diagnóstico de tea terapias no farmacológicas · escala de desarrollo battelle. escala de...

88
Diagnóstico de TEA Terapias No Farmacológicas Berta Salvadó Salvadó Neuropsicóloga [email protected]

Upload: others

Post on 20-Feb-2021

9 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • Diagnóstico de TEATerapias No Farmacológicas

    Berta Salvadó Salvadó

    Neuropsicóloga

    [email protected]

  • . Intervención multidisciplinar necesaria

    . Identificación de los niños/personas con riesgo TEA

    RÁPIDO

    PRONTO

    TEMPRANA

    DETECCIÓN

    TEMPRANA

    OBJETIVOS

    . Valoración diagnóstica completa

  • Diagnóstico, evaluación,

    seguimiento

    Servicios interdisciplinarios

    especializados

    I

    II

    Vigilancia del Desarrollo

    Niño Sano

    . Atención Primaria

    . Escuelas Infantiles

    . Atención Primaria (CSMIJ)

    . Equipos de Atención Temprana

    . Equipos valoración y orientación

    NIVELES SERVICIOS

    controles evolutivos del desarrollo

    sensibilidad preocupaciones padres

    plantearse el autismo como un posible DO

    Programa de Intervención Temprana Centros de desarrollo infantily atención temprana

    Filipek et al. “Practice parameter: screening and diagnosis of autism” Neurology 2000; 55:468-479

    Hernández JM et al.”Guía de buena práctica para la detección temprana de los

    Trastornos del espectro autista”.Rev Neurol 2005; 41(4):237-245

    Detección específica

    III

  • CIRCUITO para la DETECCIÓN TEMPRANA DE LOS TEA

    1. Factores de riesgo pre y perinatales

    2. Preocupación de los padres

    3. Escalas de Desarrollo

    4. Desarrollo social

    5. Signos de Alarma

    Instrumento

    de cribado

    Riesgo Riesgo

    Seguir controlando hasta

    los 6 meses

    AlteradoAlterado

    NormalNormal

    No Autismo

    ¿Tiene algún síntoma

    autismo según DSM IV?

    Centro de

    Referencia TEA

    Considerar la necesidad

    de enviarlo/a a otro centro de apoyo

    VIGILANCIA

    DESARROLLO

    Sí No

  • PROCESO DE VALORACIÓN DIAGNÓSTICA

    RECOGIDA DE INFORMACIÓN SOBRE

    LA HISTORIA DE LA PERSONA,

    ANTECEDENTES MÉDICOS Y FAMILIARES

    EQUIPO MULTIDISCIPLINARIO

    ESPECIALIZADO Y CON EXPERIENCIA

    VALORACIÓN MÉDICA (ESTUDIOS BIOMÉDICOS,

    NEUROLÓGICOS Y PSIQUIÁTRICOS)

    +

    +VALORACIÓN PSICOLÓGICA

  • Modelo Valoración Comprensivo

    1. Equipo Multidisciplinar

    2. Valorar múltiples áreas funcionales

    3. Recoger información variedad de contextos

    Proporciona una visión individual coherente,

    Implicaciones para una mejor adaptación y

    estrategias de Aprendizaje

    Orientación y apoyo para la escuela y otros contextos

  • Anamnesis (recogida información relacionadas con el desarrollo)Neuropediatras, psiquiatras, pediatras, piscólogos

    Valoración diagnósticaNeuropediatra, psiquiatra, psicólogo

    Valoraciones médicas específicasGenetistas, gastroenterólogo,neumólogo…

    Cognición/Desarrollo/ConductaPsicólogo

    Comunicación, Lenguaje, Motricidad oral

    Logopedas

    Valoración Motriz y SensorialTraumatólogo, Fisioterapeuta,Terapeuta Ocupacional …

    Valoración del aprendizaje y las estrategias educativas

    Psicopedagogos, neuropsicólogos, ……

    Valoración Multi-Disciplinar

    Multiples Areas de Funcionamiento

  • Valoración Temprana Multidisciplinar

    Desarrollo “Normal” Estancamiento

    Regresión

    Necesidad de un Equipo Multidisciplinario Experto

    Determinar

    El Nivel Funcional

    El Nivel Cognitivo

    El Nivel Comunicativo

    NO ES SENCILLA

    ¿Diagnóstico?

  • Valoración Temprana Multidisciplinar

    NO ES SENCILLA

    Grupo de trastornos con un patrón similar de

    conductas que afecta a 3 áreas claves (Tríada)Severidad sintomatología MUY VARIABLE

  • . Escalas de Desarrollo Bayley

    . Escala de Desarrollo Battelle

    . Escala de DesarrolloMerrill-Palmer

    . Escalas de Uzgiris and Hunt (normas Dunt)

    . Escala de Inteligencia No Verbal Leiter

    . Escala de Lenguaje Receptivo-Expresivo (REEL)

    . Escala de Desarrollo del Lenguaje Reynell, PLON-R,…

    . Inventario del Desarrollo Comunicativo (SCID)

    . Escala Adaptativa Vineland

    . Entrevista y Observación semi-estructurada (ADI-R, ADOS..)

    Valoración Comprensiva y Multidimensional

    . Entrevista y Observación semi-estructuradaValoración diagnóstica (ADI-R, ADOS..) y específica de subgrupos (CAST, ASSQ..)

