Download - Animalia histologia
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
AnimaliaAnimaliaEhunakEhunak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
EhunEhun motakmotak
�Epitelioa�Konektiboa�Muskulua�Nerbio-ehuna
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
ESTALDURAKO EPITELIOAGorputzaren kanpoko eta barnealdeko estaldura
� Funtzioak�isolatzailea eta elkartrukaketak (zurgapena eta iraizketa )
� Ezaugarriak�� Zelulak estu-estu elkarturik, haien artean ia substantziarik gabe� Zelulen bizitza laburra, etengabe berritzen dira.� Epitelioaren oinarria � mintz basala� Ez dute odol-basorik
� Motak:�� ZelulaZelula itxurarenitxuraren araberaarabera
�� LAUALAUA, (, (sinplesinple / / estratifikatuaestratifikatua))�� KUBIKOAKUBIKOA�� ZILINDRIKOAZILINDRIKOA ( ( sinplesinple / / pseudoestratifikatuapseudoestratifikatua))
GURUIN EPITELIOA
� Ezaugarriak � , zelula jariatzaileak ( beste epitelio zelulen artean kokatzen dira edomultzoka guruinak osatuz
� Motak:� ekoiztutako Jariakinen kanporaketaren arabera
� EXOKRINOAK� ENDOKRINOAK� MISTOAK
EPITELIOA EHUNAEPITELIOA EHUNA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
EPITELIO LAUA EDO EZKATADUNAEPITELIO LAUA EDO EZKATADUNA
�� ZelulenZelulen itxuraitxura laualaua da. da. BiBi mota mota bereiztenbereizten diradira segunsegun etaeta zenbatzenbatzelulazelula--geruzageruza agertzenagertzen direndiren.( .( sinpleasinplea edoedo estratifikatuaestratifikatua))
�� EPITELIO LAUA SINPLEAEPITELIO LAUA SINPLEA ( ( endotelioaendotelioa))�� ZelulaZelula geruzageruza bakarrabakarra� Odol kapilareak, linfa kapilareak� Biriketako albeoloak
�� EPITELIO LAUA ESTRATIFIKATUAEPITELIO LAUA ESTRATIFIKATUA�� ZelulaZelula geruzageruza bat bat bainobaino gehiagogehiago� Larruazala (keratina agertzen da)� bagina� Esofagoa� Mingaina
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
LAUA SINPLEA
arteriola
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
LAUA ESTRATIFIKATUA
Mintzbasala
esofagoa
Epitelio-zelulak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
LAUA ESTRATIFIKATUA
keratinaduna
keratina
larruazala
Epitelio-zelulak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
EPITELIO KUBIKOAEPITELIO KUBIKOA� Zelula kubikoak dira eta jariatzaile , absorzio edo sekrezio funtzio
duten hodietan agertzen dira� Kokapena:
� Giltzurrun tubuluetan� Pankreasaren hodietan� Obulotegiaren azalean
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
Epitelio Epitelio zilindrikoazilindrikoa� Zelula prismatikoak dira, altuak . �� Epitelio Epitelio zilindrikozilindriko sinpleasinplea
� Geruza sinple bat eta zelulen nukleo guztiak altuera berdinean daude. � microvilli edo mikrobiloskak izeneko luzakinak ager daitezke
zurgapen-azalera handiagotzeko.� Urdaila� Umetokia� Hestemeharra � ( mikrobiloskak )
�� epitelio epitelio zilindrikozilindriko pseudoestratifikatuapseudoestratifikatua� Geruza bakarra , zelula guztiak mintz basalarekin kontaktuanbaina zelulen nukleoak altuera desberdinetan daudeeta geruza estratifikatua dela ematen du. � Zilioak ager daitezke
� mukia edo gametoak mugimendurako� bronkioak� trakea, � epididimoa� obiduktoak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
mikrobiloskak
EPITELIO ZILINDRIKO SINPLEAEPITELIO ZILINDRIKO SINPLEA
( hestemeharra )
Mintz basala
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
zilioak
ZILINDRIKO PSEUDOESTRATIFIKATUAZILINDRIKO PSEUDOESTRATIFIKATUA
( trakea )
Mintz basala
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
GURUIN EPITELIOAGURUIN EPITELIOAZelula espezializatruik � jariatzaileak (zelula bakarrak edo multzoka guruinaosatuz)
• Zelula bakarrak
zelula kaliziformeak
( hestemeharrean mukia jariatzen dute)
•Zelula multzoa
guruinak
( pankreasa)
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
KONEKTIBO EHUNAKONEKTIBO EHUNA
Ehun honetako zelulak beraiek ekoizturiko substantzia batean murgildurikagertzen dira.
