Patricia Navarro,Alfredo Sarmiento eta Jone OmarDibulgazio-artikulu orokorrak

Jon MakibarEgilearen doktore-tesian oinarritutako dibulgazio-artikuluak

Gorka ZabaletaZientzia-kazetaritzaren arloko lanak

Jose Mari ElortzaMerezimendu saria

Azala-16 CAF-Elhuyar 2011 13/4/12 11:59 Page 1

Luma baino arinagoa izatea; airea baino sotilagoa; grabitatearen katea astunetatik askatu etalurraren gainetik altxatu ahal izatea, nahi duzun tokira hegan joan ahal izateko. Hauxe da, dudarik gabe, gutariko askoktxiki-txikitatik izan dugun ametsa. Baina amets horretan sarri ahaztu egitenzaigu ondokoa: airea baino astunagoak garelako gabiltzalalurra zanpatuz.

“Pisurik gabeko gizakia”. Luis Bandres, Elhuyar aldizkaria, 121 zk. 1997

CAF-Elhuyar sarien ekitaldian irakurri genuenElhuyarko sortzaile Luis Bandresen idatzia.

Airea baino astunagoak garelako gabiltza lurrazanpatuz, eta, hala ere, gai gara grabitateariihes egin eta luma baino arinagoak izateko.Dantza, poesia, filosofia, zientzia, musika,literatura, teknologia... dira gure espezieaksortzen zaizkion erronkei aurre egiteko asmatudituen bideetako batzuk. Eskuartean duzungehigarrian ageri direnek ere asmatu dute orrizuriaren erronkari aurre egiten, eta hala aitortudiegu CAF-Elhuyar sarien 2011ko ekitaldian.

© M

YCTE

RIA

/123

RF

Azala-16 CAF-Elhuyar 2011 13/4/12 11:59 Page 2

3

Itsasoan ez dago erreferentziarik; azpiandagoena ederki ezkutatuta dago. Hori da. Baina AZTIk egindako mapa batekinikusi dugu nolakoa den gure kostaldeko itsashondoa ehun metroko sakonerara arteko dis-tantziaraino. Berrikuntza hori izan da errepor-tajearen abiapuntua, baina beste hainbat haribaditu, eta gu saiatu ginen denak batzen, etaea eduki guztien artean gai ginen hainbat gal-derari erantzuna ematen.

Nola jaio zen erreportajea idazteko ideia? AZTIren maparen berri izan genuenean, lehe-nengo ideia izan zen mapa hura lortu behargenuela, Zumaiari dagokion zatia, behintzat.Baina gero pentsatu genuen gaiak beste buel-ta-pare bat ere izan ditzakeela. Agian, bestehari batzuetatik tiraka, erreportajeari besteirakurketa bat eman geniezaioke. Osatu egingenezake. Orain arte ez dugu izan itsas hon-doaren zehaztasun hori, baina kostaldean bizigara eta jendea itsasoan mugitu da, itsasoan

egin du lan, itsasoari etekina atera dio. Ideiaizan zen mendez mende pilatutako jakintzaAZTIk egindako maparekin alderatzea.

Nolakoa da gure itsas hondoa? Bada, gauza bitxi dezente ikusi ditugu. Lehe-nengo gauza, orain 20.000 urte kosta-lerroabost, sei edo zazpi kilometro urrunago zegoe-la. Eta itsasora doazen arrasto luze batzuk ikus-ten dira hondoan. Zumaiaren kasuan, Urolaibaiaren antzinako ubideak utzitako arrastoada. Horrez gain, paleolabarrak ikusten dira. Zu-maiako labar ospetsuen “arbasoak” dira.

Nola hartu dute arrantzaleek mapa berria? Juan Ramon arrantzaleak, adibidez, esatendu mapa irakurtzen dakienarentzako infor-mazio gehiegi dagoela. Arrantzarako tradi-zioa duten etxeetan, belaunaldiz belaunaldigorde dira, perretxikoetarako bezala, arran-tzarako leku egokiak. Eta leku horiek fami-liatik ez dira ateratzen, sekretupean gorde-tzen dituzte. Eta mapa ikusten dutenean,ederki ikusten dituzte leku horiek. Jakinezgero itsas hondoak nola baldintzatzen duenarrantza, mapak ondo adierazten du zeindiren leku horiek.

Saritutako lan hau eskuratzeko aukerarikbadago? Ez dago arazorik. Interneten sartu, baleike.comwebgunean, eta argitalpenen atalean daudegure aldizkari guztiak.

Zientzia-kazetaritzaren arloko lana “ITSAS HONDOA ESKURA.

Mapetan agertzen ez den mundua”

“Mendez mende pilatutako jakintza AZTIk egindako itsashondoaren maparekin alderatu dugu”

Gorka Zabaleta

Gorka Zabaleta (Zumaia, 1973).Kazetaria. Zumaiako Baleike tokiko hedabideko kazetari eta zuzendaria.

Baleike, 196. zk.

2011ko otsaila.

ARN

AIT

Z RU

BIO

Azala-16 CAF-Elhuyar 2011 13/4/12 11:59 Page 3

Argitaratzailea:Elhuyar FundazioaZelai Haundi, 3Osinalde Industrialdea20170 USURBIL (Gipuzkoa)tel. 943 36 30 40Faxa: 943 36 31 44www.elhuyar.org

Koordinatzailea:Eider Carton, e.carton@elhuyar.com

Jatorrizko diseinua:BLANCO soluzio grafikoak

Maketa:Virginia Larrarte

cc by-nc-nd Elhuyar FundazioaElhuyar Fundazioak gehigarrian adierazitakoesanen eta iritzien erantzukizunik ez duderrigor bere gain hartzen.

Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailakdiruz lagundutako proiektua.

Azala-16 CAF-Elhuyar 2011 13/4/12 11:59 Page 16