chan doan plasma

Upload: phamdongdong

Post on 08-Apr-2018

234 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    1/110

    TRNG I HC KHOA HC T NHINTRNG I HC KHOA HC T NHINKHOA VT LKHOA VT L

    B MN VT L NG DNGB MN VT L NG DNG

    HVTH:HVTH:Nguyn ng KhoaNguyn ng KhoaL Th LaL Th LaL Ngc Thy TinL Ngc Thy TinTrn Th M HnhTrn Th M Hnh

    Nguyn Thanh TNguyn Thanh T

    GVHDGVHD:: PGS. TS. L Vn HiuPGS. TS. L Vn Hiu

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    2/110

    a ch bn ti:http://mientayvn.com/Cao%20hoc%20quang%20dien%20tu/Semina%20tren%20lop/semin

    Ni bn c th tho lun:http://myyagy.com/mientay/

    Dch ti liu trc tuyn min ph:http://mientayvn.com/dich_tieng_anh_chuyen_nghanh.html

    D n dch hc liu m:http://mientayvn.com/OCW/MIT/Co.html

    Lin h vi ngi qun l trang web:Yahoo: [email protected]: [email protected]

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    3/110

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    4/110

    LCH S PHT TRIN VL PLASMA

    1845:t Plasma c pht biu vi ngha sinh vt hc

    1923: Langmuirv Tonks gi cht kh

    trng thi dn in l plasma

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    5/110

    1667,nh bc hc Floreltre pht hin rangn la n c tnh dn in.

    1698,tin sVolt ngi Anh pht hin hintng phng tia la in trong khng khkhi nghin cu s nhim in ca hphch

    u th k XIX,gio s Ptro pht minhra h quang

    LCH S PHT TRIN VL PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    6/110

    Irving Langmuir (1881 -1957) l nhkhoa hc M u tin nghin cuv trng thi plasma, ngi ccoi l cha ca vt l plasma.

    Nm 1920, Langmuir m t th nghimto ra khi cu pht sng c ctnh dng nh ging st hn.

    Nm 1924, ng a ra khi nim nhit in t v pht minh ra phngphp chn on mt v nhit plasma bng u d in.

    LCH S PHT TRIN VL PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    7/110

    Nm 1940, HannesAlfvn chngminh rng mt loichuyn ng tp th

    mi, gi l sng t-thy ng lc hc cth c sinh ratrong cc h plasma.

    Cc sng ny ngmt vai tr quantrng xc nh tnhcht ca plasma.

    LCH S PHT TRIN VL PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    8/110

    KHI NIM PLASMA

    Theo nh ngha ca Langmuir, plasma l mttp hp cc ht mang in v cc ht trungha phi tha mn:

    1. iu kin gn trung ha:

    2. Bn knh Debye phi nhiu ln nh hn kchthc ca min cha tp hp :

    , ,0

    e i e iZ n }

    Dr L=

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    9/110

    Mt s dng Plasma

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    10/110

    TNG QUAN V CHN ON PLASMA

    Chn on plasma l nghin cu cc hin tng vt l tintrin bn trong plasma, t suy ra cc tnh cht caplasma.

    Phng php chn on plasma l cc phng php onhit , mt , thnh phn plasma.

    Kh khn trong vic thit lp m hnh l thuyt

    Phi tin hnh chn on bng nhiu phng php khcnhau trn cng mt i tng

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    11/110

    V d chn on plasma trong tokamak

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    12/110

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    13/110

    Chn onChn on Thng s plasmaThng s plasmau d langmuir Nhit plasma, nng , th plasma ..

    Phn tch quang ph pht x nhit , nng , thnh phn plasma

    Chn on chm ntron nhit ion

    Giao thoa k viba nng electron

    Quay phim tc cao hnh nh plasma

    Tn x thomson Nng v nhit electron

    Tn x chm laser

    . ..

