0
2
4
6
8
10
12
14
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
2008-II
2008-IV
2009-II
2009-IV
2010-II
2010-IV
2011-II
2011-IV
2012-II
2012-IV
2013-II
2013-IV
2014-II
2014-IV
2015-II
2015-IV
2016-II
2016-IV
2017-II
2017-IV
2018-II
2018-IV
2019-II
2019-IV
2020-II
Zenbatekoa
Hipoteka kopurua
-1
0
1
2
3
4
5
6
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
Urri
Aben
Ots
aApi
Ekai
Abuz
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
-0,36
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 31
eztandak adierazlearen kotizazioa bat-batean aldatu zuen arren, -%0,3tik beherako balioetatik
zero inguruko tasetara iritsi arte (-%0,081 maiatzean), abuztuan euriborra duela urtebete
mugitzen zen gutxieneko mailetara itzuli zen, -%0,4tik gertu, eta bere historiako hileko baliorik
baxuena izatera iritsi zen, -%0,359. Adituen arabera, euriborrak denbora luzez jarraituko du
eremu negatiboan, baina bere kotizazioa pandemiaren etorkizuneko bilakaeraren araberakoa
izango da, eta horrek ziurgabetasun handia eragin dezake datozen hilabeteetan.
Interes tasa txikiak izan arren, gero eta pertsona gehiagok aukeratzen dute hipoteka tasa finkoan
kontratatzea. Izan ere, INEren arabera, 2020ko bigarren hiruhilekoan hipoteken %51,3 tasa
finkoan formalizatu ziren, eta lehen aldiz tasa aldakorrean sinatutakoak baino gehiago izan ziren.
Udako hilabeteetan hasitako adierazleen hobekuntza hipoteken bilakaeran ere islatu zen. Zehazki,
etxebizitzen gaineko hipotekak %66,3 hazi ziren ekainean, Espainiako batez bestekoaren halako
bost. Aurrerapen handi horri esker, sinatutako hipoteken hiruhileko balantzeak hazkunde
positiboak berreskuratu zituen, eta apirilean eta maiatzean izandako bi digituko uzkurdurak
konpentsatu zituen. Zehatzago esanda, urteko bigarren hiruhilekoan 5.257 hipoteka formalizatu
ziren, azken zortzi urteetako kopuru handiena, eta 2019ko hiruhileko berean formalizatutakoak
baino %3,7 gehiago. Hurrengo hilabeteetako datuei itxaron beharko zaie igoera hori higiezinen
merkatuaren hobekuntzari dagokion edo hipoteken erregistroko inskripzioa berriro martxan
jartzearen ondorio estatistikoa den balioztatzeko. Inskripzio hori eten egin zen pandemiaren
hilabete txarrenetan, eta hipoteka asko formalizatu gabe utzi baitzituen.
KREDITU ETA GORDAILUAK
Urte arteko aldakuntza tasak eta milioi euro
2018 2019
2019 2020 Aldea 2008-IV eta
2020-II
III IV I II II Milioi € Tasa
Kredituak -3,4 0,1 -4,1 0,1 -1,1 3,2 73.013 -14.407 -16,5
Arlo publikoa 8,1 6,6 -3,8 6,6 -3,2 17,7 9.803 7.774 383,3
Arlo pribatua -4,6 -0,7 -4,1 -0,7 -0,9 1,3 63.210 -22.181 -26,0
Gordailuak 2,3 6,6 4,0 6,6 -0,1 7,4 91.249 14.905 19,6
Arlo publikoa 36,6 8,9 8,8 8,9 -17,4 37,4 6.156 422 7,4,
Arlo pribatua 0,9 6,5 3,7 6,5 0,9 5,7 85.094 14.483 20,5
Agerikoak 6,6 11,4 7,9 11,4 4,8 10,7 73.625 46.637 172,8
Eperakoak -17,3 -13,5 -12,7 -13,5 -16,7 -18,1 11.469 -32.154 -73,7
Iturria: Espainiako Bankua.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
32 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
Espainiako Bankuak ere kreditu osoaren hazkunde handiagoa jaso zuen, kredituen eta gordailuen
bilakaerari buruzko datuetan islatzen dena. Horietan oinarrituta, EAEko eragileek metatutako
kredituen zenbateko osoa 73.013 milioi eurora iritsi zen, aurreko urtekoa baino %3,2 gehiago.