  • . Escalas de Desarrollo Bayley

    . Escala de Desarrollo Battelle

    . Escala de Desarrollo Merrill-Palmer

    . Escalas de Uzgiris and Hunt (normas Dunt)

    . Escala de Inteligencia No Verbal Leiter

    . Escala de Lenguaje Receptivo-Expresivo (REEL)

    . Escala de Desarrollo del Lenguaje Reynell, PLON-R,…

    . Inventario del Desarrollo Comunicativo (SCID)

    . Escala Adaptativa Vineland

    . Entrevista y Observación semi-estructurada (ADI-R, ADOS..)

    Valoración Comprensiva y Multidimensional

    . Entrevista y Observación semi-estructuradaValoración diagnóstica (ADI-R, ADOS..) y específica de subgrupos (CAST, ASSQ..)

  • Autism Diagnostic Interview-Revised

    (ADI-R)

    (Lord et al., 1994)

    * Entrevista Semi-estructurada, para padres o cuidadores

    * Originada como instrumento de investigación pero es muy útil en la práctica clínica

    * Sigue los criterios del DSM-IV/ICD-10

    * Se necesita un curso de training

    * Buena en validez y fiabilidad

    * Aplicable a partir de los 2 años

  • Definición

    Preguntas

    Puntuaciones

    Periodo

    de tiempo

  • The Autism Diagnostic

    Observation Schedule (ADOS)

    C. Lord,M. Rutter, E. Schopler et alt.

  • * Valoración del Juego semiestructurado – favorece la aparición de iniciaciones espontáneas del niño* Iniciaciones sociales, juego, gestos, demandas, contacto ocular,

    atención conjunta, etc. dirigido para ser observado & codificado por

    el examinador

    * Examinador intenta que aparezcan las conductas a observar mediante un uso específico de los juguetes, las actividades, los

    comentarios y las preguntas

    * También se observan y codifican las conductas estereotipadas, intereses sensoriales, conductas repetitivas

    * Fórmula para el Diagnóstico* 4 Modulos – basados en el nivel de comunicación

    * Items se codifican en una escala de severidad 0- 3

    * Algoritmo Diagnostico: Autismo, TGD-NE, No TGD

    The Autism Diagnostic

    Observation Schedule (ADOS)

  • The Autism Diagnostic

    Observation Schedule (ADOS)

    . Tiempo Libre

    . Respuesta Nombre

    . Respuesta Atención Conjunta

    . Juego de Burbujas

    . Anticipación Rutina con Objetos

    . Respuesta Sonrisa Social

    . Anticipación Rutina Social

    . Imitación Funcional y Simbólica

    . Fiesta de Cumpleaños

    . Merienda

  • . Tiempo Libre

    . Respuesta Nombre

    . Respuesta Atención Conjunta

    . Juego de Burbujas

    . Anticipación Rutina con Objetos

  • . Respuesta Sonrisa Social

    . Anticipación Rutina Social

    . Imitación Funcional y Simbólica

    . Fiesta de Cumpleaños

    . Merienda

  • Definición

    Puntuación

  • The Autism Diagnostic

    Observation Schedule (ADOS)

    NO AUTISMO TEA AUTISMO

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

    ESCALA DE SEVERIDAD

    Módulo Edad

    P.D. Total ADOS

  • The Childhood Autism Rating Scale

    (CARS)

    E. Schopler, R.J.Reichler, B. Rochen et alt.

    1988 .Standard Version Rating .High-Functioning Version

    .Questionnaires for Parents, Careg.

  • The Childhood Autism Rating Scale (CARS)

    E. Schopler, R.J.Reichler, B. Rochen et alt.

    * Ayudar al diagnóstico mediante una observación directa o

    indirecta, de niños a partir de los 2 años.

    * Escala conductual de 15 áreasI. Relación con las personas X.Miedo o nerviosismo

    II.Imitación XI.Comunicación Verbal

    III.Respuesta Emocional XII.Comunicación No Verbal

    IV.Uso del cuerpo XIII.Nivel de Actividad

    V.Uso de los objetos XIV. Nivel y consistencia de la R. intelectual

    VI.Adaptación al cambio XV.Impresiones generales

    VII. Respuesta visual

    VIII.Respuesta auditiva

    X.Respuesta y Uso del gusto, del olfato y del tacto

    * Fórmula para el Diagnóstico

    * Puntuación de c/escala (1-4)

    * Puntuación Total: . normal (0-29)

    . autismo ligero-medio (30-37)

    . autismo grave (a partir de 38)

  • C.A.R.S.

    Puntuación en cada categoría

    TOTAL

    The Childhood Autism Rating Scale

    XVII XIIIVIII VIV IXVIIVIIII XIVXIIIXIX

    30 3718 60L a M GraveNormal

    II.IMITACIÓN

    2

    Imitación apropiada: puede imitar sonidos, palabras y movimientos ...1

    3

    4

    Imitación ligeramente anormal: la mayor parte del tiempo, el niño...

    Imitación moderadamente anormal: el niño imita únicamente ...

    Imitación gravemente anormal: el niño raramente o nunca imita ...

    1,5

    2,5

    3,5

  • ¿QUÉ CONDUCTAS A OBSERVAR?