    Cc phng php chn onCc phng php chn on

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    14/110

    u d t

    Tn xThomson

    u dLangmuir

    Phn tch quangph pht x

    Giao thoa kMicrowaves

    Phn tch nnglng ion

    Quay phimtc cao

    Sng v tuyn

    Plasma

    Cc phng php chn onCc phng php chn on

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    15/110

    plasma

    Voltage GeneratorV

    I

    wire

    insulator

    u d tnh in Langmuir

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    16/110

    L mt si dy kimloi mnh hnh tr,bn ngoi c

    bao bc bi chtcch in dc theochiu di, ch hmi nhn ca si

    dy gi l u d.Kch thc u dvo c vi mm nvi cm.

    Lp in miLp in mi

    Thp khng gThp khng g

    Cu to u d LangmuirCu to u d Langmuir

    Si dy kim loiSi dy kim loi

    mnh lm bngmnh lm bngTungsten hay Modylen,Tungsten hay Modylen,

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    17/110

    iu chnh bin triu chnh bin tr U Uanodeanode--u du d thay ithay i I I

    u du dthay ithay i

    Ampe k v Vn k xcAmpe k v Vn k xcnh s ph thuc ca Inh s ph thuc ca Iu du dvo Uvo Uanodeanode--u du d Cc c trng ca plasma Cc c trng ca plasma

    (n(nee, T, Tee))

    S mc mch

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    18/110

    S hnh thnh th ni v th plasma Khi a u d vo trong

    plasma, xung quanh ud hnh thnh mn chntnh in, xung quanh ud hnh thnh mt intrng

    in trng ny ngn ccelectron i n gn ud

    Sau mt thi gian s xyra s cn bng, th khicn bng gi l th ni: Vf

    Lc ny trong plasmacng cn bng v c thgi l th plasma: Vp

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    19/110

    Tin hnh thay i th u d

    Khi th u d V> Vp: cc ion dng n ud s b y tr li mi trng plasma ng thicc electron b ht vo u d,

    Khi th u d V< Vp: th ngc li, cc iondng b ht vo u d trong khi ccelectron b y ra xa u d.

    Khi th u d V = Vf khi dng tng cng quau d bng khng t

    Vy dng qua u d c th l dng m hocdng dng l ty thuc vo hiu th plasma Vpvi u d V,

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    20/110

    Mt dng electron n u d

    1

    2

    0exp

    2

    pee

    e e

    e V Vm J n e

    kT kT T !

    01

    2

    e

    i

    i

    kT J enM

    !

    Mt dng ion n u d

    cng dng tng cng m u d thu c:cng dng tng cng m u d thu c:

    e i I AJ AJ !

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    21/110

    Cng dng in qua u dCng dng in qua u d

    Trong :Trong :

    A ltit din ca u dA ltit din ca u d

    MMii: khi lng ion trongplasma: khi lng ion trongplasmamme:e: khi lng electronkhi lng electron

    nno:o: nng electron hay ionnng electron hay ion

    1

    2

    0

    211 exp

    2

    pi

    B

    e e

    e V VM I A en v

    m kTT

    !

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    22/110

    ng c trng Voltng c trng Volt -- AmpereAmpere

    Min A:Min A: Khi th u d ln hn th plasma V>Khi th u d ln hn th plasma V> VpVp: cc ion: cc iondng n u d s b y trli mi trng plasma ngdng n u d s b y trli mi trng plasma ngthi cc electron b ht vo u d, u d c th thay th chothi cc electron b ht vo u d, u d c th thay th choanode ht cc dng in tch.anode ht cc dng in tch.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    23/110

    ng c trng Voltng c trng Volt -- AmpereAmpere

    1 1

    2 2

    0 0 81. exp2 4

    p Pe ei e e

    e e e

    e V V

    m kT I I A J An e eA nkT kT mT T

    ! ! !

    Min B: Khi th u d V = Vp,

    lc ny khng tn ti mn chin bao quanh u d.

    B mt u d thu nhn dng ion velectron va chm vo n, nhngdng electron ln hn rt nhiudng ion nn n xp x bng:

    1

    2

    0

    81

    4

    e

    p e

    e

    kT I I eA n

    mT

    } !

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    24/110

    Min C: V < VMin C: V < Vpp, u d, u d

    bt u y cc e v ht ccbt u y cc e v ht ccion dng v pha u d.ion dng v pha u d.Ch c cc e no c ngCh c cc e no c ngnng mi ti c u d.nng mi ti c u d.

