Nº 1 - Ano 23 - Maio 2014

A MIÑA VIAXE A CANADÁ • AS SETE SAGAS MÁIS DESTACADASSERIES QUE GUSTAN Á MOCIDADE • DOAZÓN DE SANGUE EN GALICIA

SUCESOS EN UCRAÍNA • O FRACKING • CIENTÍFICOS GALEGOS

CARTEIS 2013 - 2014

25 de novembrO, Día Internacional contra a Violencia de Xénero

IES. Antonio fraguas. endlIES. Antonio fraguas. endlIES. Antonio fraguas. endl albasouto.com

martes29 Abril11:00 Xelmírez I

O grupo de teatro

Tantometén

Presenta

A festa na cortealbasouto.com

Este curso foi e segue a ser un ano de chuvias. “Llovió durante toda la tarde en un solo tono” -dicía García Márquez no seu conto Isabel vendo chover en Macondo-, e na interminable e monótona chuvia algunhas das súas personaxes acababan por extraviarse no tempo. E neste curso as chuvias desbordaron ríos en Galiza e no mar perdéronse para sempre algúns dos nosos mariñeiros. Na nosa comunidade educativa, por desgraza, fóronse para sempre Clara Maneiro e Alejandro Santos, ríos aínda no curso inicial das súas vidas que nos deixaron seguindo a lei inexorable da que nos falara Manrique: “As nosas vidas son os ríos que van dar ao mar…”

Porén, todo segue, todo debe seguir. Así o expresaba Xosé María Díaz Castro nun dos seus poemas: “Que o sol siga o seu rego deica o mesmo cadullo, / a derradeira rella do tempo en carne viva, / que os paxaros non calen no oco quente da tarde…”. Como todos xa sabedes, a este poeta nado en Guitiriz dedícaselle este ano o Día das Letras Galegas. Para conmemorar este importante evento cultural, o Equipo de Normalización Lingüística do I.E.S Antonio Fraguas traballa para presentar puntualmente cada ano un novo número de Xeada, dirixido a tódolos membros que forman ou formaron parte desta comunidades educativa: alumnos, pais, persoal non docente, profesores…. Entre estes últimos recordamos especialmente a Josefina Lestón Tajes, Loli Pedrares e Jorge Martínez, recén xubilados.

Cada curso académico sodes moitos os alumnos novos. Non só os que comezades o ciclo da ESO, senón tamén aqueles que vos incorporades ao Bacharelato de Música e Artes Escénicas. Por iso cómpre recordar que Xeada é una revista feita por vós e para vós, e polo tanto agradécense as vosas colaboracións e, a quen aínda non participades na súa redacción, invitámosvos a facelo. Noutro dos seus poemas, “Penélope”, Díaz Castro lamentábase do inmobilismo de Galiza: “un paso adiante i outro paso atrás, Galiza / i a tea dos teus sonos non se move”.Todos vós sodes ese paso adiante que o noso país necesita.

Editorial

Colaboracións1º ESO: Martinho Cacheda Rodríguez, Rubén Montero Antelo, Izan Neira Cruces, Iago Cacheda Fernández, Ismael Alonso Vilela.

2º ESO: Ana García García, Marta Rama Ferreira, Iria Otero Fernández, Daniel Dobarro, Helena Fuentes, Marta Rama, Martina Rodríguez, Andrea Doce Méndez, Andrea Maroño Mato, Kenia Fernández Ruíz, Rosa Fernández Moldes, Estela López Vilas, Marta Rama Ferreira, Paula Soto Rodríguez, Fermín Caamaño Louro, Cristina Del Puerto Capelo.

3º ESO: Julia Álvarez Doral, Aldara González Rodríguez.

4º ESO: Víctor Martínez Vales, Rita López Róo, Iria Salvado Rubio, Nerea Lameiro Ruiz, Alfonso Rodríguez Armesto, Tamara Fernández Iglesias, Iago Ramos Fontelo, Xavier Fernández Castro, Camila Friedman García, Juan Fernández Rey, Aldara Gil García, Alba González Pérez, Alicia Redondo Gutierrez, Irma Riobó Nieto, Clara Rodríguez Otero, Omar Mohamed Gómez, Rebeca Freire Federico, Antón Sampedro Sueiro, Carla Rey Suárez, Juan Pinto Lojo, Carlos Luís Pazos Lancho, Martín Pereiras Mayo, Carlos Pérez Olleros, Martín Fernández Castro, Laura Gabeiras Cerezuela, Borja Márquez Pérez, Sara Otero García, Antía Louzao Carreira, Marta Varela Suárez, Leticia Pena Martínez, Ariadna Vázquez Prieto, Marina Santos Sieira, Marina Santos Sieira, Ariadna Vázquez Prieto, Sergio Núñez Pazos, Ignacio Rozas Losada, Sabela Teixeira Taboada, Pablo Blanco Ameijeiras, María Martínez Prado, Manuel Antonio Andrade Lado, Antonio Jesús Fernández Villaverde.

1º BACH: Antía Fernández Iglesias, Xosé Henrique Santiago Insua, Darío Moure Barreiro, Martín López Penelas, Noelia Teiga Segade , Cristina Vázquez Cebey, Sergio Mejuto Vázquez, Irene Pazos, Claudia Méndez, Olalla Marcote Suárez, Irene Pazos Lancho, Jaime Mallo, Samuel García, Claudia García Brey, María Louro Pérez, María Vence García, Inés San Luís Rodríguez, Irene Pazos Lancho, Claudia Méndez Ferreiro, Irene Pazos Lancho, Claudia Méndez Ferreiro.

2º BACH: Ángela Nogueira Castro, Lucía Núñez Seoane, Ana López García, Paula Martín de Argenta Hernández, Adrián López Gippini, Jorge Pérez Hermilla, Enrique Silva Albarellos, Jacobo Suárez Larrañaga, Sara Rodríguez Espiñeira, Camila Mailén Bóveda Figueira, Sergio Cea López, Manuel Pardo García, Belén Balboa Ferreiro, Tatiana García Dono, Antía Vázquez Prieto, Noela Rey Fernández.

Equipo de Mediación e Convivencia

ANPA, Departamento de Plástica e Departamento de Lingua Castelá

Sumario

D.L.: C 1040-2013

A miña viaxe a Canadá ................................................................................................................................ 4ANPA IES Antonio Fraguas de Santiago de Compostela.................................... 7Madurez na adolescencia ......................................................................................................................... 8Pico sacro: lendas e realidade............................................................................................................ 9Cupcake ...................................................................................................................................................................... 10Temporais do inverno 2013 - 2014 ........................................................................................ 12Frauta travesa ...................................................................................................................................................... 13A cociña ...................................................................................................................................................................... 14Nelson Mandela ................................................................................................................................................ 16Espionaxe .................................................................................................................................................................. 17As sete sagas máis destacadas ................................................................................................... 18Series que gustan á mocidade ...................................................................................................... 22Hora de escoller ................................................................................................................................................ 25Kuroshitsuji.............................................................................................................................................................. 25Entrevista a Carlos Encisa .................................................................................................................... 28O deporte, a actividade indispensable para os mozos ..................................... 29Lobos disfrazados de pastores ...................................................................................................... 29100 Días ..................................................................................................................................................................... 30Obradoiro de televisión ............................................................................................................................ 31Machismo aos 15: ¿de verdade paga a pena aguantalo? .......................... 32Doazón de sangue en Galicia .......................................................................................................... 33O con�ito palestino-israelí: de vítimas a executores .......................................... 35A publicidade hoxe ........................................................................................................................................ 37Accidente ferroviario en Santiago de Compostela (Angrois)..................... 38Sucesos en Ucraína ..................................................................................................................................... 39A resolución do caso Prestige ........................................................................................................ 41Manifestacións en Venezuela 2014 ......................................................................................... 42Polo cambio!.......................................................................................................................................................... 43Bitcoin ............................................................................................................................................................................ 50Crise �nancieira ................................................................................................................................................ 51O futuro ........................................................................................................................................................................ 52Entrevista a Ledicia Costas ................................................................................................................. 53Rosalía e o seu mundo............................................................................................................................. 54Esperanza ................................................................................................................................................................. 57O lugar onde vivo ............................................................................................................................................ 58Xosé María Díaz Castro ........................................................................................................................... 59A punta de pistola .......................................................................................................................................... 60O lugar onde vivo ............................................................................................................................................ 61O corazón de Xúpiter .................................................................................................................................. 63Meu pai ........................................................................................................................................................................ 63Un cuarto propio ............................................................................................................................................... 65Carta a María, por Arturo Pérez-Reverte ........................................................................... 65VIII Concurso de Microrrelatos........................................................................................................ 67Entrevista a Xabier P. Docampo .................................................................................................... 68Mitoloxía grega ................................................................................................................................................... 70Maruja Mallo, galega extraordinaria ........................................................................................ 71En que consiste a reforma educativa do goberno?.............................................. 72Os segundos encontros para unha convivencia positiva .............................. 74Ser eu ............................................................................................................................................................................ 75Co deporte as persoas gañan ......................................................................................................... 76Hostal dos Reis Católicos ...................................................................................................................... 77S.O.S. Abellas ...................................................................................................................................................... 80Época de cambio: cicloxéneses .................................................................................................... 81A man biónica de Luke Skywalker ............................................................................................ 81Casto Rivadulla e a súa interesante charla de neurociencia.................... 82Galicia é unha mina ..................................................................................................................................... 83Qué faríamos sen a NASA? ................................................................................................................ 84O fracking ................................................................................................................................................................. 85Cientí�cos galegos ........................................................................................................................................ 87Mensaxes xeada............................................................................................................................................... 90

A MIÑA VIAXE A CANADÁA Viaxe26 de agosto, ano 2013.Levántome cedo, sobre as 7 e pico. Temos que ir á estación para coller o tren que pasará por Santiago de Compostela ás nove da mañá. Collo as male-tas que xa preparara nas semanas pasadas e dirixímonos ao coche, toda a miña familia fica calada, penso que aquel día todos estabamos un pouco nerviosos, quizais porque todos sabiamos que sería a última vez que nos veriamos nun tempo. Chegamos ás 8:30, con tempo de antelación, unha fila de xente agárdame. Dende alí, terei que comezar soa esta viaxe. Dámonos conta de que este é o momento da despedida, xa non se podía demorar máis. Comezo a chorar e abrazo e bico a todos os meus seres queridos, meu pai dime que é hora de marchar, collo as miñas pe-sadas maletas e paso polo control dos billetes. Dende a plataforma podo ver a miña familia, movo o meu brazo enerxicamente para despedirme, nese momento, o tren interponse e remata toda despedida posible.

No tren, non ía soa, había máis xente coñecida co mesmo destino,Madrid. Ao chegarmos , unhas monitoras agarda-ban por nós. Fomos ao hotel onde pasariamos dous días para prepararnos para a viaxe, o resto da xente foi che-gando ata ser 100 persoas, todas entre 15 e 16 anos, todas na mesma situación. Na nosa estancia, tivemos a oportu-nidade de coñecer e xantar co embaixador de Canadá en España, e de coñecernos mellor. O día 28 toca levantarse ás tres da mañá para chegar a Baraxas a tempo para co-ller o noso voo e pasar todos os controis previos. O noso primeiro voo foi a París, alí non pasamos moito tempo porque tiñamos que coller outro avión cara a Detroit. Alí contacto coa miña familia para dicir que todo está ben e que pronto chegarei ao meu destino. Por desgraza, o noso voo atrásase, e despois de agardar máis de tres horas, subimos no avión cara Halifax. Chegamos a Halifax tar-de, e despois de pasar todos os controis requiridos polas autoridades canadenses e recoller as nosas maletas, é xa a unha da mañá. Esperábame unha nova familia, que me recibe entre abrazos e preguntas,pero para o seu desagra-do, estaba tan cansada que pouco falei.

Ao día seguinte almorzamos (o típico almorzo canadense: torradas, baicon, tortiñas,ovos e xarope de pradairo …por non falar da manteiga de cacahuete! ) , logo tocaba unha viaxe de tres horas ata chegar á miña nova casa.

Adaptándose á escola…Unha semana despois, chegou o meu primeiro día de escola! Ía ir no autobús amarelo! Inda que xa coñecía a escola porque o día anterior fora escoller as miñas materias, e coñecín algúns pro-fesores, ademais tamén temos máis estudantes coma min, aquí chámannos “estudantes inter-

nacionais´´. Inda que a miña escola non é moi grande, noutro instituto que queda a tan só 15 minutos teñen cer-ca de 50 estudantes internacionais, dende Indonesia ata Noruega … Construín un grupo de amizades, que nunca esquecerei!

Os horarios escolares son algo distintos, o noso autobús recóllenos ás 8:00 da mañá (así que teño que levantarme ás 7:00) e as clases comezan ás 9:20, cun pequeno recreo de 15 despois da primeira clase, logo de dúas clases máis temos 45 minutos para xantar e logo dúas horas máis de clase, acabando as clases ás 15:15.

O sistema esco-lar é bastante distinto, aquí temos dous se-mestres: de set-embro a xaneiro e de febreiro a xuño. En cada semestre temos catro materias. E agora é cando vos preguntades ….pero non tiñas 5 períodos? Pois si, a cousa é que temos dúas horas repetidas (o que aquí cha-man a double), polo tanto temos a mesma clase antes e despois do descanso para xantar.E o noso horario é dis-tinto, os días non van polos días da semana, en cambio temos catro días tipo, é dicir, A, B , C e D, e van alternán-dose. Deste xeito, se o luns é día tipo B, o venres será tamén B. Ademais temos moitas actividades distintas e divertidas, o primeiro e máis diferente son os bailes (si, coma nas películas!) aos que moita xente vai para pasalo ben; ademais hai un tipo de baile, o ‘’semi-formal’’, no que tes que ir máis elegante e no que hai comida e ponche, e como guinda final,en xuño terá lugar o ‘’prom’’, ou baile de graduación, en que todas as rapazas levan pomposos e rechamantes vestidos (que poden chegar a custar 750$). Así mesmo, en Halloween organizáronse actividades e xogos e por Nadal tivemos toda unha semana con días temáticos : día do xersei feo ou día en que tiñas que ir dis-frazado de personaxe de Nadal; pero o meu día favorito foi o venres antes das vacacións de Nadal porque puidemos ir en pixama á escola … foi super divertido! .En febreiro cada alumno recibiu unha tarxeta de San Valentín e agora en marzo temos o ‘’winter carnival’’ que inda que significa

‘Entroido de inverno’, non ten nada que ver. Simplemente celébrase na semana anterior ao ‘’March Break’’ (este ano do 10 ao 14 de marzo), nesta semana temos días temá-ticos: no Día dos Deportes, temos que levar equipación deportiva, no día do Estereotipo Canadense te-mos que ir vestidos como típicos

4

SOCIEDADE

canadenses, no día dos xemelgos temos que vestir igual que outra persoa…e o venres foi a ‘’Battle of the Grades’’, unha ‘’batalla’’ en que cada curso compite contra os ou-tros en diferentes xogos para saber quen é o mellor de to-dos. Ademais cada curso debe vestir dunha cor diferente, o meu curso, grado 11, vestiu de vermello e cada día des-tinamos a última hora de clase a unha actividade distinta como un trivial ou un concurso de comer natillas. E moitas actividades que inda quedan!

E o mellor de todo son os snow days ou días en que as estradas non son seguras ben sexa polo xeo ou pola neve, deste xeito ase-gúrovos que polo me-nos xa tivemos 10 días sen clase por culpa da neve.

No instituto temos un grupo chamado ‘Club Internacio-nal’, isto é, todos os estudantes internacionais (chegamos a ser 7, pero agora só somos 5) e un grupo de estudantes canadenses, xuntos organizamos actividades moi diver-tidas. Por exemplo, un día fomos a un partido de hóckey, outro día a cear xuntos, a ver películas … e ademais fomos a un labirinto xigante feito con millo!

Cousas do día a díaA verdade é que me adaptei moi rápido aos horarios das comidas aquí, o normal é xantar entre as 12:30 e as 13:30 horas, e a cea é arredor das 17h (que é a comida máis abundante). E a comida ten as súas dife-

renzas.As botellas de leite son como garrafas, con capaci-dade de 4 litros, pero inda así duran pouco (como tres ou catro días) debido a un dos máis estraños costumes: be-ben leite a todas horas, aquí o normal a hora de cear é be-ber leite (dá igual se comen pasta,arroz ou polo), sempre teñen un vaso de leite para acompañar na cea! As botellas

de ketchup hainas ata de 2 L e non falemos da miña nova comida favo-rita, a manteiga de ca-cahuete, que aquí é moi usada tanto para untar nas torradas como para a elaboración de doces( galletas ou biscoitos). A

comida máis típica de Nova Escocia é a lagosta e inda que a xente de aquí di que é cara, para min diso nada (arredor dos 7 dólares por libra de peso) ademais dun prato moi típico coñecido como poutine que son patacas fritidas con queixo e unha salsa que usan para o polo (gravy). Tamén

probei a cola de castor, unha masa doce na que se poñen distintas cousas (dende mazá ata chocolate).->

Queda por dicir que esta é unha zona francesa chamada Acadia; por motivos históricos as tropas inglesas expulsaron os habitantes franceses da época, que foron repatriados a Francia, os Estados Unidos ou outros lugares, pero moi-

tos deles volveron e outros tanto refuxiáronse nos bos-ques durante eses difíciles tempos. Tamén hai escolas en francés; por exemplo, onde eu vivo hai unha escola e instituto onde a educación é completamente en francés ( excepto a materia de lingua inglesa) e inda que o meu instituto é inglés, hai varias materias en francés(como xeografía, historia ou simplemente lingua francesa) e os nenos pequenos poden optar pola inmersión en francés. Pero este francés é moi dis-tinto do francés de Quebec ou Francia, principalmente pola pronunciación das palabras(o son ‘r’ é distinto), a introdu-ción de traducións literais do inglés e o uso de palabras in-glesas (como en Ç’est nice).

A miña familiaE coa miña familia … a verda-de é que o pasamos moi ben! A comezos de outono fomos de cámping , coa miña nova “irmá´´ brasileira (é normal ter dous es-tudantes ao mesmo tempo,así pódense facer compañía). Pa-sámolo moi ben en Halloween facendo truco ou trato,indo de porta en porta pedindo doces! E ademais fomos a un festival

onde tiñan cabazas con debuxos tallados e espantallos moi orixinais, ademais tamén pintamos cabazas. Pode-ríase dicir que xa case percorremos toda Nova Escocia! Ata fomos a Grand-Pré, o lugar onde os colonos franceses foron embarcados e a unha réplica do que sería unha vila francesa na época.

Fomos xuntos a unha cerimonia o 11 de novembro, coñe-cido como Remem-brance Day (día do recordo), no que se celebran misas en honor aos membros das forzas armadas e civís que foron ás

5

SOCIEDADE

guerras( especificamente dende a primeira Guerra Mun-dial), tamén é coñecido como Día dos Veteranos. E no día de Acción de Grazas comemos todos xuntos, dende pavo ata empanada de cabaza!

Xa co Nadal cerca, participamos nun concurso de decorar casas de xenxibre e fomos a unha cerimonia de inaugura-ción das luces de Nadal dun parque en Yarmouth. Fomos ver obras de teatro e un mago! Ademais tiven a difícil ocupación de buscar os regalos perfectos para a miña familia, xa que o día de Nadal eu tamén tiña regalos! O que máis me chamou a atención foi que aquí Noiteboa é un día normal e as co-midas de familia celébranse o propio día de Nadal, ademais fin de ano non é unha gran festa, contáronme que nalgúns lugares teñen festas, pero na miña casa non fixemos nada en especial, salvo ver un programa na tele onde facían unha conta atrás para o novo ano e abrir unhas caixiñas cunha sorpresa no interior.

En xaneiro tocou despedirse de moitos estudantes que só pasan aquí un semestre e dar a benvida a outros tantos que veñen a comezar o segundo semestre. Tiven que despedir-me da estudante brasileira que estivo comigo estes cinco meses, e recibir outra brasileira que estará comigo estes úl-timos cinco meses, de feito, ámbalas dúas tiveron unha fin de semana para coñecérense antes de que unha tivese que volver ao seu país.

Fomos patinar sobre xeo, ver partidos de hóckey (deporte nacional) e a esquiar! Os xogos olímpicos de inverno en So-chi foron un gran evento para Canadá( que foi segunda no medalleiro) , especialmente para os seus equipos de hóckey (masculino e feminino).

Ademais tamén fomos ver o faro de Yarmouth, un día fun en kayak, fomos a mercados... E entre as nosas próximas acti-vidades temos planeado ir facer curling e ir a unha granxa de pradairos para ver a elaboración do tan canadense xarope de pradairo.

Tan só queda por dicir que aquí a xente é extremadamente amable e humilde, moita xente non me coñecía de nada e abriron as portas das súas casas, deixándome formar par-te das súas actividades e familias. Son unha mentalidade e forma de ser incribles, que fan este país especialmente aco-lledor, e que demostra a confianza destas persoas noutras. Toda a satisfacción e bos momentos da miña estancia non serían posíbeis sen toda esta xente.

Con estas e moitas outras historias, sigo vivindo esta emocionante aventura,

dende logo vou botar de menos este fantástico lugar.

Antía Fernández Iglesias. Alumna de 1º Bach. Este curso cunha beca en Canadá

6

SOCIEDADE

As asociacións de nais e pais de alumnos existen para fa-cer un labor de interconexión entre os centros educativos e as familias. É de agradecer a tarefa desinteresada que fan as persoas que pertencen á directiva porque sobre elas recae a responsabilidade de levar a cabo funcións non remuneradas pero de gran colaboración entre os centros educativos e o alumnado no ámbito social e familiar.

No caso da ANPA do instituto Antonio Fraguas de San-tiago, conta con Pilar Vales como presidenta, e durante anos exerceu o cargo con especial dedicación e entrega Nieves Vidal González. Oito persoas en total forman parte da directiva, que colaboran desinteresadamente en acti-vidades como formar parte do xurado para o concurso de

disfraces de Entroido, organización do festival fin de cur-so, o banco de libros, escola de nais e pais, conferencias sobre leis do ámbito educativo como a LOMCE, charlas sobre acoso escolar e charlas sobre métodos de aprendi-zaxe, entre outras.

A escola de nais e pais leva celebrado nos últimos dous cursos talleres de varias sesións sobre comunicación con adolescentes e educando con límites, e ten programado para esta primavera outro sobre mediación. Estes talleres fanse coa colaboración do departamento de Orientación do instituto e a Unidade de Atención a Drogodependentes (UMAD), do Concello de Santiago.

As nais e pais que participaron nos talleres queren vol-ver a eles cada vez que se programan outros porque neles aprenden a comunicarse mellor cos fillos e fillas adoles-centes, danse conta dos erros cometidos nas relacións fa-miliares cos menores, segundo dixeron, e porque o pasan ben intercambiando opinións e puntos de vista con outras nais e pais coas mesmas preocupacións.

Cada curso que acaba ocorre que algúns pais ou nais dan-se de baixa na asociación porque os seus fillos ou fillas rematan a etapa educativa, por iso na asemblea anual se fai un chamamento para incorporar novos socios e socias e novos membros da directiva. Na asemblea de principio deste curso fixéronse dúas novas incorporacións.

A cota de participación é voluntaria, págase unha vez ó ano canda a matrícula, e ten vantaxes para os alumnos e alumnas nalgunhas actividades extra escolares que orga-niza a ANPA. Esta cota, xunto coas subvencións que reci-be, son o fondo que se utiliza para axudar a pagar premios nos festivais de fin de curso, unha porcentaxe das cabinas que se instalaron nas clases de primeiro e segundo da ESO do instituto ou mesmo a axuda que se lle presta á revista XEADA para que non deixe de publicarse.

Áurea Sánchez Vogal da directiva ANPA IES Antonio Fraguas, Santiago de Compostela.

ANPA IES ANTONIO FRAGUAS DE SANTIAGO DE COMPOSTELA

7

SOCIEDADE

Ser adolescente ten moitas cousas boas. Si, din que pegas o estirón (uns máis ca outros).

A maioría pensamos: saes ás 5 da casa e ás 10 tes que vol-ver, ou sexa que a litrona acábala no portal antes de subir. Iso ten moita emoción, sobre todo porque o teu pai pode pillarte en calquera momento, así que sobes as escadas de lado a lado e cando entras o teu pai pregúntache:

-Neno, non beberías, verdade?

E contestas:

-Non ho, se estiven toda a tarde no parque.

Escondes ben a caixa de tabaco, para despois de cear me-terte no baño e parecer unha cheminea.

Os adultos pensan que a adolescencia é unha “enfermida-de que se cura cos anos.”

Agora pregúntome, estou preparado para irme estudar fóra un ano? O caso é que nas últimas semanas comezo a ter dúbidas. Estou listo para tanta responsabilidade? Eu penso que si, xa que se supón que se fun elixido para isto será por algo. Aquí, en certo modo, son un pouco cabeza de rato, pero cando chegue alí serei cola de león.

Quero seguir o camiño que imaxinei, sendo fiel aos meus ideais, volver en xuño de 2015 e pagar o esforzo de todos: os meus pais, familiares, profes, colegas...

Outros alumnos deste Instituto marcharon antes: primei-ro Beatriz, despois Moisés e Antía e agora tócanos a An-tón e a min.

Sei que vou mellorar o meu nivel de inglés pero non teño moi claro que aprender Historia Americana e Goberno me vaia servir de moito, pero todos me animan dicindo que é unha oportunidade única e non a penso desaproveitar.

Cando leades isto será Xuño e xa estarei a preparar a miña maleta e o pasaporte, e quizais cando se publique a se-guinte “Xeada” estea de volta e vos poida contar de viva voz como me foi.

Será moi emocionante encontrarse de novo con todos vós matriculándome de 2º de Bacharelato diante da ventá de Secretaría...

Víctor Martínez Vales 4ºB

MADUREZ NA ADOLESCENCIA

8

SOCIEDADE

Lendas do Pico Sacro

O Pico Sacro pódese considerar como un lugar máxico. Contan con varias lendas, pero principalmente a súa fama débese a que o eremita de San Paio vía unha fervenza de luces que xurdía do monte e remataba nun punto do mon-te Libredón, onde na actualidade se atopa a Catedral de Santiago de Compostela.

Así queda reflectida en numerosas lendas cómo a da che-gada do Apóstolo Santiago.

Contan as lendas que o Pico Sacro formouse grazas á maxia dun estraño mago. Esta lenda di así:

Un nobre galego saíu ao mundo en busca de sabedo-ría. Camiñou ata unha cova na que vivía un feiticeiro que tiña barba e unha soa perna de asno. Contan que miralo daba noxo. Diante del tiña un libro ao que golpeaba cunha vara. Cando facía isto saía da cova un animal que o adoraba. O feiticeiro díxolle ao galego que non temese, deulle unha frecha e díxolle que volvese á casa montado nela. Despois de cen anos tería que cravala no val máis grande que encontrase. El cravouna preto do río Ulla, así converteuse nun monte sagrado que deu ouro e pedras preciosas, tal e como dixera o arrepiante feiticeiro.

Tamén contan que no Pico Sacro foran enterrados os mouros cando foron vencidos polos cristiáns.

En canto á rúa da Raíña Lupa (que en realidade é un es-treito paso entre as rochas) é posible que sexa un corredor feito polos romanos para transportar mineral. Tamén a cova parece ter esta mesma orixe. Esta é outro lugar rico en lendas.

Na cova do Pico Sacro dise que están gardadas todas as cousas que se perden nas casas veciñas, porque no cumio prodúcense tormentas e remuíños que levan os obxectos ata ela.

E como en todas as lendas, no Pico Sacro non podía faltar un tesouro, que está protexido por unha serpe encantada, pero hai que saber o conxuro para poder quedar con el. Algunhas persoas afirman que este animal é descenden-te dun dragón, que existía aquí nos tempos do Apóstolo

Santiago, e que os seus discípulos matárona cando, des-pois de escapar dun Sacerdote lle pediron á Raíña Lupa un lugar para poderen enterrar o corpo do Apóstolo e esta ofreceulles un lugar onde pacían bois mansos. Porén, nes-te lugar só pacían bois salvaxes e a fera serpe encantada á que mataron.

E, como en todas as lendas, tampouco podía faltar os xi-gantes. Esta lenda conta que a entrada da cova, en reali-dade é a entrada dun castelo soterrado que está protexido por dous xigantes de ferro activados por un mecanismo, e que cando alguén intentaba entrar na cova baixaban as súas mazas e esmagaban ao intruso.

Historia real

As lendas sobre o Pico Sacro foron anuladas en 2003 des-pois de máis dun ano e cen-tos de horas de traballo do Club de Espeleoloxía Maúxo de Vigo.

Estes espeleólogos inves-tigaron sobre as covas e os seus interiores, dos cales só puideron inspeccionar 30 metros dos 107 que hai xa que está taponado. Isto

débese a que se cría que nunha das covas do Pico Sacro habitaba un dragón, o cal os aldeáns intentaban matar lanzándolle pedras ao interior da cova, e esta quedou la-pidada.

Con estes estudos demostraron que son covas de orixe natural xurdidas dun movemento tectónico producido hai millóns de anos. Este descubrimento converte as covas nun fenómeno único no mundo.