Zehazki, 2020ko lehen hiru hilabeteetan metatutako mailarekiko guztizko zenbatekoa ia 5.200
milioi euro handitu zen, baina, hala ere, 2008ko amaieran erregistratutakoa baino 14.400 milioi
euro gutxiagoko zorra izan zen.
Hazkunde hori sektore publikora (%17,7) zein pribatura (%1,3) zabaldu zen, eta antzeko
ehunekoetan lagundu zioten hazkundeari (%51,5 kreditu pribatuak eta %48,5 publikoak).
Sektore pribatuaren kasuan, hipoteka kredituen hazkundea alde batera utzita, garrantzi berezia
izan zuten Estatuaren abal lerroek (ICO COVID-19), kreditua eskuratzea errazteko eta enpresei
eta autonomoei COVID-19aren eragin ekonomiko eta sozialari aurre egiteko likidezia emateko
sortuak. Zehazkiago adierazita, martxoa eta ekaina bitartean bi linea sortu ziren. 100.000 milioi
euro arteko abalak autonomoentzat eta enpresentzat, enpleguari eustea errazteko eta osasun
krisiaren ondorio ekonomikoak arintzeko, eta 1.200 milioi euroko bigarren lerroa, familien ohiko
etxebizitzen alokairuari aurre egiteko. Bi lineek harrera bikaina izan zuten. Ondoren, 40.000 milioi
euro arteko hirugarren lerro bat aurkeztu da, enpresentzat eta autonomoentzat, inbertsio errealak
egiteko. Beraz, litekeena da aurtengo hirugarren hiruhilekoan kreditu pribatuek goranzko joera
horrekin jarraitzea.
Sektore publikoaren kasuan, pandemiaren ondorioak arintzeko beharrezkoak diren neurri eta
laguntza guztiei aurre egiteko egindako inbertsioari eta gastuari zor zaio, neurri handi batean,
igoera. Izan ere, 1981ean serie historikoa hasi zenetik, ez da aurrekaririk izan sektore publikoaren
zorpetzea 2.500 milioi euro baino gehiago handitu dela hiruhileko bakar batean, ezta Atzeraldi
Handiaren unerik gogorrenetan ere.
Gordailuei dagokienez, inbertitzaileek, beste behin ere, haien aldeko apustua egin zuten. Kasu
horretan, bai gordailu pribatuek bai publikoek hazkunde positiboak eskuratu zituzten, eta, bi
kasuetan, metatutako zenbatekoak orain arteko handienak izan ziren. Zehatzago esanda, gordailu
pribatuak 85.000 milioi eurotik gorakoak izan ziren. Beste hiruhileko batez, aurrerapen hori
ageriko eta kontuan hartzeko gordailuetan egindako ekarpenetan oinarritu zen, eperako
gordailuek beherakada areagotu baitzuten. Are gehiago, lehen aldiz 1992. urtearen erdialdetik,
eperako ezarpenak 11.500 milioi eurotik behera kokatu ziren, 2008ko amaieran jasotzen ziren ia
44.000 milioi euroetatik oso urrun. Sektore publikoak, azkenik, gordailuetan inbertitu zuen berriro
eta 6.156 milioi euro pilatu zituen. Horren guztiaren ondorioz, guztizko gordailuek %7,4ko igoera
izan zuten, 2009ko erdialdetik izandako dinamikoena.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 33
Aurreikuspenak
Munduko ekonomiak uzkurtuta eta beheraka jarraituko du 2020an. Orobat, nazioarteko
erakundeen joera orokorra hazkunde tasak etengabe berrikustea izan da, ezohiko ziurgabetasun
handia eta zaurgarritasunak agerian geratu diren testuinguru batean. Consensus Forecasts-ek
bere iraileko txostenean adierazten du munduko ekonomia -%4,6 jaitsiko dela 2020an eta
%5,0ko hazkundea izango duela 2021ean. Barne eskaintzan eta eskarian, merkataritzan eta
finantzetan izandako distortsio larriek BPGaren beherakada handiak aregingo dituzte ekonomia
aurreratuetan, baina baita gorabidean eta garapen bidean dauden ekonomietan ere. Ekonomian
izango dituen eraginak larriagoak izango dira COVID-19ko osasun krisiak gehien erasandako
herrialdeetan zein nazioarteko merkataritzaren, turismoaren eta kanpo finantzaketaren
mendekotasun handiagoa duten herrialdeetan.
