Numine Zebaoth Lucen^e.'DISPUTATIONSM PHTSI^AM,

De__>

GALAXIA,Ex Decreto & Aucf_critatc Philo-

(ophorum Aboenfium in Regia ibi-dcm Academia^,

SubD IREC7IONE

MAGNIFICI ACADEMi;E ReCTORISDn.PETRIHAHN,

Phyfices Profefloris & Biblio.thecarii Ordinarii,

ProGradu M agisterii,Examini pubiico fifiitS. R. M. Stipcnd.

nicolaus $.3um®mm/Smol. Auft.Burg.

In Auditorio Maximo,die 21 April. 1706. boris antemtridianit.

Exc» }o. Wai*

§. LperumDivinorum manife.

I 5 con^niptores qvin iliifk^&S|WJ| nt cenlendi, qvi hseccefi£s§"2w ingerainanc verba: <gy&

facile negaverit, Oftendunt nafnqjj hociplo raanifefta damnandae impietatis ar-gumenta,du Creatorem ex rerumcrea-tarum diligenn fpecularione, quanruraquantQ poffunt, cogoofcere nolunf. Scili-cef,narurarerurn pnmam,iineoranicon-troverfia, dignitatem tribuit corporibuseoeleftibus: qvippe qva_ abfolutifiirnaharmonia confentiunt; conftantiffimaferiecurfum fuum perficiunc _k gratif-fiml luce ornnium oculos pafcunt.* a«deoque Majeftatcm, nefcio quara fingu*larem & sdroirandam,prsereliquisin onuA qva-

qyafig-runt-"<->_s-&!hxc#&<*,<s%&. Nametiamfi Sol limpidiflimus ille coeleftis lu-minisFonsfuasmaculas, fuasqj pariarurEclipfes. tamen non deficit haec Phcc-beja lampas,(ed poftmodu magis eluce-fcere videtur: ita uc omnia de novo qua-fianimet, vivificet & exhiiaret. Quarecriam Plaronici animam mundiinSolecollocarunr. Et Orpheus Solem vivificSCceli oculum appellavit. Sedqvid dema-gnificis illis mundi fpeclaculis Stellis Fi-xisdicamus.^annon harc gloriofa CoeliLumina mcditationem,ob fuam excel-lentiam,mereantur fedulam? Ut reliqvastaceamus, innumeras minurulas illas Ga-laxiamconftiruentes,qvasnon fine admi-ratione, cura devotiffirna Crcaroris ve-neratione conjundla, animadvertimus.Hae enim pulchrirudinemirabilesj muki-tudine innumerabiles, virrure inseftima-biles micantes Coeli Faees,ftuporem velcuivis pio & atrento Speculatori injici-unt. Et ficut foiius eft hominis operadsvina contemplari; ita non porui non,sum iterata jamvice fpecimen aliquod

Aca«

:o& 2 #6

Academicum rmhi fie edenduffi* in-genium, talia pie cogitando, exercereineum, &magnificennffimum illud Cce-liMonile & Ornamentum GALAxiAMfe-ftino depingere calamo, qued utfelici»ter eveniatjfaxit San&iffiraa Trias*

$. 11.Inrerim nihil nos in ipfoHmine confti-'turos, prolixa onoroarologia yaXa^moratur, cum verendum fir, ne haec,utut inScholis frequentiffima, naufeamlefturis creet: uno igirur vel alrero ver-bo notafle fufficiat, vocabulum hoccerquod prima Difterrationis noftras faciesgerir,naralesfuos debere Gra_cis,adeo-que a Philofophorum Anrtfignano Ari-ftotele defurotum, qui ftclias in hoc cir**culo occurrentes, tali maxime infigmvitnoroine. Dixit enim *v*a«stS y«x«xsc,ij t5 yaXaKtas 2.«%*, item alio in !ocoy«A_j|«_i, £ nomine graeco y«A«, quodfignincat lac, ob colorem prascipue m»ftar ladis candidum, quem oculis raoi«talium hic exhibet circulus* Qyare et*