    TRASTORNO GENERALIZADO DESARROLLO (T.G.D)

    (DSM-IV-R)

    (CIE-10)

    ALTERACIÓN

    INTERACCIÓN

    SOCIAL RECÍPROCA

    ALTERACIÓN

    COMUNICACIÓN

    LENGUAJE

    CONDUCTAS

    INTERESESES

    RESTRINGIDOS

    REPETITIVOS

    ESTEREOTIPADOS

    TRASTORNO DEL ESPECTRO AUTISTA (T.E.A.)

    Trastorno

    Autista

    Síndrome

    Asperger

    Trastorno

    Generalizado

    No Especificado

    + - + - + -

    TRASTORNO DESINTEGRATIVO DE LA INFANCIA

    SD. RETT

  • 1. DIFICULTADES INTERACCIÓN SOCIAL RECÍPROCA

    INDIFERENTE PASIVOACTIVO

    PERO RARO

    + -

    INDIFERENTE

    HACIA LOS DEMÁS

    RESPONDE A

    LAS INTERACCIONES

    PERO

    NO LAS INICIA

    INICIA INTERACCIONES

    PERO

    DE FORMA RARA

    REPETITIVA

    INAPROPIADA

    VARIABILIDAD DE EXPRESIÓN

  • . 1. DIFICULTADES INTERACCIÓN SOCIAL RECÍPROCA

    ME PARECE QUE NO

    QUIERE JUGAR

    CONMIGO

    VOY A JUGAR

    A ESCONDERLE

    EL COCHE

    DAME¿MIRADA?

    ¿SONRISA?

    ¿DIRIGIR EXPRESIONES FACIALES?

    ¿MUESTRA?

    ¿COMPARTE?

    ¿PLACER COMPARTIDO?

    CALIDAD APERTURAS/RESPUESTAS

    “!PAPA¡

    !CERDO!”

    ../../../../Jordina/Mis%20documentos/BERTA/GLOBUS%20ROSA.MP4../../../../Jordina/Mis%20documentos/mariona/VIDEOS%20PELIS/INTRODUCCIO/Mi%20hermanito%20de%20la%20Luna.flv

  • AUSENCIA ó

    TRASTORNO

    LENGUAJE

    ECOLALIA

    LENGUAJE REPETITIVO

    COMUNICACIÓN RAZONABLE

    PERO

    RANGO LIMITADO DE TEMAS

    + -

    POCO O AUSENCIA

    DE LENGUAJE

    ESCASA COMPRENSIÓN

    COMUNICACIÓN NO-VERBAL

    SI DESARROLLA LENGUAJE

    A MENUDO CON

    FORMA ECOLALICA

    REPETITIVA

    COMPRENSIÓN LIMITADA

    COMUNICACIÓN NO-VERBAL

    A PESAR DE UN LENGUAJE

    BIEN DESARROLLADO

    POCO RELACIONADO

    CON EL CONTEXTO SOCIAL

    DIFICULTADES DE

    COMPRENSIÓN DE

    CONVERSACIÓN DE

    LOS DEMÁS

    2. DIFICULTADES COMUNICACIÓN RECÍPROCA

    EN LAS DIFICULTADES COMUNICACIÓN

    VARIABILIDAD DE EXPRESIÓN

  • USA OBJETOS

    SOLO PARA

    SENSACIONES

    USA OBJETOS

    SIN JUEGO

    SIMBÓLICO

    INCAPAZ DE

    INVENTAR

    UN MUNDO

    IMAGINARIO

    + -

    MUERDE

    VOLTEA

    AGITA

    GOLPEA

    LANZA …

    JUGUETES

    OBJETOS

    ALINEA

    AGRUPA

    PIEZAS

    JUGUETES

    PENSAMIENTOS

    INTERESES

    CONCRETOS

    RÍGIDOS Y

    ESTEREOTIPADOS

    2. DIFICULTADES COMUNICACIÓN RECÍPROCA

    DIFICULTADES PENSAMIENTO IMAGINATIVO

    INCAPAZ DE IMITAR

    Y PARTICIPAR EN

    EL JUEGO

    SIMBÓLICO

    NECESITA AYUDA

    DE UN ADULTO O

    COMPAÑERO

    DE JUEGO

    VARIABILIDAD DE EXPRESIÓN

  • 2. DIFICULTADES COMUNICACIÓN RECÍPROCA

    ¿SEÑALAR PARA EXPRESAR INTERÉS?

    ¿CHARLA/

    CONVERSACIÓN RECÍPROCA?ME PARECE

    QUE ESTE

    ES EL COCHE

    MÁS GRANDE

    COCHE,

    AUTOBÚS,

    TREN,….

    HOLAADIÓS

    ¿SÍ/NO?

    ¿GESTOS CONVENCIONALES?

    ¿JUEGO SIMBÓLICO?

    ¿IMITACIÓN?

  • 2. DIFICULTADES COMUNICACIÓN RECÍPROCA

    VOCALIZACIONES ESTEREOTIPADAS

    LENGUAJE IDIOSINCRÁSICO

    “¿QUIERES

    AGUA?”“¿QUIERES

    AGUA?”