Pénsase que se poden atopar restos fósiles ou materiais arqueolóxicos e tamén existe unha referencia de 1919 en que se menciona a presenza de pinturas rupestres nas pa-redes da cova.

O Pico Sacro ten 530 metros de altitude e atópase apro-ximadamente a 30 kilómetros de Santiago. A súa cima é o primeiro lugar desde onde se divisan os arredores de Santiago de Compostela. Atópase no itinerario do Camiño Francés.

Rita López Róo Iria Salvado Rubio 4ºA

PICO SACRO: LENDAS E REALIDADE

9

SOCIEDADE

CUPCAKE

Os cupcakes (ou “pasteis de cunca” literalmente) son unha das receitas de repostería máis divertida, creativa e vistosa. É unha receita procedente dos Estados Unidos, e cada vez está máis introducida na nosa gastronomía. Estes consisten nunha especie de madalena ou pequeno biscoito para unha persoa cociñada nun molde similar ao das madalenas e mu»ns, decorada con ingredientes de cores, e unha infinidade de posibilidades na súa elabora-ción como glaseados e virutas.

HISTORIA E EVOLUCIÓN DO CUPCAKE

Este doce xorde no século XIX. Antes de que se inventa-sen os moldes para facer os mu»ns, adoitaban facelos en cuncas ou cazolas de barro, sendo este o significado do seu nome en inglés (cup e cake). Tamén existe outra orixe para o seu nome, derivado da forma de medir os ingre-dientes empregados para a súa elaboración.

Existen actualmente dúas teorías sobre a orixe dos cup-cakes, e ambas remóntanse a comezos do século XIX.

A primeira asegura que os ingredientes utilizados para fa-cer este tipo de tortas pequenas eran medidos en cuncas, en vez de ser pesados en balanzas ou cuantificados por li-bras ou gramos. De feito, actualmente en moitas receitas se miden certos ingredientes como a fariña ou o azucre en cuncas, en vez de facelo polo seu peso en gramos.

A segunda teoría sostén que a expresión cupcake come-zou a utilizarse como consecuencia de que as tortas ou

pequenos biscoitos eran asados en pequenos recipientes, como cuncas de té. Sexa cal sexa a verdadeira orixe da pa-labra, o concreto é que estas “minitortas” cubertas cunha crema de doce expandíronse por todo o mundo.

Nos últimos anos, os cupcakes volvéronse moi populares sobre todo entre os nenos e nenas, especialmente como sobremesas ou doces obrigados en festas infantís, con sabores tradicionais de vainilla e chocolate. É así que es-tes pequenos manxares para grandes e pequenos combi-nan sabores, perfumes e ingredientes, permitindo unha morea de creacións agradables á vista e, sobre todo, ao padal.

Ademais son moi populares en EEUU polas súas apari-cións en programas populares de televisión de ese país como “Sex & the City” (“Sexo en Nueva York”) da cadea HBO.

RECEITA, DECORACIÓN E ESTRUTURA DO CUPCAKE

A receita base dun cup-cake é similar á de calque-ra outro biscoito: mantei-ga, azucre, ovos e fariña. A maioría das receitas para biscoitos poden servir, e debido ao seu reducido tamaño realízanse máis rápido que unha torta co-mún. O máis habitual é que se elaboren en mol-des ao uso, similares aos empregados para facer madalenas.

A decoración habitual dos cupcakes é unha crema de

manteiga (ou tamén chamada “buttercream”) á que se lle pode engadir sabor e cor para facela aínda máis vistosa e apetecible ou, senón, utilízase “Icing sugar”, unha masa totalmente feita de azucre e cun alto contido en calorías e que se caracteriza por estar pulverizada ou moída a tama-ño de po con engadido de 2 ou 3% de amidón.

Todo cupcake ten unha estrutura de realización básica, que inclúe dúas partes: a base e o “frosting” ou cobertura. Co tempo, a esta estrutura tradicional fóronselle incorpo-rando dúas novas etapas: a decoración e o recheo.

10

SOCIEDADE

BASEÉ a masa de torta ou pequeno biscoito cociñada en reci-pientes de distintos materiais. Hai moitas receitas tradi-cionais e outras variantes máis modernas que foron uti-lizadas para realizalo. Con todo, as máis coñecidas son as de vainilla e chocolate.

FROSTING OU COBERTURA A cobertura destas minitortas, denominada frosting en inglés, converte a base en algo vistoso e apetitoso. Os máis coñecidos son o frosting de “buttercream” ou de crema de manteiga, e o de crema de queixo. Ademais pó-dense facer a partir de “ganaché” de chocolate ou “icing sugar”.

DECORACIÓNA decoración do cupcake realízase por enriba do frosting. Pode ser comestible ou non, e moitas veces utilizan ingre-dientes do mesmo sabor de cupcake para darlle un toque especial. As posibilidades son infinitas: virutas de cores, lentellas de chocolate, estrelas, corazóns de azucre, galle-tiñas, gominolas…

RECHEOAlgúns cupcakes levan recheo no corazón do biscoito, aín-da que normalmente este paso é omitido.

RECEITA DE CUPCAKES DE CHOCOLATE

Ingredientes:

• Media cunca de manteiga derretida • 240ml de cacao en po • Media cunca de azucre • 2 cuncas de fariña de forza • 1 cullerada de lévedo • 1 cullerada de bicarbonato • Un pisco de sal • 1 cunca de leite • 1 cullerada de auga • 2 ovos

PREPARACIÓN:Nun recipiente grande, mesturamos: cacao, azucre, fa-riña, lévedo e sal. Engadímoslle a manteiga, o leite, os ovos, o extracto de vainilla; mesturamos moi ben ata que nos vaia quedando líquido. Incorporamos a auga e mes-turámolo ben. Repartimos ben esta mestura nos moldes, aproximadamente ata a metade porque logo subirá o seu nivel cando sexa asado no forno. Neste último ten que permanecer a 180º durante uns trinta minutos. Cando pase este tempo, sacamos e deixamos arrefriar uns dez minutiños antes de desmoldar e consumir. Por último, se queremos darlle un toque máis divertido e orixinal, pode-mos engadirlle virutas de chocolate ou de cores, estreli-ñas...

Velaquí a saborosa receita de cupcakes de chocolate.

Nerea Lameiro Ruiz, Alfonso Rodríguez Armesto, 4ºESO B

11

SOCIEDADE

TEMPORAIS DO INVERNO 2013 - 2014

Este inverno tivemos 53 días de borrascas debidas ó aire frío que baixa a latitudes máis baixas. Nestes 53 días ti-vemos cinco avisos vermellos,cincuenta días de chuvia e cicloxénese case a diario.

En Noiteboa e Nadal, produciuse ”Dirk” a primeira ci-cloxénese explosiva que chegou a Galicia este inverno.Provocou ventos de 190 kilómetros por hora en Valdeorras e quedaron sen luz 80.000 galegos.Ó día seguinte acti-vábase o primeiro aviso vermello por mar de fondo.Foi o inicio dun inverno de alertas infinitas.

No día de Reis, houbo ondas de 12 metros e tres membros dunha mesma familia foron arrastrados por unha onda xi-gante nas inmediacións do faro da Frouxeira(Meirás),en Valdoviño.As ondas alcanzaron alturas históricas.

Nos 28 e 29 de xaneiro produciuse a terceira alerta ver-mella.Houbo ondas que superaron os dez metros na costa galega a causa do mar de fondo.

1 e 2 de febreiro

“Nadja”.Esta cicloxénese obrigou a activar a cuarta alerta vermella no mar. Foron 12 horas de oleaxe superior ós dez metros,o que orixinou estragos por toda a costa.

4 e 5 de febreiro

“Petra”.Esta profunda borrasca,primeiro,afectou en te-rra, o martes,con refachos de máis de 150 kilómetros por hora,e na madrugada do día anterior,ó mar.Alcanzáronse ondas de máis de 12 metros en Bares e de máis de 11 en cabo Silleiro durante a preamar.

Volvéronse rexistrar estragos en distintos puntos,como no paseo de A Coruña.

6 e 7 de febreiro

“Qumaira” e “Ruth”.Foron dúas frontes moi activas, Qu-maira, deixouse notar con ventos fortes que superaron os 130 kilómetros por hora,e intensas chuvias.Ruth chegou esa mañá pola noite.

Segundo Santiago Pemán, home do tempo durante 25 anos na pequena pantalla,as borrascas chegaron un pouco fóra de hora,e para explicar a orixe destes episo-dios extremos de temporais deberiamos investigar por que se producen esas masas de aire frío,que están en Terranova;por que zonas do Ártico están a máis graos do que deberían;por que o mar antes cheiraba a iodo e agora non cheira a nada…

Desde o punto de vista de Juan R.Ancinas (Enxeñeiro de Camiños,Canais e Portos) o paseo marítimo da cidade de A Coruña afectado polos temporais debería estar dotado dun sistema de aviso e prevención de riscos de temporais e que debemos ser respectuosos coa dinámica da costa porque se invadimos o seu espazo perderémola.

En segundo lugar, Javier Sopelana,enxeñeiro experto en xestión da costa, di que as praias non desapareceron de-bido ós temporais senón que isto debeuse a unha xestión inadecuada dos fenómenos naturais.

En terceiro lugar, Xavier Fonseca, presentador de “Histo-rias do Tempo”, de V Televisión,estes cambios de tempo cunha borrasca tras outra e de repente un anticiclón son normais, mentres que o cambio climático está alimentan-do o termo medio entre estas dúas.

Por último, Xosé Barreiro Rivas conta que non deberiamos taponar as canles e estuarios dos ríos xa que,por exemplo, en Caldas de Reis a casa consistorial está construída so-bre o leito do Umia e isto desbórdao polas rúas do casco antigo e que o mesmo pasa co mar cos recheos,paseos marítimos…que catapultan as ondas a terra convertendo o mar nun ariete demoledor.

Eu estou de acordo con estas opinións exceptuando que o cambio climático teña que ver con estes temporais xa que creo que foi un fenómeno anómalo(pola súa frecuencia) ligado coas ondas de frío que sufriu EE.UU ,xa que debido ó contraste térmico dese aire frío coa masa de auga do At-lántico( cun anticiclón que é cálido) a atmosfera respon-deu formando borrascas que tiñan unha enerxía inusual debido a que a invasión de frío é bastante infrecuente.Estes temporais tamén foron causados polo despraza-mento do anticiclón das Azores.

Tamara Fernández Iglesias 4 ESO B

As fortes ondas no santuario de Muxía.

12

SOCIEDADE

FRAUTA TRAVESA

HISTORIA DAS FRAUTAS

A frauta é o instrumento máis antigo que se coñece, as primeiras datan de 41000 anos a. C. e foron as frautas de bambú. Máis tarde apareceron as frautas travesas que estaban feitas de madeira. No século XIX Theobald Böhm perfeccionou o instrumento agregándolle novos buracos, cambiando o sistema de chaves e o método de fabrica-ción. Dende entón ata a actualidade non se produciu nin-gún cambio a excepción do material, que cambiou ao me-tal, ouro ou á prata.

CARACTERÍSTICAS DA FRAUTA TRAVESA:

-Está feita de metal, ouro ou prata.

-Posúe un rexistro de 3 oitavas.

-Constituída por tres partes:

-Posúe 16 orificios ademais da abertura da embocadura.

-A frauta travesa forma parte da familia de vento madeira (isto débese ao feito de que as primeiras frautas estive-sen feitas de madeira.)

¿QUE NOS APORTA APRENDER A TOCAR A FRAUTA TRAVESA?

Aprender a tocar a frauta travesa aporta diversas calida-des á vida diaria.

Adquírese maior coordinación corporal e confianza nun mesmo; axuda a vencer a vergoña ou o medo a falar publi-camente; incrementa a memoria, a constancia, a sensibi-lidade acústica, a capacidade de concentración e a creati-vidade; reduce o estrés.

Iago Ramos Fontelo (4ºB) Xavier Fernández Castro (4ºB)

13

SOCIEDADE

A COCIÑA

Chegados a este punto da revista chegou a hora de falar-mos da cociña ( tradicional, de fusión e moderna ) Porque somos o que comemos! E porque a comida é un dos pra-ceres mais comúns, pero non por iso menos importante. QUE APROVEITE!

As nosas avoas dirían que as cousas cambiaron moito nas cociñas nos últimos anos, e algo de razón teñen se comparamos algunhas innovacións introducidas dende o campo da ciencia e a tecnoloxía, pero cal é a mellor das dúas?

A resposta é bastante sinxela, xa que ambos tipos de cociña son excelentes e poden convivir no tempo e no espazo, xa que moitos cociñeiros combinan estes dous conceptos de forma regular, a través de receitas ou ingre-dientes tradicionais con técnicas novidosas e innovado-ras no campo gastronómico.

De toda a vida, a cociña tradicional estivo exposta a re-milgos, empratados perfectos, cores e aromas inusuais...Dende o noso punto de vista, a cociña tradicional sempre foi acompañada de ingredientes de gran calidade, típi-cos da gastronomía de cada rexión de España, cociñados con estilos máis convencionais, sobre todo, resaltando a materia prima por riba de calquera cuestión de deseño e aparencia. De feito, nalgunhas rexións, sobre todo, na zona norte, séguese enxalzando moito o valor das recei-tas tradicionais da cociña pola abundancia e gran calida-de. Este afán pola cociña, vese reflectido na multitude de cociñeiros de excelente reputación internacional que xorden das cociñas norteñas de España, sen menospre-zar os grandes cociñeiros do resto de España.

A cociña no século XXI debe ser un compendio destas dúas grandes variantes ou da progresión da cociña tra-

dicional en algo máis adaptado aos tempos. Como quei-ramos denominalo! É necesaria a evolución en todos os campos do ser humano, porque aporta sempre riqueza e a cociña tamén debe gozar destas posibilidades.

Por iso, nós avogamos por unha cociña de tintes moder-nas e tradicionais, que combine as posibilidades duns in-gredientes básicos de calidade cuns toques vangardistas.

Unha receita tradicional é a de bacallao desalgado, na que a cantidade dos ingredientes é ao gusto.

Frítese o bacallao con aceite e métese nunha bandexa para forno. Noutra tixola, fritimos unha cebola e uns pe-mentos vermellos, e por outra parte, fritimos patacas re-dondas. Máis tarde, nunha bandexa, poñemos o bacallao, a cebola cos pementos e as patacas e metémolo no forno 20 minutos.

E agora é a quenda de reflexionar sobre o que outras cul-turas aportaron ás nosas cociñas de fusión. Quizais non nos deamos conta, pero se nos paramos a reflexionar, dende a cultura Indú, coas súas embriagadoras especias, ata a cultura chinesa co chamado Sushi, os fideos... To-das nos aportan un sen fin de pratos únicos cos que de-leitarnos.

A cociña moderna cobre temas ignorados pola tradicio-nal e por iso a forma de montar as receitas é diferente. Neste tipo de cociña búscase “romper” a receita e desfa-cela para encontrar os puntos críticos e así resolvelos ou poñerlles máis atención. Esta cociña está mal entendida. Para a maioría da xente son unicamente montaxes mi-nimalistas, pero en realidade é mais complexo, búscase a fonte dun prato e fan conclusións para a inspiración do novo e o moderno.

14

SOCIEDADE

A cociña tradicional,porén, non ten estas características. A medición non importa tanto como na moderna, onde o erro nun gramo dalgún ingrediente pode ser a diferenza entre o éxito ou o desastre.

Tendo en conta as variedades de cociñas que recollemos ao longo do traballo, pódese concluír que a cociña é unha arte que varía segundo as necesidades e das esixencias da época. A cociña é un medio delicioso e ao alcance de todos de desenvolvermos a imaxinación e o inxenio, ta-mén é unha maneira sinxela de recordarmos as tradicións dos nosos devanceiros ou sobre calquera pobo, cultura ou rexión xa que normalmente cada unha posúe un tipo de cociña característica con diferenza, todo isto cun suculen-to final do que poder gozar. Así pois a arte culinaria con-vértese nunha atractiva forma de coñecer novas culturas, viaxar temporalmente ao pasado ou simplemente pasar un tempo en familia.

E agora para iniciarte un pouco na cociña moderna, pre-sentámosche un conxunto de ingredientes moi presentes nela:

- Baklava: pastel de froitos secos e almíbar.

- Brick: pasta moi fina para pasteis.

- Bulgur: sémola de trigo.

- Cebiche: preparacións de peixe fresco ou marisco coa cocción de cítricos.

- Celerín: bulbo de apio.

- Chuney: salsa agridoce elaborada con froitas, hortalizas e especias.

- Leite de coco: zume de coco utilizado en diversos pratos.

- Sirope de ágave: azucre de bidueiro.

- Tahini: pasta de sésamo.

- Tapenade: paté de olivas, anchoas, etc.

E agora busca ti!

- Bacoreta, cardamomo, cilantro, fenogreco, garam masala, ovulato, salsifi, wasabi.

E por último unha receita, de bacallau con mango, xeado de pemento de piquillo, mahonesa de wasabi e carabi-neros.

Preparar un xeado de pementos de piquillo con 200 gr de pementos enlatados, 100 de auga e 200 de azucre da se-guinte maneira: Facer un almibre coa auga e o azucre e fa-celo ferver uns 3 minutos, despois de derretido o azucre, arrefriar e engadir os pementos triturados sen sementes e un pouco de nata, aínda que é opcional, máis tarde me-ter na xeadora preferentemente ou no conxelador.

Preparar coas cabezas de carabineros unha salsa, salteán-doas nun pisco de aceite ben quente. Engadir brandi, un pisco de auga,engadir un pouco de “crème fraîche” para facer escuma, coar, meter nun sifón e arrefriar.

Facer unha mahonesa e unha vez feita, engadir o wasabi ó gusto.

Por fin, preparar á grella lombos de bacallao (se se prefire, confitar en aceite a baixa temperatura) respectando sem-pre o punto de cocción.

Saltear tamén á prancha os corpos de carabineros sen casca. Saltear láminas de mango á prancha ata carame-lizar un pouco.

Para servilo, poñemos sobre as láminas de mango os lom-bos de bacallao, enriba do ba-callao a escuma de carabine-ros. No resto do prato o corpo de carabinero, unha “quene-lle” de xeado de pementos e uns puntos de mahonesa de wasabi.

E isto é todo do noso traballo, un saúdo.

Camila Friedman García, Juan Fernández Rey, Aldara Gil García, Alba González Pérez Alicia Redondo Gutierrez (4º ESO B e 4º ESO A)

15

SOCIEDADE

NELSON MANDELA

O 5 de decembro de 2013 o mun-do amencía cunha triste noti-cia, Nelson Mandela, coñecido no seu país como Madiba (avó venerable), un dos personaxes máis célebres da historia da humanidade falecía despois de estar 5 meses en estado crítico. O mundo enteiro choraba a súa morte, a morte dunha persoa importante para o transcurso do seu país e do mundo en xeral. Pero, un rapaz adolescente hoxe en día, pode saber realmente quen era Nelson Man-dela? Ou que fixo para que a súa morte fose tan impac-tante? Por que os medios de comunicación lle deron tanta importancia?

Nelson Rolihlahla Mandela naceu o 18 de xullo de 1918, en Mvezo(Sudáfrica). Pertencente á etnia xhosa, foi un dos 13 fillos que tivo o seu pai con catro esposas diferentes. Tivo unha infancia feliz escoitando historias do seu pobo, cando este era libre, antes da chegada dos brancos.

Cursou os estudos de secundaria e bacharelato, e final-mente ingresou na Universidade de Witwatersrand (Jo-hannesburgo), onde se graduou, en 1942, como avogado. Compaxinando os primeiros traballos de avogacía nun es-tudo xurídico, Mandela uniuse ao Congreso Nacional Afri-cano (CNA); unha organización que levaba a cabo campa-ñas pacíficas contra a discriminación e excesiva explota-ción que sufrían os negros sudafricanos. Así comezaría a súa andaina política.

No ano 1943 fundou a Liga Xuvenil e organizou cuantio-sas protestas en contra da segregación racial denomina-da como ‘apartheid’. Mediante folgas e outras protestas non violentas, o seu nome comezou a escoitarse cada vez máis. Pola súa banda, o goberno reprimía os manifestan-tes con sangue e violencia, e entón foi candoMandela re-correu á loita armada.

En 1952 Mandela pasou a presidir o ANC do Transvaal, ao tempo que dirixía os voluntarios que desafiaban ao réxime; convertérase no líder de feito do movemento. A represión produciu 8.000 detencións, incluíndo a de Man-dela, que foi confinado en Johannesburgo. Alí estableceu o primeiro bufete de avogados negros de Sudáfrica.

En 1955, cumpridas as súas condenas, reapareceu en pú-blico, promovendo a aprobación dunha Carta da Liberda-de, en que se plasmaba a aspiración dun Estado multi-rracial, igualitario e democrático, unha reforma agraria e unha política de xustiza social na repartición da riqueza.

O endurecemento do réxime ra-cista chegou á súa culminación en 1956, co plan do goberno de crear sete reservas ou bantus-tanes, territorios marxinais su-postamente independentes, en que confinar a maioría negra. O ANC respondeu con manifesta-cións e boicots, que conduciron á detención da maior parte dos seus dirixentes; Mandela foi

acusado de alta traizón, xulgado e liberado por falta de probas en 1961.

En 1962 viaxou por diversos países africanos recadando fondos, recibindo instrución militar e facendo propaganda da causa sudafricana. Ao seu regreso foi detido e conde-nado a cinco anos de cárcere. Un xuízo posterior contra os dirixentes da Lanza da Nación condenouno a cadea per-petua en 1964. Ese mesmo ano foi nomeado presidente do ANC.

Alí pasaría 27 anos da súa vida en condicións precarias; só se lle permitía recibir unha visita e unha carta cada seis meses. En 1969 o servizo secreto sudafricano preparou o asasinato de Mandela dentro do mesmo cárcere; simula-rían un intento de fuga onde sería asasinado en aparencia dunha recaptura. Grazas a un axente do Servizo de Inte-lixencia Británico impediuse tal operación. Aínda estando no cárcere, a súa loita non cesou. O seu nome cada vez oíase máis e a loita contra a ‹apartheid› era constante. Chegou ser coñecido como o líder negro máis importante de Sudáfrica.

En 1984 o goberno intentou acabar con tan incómodo mito, ofrecéndolle a liberdade se aceptaba establecerse nun dos bantustanes aos que o réxime concedera unha ficción de independencia.

No ano 1990 o presidente moderado Frederik de Klerk liberou a Nelson Mandela, que xa tiña 71 anos, e xuntos negociaron e derrogaron a ‘apartheid’ un ano despois. Por iso en 1993 foron galardoados ambos os dous co Premio Nobel Da Paz.

As eleccións de 1994 converteron a Mandela no primeiro presidente negro de Sudáfrica; dende ese cargo puxo en marcha unha política de reconciliación nacional, manten-do a De Klerk como vicepresidente e tratando de atraer cara á participación democrática o díscolo partido Inkhata de maioría zulú. Unha película do cineasta estadouniden-se Clint Eastwood, Invictus (2009), reflectiría con bastan-te fidelidade o Mandela deses anos; o seu apoio a unha selección nacional formada por brancos durante a Copa

16

SOCIEDADE

Mundial de Rugby de 1995, celebrada en Sudáfrica, mos-tra o seu empeño en integrar a minoría branca e a maioría negra servíndose daquel acontecemento deportivo e a súa firme vontade de construír unha nación para todos os sudafricanos, sen distinción de raza.

Durante o seu mandato presidencial, entre 1994 e 1999, Mandela, co seu extraordinario carisma, o seu rexeita-mento ás medidas radicais e o seu elevado sentido da responsabilidade, fixou os piares políticos e económicos da nova Sudáfrica, e mediou nos conflitos do continen-te, pero deixou sen resolver graves déficits sociais. Tras xubilarse da política e malia a súa avanzada idade, o mi-tificado dirixente, chamado Madiba polos seus paisanos, continuou activo nunha serie de causas humanitarias ata que o seu paulatino apagamento físico o apartou da vida pública, aínda que non dos pensamentos e os corazóns do seu agradecido pobo. O fervor que Mandela esperta nos seus compatriotas seguiu vivo: en 2010 estivo presente nas cerimonias do Mundial de Fútbol de Sudáfrica, e reci-biu o caloroso apoio da multitude; en xullo de 2013, estan-do o líder gravemente enfermo, a poboación sudafricana lanzouse ás rúas para celebrar o seu 95º aniversario.

Nelson Mandela, como xa deberiades de ter deducido, foi un gran político,unha gran persoa, un gran defensor dos dereitos humanos,e un dos personaxes máis carismáticos e influíntes do século XX; quizais precisamente por iso es-táselle a dar tanta importancia ao tema da súa morte, ou simplemente sexa porque actualmente o mundo bota en falta xente e especialmente políticos como foi Mandela no seu día.

Destaca actualmente o contraste entre Mandela, que es-tivo no cárcere por motivos ideolóxicos, cos políticos ac-tuais: que xa sabemos todos por que van hoxe en día os nosos políticos ao cárcere.

Pero co que debemos quedar ao ler este artigo periodísti-co é con que a súa figura entrará na historia como encar-nación da loita pola liberdade e a xustiza e como símbolo de toda unha nación.

Xosé Henrique Santiago Insua Darío Moure Barreiro. 1º Bach A

ESPIONAXE

A espionaxe é algo que nos afecta a todos e que estivo cir-culando polos periódicos ata hai pouco. Por iso quixemos facer un artígo resumindo o que sabemos ata o momento sobre a espionaxe que Estados Unidos levou a cabo a ou-tros países.

Para empezar imos falar sobre Bradley Manning. Man-ning é un ex-soldado norteamericano de 25 anos que filtrou os más de 700.000 documentos do Pentágono e claves do Departamento de Estado nun intento de mos-trar que a decisión de EEUU de loitar en dúas guerras de-valuou “a vida humana tanto en Iraq como en Afganistán”. Manning insiste en que o fixo por amor ao seu país e “un sentido do deber para con ou-tros”. Manning foi condeado a 35 anos de cárcere por filtrar información clasificada ao grupo Wikileaks. Despois de escoitar a sentenza, anunciou que quería cambiarse de sexo e que a partir daquel momento o chamasen Chelsea e solicitou o perdón presidencial de Barack Obama. Actual-mente está detido na prisión de Fort Leavenworth (Kan-sas), o único centro penitenciario do exército que acolle os militares con condenas maiores de 10 anos, Manning

pediu indulxencia á xuíza que presidiu o seu caso e incluso se disculpou alegando que nunca pretendera facer dano aos Estados Unidos nin aos seus cidadáns.

Tamén queremos falar de Edward Snowden. É un con-sultor tecnolóxico estadounidense, informante, anti-go empregado da Axencia Central de Intelixencia (CIA) e a Axencia de Seguridade Nacional (NSA). En Xuño de 2013, Snowden fixo públicos, a través dos periódicos The

Guardian e The Washington Post, documentos clasifica-dos como alto segredo sobre varios programas da NSA, in-cluíndo os programas de vixi-lancia masiva PRISM e Xkeys-core. O Washington Post in-formou de que o motivo das filtracións era destapar o “es-tado de vixilancia” existente en EEUU. Para xustificar a fil-tración, Snowden comentou que non pode “en conciencia, permitir ao goberno de EEUU destruír a privacidade, a liber-

tade en internet e as liberdades básicas da xente de todo o mundo con esta xigantesca máquina de vixilancia que están construíndo en secreto. “Non quero vivir nunha so-ciedade que fai este tipo de cousas, non quero vivir nun mundo onde se rexistra todo o que fago e digo” É algo

17

SOCIEDADE

que non estou disposto a apoiar ou admitir. Os diarios The Guardian e The Washington Post fixeron pública a identidade de Snowden a petición súa, días despois da filtración. Explicou así o seu razoamento para renunciar ao anonimato: “Non teño intención de esconder quen son porque sei que non fixen nada malo”. Este mesmo ano, estes dous diarios recibiron o premio Pulitzer por servizos públicos en recoñecemento á publicación de documentos de interese público, e concretamente polas filtracións de Snowden, que foron publicadas neste periódicos.

Finalmente, só queda un dos xigantes da filtración de do-cumentos, a páxina WikiLeaks, creada por Julian Assange. Entre os documentos máis destacados que filtrou esta páxina encóntranse o afamado caso do tiroteo a periodis-tas e civís, publicado o día 5 de abril de 2010. Trátase dun vídeo do 12 de Xullo do 2007, no que se ve como soldados estadounidenses disparan dende un helicóptero Apache ao reporteiro Namir Noor-Elden, ao seu axudante e a nove persoas máis que ían armadas, pero que non fixeron en ningún caso amago nin xesto de atacar o helicóptero, e incluso disparan a xente que volve para atender os feri-dos e mortos. Esta información foille negada en repetidas ocasións á axencia Reuters, para a cal traballaba o perio-

dista nun intento de aclarar os feitos, pero esta informa-ción só puido saír á luz grazas á filtración de WikiLeaks. Actualmente, Julian Assange mantense escondido na embaixada de Ecuador en Londres, pois en caso de saír sería apresado e deportado primeiro a Suecia e despois seguramente aos Estados Unidos onde sería senteciado a pena de morte por un tribunal militar.