EKONOMIA AURREIKUSPENAK
Urte arteko aldakuntza tasak
BPG Kontsumo prezioak
2019 2020 2021 2019 2020 2021
Munduko ekonomia 2,5 -4,6 5,0 2,7 2,0 2,4
AEB 2,2 -4,4 3,8 1,8 1,1 1,9
Kanada 1,7 -6,0 5,2 1,9 0,7 1,7
Japonia 0,7 -5,6 2,6 0,5 -0,1 0,1
Eurogunea 1,3 -7,7 5,5 1,2 0,4 1,0
Europar Batasuna 1,5 -7,6 5,2 1,3 0,6 1,2
Alemania 0,6 -5,7 4,6 1,4 0,5 1,5
Espainia 2,0 -12,2 7,1 0,7 -0,2 0,7
Frantzia 1,5 -9,5 6,9 1,1 0,5 1,0
Herbehereak 1,7 -5,0 3,3 2,6 1,3 1,4
Italia 0,3 -9,9 5,6 0,6 0,0 0,5
Erresuma Batua 1,5 -10,1 6,5 1,8 0,8 1,5
Asia eta Ozeano Barea 4,0 -1,6 6,2 2,2 2,0 1,8
Ekialdeko Europa 2,4 -4,9 4,3 5,7 5,1 4,7
Amerika Latinoa (Venezuela ezik) 0,6 -7,9 4,0 10,1 7,5 8,6
Iturria: Consensus Forecasts (2020ko iraila).
2021erako, mundu mailako ondorio negatiboek intentsitatea galduko dutela eta hazkunde
ekonomikoak gora egingo duela aurreikusten da. Hala eta guztiz ere, aurreikuspenak oso
zalantzazkoak dira, eta osasun egoerak okerrera egiteko edo denboran luzatzeko arriskuak
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
34 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
nagusitzen dira, eta, ondorioz, espero den susperraldi ekonomikoa atzeratzeko arriskua hor dago.
Beheranzko beste arrisku batzuk dira lan merkatuak aurreikusitakoa baino gehiago jasatea,
enpresarientzat kaudimen arazoak, finantza merkatuen ezegonkortasuna eta politika
protekzionista gero eta handiagoak agertzea. Etorkizunean goranzko berrikuspenak egiteko
aukera ere egongo litzateke, hala nola, egungo koronabirusaren aurkako txertoa azkar
eskuragarri izatea edo tratamendu eraginkorrak aurkitzea.
Txinan, pandemiak eragindako shock ekonomiko eta sanitarioak atzean utzi du bere mailarik
sakonena eta bertako ekonomiak suspertzeko zantzuak erakusten hasi da. Aitzitik, herrialde
gehienetan, borrokan jarraitzen dute birusari eusteko eta ekonomian duen eragina murrizteko
neurriak hartzeko. Ekonomia aurreratuen artean, Europar Batasuna, bere eredu nazional
desberdinekin, atzeraldiak herritarren ongizatea gogorren jotzen duen eskualdea da.
Euroguneko ekonomiari dagokionez, Consensus Forecastsek uste du %7,7 jaitsiko dela 2020an,
eta %5,5 inguru haziko dela, berriz, 2021ean. Batez besteko tasa horiek desberdintasun handiak
dituzten zifra nazionaletatik datoz. Europako ekonomiak pairatu duen zurrunbiloa simetrikoa da,
pandemiak herrialde guztiei eragin baitie. Hala eta guztiz ere, 2020an produkzioaren beherakada
eta 2021ean susperraldiaren indarra nabarmen aldatuko dira herrialdeen artean. Hain zuzen ere,
jarduera ekonomikoa geldiaraztearen inpaktu ekonomikoa hasieran espero zena baino larriagoa
izango da herrialde batzuetan, hala nola Espainian, non, aurrekoaz gain, beste infekzio bolada
batek zalantzazko eta arriskuz beteriko bidea iragartzen baitu. Beste muturrean dauden
herrialdeen artean, Alemania dago, non politika fiskalek, beste neurri batzuen artean, paper
aringarri garrantzitsua izan duten. Erantzun politiko europarrak pandemiaren eragina gutxitzen
lagunduko du. Hala ere, dibergentzia eta desberdintasuna borroka gai izango dira Europako
agintarientzat.
Espainia da osasun krisiak gehien erasandako Europako herrialdea, eta haren ondorioa ekonomian
BPGaren beherakada handia da 2020rako. Consensus Forecastsen arabera, Espainiako
ekonomiaren hazkunde aurreikuspenak -%12,2 izango dira 2020rako, eta %7,1, berriz,
2021erako. CEPREDEk, bestalde, -%10,2ko beherakada ezarri du 2020rako, eta %10,1era igo du
hazkundea 2021erako. Dagoen ziurgabetasunak sakabanaketa handia eragiten du erakundeen
estimazioen artean. Hala ere, guztiek partekatzen dituzte bilakaera eta erorketa ereduak.