    !

    e

    i

    pfe

    m

    M

    VV

    e

    kT

    T

    2ln

    2Nhit e:

    in th

    Th plasma Vp

    Th ni Vf

    Khi V=Vf

    e

    pf

    e

    i

    k

    evenI exp

    21

    2

    10

    2

    1

    0

    T

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    25/110

    Min D: V < VMin D: V < Vff , cc ion, cc iondng c chuyn ng ngudng c chuyn ng ngu

    nhin xuyn qua vng mnnhin xuyn qua vng mnchn tnh in s b u dchn tnh in s b u dthu nhn, cng vi n lpthu nhn, cng vi n lpmn chn b mng i do thmn chn b mng i do th

    ca u dca u d..

    Nu V

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    26/110

    Xc nh cc c trng ca plasmaXc nh cc c trng ca plasmaNhit eNhit e

    !

    e

    i

    pfe

    m

    M

    VV

    e

    kT

    T2ln

    2

    Nng e hay ion dngNng e hay ion dng

    2

    1

    02

    !

    e

    e

    pm

    kTeAnI

    T

    2

    10

    2

    !

    e

    e

    p

    m

    kTeA

    In

    T

    Vi Te xc nh trn,ta c th tnh c n0

    Cng dng electronbo ha khi V=VP:

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    27/110

    U D PHT X(Emissive probe)

    1. CU TRC

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    28/110

    Da trn nguyn l c bn l: Nu th u dl dng so vi th plasma, cc electronpht ra vi nng lng thp b ht tr li ud. Trong trng hp ny dng u d lkhng thay i bi s pht x ra ccelectron. Nu th u d l m so vi th

    plasma, cc electron pht x c th i voplasma.

    U D PHT X

    2. Hot ng.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    29/110

    Nu u d c nung nng cho n khi pht x raelectron, dng u d tng cng, l mt hm cain th u d, c cho bi cng thc:

    Dng pht x:

    ( )p p i em e I V I I I !

    * 2 expem em

    B

    e I A A T

    k T

    [[

    [

    J !

    Vi Aem l din tch pht x ,

    A* l hng s Richardson,T l nhit ca u d

    l cng thot in t b mt u d.[J

    U D PHT X

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    30/110

    U D PHT X

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    31/110

    o th plasma vi u d pht x ngi ta

    dng 2 phng php chnh:Phng php th unPhng php th ni

    Phng php o:

    U D PHT X

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    32/110

    Phng php th un: Nguyn tc caphng php ny lda trn vic xc nh

    trc tip th plasmat ng c trngu d pht x. Thm ti xut hinim un trn ng

    c trng ca u dpht x tng ngvi th plasma.

    U D PHT X

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    33/110

    Phng php th ni Phng php ny bao gm vic o cc th ni ca ud cc dng nhit khc nhau. Khi dng nhit tng ln,th ni ca u d s dch chuyn (tng) cho n khi nt gi tr bo ha ng vi th plasma.

    U D PHT X

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    34/110

    Vpr

    Ipr

    Idis

    3

    1 2

    Vdis

    300- 00

    -30-30

    mch in u d trong plasma

    U D PHT X

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    35/110

    U D FARADAY

    (F

    araday probe)u d Faraday l mt dng c o mt dng inCc loi u d:

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    36/110

    u d c hai b phn chnh:

    * Vnh gp

    * Vng bo v

    U D FARADAY

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    37/110

    Vnh gp

    Lm bng thp khng rc phun mt lp tungsten lmgim s pht x electron th cp t sbn ph ion

    U D FARADAY

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    38/110

    Vng bo vDng che chnvnh gp khi cc

    ion nng lngthp n t ngpha bn ngoivnh gp.

    U D FARADAY

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    39/110

    Hot ng: Khi cc ion p vo b mt ca vnh gp,

    cc electron cha trong phn kim loi ca

    u d Faraday tun ra b mt u d trung ha cc ion tp trung trn b mt

    Cc electron di chuyn to ra dng inu d, dng ny bng vi dng ion.