Chegados a este punto, debemos preguntarnos ¿de ver-dade vivimos nunha sociedade libre na cal todo o mundo pode dar a súa opinión?¿Pódese considerar a espionaxe estatal algo normal para evitar desastres potenciais como un ataque terrorista, escusa coa que os Estados Unidos defenden os seus actos de violación do dereito á privacidade?E a pregunta máis importante¿calquera per-soa que se arrisque e intente infomar a xente do que real-mente acontecede vai ter que fuxir do seu propio país para evitar ser condenado?.

Martín López Penelas, Noelia Teiga Segade , Cristina Vázquez Cebey, Sergio Mejuto Vázquez 1º Bach A

AS SETE SAGAS MÁIS DESTACADAS

Cincuenta sombras de Grey

A aclamada saga de erótica de libros de 2012 tivo un gran éxito no mundo lector. Vendendo máis de 40 millóns de exem-plares, esta saga colócase no posto número un dos libros máis vendidos do 2013. Ademais, xa se está a gravar a película que atoparemos en cines o vindeiro 15 de febreiro de 2015. E é que se es adicto ás historias de amor, esta é a túa.

Argumento:Ana é una rapaza de 21 anos que durante toda a súa vida só estudou e non fixo caso da súa vida amorosa. Cando a súa amiga Kate, con que vive, se pon enferma, será a encargada de facerlle unha entrevista a un dos maiores empresarios de todos os tempos: Christian Grey. Pouco despois Christian obsesiónase con Ana e esta termina namorándose del. Pero... ¿estará namorado Christian? ¿Ou ten medo a comprometerse?

Libros da Saga:50 Sombras de Grey (2011) 50 Sombras más oscuras (2012) 50 Sombras liberadas (2012)

18

SOCIEDADE

Cazadores de SombrasUn bestseller sen lugar a dúbidas. Ca-zadores de Sombras é outra das sagas máis aclamadas do pasado ano. A ro-daxe da película baseada no primeiro li-bro, “Cazadores de Sombras: Ciudad del Hueso” non tivo moito éxito, pero de-bido ao apoio moral das fans da saga, a segunda película estase a rodar coa intención de estar en pantalla no 2015. Se che gustan as historias de aventuras e fantasía non dubides en ler esta.

Argumento:Clary é unha moza normal de Nova York, clienta habitual de Pandemonium, unha discoteca de moda. Pero un día, se-guindo coa mirada un mozo moi atractivo ve como o matan . Desde ese mesmo momento, o destino de Clary únese aos Cazadores de Sombras, unha raza especial que convive coa humana que se encarga de protexernos dos demos, vampiros, homes lobo, etc. Para protexernos e protexerse usan as runas, uns símbolos con características especiais que se debuxan na pel coma se fosen tatuaxes. Clary e Jace, Alec e Isabelle, os Cazadores que coñece loitarán por protexernos.

Libros da saga:Cazadores de Sombras: Ciudad del Hueso (2007)Cazadores de Sombras: Ciudad de las cenizas (2008)Cazadores de Sombras: Ciudad de Cristal (2009)

Cazadores de Sombras: Ciudad de los ángeles caídos (2011)Cazadores de Sombras: Ciudad de las almas perdidas (2012)Cazadores de Sombras: Ciudad del fuego Celestial (2013)

Harry PotterEscribindo por afección, J. K. Rowling conseguiu que a súa saga se fixese co-ñecida internacionalmente, e é que non hai nin un só país que non a coñeza. Xa sexa polas películas, moi ben adaptadas e que son as máis taquilleiras da historia do cine, xa que só a primeira, “Harry Potter é a pedra filosofal” recaudou 947 millóns de euros, ou polos libros, dos cales se venderon máis de 400 millóns de exemplares, esta saga consegue cativar a todo o mundo, facendo que sexa a razón de vivir de moitos dos seus lectores.

E é que esta saga ten de todo: acción, aventura, fantasía e amor, catro xéne-ros que mesturados coma nas pocións de Snape dános un bestseller.

Argumento:Harry, desde que ten memoria, sempre foi tratado mal polos seus tíos e polo seu primo, Dudley, quen é un caprichoso neno mimado. Harry comeza a darse conta de que pode facer cousas estrañas das que non encontra axplicación. Un día, na súa casa preséntase Hagrid, un xigante que vén do Colexio Ho-gwarts de Maxia e Feiticería e comunícalle que foi aceptado en dita institu-ción. Alí farase amigo de Hermione e Ron, cos que se enfrontará a temerosas aventuras.

Por outra parte, Harry sempre descoñeceu o verdadeiro motivo da morte dos seus pais, xa que o que os seus tíos lle dicían non era a verdade. Os pais de Harry morreron a mans dun poderoso mago do cal non se quere nin oír o nome... Voldemort. Harry enfrontarase a este poñendo a súa vida e a dos que o rodean en xogo. ¿Gañará a pelexa contra o mal personificado?

Libros da saga:Harry Potter y la piedra filosofal (1997)Harry Potter y la cámara de los secretos (1998)

Harry Potter y el prisionero de Azkaban (1999)Harry Potter y el cáliz de Fuego (2000)

19

SOCIEDADE

Harry Potter y la Órden del Fénix (2003)Harry Potter y el príncipe mestizo (2005)

Harry Potter y las Reliquias de la Muerte (2007)

Percy JacksonRick Riordan comezou esta saga coa publicación de “El ladrón del rayo”, libro escrito en 1994 e publicado en 2005. Nos ca-tro anos seguintes, vendéronse máis de 1,2 millóns de copias, e entrou en “The New York Times children's Best Seller list”. Realizáronse adaptacións cinematográficas dos dous primeiros libros e a terceira película está programada para finais de 2015, actuando Logan Lerman coma Percy Jackson, Alexandra Daddario como Anabeth e Brandon T. Jackson coma Grover.

Argumento:Percy Jackson é un rapaz aparentemente normal, ata que un día, no instituto, atácao unha furia, e descobre que o seu mellor amigo é un sátiro, que o seu profesor favorito é un centauro e que el mesmo é un semideus, isto é, fillo dunha mortal e dun Deus, Poseidón. A par-tir de entón, entra nun campamento, o Campamento Mestizo, cheo de semideuses coma el que adestran para enfrontarse contra monstros e realizar misións. Ao lon-go da saga, leva a cabo distintas misións importantes ao lado dos seus amigos, Grover e Annabeth, quen pode que se converta en algo máis…

Libros da saga:Percy Jackson y el ladrón del rayo (2005) Percy Jackson y el mar de los monstruos (2006) Percy Jackson y la maldición del Titán (2007)

Percy Jackson y la batalla del laberinto (2008) Percy Jackson el último héroe del Olimpo (2009)

Los Juegos del HambreEsta famosa triloxía foi escrita por Suzane Collins, e comezou coa publicación do li-bro de “Los juegos del hambre” en 2008, seguido da de “En llamas” e “Sinsajo”. Esta novela de aventuras e ciencia ficción axiña se fixo famosa entre novos e adultos. Vendéronse máis de vinte millóns de copias por todo o mundo, gañou moitos pre-mios e recibiu moitas críticas positivas. Realizáronse adaptacións cinematográficas dos dous primeiros libros e estanse a realizar do terceiro. Actúan Jennifer Lawrence coma Katniss Everdeen, Josh Hutcherson coma Peeta Melark e Liam Hemsworth coma Gale Hawthorne.

Argumento:Nunha sociedade futurista, preséntase un país chamado Panem, dividido en doce distritos, celébranse cada ano “Los juegos del hambre” no que un mozo e unha moza de cada distrito teñen que competir nunha batalla a morte. Esta é organizada polo Capitolio, a parte rica de Panem, que somete a todos os distritos. Nos 74º “Juegos del hambre”, elixen á irmá de Katniss e esta preséntase voluntaria para salvala. No seu mesmo distrito, o 12, tamén é elixido como tributo Peeta Melark. Así, tras unha curta preparación previa, comeza a batalla a morte na area, entre os 24 tributos en total, e tamén comeza unha estraña relación entre Katniss e Peeta.

Libros da saga:Los juegos del Hambre (2008) Los juegos del Hambre: En llamas (2009) Los juegos del Hambre: Sinsajo (2010)

20

SOCIEDADE

DIVERGENTEEsta trioloxía está formada polos libros de “Divergene”, “Insurgente” e “Leal”. Pódese comparar a “Los juegos del hambre” de carácter futurista. Recibiu moi boas críticas, entre elas do New York Times: “rico en trama e detalles imaxinativos”. Ta-mén ten unha adaptación cinematográfica, a estrea está prevista para abril deste ano, e actúan Shailene Woodley como Beatrice (Tris) Prior, e Theo James como Cuatro.

Argumento:Nunha futurista Chicago aparece unha sociedade organizada en cinco faccións: Cordialidade, Erudición, Abnegación, Osadía e Ver-dade. Aos dezaseis anos, Tris, coma todos os mozos da súa ida-de, deben elixir unha facción para vivir, que pode ser a mesma na que vive a súa familia ou cambiar para outra. Antes desta elección, realízase unha proba de aptitudes, para saber con que facción co-nectan máis, pero nalgúns casos, pódese ter calidades para máis dunha facción, coma no caso de Tris. Isto é chamado diverxente, e estes deben ter coidado, xa que están moi ameazados por seren “perigosos” para a poboación. Así, Divergente narra a iniciación de Tris en Osadía, e do enfrontamento a outros problemas que van xurdindo ao longo da novela.

Libros da saga:Divergente (2011) Insurgente (2012) Leal (2013)

THE SOUTHERN VAMPIRE MYSTERIESComunmente coñecida como “Las novelas de Sookie Stackhouse” ou “Crónicas de la verdadera serie True Blood”. Esta saga é pouco coñecida polos libros, porén é más coñecida pola serie de televisión que comezou a súa emisión no 2008. A saga en si é moi aclamada en Estados Unidos e é a máis vendida da autora, Char-laine Harris.

O primeiro tomo gañou o premio Anthony ao mellor libro de suspense. Así que se che gusta este xénero non subides en ler esta saga.

Argumento:Na actualidade coñécense multitude de especies á parte da humana, os vampiros, homes lobo, os lobos e outras especies que conviven cos humanos.

Sookie é unha rapaza que ten poderes telepáticos, polo tanto pode escoitar todo o que a xente pensa pero non di. Pero hai uns seres aos que Sookie non pode oír... son os vampiros. Bill Compton é un novo vampiro que se mudou á cidade onde vive ela, Bon Temp. Co tempo Bill e Sookie namó-ranse, pero dentro da súa vida amorosa entrarán outros personaxes como Eric, un vampiro de vikingo de 1000 anos de idade que se namora de Sookie, Sam, o xefe do Merlotte's, onde Sookie traballa, etc.

Descobre as arrepiantes aventuras de Sookie xunto cos seus amigos sobrenaturais.

Libros da saga:Muerto hasta el anochecer (2009) Vivir y morir en Dallas (2009)

21

SOCIEDADE

El club de los Muertos (2009)Muerto para el mundo (2009)Más muerto que nunca (2010)Definitivamente muerta (2010)Todos juntos y muertos (2010)De muerto en peor (2010)

Muerto y enterrado (2010)Muerto en familia (2011)El día del juicio mortal (2011)En punto muerto (2012)Muerto para siempre (2013)

Irene Pazos.Claudia Méndez. 1º Bach A

SERIES QUE GUSTAN Á MOCIDADE

Nesta sección hai moitas series que son do gusto dos rapaces dunha idade comprendida entre máis ou menos a adoles-cencia e chegan, en moitos casos, atraer a público adulto.Aquí falaremos dalgunhas, mostrando algúns tópicos que se ven moi claros e facendo unha breve sinopse delas.

Gossip GirlArgumento:Baséase na vida de adultos, mozos, adolescentes, sobre 16-18 anos. A serie xira entorno a estas persoas que son da elite de Manhattan. É contada por unha blogueira que se fai chamar “A moza murmuradora”, de aí o nome da serie, que se vai centrando na vida de todas as persoas importantes do instituto resaltando sobre todo e sempre con probas todo o seu comportamento e as súas metedu-ras de pata, vida amorosa, e todos os rexoubeos posibles.Comeza coa volta á cidade de Serena despois dunha tem-pada nun internado e a partir de aí a serie vaise formando coas persoas achegadas a ela e ós novos coñecidos dela.

Temas a tratar:Trata moitos tópicos sempre relacionados directamente coa mocidade, como son as drogas, o alcol, a imaxe alou-cada das persoas adiñeiradas comprendidas entre esas idades, os seus caprichos, a maldade que teñen para con-seguir todo o que queren e sobre todo as súas maneiras de conseguilo.Tamén trata outros temas da mocidade como poden ser intentos de suicidio, a homosexualidade, a vida promiscua dos adolescentes, e outros máis ou menos importantes.

Tempadas:Consta de 7 tempadas, comenzada a emitirse no 2007.Ten de media 20 capítulos , cunha duración media de 40 mins por capítulo. Está baseada nas novelas homónimas de Cecily von Ziegesar.

Pretty Little LiarsArgumento:A serie segue a vida de  Spencer Hastings,Hanna Ma-rin, Emily Fields e Aria Montgomery, que son catro rapa-zas cuxa amizade vén abaixo despois da desaparición da súa “abella raíña”, Alison DiLaurentis. Un ano máis tarde, comezan a recibir mensaxes dunha misteriosa persoa co nome de "A", que as extorsiona, chantaxea e ameaza e tamén ameaza con expoñer os seus segredos. Ó principio, elas pensan que é a mesmísima Alison, pero despois de que se encontra o seu corpo, as mozas danse conta de que alguén máis coñece os seus segredos, incluíndo os que pensaban que só Alison sabía. "A" tamén vixiaba a Alison. As mozas seguen descubrindo máis e máis infor-mación acerca de "A", a desaparición e morte de Alison e o seu asasino, á vez que se encontran e enfrontan con máis segredos, mentiras, enganos, traizóns, ameazas, chantaxes, perigos e arriscar as súas vidas para tratar de descubrir quen é A.

Temas a tratar:Mostra a homosexualidade nos adolescentes, tamén as formas que teñen de conseguir o que queren, de como to-man drogas para poder render máis, do medo de defrau-daren a seus pais, do medo que senten de quedaren soas, dos problemas que pode ter calquera adolescente.

22

SOCIEDADE

Tempadas:Coñecida en España como “Pequeñas mentirosas”.É outra serie baseada nunha saga de libros que levan o mesmo nome da serie, a súa autora é Sara Shepard, a se-rie en si non segue o contido dos libros.Nestes momentos aínda segue en emisión en Estados Unidos xa están na quinta tempada, que xa sería a última.

GleeArgumento:Nun instituto de cidade, o profesor de lingua e literatura Will (apelido) desexa devolver o esplendor ao intituto no que estudou . Para iso decide crear de novo o coro no que el estivo cando era estudante. Crea os New Directioners como parte do Glee Club.

Temas a tratar:A parte das relacións amorosas trata temas como a dis-criminación pola cor da pel, polo peso ou gustos sexuais. Temas que están moi presentes nesta sociedades hoxe en día, e que por algunha xente están mal vistos, son tra-tados e reflectidos con características especiais na serie.

Tempadas:Ten cinco. O primeiro episodio foi emitido en 2008 e o úl-timo este ano.

A rapaza invisibleArgumento:Jenna Hamilton é unha rapaza normal, non destaca en nada. Pero cando sofre un accidente, a xente comeza a pensar que intentou suicidarse. A partir de aí cambia a súa vida, tanto en termos amorosos como en termos psi-colóxicos.

Temas a tratar:A pesar dos temas amorosos que se tratan, a serie conta cuns temas de gran importancia na vida dun adolescente na actualidade. Como poden ser as drogas, o suicidio, a presión de grupo, etc.

Tempadas:Ten 4 tempadas. O primero episodio foi emitido en 2011 e o último este ano.

AS FARANGULLASPANADERÍA

BOLLERÍA

Rúa Dublín, 2 - bajo15703 Santiago

teléfono (981) 58 48 63

23

SOCIEDADE

Anatomía de GreyArgumento: Despois de ver como a súa nai, Elice Grey, debuta no mundo da medicina, Meredith decice seguir o seu camiño. Estuda medicina e obtén unha beca para un programa de estudiantes no Seattle Greace Hospital, un famoso e prestixioso hospital de Seattle. Alí coñene o Doctor Sheper, do que se namora. Mentres tanto exercerá a medicina, descubrindo as historias, amores e trucos da súa nai.

Temas a tratar:Anatomía de Grey, á parte do melodrama amoroso entre as personaxes principais, trata temas diversos. Algúns dos pacientes que atenden teñen problemas serios, polo que deberán tratalos medicamente e psicoloxicamente. Hai casos de todo tipo, dende ca-sos de presión de grupo, onde os pacientes fan cousas presionados polos seus amigos, até derrotas persoais, como querer morrer e non loitar ante o cancro, ou xente cun tumor de 13 Kg que decide que é mellor deixalo, porque só pode empeorar.

Tempadas:Ten dez . O primeiro episodio foi emitido en 2005, e o último este ano.

HouseArgumento:O Dr. Gregory House é o mellor médico en canto ao diagnóstico das enfermidades, pero no trato cos pacientes ten falta de agudeza. A pesar de ser o mellor do horpital Princeston Plaisboro de Nova Jersey, é un drogadicto.

Temas a tratar:Os temas tratados nesta serie non só son as enfermidades, que ante todos son estra-ñas, senón que son os acontecementos da vida de House. Ten problemas psicolóxicos e o seu xeito de amañalos non é convencional, e iso amosa como cada un pode resolver os seus problemas.

Tempadas:House conta con 8 e un total de 177 episodios. Foi emitida a finais do ano 2004, e o seu último episodio foi emitido en Maio do 2012.

Olalla Marcote Suárez Irene Pazos Lancho

1º Bach A

ÁREA CENTRALÁREA CENTRAL24

SOCIEDADE

HORA DE ESCOLLERAgora que estamos a acabar o ciclo de educación secun-daria obrigatoria chega a hora de ir tomando decisións que determinarán parte do noso futuro. Algúns teremos que escoller a opción de bacharelato que imos cursar; ou-tros optarán por facer ciclos formativos e os restantes es-collerán a opción máis arriscada nestes tempos: o mundo laboral. Nós as dúas temos claro que imos facer unha carreira uni-versitaria, pero a pregunta que máis nos facemos non se limita só aos estudantes que queremos ter formación uni-versitaria, senón que se apli-ca a tódolos xoves: que des-examos ser no noso futuro? Levan toda a vida pregun-tándonos que queremos ser de maiores. Ao principio as nosas respostas sempre eran profesións como futbolista, médico, modelo, cantante ou astronauta. Pero chegada a hora de irmos decidindo se-riamente facémonos estoutra pregunta: debemos facer o que realmente nos apaixona ou elixir a opción coa que imos ter máis saídas laborais na sociedade actual? Nestes tempos de crise, cada vez son máis os estudantes que prefiren non arriscar e escoller unha opción coa que poden ter máis oportunidades no mundo laboral. Pode ser o exemplo das enxeñerías, carreiras que moitas persoas escollen facer xa que é un traballo bastante demandado, especialmente nos países estranxeiros. Pero, as persoas que están a facer estas carreiras, realmente escolléronas

por vocación ou porque era o máis conveniente para o seu futuro? Temos que ter en conta que ao escoller a carreira coa que pensabamos que iamos ter máis opcións laborais acabemos deixándoa por falta de interese na materia ou, no caso de que rematemos dita carreira, ter un traballo co que non te sentes cheo e ao que non lle pos toda a dedica-

ción posible. Por outro lado, se escollemos a carreira ou o emprego que máis nos gusta, temos o ris-co de fracasar no mundo la-boral actual, e tamén hai que ter en conta que unha persoa sempre lle pon máis tempo e dedicación a algo que ver-dadeiramente a enche. Como dixo Confucio: “Escolle un traballo que che guste e non terás que traballar ningún día da túa vida”. Así que, vistos os dous pun-tos de vista, que facer? Ani-

mámosvos a arriscarvos e escoller o que vos apaixone. Pode que ao final resulte un erro pero, se non cometemos erros cando somos novos, cando imos cometelos entón? Pode que entre nós estea o próximo Hitchcock, Tolstoi, Frank Sinatra ou Jane Austen e que o seu talento se des-perdicie polo medo ao fracaso.

Irma Riobó Nieto, Clara Rodríguez Otero 4ºESO D

KUROSHITSUJI

Kuroshitsuji (Black Butler) é un manga escrito e ilustrado por Yana Toboso que se estreou o 16 de setembro de 2006, sendo publicado por Square Enix na súa revista de Sho-nen Mothly Gfantasy. Trata sobre Ciel Phantomhive, líder dunha nobre familia inglesa aos seus doce anos, que está unido a Sebastian Michaelis, o seu mordomo demo. Can-do Sebastian termine a vinganza de Ciel poderá devorar a súa alma ou dispoñer dela como desexe.

En 2008 estreouse unha adaptación ó anime dirixida por Shinohara Toshiya e producida por A-1 Pictures. Tivo 24 capítulos e unha segunda parte en 2010 que consta de 12 episodios.

ArgumentoNunha casa señorial na periferia londinense a finais do século XIX, o mordomo Sebastian Michaelis serve a Ciel Phantomhive, líder da compañía de xoguetes, comida e roupa Funtom. Sebastian cumpre as súas ordes e entre os dous resolven os problemas de Inglaterra por orde directa da raíña Vitoria.

Hai unha grande diferenza entre o manga e o anime, e esta está presente dende o primeiro capítulo. No manga invitan a Klaus, un amigo de Ciel, e no anime a un señor que quere aproveitarse do nobre, a quen botan da man-sión, coincidindo só a presentación dos personaxes e dos típicos problemas da casa.

25

SOCIEDADE

Personaxes

Ciel Phantomhive:É o protagonista da historia. Pertence a unha das familias nobres de Inglaterra e serve a raíña Vitoria. Posúe un con-trato con Sebastian, que o salvou de morrer sacrificado cando tiña nove anos, despois do asasinato dos seus pais. Daralle a súa alma a cambio de cumprir a súa vinganza. Despois de liberarse, toma a compañía da súa familia, Funtom.É moi estrito, frío e orgulloso. O seu principal obxectivo é atopar os que traizoaron a súa familia e facelos experi-mentar o mesmo nivel de dor e humillación que lle fixeron sentir.A simple vista parece carecer de sentimentos, pero preo-cúpase polas persoas que considera cercanas. Ten o sím-bolo do contrato no ollo dereito que tapa cun parche.

Sebastian Michaelis:É o protagonista xunto con Ciel e o seu mordo-mo. Posúe habilidades que están fóra do co-mún debido ó seu san-gue demoníaco. Acom-paña o seu amo ás actividades ordenadas pola raíña e fai todo o posible por obedecelo. Sempre responde ás

ordes de Ciel dicindo ‘’Yes, my lord’’.Compórtase de forma serea, nobre, perfeccionista e seve-ra, realizando as actividades encomendadas de forma que semellan incriblemente fáciles a pesar de que moitas son imposibles de realizar para un ser humano.Imita á perfección a personalidade e as emocións huma-nas, ocultando cun falso sorriso a súa natureza dun demo frío, cruel e indiferente que non dubida en asasinar a al-guén para cumprir as ordes de Ciel. É tamén sarcástico e ten un sentido do humor bastante sádico, poñendo en

perigo a vida da xente para entreterse.É un amante dos gatos e admíraos ata o punto de deixar de atender as ordes do seu amo para poder estar con eles.Ten a marca do contrato na man esquerda oculta baixo unhas luvas.

Elizabeth MidfordÉ a prometida e prima de Ciel, un ano maior ca el. Compór-tase de forma infantil e molesta, e o seu maior desexo é que Ciel volva sorrir como cando eran nenos. Adoita facer cambios de imaxe na mansión do seu prometido cando a visita, o que implica moita roupa feminina, encaixes, e montóns de cousas ‘kawaiis’. Tras esta aparencia oculta a súa capacidade cos sables.

Grell Sutcli�É un estraño e caprichoso shinigami sedento de sangue que traballa ó principio para Angelina Durless (Madame Red) á que asasina.Cando actúa como mordomo é torpe, inseguro, inútil e covarde e non logra facer ben o seu traballo, chegando a intentar suicidarse por isto. Ao revelar a súa identida-de como shinigami é bastante excéntrico e dramático e compórtase como unha muller, falando del mesmo como se fose unha dama. Compara a súa relación con Sebas-tian coa de Romeo e Xulieta, aínda que o seu “verdadeiro amor” é William T. Spears, outro shinigami que tamén o rexeita.

UndertakerÉ un sepultureiro, máis tarde revelado como un antigo shinigami retirado. Parece ser feliz coa xente e actúa de forma arrepiante buscando as súas reaccións. Goza co seu traballo e de informar á familia Phantomhive, coa que leva asociado desde antes do nacemento de Ciel.

26

SOCIEDADE

Angelina DurlessMellor coñecida como Madame Red pola cor vermella do seu pelo e a súa roupa, é a tía de Ciel e a patroa de Grell.No pasado era tranquila e tímida polo odio que lle causaba a cor do seu pelo. Comezou a amalo cando o que máis tar-de sería o pai de Ciel lle dixo que lle sentaba ben. Despois da morte nun accidente do seu marido e do fillo que leva-ba no seu ventre, volveuse crúa e frívola.Cando logrou recuperarse, presenciou o incendio da man-sión Phantomhive e o único que lle quedou tras isto foi Ciel. A partir de entón comezou a asasinar as pacientes que lle solicitaban un aborto, asociándose con Grell e con-verténdose así en Jack o destripador.

RauÉ un nobre chinés presidente dunha compañía de comer-cio do seu país natal, xefe da mafia de Shangai, traficante de opio e a maior influencia do ‘baixo mundo’ de Londres. É alegre e despreocupado, pódese tratar con el facil-mente. Ten costumes estraños, como estar sempre con Ran-Mao, a súa asasina persoal, á que chama irmá sen ter lazos de sangue. Tamén fala constantemente como se soubese en que están pensando os demais sen sabelo, o que resulta moi molesto.

Bardroy Alcumado Bard, é o cociñeiro da mansión. É entusiasta e gústalle axudar. Pasa moitas horas traballando e dá o mellor de si cando cociña, a pesar de que a metade da súa comida queda carbonizada. Di que cociñar é unha arte e é bastante autoritario, tomando o control dos demais serventes cando Sebastian non está. Tanto isto como a súa estraña forma de cociñar (utilizando armas) parecen deberse ó seu pasado como soldado.

Mei-linÉ a serventa da mansión Phantomhive, e coma os outros serventes ten un gran respecto e un lixeiro temor cara Se-bastian. Parece estar namorada del, xa que adoita rubori-zarse e volverse aínda máis torpe cando el está. Tamén é moi leal a Ciel e fai o posible para obedecer as súas ordes.Ten moi mala visión a pesar de levar lentes, pero segun-do Sebastian é a súa estupidez a que a fai tan torpe. A súa personalidade cambia cando quita as lentes, que non deixan ver os seus ollos.No pasado foi unha asasina a soldo especializada en ar-mas de longa distancia, que utilizaba sen mirador, xa que este non facía máis que molestala. Foi traballar á man-sión tras ser invitada alí polo mordomo, que quedou im-presionado coa súa habilidade coas armas.

FinnianAdoitan chamalo Finny e é o xardineiro da mansión de Ciel. É inocente, infantil, amigable, aparentemente torpe e entusiasta.Sempre está disposto a axudar e chora cando fai algo mal. Tamén admira a Sebastian e ten medo cando se enfada con el.Ten unha forza sobrehumana, debido a que no pasado ex-perimentaron con el. Debido a esta forza destrúe as cou-sas facilmente, polo que ten que moderarse moito, o que o fai parecer torpe. Encargáronlle o traballo de xardineiro para que puidese estar ao aire libre, do que estaba privado cando experimentaban con el.

TanakaÉ o administrador e o único servente que está alí desde antes do incendio. Ten dous estados: un ‘chibi’ no que está calmado e non fala, só ri; e outro ‘adulto’ , no que mostra a súa sabedoría. Texto e debuxos de Ana García García 2º ESO C

27

SOCIEDADE

ENTREVISTA A CARLOS ENCISA

DIRECTOR DO “APHONIC CHOIR”O coro do Antonio Fraguas

Sendo profesor de informática e tecnoloxía, ¿de onde saíu a idea de crear un coro?A verdade é que esta é unha afección que teño dende mozo, pois ós dezaseis anos xa entrei a formar parte dun coro alí onde vivía, en Vigo. Con dezasete anos debutei como director, pois aínda que a agrupación estaba dirixida por outra persoa, eu encargábame dalgunhas cancións. Despois pasei bastantes anos como cantante nun coro de Ponteareas chamado “Camerata Ad Libitum”, e máis adiante formei un octeto dirixido por min mesmo. Finalmente, cando tiven que vir para Santiago, toda esa actividade cesou, polo que se me ocorreu crear un coro no instituto.

¿Cales son os teus estudos musicais?Eu estiven no conservatorio ata os dezaoito anos, onde estudei ata 6º de piano, harmonía, conxunto coral, solfexo...

¿Como xurdiu o peculiar nome do grupo?Os integrantes do coro fixemos unha votación por whatsapp e este saíu elixido.

