Download - 14. Aro Modernoa
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
1. 6.maila,
Gaiarekin hasi baino lehen, errepaso bat egingo dugu. Gai hau ulertzeko, oso
inportantea da munduko kontinente eta ozeanoak kokatzea.
OZEANOAK ETA KONTINENTEAK:
Gure planetan sei kontinente daude. Aurreko mapan kokatu:
• Afrika, gorriz
• Asia, berdez
• Amerika, laranjaz
• Ozeania, horiz
• Europa, arrosaz
• Antartika, morez
Eta bost ozeano:
• Ozeano Atlantikoa
• Indiako ozeanoa
• Ozeano Barea
• Artikoa
• Antartikoa
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
2. 6.maila,
Aro Modernoan, aurrerapen handiak egin ziren nabigazioan:
• Mapak landu
• Iparrorratza eta konpasa
• Itsasontzi berriak: karabelak
AMERIKAREN AURKIKUNTZA
Errege-erregina Katolikoek, elkarrekin gornernatu zuten Gaztelako eta Aragoiko
Koroaz gain, Granadako erresuma, Napoliko erresuma (Italian), Afrikako
iparraldeko lurralde batzuk, Nafarroako Erresuma…
Haiek, 1.492an KRISTOBAL KOLONEN espedizioa finantziatu zuten.
Garai hartako jendeak Lurra laua zela uste zuen. Baina Kolonek, ez.
1.492ko abuztuaren 3an Huelvako portutik atera ziren Asiara iristeko asmoz.
Urriaren 12an Kolonek uste zuen Asiara iritsi zirela baina Karibeko uharte
batera iritsi ziren, San Salvadorrera.
• Rotulagailu batekin, birpasatu Kolonen lehenengo bidaia, Huelva
portua eta San Salvador Uhartea.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
3. 6.maila,
Kolonen bidaiaren eta gero, beste esploratzaile batzuk beste lurraldeak
“konkistatu zituzten”: Hernan Cortés (Mexico), Francisco Pizarro (Peru)…
Amerikaren konkistaren ondorio negatiboak:
• Indiar ugari hil zirela (edota zutela).
• Esklabo bihurtu eta esklaboak Afrikatik eraman.
Kristobal Kolon
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
5. 6.maila,
Espaniarrak iritsi baino lehen, herri batzuk bizi ziren:
• INKAK (gaur egungo Peru, Ekuador eta Bolivia).
• AZTEKAK (Mexico)
• MAIAK (Mexico, Guatemala eta Honduras).
Herri horiek artoa lantzen zuten, eskulangile trebeak ziren, metalurgian aritzen
ziren. Maiak, gainera, jakintsuak ziren matematikan eta astronomian.
Izenak, mapan ipini.
(Maiak)
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
6. 6.maila,
Amerikako kolonietako gizartea horrela zegoen antolatuta:
• Espainiarrak (jabeak ziren).
• Mestizoak ( Espaniar eta indiarren seme-alabak).
• Indiarrak (esplotatuak)
• Beltzak (Afrikatik ekarrita, esklaboak ziren)
(Inka)
Maia indiarra
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
8. 6.maila,
Inperio hispanikoa
Felipe IIaren Inperioa
Inperio Hispanikoa Karlos Varen eta Felipe I Iaren garaian izan zen.
• Europan: Espainia, Herbeherak, Italiaren zati bat, zenbait lurralde
erdialdean, eta Portugal.
• Amerikako koloniak
• Afrikako Koloniak
• Asiako koloniak
Lurralde guzti hauek errege bera zuten.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
9. 6.maila,
Karlos I.a Errege-erregina Katolikoen biloba zen. Txikitatik Espainiatik
kanpoan bizi zen. Espainiako tronua 1.561an hartu zuen.
Frantzia izan zen bere etsai nagusia Europako boterea lortzeko.
Felipe II.a, Karlosen semea zen. Inperio handiena gobernatu zuen. Bere garaian
gerra asko izan ziren eta gastu izugarriak sortu ziren. Herritarrak gero eta
pobreagoak ziren.
Mapa koloreztatu. Estatuen izenak ipini.Mapa koloreztatu. Estatuen izenak ipini.Mapa koloreztatu. Estatuen izenak ipini.Mapa koloreztatu. Estatuen izenak ipini.
INPERIOAREN KRISIAINPERIOAREN KRISIAINPERIOAREN KRISIAINPERIOAREN KRISIA
1.598AN Felipe I I hil zen eta Inperio Hispanikoa zatitu zen.
Hurrengo erregeek bere aholkularien (balidoak) eskuetan boterea utzi zuten eta
balidoeek gobernatu zuten.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
10. 6.maila,
XVIII. mendean zehar, erregeek gatazkak izan zituzten Britania Handiarekin eta
Portugalekin.
Mende honetan, borboitarrak tronura iritsi ziren eta botere guztiak bere eskuetan
zeuden (monarkia absoluta).
GIZARTEA ETA KULTURA
Aro modernoan, gizarte bi talde nagusitan zegoen banatuta:
• Pribilegiodunak: Noblezia eta Kleroa
• Pribilegiorik gabekoak: nekazariak, merkatariak, eskulangileak eta beheko
klaseak. Zergak ordaintzen zituzten eta nahiz eta diru izan ezin zuten
gobernuko kargurik izan.
Erlijioa: XV. Mendean juduak kanporatu zituzten eta XVII. Mendean,
moriskoak.
Literatura: Inprimategia XV. Mendean asmatu zen.
Aro modernoan idazle bikainak zeuden: Santa Teresa de Jesús, San Juan de la
Cruz, Garcilaso de la Vega, Miguel de Cervantes, Francisco de Quevedo,
Góngora, Lope de Vega, Calderón de la Barca...
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
11. 6.maila,
Artea: Aro honetan, estilo ezberdinak izan ziren: Herreriar estiloa, gero eraikin
barrokoak eta geroago neoklasiko estiloa.
Herreriar estiloko eraikina.
Barroko estiloa
Puerta de Alcalá (Madril) Estilo Neoklasikoa.
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
12. 6.maila,
Eskulturan, erlijio irudiak ezagunak dira eta eskultore bikainak izan ziren:
Francisco Salzillo adibidez.
Pinturan: Greco, Velázquez, Zurbarán, Goya , besteak beste, nabarmendu ziren.
XVIII. mendean zientzia erakunde asko sortu ziren: museoak, behatokiak,
lorategi botanikoak, akademiak, elkarte ekonomikoak…
Zer liburu idatzi zuen Cervantesek?
……………………………….
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
13. 6.maila,
Miguel de Cervantes
Salcilloren erlijio eskulturak
ALTZA HERRI IKASTETXEA
LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
14. 6.maila,
ARIKETAK
Osatu eskema.
Idatzi izen bana.
• Aro Modernoko espainiar margolari bat �
• Aro Modernoko espainiar idazle bat �
• Aro Modernoko espainiar eskultore bat �
kleroa
XVII. mendeko gizartea
Pribilegiorik gabeak