    Mt dng c xc nh bi t s cadng ion v din tch ca vnh gp.

    J= I/A

    U D FARADAY

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    40/110

    Trong thc nghim: Ngi ta s dng vn k o in th u dV, sau mt dng s c tnh nh sau:

    Vj =

    Vi : R l in tr trong mchA l tit din u d

    U D FARADAY

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    41/110

    U D FARADAY

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    42/110

    th th hin sph thuc ca mt dng vo v tr gc

    U D FARADAY

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    43/110

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    44/110

    I. Nguyn tc kch thch ph phttrong plasma

    Plasma, khi b nung nng n nhit khcao th tr thnh ngun bc x rt mnh.Cc dng va chm khc nhau gia ccht trong plasma l nguyn nhn gy ras pht x tia nng lng, v chnh ngthi sinh ra ph pht x.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    45/110

    II. Cc qu trnh sinh ra cc phtx nng lng:

    1. Bc x gin on

    2. S bc x ti hp

    3. S bc x hm

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    46/110

    1. Bc x gin on:

    Cc nguyn t v cc ion caplasma b kch thch s bc xphoton

    Quang ph bc x ca chng

    l nhng quang ph vch. Ph vch l ph pht x ca

    cc nguyn t ha hc hunh thng nm trong vngph t 190-1000nm (vngUVVIS). Ch c mt vi nguynt kim hay kim loi kim mic mt s vch ph nm ngoivng ny.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    47/110

    2. S bc x ti hp:

    S bc x ti hp sinh rakhi ion thu nhn in t.

    S ti hp gia ion mv in t v vi ion

    dng s lm gim ionm Trong qu trnh ti hp,

    cc photon c bc xto ra quang ph lin tc.

    Hnh nh ca ph mt tri

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    48/110

    2. S bc x ti hp:

    S ti hp l qu trnh nghch ca qutrnh ion ho.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    49/110

    3. S bc x hm:

    Do s va chm gia cc in t vi ccion nng, in t b mt mt phn nnglng ca mnh, phn nng lng ny

    pht x ra di dng lng t nh sng.Bc x sinh ra khi c s va chm cain t vi nguyn t hoc ion dngnng, gi l bc x hm.

    Bc x hm s sinh ra quang ph lin tc

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    50/110

    III. Mi quan h gia cng , nhit , mt httrong plasma:

    Trong plasma, nguyn t (Ao) ca mt nguyn t c kch thch ttrng thi nng lng thp Eo, ln trng thi nng lng cao Amc biu din theo phng trnh:

    Ao +XE = A* (a) Sau mt thi gian,nguyn t b kch thch A* tr v trng thi c

    mc nng lng thp hn s pht x ra lng t nng lng:

    A* = hv +Ao (b)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    51/110

    III. Mi quan h gia cng , nhit ,mt httrong plasma:

    Nu gi Nm l s nguyn t ca nguyn t Ao b kch thch n trng thi nng lng cao Am,th theo quy lut Bolzamann ta c:

    Nm= Na (gm/ g0) . exp ( -Emo/k T)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    52/110

    Nu gi Ia l cng ca vch ph do qu trnh kchthch ph ni trn sinh ra,ng vi mt nhit plasma

    nht nh ,Ia ph thuc vo:

    - S nguyn t Ao b kch thchln trng thi A*, (Nm).

    - Thi gian tn ti ca nguyn tA* trng thi kch thch, (tm).

    - Nng lng kch thch nguynt A t trng thi c bn ntrng thi kch thch, (Em = h).

    - Xc sut chuyn mc canguyn t A t trng thi kchthch nng lng Am v trngthi ban u nng lng Eo,(Amo).

    Ia = f. (1/tm). Amo .Em. Nm I a = f. (l/t m) . A m0 .Na (gm/ g0).

    h. exp ( -Emo/k T)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    53/110

    ivimt loinguyn tv trong mt nhit plasma nht nh thcc yu t Amo, go, gm, Cm, hv l nhng hngs.