    “PARA PROBAR

    OTRO JUEGO,

    SELECCIONA

    OPTIONS”

    “OPTIONS”

  • MOVIMIENTOS

    REPETITIVOS

    CUERPO

    FASCINACIÓN

    ESTÍMULOS

    SENSORIALES

    PREOCUPACIONES

    INTERESES

    SELECTIVOS

    + -COMPULSIONES

    RUTINAS

    OBJETO

    VERBALES

    3. PATRONES DE CONDUCTA RESTRINGIDOS,

    REPETITIVOS Y ESTEREOTIPADO

    USO

    REPETITIVO

    OBJETOS

  • 3. PATRONES DE CONDUCTA RESTRINGIDOS,

    REPETITIVOS Y ESTEREOTIPADO

    USO REPETITIVO DE OBJETOS INTERESES RESTRINGIDOS

    INTERESES SENSORIALESINUSUALES

    MOVIMIENTOS

    ESTEREOTIPADOS

    COMPULSIONES / RITUALES

    PREOCUPACIONES INUSUALES

  • . Escalas de Desarrollo Bayley

    . Escala de Desarrollo Battelle

    . Escala de Inteligencia No Verbal Leiter

    . Escala Merrill-Palmer

    . Escalas de Uzgiris and Hunt (normas Dunt)

    . Escala de Lenguaje Receptivo-Expresivo (REEL)

    . Escala de Desarrollo del Lenguaje Reynell, PLON-R,…

    . Inventario del Desarrollo Comunicativo (SCID)

    . Escala Adaptativa Vineland

    . Entrevista y Observación semi-estructuradaValoración diagnóstica (ADI-R, ADOS..) y específica de subgrupos (CAST, ASSQ..)

    Valoración Comprensiva y Multidimensional

  • Merrill-Palmer-R Mullen Bayley-III Battelle

    Cognitive Visual Reception Cognitive Cognitive

    Gross Motor Gross Motor Gross Motor Gross Motor

    Fine Motor Fine Motor Fine Motor Fine Motor

    Language

    Expressiv/Recept

    Language

    Expressiv/Recep

    Language

    Expressiv/RecepCommunication

    Self-

    Help/Adaptability Adaptability Adaptability

    Social/Emotional Sociability Sociability

    Escalas de Desarrollo

    Model Multidimensional

  • • Motricidad

    • Comunicación

    • Cognición

    • Socio-emocional

    • Autonomía

    Escala de Desarrollo Bayley(Nancy Bayley, 2005)

    Intervalo edad: 1m-42 m

    Tiempo: 30-60 minutos

    Adm.: individual

  • 1. ¿Se muestra su hijo contento o alegre cuando ve a una persona

    favorita (Ej. mira o sonríe, hace ruidos, o mueve los brazos mostrando

    alegría o gozo)?

    0 1 2 3 4 5

    1. ¿Responde su hijo a la gente que le habla o juega con él haciendo

    sonidos o caras (Ej. Hace sonidos alegres o pone cara curiosa o de

    preocupación)?

    0 1 2 3 4 5

    Para aquí si su hijo tiene entre 4-5 meses. ESTADIO 2

    1. ¿Su hijo extiende los brazos para que lo coja, señala cosas, o hace

    distintos sonidos para mostrarle lo que desea?

    0 1 2 3 4 5

    1. ¿Intercambia su hijo dos o más sonrisas, otras expresiones, sonidos o

    acciones (Ej. Pidiendo, dando o cogiendo) con una persona favorita?

    0 1 2 3 4 5

    Parar aquí si su hijo tiene entre 6-9 meses. ESTADIO 3

    ÁREA SOCIO-EMOCIONAL

    0 = No puede responder

    1 = Casi nunca

    2 = A veces

    3 = La mitad de las veces

    4 = La mayoría del tiempo

    5 = Todo el tiempo

  • • Motricidad

    • Comunicación

    • Cognición

    • Socio-emocional

    • Autonomía

    Inventario de Desarrollo Batelle(J. Newborg et al.)

    Intervalo edad: 0m-8 años

    Tiempo: 60-90 minutos

    Adm.: individual

  • ÁREA PERSONAL/SOCIAL

    EDAD ítem Conducta Puntuaciones

    (meses)

    0-5 TS 1 Muestra conocimiento de sus manos 2 1 0

    TS 2 Muestra deseos de ser cogido en brazos

    por una persona conocida 2 1 0

    6-11 TS 3 Participa en juegos como “cucú”

    o “el escondite” 2 1 0

    TS 4 Responde a su nombre 2 1 0

    12-17 TS 5 Inicia contacto social con compañeros 2 1 0

    TS 6 Imita a otro niño 2 1 0

    18-23 TS 7 Sigue normas de la vida cotidiana 2 1 0

    TS 8 Juega solo junto a otros compañeros 2 1 0

    UMBRAL= 2 en dos ítems consecutivos

    TECHO = puntuación 0 en dos ítems consecutivos

    de un nivel de edad

  • Escala de Desarrollo Merrill-Palmer

    Revised (M-P-R)(Gale H. Roid, Ph.D., and Jackie L. Sampers, Ph.D. )

    Intervalo edad:1m- 6 a.1/2 m

    Tiempo: 45-60 minutos

    Adm.: individual

    • Cognitive Development

    • Language/Communication

    • Motor Development

    • Social-Emotional Behavior

    • Self-Help/Adaptive Behavior

  • (Gale H. Roid, Ph.D., and Lucy J. Miller, Ph.D.)