¿Cando comezastes os ensaios?Empezamos o curso pasado, no mes de marzo, e xa en abril tivemos a nosa primeira actuación, en que cantamos unha canción de Bobby McFerrin: Don’t worry, be happy. Este ano xa levamos dende principio de curso e ensaiamos catro recreos á semana.

¿Que estilo de cancións cantades?O que intentamos é cantar algo moderno e divertido; por exemplo, cancións de Alaska, Los Secretos, Bobby McFerrin...

¿Que actuacións destacarías?Entre as que fixemos o curso pasado mais este, a que máis me gustou foi a que fixemos este ano o venres anterior ás vacacións de Semana Santa, en que fomos cantando polas clases. E a pesar de que foron concertos moi breves, foron moi cercanos, achegámonos moito á xente, pois eran poucos en cada aula, e todos gozamos moito. Tamén a do 29 de abril, no colexio CEIP Fontiñas, estivo moi ben, porque algúns membros do coro son ex- alumnos do centro.

¿Por cantos compoñentes está formado o coro?O ano pasado houbo unha morea de alumnos apuntados, chegamos a ser sesenta, aínda que a maioría estaban por curiosidade e por saber como era, polo que nos ensaios eramos uns trinta. Este ano reduciuse o grupo; prefería ter un coro pequeno que puidese cantar en sitios pequenos con máis protagonismo para os seus membros, polo que, contándome a min, somos dezasete. Máis ou menos, metade rapaces e metade rapazas.

¿De que cursos son os integrantes do “Aphonic Choir”?A maior parte das rapazas son de 2º ESO, cousa que me gusta bastante porque quero que o coro dure tempo e que entren voces novas de cursos baixos para que o noso camiño sexa máis longo. Ademais, hai dous alumnos de 4º e varios de 1º de bacharelato. De 2º de BAC non hai ninguén; a pequena experiencia que teño do ano pasado é que estes alumnos non teñen moito tempo para ensaiar, pois andan moi agoniados, polo que supoño que dos que este ano están en 1º non seguirán moitos, e por iso necesitamos novas voces para o seguinte curso. Aproveito para dicir que o vindeiro ano será moi importante, xa que o pasado foi o “boom”; este ano foi a inercia, digamos, aínda que creo que xa se formou o coro que quería montar: un coro pequeno; e o que nos fará falta o curso que vén será a continuidade, polo que se necesitan sobre todo novas voces masculinas no coro. Para isto, vai ser importante facer campaña e animar a mozos ós que lles guste e saiban cantar a que pasen a formar parte do “Aphonic Choir”.

Marta Rama Ferreira 2º ESO A

28

SOCIEDADE

O DEPORTE, A ACTIVIDADE INDISPENSABLE PARA OS MOZOS

A práctica de exercicio é un hábito moi recomendable para todas as personas, e na xente nova, aínda máis. Unha das razóns polas cales o deporte debería estar presente nesta etapa da vida, a parte dos beneficios físicos que aporta, é por unha razón fisiolóxica e tamén sociolóxica debido aos cambios que experimentan nesta etapa da vida. Nesta idade , en pleno proceso de maduración, os seus hábitos cambien e buscan novas sensacións dunha forma ás veces prexudicial, como por exemplo, o consumo de alcohol, tabaco ou drogas. A práctica constante de calquera deporte nestas idades axuda tamén a que aprendan valores como a disciplina, a constancia e o esforzo, fomentando a competitividade que se se desenvolve con moderación, pode chegar a ser moi beneficiosa nas súas vidas. Tanto as rapazas como os rapaces aprenden a gozar das vitorias e a facerse fortes coas derrotas. No caso de persoas con problemas de autoestima, o exercicio é unha axuda para a superación persoal, querendo progresar con cada meta que se propoñan realizando unha actividade. E se se trata de persoas tímidas, con problemas de sociabilidade, co deporte en equipo aprenden a importancia de contar cos

demais, respectando a autoridade, seguindo as regras e a trascendencia de respectar os rivais.Como na vida, moitas veces hai que aguantar os golpes como se dun combate de boxeo se tratase, saber cubrirse

e defenderse deles, xa que sabes que van vir, a única diferenza é que a eles ensínanos a contraatacar e a enfrontarse dunha forma nobre, base de toda competición e deporte. Un dos problemas aos que os mozos se enfrontan, son os emocionais, e está comprobado que o exercicio físico practicado con regularidade axuda a previr importantes enfermidades como a obesidade, anorexia, osteoporose ou trastornos cardíacos.Así pois, os múltiples beneficios do deporte melloran o día a día de calquera persoa, e convértese nun hábito indispensable para

a formación tanto intelectual como física dos mozos, axudándoos en moitos aspectos e evitando que caian nas cousas prexudiciais que todos temos ao noso alcance en determinadas épocas das nosas vidas.

Omar Mohamed Gómez 4º ESO B

LOBOS DISFRAZADOS DE PASTORESSe por algún casual entrásemos en calquera bar tipicamente español e expresásemos abertamente a nosa opinión política, enseguida se sumarían nunha conversa una gran multitude dos presentes. Algúns a favor, outros en contra, pero todos opinan. Entón, para aqueles que opinan, ¿que é o mellor? Nin sequera eles o saben. Porque á hora de votar, ¿que se lles pide? Que escollan o menos malo de todo o peor. Que si, que cada un ten a súa forma de gobernar, pero… ¿Acaso algunha delas pensa primeiro nos millóns de españois que son aqueles que lles dan diñeiro ó Goberno? Moi ó noso pesar… non. Iso dános que pensar. ¿Agora que sufrimos a perda de políticos como Mandela e como Adolfo Suárez, por que políticos chorarán os cidadáns á hora da súa morte? Os únicos dous políticos ós cales non afectaban a ambición de poder e de diñeiro, deixáronnos. Aínda así, a pesar de ver todo aquilo que fan os políticos precisamente por esa ambición, a xente quéixase e mira.

Poñamos un exemplo: Un millón de euros necesitou o noso presidente, Mariano Rajoy, para cambiar o nome do aeroporto Madrid-Barajas polo de: Adolfo Suárez Madrid-Barajas. ¿De veras podémonos permitir esa cantidade de diñeiro por cambiar o nome dun aeroporto con tantas familias sen fogar? ¿Con tantos nenos sen comida? Pero a xente protesta e non fai nada… porque eles fannos calar. Somos ovellas e seguimos a multitude. Eles finxen ser os nosos pastores sendo en realidade os lobos que, pouco a pouco nos arrebatan todo. Ata que un día, todos aqueles oprimidos e aqueles ós que lles quitaron os seus dereitos e a súa liberdade, o que é deles, se unan pola mesma causa contra eles. Contra os que primeiro coidan o seu peto e máis tarde, o noso. Para baleiralo.

Rebeca Freire Federico 4º ESO A

29

SOCIEDADE

100 DÍAS

A miña vida é normal. Máis que normal, eu diría agradable. Teño os meus amigos, a miña familia, a miña casa, a miña moza e o meu instituto. Non teño de que queixarme, e non o fago. Estou contento coa miña vida. Estamos acostumados a vivir o día a día con monotonía, sen detérmonos a pensar na sorte que tivemos. Eu vivía así, ata que un día todo cambiou. Poden pasar mil cousas; un accidente, un traballo novo, un divorcio ou unha pelexa. No meu caso foi un correo. Si, un correo.A miña nai apuntoume a unhas becas para ir a Estados Unidos. Eu non lle facía moito caso, fun facer uns exames e unha entrevista e xa está. Non lle daba a menor importancia. O 3 de xaneiro recibín un correo: “Estimado estudante, é un pracer informalo que foi elixido para o programa de Becas High School…” Foi aí cando me dei conta de que a miña vida cambiara para sempre.

Teño 16 anos e, dentro de 100 días, vai comezar unha experiencia incrible e vou pasar un ano estudando fóra

da casa. Haberá xente que pensará que estou tolo por arriscarme tanto, pero eu creo que non saben o que din. Botarei de menos a todos,pero sei que, se valen a pena, cando volva van estar aí. Sorrío cada vez que penso que só teño que subir a un avión para vivir a mellor experiencia da miña pequena vida. É emocionante.Escribo isto para intentar facervos ver que isto é único e inigualable. Eu marcho, lembrándovos con moito

cariño (a uns máis ca outros) e só espero que dentro dun ano, cando volva, sexades moitos de vós os que esteades impacientes e emocionados ante esta experiencia.

Apertas Antón Sampedro Sueiro 4º ESO B.

narrativa

que a forza da palabra te acompañe sempre

www.soteloblanco.com

30

SOCIEDADE

OBRADOIRO DE TELEVISIÓN

Durante os mércores dos meses de outubro, novembro, decembro e xaneiro estivemos a desenvolver un obradoiro de televisión organizado pola Asociación de Reporteiros Solidarios AGARESO e a Asemblea de Cooperación pola Paz. A súa temática era a educación en valores. Realizamos clases e actividades ao redor dos medios de comunicación, en concreto, a televisión.

No primeiro día do obradoiro todos fixemos unha presentación na que falamos por primeira vez diante da cámara, ese día todos tiñamos vergonza e non queriamos saír, pero finalmente todos acabamos presentándonos.

Nas seguintes clases comezamos a nosa formación nas telecomunicacións. O segundo día melloramos a nosa entoación e claridade ao falar, realizando un exercicio que consistía en soster un bolígrafo na boca mentres diciamos un trabalinguas.Aínda que non todo foi divertirse, nas seguintes sesións, demos clase sobre teoría básica da televisión:

- A linguaxe televisiva: música, voz, imaxe. - Os planos: Xeral, enteiro, americano, medio…- Os diferentes instrumentos para soster a cámara: cabeza quente, grúa…- As posicións e formas para desprazar a cámara: travelling, panorámica, picado, contrapicado...- Os medios e elementos para editar os vídeos: transicións, cortiniñas...

Despois comezamos coa práctica e aprendemos a facer entrevistas. Primeiro fixémolas entre nós, pero cando nos sentimos preparados aproveitamos para entrevistar as estudantes de prácticas que pasa-ban polo noso centro.

Finalmente, xa estabamos listos para gravar a reportaxe final, na que deberiamos aplicar tódolos coñecementos que ad-quiriramos no obradoiro. Non direi nada sobre o seu contido para que o vexades cando estea rematado a finais de curso, poderédelo ver na canle de Youtube de Agareso.Xa chegamos á fin da nosa reportaxe, e na miña opinión, penso que foi unha experiencia moi interesante e que todos o pasamos moi ben.

Martinho Cacheda Rodríguez 1º de ESO A

31

ACTUALIDADE - SOCIEDADE

MACHISMO AOS 15:¿DE VERDADE PAGA A PENA AGUANTALO?Un 21% dos adolescentes españois están de acordo coa afirmación de que os homes non deben chorar. Un de cada cinco cre que está ben que os rapaces saian con moitas rapazas, mais non ao revés. O 12’8 % non considera mal-trato ameazar (ou recibir ameazas) no caso de que a súa parella queira romper a relación. O sexismo e os estereo-tipos de xénero perviven entre os adolescentes españois; proba disto está en como son e en como viven as súas relacións sen se decataren del. Aínda que coñecen a teoría e están moi informados sobre a violencia de xénero, non o levan á práctica na súa vida cotiá.Pola outra banda, o 4% das adolescentes de entre 14 e 19 son ou foron agredidas polo rapaz co que mantiñan unha relación e case unha de cada catro confesa que o seu mozo ou ex-mozo realiza un exhaustivo control sobre elas che-gando a prohibirlles vestir dun xeito determinado ou falar cos seus amigos mediante a rede ou per-soalmente.Como aparece demos-trado en estudos sobre a igualdade e a prevención da violencia de xénero, os adolescentes españois comezan as súas rela-cións cada vez máis cedo, relacións que son, sobre todo, grazas ao contacto a través das redes sociais ou por telé-fono que deixaron de lado o plan tradicional de quedar coa parella na rúa.Este xeito de vivir o noivado, unido a que os estereotipos que debuxan o home dominante e agresivo como alguén con atractivo e á muller como “a submisa”, poden derivar nun incremento das situacións de control e, co tempo, de violencia.Algúns casos, co paso do tempo, rematan por se normali-zaren e estas situacións pasan a ser vistas como algo na-tural, o que se pode apreciar nas cifras: o 25% das rapazas asegura que o seu mozo ou ex-mozo a controla a través do móbil, o 23,2% confesa que a súa parella tratou de afasta-la das súas amizades. Estudos posteriores reafirman que a situación é alarmante: a porcentaxe de rapazas que afir-ma ter sufrido agresións físicas mantense; pola contra, o número de adolescentes que aseguran ter sufrido situa-cións de control extremo por parte do seu mozo ou ex-mozo aumentou nun 7%. Aínda máis preocupante é que unha porcentaxe maior do 12% de adolescentes (rapaces e rapazas) non consideran como maltrato condutas como que un rapaz lle diga a súa moza con quen pode falar, onde

ir ou que facer. Tamén revela que aos rapaces lles custa máis recoñecer máis que realizan este tipo de accións que non son recoñecidas como violencia de xénero até que chegan a un punto grave; a percepción do risco ou do carácter nocivo destas accións é aínda menos cando este comportamento se mantén a través das redes sociais.Se xa a percepción do risco é baixa cando se trata de si-tuacións vividas coas parellas ou ex-parellas, non é moito maior se os insultos o ou ameazas proceden de fóra da relación, incluso de descoñecidos. Un de cada catro ado-lescentes non considera arriscado responder unha men-saxe de alguén que non coñece e lles ofrece cousas; tam-pouco ven perigo en responder unha mensaxe insultante.

Ademais, un 4,9% das rapazas e un 16,1% dos ra-paces non cren que haxa risco en colgar na rede unha fotografía súa de carácter sexual. É máis, o 1,1% delas e o 2,2% deles afirman telo feito en dúas ocasións ou máis.Actualmente, as novas tecnoloxías xogan un pa-pel moi relevante á hora deste control. As rela-cións de parella están baseadas máis na rede que na propia interacción

entre as dúas persoas o que facilita situacións como a co-ñecida “sexismo a golpe de Whatsapp”.A tecnoloxía non nos fai mellores nin peores, pero axuda a que os bos e os malos instintos se expandan con máis eficacia. Por exemplo, os celos e o desexo irrefreable de controlar á parella. Nunca antes fora tan doado monito-rizar os demais. Whatsapp, Twitter, Spotify, facebook ou iTunes son un campo de minas para aquelas persoas celosas da súa intimidade, así como terreo aboado para ameazas e chantaxes.Con quen chateabas? Que facías en WhatsApp ás tres da madrugada? Por que non me respondes, se levas unha hora en liña? Por que tes desconectado o localizador do móbil? Por que non me envías unha foto, se é verdade que estás con quen dis? Por que levas o móbil á ducha? Que fai ese imbécil entre os teus amigos de Facebook? Por que clicas "gustame” en todo o que colga o teu ex? Que facías escoitando Spotify se me dixeras que traballabas? Se cortas comigo, “twitearei” aos nosos amigos as fotos que ti sabes.Estas preguntas, e tamén a ameaza, forman parte dos testemuños que escoitan a miúdo os responsables de ONG e administracións que atenden as novas vítimas

32

ACTUALIDADE - SOCIEDADE

de maltrato machista. Susana Martínez Novo, presiden-ta da Comisión para a Investigación dos Malos Tratos a Mulleres, advirte que esta forma de acoso, malia a súa aparencia amable, causa graves crises de ansiedade nas súas vítimas. Como a que sufriu unha rapaza que acudiu a esta  ONG denunciando que o seu noivo lle enviaba 160 mensaxes ao día. Que elas tamén controlan? Seguro que si, pero a es-tatística dinos que moi raras veces remata ese control co asasinato.No fondo, o que se for-mula aquí é a ilusión de telo todo baixo control mediante un emprego rigoroso dos avances tecnolóxicos.A tentación de culpar a tecnoloxía é evidente. No verán saíu á luz un artigo sobre un estudo que revelaba que WhatsApp rompeu xa 28 millóns de parellas de todas as idades. A pregunta é: tan fráxiles eran esas parellas que non resistiron a proba do dobre check ou da última cone-xión?As xuristas da Comisión para a Investigación dos Malos Tratos ás Mulleres non comparten esta hostilidade cara ás novas tecnoloxías, cando se trata de afrontar a vio-lencia machista. Ao contrario, cren que poden ser útiles

para rematar con relacións enfermizas. A súa experiencia con grupos de terapia con mozos ensinoulles que ás ra-pazas non lles gusta verse reflectidas nos exemplos dou-tras rapazas que manteñen unha relación tóxica co tipo

co que saen. As malas experiencias serven de espello deformante, e non hai mellor vehículo para difundilas que as propias redes sociais.En conclusión, de todo o malo pódese sacar algo positivo e temos que facer que esta situación fatídica se torne favora-ble e rematar con estes casos de violencia o an-tes posible porque cada vez se dá desde idades máis temperás en que

os menores teñen aínda difusa a idea do que é control, o que é interese ou preocupación.A violencia de xénero non é unha fatalidade biolóxica coa que nos temos que conformar. PODEMOS CAMBIALA!

Ángela Nogueira Castro Lucía Núñez Seoane Ana López García 2ºBach A

DOAZÓN DE SANGUE EN GALICIAPor que facerse doante?O sangue é un elemento que non se pode fabricar pero é imprescindible para a vida. Todos os días, moitas persoas precisan nos hospitais transfusións de sangue en intervencións cirúrxicas, por enfermidades crónicas, para realizar transplantes, por hemorraxias debido a accidentes… Sen a axuda dos doantes moitas desas persoas non poderían vivir.

Quen pode doar sangue?Cando unha persoa decide facerse doante debe pasar un exame médico sinxelo e contestar algunhas preguntas básicas sobre a súa saúde. Polo xeral, as condicións que se piden son:

- Ter entre 18 e 65 anos. - Saúde normal (axeitada tensión arterial, non padecer

enfermidades crónicas como asma…) - Pesar máis de 50 quilos. - Non padecer nin ter padecido enfermidades

transmisibles polo sangue, como a hepatite B, hepatite C, sífilis, SIDA…

Onde se pode doar?A unidade central para a doazón de sangue está no Centro de Transfusión de Galicia (CTG), no campus sur da Universidade de Santiago de Compostela, no seguinte enderezo: Av. Monte da Condesa, s/n 15706. O CTG encárgase de que en tódolos hospitais galegos haxa a cantidade de sangue que precisen diariamente e ademais garante una reserva de seguridade de cada grupo sanguíneo para casos de urxencia. Tamén hai dez unidades móbiles percorrendo a xeografía galega para recoller doazóns nas distintas localidades. Como en Galicia a poboación é dispersa, o seu labor é moi importante. Na páxina web do Centro de Transfusión, está publicado un calendario cos lugares e as datas en que se atopan cada día estas unidades. As doazóns que recollen son enviadas para a súa análise e distribución ao CTG. Ademais, en centros sanitarios de A Coruña, Ferrol, Santiago de Compostela, Lugo, Ourense, Pontevedra e Vigo existen locais de atención ao doador.

33

ACTUALIDADE - SOCIEDADE

LembraA doazón é

•Voluntaria. Ninguén pode obrigar a outro a doar.

•Anónima. Nin o receptor coñece ao doador nin viceversa.

•Universal. Calquera pode recibir ou doar sangue, sempre e cando as condicións médicas o permitan, claro é.

•Altruísta. O doador non cobra.•Gratuíta. O receptor non paga. •Responsable. Para evitar gastos de tempo

e de cartos, o doante debe dicir a verdade e facilitar os datos médicos que se lle soliciten.

Algúns datos • A Organización Mundial da Saúde (OMS) recomenda

unha taxa de 40 - 60 doazóns de sangue por cada 1.000 habitantes e ano, para cubrir as necesidades de sangue dunha comunidade. No 2012, que é o último ano do que temos datos publicados pola Xunta, 88 concellos galegos acadaron esta taxa.

• Santiago de Compostela foi o concello de maior taxa de doazóns, 106 por cada 1.000 habitantes, segundo os datos facilitados pola Xunta para o ano 2012.

• Os homes poden doar un máximo de 4 veces ao ano e as mulleres 3 veces ao ano.

• Deben transcorrer como mínimo dous meses entre doazón e doazón.

• É preciso almorzar antes de facer a doazón e despois de xantar haberá que deixar pasar dúas horas para realizala.

• Os hospitais galegos atenden diariamente unha media de 3.000 urxencias e fan unhas 500 intervencións cirúrxicas e tres transplantes de órganos ou tecidos.

Saber algo máis• En cada doazón sepáranse os compoñentes do

sangue (glóbulos vermellos, plasma e plaquetas) e como normalmente cada enfermo require só un deles, unha soa doazón pode beneficiar a máis dun enfermo.

• O grupo sanguíneo cero negativo coñécese como grupo doador universal porque pode ser recibido por calquera persoa. Úsase moito nas urxencias pero só o 7% dos doadores o posúen.

• Fan falta entre vinte ou trinta doantes para conseguir o sangue necesario nas operación de transplantes de fígado ou para salvar a vida dos accidentados nalgúns accidentes de tráfico.

• Nunha intervención cirúrxica utilízanse por termo medio dúas bolsas de glóbulos vermellos.

Contacto:Para contactar co CTG hai un teléfono gratuíto que atende de 8.00 ás 15.00 horas: 900 100 828

Unha dirección de correo electrónico: doadoressangue.ctg@sergas.es

Unha páxina web que ofrece información actualizada neste enderezo: http://ctg.sergas.es/

 Puede recibir sangre de

Tipo de sangre 0- 0+ B- B+ A- A+ AB- AB+

AB+ SI SI SI SI SI SI SI SI

AB- SI   SI   SI   SI  

A+ SI SI     SI SI    

A- SI       SI      

B+ SI SI SI SI        

B- SI   SI          

0+ SI SI            

0- SI              

34

ACTUALIDADE - SOCIEDADE

Un exemplo de solidariedadeNa terrible noite do 24 de xullo de 2013 viviuse en Santiago de Compostela o peor accidente ferroviario da nosa historia. Un tren Alvia procedente de Madrid descarrilou na curva de «A Grandeira», a 3 quilómetros da estación de tren da cidade. Segundo informou a Xunta morreron 79 persoas e resultaron feridas 145. Nada máis coñecerse a gravidade do accidente, os galegos amosaron a súa solidariedade e formaron grandes colas para doar sangue. O CTG viuse saturado e foron habilitadas distintas unidades móbiles para axilizar o proceso de recollida de sangue.

Esa noite é un exemplo da importancia desta actividade voluntaria, xa que grazas a estas doazóns puidéronse salvar moitas vidas.

Fonteshttp://www.quimicaweb.net/Web-alumnos/GENETICA%20Y%20HERENCIA/Paginas/13.htmhttp://ctg.sergas.es/Informe sobre doazón de sangue 2013. Xunta de Galicia Iria Otero Fernández 2º ESO D

O CONFLITO PALESTINO-ISRAELÍ:DE VÍTIMAS A EXECUTORESMalia que os medios de comunicación non lle prestan a atención suficiente a este conflito, poida que polo poder xudeu, son moitas as persoas que comezan a loitar por di-ferentes medios para deter o maltrato que Israel lle está a facer ó pobo palestino. A violencia e o medo son protago-nistas no día a día de todas as familias non só palestinas xa que a represión exercida polos colonos israelís tamén inclúe os cristiáns e seguidores doutras relixións. Dende aquí queremos opoñernos a este atentado contra os De-reitos Humanos informando da situación real.Non é certo que todos os xudeus apoian estas inxusti-zas, algúns intelectuais amósanse en contra dende os estranxeiro, polo que non debemos xeneralizar aínda que sexa ben certo que son a gran maioría quen as comete. Para entendermos os seus comezos, cómpre coñecer o movemento sionista, que xorde no século XIX con Theo-dor Herzl e que consiste na promesa dunha Terra de Israel para o pobo xudeu. Estes acadarían a súa “Terra Prome-tida” tras a II Guerra Mundial cando a ONU decida, como compensación polo holocausto nazi, a bipartición do Esta-do palestino. Os xudeus xa antes ocuparan Palestina can-do esta era unha colonia británica, mais será co establece-mento do Estado israelí cando comece a expatriación dos que alí residían por dereito dende tempos remotos. Terá comezo unha guerra na que se verán implicados os paí-ses árabes veciños (Israel, Xordania …) até 1949 cando se declare unha liña de armisticio creándose dúas divisións:

a Franxa de Gaza e Cisxordania. Con todo no 1967 vanse restablecer os enfrontamentos aumentando a tensión na rexión.Xerusalén, ben coñecida por todos como unha cidade sa-grada para as diferentes relixións (Islamismo, Xudaísmo e Cristianismo), vai ser tomada completamente por Israel como a súa capital, apropiándose mesmo da parte Orien-tal reclamada polos palestinos por dereito.Actualmente Israel exerce o poder sobre a maior parte do territorio palestino, o que implica millóns de palestinos en malas condicións de vida baixo a represión e outros tantos en campos de refuxiados no exilio e emigrados por todo o mundo. Aquí vese reflectido o avance israelita no territo-rio palestino ó longo das distintas épocas:

35

ACTUALIDADE - SOCIEDADE

Antes de ter rematado o 2013 Juani Rishmawi, coordina-dora de proxectos da ONG palestina Comités de Traballo para a Saúde ofreceu unha conferencia no CS O Pichel en Santiago de Compostela. Desgrazadamente os alí pre-sentes non superabamos a quincena, formando parte destes os integrantes de Galiza por Palestina (organizan-do o encontro) e un representante político (do BNG). Non é este un problema de suficiente importancia como para acadar maior atención? Quizais tería máis oíntes de estar a sociedade mellor informada polos medios de comuni-cación. Juani é española residente en Palestina co seu marido e a súa filla, nados alí. Malia ser cristiá puido informar-nos do que alí lles acontece tanto a eles como ao resto do pobo palestino. Entre distintas anécdotas, narrou a dura realidade que viven día a día deixándonos atóni-tos a todos nós.Ademais dos numerosos atentados de carácter mili-tar contra a poboación civil, bombardeando vilas e cam-pos, destacan moitas outras accións do exército. Estas son por exemplo a destru-ción das colleitas ou o con-trol dos pozos de auga dos que se abastecen os cida-dáns palestinos. Tamén ten unha grande importancia os centos de “check-points” que os militares distribúen por todo o territorio para controlaren os traslados dunha cidade a outra. Desta maneira dificúltase o acceso a bens de primeira necesi-dade, mesmo impedindo que unha persoa ferida ou unha muller de parto cheguen a tempo a un hospital. Porén, non só os militares supoñen unha ameaza. Os co-lonos israelitas (civís), atacan contra os palestinos sen que estes teñan protección algunha das leis. Este é o caso, por exemplo, de como os colonos se apropian das terras e fogares aproveitando que estas quedan desocu-padas en calquera momento (como pode ser o feito de ir comprar o pan). Desta maneira os verdadeiros propieta-rios palestinos atópanse coas súas casas ocupadas, e tan só recibirán unha cínica resposta ás súas queixas: “Esta casa nunca foi túa, nós estivemos sempre vivindo aquí”. Para destacar a violencia destes feitos, mencionar como

un sacerdote español foi testemuña de como lanzaron pola fiestra un berce no que aínda durmía un meniño.Grazas a Juani, descubrimos tamén que poden resultar moito peores os danos indirectos. Como os militares ocupan as reservas de auga, a poboación vese obrigada a comprar auga embotellada. Isto, que non semella unha traba, en realidade si o é, pois unha botella custa para eles o equivalente a 100 € no noso país. Aínda hai máis, pois os velenos botados sobre as colleitas producen can-cro nos habitantes, medrando desmesuradamente a por-centaxe de poboación afectada.

A ONG palestina de Comités da Saúde traballa con moi-tas mulleres que padecen cancro de mama. As malas condición de vida son pal-pábeis: as mulleres deciden non pagar tratamento nin-gún para a súa cura (pois é moi custoso) e así aforrar os cartos para pagar os es-tudos dos seus fillos, pois desexan para eles unha vida mellor da que lles tocou. Estas mulleres precisan de axuda psicolóxica debido a que a violencia machista tamén está a medrar froito da angustia e a forte repre-sión (cousa que non escusa o maltrato).Para finalizar, cómpre des-tacar a actuación do BDS, un boicot internacional ao “apartheid” de Israel con-tra Palestina que consiste en neutralizar o comercio de calquera produto israelí, así coma o boicot a aque-las compañías que colabo-ren dalgunha maneira con

este país ou teñan a súa orixe nel. Tomaron como signo o chamado “neno de Handala”, un neno que dá o lombo ao mundo que lle deu o lombo a el. Isto resume perfec-tamente o que está a acontecer: a ONU non está a facer nada para a resolución do conflito, senón que inutilmen-te redacta artigos (resolucións) que non se levan a cabo. Poida que a influenza dos xudeus no mundo sexa moita (de feito así é nos EEUU, polo que o Presidente é pasivo), mais o resto do mundo debe ter poder suficiente para paralizar esta aberración contra os Dereitos Humanos. Trátase de colaborar por todos os medios posíbeis, loitar pola liberdade dun pobo reprimido, non só Galiza por Pa-lestina, senón o Mundo por Palestina.