    Ia ch ph thuc vo Na

    Ia =k Na

    Vi: k = f. (l/tm) . A m0 (gm/ g0) h. exp ( -Emo/k T)

    Nh vy i vi quangph nguyn t, ng vi nhit nht nh caplasma, ta tm c cng caph, ta c th tm c mt cc nguyn t trongplasma (Na).

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    54/110

    Kho st nhit vt en:

    Ngi ta to ra vt en bng cch dng mt bnh C c c mt lthng nh, bn trong bi en bng m hng, (c th coi l vten),bc x khi i qua l hng bn trong bnh, phn x nhiu ln lintip bn trong bnh, do hu ht nng lng bc x u b hp th.Din tch l hng va l b mt hp th, va l b mt bc x.

    - Vt en l nhng vt hp th honton bc x chiu x chiu ti, ivi mi di sng v i vi migc ti.- Thc t khng c vt en tuyt i.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    55/110

    ng ctrng ph pht xca vt en:

    Bc x pht ra bi mt vt gm nhiu n sc,nng lng pht ra ng vi mi n sc khng

    bng nhau v c c trng bi h s chinng lng n sc E.

    ng cong biu din s bin thin ca Etheo bc sng c gi l ng c trng

    ph pht x ca vt.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    56/110

    Ta xc nh c c trng ph pht xca vt en bng th nghim:

    A

    C

    ng cong biu din s bin thin ca ch trn in k G theo disng ca bc x ra bi vt en A chnh l ng cong biu din s bin thinca E theo hay chnh l ng c trngphpht x ca vt en.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    57/110

    Bng cch thay i nhit cu vt en,ta v cnhiu c trng ng vi nhiu nhit khc nhau

    Nhn xt:

    +Nhn xt ng c trngtrn,ta thy E cc i ngvi mt di sng

    m + Nng sutpht x ton

    phn Rtng rt nhanh theonhit T ca vt en

    + Nhit ca vt en cng

    cao th tr s ca m cngtin v pha di sngngn.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    58/110

    Nhit bc x ca vtthc:

    Rl nng sutpht x ton phn

    Vi cc vt en, nng sutpht x ton phnR

    vtun theo nh lutBolzamann:

    Rv = T4

    Vi cc vtthc (khng en) th nng sutpht x ton phn R < R

    vVy: R < T4

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    59/110

    - t R= b*T 4 , vi b l en ca vt,ph thuc votnh cht v nhit ca vt ( b

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    60/110

    ng dng: Ho k quang hc:

    Ho k dng o cc nhit cao: nhit ca mt vt nung , nhit ca l luynkim.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    61/110

    Chm bc x pht ra t ngun A ( ng vai tr l vt en nhca s ca mtl luyn kim), hi t vo mt a nh K bngbc bi en. chi ca nh A trn a K bng chi cangun A. Nhit ca a K c o bng mt cp nhit inv mt in k G c nhy ln. Nhit ny t l vi

    chi ca nh A, do t l vi chi ca vt en A. Bngmt bng o mu nhit c sn,ta suy ra nhit ca A

    bng cch c s ch ca in k G Nu A khng phi vt en th nhit c ch l nhit bc

    x T ca vt.

    Nhit thc ca A l T vi T c tnh theo biu thc

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    62/110

    B phn tch nng lng

    dng bn cong Lphng phpphn tch nnglng ion dng khiph k.

    Cho bitthng tin v hmphn bnng lng v hmphn b khilng ca cc ion t khiplasma

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    63/110

    NGUYN TCCHUN ON

    Trong plasma, mt s cc iondng c gia tc,vt ra khimin bao plasma v i vo mtkhu nh, n cp bn cong t

    song song vi nhau

    Cc ion ny chuyn ng trongin trng gia 2 bn cong

    Ch c cc ion chuyn ng theong cong chnh gia 2 bn congi qua khe thot n detector

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    64/110

    XCNH NNG LNG ION in trng gia 2 bn cong tc dng lc ln cc ion lm chng chuyn ng

    theo qu o cong,lc ny lc in trng ng vai tr lc hng tm:

    in trng xuyn tm Ergia 2 bn cong c bn knh cong trung bnh Rxp x bng in trng gia 2 bn t song song cch nhau mt khong d, v

    hiu in th gia 2 bn t 2VA

    Nng lng Joule ca cc ion c khi lng M, vn tc vi

    Th pt (1),(2) vo (3),ta c:

    (eV) : Nng lng ion vi in th DC p vo 2 bncong

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    65/110

    T l vi: in th p vo cc bn cong

    Dng hnh hc ca cc bn cong

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    66/110

    KHI PH K L dng c tch cc ht cht b ion ha theo khi

    lng ca chng , hot dng da trn tc dng ca intrng hoc ttrng ln chm ion bay trong khnggian

    Bungion ha

    B phntch

    Iondetector

    Khiph

    H thngx l d

    liu

    Bungchn

    khng

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    67/110

    B PHN TCH

    CC LOI B PHN TCH B phn tch t: c phn gii ln nhng cng knh B phn tch t cc: c phn gii ln,cu trc gn nh B phn tch theo thi gian bay: c cu trc gn nh nhng phn gii thp B phn tch cng hng ion cyclotron: khng c s dngph bin

    L b phnphn ly cc ion c khi lng khc nhau thnh

    tng phn da vo s lm chch hng ca cc ion so vi quo ban u ca chng khi i vo in,t trng ty theo t sm/z (mass/charge). im mu cht ca kthutl: phn gii tt,php o khilng chnh xc, nhy

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    68/110

    B PHN TCH TCC

    Cu to: gm c 4trc,c t song song tng imt. Hai trc i nhau dccung cp in th +(U+V cost), hai trc i nhau cn li

    c cung cp in th -(U+Vcos t)+(U+Vcost)

    -(U+Vcost)

    U:in th mt chiuV: in th xoay chiu

    B PHN TCH T CC

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    69/110

    Hot ng:Tc dng ca in th gia cc tr lm thay i qu o cacc ion vo ng ng chnh gia ca 4tr. S iu chnh

    dng AC va DC ch cho cc ion c cng t s m/z ndetectorti mtthi im, cn nhng ion khc c a vqu o ban u. Ph khi lng nhn c l do s iukhin qu o ca cc ion bng cch thay i in ptrncc tr. C 2 cch thay i in p: thay i , cn U,V l

    khng i hoc thay i U,V sao cho U/V =const

    B PHN TCH TCC

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    70/110

    mass scanning modeU/V = const

    m1m3m4 m2

    m3

    m1

    m4

    m2

    single mass transmission modeU,V= const,thay i

    m2 m2 m2 m2m3

    m1

    m4

    m2

    T CC C KH NNG THAY I CH TRUYN

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    71/110

    PHP O TRC TIP HM PHN B NNG LNGKHNG DNG B PHN TCH

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    72/110

    PHP O HM PHN B NNG LNG DNG BPHN TCH TCC

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    73/110

    GIAO THOA K VIBA(MICROWAVE INTERFEROMETRY)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    74/110

    GII THIU CHUNG

    Tc dng

    o mt electron ca dng plasma pht sng.

    u im:Khng lm xo trn, v gy ra nhng hiu ng khng ng k trn plasma

    Nguyn tc:

    Nguyn tc hot ng da vo s thay i pha ca chm sng viba khi ni qua ct plasma. S thay i pha t l vi tch phn mt dc theong dn chm tia.

    S thay i pha c xc nh da vo giao thoa k

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    75/110

    PHNG PHP

    Bc x c lm chm li khi qua mi trng plasma (c ch skhc x ln hn 1 ).So snh pha ca bc x c lm chm nyvi pha ca bc x khi khng qua plasma..Xc nh lch phaca hai bc x ny , t xc nh c mt ca electron ctrong plasma.

    Microwave

    PLASMA

    mixer DDC

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    76/110

    C S L THUYT

    Quan h gia pha o c (rad) v phn thc ca ch s khc x ccho bi:

    0

    21

    L

    x dxT

    QP

    ( !