    Leiter International Performance

    Scale Revised (Leiter-R)

    Intervalo edad: 2 a.- 20 a.

    Tiempo: 25-40 minutos

    Adm.: individual

    Visualization and

    Reasoning

    Battery

    Attention and Memory Battery

    REASONING: MEMORY:

    Classification Memory Span (Forward)

    Sequential Order Spatial Memory

    Repeated Patterns Associative Memory

    Design Analogies Immediate Recognition

    Memory Span (Reverse)

    VISUALIZATION: Visual Coding (Symbol and Digit)

    Matching Associative Delayed Memory

    Picture Context Delayed Recognition

    Figure-Ground

    Paper Folding ATTENTION:

    Form Completion Attention-Sustained

    Figure Rotation Attention-Divided

  • . Escalas de Desarrollo Bayley

    . Escala de Desarrollo Battelle

    . Escala de Inteligencia No Verbal Leiter

    . Escala Merrill-Palmer

    . Escalas de Uzgiris and Hunt (normas Dunt)

    . Escala de Lenguaje Receptivo-Expresivo (REEL)

    . Escala de Desarrollo del Lenguaje Reynell, PLON-R,…

    . Inventario del Desarrollo Comunicativo (SCID)

    . Escala Adaptativa Vineland

    . Entrevista y Observación semi-estructurada (ADI-R, ADOS..)

    Valoración Comprensiva y Multidimensional

  • Lenguaje & Comunicación

    No solo los aspectos formales de la

    comprensión y expresión del lenguaje

    Rasgos atípicos: ecolalia, rituales verbales,

    Pero también:

    Otras formas de comunicación noverbal (p.e.,

    gestos, contacto ocular)

    El uso del lenguaje para (social) comunicar

    Apreciación del lenguaje noliteral

    Prosodia (e.g., inflection, volume, register)

  • Reynell Developmental

    Language Scales III

    Sequenced Inventory

    Communication

    Development

    (SICD-R)

    Receptive-Expressive

    Emergent Language

    Test

    Kenneth R.(2003)

    Age Range: 15 m. - 7 a 6 m

    Timings: 30 - 40 minutesAge Range:0m - 3a

    Timings: 20 minutes

    Age Range: 4 m. - 4 a

    Timings: 30 - 40 minutes

    Susan Edwards Dona Lea Hedrick (1975)

    Escalas Desarrollo Lenguaje

  • Peabody- III

    Comprensión auditiva con

    soporte visual

    PLON-R ITPA

    Age Range:2a. ½ - 90a.

    Timings: 20 minutesAge Range: 3a-10a

    Timings: 60 minutes

    Age Range: 3 a - 6 a

    Timings: 15-30 minutes

    Escalas Desarrollo Lenguaje

    S.A. Kirk, J.J. McCarthy G. Aguinaga et al.

    Ll. M. Dunn et al.

  • . Escalas de Desarrollo Bayley

    . Escala de Desarrollo Battelle

    . Escala de Inteligencia No Verbal Leiter

    . Escala Merrill-Palmer

    . Escalas de Uzgiris and Hunt (normas Dunt)

    . Escala de Lenguaje Receptivo-Expresivo (REEL)

    . Escala de Desarrollo del Lenguaje Reynell, PLON-R,…

    . Inventario del Desarrollo Comunicativo (SCID)

    . Escala Adaptativa Vineland

    . Entrevista y Observación semi-estructurada (ADI-R, ADOS..)

    Valoración Comprensiva y Multidimensional

  • Conducta Adaptativa

    Capacidad de autonomía personal y

    social en las actividades y situaciones

    de la vida diaria para llevar a cabo una

    vida independiente

    ¿Qué pasa cuando la inteligencia es

    superior a las habilidades de

    autonomía?

  • Vineland Adaptive Behavior Scales,

    2nd Edition (Vineland-II) 3 versiones: corta, larga, escolar

    5 dominios de funcionamiento adaptivo

    Valoración de la Conducta Adaptiva

  • Importancia de la Valoración

    Diagnóstico

    – Enfasis en los perfiles individuales y no solo en los

    niveles

    Acceso a los Servicios

    – Escuela

    – Ayudas (el grado de disminución, el grado de

    dependencia,…)

    – Organizaciones (asociaciones, fundaciones,….)

    Tratamiento/Intervención

    – La Valoración es el primer paso hacia el desarrollo

    de unos objetivos de tratamiento y la planificación

    de la intervención.

    NIVEL III

  • NIVEL III

    INTERVENCIÓN TEA

    (Servicios Especializados)

  • ELEMENTOS DE UN BUEN PROGRAMA DE INTERVENCIÓN

    . Basado en las CARACTERÍSTICAS INDIVIDIDUALES

    DE CADA NIÑO

    . Basado en ESTRATEGIAS EDUCATIVAS que favorezcan

    el desarrollo del niño

    . QUE SEAN FUNCIONALES (QUE TENGAN SIGNIFICADO)

    . Que contenga un PROGRAMA CURRICULAR

    (Objetivos y Estrategias)

    . Implementación PRECOZ. Continuidad del programa

    de la etapa prescolar a primaria,…. a la vida adulta

    . BAJA TASA niño-terapeuta, para conseguir objetivos ind.