A_ iam

__t ; _t ©{

iam latinis dicitur Circulus ÜBeus, v'mlaftea\ vulgo vero vocatur via D. Jacobi,quod norocnex fuperftitione originemducir. Itera Ctiubtr tortuoftts, ut VerfioLatina habet apud Jobura cap:26.ver: ij,Et Germani, quorum lingva alias pro-priisomnium rerum vocabulis, fiquaealia, locupleriffima, eodem modo appel-Sirant eum _01tfd)il5eg/ eandera plane,quam anrea praefarus fum, ob caufam._Nos veroSveci, haud minorem in no-tionibus imponendis adhibcnres curamvocamus illum SButtettjata/ forfifan atempore, quo hic circulus maxime ap-parer. Tempore enim hyemali, ferenisno&ibus, luculentiffime confpicirur, &fingulari quadam animoshoroinura per-fundit voluprare. Et hsec ipfa fuerunt,quae in ipfo inrroitu, ficco, ut ajunt spede, non praetereunda efie putavirauso

§. 111.Ois igitur ifa expersfis, ipfam Ga-K*!axi* de qua a_.uri fumus Defi-nitioncm lalibus proponimus vcrbist

Ga*

°0 -3? 4 # ot

Galaxia eftt Z&na in Coelo lath(int40 mtabilh*, colorem ia&is reprnefen-tamv-ttotumcjue C<xlumc'mg<ms-> illudtfamduss partes feu kemijpharia dit>idens„De narura, firu & proprietate hujus Zo-nae varias variorum fententias,totoC_e-lo difcrepantes videre licer. Ariftotelesenim in fua Meteorologia & ejss Seqva-ces putarunt circulura hunc, non inCcelo fed in aere efle. Franc: PiccoLlib. de Meteoris cap. $< duplicem ftatuieefle Galaxiam, unam ceeleftera; alte-ram aeream. Praeter has jam comme-moratas opiniones, naultae aliae inveni-untur, a quibus tamen omnes moderni,iique non ignobiles Philofophi recefle-runt, quorum etiam nos prememus ve-ftigia. Sed prius quas a Poetis & non*-nullis aliis de hac Zona di<fta funt pau-cis percurramus, & roox ad corem ve-ritatis, non temerifate aliqua fed ratio-ne,duas pricdiflas limarous fenrentias.

Aj f.IV.

:© * # 5 ** o

f. IV,

Quarenullam remoram progreftui no-ftro Paerarum injiciunt fabul__, qvip-

pe quse pura puta funf figmenta: fabu-lantur enim Alii Circulum la£teum efleviam, eo tempore combuftam, quoPhaeron in regendo Solis curru a veravia aberravit & fic hunc locum incen-dit.ut poft combuftionem illam cinerisreferat colorem & albus atque la_teusvideatur, Alii, portionem de la_te Juno-nis in hunc Cceli locum effufam eflefcripritanr, cum eam Hercules fuxiffet,m Ccelius Rhod: antiq: rer: refert. Vi-deapud Ariftotelem lib. i. Meteor- cap.g. alia Poetarum figmenta, De pugnaApollinis adverfusGigantes:De via ani-marum: De tede Heroum inter ftellas.quae, cum admateriam nihil facere vi-deantur,confulto omittiraus. Nonnullivero alii paulo vero fimilius locuti funt.quod SoS aliquando in hoc orbe circu-lum fuum confecerit, eoque motu hunc

lO"

o:\6\a

locum incenderit, unde conflagraveritauf fimile quiddam perpeffura fuerit, utla&is referret colorem. Sed haec fenten-tia per fe ruit, magnamcg abfurditatemcuivis penitius introfpicienti prodit.Nam fi h-ec candoris lactei caufa eflet,mulro magis in Zodiaco haec accideretincenfio five affe<ftio, & fic albus confpi-ceretur, cum non modo aureus illemundi oculus Sol, verum etiam omniarelfqua erranria fidera curlum fuum inhoc.ad iErernae Sapientise nutum, perfl-ciant, nec eum vel tantillum excedantsfed nulla tamen talis affe<ftio talisve can-dor ibi invenirur, nifi in illa parre, quacum circulo laft.o copularur: etfi, Cce»!o fereno, pars ejus nobis femper appa-rear,& fi candidus eflet faciie nodlu con**fpici poflee, quod tamen Aftronomi in-ftrumenris fuis infallibilibus. nunquamobfervarunt.