Paula Martín de Argenta Hernández Adrián López Gippini 2ºBach A

36

ACTUALIDADE

A publicidade é unha industria clave nunha sociedade de consumo, que produce máis do que require e, por iso, ne-cesita aumentar continuamente o consumo.Dende a súa orixe, a publicidade foi cambiando e adap-tándose ós novos tempos introducindo innovadoras es-tratexias de márketing. Unha das últimas revolucións na industria produciuse coa chegada de internet e as novas tecnoloxías. A chegada deste fenómeno significou a irrupción da publicidade nun novo e fértil formato.A industria do márketing explota internet de diversos modos. Un deles é o de patrocinar numerosos sitios web, que de non ser pola publicidade serían de pago. Aínda que a publicidade en ocasións resulta molesta como reflicte unha enquisa realizada por Adobe na cal o 68% dos in-ternautas estadounidense así o consideran, por exemplo, tan só o 13% dos internautas franceses aceptarían pagar por acceder a unha páxina web sen publicidade segundo datos aportados por Netbooster e Axance.Pese a todo existen certas limitacións que sofre a publici-dade en internet xa que o espazo ocupado en moitas oca-sións vese limitado polas propias páxinas. Como exemplo disto atópase o xornal “El País” que fixo públicos os re-quisitos a cumprir para publicitar no seu xornal online. Entre estes requisitos inclúense o feito de que un anun-cio que ocupe toda a pantalla non poida permanecer máis de 10 segundos, nin tampouco lles está permitido ocupar máis dun 30 % da memoria da CPU, así como todos os anuncios deben de permitir a opción de ser pechados, en-tre algunhas das condicións que impón este xornal, así como na maioría dos sitios.Pero a publicidade non sempre é efectiva. Dependendo do público ao cal se dirixa a empresa anunciante, elixen un perfil diferente que os represente. Por este motivo algunhas empresas tratan de evitar que a súa marca se identifique con determinados personaxes ou ideas. Un claro exemplo, é o sucedido coa empresa téxtil “Aber-crombie & Fitch”, a cal ofreceu pagar ao elenco do reali-ty “Jersey shore” unha importante suma para evitar que usasen os seus produtos en pantalla, xa que non repre-sentaban o ideal da empresa.

Isto naquel momento foi considerado por algúns medios como unha técnica de márketing xa que a noticia perco-rreu todo o mundo nun gran número de medios de comu-nicación, cando o problema puido solucionarse simple-mente pixelando a imaxe da marca cando esta estivese en pantalla.Esta técnica é utilizada por moitas empresas para rea-lizar unha publicidade indirecta, pese a que na maioría dos casos non é recoñecido como tal polas empresas. Un dos mellores exemplos é a compañía “Red Bull”, que se dedica á venda de bebidas enerxéticas. Esta compañía adoita realizar este tipo de publicidade patrocinando nu-merosos eventos deportivos. Ademais de ser patrocina-dor de equipos en diversos deportes, así como de depor-tistas que se dedican á práctica de deportes extremos, recentemente conseguiu colocar a súa marca no traxe de Félix Baumgartner, que saltou dende a estratosfera, nun evento seguido por uns 8 millóns de persoas tan só a tra-vés de You Tube.

Con este patrocinio de forma indirecta, xa que eles ale-garon estar axudando a cumprir o obxectivo deste home, conseguiron 140.000 fans de Facebook, 235.000 segui-dores en Twitter e 300 millóns de visualizacións da súa canle en YouTube durante ese período nese día.De feito como afirmou Juan Nonzioli, director xeral crea-tivo de Shackleton:“Antes, as marcas eran propensas a patrocinar eventos. Agora son máis propensas a crealos”.En definitiva, pese a que os tempos cambian e con eles os métodos publicitarios, a publicidade segue a ter un mes-mo obxectivo en mente, chegar a un público máis amplo posíbel.

Jaime Mallo Samuel García 1º BAC A

A PUBLICIDADE HOXE

37

ACTUALIDADE

O accidente do tren Alvia en Santiago do 24 de xullo cau-sou 79 mortos e máis de 150 feridos. O tramo da rede ferroviaria Ourense-Santiago de Compostela estaba ini-cialmente planificado como alta velocidade, pero poste-riormente modificouse a liña convencional.O maquinista que conduciu o Alvia accidentado entre Medina do Campo (Valladolid) e Ourense testificou ante a Policía Xudicial que onde descarrilou o tren é “un tramo complicado” porque se debe reducir de 200 a 80 quiló-metros por hora, unha freada que se debe realizar “uns tres ou catro quilómetros antes do punto”, segundo as ve-locidades que constan nun “libro horario” que debe estar sempre en cabina” e que se debe ver “de forma continua”. Tamén engadiu que por motivos de servizo, si se pode usar o teléfono, como fixo o seu colega Francisco José Garzón, que conducía o convoi cando aconteceu o accidente.As primeiras informa-cións provisionais extraí-das da análise das caixas negras do tren Alvia re-flicten que o convoi circu-laba nos quilómetros pre-vios ao descarrilamento a 192 quilómetros por hora, pero segundos antes do accidente foi activado un freo. Tamén se soubo que o condutor falaba polo seu teléfono profesional con persoal de RENFE.Tras coñecer os feitos o Concello suspendeu as festas do Apóstolo. Ta-mén houbo unha gran disposición de axuda por parte dos veciños de Angrois. Ademais de tres días de loito oficial en toda España para mostrar o apoio de toda os españois ante a traxedia.Para evitar accidentes deste tipo considerariamos nece-saria a cooperación tanto dos maquinistas; mantendo ex-trema precaución, sobre todo nos tramos máis perigosos; e de Adif e RENFE, para poñer en marcha as medidas de seguridade necesarias.Hai moitas cousas que resultan relevantes á hora de dicir por que se produciu este accidente.Unha das razóns que está a ser moi discutida, é que nun principio a liña pola que circulou o Alvia sería unha liña de ancho internacional, pero máis tarde modificouse polo ancho ibérico para que circulasen por ela trens de alta velocidade. Moitas destas decisións foron tomadas por Andrés Corvite, ex-director de seguridade na circulación de Adif (administrador de industrias ferroviarias). El foi o director de seguridade durante a construción da liña de alta velocidade. El autorizou a RENFE a desconexión

a bordo dos trens Alvia do sistema de control constante da velocidade (ERTMS) porque non se conectaba ben coas balizas das vías.Pero todo sinala que as medidas que tiña o tren cumpren o regulamento e que en todo caso a culpa teríaa o director de seguridade na circulación Corvite, que foi o que man-dou desconectar en ERTM. Isto non é todo xa que se o maquinista tivese estado a atender á vía, levase unha velocidade estimada, houbese outro maquinista por se o primeiro se equivocaba, se houbese máis sinalizacións, se non se tivese recortado en gastos á hora de construír a vía e o equipo de seguridade, nada disto tería pasado.Ao chegar a hora das responsabilidades, todos lavan as mans e bótanse a culpa uns aos outros sen achegar nin-

gunha solución para que incidentes deste tipo non se repitan máis.Realmente a maioría dos implicados ou ben na construción, na adminis-tración, condución, etc. do tren Alvia son culpa-bles en máis ou menos medida. O maquinista é culpable por levar unha velocidade tan elevada e ademais non estar aten-to, os construtores da vía son culpables por permi-

tiren a circulación dun tren sen as medidas de seguridade necesarias, o goberno é culpable por non dar os fondos necesarios para realizar correctamente a vía. Pero eles non ven estas responsabilidades, soamente se culpan uns aos outros sen poñer remedio.ADIF (Administrador de Infraestruturas Ferroviarias) era a entidade pública, dependente do Ministerio de Fomento, encargada dos sistemas de seguridades. Pola súa banda, Renfe (Rede Nacional de Ferrocariles Españois) é a ope-radora encargada da adecuación dos trens aos sistemas instalados nas liñas ferroviarias.O 23 de xuño de 2012 ADIF autorizou a Renfe para desco-nectar o sistema de seguridade ERTMS dos AVE que, en casos de exceso de velocidade, freaba o tren. Os motivos desta autorización foron problemas de compatibilidade coas balizas das vías. Pero, ¿por que motivo non fixeron algo para solucionar os problemas, sen “xogar” coa segu-ridade das persoas?Cabe destacar outros factores que influíron no accidente dos que o responsable non é o maquinista: unha sinaliza-ción escasa e incoherente e falta da necesaria protección para o cambio brusco de velocidades na curva de A Gran-deira.

ACCIDENTE FERROVIARIO EN SANTIAGO DE COMPOSTELA (ANGROIS)

38

ACTUALIDADE

Capital:Kiev

Idioma oficial:Ucraíno/a

Forma de goberno:República semipresidencialista

Superficie total:603.628 km²

Poboación:44.854.065

INTRODUCIÓNA historia de Ucraína comeza cos eslavos orientais xa que, dende o século IX, Ucraína foi o centro da área habitada por este grupo. Este Estado, coñecido como Rus de Kiev, converteuse na nación máis grande e poderosa de Europa, pero desintegrouse no século XII. Nos séculos XVI e XVII, foi o fogar da primeira democracia moderna (polaco-litua-no, República das Dous Nacións) durante a  rebelión de Jmelnytsky. Despois da Gran Guerra do Norte, foi dividida entre varios dos poderes rexionais e no século XIX, a maior parte de Ucraína integrouse no Imperio Ruso. Tras un pe-ríodo caótico de guerras incesantes e varios intentos de independencia, en 1922 xurdiu como unha das repúblicas fundadoras da Unión Soviética. O territorio da República

Socialista Soviética de Ucraína foi ampliado cara ó oeste pouco antes e despois da Segunda Guerra Mundial e no-vamente en 1954 coa transferencia de Crimea. En 1945, a RSS de Ucraína converteuse nun dos membros fundado-res da ONU e alcanzou a súa independencia trala disolu-ción da Unión Soviética en 1991.Así comezou un período de transición cara a unha economía de mercado, durante a cal foi afectada por unha depresión económica que em-pezou en 1988, antes da súa independencia da URSS; esta prolongouse ata 1999. A economía ucraína experimentou entre 2000 e 2007 un crecemento sostido cun incremen-to promedio do PIB do 7,5% anual; porén, a partir da crise financeira global de 2008 padeceu unha segunda depre-

SUCESOS EN UCRAÍNA

Poderíase dicir tamén que esta perigosa curva, en que os trens tiñan que levar a cabo grandes variacións de veloci-dade, poderíase ter evitado, pois, a construción da vía po-deríase ter levado por outro lugar, pero iso suporía tamén un incremento nos gastos de realización de obras.Ademais, tamén axudaron ao accidente os horarios axustados, que ás veces, nin contemplan as subidas e as baixadas dos viaxeiros nalgunhas estacións. O tren debe-ría ter concedida unha parada de catro minutos para as operacións técnicas que se deberían realizar.Finalmente, nas medidas de seguridade é importante di-cir que neste ano, a causa da traxedia, prohibirase aos ma-quinistas falar por teléfono móbil, comezará a probarse un rexistro de identificación dos viaxeiros e tamén serán probados uns sistemas de retención de equipaxes para evitar danos nos pasaxeiros en caso de accidente.Se todas estas medidas de seguridade fosen aplicadas correctamente, ou soamente aplicadas, todo cambiaría. Pero, xa non podemos cambiar o pasado; aínda que pode-mos tratar de evitar sucesos coma este no futuro poñen-do en marcha todas esas medidas de seguridade, xa tan coñecidas.Tampouco hai que esquecerse de que non se pode permi-tir que os responsables dun cargo cumpran con este e que, logo, todos “miren para outro lado”, tratando de botarse as culpas entre eles. Nin que se autorice a falta de segu-ridade por aforro.

O descarrilamento do tren, que provocou a morte de 79 persoas e deixou 150 feridos, xerou unha onda de soli-dariedade e cooperación coas vítimas. Pouco despois de coñecerse o accidente, as autoridades galegas fixeron un chamamento urxente para acudir ao Centro de Transfu-sión de Galicia, situado no Monte da Condesa na capital galega, ou ao Hospital Clínico, para doar sangue.E a resposta non se fixo esperar. Nunhas horas cubriuse a demanda de doazóns de sangue xenérico e algúns cen-tros, saturados, pediron aos cidadáns que acudisen nos próximos días.Tamén se puxo en marcha un centro de atención aos fa-miliares das vítimas no barrio de San Lázaro, en Santiago de Compostela.Isto é unha demostración do bo funcionamento dos servi-zos públicos, que actualmente se queren privatizar.Os veciños da zona tamén quixeron colaborar cos servizos de emerxencia tratando de facilitar a súa tarefa e de ali-viar a dor dos familiares que pouco a pouco se foron ache-gando á zona.Os primeiros veciños que se achegaron ao lugar do acci-dente axudaron como puideron as vítimas, ben sacándoas directamente dos vagóns ou ben achegando mantas e auga. Posteriormente moitos tiveron que ser atendidos psicoloxicamente. Carla Rey Suárez Juan Pinto Lojo 4º ESO A

39

ACTUALIDADE

sión en que o PIB baixou −15% en 2009; entre 2012 e 2014 a variación do PIB foi de 0,1%, é dicir, practicamente nula.Desde o colapso da Unión Soviética, segue mantendo o segundo exército máis grande en Europa, despois de Ru-sia. O país ten 46,2 millóns de habitantes, 77,8% dos cales son ucraínos étnicos, con minorías considerables de  ru-sos, bielorrusos e romaneses. O ucraíno é o único idioma oficial, aínda que tamén se fala moito o ruso. A relixión dominante no país é o cristianismo ortodoxo, que influíu en grande medida na arquitectura, literatura e música do país

CRONOLOXÍA DOS ACONTECEMENTOSA todo o mundo lle soa Kiev, quizais porque o oíches na radio, televisión ou mesmo por que o viches nalgún xornal. Pero, por que un país coma Ucraína é agora tan famoso?A resposta é ben doada, no país hai fortes tensións debi-das a problemas políticos e demográficos. A continuación explicareivos a situación do país:Todo comeza o 18 de maio de 2013 cando a poboación ucraína empeza a protestar polas medidas adoptadas polo goberno. Pouco despois, a negativa do goberno de entrar na UE desencadea unha serie de manifestacións na ca-pital, estas provocan numerosas ocupacións de edificios públicos e unha serie de desperfectos nas rúas de Kiev, a capital.As tensións seguen ata que, o 12 de xaneiro do 2014 a po-boación maniféstase no Parlamento esixindo eleccións presidenciais anticipadas. Pouco despois, o alcalde da ca-pital é destituído, ademais o goberno central dimite e as revoltas esténdense por todo o país, dando lugar á inter-vención do exército o 31 de xaneiro.Máis tarde (estamos a falar do 18 de febreiro), os oposi-tores asaltan o concello de Kiev, que foi desaloxado dous días antes. Neste asalto morren 25 persoas (entre elas 9 policías); este feito provoca que o presidente Yanukóvich abandone Kiev, e pouco despois o país. Logo, o 23 de fe-breiro o país empeza a ser gobernado polos opositores do antigo réxime de Yanukóvich, dando lugar a fortes ten-sións na comunidade autónoma de Crimea (26’100 km ca-drados, cunha maioría ruso-falante e cunha forte relación con Rusia)

As fortes tensións en Crimea desembocan na interven-ción militar rusa; este acto provoca que a OTAN e os EEUU manteñan unha charla con Rusia, pedíndolle que retire as súas tropas de Crimea, o goberno ruso négase, e o 10 de marzo o exército ruso ataca as bases navais ucraínas de Crimea.

CONSECUENCIAS DO CONFLITO DE CRIMEAUnha consecuencia é a subida do gas por parte da empre-sa rusa Gazprom, que non só tería un impacto na econo-mía europea, senón tamén un forte impacto medioam-biental, pois os países que dependían do subministro do gas natural ruso, probablemente empregarían formas máis contaminantes para conseguilo.A anexión da Crimea por parte da Federación Rusa terá como consecuencias:Incremento das pensións e salarios. Rusia votou a favor da duplicación da pensión a uns 600.000 beneficiarios e igualar o salario ruso a uns 140.000 traballadores do sec-tor público.Novas infraestruturas.  Rusia prometeu varias veces a construción de infraestruturas que faciliten a comunica-ción con Rusia e ao mesmo tempo reducir a dependencia co resto de Ucraína.

Menos investimento en Rusia e menos crecemento eco-nómico. As tensións internacionais desembocaron nunha caída nos investimentos en Rusia.Finalmente, a revolución e posterior anexión de Crimea é a transmisión das ideoloxías separatistas, que agora asolan toda Ucraína oriental (Donetsk, Járkov e Lugansk); isto non só repercute a nivel nacional (economía, política, sociedade...) senón tamén internacionalmente. De fei-to, a OTAN deixoulle ben claro ao goberno do Kremlin a súa postura: “calquera movemento adicional no leste de Ucraína, representaría unha escalada seria” se finalmente Rusia invadise o leste , veríase obrigada a cumprir fortes sancións económicas, sociais e mesmo unha posible in-tervención internacional no seu terreo.Aínda así, hai algunhas organizacións que prefiren resol-ver o caso dunha maneira pacífica, como é o caso da UE, que argumenta que a situación económica europea pode-ría empeorar coa caída de Ucraína.

Carlos Luís Pazos Lancho 4º ESO A

40

ACTUALIDADE

A principios deste curso escolar, concretamente o 13 de no-vembro a Audiencia Provincial de A Coruña ditou senten-za do caso Prestige, xusto 11 anos despois da catástrofe ocasionada polo petroleiro. Esta sentenza conclue o maior desastre ecolóxico da historia de España, con só unha condea de nove meses de cárcere ao capitán do petrolei-ro, Apóstolos Mangouras, por un delito de desobediencia grave ás autoridades españolas. Ninguén máis resultou culpable. O fallo absolveu o exdirector de Marina Mercan-te José Luis López-Sors responsable de levar o barco mar adentro despois do sinistro. Desa maneira o Estado espa-ñol quedou libre de toda culpa.Tamén resulta curioso que ningún dos políticos que estaban no goberno nin sequera fosen imputados. A Audiencia coruñesa considerou pro-bado que o petroleiro estaba en tan malas condicións que nunca debera ter os permisos para navegar, e ditaminou que “só se poderá esixir a oportuna responsabilidade civil” pola catástrofe á clasificadora American Bureau of Ship-ping (ABS) e á armadora, que as autoridades españolas non conseguiron enxuizar. De feito, a fiscalía valorou des-pois da sentenza ó volver intentar enxuizar dita sociedade de clasificación.Todo empezou o 13 de novembro de 2002, cando o petro-leiro Prestige accidentouse mentres transitaba, cargado con 77000 toneladas de petróleo, fronte á Costa da Mor-te no medio dun forte temporal. Logo de varios días de manobra para o seu afastamento do litoral galego, aca-bou afundindo a 250 km da mesma. O verquido da carga causou unha das maiores catástrofes medioambientais da historia, tanto pola cantidade de contaminantes libe-rados como pola extensión da área afectada, unha área comprendida desde o norte de Portugal ata as Landas de Francia. O episodio tamén causou unha crise política, unha gran controversia na opinión pública e unha enorme con-

testación popular, a través do movemento Nunca Máis.Quizais, a imaxe máis representativa da catástrofe do Prestige sexa a presenza dos voluntarios traballando na limpeza das praias e na recuperación de aves petroleadas ao longo de toda a costa galega. As autoridades contabi-lizaron unhas 115.000 persoas entre novembro de 2002 e xullo de 2003, que acudiron de forma espontánea ou orga-nizada desde toda Galicia e do resto de España; uns 1.000 voluntarios eran estranxeiros. A esta cifra habería que sumar os mariñeiros e mariscadores, que protagonizaron a loita contra o fuel; os militares que acudiron (32.583, se-gundo datos oficiais) e os contratados por TRAGSA para continuar cos traballos.Esta masiva presenza de xente en toda a costa de Galicia deuse en denominar como “marea branca”, en referencia á cor dos equipos de protección que se lles proporcionaron. Nunca na historia de Galicia, nin de España, se viu seme-llante mobilización solidaria.A resolución deixa sen pagar os gastos ocasionados para combater o impacto da marea negra, así como os danos ocasionados pola propia catástrofe. E iso que a sentenza considera certificado que o Prestige xerou ao Estado Es-pañol gastos por 368 millóns de euros, á Xunta de Galicia 145 millóns e 67 millóns ao Estado Francés. Por outro lado o fiscal de medio ambiente de Galicia cifraba a indemni-zación que o Estado debería recibir en 4300 millons de eu-ros, tendo en conta todas as perdas económicas así como os efectos ambientais. De todo isto a única indemnización que se pagou foi a de 171 millóns que lles corresponden aos afectados do Fondo Internacional de Indemnización de Danos debido á Contaminación por Hidrocarburos, asi como posiblemente tamén os 22 millóns que a asegura-dora tivo que depositar como fianza antes do xuízo.

Martín Pereiras Mayo 4º ESO A

A RESOLUCIÓN DO CASO PRESTIGE

41

ACTUALIDADE

CAUSASCausa inmediata:As manifestacións en Venezuela de 2014, son unha serie de revoltas contra o goberno socialista de Venezuela, lide-rado por Nicolás Maduro; comezou o día 4 de febreiro de 2014, na cidade de San Cristóbal, estado de Táchira, logo que un estudante da Universidade de Los Andes fose víti-ma dun intento de violación.

Causas xerais:O 12 de febreiro, a cidade de Caracas súmase ás protes-tas, convocadas polos líderes da oposición venezolana : Antonio Ledezma, María Corina Machado e Leopoldo Ló-pez, e organizadas en conxunto por movementos estu-diantís. Realízanse en varias cidades do país, e unha das razóns presentadas polos manifestantes opositores é o descontento coa suposta violación dos dereitos civís, a “ suspensión de garantías “, a escaseza crónica de produtos básicos, altos niveis de violencia criminal e a suposta in-terferencia do réxime de Fidel Castro na política de Vene-zuela. Un dos principais obxectivos das protestas dentro do movemento estudantil é o cambio do modelo político e económico do país e a renuncia do presidente Nicolás Maduro e o seu gabinete.

O descontento social:En 2013 rexistráronse 4.410 protestas. Varias semanas antes do inicio da conferencia do 12 de febreiro, falouse sobre as accións descentralizadas e a protesta diaria con-tra o crime, a corrupción (que engole o 60% do orzamento nacional ) e da crise económica. Segundo datos do Ban-co Central de Venezuela, en 2013 a inflación máis alta do mundo rexistrouse en Venezuela, o único país con máis do 50% de inflación este ano, isto supuxo unha gran escase-za de alimentos.

Altos niveis de inseguridade :No 2013, o Observatorio Venezolano da Violencia (unha organización ligada á oposición) informou de 79 mortos por 100 mil habitantes, case 25 mil venezolanos mortos por violencia nun ano, mentres que o Ministerio do Inte-rior recoñece 39 por 100 mil habitantes.

A represión do goberno:O 6 de febreiro, unha protesta na cidade de San Cristóbal, estado de Táchira terminou coa detención de varios es-tudantes universitarios realizados polos grupos de poli-cías e vixiantes e a súa transformación en xuízos militares acusados de atacar a residencia do gobernador de Táchira; José Gregorio Vielma Moura. Isto aumentou o desconten-to dos estudantes.

MANIFESTACIÓNS EN VENEZUELA 2014

MÉTODOS DE PROTESTAMitin, manifestacións pacíficas, disturbios, barricadas, cybertivismo e Hacktivismo .

Cacerolazo : tamén coñecido como cacerolada, cacero-leada ou caceroleo - é unha forma de protesta na que os manifestantes expresaron o seu descontento co ruído rítmico (tipicamente batendo potas ), e nun tempo de-terminado con antelación ou espontaneamente. Os ma-nifestantes poden participar dende as súas propias casas sen centrarse nun determinado lugar, ollando para as fiestras e balcóns ou quinteiros das casas, batendo ritmi-camente os obxectos que teñen nas mans( xeralmente, tixolas, potas e outros utensilios domésticos, de aí o seu nome), e pode, así, acadar un alto grao de implicación e participación protesta.

Barricada: É un parapeto improvisado que se fai con barri-cas, vehículos orientados, paus, pedras, etc. Usada para bloquear o camiño do inimigo e é máis usado nas revoltas populares ca na arte militar.A súa primeira utilización documentada remóntase a 1588, en París, durante o día célebre das barricadas.

Cybertivismo: A cibernética refírese ao conxunto de téc-nicas e tecnoloxías de comunicación, principalmente con base en Internet e telefonía móbil ; medios sociais (es-pecialmente en Twitter e Facebook), YouTube, correo-e e podcasts son usados para varias formas de activismo, co fin de permitir a comunicación e máis rápidos move-mentos de cidadáns, e difundir informacións locais para un gran público. Tecnoloxías de Internet son usadas para a captación de recursos, construción dunha comunidade, de lobby e organización.

Hacktivismo: Hacktivismo (unha unión das hackers e activismo ) é xeralmente definida como "ferramentas dixitais ilegais ou legalmente ambiguas non violentos co fin de perseguir políticos. Esas ferramentas inclúen in-vasións web, redireccións, denegación de servizo, roubo de información, parodias de sitios web, substitucións vir-tuais, sabotaxe virtual, e desenvolvemento de software". Moitas veces, é entendida como a escrita de código para promover a ideoloxía política, xeralmente promoción de políticas, tales como a liberdade de expresión, dereitos humanos e ética da información .

42

ACTUALIDADE

Corrupción política, en termos xerais, é o mal uso do poder público para conseguir unha vantaxe ilexítima, xeralmen-te secreta e privada. O termo oposto a corrupción política é transparencia. Por esta razón pódese falar do nivel de corrupción ou de transparencia dun Estado.

En España a corrupción é un tema de actualidade co que convivimos día a día e ao que xa estamos tristemente acostumados. A aparición dun novo caso só fai que lle restemos relevancia ao anterior. Deste xeito, atopámonos con numerosas tramas, as cales vanse solapando e nos confúndennos. Ademais, temos dificultades á hora de sa-ber de que fontes fiarnos, xa que dependendo das súas ideoloxías ou crenzas, os medios de comunicación tenden a informarnos dun xeito subxectivo e segmentado. Esta fragmentación da información obríganos a seguir diaria-mente os casos.

Se todo isto xa confunde dabondo a toda a poboación, aínda resulta máis ambiguo para aqueles que non es-tamos familiarizados co mundo político. Debido a isto, gustaríanos intentar explicar algúns dos casos con maior sona, da forma máis obxectiva posíbel.

Estes casos, segundo imos profundizando neles, fannos descubrir que todos están interconectados e que uns des-tapan outros. Un dos exemplos é o caso Nóos, o cal come-za en 2010 coa investigación do caso Palma Arena. Foi a raíz deste que comezou a investigación do Instituto Nóos, a cal rematou por ser un caso aparte.

O Instituto Nóos nace en 2003 no momento en que Iñaki Urdangarín se asocia con Diego Torres, propietario da em-presa Asociación Instituto de Investigaciones Sociales, que servía de punto de encontro para profesionais que estudan o mercado para as empresas. Sobre esta empre-sa, a cal tiña unha actividade moi reducida, deciden crear o Instituto Nóos, asociación que se presenta como unha entidade sen ánimo de lucro.

O Instituto Nóos tiña como obxectivo investigacións de interese xeral sobre as estratexias de patrocinio e tamén se dedicaban a vender servizos e organizar eventos. Por exemplo o Valencia Summit, encontro anual de debate sobre eventos deportivos ou o Illes Baleares Forum, no que participaban expertos do mundo empresarial e de-portivo.

O presidente do Instituto era Iñaki Urdangarín, o vicepre-sidente Diego Torres, o secretario Tejeiro (antigo secre-tario persoal das infantas) e como vocal da asociación, a Infanta Cristina, muller de Urdangarín. Todos eles impu-tados na actualidade por malversación de fondos públicos e fraude fiscal.

A mecánica de desvío de fondos consistía en que Ur-dangarín se poñía en contacto coas administracións e ofrecíalles organizar uns eventos de tipo deportivo cuns presupostos ficticios e desorbitados. É dicir, Urdangarín era unha peza clave para captar diñeiro público e privado debido a ser xenro do Rei.

POLO CAMBIO!

Medidas que tomou o goberno de Nicolás Maduro:- Prohibición das manifestacións sen permiso.- Retiro do sinal dos canais internacionais.- Despregue militar no estado de Táchira.- Detencións para supostos agresores de manifestantes

opositores.- Conferencia nacional pola paz.

Partes enfrontadas: Oposición venezolana - Goberno venezolano.

Saldo:-Mortos: 42-Feridos: 608 -Detencións: 2285-Encarcerados: 168

Carlos Pérez Olleros Martín Fernández Castro 4º ESO A.

43

ACTUALIDADE

Unha vez obtidos os encargos polos que a administración pagara unha cantidade superior, Urdangarín e Torres des-viaban estes fondos a si mesmos a través dun entramado de empresas das que eles eran propietarios. É dicir, ser-víanse da súa asociación sen ánimo de lucro para contra-tarse a eles mesmos.

Este entramado está formado por ata 11 empresas (co-ñecidas como empresas satélite ou pantasma), unha das máis coñecidas é Aizoon SL. En total estímase que Nóos e estas empresas satélite, facturaron uns 16 millóns de euros a 103 entidades públicas e privadas. Entre estas en-tidades privadas destacan empresas como Telefónica ou Repsol.