    . Inclusión de la FAMILIA en el tratamiento

    . Oportunidades de INTERACCIÓN CON SUS IGUALES

  • ELEMENTOS DE UN BUEN PROGRAMA DE INTERVENCIÓN

    BASADO EN LA COMPRENSIÓN DE UNA PERSONA TEA

    . PENSADORES Y APRENDICES VISUALES

    (Ruta Visual y Secuencial vs Ruta Auditiva y Temporal)

    APOYOS VISUALES para mejorar

    la estructuración temporal

    las normas de conducta

    para motivarlos en las tareas

    posibilidad de preferencia

    para la estructuración ambiental

    (¿a dónde voy?, ¿dónde lo guardo?,…)

  • APOYO VISUALEXPLICACIÓN VISUAL TAREAS

    CHEQUEO CUANDO SE TERMINA

    ORDENAR HOJAS Y SOSTENER CON CLIPS

    NEGOCIAR

    ESTOY TRABAJANDO PARA

    NORMAS CDTA A RECORDAR

    1º SENTADO

    2º ESTAR EN SILENCIO

    3º ES HORA DE TRABAJAR

    Apoyos visuales para:

    Pedir ayuda, descanso, WC

    v

  • ELEMENTOS DE UN BUEN PROGRAMA DE INTERVENCIÓN

    . NO APRENDEN POR ENSAYO-ERROR

    . NO APRENDEN POR IMITACIÓN

    MOLDEAR HACIA LAS RESPUESTAS CORRECTAS

    MEDIANTE AYUDA FÍSICA, VISUAL, VERBAL

  • ELEMENTOS DE UN BUEN PROGRAMA DE INTERVENCIÓN

    . NO ES EFECTIVO EL REFUERZO SOCIAL

    ESTRATEGIAS VISUALES

    Soporte para la motivación

    en las tareas

  • ELEMENTOS DE UN BUEN PROGRAMA DE INTERVENCIÓN

    . DIFICULTADES EN ANTICIPAR LOS ACONTECIMIENTOS

    Y LAS ACTIVIDADES DE LA VIDA COTIDIANA

    actividades rutinarias y altamente estructuradas

  • . Estrategias para la GENERALIZACIÓN y MANTENIMIENTO

    de las Actividades aprendidas

    . Uso de un Programa que PROMUEVA:

    . Comunicación funcional y espontànea

    (Sistemas Aumentativos de Comunicación)

    . Habilidades Sociales

    (atención conjunta, imitación, interacción recíproca, iniciativa,

    interacción con su iguales,….)

    . Habil.Funcionales Adaptativas para alcanzar mayor independencia

    . Reducción de las conductas disruptivas, con

    un abordaje funcional mediante , potenciando conducta alternativas

    . Hab. Cognitivas

    (p.e. juego simbólico)

    . Habilidades Académicas y de destreza

    ELEMENTOS DE UN BUEN PROGRAMA DE INTERVENCIÓN

  • MODELOS DE INTERVENCIÓN (Mesibov 1997)

    . INTERVENCIÓN PSICODINÁMICA

    . INTERVENCIONES BIOMÉDICAS

    MEDICACIONES

    MEDICINA COMPLEMENTARIA Y ALTERNATIVA

    . INTERVENCIONES PSICOEDUCATIVAS

    INTERVENCIONES CONDUCTUALES

    Programa Lovaas

    ABA (Análisis Aplicado a la Conducta)

    Pivotal Response Training

    Natural Language Paradigm

    Incidental Teaching

    . INTERVENCIONES EVOLUTIVAS

    Floor Time

    Responsive Teaching

    Relationship Development Intervention

  • MODELOS DE INTERVENCIÓN (Mesibov 1997)

    . INTERVENCIONES BASADAS EN TERAPIAS

    INTERVENCIONES CENTRADAS EN LA COMUNICACIÓN

    PECS

    COMUNICACIÓN TOTAL (SIGNOS SCHAEFFER)

    HISTORIAS SOCIALES

    COMUNICACIÓN FACILITADA

    . INTERVENCIONES SENSORIOMOTORAS

    INTEGRACIÓN SENSORIAL

    ENTRENAMIENTO EN INTEGRACIÓN AUDITIVA

    . INTERVENCIONES BASADAS EN LA FAMILIAPROGRAMA HANEN (More Than Words)

    PROGRAMA PBS (Family-Centred Positive Behaviour Support P.)