Substantzia matrizea deitzen da� matrizea :
� oinarrizko substantzia : ura, polisakaridoak, proteinak, …( likidoa , gel edosolidoa izan daiteke)
� zuntzak: proteikoak dira 2 motakoak : ez elastikoak ( kolagenoa) etaelastikoak ( erretikulina eta elastina)
� zelulak :� egonkorrak : ehun berean sortzen dira eta matrizea sintetizatzen dute.
� zelula gazteak � - blasto atzizkia ( fibroblasto, osteoblasto,..) � helduak � - zito atzizkia ( fibrozito, osteozito, …)
� migratzaileak: organismoaren beste lekuetan sortuak eta konektibo ehunetankokatzen dira funtzio espezifikoak burutzeko. � mastozitoak, makrofagoak, linfozitoak, ..
� Motak: � KONJUNTIBOA ( LAXOA , TRINKOA, ELASTIKOA )� ADIPOSOA� KARTILAGO-EHUNA� HEZUR-EHUNA� ODOL-EHUNA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
EhunEhun konektiboenkonektiboen funtzioakfuntzioak
� Organismoaren ehunak haien artean elkarturik mantendu
� Organoen azpiegitura osatu
� Defentsa lanetan aritzen diren zelulen kokalekua osatu� Gantzak metatu energia iturri bezala erabiltzeko
� Trakzio aurrean erresistentzia handiko egiturak sortu
� Konpresio-marruskaduraren aurrean xaflak osatu� Euste-egiturak osatu
� Substantzien garraioa eta homeostasia burutu
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
EHUN KONEKTIBO MOTAKEHUN KONEKTIBO MOTAK
�� KonjuntiboaKonjuntiboa�� KonjuntiboKonjuntibo laxoalaxoa
�� KonjuntiboKonjuntibo trinkoatrinkoa
�� KonjuntiboKonjuntibo elastikoaelastikoa
�� KonjuntiboKonjuntibo erretikularraerretikularra
�� AdiposoaAdiposoa
�� KartilagoaKartilagoa
�� HezurraHezurra
�� OdolaOdola
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
� Ezaugarriak: � matrizea liskatsua, eta zuntz gutxi (ez elastiko eta elastikoak agertzen dira) � Zelula gazteak ( fibroblastoak) forma irregularra eta luzakin asko dute. Zelula helduak
fibrozitoak deitzen dira eta jarduteko ahalmena galtzen dute.
� Kokapena :� Hipodermisa , muskuluen artean, odol hodietan eta organoen arteko hutsuneetan.
� Funtzioak: Epitelioaren oinarria ( mintz basala) /Babes mekanikoa / nutrienteen difusioa� Defentsa ( makrofagoak)
Zuntz elastikoak
matrizea
fibroblastoak
Kolageno zuntzak
KONJUNTIBO LAXOAKONJUNTIBO LAXOA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
KONJUNTIBO KONJUNTIBO ZUNTZEZKOA (TRINKOA)ZUNTZEZKOA (TRINKOA)� Ezaugarriak:
� Matrizean substantzia gutxi eta zuntz ugari paraleloki jarrita (batez ere kolagenoa)
� fibroblastoak bakarrik, zelula migratzailerik ez� Kokapena :
� Larruazaleko sakoneko dermisa, kornea, organoen kapsula eta tendoiak.
� Funtzioak:� Babes mekanikoa� Zuntzak orientatzen badira trakziorako erresistentzia � tendoiak
Kolageno zuntzak
fibroblastoak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
� Ezaugarriak: � zuntz elastiko ugari (elastina)
� Kokapena :� itxura aldaketa edo deformazioa jasaten duten organoetan ( birikak)
� Funtzioak:� Organoaren eitea mantendu� Zuntzak orientatzen badira malgutasuna � lotailuak
KONJUNTIBO ELASTIKOAKONJUNTIBO ELASTIKOA
KONJUNTIBO ERRETIKULARRAKONJUNTIBO ERRETIKULARRA
Ezaugarriak: zuntz ugari sare tridimentsionala osatuz
(erretikulina) funtzioak:
Organoen euskarria � gongoilak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
EHUN ADIPOSOAEHUN ADIPOSOA
� Ehun oso espezializatuta. Zelulak adipozitoak deitzen dira etalipidoak metatzen dira.