§* V.Quemadmodum nullus unquam mor«

talium tantse eft fagacifatis & per-fpicaciae, quin in quibusdam non errets

ita

o^ iBo

Ua etiam Ariftoreles ( qooJ tamen paeeran.i virt dixerirn ) in hoc prarcipue ar-gumento, hurnani quid pailus fuir, er-rando errorem infignem. Ille enim re-gionem aeream, ut fupra commemo-ravimus, Galaxia naturaie & propriurnlocum effe ftatuit, ideoque eam interMereora, & quidem ignita recenfuir, &conftare ex calida & ficca exhalatione,m eum locum a fideribus extra&a. Übi■TWKvotwm KctftSr/Keira, *^t/ (*i-yi<ra tvv^coihoyQ. tow a<,,tuv. hoc eft, dtnftftfttna (5 piw"ffime tS maxim* funt Btlle. easque ad mo-dum Gomet»grandioris ibi fe habere,perpetuitatem autera ejus, continuge ha-Jituum & vaporum attra&ioni adfcribit,quam magnailla aftrorum copiaefficir.Aft fi Galaxia ex calida & ficca exhalatio-ne orire.ur, quomodo qussfo in eodernloco, eodem colore & eadem roagnitu-dinefemper appareret? omnia quideroin rebus Meteorolcgicis *"«*» QCmv fiunr»nec cogitandum eft, quod femper ea-dem ftiateriai copia, eiideßjj qualirate

pra_-

:o g. 8 £ cl

prasdifa in eodem loco colligi poffit.Et prasrerea fi accendatur eodem colo-re efle neqvit, ut videre eft in Cometis,qui nec eandem factem (ervant: fed non-nunquam rubicundiores, interdum ve-ro candidiores, tot lynceis oculis fpe»&anrur: nec in eodem femper generan-tur loco fed nunc proprius " nunc re-raotius a corpore lunan in Planetarumregione forroantur. Adhaec fi Meteo-rum Galaxia effet, tum non femper,nec ejusdem eflet magnirudinis; nec fi.guras: fed contrarium qvotidiana com-probat experienria. Deinde tempus du-rarionis qvod atfinet, conftat Gahxtameffe perpetuam & immut&bilem , qvaeaffe&iones de nullo prsdicantur Come-ta vel MeteorOjqvaefunt mutabi!ia& jamexiftunt, jam non. Ultimo, fi Gataxianon eflet in ccelo fed in aere, non fem-per in eodem cceli fpatio, vel circa eas»dem conftellationes confpiceretur, ali-qvamque parallaxin admicteret, utCo*roetae, qui modofubhoc, modo fub a«lio apparent cpaivop.zw. Verura aliod

B dies

:o_- 9 £.o:

diesdocet,qui teftatur Galaxiam tot fe-culorum decurfibus femper, nubibusdiffipatis, in eadem cceii parte appa-ruifle. Nec in caftra Franc. Piccol.defcendere poflumus., ftatuminantisdu.plicem (utantea notavimus) Gataxiam.Ceeleftem fcilicet, qu__ eft magna copialucidarum ftellarum in fphanra o&ava,& prioris hujus effeftum, nempeaeream: quae nihil aliudeft,quamcon-geries vel maffa halituum ficcorum, infbprema aeris regione in circulura velZonam redactorum. Etfi enim fingu-laris vis & efficacia ftellis in corporibusfublunaribus non fit deneganda; nec in-ficiandum quin Srella? copiofiores, per-plurimos vapores & exhalationes arneatibus terrae in altum fublevent & at-tollant: tamen Gaiaxu hujusmodi con-ftans perpetuitas» miranda magnitudo.notabilis figura; imroobilis fitus hincde-proroi nequaqvaro poffunr. Nam adMe-teorum aliqvod conftituendum, non fuf-ficit plurimarum ftellarum vis,fed etiamraateria, eaqtue certo modo difpofita o-

mni-

:oj- io *2fo:

mnino reqviritur, qva cum ob varia-rum ftellarum infiuxum, diverfuro po-firum , morum & circurngyrationemfluxa & inftabilisfit, feqvitur quod nul-lum meteorum conftans perpetuum eo-demqve raore & modo recurrens daripoflit. Alii aliam trivere viam, dicenteshanc Cceli partem, puta in qva Gataxiaconfpicitnr, reliqvis Cocli partibus non**nihil effe denfiorem; ita ut denfitate adnaturam ftellarum fere accedat, unde et-iam, iliam cum a proprio, tum a ftella-rum lumine, qvod abforbet, lucidiorem& candidiorem rarioribus Cceli parti-bus effe affirmant: fed hsec adfertio no-bis non arridet, qvare eara ipfis au&o-ribus remittimus, nolentes litem fuperhac re cum neroine movere.

§. VI.r^biter fic hifce, pro ratione temporis

inftituti, difcuflis, candide raen-tem noftram in tam abftrufa atque ar-dua re aperiemus. haud interim diffi-tentes qvin & nos in qvibusdam, qvia

B 2 homi-

:o * ii * o:

homines fumus errare poflumus: faspeeniro roorraijs caligat oculus & fatifcitinrerior mens: rohtlorninus tamen Ex*cellenriffimos feqventes Aftronomos.qvifubtiliffimis & arnficiofiffimis perfpicil-lis fuis Matheroaticis feu Tubis opticisrem ad ungvem, ut dici fvevit, explora-runt, dubits & incertis reli_iis, certiori-bus adhairemus atqve diciraus?magnamftellarurn freqventiam effe in hac parteCceli, quae fpiffo traflu in unum coa&a.,ita funt ibi difpofitae, ut circulum qven-dam ocuiis noftris repr_sfentent, qvemGalaxiam vulgo vocamus. Nonnullaeau-tem harum ftellarum funt fatis nobilesatque notabiles, reliqvae vero exiguae &minores, in tanta tamen copia ut praemultitudine numerari neqveant: referi-mus ergo hafce ad ftellas fixas, qvse ra-tione vifus noftri fpeciem circuli exhi-bent. non qvod exadte, Mathematice lo-qvendo, circulum ibi conftituant, nec ficin una peripheria ftent: Sed qvod lucisafpergine continuum jun_ti luminis cor-nus oftendanr, & luraen fuum propter

den**

:o * 12 # o:

denfitatem ita confundanf, ut neqvea-nius advertere, an revera fit circulus,nec ne. Ab hac noftra fententia nonlonge abfuit fubtiliffimus fui temporisDemooritus, referente Macrobio lib: i.in Somnium Scipionis cap, 15. dicens,©^-taxiam efie multarum minutiffimarumftellarom, continua ferie inter fe cohae-rentium confufum atqve commixtumlumen. Sed in eo non omnes conveni-unt, quod,fcilicet, omnes Stellae ibi oc-currentes fint minutiffima:: poflunt e-nim a nobis efle valde remocae, quodquoque concedimus. Nam ftellae fixa.in o__ava, fupra omnes planetas, jux-ta placica Tychonicorum, collocanturSphaera, qva de re confule, fi placet,Hypothefin Syftematis mundi B. Danie-lis Achrelii, Profefforis qvondam heicAboas Eloqv. celebratiffimi: exa&am ve-ro harum ftellarum a terra diftantiamfere inperveftigabilem efle ccnfemus.Mtitudtnem tnim Crnii, dicit Ecclefiaftes,quis demtnfus eft. Puramus tamen non o-rnnes a terra sqvaliter diftare,fed qvas-

B| dam-

: 6 * i„ * o j

dam aliis profundius Ccelo immerfas es-fe, quod fatis copiofe variorum calcu-lorum egregia teftarur difcrepantia^ldquoque afferendum eftde magnitudineearum, qua de planeprobabilesfuntdi-fcurfus, & fi audeam dicere, audacesmortalium aufus. Sratuunt enim quas-dam ftellas fixas feptuagefies ," qnasdamvicies o&i-s; quasdam undecies terre-am molem fuperare, quasdam vero abeadem viciflim fuperari. quam tameniententiam utinfallibilem,neque appro-bamus;neque improbamus: fed liberumunieuique judicinm de hac re relinqui-mus, diftin__am hujusrei, ficut aliarum,ftellarum Domino & Creatori pie re-fervantes. Eniravero manifefte apparet■flellas nunquam a rotunda figura in a-liam vel ovalem vel romboidem, recede-re, etfi hae praecipue Stellae in Galaxia obdenfltatem& nimiam diftantiam JW.<*«-

appareant: lineae enim omnes aboculo ad corporis fphaerici fuperficiemdudte, a.qvales videntur linea. perpen-

di»