    . INTERVENCIONES COMBINADASMODELO SCERTS

    MODELO TEACCH

    MODELO DENVER

    MODELO LEAP

  • AUTOR Andrew Bondy

    Lory Frost

    Pyramid Educational Consultants

    METODOLOGIA Sistema Augmentatiu de Comunicació

    ASPECTES Comunicació No Verbal

    DURACIÓ No especificada (il·limitada)

    OBJECTIU Crear comunicació funcional, espontània

    i generalitzable a través de l’entrega de

    targetes.

    www.pecs-spain.com

    PECS

    http://www.pecs-spain.com/index.php

  • PECS – Picture Exchange Communication System

    Per a nens TEA i altres dèficits de comunicació social

    Aquesta metodologia NO està fortament

    INFLUENCIADA pels Reforços Socials

    www.pecs-spain.com

    PECS

    REFORÇADORS POSITIUS (recompensa)

  • www.pecs-spain.com

    PECS

    OBJECTIU:

    PERMET ALS NENS USAR IMATGES O OBJECTES

    PER A COMUNICAR-SE I REPRESENTAR IDEES,

    AIXÍ COM NOSALTRES USEM PARAULES

    = POMA

  • OBJECTIU: Que ens entregui la targeta

    DOS ADULTS: RECEPTOR i OMBRA

    Receptor: Mostra objecte desitjat

    NO consignes verbals – “dona’m…”, “què vols?”

    Obre la mà i agafa la targeta

    Entrega objecte mig segon més tard i Elogia verbalment

    FASE I: COM COMUNICAR-SE

    PECS

    RECEPTOROMBRAGALETA,

    Molt bé!

    RECEPTOR

  • +

    • AUTOR Benson Schaeffer, A. Raphael, G.Kollinzas

    Centre Ciencies Neurològiques (Hospital Buen

    Samaritano) Portaland, Universitat d’Oregon (1977)

    Títol: “Habla signada para alumnos no verbales”

    Psicología Alianza Editorial

    • METODOLOGIA Sistema Augmentatiu de Comunicació

    • ASPECTES Comunicació No Verbal + Parla signada

    • DURACIÓ No especificada (il·limitada)

    COMUNICACIÓ TOTALPARLA SIGNADA DE SCHAEFFER

  • ANTECEDENTS

    COMUNICACIÓ BIMODAL

    EL DICCIONARI MULTIMEDIA DE SIGNES SCHAEFFER

    MÉS UTILITZAT ÉS EL DE

    TALAVERA DE LA REINA

  • FASE 1: PETICIÓ (expressió dels desitjos)

    COMUNICACIÓ BIMODAL

    AJUDES TÀCTILS

    AJUDES VISUALS

    AJUDES VERBALS

    (1 a 10-12 signes)

    1. Ensenyar el Primer Signe

  • HISTORIAS SOCIALESAUTORA: CAROL GRAY

    CUENTO CORTO

    DESCRIBE UNA SITUACIÓN, HABILIDAD O CONEPTO

    EN TÉRMINOS DE CLAVES SOCIALES RELEVANTES,

    PERSPECTIVAS Y RESPUESTAS MÁS COMUNES

    ESPECIFICANDO LA FORMA Y EL ESTILO.

    Objetivo: compartir la información social precisa, de tal

    manera que sea fácilmente comprensible

    http://www.nlconcepts.com/products/images/large/categories/stmv101_LRG.png

  • HISTORIAS SOCIALES

    Mi padre y yo vamos a muchos sitios

    juntos. Algunas veces me lleva a mis sitios

    favoritos como una librería, al estadio de

    futbol. Mi padre quiere que me lo pase bien.

    Cuando nos vamos tendría que decirle:

    “Gracias Papá. Me lo he pasado muy bien”.

    A veces cuesta encontrar los regalos para

    las personas. La gente pasa mucho tiempo

    buscando regalos para mi cumpleaños.

    Cuando abro los regalos tendría que

    hacerles saber que me han gustado. Puedo

    decir. “Gracias. Me ha gustado mucho. Ha

    sido una buena elección.”

  • HISTORIAS SOCIALES

    Me llamo María tengo 9 años. Yo intento cumplir las normas, jugar de forma justa y seguir las reglas sin cambiarlas.Los normas a veces cambian para adaptarse a

    todos los niños. Pero siguen siendo justas.Yo todavía estoy aprendiendo a diferenciar lo que es justo y lo que es injusto.Por eso tengo que escuchar a la gente que sabe lo que es justo. Mi maestra Clara sabe lo que significa ser justo, mis padres y mis abuelos también lo saben.

  • EMOCIONES

  • ENSENYANÇA ESTRUCTURADA

    TEACCH

    HABILITATS, INTERESSOS I

    NECESSITATS DE C/Ú

    ORGANITZACIÓ DE L’ENTORN

    Crear entorns comprensió/prediccióPARTICIPACIÓ

    INDEPENDÈNCIA

    ACTIVITATS

  • MODELO TEACCH

  • ORGANITZACIÓ

    DENOMINACIÓ VISUAL

    (ETIQUETES)

    fotos, paraules, dibuixos

    AGENDA ÀREES

  • NORMES

    (màxim 5/+)

    ORGANITZACIÓ

    A ON ÉS EL LLOC

    DE CADA MATERIAL

    (tot té el seu lloc)

  • Anem a mirar COM UTILITZEN les Agendes Pas a Pas.

    Pas-a-Pas

    1

    2

    3

    4

  • SUPORTS VISUALS

    SISTEMES DE TREBALL

    APARELLAMENT ICONES

  • SUPORTS VISUALSESTRUCTURA VISUAL

    Organització Visual

    Visual OrganizationCol·locar els materials de forma que quedi clar com desenvoluparla tasca.