Abiapuntuko hipotesiaren arabera, birusak berriro agerraldiak izango ditu, benetako
tratamendurik edo txertorik izan arte, baina ez da erabateko konfinamendurik aplikatuko, nahiz
eta tokiko mugetara jo daitekeen. 2020an, barne eskari pribatuaren osagai guztiek narriadura
handia jasango dute, eta kanpo merkataritzak ere beherakada handia izango du. 2021erako,
aurreikuspenen arabera, hazkundea tasa positiboen bidean izango da, baina ez du aurreko
beherakada handia konpentsatuko.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 35
ESPAINIARAKO AURREIKUSPENAK HIRUHILEKOKA (2020ko iraila)
Urte arteko aldakuntza tasak
2020
2020 2021
2021 III IV I II III IV
BPG -9,4 -5,1 -10,2 2,3 27,6 10,2 3,8 10,1
Kontsumo pribatua -7,4 -6,4 -11,1 2,0 30,8 5,3 2,5 9,1
Kontsumo publikoa 2,7 1,9 2,9 0,4 0,3 0,7 0,8 0,5
Kap. finkoaren eraketa gordina -9,2 -2,3 -11,2 5,6 38,0 10,5 4,2 13,1
- Inbertsioa ekipamenduan -14,2 -6,9 -15,6 5,3 47,1 13,8 7,6 16,3
- Inbertsioa landutako aktibotan 5,9 6,0 6,2 7,4 8,4 7,0 4,8 6,9
- Inbertsioa eraikuntzan -10,2 -1,1 -12,7 7,4 44,7 13,2 4,8 15,6
Barne eskaria -5,9 -4,0 -8,4 2,2 24,1 5,3 2,5 7,8
Esportazioak -29,4 -15,0 -22,3 1,1 56,8 39,1 16,3 25,0
Inportazioak -20,3 -12,7 -17,9 0,8 44,6 20,7 12,9 17,8
Iturria: Ceprede.
Espainiako lan merkatuari dagokionez, Cepredek ezarri du enplegua %9,1 jaitsiko dela 2020an
eta %7,6 haziko dela 2021ean. Langabezia tasaren bilakaerari buruzko aurreikuspenen arabera,
igo egingo da eta gero %15,2aren inguruan egonkortuko da.
EAEko ekonomiaren eta ingurunearen egoeraren araberako adierazleak eguneratuta, Eusko
Jaurlaritzako Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritzak 2020. eta 2021. urteetarako taula
makroekonomikoa berrikusi du. Kalkulu berrien arabera, EAEko barne produktu gordina %10,1
jaitsiko da aurten eta tasa horrek aurreko hiruhilekoan argitaratutakoarekin alderatuta puntu bat
baino gehiagoko beheranzko berrikuspena ekarriko du. Atzerakada handi horren ostean,
2021erako %8,9ko hazkunde tasa espero da. Eusko Jaurlaritzak 2020rako aurkeztu dituen
aurreikuspen eguneratuak, baita gaurkotuenak ere, beste erakunde batzuek EAEko ekonomiarako
egin dituzten aurreikuspen tartearen beheko muturrean daude. Goiko muturrean, AFI erakundeak
estimatutako -%7,5 dago. 2021. urterako hazkunde aurreikuspenak BBVAren %6,7 eta
Ceprederen %11,0 artean kokatu dira. Erakunde guztien arabera, BPGaren hazkunde tasak
ohikoak baino askoz handiagoak izango dira, alderaketa urtebeteko jarduera ekonomiko apaleko
epealdi batekin egiten delako.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
36 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
EAE-KO EKONOMIARAKO AURREIKUSPENAK HIRUHILEKOKA (2020ko iraila)
Urte arteko aldakuntza tasak
2020
2020 2021
2021 III IV I II III IV
BPG -11,9 -5,8 -10,1 0,6 21,6 11,4 4,3 8,9
Azken kontsumoa -8,9 -4,3 -7,9 0,4 13,9 5,5 2,7 4,8
Kontsumo pribatua -12,0 -6,1 -10,8 0,3 22,6 10,8 4,2 8,9
Kontsumo publikoa 2,9 2,5 3,1 1,0 1,6 1,5 1,7 1,5
Kapital eraketa gordina -14,5 -6,0 -11,7 0,0 24,9 12,9 2,8 9,3
Barne eskariaren ekarpena -10,9 -5,0 -9,3 0,5 20,3 10,4 3,8 8,2