:o *I4 # o:

diculari, ex centro oculi ad centrumfphaerici corporis duftae. rotundiratemaurem fteliarum aftruunt, illuminatio-nes Lunae, Eclipfes & omnium homi-num übivis locorum habicantium a-fpe_tus.

§. VII.Dertinaci proporro atqve improbo la-*- bore, ad cerrum numerum tnfignio-resredegerunt ftellas, cum vereres,tumrecentiores Aftronomi, easqve facilioriscognitionis & memoriae juvandse ergo,in certas figuras, ab animalibus aliisqverebus delumtas, quas «r«_>-*/_.»*; voca-runt, conciuferunt. Harum figurarummeroinit quoqve Scriptura Sacra, übi a-pud joburo Arfluri,Orionis& Plejadumfir roentio: patet ergo figurarum harumdiftinclionem effe.antiquiflimam, & velante- vel ftatim poft diluvium initiumcepifle, quod etiam vetuftifllmi Poeta-rnm Hefiodus & Homerus teftanrur-Reccntiores vero Aftronomi, poft no-vum deteftum orbem, in Cceli parte

meri-

■o * 15 # o:

16rneridicnali multas clariffimas atqueconfpicuas ftellas, antiqvioribus igno-tas, invenerunr, quas antiqvos imitan-do,in conftellationes numero duodecimreduxerunt easqve certis noromibus in-figniverunt. Jam ergo videndum perquas conftellarionesG_^i*w progreditur,an per figna Zodiaci, an per figna Se-ptentrionaiia & Meridionalia. ducluravero & progreflum ejus brevibus ex-preflit verbis Plinius in hift: nat. cap. 29.fed ingeniofiffimus ille Poeta Maniiiusplenius & clarius id perfecit,cujus ver-fus adponere lubet: in hunc ergo mo-dum chordas roovit ille.

jlter in adrrerfum po/itas fuitcdit ad Arßos^Et paulum a Borea gyro fua fila reducit ,Iranfitqueinverfaper ftdera Cafliope*:Jndeper okbqVum dcfiendens tmgtt Olorem,jEftibosfrfecat fines , Aquilam%fupinam ,lemforAque aquantcm gyrum, Zonamque

ferentem ,Solis,equos intra caudam.qua Scorpius ardct^Extremame^ Sagittarii Uvam at^ fagittama

Jttdefuos fimat flixus per crura ptdesqtteCen-

Centauri atierius,rurlus^ afccndere CalumJnctpit, ArgiP*m% ratem pcr apiufina ftmap

Et mediummundigyrum,Gemims^perimumSigna JecAt: fubit Hcniochum, tcque mde

profeffius,Cafftopea, pctensfuper ipfum Perfta tranftty

ex ißa csptum eonc/udit in i&a.Orbemq,

Ex hifce jara manifeftum evadir Galaxi*am a Septentrione verfus auftrura pro-gredi,ccelumqve in duo fegmenra feuhasmifphgeria, orientale nempe & oc-cidentale fecare. Latiduto hujus cir-culi fatis eft notabilis, cujus expofitio-nem ad Mathematicorum remittimusforum.

§. VIII.CAufa» efficientem Galaxia, dtximus

fupra effemagnamcopiam ftellarum»Has Graeci trrv&tPctc vbcanc: -jVia adnullam certara imagine* referri poflunr.Materia vero eadem eft, qtfa.' reiiqva-rUm fixarum, lux fcilicet priroige-niajprimumjfecundura& tertium crea*donisdiem conftituens, h__cl_uifc ter-minus creationis erat, nonr-t__ldens