    Ch s khc x chunca giao thoa k

    Ch s khc x cang plasma

    L: qung ng truyn ca sng viba trong plasma (m)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    77/110

    Khi tn s va chm nh hn tn s ca sng viba, ta c phn thc cach s khc x trong plasma khng nhim t l:

    Trong : : mt electron (electron/m3)

    : mt gii hn (mt ct) (electron/m3)

    ( )e

    n x

    cn

    C S L THUYT

    2

    2

    0

    22

    0

    ( ).

    .1 1 1

    .

    .

    e

    p ee

    cw c

    e

    n x e

    n xmx

    n e n

    m

    [ I[

    I

    ! ! !

    2

    2

    0

    .

    .e

    p

    e

    n e

    m[ I!

    2

    2

    0

    .

    .c

    e

    n e[ I!

    2

    02

    e wc

    mn

    eI[! electrons/m3.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    78/110

    Trong hu ht plasma phng in pht sng: ne (x)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    79/110

    Mt trung bnh ca electron trong plasma c nh ngha

    0

    1L

    e en n x dx

    L! (1. 6)

    Thay 1.6 vo 1.5 ta c:

    e

    c

    Ln

    cn

    TRJ! (1. 7)

    0

    2

    4c

    e

    cn c mn

    L Le

    T I RJ J

    T R! ( ! ( (1. 8)

    C S L THUYT

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    80/110

    XC NH LCH PHA

    Dng giao thoa k Michelson xc nh lch pha

    - khcphc vic tn hiu quaplasma hailn ngi ta dng giaothoa k Mach-Zehnder

    ( qua mi trngplasma 1 ln)

    microwave

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    81/110

    Dng giao thoa k Mach Zehnder

    plasma

    Tn hiu ch qua plasma 1 ln

    microwave

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    82/110

    Giao thoa k Mach-Zehnder

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    83/110

    0

    2

    4c

    e

    cn c m

    nL Le

    T I RJ JT R! ( ! (

    m : khi lng electron: tn s ca bc x viba

    L : qung ng truyn ca sng viba trong plasma.

    : hng s in mi

    : tn s ca sng viba

    e : ln in tch electron

    R

    0I

    w[

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    84/110

    Cng dng : quan st hnh nh plasma

    -Thi gian xy ra s phng in xung trong cht kh ch bng mt phntriu ca giy. V vy cn thit phi c s chp nh v quay phim cc nhanh ghili hnh nh ca plasma.

    - Hin nay ngnh vt l thc nghim c trang b nhng bung chiuphim v my quay phim cc nhanh c th ghi c 10 000 000 bc nh trong mtgiy.

    - Phng php chp nh nhanh v quay phim cc nhanh mang li

    nhng kt qu tt p trong nghin cu nhng qu trnh tin trin nhanh. V dnh s phng in xung, tia la in v chp.

    PHNG PHP QUAY PHIM TC CAO

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    85/110

    HNH NH QUAN ST PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    86/110

    HNH NH QUAN ST PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    87/110

    HNH NH QUAN ST PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    88/110

    HNH NH QUAN ST PLASMA

    HNH NH QUAN ST PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    89/110

    HNH NH QUAN ST PLASMA

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    90/110

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    91/110

    Mt s phng php chn on khc

    S dng u d t

    Dng sng v tuyn

    Tn x Thomson

    Tn x Rayleigh, tn x RamanPhng php LIF-Laser Induced Fluorescence

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    92/110

    Cu to: u d t trng l

    mt vng dy rt nhng knh ch vo

    khong 1mm Vng dy c gi

    vng u ng phng

    in nh bng thchanh.

    u d t

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    93/110

    Nguyn tc hot ng:u d c a vo trong

    plasmaS bin thin t trng trongvng dy lm in p hai u cau d thay iMt my dao ng k ghi li s

    thay i in p.Da vo s thay i in p tabit c s phn b t trngtrong plasma

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    94/110

    Vai tr

    Cho bit c s phn b cng t trng trong ngphng inKhi bit s phn b t trng, ta c th thit lp s phn bdng in trong plasma.

    Nhc imu d b bc hi, lm xut hin nhng tp cht trong plasma.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    95/110

    Chn on Plasma tngin ly bng sng v tuyn

    Tng in ly (ionosphere)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    96/110

    Tng in ly l tng trn cng ca kh quyn do tcdng ca Mt Tri b ion ha

    Plasma tng in ly c 3 loi ht: trung ha, ion velectron.