Kanpo saldoaren ekarpena -1,0 -0,8 -0,8 0,1 1,3 1,0 0,5 0,7
Lehen arloa -7,7 -8,5 -4,8 1,6 11,8 8,8 10,3 8,0
Industria eta energia -16,9 -8,7 -14,0 -2,1 28,9 14,9 4,9 10,5
Eraikuntza -10,1 -7,5 -9,6 0,5 19,3 8,1 6,3 8,2
Zerbitzuak -10,4 -5,1 -9,0 1,0 19,9 10,5 4,3 8,5
Balio erantsi gordina -11,9 -6,2 -10,2 0,3 21,8 11,4 4,6 8,9
Ekoizkinen gaineko zergak -11,5 -2,4 -9,4 3,3 20,2 11,8 1,7 8,8
BPGaren deflatorea -0,5 0,3 0,0 0,8 1,1 1,3 1,3 1,1
Lanaldi osoko lanpostuak -9,2 -6,3 -8,9 -1,1 18,2 8,6 5,9 7,9
Landunak (BJA) -5,5 -4,0 -3,2 -3,0 2,4 3,8 3,6 1,7
Langabezia tasa 12,1 12,0 11,2 11,8 10,5 10,5 10,1 10,7
Iturria: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza.
2020an, barne eskariaren agregatuak besteak baino gehiago jasango ditu pandemiaren ondorio
ekonomikoak. Zehazkiago adierazita, etxeko eskariak urte osoan %8,8 egingo duela behera
aurreikusten da. Konfinamendu aldiak, deseskalatzeko murrizketek eta zalantzazko agertokiaren
aurrean konfiantza galtzeak osagai horren beherakada eragingo dute. Jardueraren dinamismoa
poliki-poliki handituko dela espero da eta 2021ean hazkunde tasa positiboak agertuko direla
aurreikusten da.
Azken kontsumoko gastuaren barruan, bi joera bereizten dira. Alde batetik, familien kontsumoa
%10,8 jaitsiko da 2020an, urteko batez bestekoan, eta %8,9ra arte errekuperatuko da 2021ean.
Egungo koronabirusa hedatzea saihesteko hartu diren neurriak pandemia baino lehenagoko
kontsumo ereduen aurkakoak dira. Lan arazo larrien ondorioz, kontsumitzaileek gastatzeko
planak murriztu eta eutsi dituzte. Geroratutako eskaria, ziurrenik, 2021ean zehar agertuko da.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 37
Hala eta guztiz ere, ziurgabetasunak familien mesfidantza handia eragin du eta horrek beraien
finantza plangintza baldintzatuko du.
Beste aldetik, gastuaren osagai publikoak gora egingo du biurteko osoan, hurrenez hurren %3,1
eta %1,5 2020an eta 2021ean. Administrazio publikoen gastuak aurreikusitako deskalabru
ekonomikoa nolabait konpentsatzea izango du helburu.
Barne eskariaren beste agregatua, hau da, kapital eraketa gordina, nabarmen jaitsiko da 2020an.
Inbertsioa %11,7 jaitsiko da eta urte arteko hazkunde tasa positiboetan sartuko da 2021ean.
EAEko enpresarien aurrean, barruko merkatuan zein kanpokoan, zabaltzen ari den etorkizun
zalantzagarria dela eta, jarduera motelduko da edo abiadura txikian egingo du aurrera.
2020ko eta 2021eko aurreikuspenak (I) Urte arteko aldakuntza tasak
Aurreikuspen panela 2020 Aurreikuspen panela 2021
5,76,7 7,0
8,9
11,0
HISPALINK BBVA LABORAL KUTXA GOBIERNO VASCO CEPREDE
Iturria: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza (2020ko iraila, CEPREDE (2020ko iraila), BBVA (2020ko uztaila), Afi (2020ko maiatza) eta Hispalink (uztaila 2020-BEGren aldakuntza).
Kanpoko eskariari dagokionez, munduko ekoizpen jardueraren narriadurak, epe laburrean, EAEko
esportazioen eta inportazioen beherakada ekarriko du. Gertaera hori 2020an 0,8 puntuko kanpo
saldo negatiboan islatzen da, eta barne saldoaren ekarpen negatibo handiari gehitzen zaio.
