![Page 1: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/1.jpg)
ALKANOAK-SARRERA
• Alkanoak erreaktibotasun oso bajua dute, konposatu organikoen arteanbajuena. Hortik sortzen da ematen zaien beste izena parafinak ( latinetikparum “oso txikia” eta affinis “erreaktibotasuna”).
• CnH2n+2 formula orokorra duten hidrokarburo aseak dira.• Soilik σ loturak dituzte.• -CH2- unitate batean soilik bereizten diren konposatuak serie homologo bateko
kideak dira.• Egitura isomero mordoa izan lezazkete.
![Page 2: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/2.jpg)
EZAUGARRI FISIKOAK
• Propietate fisikoak pisu molekularraren arabera aldatzen dira.• Irakite puntuak gora egiten dute pisu molekularraren arabera. C4-ra arte gas
bezela agertzen dira.• Adarkatutako hidrokarburoen irakite puntuak hidrokaburo lerrokatu edo
linealen irakite puntuak baino txikiagoak dira, karbono kopuru berdina izanik.• Fusio puntuari dagokionez, molekula borobiltsuak lerrokatuak baino
hobetoago paketatzen dira eta fusio puntu haundiagoak dituzte,
![Page 3: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/3.jpg)
EZAUGARRI ESPEKTROSKOPIKOAK
UM: Ez dute absorbatzen
IG: C-H 3000-z azpitik1H-EMN: -CH3 δ = 0.9 ppm
-CH2- δ = 1.3 ppm
-CH- δ = 1.4 ppm
![Page 4: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/4.jpg)
ALKANO ETA ZIKLOALKANOENITURRIAK
• Arolioaren distilaketa (distilaketa zatikatua + katalisibidezko krakina).
• Alkenoen eta zikloalkenoen katalisi bidezkohidrogenazioa.
• Alkil haluroen C-C akoplaketa.
![Page 5: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/5.jpg)
Alkano eta zikloalkano nahaste konplexua da arolioa etadistilazio zatikatuz banatu leizke.
Hasta C4
C4-C12
C9-C16
C15-C25
C20-C70
![Page 6: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/6.jpg)
ALKANOEN ERREAKZIOAK: ERREKETA
Tenperatura altuko oxidazio ba gertatzen denean erreketa izan degula esatendegu, horren bitartez ura eta karbono dioxidoa askatzen dira. Erreakzio exotermikoa daeta energia lortzeko maiz erabiltzen dena.
Gasolina eta fueloila erretzen ditugunean airea kontaminatu egiten degu eta kimikanbeharrezkoak diren oinarrizko osagai batzuk desagertarazi egiten ditugu.
CH3CH2CH3 5 O2 3 CO2
4 H2O
n CO2CnH(2n+2) O2 soberan (n+1) H2O+ +
beroa
+beroa
+
![Page 7: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/7.jpg)
ALKANOEN ERREAKZIOAK: Kraking-a eta hidrokraking-a
Kate luzeko hidrokarburoen tenperatura altuko kraking-ak kate laburragoa dutenhidrokarburoak ematen dizkigu (alkanoak eta alkenoak). Gehienetan erreakzioaahalik eta gasolina gehien emateko moduan baldintzatzen da. Hidrokraking-eanhidrogenoa gehitzen diogu prozesuari hidrokarburo aseak lortzeko.
beroaH2,
katalisatzailea+C12H26 C5H12 C7H16
![Page 8: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/8.jpg)
Baina Cl2 eta Br2-rekin erreakzionatzen dute
σ lotura sendoak dituzte alkanoak eta oso erreaktibotasunbajua dute.
ORDEZKAPEN ERREAKZIOAK
![Page 9: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/9.jpg)
Erradikal mekanismoa metanoaren monokloraziorako
Hasiera
Hedapena
Bukaera
![Page 10: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/10.jpg)
Erradikal mekanismoa etanoaren monobromaziorako
![Page 11: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/11.jpg)
Produktu banaketa zehazten duten faktoreak
![Page 12: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/12.jpg)
Alkilo erradikalen egonkortasun erlatiboa
![Page 13: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/13.jpg)
Cl erradikalarekin erreakzionatuz sortzen diren alkilo erradikalen osaketa abiadura erlatiboa
![Page 14: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/14.jpg)
Bromo erradikala Kloroa baino geldoagoa da eta selektibotasun haundiagoa du
![Page 15: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/15.jpg)
Alkanoetan klorazioa eta bromazioa gertatzen dira, baina ezfluorazioa (leherkorra) edo iodazioa (endotermikoa).
![Page 16: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/16.jpg)
Erradikal bidezko klorazio eta bromazioa zergaitik dira ezberdinak?
![Page 17: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/17.jpg)
ORDEZKAPEN ERRADIKALARIOARENESTEREOKIMIKA
![Page 18: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/18.jpg)
Zergaitik lortzen dira bi enantiomero horiek ?
![Page 19: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/19.jpg)
Zer gertatuko litzake aurrez karbono ezsimetrikoa badugu?
![Page 20: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/20.jpg)
Butanoaren analisi konformazionala
![Page 21: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/21.jpg)
Eragozpen esterikoa
![Page 22: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/22.jpg)
Anti eta gauche konformazioak
![Page 23: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/23.jpg)
ZIKLOALKANOAK• Karbono-karbono loturaz osatutako eraztunak
dituzte. CnH2n izango litzake formula orokorra• Alkanoak bezala izendatzen dira baina ziklo-
aurrizkia jarrita• Alkano adarkatuen antzeko propietate fisikoak
dituzte• Erreakzioak alkanoenak dira: erreketa eta
erradikal bidezko halogenazioa
![Page 24: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/24.jpg)
Zikloen egonkortasuna:eraztun tentsioa
Zikloak duen geometria dela eta lotura angeluak 109.5º urruti egon daitezke,
gehienbat ziklo txikietan. Horren ondorioz orbitalen gainazarpena ez da erabat egokia
eta ziloalkanoak angelu tentsio bat jasango du (Baeyer-en tentsioa).
Honez aparte C-H lotura batzuek eklipsatuta agertzen dira, adib.
Ziklobutanoan, eta hori gainditzeko zikloa bihurritu egiten da eraztun tentsio bat
agertzen delarik.
![Page 25: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/25.jpg)
Ziklobutanoaren konformazio laua
Bihurritutako konformazioa
![Page 26: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/26.jpg)
Eraztun tentsioa ziklopropanoan
![Page 27: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/27.jpg)
Tentsio eragozpenik gabeko konformazioaziklohexanoan: eserleku konformazioa
![Page 28: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/28.jpg)
Zis-trans isomeria zikloalkanoetan
Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun batematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek aurpegi bereanizan ezkero, zis egoeran daudela esan dezakegu, kontrako aurpegietan badituguorduan trans egoeran izango gara. Bi geometriazko isomero hauek ezin dituguelkar trukatu lotura bat hautsi gabe.
H HH3C CH3
cis-1,2-dimetilciclopentano
H CH3H3C H
trans-1,2-dimetilciclopentano
![Page 29: CH - ehu.eus · Zis-trans isomeria zikloalkanoetan Zikloalkano txikiak alkenoen antzekoak dira eraztunak zurruntasun bat ematen bai die. Zikloalkanoak bi aurpegi ditu. Bi ordezkatzaileek](https://reader030.vdocuments.co/reader030/viewer/2022020100/5c45aa2b93f3c34c416f4134/html5/thumbnails/29.jpg)
ZIKLOPROPANOAREN ERREAKZIOAK