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    97/110

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    98/110

    Tn s plasma

    ne: nng electronM: khi lng electron

    e: in tch electron

    S lan truyn sng in t trong plasmaNu tn s sng in t ffp sng truyn qua plasmaSng v tuyn c tn s thp nn b phn x bi tngin ly do chn on plasma ca tng in lyngi ta thng dng sng v tuyn

    S phn x c dng chiu cao

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    99/110

    S phn x c dng chiu caov nng ca tng in ly

    Tng in ly gm nhiu lp, khi tn s sng ln hn th n bphn x lp cao hn v ngc li

    Pht tn hiu sng v tuyn c tng s xc nh ln tng inly v thu lai tn hiu phn x ta c th xc nh c nng plasma

    Lower frequency Higher frequency

    Gii thiu mt s php chn on

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    100/110

    Gii thiu mt s php chn onMt my pht sng v tuyn s pht sng ln tng in lyMt my thu s thu nhn tn hiu phn xTn hiu thu c s c x l di dng phDi y l mt v d minh ha

    th gm 2 trc, trc tn s v trc nng lng

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    101/110

    Nng

    Nng ca vngplasma t l vi tngnng lng phn xtr v

    th trn gy ra bivng c nng plasma cao,

    th di tng ngvi vng c nng thp

    Nhi i

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    102/110

    Nhit ion

    Vn tc ca ion t l vi rngca tn hiu,

    iu ny gy ra bi hiu ngm rng vch ph Doppler

    Nhit Ion c th c tnht vn tc v khi lng can theo cng thc

    Cool Ions

    Hot Ions

    m v2 = 3 k T

    m khi lng ionv vn tc ion

    k hng s Boltzmann (1.38 * 10-23 J/K)

    T nhit ion (K

    )

    Nhit El t

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    103/110

    Nhit Electron

    Nhit electrons thng cao hn nhit ion

    Lin h gia nhit ca chng tng ng vi linh gia nh ph v ch lm trn th

    Cool electrons Hot electrons

    T Th

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    104/110

    Tn x Thomson l tn x ca photon nhsng vi cc electron t do trong plasma

    Da vo s photon b tn x ta bit c

    nng electron c trong plasma. Bphn thu (detector) s ghi nhn s photonb tn x v x l cho hnh nh ph.

    m rng ca ph theo hiu ngdopper cho bit vn tc ca electron t suy ra nhit ca electron

    Tn x Thomson

    S chn on

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    105/110

    S chn on

    B tr th nghim tn x Thomson ti phng

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    106/110

    B tr th nghim tn x Thomson ti phngth nghim Polydiagnostic (H lan)

    T R l i h R

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    107/110

    Tn x Rayleigh ltn x ca photon nh sng vi cc htnng (ion, nguyn t) trong plasma

    Tn x raman: phn t cng lm tn x photon nh nguyn t,tuy nhin i vi phn tphi xt n nng lng quay haydao ng, v vy ph tn x c nhiu nh

    Cch tin hnh chn on tng t nh tn x Thomson,trnc sph thu c ta xc nh c nhit v nng ccht nng

    Tn x Rayleigh v Raman

    Ph tn x Raman v Rayleigh

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    108/110

    Ph tn x Raman v Rayleigh

    Phng php LIF Laser Induced Fluorescence

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    109/110

    fiber bundle

    power meter

    collection optics

    Plasma

    beam dump

    Detector

    Diode or Dye Laser

    Phng php LIF - Laser Induced Fluorescence

    Sdngngun sng laser kch thch cc nguyn t cc mcnng lng, mt s nguyn tnhnnng lng chuyn ln ccmc kch thch cao hn v sau bc x nh sng hunh quang vimt s bc sngnht nhBc x hunh quang thu c nhmt detector v x l bng mytnh, da trn ph thu c ta xc nh c nng htNgun laser thng dng l laser mu (330-900 nm) hoc laser Nd-

    YAG laser (~380-900 nm)

  • 8/6/2019 Chan Doan Plasma

    110/110