Os beneficios eran astronómicos xa que Nóos presentaba presupostos ficticios e fixaban prezos desorbitados. Un exemplo, é un contrato que firmaron co Goberno balear para organizar un foro de-portivo por importe de 1,2 millóns de euros, dos cales máis de 750.000 foron des-viados.

O xuíz, José Castro, quere concluír o sumario que abriu en 2011, acusando de mal-versación e fraude fiscal a todos os imputados. Pero de momento, a pesar de todas as acusacións, non se determinou ningún respon-sábel.

Por outra banda, o entramado Noós salpica o panorama nacional presentando unha forte vinculación con Valen-cia. É así que neste caso se viron implicados personaxes como Francisco Camps, expresidente da Generalitat Va-lenciana, e Rita Barberá, alcaldesa da cidade de Valencia.

Ambos foron chamados a declarar ao seren imputados no presunto desvío de fondos públicos ao Instituto Noós, ao que administracións valencianas aportaran máis de 3 millóns de euros para organizar, por exemplo, o Valencia Summit, e elaborar outros proxectos, como a firma dun convenio para que a capital valenciana fose sede duns Xogos Europeos, os cales nunca se celebraron, pero polos que Urgandarín e Torres cobraron grandes cantidades de diñeiro.

Na súa primeira declaración, o ex presidente dixo des-coñecer os prezos firmados por institucións valencianas perante estes proxectos. No referente ao Valencia Sum-mit sinala que a alcaldesa lle comentara a posibilidade de celebrar un congreso que unise deporte e proxección da cidade pero nega que fose unha proposta de Urdangarín ou Torres, desvinculando calquera relación con eles.

Así, xorden moitas acusacións aos dous personaxes, Camps e Barberá (imaxe), como responsábeis políticos do caso Noós na Comunidade Valenciana por malgastar os cartos dos cidadáns. Mais, finalmente, a Sala do Civil e Penal de Valencia considera que non existen suficientes indicios incriminatorios respecto ás súas actuacións como para afirmar que, precisamente, tiveron unha participa-ción persoal e directa.

Porén, as relacións de Camps coa corrupción non rema-tan aquí. Paralelamente a isto, outros descubrimentos solapan a importancia das vinculacións co caso Noós para relacionalo con outro dos grandes casos de corrupción na-cional.

Francisco Enrique Camps Ortiz é un valenciano licenciado en dereito e un político español pertencente ás filas do

Partido Popular da Comuni-dade Valenciana. Tras as elec-cións autonómicas do 2003, cando o PP obtivo maioría ab-soluta nas Cortes Valencianas, converteuse no cuarto presi-dente da Generalitat Valencia-na.

Mais o seu auxe viuse frea-do no 2009, cando é imputa-do polo xuíz Baltasar Garzón como implicado no ‘caso dos traxes’, dentro do Caso Gürtel. Ante isto Camps comparece negando dita vinculación e de-

fendendo o seu honor. Ademais, o seu cargo permítelle manter privilexios propios, como a inviolabilidade ou o so-metemento a tribunais específicos.

Tras un período de sobresemento do caso e reapertura, no ano 2011 a Fiscalía Anticorrupción solicita unha elevada multa para o presidente da Generalitat Valenciana, que é acusado dun ‘delito continuado de suborno’ pola supos-ta aceptación do conxunto de prendas valoradas nuns 14.000 euros. Xunto á súa figura aparecen outros imputa-dos como Ricardo Costa, o cal fora destituído do seu cargo para desvincular o PP da trama.

Aínda así, Rajoy reafirma a Francisco Camps como can-didato do PP á Generalitat Valenciana de modo que na Lexislatura VIII(2011-2015) volve gañar as eleccións. Pero pouco tempo despois anuncia publicamente a súa dimi-sión ante os medios, manténdose en funcións ata a elec-ción dun novo presidente. Camps asegura a súa dimisión como un sacrificio persoal e político para non prexudicar a Mariano Rajoy e mantén a súa inocencia.

Finalmente Camps é absolto polo xurado popular quedan-do a 5 votos a favor fronte a 4 en contra. Así, o xurado considerou que “non recibiu regalo ningún en considera-

44

ACTUALIDADE

ción ao seu cargo”. Esta resposta explicouse por non haber documentación que acreditase que Camps non pagara os traxes e pola carencia de credibilidade tanto nos docu-mentos e facturas nos que aparecían anotados á man os nomes de Camps e Costa xunto á relación de prendas de vestir, como nos empregados das tendas onde estas se facían . Pola contra si se confiou na declaración do escolta de Camps de prestarlle 200 euros para pagar.

Así, el e Ricardo Costa foron declarados non culpábeis, o cal sería ratificado polo Tribunal Supremo, quedando pe-chado o ‘caso dos traxes’. A pesar da absolución, Camps permanece fora da presidencia agora en mans de Alberto Fabra.

Posteriormente descubriuse que ‘o caso Gürtel’ tamén lle pagara a Camps catro noites de hotel valoradas en 1.091 euros, servizo facturado a unha das empresas do caso. Mais isto non chamou a atención, eclipsado polo tema dos traxes.

Así introducímonos por completo no moi soado ‘caso Gür-tel’. Este constitúe unha trama de corrupción encabezada polo empresario Francisco Correa e tres dos seus homes de confianza: Álvaro Pérez alcumado “O Bigotes”, Pablo Crespo (ex secretario de Organización do PP en Galicia) e Antoine Sánchez. Este grupo tería establecido unha serie de negocios co obxectivo de nutrirse de fondos de entida-des públicas, dalgúns concellos e comunidades autóno-mas; así como para saltar as prohibicións legais urbanís-ticas e ambientais que terían afectado aos seus negocios inmobiliarios. O método máis habitual para obter as súas vantaxes e beneficios era a utilización de “donativos” e subornos a funcionarios e autoridades públicas.

José Luis Peñas, ex-concelleiro do Partido Popular en Ma-drid, e amigo de Francisco Correa, presentou unha de-nuncia ante a Fiscalía Anticorrupción tras recibir máis de 260.000 euros da trama corrupta. Achegou como probas gravacións comprometidas e ocultas realizadas en reu-nións coas empresas levadas por Correa, as cales organi-zaban eventos públicos do Partido Popular.

Por outra parte, un empregado de confianza de Francis-co Correa e de Pablo Crespo, mostrou aos xuíces os do-cumentos de contabilidade do diñeiro supostamente relacionado con este asunto, a chamada “caixa B”. Na documentación figuran os nomes de persoas que están ou estiveron vinculadas ao PP. Francisco Correa pediu ao seu empregado figurar nelas como “Don Vito, como o da película” (referíndose a Don Vito Corleone, personaxe in-terpretado por Marlon Brando en “O Padriño”).

Tras o levantamento do segredo do sumario no Tribunal Superior de Xustiza de Madrid, coñécense indicios de po-sible financiamento irregular do Partido Popular da Co-munidade de Madrid, da Comunidade Valenciá, de Galicia, de Castela e León e do Partido Popular nacional.

Como xa se dixo antes hai varias empresas relacionadas con esta rede de corrupción, destacando: Special Events (administrada por Pablo Crespo), Pasadena Viajes S.L.( propiedade de Pablo Crespo) ou Orange Market (presidida por Álvaro Pérez,”o Bigotes”, que pagou traxes a Francisco Camps por un importe de ata 13.000 euros).

A cifra defraudada en total é de 43,2 millóns de euros, di-vidida entre diversas persoas, aínda que é o líder da tra-ma, Francisco Correa , o que recibiu a cifra máis elevada (38,5 millóns de euros). Finalmente, impúxoselle unha fianza de 116 millóns de euros aos líderes da trama, dos que 85 corresponden a Correa e Crespo. O obxectivo disto non é eludir o cárcere senón avalar as cantidades que pre-suntamente terían obtido ilicitamente.

‘Gürtel’ convértese nun sismo que axita os piares máis importantes do PP: Madrid e a Comunidade Valenciana; pero tamén a Galicia, Castela e León e Xénova. A esta úl-tima coa imputación do senador Luis Bárcenas, ex tesou-reiro e gardián do diñeiro do partido. É a súa figura a que activa as alarmas por se o PP se financia ilegalmente.

Esta imputación do tesoureiro e gardián do diñeiro do Par-tido Popular no seu día, Luis Bárcenas, deu pé á investi-gación sobre a existencia dunha contabilidade “B” do par-tido e a apertura do que se lle chamou “O Caso Bárcenas”. Neste, presuntamente, este partido percibía diñeiro de forma ilegal, que proviña principalmente de empresarios, e logo empregábano en financiar o sobrecusto de campa-ñas electorais e en repartilo entre os seus altos cargos.

Álvaro Lapuerta e Luis Bárcenas, tesoureiros do PP entre 1990 e 2009, levaron durante ese período en varios cader-nos manuscritos un rexistro de entradas de diñeiro (dona-tivos de empresarios) e saídas (pagamentos periódicos a membros de partido, etc). Pouco despois de que se filtra-sen os devanditos papeis, o xuíz Ruz impuxo a Bárcenas a retirada do pasaporte e a obriga de presentarse cada 15 días no xulgado.

As anotacións rexistran pagamentos a membros do par-tido a partir de 1997, con José María Aznar na presidencia do PP (mesmo aparecen pagamentos a “J.M”). Estes pa-peis rexistran unha mecánica periódica de pagamentos, que non teñen nada que ver co pagamento ordinario de nóminas e salarios do persoal do partido. Tan só inclúen anotacións de entregas a membros da cúpula (entre eles Mariano Rajoy, sobre 6.300 euros trimestrais) e, moi es-poradicamente, a outros cargos.

Tampouco ten relación ningunha con fondos recibidos polo PP do Estado no marco do financiamento público dos partidos. Ao contrario, reflicten exclusivamente doazóns privadas de empresarios e compañías coñecidas, sobre todo do sector da construción. Mesmo figuran dous ingre-sos de “Mercadona” con 90.000 e 150.000 euros. Todos negaron ter efectuado doazóns ao Partido Popular.

45

ACTUALIDADE

Entre as anotacións aparecen tamén ingresos a persona-xes imputados no caso Gürtel, do que xa falamos, como Pablo Crespo. E ademais das empresas, hai anotadas can-tidades chegadas de diversos puntos de España (Galicia, Málaga, Palencia, etc); como saídas de caixa para vestia-rio anotadas como “gravatas presidente”, “Traxes Maria-no” (de ata 11.000 euros).

Moitos dos relacionados con esta trama aseguraron a un recoñecido periódico que nunca cobraron en efectivo pagamentos do tesoureiro, e que todo o que recibiron do partido foi declarado a Facenda. De non telo declara-do a Facenda, os dirixentes do PP terían cometido unha infracción tributaria, pero en ningún caso un delito fis-cal porque as cantidades defraudadas son inferiores aos 120.000 euros ao ano. Ademais, só se poderían perseguir as infraccións posteriores a 2007, pois as anteriores terían prescrito.

No 2013, Bárcenas ingresa en prisión por decisión do xuíz Pablo Ruz para “evitar o risco de fuga e asegurar a preser-vación de fontes de proba”. Neste mesmo ano, estando en prisión, un periódico fai pública unha entrevista mantida con el. Segundo se recolle nesta entrevista, Luis Bárcenas manifesta a autenticidade dos papeis no seu día filtra-dos, e que a negación de esta autenticidade que no seu día fixo, debeuse unicamente a un acto de lealdade ao partido. Tamén reafirmou que o Partido Popular estivera a financiarse ilegalmente durante vinte anos.

Á parte destas dúas grandes tramas ( Caso Nóos e Caso Gürtel), a corrupción tamén se estende cara á gran comu-nidade autónoma sureña con outro dos casos remarcados na actualidade española. Trátase do caso ERE de Anda-lucía.

Para entender este caso cómpre explicar o que é un ERE. Trátase dun procedemento contemplado na actual lexis-lación española mediante o cal unha empresa nunha mala situación económica, busca obter autorización para sus-pender ou despedir traballadores.

En Andalucía estase a investigar actualmente unha pre-sunta rede de corrupción política vinculada á Xunta desa mesma comunidade autónoma. Este caso coñécese co nome ERE gate, caso ERE en Andalucía, EREScándalo ou fondo de réptiles. Este último nome procede da época da unificación de Alemaña. O canciller Otto von Bismarck dis-poñía de fondos roubados nas guerras aos seus inimigos. Con aqueles fondos financiaba propaganda ao seu favor e silenciaba os seus críticos (aos que el chamaba réptiles). A prensa utiliza este termo para referirse ao uso fraudulen-to, por parte da Xunta de Andalucía, dos fondos de diñeiro público destinado a prexubilacións. Presuntamente me-tíase a xente cercana ou pertencente ao PSOE e UGT de Andalucía en EREs como beneficiarios de prexubilacións en distintas empresas tanto públicas como privadas. Es-tas persoas cobraban indemnizacións por despedimentos

ou prexubilacións outorgadas pola Xunta aínda que nunca traballasen en ditas empresas.

Dentro da complexidade desta investigación podería-se falar de dúas vías: por unha banda, a que investiga a fraude nas axudas repartidas entre falsos traballadores e falsas empresas en crise e, por outra banda, a que segue a pista do diñeiro distribuído en comisións entre todos os intermediarios no proceso.

A investigación, desenvolta pola xuíza Alaya, demostrou que existían graves deficiencias na xestión de axudas aos ERE posto que, á conta do “fondo de réptiles”, concedé-ronse:

Prexubilacións presuntamente fraudulentas, pagadas a persoas que nunca traballaran nas empresas afectadas (12.3 millóns de euros)

Subvencións a empresas que non estaban presentando un ERE e, incluso, a persoas que non chegaron a crear nin-gunha empresa. (73.8 millóns de euros).

Comisións, moi por enriba do valor de mercado, a inter-mediarios entre a Xunta e os traballadores: aseguradoras, consultoras, bufetes de avogados e sindicalistas (entre 50 e 68 millóns).

Constituíndo, deste xeito, un fraude total de, polo menos, 136 millóns de euros. Así mesmo a xuíza non descarta o pago de subornos a cargos políticos da Xunta por parte dos comisionistas.

Todo comeza no ano 2001 cando a Xunta de Andalucía inicia un procedemento para respaldar economicamente empresas con problemas que se vían obrigadas a presen-tar expedientes de regulación de emprego (ERE). Ata o ano 2011, este fondo fora dotado con 721 millóns de euros e, para a súa finalización, ía ser ampliado ata a cifra de 1.217 millóns. A Xunta afirmara que o procedemento era legal pero uns anos máis tarde descubriuse un caso que poñería en dúbida a súa credibilidade.

Este caso é o de Mercasevilla, un caso de extorsión. A em-presa Grupo La Raza, que ía abrir unha escola de hosta-laría en terreos de Mercasevilla, empresa dirixida ao ser-vizo alimentario, recibiu unha subvención da Xunta para este propósito. O empresario viuse sorprendido por dúas persoas que lle esixían a metade desta, a cambio de ga-rantirlle posteriormente unha subvención maior para dar cursos de formación.

Na investigación do caso Mercasevilla detectouse que un militante do PSOE de Andalucía fora incluído nun ERE de Mercasevilla sen traballar nunca para esta empresa. O posterior descubrimento de máis falsos prexubilados converteu o caso de Mercasevilla no caso dos ERE.

46

ACTUALIDADE

A finais do 2012, ábrese unha segunda vía de investi-gación, cuxo sumario mantense por agora en segredo. Púidose coñecer, non obstante, que o que se busca é o destino final das cuantiosas axudas repartidas para saber quen está detrás de todos os intermediarios coñecidos. Esta nova vía chamouse operación Heracles, que apunta a que o diñeiro puido acabar, por unha banda, no entorno da empresa Vitalia, que á súa vez podería ter desviado moi-tos cartos a paraísos fiscais.

En España, a corrupción non se limita ao ámbito nacional senón que tamén se introduce nas institucións menores destapando casos autonómicos de grande influencia, como o caso da Operación Pokemon.

<<Hazte con todos>>. Trátase do lema do popular vi-deoxogo ‘Pokémon’’ que destaca pola súa interminábel lista de personaxes. É por isto que o elevado número de implicados levou aos responsábeis da investigación a esco-ller este nome para bautizar a operación.

A operación Pokemon iniciouse en Galicia, máis concretamente en Lugo, e xa suma 107 imputados, entre eles políticos, policías, funcionarios e empresarios. Entre os implicados que foron detidos encontrámonos nomes principais como: o alcalde de Ourense, Francisco Rodrí-guez (PSOE) do que parte a investigación e ao cal se lle preguntou na súa declaración por unha serie de supostos ‘regalos’.

Os imputados nesta operación son investigados por tráfi-co de influencias, branqueo e falsidade documental. Así, a xuíza (Pilar de Lara) investiga a concesión de contratos públicos a cambio de subornos que, posteriormente, se repartían entre os implicados. Cada un destes subornos podería roldar os 3.400 euros mensuais.

Pero a trama non remata aquí, porque ao epicentro ga-lego únenselle máis detencións en Catalunya e Asturias, derivadas da operación. Cómpre dicir que esta investiga-ción tanto fóra como dentro de Galicia é levada a cabo , xunto cos arrestos efectuados (todos rematados en ab-solución), por axentes do Servizo de Vixilancia Aduaneira (SVA), servizo de carácter policial que desenvolve a súa actividade na loita contra o contrabando, o branqueo de capitais e a fraude fiscal, atendendo delitos económicos como a loita anticorrupción ou a investigación de fraudes no comercio exterior.

En resumo, a operación Pokemon, iniciada en Galicia e na que se investiga unha suposta trama de subornos en adxudicacións públicas, estalou coa orde de detención, pola titular do Xulgado de Lugo, Pilar de Lara, de nove per-soas en Santiago de Compostela, Catalunya e Asturias. Listaxe que co tempo aumenta de forma considerábel, revelando que a operación é transversal: afecta a políticos dos tres partidos tradicionais en Galicia -PP, PSdeG e BNG- e a varias das localidades más importantes.

Nela participan personaxes pertencentes a empresas como Aquagest, ou a Hidrográfica Miño-Sil, pertencente ó Grupo Vendex, empresa que é unha das claves en torno ás que xira esta investigación. Este grupo é un conglomerado de máis de 30 sociedades que realizan servizos de mante-mento integral ao longo de toda a xeografía española. En

Galicia o seu labor céntrase na xestión das zonas de estacio-namento da ORA(Ordenanza Reguladora de Aparcamento), a limpeza de colexios e recintos deportivos e a rehabilitación de edificios, así como tamén na xestión do servizo de guindas-tres, mantemento de campos de fútbol ou de garderías, polo que o Grupo Vendex participa en numerosos procedementos de contratación.

Dentro da trama atopámo-nos, por exemplo, con que o

encargado do polémico servizo de aparcamento da ORA de Lugo daba ordes de a que vehículos (en ocasións moi específicos) sancionar, ou con regalos como o reloxo do ano 1800 que unha das imputadas do caso entregou a un ex-concelleiro lucense. Esta imputada ademais conseguiu ser contratada de forma sospeitosa en plena efervescen-cia da operación Pokemon. Outra faceta sorprendente do caso foi o apoio de varios centos de ourensáns concentra-dos en apoio ao alcalde da localidade tras a súa detención por ser un dos principais imputados.

Os últimos acontecementos parecen dar a razón a aqueles que agoiraban que a operación Pokémon tiña aínda moi-to que ofrecer. Cando xa parecía que a trama chagaba ao final do camiño, novas interrogantes poñen de manifesto que a xuíza ten aínda moitas pezas sen colocar do puzzle da investigación xudicial máis grande sobre corrupción municipal que se desenvolveu en Galicia. Desveláronse partes do sumario, pero iso non significou un final para a operación, máis ben o contrario.

A súa magnitude levou á subdivisión noutras operacións como a ‘Manga’, que se centrou en Santiago e na que se acabou imputando ao ex alcalde Conde Roa, ou a ‘pika-chu’, coa que se bautizou a rama que investiga as conce-sións en A Coruña.

47

ACTUALIDADE

A nivel nacional, pero especialmente a nivel de autonomía galega, xorde outro caso que quizais non cumpre todos os requisitos de trama corrupta pero que si se amosa como un exemplo máis de falta de transparencia e de resolu-ción, novamente, sen responsábeis. Trátase do caso do Prestige.

O coñecido como desastre do Prestige, fai referencia ao accidente producido moi preto da costa Atlántica, ao nivel da Costa da Morte, do buque monocasco do mesmo nome fabricado en Xapón. Este buque transportaba 77.000 to-neladas de fuel dende San Petersburgo (Rusia) ata Xi-braltar. Tratábase dunha das súas últimas viaxes, debido a que o seu destino era ser despezado. A razón disto era o seu mal estado, recoñecido nas últimas revisións, des-pois das cales non se produciron grandes melloras. Así, o buque xa fora sancionado por distintos erros graves de seguridade.

Deste xeito, o 13 de novembro do 2002, durante un forte vendaval o buque sofre unha vía de auga e comeza a sol-tar fuel. Ante isto ordénase que o buque sexa remolcado mar adentro o máximo posí-bel. Tras varios días, o buque parte á metade a 250 km da costa galega provocándose un desastre medioambien-tal de proporcións xigan-tescas, considerado como o terceiro accidente máis custoso da historia: preto de 63.000 toneladas de fuel inundaron a costa compren-dida entre a desembocadura do Miño e o suroeste francés.

Ante este caso atopámonos con José María Aznar na pre-sidencia do Goberno, que delegaría a coordinación no seu vicepresidente Mariano Rajoy. Rajoy encargouse de infor-mar do desenvolvemento dos acontecementos. Nun prin-cipio comunicou que o buque, xa afundido, vertía “ uns pequenos fiíños como de plastilina” . Días despois tivo que recoñecer que o buque expulsaba 125 toneladas de fuel ao día.

Entre as causas do accidente barallouse a posibilidade de que a greta formada no casco fose producida por un cho-que cun colector ou un tronco á deriva ,que a rotura se debese á fatiga dos materiais ou que a explicación fose o desprendemento dunha prancha do casco.

Ante o suceso, o Estado español presentou unha deman-da contra a sociedade de clasificación do barco (con sede en Estados Unidos) á que se lle esixía unha forte indem-nización. Esta empresa foi a que asignou o certificado de navegabilidade ao buque , que se atopaba nunhas condi-cións neglixentes e imprudentes. Arredor dunha década

despois, a demanda foi desestimada e rexeitada, alegán-dose que as malas revisións anteriores non se acreditaran como a causa definitiva do accidente. Este proceso nos tribunais estadounidenses custou varios millóns a Espa-ña.

Por outra banda, tamén se procedeu a un xuízo en Espa-ña. Tras nove anos de pescudas, no 2010 presentouse a cantidade de 4442 millóns de euros como indemnización esixible. Neste xuízo mantíñanse dous personaxes como branco da diana.

Francisco Álvarez Cascos era o ministro de Fomento du-rante esa época e foi quen ordenou afastar o barco da costa, a pesar de que os estudos realizados sobre buques en condicións similares recomendaban levalo a porto . Á súa par, José Luis López-Sors, ex- director da Mariña Mer-cante, foi imputado por considerarse que a orde dada ao petroleiro de poñer rumbo mar a dentro nese estado e perdendo fuel presentaba indicios de criminalidade. Con-siderouse que dar esa orde con condicións meteorolóxicas

tan malas fora un erro cla-moroso como parte dunha xestión moi desacertada.

O segundo imputado era Apostolo Mangouras, o ca-pitán grego do buque, quen permaneceu no petroleiro ata a súa evacuación dous días despois de emitir o SOS. Foi detido pola Garda Civil, acusado de dificultar os labores de remolque, ig-norar as advertencias me-

teorolóxicas, de ocultar as múltiples deficiencias técnicas do barco e de provocar un desastre ecolóxico. O capitán pretendía salvar a carga e o buque e a súa resistencia ad-vertiu que a exposición a unha ondada máis dura provo-caría a ruptura do barco. Xunto a el amosábase a figura de Ireneo Maloto, primeiro oficial do buque e de naciona-lidade filipina, quen se atopa en paradoiro descoñecido. A fiscalía pedía 12 anos de cárcere para ambos por un aten-tado contra o medio ambiente, danos e desobediencia e unha cantidade elevada de millóns como indemnización pola parte de Mangouras.

No 2013 o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia resol-veu a causa sen culpábeis, pois ningún dos acusados foi atopado culpable do delito ecolóxico. O capitán do barco foi condenado por delito de desobediencia grave ás auto-ridades españolas durante o rescate, mais a súa condena a nove meses de cárcere nunca lle fixo entrar en prisión. Os outros membros da tripulación foron exculpados, pois segundo a sentenza non actuaran nin con imprudencia nin de forma fraudulenta ao asumiren unha navegación arriscada. Por último, o ex-director da Mariña Mercante tamén foi absolto de toda culpa.

48

ACTUALIDADE

Con esta última absolución, o Estado español quedou li-bre de toda culpa penal e civil. En definitiva , considerouse que o petroleiro estaba en tan malas condicións que nun-ca tería que ter obtido os permisos para navegar e ditami-nouse que “ só se podería esixir a oportuna responsabili-dade civil pola catástrofe á clasificadora e á armadora” as cales as autoridades españolas non conseguiron axuizar.

Entre as reaccións resultantes ante dita sentenza, tamén destaca o desagrado pola lentitude da Xustiza nestes ca-sos tan mediáticos e critícase que a factura do desastre fose asumida polo Estado, todos os cidadáns.

Por último non nos debemos esquecer de botar unha olla-da ao nivel de transparencia internacional. Entón atopá-monos cun caso sumamente polémico que envolve a to-dos os países e cidadáns do mun-do. Falamos do caso relacionado coa NSA, o caso Snowden.

A NSA ou Axencia de Seguridade Nacional é unha axencia de inte-lixencia do Goberno dos Estados Unidos. É dicir, trátase dunha axencia destinada a obter infor-mación interesante para a seguri-dade e defensa do país, así como para salvagardar os seus intereses.

O problema deste obxectivo é que para saber qué información é inte-resante, é preciso coñecela. Ade-mais, certa información que pode ser considerada banal nun determinado momento, nou-tro pode ser crucial. Por isto, a NSA precisa almacenar e analizar todos os datos para extraer información relevan-te cando sexa precisada. Con este obxectivo, a NSA puxo en marcha programas de vixilancia secretos como PRISM ou Xkeyscore, os cales coñecemos grazas ás filtracións que fixo o americano Edward Snowden o ano pasado a dous recoñecidos periódicos.

Edward Snowden, americano de 29 anos experto en segu-ridade informática, traballou como operador da CIA e con-sultor da NSA. En maio do ano pasado, decidiu voar dende Hawaii ata Hong Kong, onde concedeu unha entrevista a un recoñecido periódico británico ao que lle confesou as primeiras filtracións.

Estas primeiras filtracións foron publicadas de xeito anó-nimo, e dicían que unha compañía telefónica estadouni-dense lle entregara á NSA o rexistro de millóns de cha-madas dos seus clientes, independentemente de se estes cometeran un delito ou non.

A seguinte filtración explicaba como a NSA e o FBI teñen acceso aos servidores das principais empresas america-nas como Microsoft, Apple, Google e Facebook. É dicir, o

Goberno dos Estados Unidos pode acceder a correos elec-trónicos, chats, fotografías, vídeos, audios, documentos, chamadas telefónicas... Tamén se coñece que pincharon os teléfonos de líderes mundiais como o do ex presidente de España, Jose Luís Rodríguez Zapatero.

Ademais, desvelouse a existencia do programa secreto de vixilancia PRISM, encargado de recopiar información de xeito masivo para logo analizala e conservar o que se con-sidera relevante. É dicir, PRISM permítelle á NSA acceder a toda a información almacenada nos servidores de em-presas como Yahoo, YouTube ou Skype. O cal implica que o Goberno dos Estados Unidos pode conseguir calquera tipo de material, dende o contido de correos electrónicos ata o historial de busca dos navegadores.

Máis tarde e de xeito voluntario, Snowden deu a coñecer a súa identidade, pois non cría ter feito nada malo, a pesar de ser conside-rado por moitas persoas de peso nos Estados Unidos de traidor. Tras esta revelación foi inmedia-tamente despedido e nos Estados Unidos comezou un proceso para acusalo de graves cargos de vio-lación de segredos de estado. De-bido a isto, Snowden atópase na actualidade en asilo político.

O pasado mes de abril, aos pe-riódicos que destaparon o caso Snowden foilles concedido o Pre-

mio Pulitzer á mellor investigación, galardón da máis alta distinción en prensa escrita, literatura e composición mu-sical nos Estados Unidos.

Tras o traballo realizado e analizando a situación da trans-parencia é evidente que a corrupción está a gañar terreo a nivel internacional. Non obstante, en España, é un tema que está máis presente ca noutros países. Isto débese á gran cantidade de casos que están a saír á luz dende hai pouco tempo, casos que se remontan a moitos anos atrás e dos que cada día aparece información nova. Canta infor-mación nos queda aínda por saber? Coñecemos as verda-deiras dimensións das tramas?