� Funtzioa: � lipidoen metaketa � erreserba energetikoa� babesa
� Motak:� Adiposo txuria �
� larruazalaren azpian aurkitzen da. Zuntz erretikularren arteanadipozitoak aurkitzen dira. Zelula handiak, zitoplasmanbakuola erraldoia dago eta nukleoa baztertuta dago.
� Adiposo marroia edo naparra �
� Zelula txikiagoak, eta zitoplasman lipido tanta ugari ( multiokularra)odol-kapilare asko zelulen artean. Hibernazio egiten dutenanimalietan agertzen da ehun mota hau.
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
nukleoak
Lipidotanta
ADIPOSO TXURIA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
Lipido tantaknukleoa
ADIPOSO MARROIA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
KartilagoaKartilagoa� Ezaugarriak:
� matrizea nagusitzen da. Oinarrizko substantzia sasisolidoa da baina oso elastikoa eta malgua. Zelulak aintzira izenekobarrunbetan isolaturik geratzen dira. Kondroblastoak sortzen dutematrizea eta gero kondrozitoak deitzen dira.
� Ez du odol-kapilarerik eta ez nerbiorik.
� Nutrizioa matrizean zehar difusioz egiten da.
� Konposizioa: oinarrizko substantzia � kondroitin sulfatoa
zuntzak � kolageoa eta elastina
� Motak : �� KARTILAGO HIALINOAKARTILAGO HIALINOA �� enbrioiaren hezurdura, hezurretakoa.
�� KARTILAGO ELASTIKOAKARTILAGO ELASTIKOA �� belarrianbelarrian� KARTILAGO EZ ELASTIKOA � sudurrean
� KARTILAGO ARTIKULARRA � giltzarrietan
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
KARTILAGO HIALINOA
Kondrozitoak
matrizea
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
KARTILAGO ELASTIKOA
kondrozitoak
zuntzak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
HezurraHezurra� Ezaugarriak:
� Bakarrik ornodunetan agertzen da. Matrizea egoera solidoan agertzen da.
� Konposizioa: � Matrizearen osagiak:
� % 65-koa inorganikoa � gatz mineralak ( fosfato kaltzikoen plakak )� % 25-koa organikoa � kolageno zuntzak , kondroitin sulfatoa
� Zelulak: zelula mota ezberdinak agertzen dira� Osteoblastoak � matrizearen atal organikoa eratzen dute� Osteozitoak � matrizea eratu eta solidifikatu egiten den heinean
barrunbetan geratzen dira. Barrunbe hauek haien artean komunikaturikdaude hodi kalkoforoen bitartez.
� Osteoklastoak � hezurraren birzurgapenaz arduratzen dira.
� Motak : �� HezurHezur trinkoatrinkoa edoedo laminarralaminarra �� hezurhezur laminaklaminak hodihodi baten baten inguruaninguruan kokatzenkokatzen
diradira kontzentrikokikontzentrikoki. – Havers sistema
�� HezurHezur erretikularraerretikularra �� trabekulatrabekula sareasarea etaeta haienhaien arteanartean barrunbeakbarrunbeak
hezur-muina
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
HEZUR TRINKOA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
Havershodiak
Osteozitoak
Hezur-matrizearen xaflak
HEZUR TRINKOA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
trabekulak
Hezurmuina
HEZUR AROLA EDO ERRETIKULARRA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
OdolOdol ehunaehuna� Matrizea = plasma
� 90% ura eta 10% substantzia organikoak eta inorganikoak :
Proteínak :• Albuminak: ( presio osmotikoa)• Globulinak: ( antigorputzak)• Fibrinogenoa: ( koagulazioa)
Gluzidoak:• Glukosa:
Gantzak:• Kolesterola• Triglizeridoak
metabolismoaren produktuak :Urea / kreatinina / Acido urikoa /Bilirrubina
Elektrolitoak:• Ca ++ Na ++ K +
Hormonak
� Zelulak�� ERITROZITOAKERITROZITOAK
�� LEUKOZITOAKLEUKOZITOAK
�� PLAKETAK PLAKETAK ( ( zelulazelula zatiakzatiak))
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
ODOLA
eritrozitoak
plaketak
leukozitoak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
•Ahurbiko disko baten itxura dute eta ugaztunetan ez dute nukleorik ez ta ere zitoplasmako organulorik. Eten gabe eratzen dira hezurretako muin gorrian.