C k&

;6 * 17 * o:

fcd fubftantia fuit, majorem per-fe&ionero poftmodum accipiens , qu<Econtigic quarco creationis die, quo,in fteilas diftributa eft. magno igi-tur au(u magnas nugas venduntnonnulli veterum Phiiofophorum, con-tra fenfum ipfiusScriprura:Sacrze,variasvalde abfurdas de hacre foventiu fenten-tias. Quos inter Xenophanes, ftellas exnubibus ignitis compofitas effe, infulfeadraoduro dixit, qvaeinterdiu extin&asfuerunt, no&u autem, inftar carbonumde novo accenderentur, Diogencs fta-tuit eas effe terreae materi*, ob certasqualitates internas,accenfse. Anaximan-der ex aere confedtas affirmavit. Ana-xagoras lapides ignitos contendit. Pla-to & Stoici, ut alios alto filentii peploinvolvamus, faces igncas effe pro certoflatuerunt. Nec unam eandemque fen-tentiam amplexi funt hujus feculi Phy-fici pariter ac Aftronomi, alii enira o-mnes ftelias fiv » x humido & liqvidoelementari fabrefa_.as effe clamirant.Alii demum ftellas effe denfiores fuo-

rura

rum orbium parces fuggerunt, pro quaopinione non aliter ac pro focis certanr,fed praeter rem & pra:ter rationem:nam nulla poreft reddi fufficiens caufa,quareDEUS locem primaevam,quae bo-na fuir, deftreeret. bonitaremautem ejushaecdemonftrantverba: Vidit DEUSLuctmquod tffetbona. quare verirafi rnagis con-fenraneum eft, qucd DEUS Ter. Opt:Max:lucem hanc,quam priroo die crea-vit, qulwto die in Steilas diftribuerir, un-de torus ftellarum exercitus prodiit; &fic feqventibus diebus perfecit,quod pri-mo die creavic: Hoc enim & crearionisordo & lucis cum Srellis comprobatanalogia. Nec inficiandum eft.qutn luxhaec fubftantia fuic longe nobiliffima,fimpiiciffima & praeftantiffima, cum in-ter corpora mundana nullum fubtilius,nuilum mobilius, nullumpulchrius,nul-lum fvavius vel admirabilius dari poffit.Sed fi quis nobis oggereret, dicendo;lucem primigeniam non efle Subftan»tiaro fcd accidens, ideo, quia diciturdies,

C? qus

:© _* _9 .. o

qui non eft Subftantia. Tum refponde-imus atque dicimus hanc iocutionemeffe Tropicam non propriam. Metony-mice enim cum caufa ponitur pro cau-fato, Subftantia diem conftitucns t^iesnominatur.

$. IX.Pum in intimiorem ftellarura in Gala-

exiftenriura formae & effentisecognitionem ratio humana ppo-trarenonvaleaes ideo contenti erimus effe-_lus a forma iftarum profiuentes per-pendere. Formae enim cum ignoranturapriori iftarum parres propria tuentur,quorum unum vel alterum in fuperiori-bus adhibuimus. Jamvero, Motus,quemSapientiffimus ac juxta potentiffimusDEUS iisdem indidif, nobis expcnden-dus venir, quem pariter omnes admi-rentur,dum vident totam illam fiderumpompam, tam lvaviharmonia;tam ele-ganti ordine; tamque accurata propor-tione circumgyrari, Vulgo autem du-

plex

:oj-* 20 *?-o:

plex ftellarurn fixarum ftatuitur Motus,Primus fc. & Secundus., iile, quo cotafteilarum cohors, incoroprehenfa ve-locitate 24 horarum fpatio ab ortu inoccafum, juxra propriura axera cir-cumvolvitur: Hic, quo ab occafu inortum progrediuntur fidera. RecentiQ*»res vero unum ipfis tribuunt motum,nempe diurnum. Ratardatio autem^quam longa experientia obfervarunt,inde fit: quod Stellee quovis die nec ori-untur ex eodem pun&o; nec in eodcmquotidie occiduut- Quam tamen prio-rem diftin&ionem Aftronorais libenterpernaittimus, fi eam loco hypochefeoshabeant: candem vero in Scholas ut in-troducamus Phyficorum, nulla nos co-git neceffitas. Ariftoteles putavit mo-tum ftellarum provenire ab Intelligen-tiis h. e. Angelis. Alii a primo MobiSi,verura ncutram adfertionem proba-mus, Non primam: nam omnis motusnaruralis profluit a principio interno feuFormainformame,non adfi(.ente>& in