    Visual Organization:

    Cotxes enganxats individualment amb velcro a la

    caixa to show “one at a time” and

    how many more cars are left

  • MODELO DENVER

    . AUTOR: SALLY ROGERS

    GERALDINE DAWSON

    MIND INSTITUTE

    CALIFORNIA

    (2009)

    . PROGRAMA COMBINADO

    ABA + PROMPT + GREENSPAN

    TODAS LAS ÁREAS DEL DESARROLLO

    (POTENCIAR LES INICIATIVES SOCIALS)

    . 1-to-1 + Integración Escuela

    Early Start Denver Model (ESDM)

    www.ucdmc.ucdavis.edu/mindinstitute

  • MODELO DENVER

    GRUPO

    .DIRIGIDO : NIÑOS 12 m. a 5 añosHabilidades Verbales: No-verbal Verbal

    Habilidades Cognitivas: diferentes

    .OBJETIVO PRINCIPAL CURRICULUM

    Aprendizaje Intensivo en Edad Preescolar

    Potenciar Habilidades Socio-Comunicativas

    ÁREAS

    . COMUNICACIÓN COMPRENSIVA

    . COMUNICACIÓN EXPRESIVA/LENGUAJE

    . HABILIDADES SOCIO-EMOCIONAL

    . HABILIDADES COGNITIVAS

    . JUEGO

    . MOTRICIDAD FINA/GRUESA

    . AUTONOMIA

  • MODELO DENVER

    HABILIDADES SOCIALESN

    T

    E

    PA G

    1Acepta actividades sociales sensoriales y el tacto

    durante un período corto.

    2

    Utiliza una conducta motora para iniciar o

    continuar una rutina social sensorial (alcanzar o

    imitar los movimientos del adulto o dar un ítem o

    objeto al adulto).

    3Atiende brevemente a otra persona haciendo CO.

    4Mantiene la interacción en rutinas sociales

    sensoriales durante 2 minutos.

    5

    Responde hacia los objetos o actividades

    preferidos mediante la mirada, el alcance, la

    sonrisa o el movimiento.

    6

    Mira e interacciona a través de las imitaciones del

    adulto durante actividades de juego paralelo con

    juguetes.

  • MODELO SCERTS

    . AUTOR: AMY WETHERBY

    BARRY PRIZANT

    UNIVERSIDAD DE FLORIDA

    (2006)

    www.scerts.com

    . PROGRAMA COMBINADO

    www.scerts.com

  • MODELO SCERTSAREAS

    . ÁREA SOCIO-COMUNICATIVA

    . ATENCIÓN CONJUNTA

    (Intención Comunicativa, comunicación funcional,

    reciprocidad socio-emocional, compartir placer)

    . USO DE SÍMBOLOS

    (Comprensión del lenguaje, juego simbólico, leng. funcional

    . REGULACIÓN EMOCIONAL

    . AUTOREGULACIÓN

    . REGULACIÓN MUTUA

    . RECUPERACIÓN DE UNA DISREGULACIÓN

    . APOYO TRANSACCIONAL

    . SOPORTE APRENDIZAJE Y EDUCACIÓN

    . SOPORTE EN LA INTERACCIÓN

    . SOPORTE FAMILIAR

    . SOPORTE A OTROS PROFESIONALES

  • MODELO LEAP

    . AUTOR: PHILLIP STRAIN AND HOYSON

    PENSILVANIA

    (2000-2008)

    . PROGRAMA COMBINADOABA

    Instrucciones Iguales (Mediadores)

    Aprendizaje Incidental

    Aprendizaje Autonomia e Independencia

    Estrategias de Ayuda Facilitada

    Entrenamiento sistemático Padres

    Learning Experiences and Alternative Programs for

    Preschoolers and Their Parents

  • MODELO LEAP

    GRUPO

    .DIRIGIDO : NIÑOS PREESCOLARES

    Habilidades Verbales: No-verbal Verbal

    Habilidades Cognitivas: diferentes

    . ÁREA

    . AUTONOMÍA /CDTA ADAPTATIVA

    . COMUNICACIÓN/LENGUAJE

    . SOCIO-EMOCIONAL

    . APRENDIZAJES PRE-ACADEMICOS

  • MODELO LEAPCOMPONENTES

    . Programa preescolar integrado (escuela)

    . Aprendizaje de hab. conducta (padres)

    . No intervención 1-1

    . Intervención:

    15 horas/semana en la clase

    lleva a cabo el profesor y el asistente que implementa

    el programa

    soporte logopeda, terapeuta ocupacional (Juego)

    10 niños normotípicos/3-4 niños TEA

    . Objetivos Principales Curriculum (Social, Comunicat,. Cdta):

    integrar niños TEA a las típicas actividades preescolar

    adaptar el currículum cuando sea necesario

    potenciar el juego (ayuda facilitada y retirada)

    progresiva, refuerzo conductual positivo)

  • "Imagina que estás en una ciudad

    extranjera, ruidosa y tumultuosa, por la

    noche, no comprendiendo el idioma que

    se habla, reconociendo solo algunas

    palabras pero no comprendiendo lo que

    sucede a tu alrededor, necesitando pedir

    ayuda pero sin ser capaz de hacerlo”.

    Esta experiencia puede empezar a ayudarte a como se

    siente un niño autista en un día cotidiano.

    Gihan Ramadan, Arab News

  • MOLTES GRÀCIES