•Zitoplasmaren konposizioa: % 60 ura , % 34 hemoglobina . Hemoglobinamolekula bakoitzak 4 oxigeno molekulekin lotzen da.
•Eritrozitoaren mintzean odol taldea determinatzen duten proteinak kokatzendira.
ERITROZITOAK
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
•Leukozitoek gorputzean sartzen diren organismoen kontrako defentsa etahondakinen garbiketa lana. ( zelula zatiak, bakterio hilak, hondakinak, ..) burutzen dute.
•Leukozitoak odolean dauden bitartean borobilak dira baina odol-kapilaretatikateratzean itxura desberdinak hartzen dituzte. ( plastizitate handia)
•Infekzio batek hezurretako muinean leukozitoen ekoizpena areagotzen du, odol zirkulazioan leukozito kopurua handiagotuz. Mikroskopiaren araberahonako leukozito mota bereizten ditugu:
LEUKOZITOAK
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
GRANULOZITOAK
neutrofiloak � funtzioa : bakterio eta partikula txikiak fagozitatu ( pseudopodoak edoluzakinak erabiltzen ditu bakterioa inguratzeko eta gero entzima litikoak askatu)
Eosinofiloak �funtzioa: Alergia eta inmunulogia prozesuetan parte hartzen dute
Basofiloak � funtzioa : Zitoplasman heparina eta histamina kantitate handiak dituzte. Hipersentsibilatete erreakzioetan parte hartzen dute
LINFOZITOAK � Funtzioak : Antigorputzak sintetizatu eta inmunitate prozesuetan etatxertoekin norberako zelulak eta atzerritarrak antzematea
T linfozitoak ( timo-menpekoak )
B linfozitoak ( hezurretako muina-menpekoak)
T linfozitoek % 70-80a. osatzen dute. Urte batzu irauten dute bizirik eta memoria inmunologikoa mantentzen dute. Aktibatuak direnean zelula hiltzaileak dira.
B linfozitoek antigorputzak ekoizten dituzte .
MONOZITOAK � Hezurretako muinean eratzen dira eta gero odolaren bitartez ehunkonnektiboetara migratzen dira ( gibela, area, gongoil linfatikoak, birikak, ....) . Organohauetan makrofago libreak edo finkoak bihurtzen dira.
LEUKOZITO MOTAK:
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
MuskuluMuskulu ehunaehuna�� ZelulaZelula oso oso espezializaturikespezializaturik. . UzkurtzekoUzkurtzeko gaitasunagaitasuna agertzenagertzen dutedute..Miozuntzak � aktina / miosina
motak:ILDASKATSUA� Zelula luzeak eta paraleloki jarrita � miozuntzak paraleloak � sarkomeroak) � nukleo anitzak eta aldeetara bazterturik� Nahitazko mugimenduak sortzen dituzteKARDIAKOA� Nukleoa zelularen erdian. � Miozuntzak paraleloak � sarkomeroak )� Zelulen artean diska interkalarrak.LEUNA� Ez dira sarkomeroak bereizten.� Nukleoak zelularen erdian eta zuntzak ez daude paraleloki jarrita. � funtzioa : nahigabeko mugimenduak sortzen dituzte ( erantzun
autonomoak: jariaketa, eiakulazioa, umetokiaren uzkurdura, mugimendu peristaltikoak, odol hodien uzkurdurak, ...
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
MUSKULU ILDASKATSUA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
sarkomeroak
MUSKULU ILDASKATSUA
nukleoak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
MUSKULU KARDIAKOA
disko artekatuaknukleoak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
MUSKULU LISOA
nukleoak
miozuntzak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
NERBIONERBIO--EHUNAEHUNAZelula motak :
Neuronak
Neuronak izeneko zelulak kinada elektrikoa
Garraiatzen dute
Gliako zelulak
•astrozitoak neuronaren nutrizioaz arduratzen da, odol kapilareekin kontaktuan daude.
•oligodendrozitoakneuronaren axoiaren mielinazko estaldura sortzen du N.S.zentralean
•Schawnn zelulakneuronaren axoiaren mielinazko estaldura sortzen du N.S.periferikoan
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
NEURONA
soma
axoia
dendritak
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
ASTROZITOAK
astrozitoa Odol kapilarea
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
OLIGODENDROZITOA
Ehun motak
Pello Mendaza 2008 ALAITZ BHI
BIRPASATZEKO
http://webs.uvigo.es/mmegias/inicio.html
http://www.virtual.unal.edu.co/cursos/veterinaria/2003897/index.html