C^ Sa-

:c- iS' 3i 28 o:

Sacro codice, übi officia Angeloruraexafte defcripta haberous, nulla huiusmuneris habetur mentic, Nec fecun-dam.« nam ftellas a motu tali plus qvamtyrannicorapi & circumtrahi, reftas ra*tioni minimeeft confentaneum. & faneidem qui juflit, ut motu fuo tempora& annos defcriberenf, potentiam quo-que movendi, & id quod juffit, effefluidedif, Diccndum igitur eft GalaxUhujus faces amabiliflimas, ficur & reli-quas Stellas, indita quadam vi & facul-tace, finc violento & exrerno impulfuatque ve_tione, liberrime, ut volucresin aere & pifces in aqva, absque camenomni trregularitare, temeritate autconfufione, moveri; fitque illud ranrapernicnate, ut nihil in hocceglobo ter-raqueo adeo velox reperiatur, quodcum concratiflimo horum corporuracurfu comparari poteft. Hinc planuraevadit nullos dari orbes cce.-ftes,nedumSidercos, quippe qui ob tam concita-tum curfum facile evanefce>?nt, & fi

unum-

:o #«__'** b:

unumquodqj fidus in Galaxia fuumhabe-retorbem,quanta quaefo tum horum or-bium effet confufio, pr_-fertim cum fi-dera ibi fint dcnfiflima. Inrerim tamenquin hujusmodi orbes Aftronomi reti-neant nihil impedit, cum tales hypo-thefes ad explicandos ftcllarum motusnon fine ratione adhibentur.

§. X./"Vnnium ultimo fiderum horum in-

lux, qua nihil ncque pulchrius,neque jucundius, neque fvavius totushicmundus habet, confideranda venit.Hoc DEI Oprimi Maximi optimum 8croaximum, ut Francifcus Patritius ait,jnftrumentum in Galaxia relucetfplendi-diffimu;absque hacluce fi efler,circulusifte non tam puicher effet. Quodnamvero fit primum lucis fubjed.um; velan minor.s etiam Stella; fixse propriarahabeant lucem, an eam mutuencur aSole,Dc&crum valde diicrepanc opi-niones. Quidara enim omnes Scellas,

tsra

io # aj # o:

tam erraticss quam fixas propria gau-dere luce: Quidam Lunam tantum lu-men a Sole eroendicare ajunt. Sed nosftatuimus omncs ftellas fixas, curo ma-pres, tum minores, non aliter ac So-lem propria & innatS lucere luce, qusnon eft Subftanfia aliqua, ticut Lux pri-ntigenia; fed qualicas corporis lucidi,qua ipfum lucidum eft & alia illumi-nat. Nam infinita illa diftanfia, quaseft inter Solem & ftellas fixas, nonvidetur permittere tanta corpora, pertantura intervallum a Sole lumen acci<*pere, illudque ad nos remittere. De-inde, vividi iili & vibrantes radii, qvosStefSaj circumcirca ejaculantur, facisfuperque propriara earum lucem ad-_ftraunt,&emendicatam deftruunr.Nondicamus fcintillationem earum exquifi-tiffimam per tam iromane fpatiura adtios delarara, iucem inficam apertiffi-ms atteflancem. Ratioaucem curomnesSrellse fixaß gequaiem lucem de fe nonfoargant; cum omaes innati luce gau-

d.ant

0:\24\0:

deant,h_-C efle poteft. Nam neque 1:omnes Stellae ejusdem funt magnitudi-nis. Neque 2: asqualem portionem lu-cis omnes habent: neque 3: aequali fpa-tio a nobis diftant: fed alias magis, aliseminus Ccelo funt immerfa.. Jam, cumplerarque Stellas in Galaxia & finta nobis valde remota. & exigua., &conferta. , nemini mirum videatur,

quod tara languidum & confufum lu-men,talem circulumreprs-fentans

dfe fe fpgfgant?

DEO autcm, qui paraitit manufua SerpentemdmUujn,fit Laus, honor (fG/oria inptr*

petuas JEternitates!

o $H *5 )d o