O principal motivo da corrupción é que os implicados se aproveitan da súa posición e poder para lucrarse. Aínda por enriba, polo menos os españois, unha vez son imputa-dos non se responsabilizan dos seus actos e permanecen nos seus cargos pretendendo que todo quede no esque-cemento. Ademais grazas ao seu poder non son tratados ante a lei do mesmo xeito ca todos os cidadáns de a pé.

Pese a isto, cabe destacar que non todos os políticos es-pañois son corruptos, un exemplo sería o caso do alcalde de Teo, Martiño Noriega, que ao igual que a concelleira do

49

ACTUALIDADE

PP Cecilia Sierra, rexeitaron agasallos que os terían vincu-lados a distintas tramas.

En definitiva, atopámonos cun panorama cheo de incóg-nitas e de casos sen resolver onde despois de todo o des-cuberto continúa sen haber culpables que admitan e se responsabilicen do que fixeron. A pesar disto, seguen a contar coa confianza do pobo. Entón somos nós tamén responsables desta situación? Hai algo que poidamos fa-cer nós, como cidadáns, para evitar a corrupción no noso país? Ademais vendo a profunda crise na que se atopa o noso país e os recortes que se están aplicando, estanse

a utilizar ben os nosos impostos? Deberiamos controlar máis onde se inviste o diñeiro público?

Tras todo o descuberto, abriranse novos casos que nos in-citen ao cambio ou seguirá todo igual?

Claudia García Brey María Louro Pérez María Vence García Inés San Luís Rodríguez 1º BACH A

Bitcoin é una criptodivisa descentralizada concibida en 2009 por Satoshi Nakamoto, o termo aplícase tamén ao protocolo e á rede P2P que o sustenta.

As transaccións en Bitcoin realízanse de forma directa, sen necesidade dun interme-diario. Ao contrario da maioría das moedas, Bitcoin non está amparado por ningún gober-no, nin depende da confianza en ningún emisor central, se-nón que utiliza un sistema de proba do traballo para impe-dir o dobre gasto e alcanzar o consenso entre todos os mo-dos que integran a rede.

O Bitcoin é un proxecto relativamente novo que se en-contra en evolución. Por esta razón os que o desenvolven recomendan ser cautos e tratalo como software experi-mental.

Todo participante da rede a Bitcoin ten una carteira elec-trónica que conten un número arbitrario de claves crip-tográficas. A partir da clave pública, obtense o enderezo Bitcoin, que funciona como a entidade remitente e priva-da correspondente autoriza o pago só para ese usuario. Os enderezos non teñen ningunha información sobre o seu dono, son xeralmente anónimos e non requiren de ningún contacto cos nós da rede para a súa formación.

Se un usuario funciona de maneira anónima na rede, é condición indispensable que non faga pública a relación entre a súa identidade na vida real e as súas direccións Bitcoin. Por outro lado, algunhas organizacións e indi-

viduos poden asociar de maneira intencionada as súas identidades cos enderezos para proporcionar un certo grao de transparencia. Por esta razón, algúns autores prefiren clasificar Bitcoin como unha rede anónima. O uso de pseudónimos ao contrario có anonimato, ofrece a po-sibilidade de producir unha reputación e confianza entre os usuarios.

Crear una propia carteira bitcoin non é necesariamente unha mala idea, non están vinculados cos vaivéns da eco-nomía tradicional dunha nación en concreto. Son fáciles de cambiar, e non están suxeitas a cargos por transición, pero si que precisan saber algunhas cousas importantes antes de tirar os seus cartos nun mercado tan volátil como o Bitcoin, é necesario entender como funciona o sistema, onde ten éxito e onde é débil.

Laura Gabeiras Cerezuela 4º ESO A

BITCOIN

50

ACTUALIDADE

A actual crise financeira é debida ,en boa medida, a un longo período de sobreabundancia de liquidez. No perío-do 2002-2007, coincidindo co boom inmobiliario, a liqui-dez do mercado financeiro internacional foi moi elevada debido ao longo período de estabilidade económica que viviron os países afectados.

O baixo nivel de tipos de interese produciu:

1. Revalorización dos prezos de activo.

2. Os consumidores utilizan máis o préstamo que o diñeiro propio, co cal no sistema financeiro apare-cen novos produtos que soben as rendibilidades e o número de clientes posibles, compensando a caída da marxe de intereses que cobra e paga o sector fi-nanceiro polas súas operacións chamado marxe de intermediación.

Os excesos móstranse no forte desenvolvemento de for-malización de hipotecas. As entidades de crédito baixaron neste período os baremos de crédito animadas polas re-valorizacións continuas dos inmobles hipotecados e pre-midas pola forte competencia entre elas.

A crise financeira trasládase á economía real a  través, principalmente, de catro canles:

A canle do crédito: este móstrase pola menor dispoñibi-lidade de financiamento que afecta ao nivel de investi-mento e consumo.  As entidades financeiras non teñen recursos abondo para prestar ao sector privado pola baixada dos rateos da súa solvencia e o peche de mer-

cados financeiros almacenistas. Todo iso produce que as entidades financeiras suban os seus estándares de ofer-ta de crédito para conceder financiamento a empresas e familias, ben esixindo garantías adicionais, ben baixando os prazos dos préstamos e aumentando o diferencial de interese a favor delas.

A canle patrimonial: isto móstrase pola caída do patrimo-nio financeiro e real de empresas e familias. Isto provoca unha baixada de consumo e de investimento de capital en empresas iniciándose unha redución de demanda e de crecemento económico.

A canle de confianza: en relación ás dúas canles anterio-res mencionamos a caída de confianza dos axentes eco-nómicos e, polo tanto, nunha deterioración do crecemen-to do PIB (Produto Interior Bruto).

A canle fiscal: O rescate do sector financeiro por parte do Estado ten un impacto nas contas públicas, que se reflic-te, de xeito notable, nunha suba de impostos (tanto di-rectos coma indirectos) e, consecuentemente, nun menor crecemento económico.

Os estudos económicos actuais, mostran que o ano 2014 é un ano de leve melloría na economía do noso país, apoia-da pola mellora nas exportacións, saneamento do sector financeiro e corrección dalgúns desaxustes antes citados quedando a tarefa de mellorar outros moi importantes como por exemplo a mellora da demanda interna.

Borja Márquez Pérez 4º ESO A

CRISE FINANCIEIRA

51

ACTUALIDADE

Ocorre que, xa sexa por falta de tempo, por falta de ga-nas, ou mesmo por falta de valor, até o de agora non me-ditara eu sobre que quería ser de maior, sobre que ca-rreira quería estudar, sobre que profesión quería exercer… Anteriormente, tódalas tentativas de descubrir por min mesmo os meus propios gustos laborais finalizaran in-frutuosamente nunha reiterada idea: a indecisión.

Sei que isto non me ocorre só a min, no meu grupo de amigos aínda somos maioría os que non acertamos a vi-sualizarnos nun futuro cercano realizando una función na sociedade que lle dea parte de sentido á nosa vida, e miramos con certos aires de admiración a aqueles que teñen vocación por algo dende novos, os que poden per-mitirse o luxo de saber como queren que sexa unha parte do seu devir, os que non se atúan co futuro e lle din: sor-préndeme !

Mais pouco alentador semella o futuro se botamos unha vista rápida ao presente. Moreas e moreas de mozos con estudos superiores sen saberen que facer ao rematar a carreira (emigrar, seguir estudando, pelexarse por traba-llos que en nada se relacionan co campo que dominan...) son o triste exemplo dunha sociedade desgastada pola punta. Esa punta que non se decata de que para o desen-volvemento e a mellora dun país é vital poñer a traballar xente preparada.

Con este panorama, como non vai ser difícil elixir unha carreira. Incluso para as persoas con vocación no caso de que a previsión de traballo nas súas carreiras sexa nefasta para o futuro inmediato (cousa que acontece con profesións tan importantes coma o periodismo ou a arquitectura). Neste contexto é moi factible que al-guén rexeite o estudo dun grao para o que dende novo se sentiu moi apegado pola falta de mercado laboral que lle ofreza un posto digno cando remate a carreira. Desta forma, moitos mozos e mozas poden estar a hipotecar o seu futuro por unha situación económica, o cal, dende o meu punto de vista, resulta escandaloso nun país desen-volvido como o noso.

Debemos convencer os nosos dirixentes para que adop-ten medidas que permitan que a nosa sociedade saque beneficio das innumerables ideas que pode aportar as consideradas xeracións máis preparadas da nosa histo-ria. Así poderemos saír de forma máis rápida da flutua-ción global na que nos atopamos.

Jorge Pérez Hermilla 2º BachA

O FUTURO

52

ACTUALIDADE

Este curso tivemos a sorte de contar coa presenza da es-critora Ledicia Costas, autora do libro que lemos os alum-nos de segundo da ESO, Unha estrela no vento. Nacida en Vigo, á parte da literatura dedícase á avogacía, coa que compaxina o mundo do guión cinematográfico e audiovi-sual e a participación en diversos recitais.

Algunhas das súas obras, á parte de Unha estrela no vento, foron:

• O corazón de Xúpiter, coa que gañou o premio á mellor obra de litera-tura infantil e xuvenil e o Premio Ánxel Casal.

• Xardín de inverno.

• Algúns libros de poesía, como Isto é un poema e hai xente detrás, cos que gañou varos pre-mios.

Logo de falarmos con ela sobre o libro accedeu moi amablemente a contestar-nos unhas preguntas sobre a súa vida e a súa obra.

P.- De onde xurdiu a idea de escribir Unha estrela no vento?

R.- Unha estrela no vento conta un pouco o que a min me rodeaba cando eu era adolescente: as pelexas de ban-das, os primeiros amores... . E de aí saíu a historia.

P.- Cal das túas obras che deu máis alegrías e de cal te sentes máis orgullosa?

R.- Orgullosa, pois case me sinto de todas. E alegrías, pois Unha estrela no vento deume moitas alegrías por-que leva doce edicións e é unha novela que escribín sen-do adolescente; e agora, O corazón de Xúpiter, tamén me está dando moitas alegrías, pois levou un par de premios, así que de momento non teño queixa.

P.- Ó seres avogada, como se che ocorreu ser escritora?

R.- A verdade é que fun antes escritora que avogada, así que máis ben, é: sendo escritora, como se che ocorreu ser avogada?

Caín en dereito case de rebote; a carreira non me gustaba nada, agora xa me gusta un pouco máis, polo que trato de compaxinar as dúas cousas. De feito, din por aí que hai moito avogado e avogada que son escritores.

P.- Que consello lle darías a calquera persoa que queira escribir?

R.- Que lea moito e que sexa constante. Hai que ler moi-to, ler é moi importante, e darlle caña.

P.- Hai algún escritor que ad-mires ou algún libro que te marcase como lectora?

R.- Hai moitos, moitísimos po-dería dicirvos aquí. Un que se me ocorre, é o Ensaio sobre a cegueira, de José Saramago; O señor das moscas, tamén é un libro que me impactou sendo adolescente… Hai moitas, moi-tas obras que me marcaron.

P.- O libro está baseado nunha historia real?

R.- Si, aínda que ten moito de ficción, parte dun feito real.

P.- Como poetisa, formas parte do colectivo Poetas da hostia, poderías explicarnos o que son os combates poéticos?

R.- Os Poetas da hostia somos un grupo de poetas que adoitamos recitar nos bares, de cando en vez visitamos tamén os centros de ensino, e en lugar de baternos a golpes, pois batémonos a base de versos. Son combates moi divertidos onde o público deci-de que equipo gaña. Tivemos moitos combates: guapos contra feos, poetas de ciencias contra poetas de letras… Aí estamos, a versos polo mundo; é moi divertido.

P.- Como poetisa, sentes admiración pola poesía de Manuel Antonio, que che transmite este autor?

R.- Manuel Antonio foi un poeta que coñecín estando no instituto, e creo que case cheguei á poesía por Manuel Antonio, por esas imaxes tan marabillosas que era ca-paz de construír. De catro a catro, foi unha obra que me marcou cando eu era alumna, e engancheime á literatura desa maneira.

ENTREVISTA A LEDICIA COSTAS

53

LITERATURA

P.- En que xénero te sentes máis cómoda, na narrativa ou na poesía?

R.- Vai por épocas; agora mesmo estou moi metida na narrativa, pero iso non quere dicir que o ano que vén non estea a tope coa poesía. Síntome cómoda nos dous xé-neros, o que pasa é que isto vai por épocas.

P.- O teu libro trata temas como a relación entre distintas et-nias, a violencia machista… Queres concienciarnos de algo ós máis novos?

R.- De moitas cousas. Non sei se estou capacitada para concien-ciarvos, pero polo menos, quero aportar na medida do posible. Acabas de dicilo moi ben, o libro trata de maneira implícita a vio-lencia machista, que é un tema que a min me preocupa espe-cialmente. De feito, sabedes que día foi onte, non? Á parte, tendes un montón de carteis polo centro sobre este tema, e iso creo que está moi ben, que na educación está a clave para evitar todas estas desgrazas que están pasando derivadas do terrorismo machista.

P.- Traballas en proxectos audiovisuais, é para ti grati-ficante este medio?

R.- Agora xa non traballo neste tipo de proxectos, houbo un tempo en concreto en que si traballei nunha produto-ra, pero agora mesmo hai moitos anos que xa non.

P.- Xa estás pensando no título do teu próximo libro?

R.- Algo hai por aí, si. O ano que vén sairán un par de títulos.

P.- E por último, poderías dedicarnos uns versos?

R.- Uns versos? Vale, vouvos dedicar uns versos. Isto forma parte dun libro meu chamado Xardín de inverno, que é un libro que escribín xusto despois de que morrese a miña avoa; é un mini poema, que di algo así como:

Daquela a vida doeu tanto,que quixen aprender a camiñar cara atráspara non perdela nunca de vista.

Andrea Doce, Daniel Dobarro, Helena Fuentes, Marta Rama, Martina Rodríguez 2º ESO

Coincidindo coa data do aniversario de Rosalía de Castro, centrouse o traballo no noso centro ao longo dunha sema-na na figura desta escritora, clave da nosa literatura e do noso universo cultural.

Puidemos escoitar a Pilar García Negro, estudosa da au-tora, que nos falou dunha Rosalía nada corrente, chea de calidades. Unha Rosalía que foi quen de rebelarse contra a marxinación de Galicia dende unha posición conscien-temente feminina, que non acepta o papel subordinado da muller.

Contamos, tamén, coa presenza de Francisco Rodríguez, autor dunha tese de doutoramento que enche un baleiro na investigación da historia literaria galega e significa un estudo rigoroso en que se reinterpreta a figura de Rosalía de Castro, e de Celia Armas , que nos falou das escritoras galegas que conviven con Rosalía.

Recitáronse poemas da autora en dez linguas diferentes do mundo: grego, latín, eúskaro, árabe, turco, francés... Visionáronse varios documentais sobre a vida e a obra da

ROSALÍA E O SEU MUNDO

54

LITERATURA

autora de Cantares Gallegos, e puxéronse en escena dous espectáculos, “En todo estás e ti es todo” e “Rosalía, un cravo no mundo”, musical un, e teatral o outro, preparados polo alumnado dos diferentes cursos. Tamén se levou a cabo un percorrido polos espazos rosalianos de Compos-tela, e unha ofrenda floral a Rosalía, no Panteón de Gale-gos Ilustres.

Promocionouse a creatividade co concurso de carteis “Os cantares de Rosalía no meu maxín”, que contou cunha gran participación por parte do alumnado.

E, como non, gozamos da interpretación musical de “Ne-gra sombra”, unha das máis emblemáticas e fermosa can-ción da música galega.

Cando penso que te fuches, negra sombra que me asombras,

ó pé dos meus cabezales tornas facéndome mofa.

Cando maxino que es ida, no mesmo sol te me amostras,

i eres a estrela que brila, Si cantan, es ti que cantas, si choran, es ti que choras,

i es o marmurio do río i es a noite i es a aurora.

En todo estás e ti es todo, pra min i en min mesma moras,

nin me abandonarás nunca, sombra que sempre me asombras.

Follas Novas

Foi Rosalía unha autora que, a pesar de ser silenciada pola crítica durante moitos anos, converteuse nun símbolo, nun mito. Autora mal coñecida, cunha obra complexa es-crita na súa maior parte en galego, lingua non oficial na-quel momento pero que ela usou con auténtica categoría literaria.

Non é Rosalía unha poeta puramente lírica, senón que po-súe unha forte tendencia social, os seus versos non reflic-ten só os seus pensamentos, tamén os de todo un pobo.

“Castellanos de Castilla,tratade ben ós gallegos,

cando van, van como rosas;cando vén, vén como negros …”

Cantares gallegos

Os seus poemas falan do amor, da soidade, da nosa terra, da nosa lingua, das nosas tradicións… Temáticas pasadas e actuais que fan que esta escritora siga viva, que perma-neza na nosa memoria.

Neste século XXI, Rosalía de Castro debe ocupar o lugar que lle corresponde dentro das letras galegas, unha figura emblemática, consagrada tamén como unha das mellores poetisas en lingua castelá.

“Este vaise i aquel vaise,e todos, todos se van,

Galicia, sin homes quedasque te poidan traballar.

Tés, en cambio, orfos e orfase campos de soledad,

e nais que non teñen fillose fillos que non tén pais.

E tés corazóns que sufrenlongas ausencias mortás,viudas de vivos e mortosque ninguén consolará.

¡Olvidémo-los mortos!”

Follas novas

“…mas yo prosigo soñando, pobre, incurable sonámbula con la eterna primavera de la vida que se apaga y la perenne frescura de los campos y las almas, aunque los unos se agostan y aunque las otras se abrasan” En las orillas del Sar

ENTREVISTA A FRANCISCO RODRÍGUEZ

No pasado mes de febreiro, dentro das actividades pro-gramadas pola biblioteca do instituto no Proxecto  Ro-salía e o seu mundo no que están implicados a práctica totalidade dos grupos do centro, e do profesorado, con-tamos como conferenciante con Francisco Rodríguez Sánchez, político, profesor e crítico literario galego. Autor dun vasto número de estudos, ensaios e investiga-cións relacionados coa realidade galega, a súa bibliografía contén estudos moi documentados e clarificadores sobre autores e autoras fundamentais na nosa literatura entre os que destacan Curros Enríquez e Eduardo Branco Amor.

55

LITERATURA

A súa tese de doutoramento enche un baleiro na inves-tigación da historia literaria galega e significa un estudo rigoroso en que se reinterpreta a figura de Rosalía de Cas-tro.

Francisco Rodríguez foi tamén impulsor da creación e di-namización de distintas organizacións sindicais e políti-cas (INTG, CXTG, CIG e BNG). Combinou apropiadamente os seus estudos lingüístico-literarios coa política, na que entrou aos 18 anos. Foi deputado no Parlamento Galego e nas Cortes do Estado español, consolidándose como un dos dirixentes históricos do nacionalismo galego.

ENTREVISTA A FRANCISCO RODRÍGUEZ

P. Coincidindo co aniversario do nacemento de Rosalía de Castro, e o remate das celebracións do 150 aniversa-rio da publicación de Cantares gallegos, estamos a cele-brar, no noso instituto, a semana de Rosalía. Vostede é un especialista nesta figura da literatura galega, de feito a súa tese foi una análise sociolóxica da súa obra. Pode-ría explicarnos, en poucas palabras, quen foi Rosalía de Castro e que significou a publicación de Cantares Galle-gos?

R. Ben, primeiro quéroche dicir que é sorprendente que a primeira tese de doutoramento sobre a obra de Rosalía fixese no 1988. É significativo de que clase de país é este. Dito isto, eu resumiría dicindo que Rosalía era una muller digna, culta, destemida, profundamente galega e moi ca-vilosa, filósofa. E despois sobre Cantares direiche que é un libro auroral. É a expresión da toma de conciencia nacional do país, de que somos galegos e non españois.

P. Imos adentrarnos un pouquiño na obra de Rosalía. No prólogo da primeira novela rosaliana La hija del mar (1859), como vostede ben di no seu libro, maniféstase una actitude crítica de Rosalía co capitalismo canto ao papel da muller. Era Rosalía una muller feminista na súa época?

R. Era una muller moi feminista, aínda que esa palabra non existía nesa época. Pero era una muller rebelde, cla-ramente favorable á independencia da muller en todos os aspectos, aspectos sociais e psicoafectivos, é dicir, non ter que estar sometida ao matrimonio. Entón o problema está en que Rosalía pertencía a unha clase social en pro-ceso de deterioro, era unha muller que non tivera a situa-ción moi boiante, tiña moi difícil poder facer una vida que non fose formalmente apoiada no home. O matrimonio Rosalía-Murguía foi un matrimonio pragmático, ditado en parte polo afecto e tamén pola necesidade mutua, os dous admirábanse pero había unha comuñón intelectual sobre todo. Era unha muller tremendamente avanzada na época, sobre todo porque non facía distingos entre as mulleres das clases burguesas e as das clases populares. Tíñase a idea de que as mulleres burguesas se podían emancipar e as proletarias non, como dicía Pardo Bazán.

P. En Follas Novas preséntasenos una Rosalía incon-formista, decepcionada. A pobreza do pobo galego, a opresión social, a inxustiza económica…todo tan lonxe no tempo e, ao mesmo tempo, tan preto de nós pola si-tuación socioeconómica que estamos padecendo. Pen-sa vostede que foi ou é una saída ou una escapatoria a emigración?

R. Non, creo que foi un dos erros máis graves que come-teu o pobo galego, non foi beneficioso para a maioría dos emigrantes, para o país menos. Repercutiu en todo o ne-gativo do país, tanto na capacidade e o illamento coma no estrañamento e de privalo dos fillos máis capaces e españolizalos. Non, Rosalía tiña una posición moi crítica respecto da emigración. Follas novas é un libro que ten moito que ver co problema da globalización e precisamen-te, ao final de Follas Novas fai una defensa do dereito de ir traballar na propia terra, a terra nosa.

P. Foi Rosalía una escritora bilingüe, o cal puido ser uti-lizado como algo vantaxoso para a escritora, ó escribir en castelán permitiulle ser considerada por escritores da época, da xeración do 98, pero tamén segundo algúns críticos e estudosos, pode indicar una consideración “dialectal” e “folclórica” do galego. Podería indicarnos a súa visión sobre este tema?

R. Iso é totalmente falso tendo en conta as condicións históricas. Ela é unha rompedora, é a que empeza a facer isto; xa se sabe que cando alguén comeza a facer algo, sobre todo en terreos de fenómenos sociais, iso non se transforma dun día para outro, iso era unha tendencia. Entón, ela seguía a tendencia de que había que ter una literatura unilingüe en lingua galega, pero ela para comer como non escribise en español non comería e aínda así co-mía mal, tíñao dificil o tiña, a literatura en galego para ela formaba parte dun proxecto de mudanza global do país. Se Galiza non muda globalmente, Galiza non ten futuro, pois ese é o problema. Por iso hai obra en galego, una obra reivindicativa, unha directamente e outra indirectamente, para demostrar que se pode facer todo en galego, mes-mo en filosofía, e tocar todos os temas e tipos de xéneros aínda que sexa de forma poética. E outro problema era a literatura que se vendía no mercado, a editorial. Ela estivo no grao máximo que puido, en romper coa hexemonía do español, indicar que se pode facer todo en galego, e indi-car que o camiño era ese, a restauración dunha literatura nacional en lingua galega.

P. Temos que rematar esta entrevista, pero gustaríanos facerlle una última pregunta. Comezou explicándonos quen foi Rosalía de Castro. Podería explicar aos nosos lectores, quen é, no século XXI, Rosalía de Castro?

R. Ben, para unhas minorías, alguén algo menos manipu-lado e desfigurado do que estaba no XX, pero, aínda así, para a inmensa maioría da sociedade segue sendo unha personaxe adaptada aos tópicos do pobo galego, un pobo

56

LITERATURA

que non pode ter capacidade nin pode ser culto, nin pode ter futuro. A Rosalía aplícaselle que é a “aldeanita”, en fin, que era “limitadita”, que todo o que fixo era folclórico e rural. É o acoplamento á imaxe que ten España do país, a imaxe que España tolera, e que os galegos queren ter de si mesmos, galegos colonizados. Pero hoxe iso está roto, pero roto un pouquiño. A nivel escolar, depende dos pro-fesores, pero é certo que en xeral mellor que no século XX está, por un lado. Por outro lado, tamén vai sendo máis acurralado dende o punto de vista do que aparece como universal. De feito no XX en España aínda se tiña que xo-gar con isto coma se fose “cultura española”, agora xa non.

En todo caso, a nivel minoritario a visión está mellor, pero a nivel xeral coa situación de Galiza non. Segue sendo unha imaxe moi enturbada.

Rematamos a entrevista agradecendo a Francisco Rodrí-guez a súa presenza nesta semana literaria en que nos acercamos un pouquiño máis á Rosalía muller, poeta, loi-tadora, reivindicativa… e, sobre todo, amante da súa terra.

Enrique Silva Albarellos 2ºBACH A

A choiva é o peor inimigo da miña casa. Cando chove as pingas entran como ladroas na noite e róubannos o be-nestar. Teño que mover a cama para que a almofada só se inunde cos meus soños, e por moito que a avoa se esfor-ce en tapalas, as marcas de humidade forman parte das paredes da casa. Polas noites pecho os ollos e tento non cavilar no frío que me xea os ósos, gustaríame tanto que a calefacción estivese acesa..

Pero papá e mamá non te-ñen traballo, somos cinco e a casa da avoa non é moi grande. O que comemos producímolo nós na casa, excepto o peixe que raras veces forma parte do noso menú. Os porcos matámo-los en novembro e polo San Martiño vén toda a familia. O día da matanza a avoa fai un esforzo e compra unha torta. Creo que o resto dos tíos non saben nada do que ocorre na casa, non saben que a miña irmá deixou os estudos para traballar, nin que nos chove na casa. Dende logo non se fala deses temas cando estamos todos xuntos, prefiren falar de asuntos con me-nos importancia. O que máis me anoxa é ter que soportar as discusións xa frecuentes do cuarto dos meus pais. A

roupa non é nova e comézame a escasear no alto, as mi-ñas compañeiras levan todo á última moda e preocúpan-se por parvadas. Eu dedícome a estudar, e aínda que non sexa o que máis me gusta, fágoo para o día de mañá ter unha carreira.

Xa sei que os meus pais non teñen a culpa pero ás veces penso que só saben chorar e berrar entre eles sen resol-veren nada. Nese momen-tos penso o afortunada que son, teño casa, vou á escola, a miña familia quéreme e sobre todo creo que son fe-liz. Nalgúns países os nenos non teñen casa, familia e non van á escola. Non teñen menciñas nin ninguén que os coide. Aquí temos todo iso e queixámonos, é certo estamos en crise, pero que é realmente a crise?

Moitos aseguran sabela definir pero dende o meu punto de vista é:

• Que os nenos pasen frío.• Que non poidan comprar libros.• Que non se alimenten ben.

ESPERANZA

57

LITERATURA

• Que a miña avoa coma moitas outras nos tivese que acoller na súa casa.

• Que as bágoas esvaren polas meixelas da miña nai ao abrir o frigorífico...

• Hai un mes meus pais propuxéronnos marchar a ou-tro país en busca de traballo.

Eu dixen:Non vos preocupedes que eu heivos sacar adiante.

Todos riron por primeira vez e eu non entendín moi ben o porqué, pero alegreime de animar o ambiente, porque despois diso viñeron moitos outros días de alegría. A crise foi desaparecendo e as discusións son agora caladas pola felicidade.

Son unha nena de pelo escuro, e o meu nome non foi es-collido por casualidade, isto non foi un xogo do destino; teño trece anos e chámome Esperanza Martínez. Si, Es-peranza...

Andrea Doce Méndez, Andrea Maroño Mato, Kenia Fernández Ruíz, Rosa Fernández Moldes, Estela López Vilas 2º ESO B. 1º Premio do Parlamento de Galicia na modalidade Escribe o teu Conto

NAQUELA GAMELA

Alá nunha pequena vila de Muros, en Tal, onde meu pai creceu, viven aínda os meus avós, alí á beira do mar. Preto da súa casa hai unha pequena praia rodeada de pedras, montes e outras praias máis grandes. Alí ten amarrada meu avó a súa gamela. Parece que é coma todas, coma calquera que poidas atopar nas praias galegas, pero non, esa gamela é especial. Dende que teño memoria levoume sempre algún día de verán a pasear polo mar. E despois de trece anos indo a esa praia, a praia de Coído, despois de trece veráns perfectos, decateime.

Era un día solleiro, pola tarde, e o mar estaba enchendo; meu avó levoume na súa gamela, e pasados uns minutos no medio do mar, levanteime, xirei sobre min mesma e vin o que había ao meu arredor. Tanto tempo sen fixarme…

Ao estar a marea chea case non había area e xusto ao lado do mar, rodeándoo, había un monte que incluía un fermoso mirador natural dende o que se podían ver os arroaces; era a mestura perfecta. En fronte tiñamos outra gran praia en forma de media lúa, rodeada tamén de monte, e á beira unha pequena e verde illa: Santa Catalina, que cando está o mar cheo é unha illa e cando está baixo, queda unida á costa por un tramo de area. Ao lonxe víase un vello muíño e un pequeno e abandonado estaleiro. Todo aquel conxun-to era…

Iluminóuseme a cara ao ver aquela beleza, e comprendín que a fermosura da paisaxe galega, aínda que a teñamos diante dos ollos, non a veremos se non a buscamos.