Munduko ekonomia suspertzen den heinean, EAEko produktuen salmentak ere gora egingo dute
kanpoan, eta kanpo saldoak ekarpen positiboa egingo dio BPGaren hazkundeari. Zehazkiago
-7,5-8,9 -9,3
-10,0 -10,1 -10,6
AFI LABORAL KUTXA CEPREDE BBVA EUSKO JAURLARITZA HISPALINK
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
38 Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza
adierazita, 2021ean, urteko batez bestekoan, kanpoko saldoaren ekarpen positiboa 0,7 puntuko
izango dela kalkulatu da.
2020ko eta 2021eko aurreikuspenak (II) Urte arteko aldakuntza tasak
Barne produktu gordina Enplegua
3,12,2
-10,1
8,9
2,4 2,3 2,1 2,2
-3,2
-19,5
-11,9
-5,8
2018 2019 I II
2019
III IV I II
2020
III IV 2020 2021
2,31,5
-8,9
7,9
1,6 1,6 1,5 1,2
-2,8
-17,2
-9,2
-6,3
2018 2019 I II
2019
III IV I II
2020
III IV 2020 2021
Iturria: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza.
Eskaintzaren ikuspegitik, sektore guztiek, salbuespenik gabe, beren jarduera nabarmen
murriztuko dute 2020an, eta suspertzeko joera erakutsiko dute aurtengo bigarren seihilekotik
aurrera, 2021ean hazkunde tasa positiboak berreskuratu arte. Pandemiari aurre egiteko ezarri
diren neurriek bereziki industria eta zerbitzu pribatuak kaltetuko dituzte.
Deskribatutako egoerak eragin handia izango du lan merkatuan. Izan ere, aurten enplegua %8,9
jaitsiko dela kalkulatzen da, hau da, lanaldi osoko 86.600 lanpostu inguru galduko dira. 2021eko
hazkunde handiari esker 66.700 lanpostu inguru berreskuratuko dira. Kopuru horiek
aurreikusitako BPGa lortzeko behar den enpleguari buruzkoak dira. Landunei dagokienez, BJAn
jasotzen den bezala, enpleguaren beherakadak 30.000 pertsona ingururi eragingo die aurten, eta
15.100 pertsonari egingo die mesede datorren urtean. Plantillak enpresaren barruan mantentzeko
hartutako neurriak (batez ere, ABEE) lagungarriak izan daitezke benetako kopuruak hemen
aurreikusitakoak baino hobeak izan daitezen. Egungo aurreikuspenen arabera, langabezia tasak
gora egingo du, %11,2ra iritsiko baita aurten, batez beste. Langabezia tasa balio txikiagoetara
eramateko bidea motela izango da, eta datorren urtearen amaieran %10,1ean egongo dela
aurreikusten da.
EAEko ekonomiaren hiruhilabetekaria
Ekonomia eta Ogasun Saila: Ekonomia eta Plangintza Zuzendaritza 39
Aurreko paragrafoari lotuta, adierazi behar da ABEEk 188.500 pertsona ingururi eragin diela
guztira. Haietako erdiak baino gehiago hiru jarduera adarretan biltzen ziren: manufakturen
industria (52.600), ostalaritza (38.400) eta merkataritza (30.600 pertsona). Aipatu den
deseskalatze prozesuari esker, pertsona horiek, oraindik enpresarekiko lotura dutelako langabetu
izaera ez dutenak, pixkanaka lanera itzuli dira epe labur samarrean. Zehatz-mehatz azalduta,
abuztuaren amaieran, pertsona horien guztien %80 itzulia zen lanera, eta 30.000 baino pixka bat
gehiago geratu ziren ABEE egoeran. Ostalaritza da gehien kaltetutako sektoreetako bat.
Gaur egungoa bezalako jarduera ekonomiko baxu batek zuzenean eragiten du prezioen
bilakaeran, beherantz egiteko joera hartzen baitute. Gainera, nazioarteko merkatuetan
petrolioaren prezioek izan duten merkatzeak energiaren kostuan eragiten du. Testuinguru
horrekin, BPGaren deflatorea ia nulua edo apur bat negatiboa izango da aurten, eta pandemiaren
aurreko balioetan kokatuko da datorren urtean(%1,0tik pixka bat gora). Aurreikuspen hau betez
gero, deflazioan sartzeko arriskua urrunduko litzateke, 2009an bezala gaur egun ere mahai
gainean baitago.