O problema chegou cando seguín xirando sobre min mesma e vin aquel recuncho da paisaxe… Toda a miña alegría e o meu orgullo tornaron en carraxe, impotencia e decepción. Alí, a aquel sitio, xusto diante do mirador de arroaces, nas pedras, a marea arrastrara todo o lixo que as persoas tiramos ao mar; había rodas, caixas de madeira e de plástico, cabos de amarrar os barcos, luvas, zapatos, xerras rotas, e centos de botellas e tapóns de plástico: dende botellas de auga ata botellas de lixivia. Non o podía crer.

De súpeto viñeron imaxes á miña mente de cando eu era pe-quena, alí en Coído, pero a ver-dade é que non eran moi claras, e ao chegar á casa comenteillo a miña avoa. Contoume que hai uns anos, cando non ía sol para ir á praia, os meus amigos e mais eu iamos a aquel sitio no que había tanto lixo. Divertiámonos moito e ao mesmo tempo, aínda que en pequena medida, axu-dabamos ao medio ambiente. Iamos buscando no lixo cousas

que non servisen para facer unha pequena casiña: caixas de madeira para as paredes; anacos de “porexpán” para facer ventás, rodas para a cheminea, cordas para amarrar as caixas, botellas de cores para facer unha especie de plantas coa nosa imaxinación… Calquera cousa que ato-pabamos limpa, sabiamos que función darlle. E ao final desa divertida tarde, recolliamos todo, metiámolo en bol-sas de plástico, e os adultos levábanas ao contedor. Era xenial.Por que non facer iso agora?

Marta Rama Ferreira 2º ESO A

O LUGAR ONDE VIVO

58

LITERATURA

A HISTORIA DUN HOME FERIDO POLA BELEZA

O autor que neste ano 2014 homenaxeamos no día das letras gale-gas naceu en Guitiriz, Lugo, o 19 de febreiro de 1914, no seo dun-ha familia labrega e humilde. A este lugar, concretamente ós Vi-

lares de Parga, deberiámoslle dar as grazas por amosarlle ó rapaz a beleza que o feriu para sempre.

Pero o lugar ó que realmente deberiamos estar agradeci-dos é o Seminario de Santa Catarina de Mondoñedo, onde Xosé María se internou moi noviño por decisión da súa familia, que cría que era o mellor para el, e parece ser que acertou. Alí atopou os marabillosos libros que o inspira-rían para escribir poesía, e ademais, coincidiu con varios compañeiros que, coma el, estaban fascinados pola be-leza que poden acadar as palabras, e entre eles, Aquilino Iglesia Alvariño.

Despois de moitos papeis e tinta tirados, Díaz Castro viu publicado en 1931 o seu primeiro poema nunha revista tarraconense. A partir de aquí, o seu nome foi coñecido máis ou menos a nivel local e escribiu dous poemarios xuvenís,Follas verdes e Follas ó aire, que por desgraza nunca viu publicados.

Ó rematar o servizo militar na Guerra Civil, o seu antigo compañeiro Iglesia Alvariño convidouno a impartir clases nun afamado colexio de Vilagarcía de Arousa, e finalmen-te, marchou a Madrid en 1948. Alí traballou primeiro de docente en academias privadas, e máis tarde de tradu-tor, xa que era coñecedor de diversos idiomas (dende as linguas clásicas que aprendera no seminario ata inglés, francés e alemán).

Pero este traballo, xunto coa dedicación á súa muller e ós seus fillos, fixeron que durante algúns anos abandona-se un pouco a poesía. Aínda que para o noso beneficio e gozo, existiron grandes autores como Ramón Piñeiro, que á parte de escribir, animárono a publicar un libro onde se reunisen os seus poemas. E así o fixo, conque en 1961 viu publicado o seu poemario Nimbos, na editorial Galaxia.

Tras a súa xubilación, na década dos oitenta, volveu á súa terra natal: Guitiriz, e alí estivo ata a súa morte, o 2 de outubro de 1990, deixando ás súas costas un legado de poemas cheos de beleza.

OBRA:

Xosé María tan só publicou un libro na súa vida: Nimbos. Porén, os seus primeiros poemas xa apareceran na Escol-ma de poesía galega, IV. Os Contemporáneos, editada por Galaxia en 1955.

Seguro que hai moita xente que non sabe que é un “nimbo”, pois pensarán que é unha palabriña calquera que se lle ocorreu a Díaz Castro para poñerlle título á súa obra, pero non; un “nimbo” é un halo, un círculo lumi-noso que rodea a ca-beza de Deus, da Virxe e dos santos, é unha auréola que lles po-ñemos ás cousas para facelas resaltar máis.

Algún crítico dixo que o escritor era un home con moito repecto ás cousas, con moito respecto ás criaturas de Deus ás que non se lles dá cariño. E a elas búscaas o poeta para poñerlles un nimbo de luz, para facelas máis importantes e darlles gloria.

“Si é que o poema é só un nimbo de lusque os ollos cegos póñenlles ás cousassoñadas, ou amadas nas tebras”.

Os seus versos máis coñecidos son os de PENÉLOPE, e para entendelos, primeiro hai que saber quen era esta muller. No libro da “Odisea”, de Homero, aparece unha muller, Penélope, que está a esperar a que o seu home volva da guerra. O tempo pasa e el non volve, polo que ten unha chea de homes que a pretenden, pero ela, fiel ó seu esposo, di que aceptará a súa morte cando remate de tecer un suadoiro no que está traballando. O que os pretendentes non saben é que ela tece de día e desfai de noite, para gañar tempo. Isto é o que Díaz Castro compara con Galicia.

“Un paso adiante i outro atrás, Galiza,i a tea dos teus sonos non se move.A espranza nos teus ollos se esperguiza.Aran os bois e chove”.

Marta Rama Ferreira 2º ESO A

XOSÉ MARÍA DÍAZ CASTRO

59

LITERATURA

A PUNTA DE PISTOLA

Ficha de lectura

Título: A punta de pistola

Autor: Fran Alonso

Editorial: Xerais

N° de páxinas: 134

Ilustracións: Non ten

RESUMO

Este libro trata varias historias entrelazadas entre si. Unha delas narra a vida dunha familia con problemas económicos e persoais que perde os fillos, dos que se fan cargo os servizos sociais. A historia comeza cando O Varas, un delincuente, e a súa muller Rica visitan o cen-tro onde estaban os seus fillos e, por medio da forza, os secuestran. Tras isto, emprenden a súa fuxida da Garda Civil, que os levará a encontrarse co destino que tanto desexaban evitar.

Outra das historias conta a vida paralela dunha camio-neira e blogueira chamada Camila, gran admiradora de Celia Rivas, a primeira muller camioneira de España. En-sínanos como era a vida de Celia Rivas na súa época e a dificultade que tiñan as mulleres para exercer unha pro-fesión que ata entón era só para os homes. Relata tamén a súa vida a través das súas indecisións, medos e soños. Faino no seu blog, que utiliza para o traballo pero tamén para desafogarse e contar os seus sentimentos. Un día recibe numerosas chamadas do seu compañeiro Lolo. Este explícalle que recibira a visita da Policía preguntan-do se o novo chofer Mauro, era o dono dun Nissan Patrol. Camila fala con Mauro e coméntalle que llo prestou a un vello amigo. O asunto deixa preocupada  a Camila, pero decide seguir a viaxe para encontrarse co seu fiel amigo Lolo e así despexar as súas dúbidas e cumprir o seu soño. Despois da reunión, diríxense ao párking onde un Nissan Patrol choca co camión de Camila. Esta, chea de rabia, realiza unha persecución ao bordo do seu camión, dándo-se conta de que era o coche que a Policía andaba a buscar.

A terceira historia empeza coa desesperación dunha ado-lescente chamada Vanesa, pola desaparición do seu mó-bil. Baralla numerosas posibilidades sen encontrar unha resposta. Pensa que o puido deixar na casa do seu noivo, co que estivera a noite anterior e enseguida sente a nece-

sidade de falar con el. Apáñase para conseguir o seu nú-mero de teléfono e chámao. Este explícalle que ten que ir á Coruña por motivos de traballo, pero pode quedar con ela antes de saír. Vanesa, sen pensalo dúas veces decide ir canda el. Encóntranse en Vigo e fan a viaxe xuntos ata A Coruña acompañados da  xefa do seu noivo. Tras a re-unión na cafetería baixan ao párking e presencian como un Nissan Patrol choca co camión da xefa e foxe a toda velocidade. Ela e os acompañantes emprenden unha per-secución para detelos. Vanesa, cando escoita que a bordo dese coche ía unha familia con dous nenos dáse conta de que alí estaba a persoa que lle deu a vida.

O encontro de todos estes personaxes de vidas paralelas ocorre cando O Varas choca co camión de Camila. Alí co-meza a persecución ao bordo do camión. Nel ían Vanesa, a primeira filla que tivo Rica, a muller de O Varas; Lolo, novio de Vanesa e parella no pasado de Camila. A historia acaba coa detención de O Varas e a súa muller, e a firme decisión de Camila de ir aos Estados Unidos a cumprir o seu soño.

ANÁLISE PSICOLÓXICA DOS PERSONAXES PRINCI-PAIS

O Varas: delincuente de pouca monta e pai de dous fillos. É un home pouco intelixente, que funciona sempre pola intuición. Non reflexiona e non para a pensar nas conse-cuencias que poden traer os seus actos. É un home sen empatía, que non sente ningún cariño pola súa familia, tratando os seus fillos con desconsideración. Este perso-naxe representa os delincuentes e as persoas que mal-tratan e abandonan os nenos, no contexto dunha familia dividida.

Camila: camioneira e blogueira, admiradora de Celia Ri-vas. A través da súa historia, explícanos o papel da mu-ller e a vida na súa época.  É unha persoa moi reflexiva e loitadora, que persegue os seus soños e que pode ser ca-paz de facer calquera cousa para conseguilos. Ensínanos como con esforzo e dedicación todo é posible.

Vanesa: é o típico modelo dunha adolescente. Vanesa é unha persoa caprichosa, que se criou nun ambiente de semi abandono por parte da súa nai. É o personaxe que reflicte o carácter da maioría das adolescentes de hoxe en día, preocupadas por cousas tan superfluas como a desaparición do teléfono móbil.

COMENTARIO PERSOAL

Utiliza unha linguaxe coloquial nas conversacións da familia de O Varas e unha linguaxe sofisticada no infor-me policial sobre esta mesma familia; a súa estrutura

A PUNTA DE PISTOLA

60

LITERATURA

externa organízase en 31 capítulos, e a interna segue o plantexamento: inicio, nó, desenlace en cada unha das historias. Ás veces utiliza unha especie de flash-back no caso de Celia Rivas. O tempo externo sitúase na actua-lidade e principios do século XX no caso de Celia Rivas (1932); o tempo interno destas historias paralelas dura 1 día aprox.; as accións desenvólvense en A Guarda e en A Coruña.

Os temas que trata son, principalmente, a discriminación e a violencia.

DISCRIMINACIÓN: No papel das mulleres. Isto vese clara-mente con Celia Rivas, que afortunadamente tivo a sorte de estar apoiada pola súa familia, algo que naquelas épo-cas non era moi frecuente. Pero o papel das mulleres na sociedade segue estando infravalorado, incluso no noso

país. Por exemplo, ás mulleres páganlles menos, simple-mente porque pensan que son menos eficientes, ou nos países árabes son consideras practicamente obxectos, xa que non son tratadas como verdadeiros seres humanos. No libro reflíctese na personaxe de Camila, cando explica que non foi un camiño fácil, simplemente polo feito de ser muller.

VIOLENCIA: Vese claramente na vida de O Varas e a súa familia. Os malos tratos que os nenos Pixie e Dixie reci-ben, ou incluso nas discusións que mantiñan O Varas e Rica, cheas de insultos. O libro reflicte unha parte da vida que non vemos, de nenos que non pasan fame ou viven na pobreza, senón que simplemente non teñen amor.

Paula Soto Rodríguez2º ESO D

O PINDO, O ÉZARO, GALICIA E OS ROMANOS

Este conto ocorreu cando os romanos domina-ban o que hoxe se coñece como Galicia. Nunha aldea ao pé do Monte Pindo vivía unha bela ra-paza, teimuda e rebelde coma ela soa, que es-taba cansa de que os romanos abusasen do seu pobo.

-“Déixaos, ante as poderosas lexións non pode-mos facer nada, os deuses non están connosco” dicíanlle os seus veciños e amigos.

Un día, farta de aturalos a todos, decidiu parolar con presenzas divinas e subiu ao cume do mon-te que a contemplara dende o seu nacemento, o Pindo, morada dos seus deuses .

Ao chegar invocounos para pedirlles respostas e solucións ante o seu abandono e o seu proble-ma. Cando o rito acabou, levantouse unha gran-de tormenta, con lóstregos e tronos e un vento do norte que conxelaba os ósos .

-Quen se atreve a espertarme,- dixo un home, vestido ri-camente, que descendía entre as nubes da forte tormen-ta- a min, a Reva, deus de deuses, da xustiza, da xerar-quía e da morte?.

-Son eu, Galicia, a túa serva- contestou a rapaza.

-Non son tolerante con quen se burla de min ¡Dáme unha boa razón para a miña invocación se lle tés aprecio á túa vida, mortal!-exclamou enfadado o deus.

-Os romanos, estranxeiros que invadiron a nosa terra, asoballan a nosa xente co seu poderoso exército e os seus elevados impostos. Algúns pensan que nos abandonas-tes e outros ata empezan a dubidar da vosa existencia.

-Esta terra ha de ser vosa, de ninguén máis, con ese obxectivo foi creada. Debes ir onda o gobernador roma-no para comunicarlle que escolla un paladín que loitará contra un guerreiro da miña elección; se se nega, terribles desgrazas caerán sobre el e os seus, faille saber tamén que é unha mensaxe dos deuses- E Reva desapareceu, tras dun raio fulminante, tan rápido coma a súa tormenta

O LUGAR ONDE VIVO

61

LITERATURA

Galicia correu ata chegar ó seu pobo, onde todos estaban alarmados pola terrible tronada. Ignorando o caos correu onda o seu prometido, Ézaro, que lle preguntou, asusta-do, se estaba ben. Sen responder á súa pregunta, Galicia espetoulle:

-Debemos ir a Lucus Augusta ver o gobernador romano, Reva, un dos nosos deuses, así o desexa.

O seu mozo, que a quería con loucura, preparou a equipaxe para marchar sen facer moitas preguntas, xa que confiaba nela . Ao día seguinte xa estaban en marcha.

Ao chegar á cidade, Galicia quedou abraiada pola súa be-leza, xa que ela nunca saíra da súa vila. Nada máis entrar, dirixíronse ao palacio do gobernador, onde pediron unha audiencia e esperaron a súa quenda. Cando este chegou foron onde os ía recibir. Ó entrar, o mandatario fixo un xes-to de noxo ao velos.

-Vimosvos transmitir unha mensaxe dos deuses, gober-nador- dixo Galicia inclinándose.

-Escóitovos- dixo o xefe dos invasores mirando para outro lado e cambiado a expresión noxenta da súa cara por ou-tra aburrida e distraída.

Despois de comunicarlle a mensaxe, o alto cargo respon-deulles de xeito burlón:

-Os vosos deuses imaxinarios desafíanme a min, o go-bernador romano de Gallaecia, a manter unha loita contra eles? -dixo soltando grandes gargalladas entre palabra e palabra- Debería executarvos aos dous, pero como son benévolo, estou aburrido nesta soporífera cidade e isto é o máis divertido que me ocorre en meses, deixareivos vivir e irei convosco.

Ao cabo duns días atopábanse todos no cume do Pindo. O gobernador e o seu séquito a un lado e os habitantes da vila enfronte deles, formando así un extenso círculo. Galicia comezou a invocación e cando Reva descendeu á terra, todos agás ela quedaron abraiados e atemorizados de verdade.

-Vós, demos estranxeiros, que destruídes esta terra e a súa xente, se o voso paladín gaña esta batalla, esta terra será vosa ata que o voso imperio mortal sexa destruído.

-O imperio romano é indestrutible, invencible- dixo ultra-xado o gobernador romano.

-Cala ti, langrán! Non quererás anoxar un deus, ¿verdade? Pero se o meu valente guerreiro sae vitorioso- continuou Reva- irédesvos de aquí para non volver endexamais.

-Ha! Iso é entregarnos moi facilmente Gallaecia. Aurelio!- dixo dirixíndose a un soldado con armadura de ouro, con espada e un grande escudo de ferro- enfróntate a calque-ra destes bárbaros que se declare loitador da deidade.

-Quen será o meu soldado nesta guerra contra este incri-ble arlequín?

Dende os castrexos, deu un paso adiante Ézaro, quen gri-tou a Reva e a todo aquel que tivese oídos para escoitalo:

-Por Galicia, pola miña xente e pola miña terra, ¡o que faga falta!

-Ti, valente guerreiro colle estas armas - dixo Reva sacan-do da súa capa o casco, a espada, a vestidura forte de pe-les e un escudo circular de madeira- Disponte a abater ao soldado inimigo.

Sen vacilar, Ézaro colleu o que o deus lle deu . Cando estivo listo, comezou o combate. Desgrazadamente para os cas-trexos, este durou pouco, xa que as habilidades de loita de Ézaro non estaban á altura das de Aurelio, que lle cravou a súa espada . Da ferida saíu sangue ata darlle ao Pindo a cor encarnada que ten hoxe en día. A rapaza comezou a chorar desconsoladamente polo seu mozo morto mentres Reva dicía cun aceno de tristura:

-Gañastes, romanos, esta terra será vosa ata a fin do voso tempo. Pero isto non acaba aquí- continuou mentres o gobernador ría cruelmente e o deus se acercaba ao corpo do seu combatente- Ézaro- díxolle- ti serás único, e todos poderán admirar a túa beleza- e colleu o corpo e lanzouno o máis lonxe que puido- E ti, Galicia, serás a alma desta terra: rebelde, salvaxe, libre, que nunca se dobregará ante ninguén.

Dito isto, Galicia esvaeceuse no aire e Reva desapareceu. Os romanos volveron á súa cidade e os castrexos foron mirar onde caera Ézaro para enterralo, pero no lugar do seu corpo sen vida atoparon unha fermosa fervenza que caía directamente ao mar e puxéronlle o nome do rapaz, adiviñando que aquilo era obra divina.

Os namorados agora están xuntos: un convertido nunha fervenza tan bela e única coma el e a outra, na auténtica alma galega que se atopa en cada recuncho da nosa terra e da nosa xente.

Fermín Caamaño Louro 2º ESO A. Finalista do concurso “ O lugar onde vivo” de ADEGA.

62

LITERATURA

Título: O corazón de Xúpiter

Autor: Ledicia Costas

Editorial: Xerais

Número de páxinas: 224

RESUMO

Isla é unha rapaza de dezasete anos que por motivos eco-nómicos cambia de casa e muda a unha pequena vila pre-to do mar. Deixa atrás o seu instituto, os seus amigos, o seu mozo…

Ao principio cústalle integrarse no novo instituto, pero pronto se fai amiga dunha compañeira de clase que se chama Mar. Máis non todo lle vai ben, Carballo, un com-pañeiro da mesma clase e ex-mozo de Mar, comeza a aco-sala nada máis chegar á vila. Este rapaz obtén fotos com-prometidas de Isla e ameázaa con difundilas e ese feito remata coa expulsión de Carballo do instituto.

Por outra parte, Isla é afeccionada á astronomía e parti-cipa en foros desta ciencia baixo o pseudónimo de “Ca-siopea”. Nun deles coñece a “Xúpiter” con quen mantén

conversacións ata altas horas da madrugada e do que se namora. Isla quere coñecer máis cousas deste “novo ami-go” e trata con el un encontro na noite de San Xoán nun bar abandonado preto da praia.

Mar non está nada convencida de que se produza o encon-tro de Isla e “Xúpiter”, polo que lle pide que transcorrido un tempo a chame para confirmar que todo lle vai ben. Como Isla non a chama, Mar preocúpase e pídelle a Car-ballo que entre con ela ao bar para ver se está alí e se está ben. Cando chegan atopan a Xúpiter (un home duns 50 anos) e a Isla atada flotando no mar e xa morta.

Comentarios:

O libro trata de ensinarnos os perigos de internet a través da protagonista, que se namora dun suposto rapaz sen chegar a considerar que detrás do seu alcume pode haber alguén que non sexa un adolescente coma ela. O seu ex-ceso de confianza lévaa á morte.

Tamén fai referencia ao acoso escolar, algo que tamén su-cede cada vez con máis frecuencia entre o alumnado dos institutos.

As novelas desta autora son atraentes posto que tratan temas que lle afectan á xuventude actual (o acoso escolar, as relacións a través de internet, a homosexualidade, o racismo…) dun xeito ameno, a pesar de que os seus finais acostuman rematar en traxedia reflectindo a maldade humana.

Cristina Del Puerto Capelo 2º ESO C

Notaba a falta do meu pai día a día, dixéranme que mo-rrera, pero eu sempre sentín a súa presenza. Desde hai dez anos as cousas comezaron a cambiar. A falta de Pepe, o meu avó, supuxo unha forte depresión para miña avoa, Lola. Lémbrome do día da súa morte, ela dixérame: “Xoa-niña, os grandes segredos e o cariño perduran para sem-pre”. Non comprendín moi ben o que me quería dicir.

Volvía de Vigo. Estaba no vagón nº cinco, soa, cando apa-receu unha muller algo maior, axudeille a colocar a equi-paxe e sentei ao seu carón. Despois de rebuscar un tempo, sacou por fin, o que buscaba: unha radio. Sorprendeume polo antiga que era, das que non se lles pode enchufar os

cascos e teñen unha antena xigante. Conectou coa cadea Ser, coma sempre. Había reportaxes de todo tipo. Esta vez emitían un programa sobre nenos roubados. Tan pronto oímos o título, a señora púxose moi nerviosa e apagou a radio de súpeto. Nese momento non souben se preocu-parme e preguntarlle, ou simplemente deixalo estar.

Ao chegar a casa, entroume unha gran curiosidade, pero pasei do tema e acendín o televisor mentres estabamos a comer. Xusto nese intre volveu a soar a noticia que oíra no tren. Notei o nerviosismo que tiña miña avoa, caeulle a bandexa que tiña na man. Non comprendía nada. Apagou a televisión ao instante, como a señora do tren. Así que

O CORAZÓN DE XÚPITER

MEU PAI

63

LITERATURA

iniciei unha conversa, en relación co tema. Lola, seguía nerviosa, molesta, comeu axiña e marchou para non con-tinuar a falar comigo. Fixeime no rostro da miña nai, non reflectía preocupacións.

Rematamos de comer. Miña nai, Pilara, foi tomar unha sesta. Soa no salón, acendín a TV. A reportaxe seguía. Atendín, Barcelona, Valencia, Madrid... de súpeto apare-ceu o hospital Virxe da Cerca en Santiago de Compostela, onde nacera miña nai. Quería escoitar toda a noticia, pero miña avoa entra de súpeto no salón, agarra o mando e apaga o televisor. Este feito aumentou a miña preocupa-ción e curiosidade no tema. Miña avoa marchaba pasear soa cando discutiamos ou estaba realmente preocupada. Recordo que cando morrera Pepe desaparecera todo o día da casa.

Ao día seguinte, á primeira hora da tarde, recibín unha chamada da miña mellor ami-ga, Sabela. Fomos dar unha volta polo centro comercial e entramos no mesmo bar de sempre. Tiña as paredes de pedra con algúns cadros col-gados e unha grande crista-leira pola que se vía a rúa. Pe-dimos un capuccino. Estaba delicioso, comezamos a falar; ela díxome que había algo ur-xente e importante que debía contarme.

Sabela traballaba no aeropor-to e, no corredor central, había dous días que vira ao meu pai. Cando escoite tal afirmación a alegría e a esperanza xur-diu do meu interior. A longa espera ía dar os seus froi-tos. Sabía que meu pai non morrera, por moito que mo aseguraban. Sentín rancor e odio cara as persoas que me magoaran todo este tempo, ocultándome a verdade, pero ía encontrar a Xoel, o meu pai.

Eran centos as preguntas que me facía: Por que? Faría algo malo? Estaba enfermo? Por que non me buscaba, que pasou...? Nas miñas entrañas, sentíame desgarrada pola traizón das persoas que me querían. Pero finalmente os meus soños faríanse realidade.

Xunto coa miña amiga comezamos a buscalo, pregunta-mos a coñecidos e percorremos todos os lugares onde fre-cuentaba estar. Finalizado o día e esgotadas fomos dur-mir á casa de Sabela. Na cama recordo o piso onde vivira de pequena. Lembro que o piso era moi pequeno, o lugar perfecto para que o meu pai puidese agacharse nel. Pero, porque Xoel querería esconderse? Sen pensalo máis, saín á présa do piso da miña amiga, coas chaves na man, an-

dando o máis rápido posible. Chego por fin ao meu desti-no. Entro no portal!

Aínda tiña as chaves do piso no chaveiro, abrín a porta e entro, todo estaba igual. Semellaba un lugar abandonado. Case non quedaban cousas de valor; os sofás con sabas por riba... O meu descontento aumentaba, ata que chego á miña antiga habitación; non estaba igual, na mesa do escritorio había unha carta cunha tarxeta publicitaria que correspondía á clínica privada na que nacera miña nai. A carta era do me pai. Non era longa, só poñía que fose feliz, que algún día todo volvería ser coma antes; os segredos sairían a flote.

Saín do piso. Fun ata o bar que facía esquina, alí encontrei a Paio, un ex- compañeiro da infancia. Pasados os anos

casamos e sentimos moita felici-dade ao quedar embarazada. Se-guía recordando aquela carta e a miña familia coa que non volvera a ter relación.

Chegara o grande día, a nosa fi-lla tiña ganas de nacer. Cando chegamos ao hospital, comuní-cannos que o parto xa comezou, que eu tiña que ir para o paritorio e a Paio que se dirixa á sala de espera ou convídano a marchar para a casa. Paio négase a mar-char e solicita estar no parto. A dirección do hospital négalle esa posibilidade e pasadas dúas horas da chegada ao hospital infórmanlle que o parto está a ter moitas complicacións. Cando Paio entra na habitación de Xoa-na encóntraa totalmente durmi-

da e ao espertar danlles a noticia de que a súa filla morreu no parto.

Despois de abandonar o hospital sen explicacións convin-centes do que sucedera e coa dor que supón a perda dun-ha filla tan desexada, son conscientes de que a súa filla non morreu.Que pasou? Onde está a súa filla? Precisan ordenar as ideas e mirar que procede facer. Os dous, nun mar de lágrimas, xuran que descubrirán os feitos e recu-perarán a súa filla. Xoana sente que a nena está con ela, que chama por ela: "mamá", "mamá".

Xoana maréase, a cabeza parece unha buxaina, miles de ideas acoden a súa memoria. Para encontrar a súa filla e saber o que lle pasa á avoa hai unha persoa que a pode axudar. Ten que encontrar ao seu pai.

Sara Otero García, Antía Louzao Carreira, Marta Varela Suárez, Leticia Pena Martínez 4º ESO A

64

LITERATURA

Este libro é un breve ensaio feminista da es-critora británica Virginia Woolf, unha das súas obras máis importantes e unha das pedras angulares do pensamento feminista. Nace a finais do século XIX, pero a súa produción lite-raria comeza a partir do século XX, en concre-to esta obra foi creada no ano 1929, en pleno ambiente de entreguerras. Está baseado en conferencias impartidas pola autora Dalloway.

A porta de entrada da tese consiste na pouca presenza, incluso escasa ou nula, das mulle-res na produción intelectual no sentido amplo (nas ciencias, literatura…) Isto sae da boca dun home chamado Bennet que di que son poucas as mulleres que realizaron algún tipo de produción intelectual porque teñen menor capacidade intelectual. “ Ademais a capacida-de intelectual media das mulleres parece moi inferior.”

Entón é cando a autora decide responderlle co seu libro, preguntándose cal foi a real razón da pouca produción in-telectual feminina. Investigou e, confirmou que apenas había mulleres importantes e as poucas que atopou es-cribían novelas. Finalmente atopou a verdadeira razón e tamén a súa tese.

“…é preciso ter cincocentas libras ao año e un cuarto cunha pechadura na porta se queren escribir novelas ou versos.”

Aquí Woolf sinala dúas con-dicións que deben darse para poder escribir boas novelas ou calquera outra actividade inte-lectual. Unha delas é a indepen-dencia económica. As mulleres naquela época non a tiñan, eran sempre sustentadas e os únicos traballos que realizaban eran no fogar.

Tras esta conclusión sería acu-sada de materialista, e entón seguiu investigando e descubriu que os mellores escritores da-quela época eran todos ricos me-nos un. Polo tanto, un soporte material é necesario.

A segunda condición é contar coa privacidade. As mulle-res non gozaban da posibilidade de ter tempo libre e in-timidade suficientes como para emprender a actividade intelectual que supón a creación artística.

Con este libro a autora chegou a estas conclusións para poder defender ás mulleres.

Ariadna Vázquez Prieto Marina Santos Sieira 4º ESO C

Tes catorce anos e preguntas cousas para as que non teño respostas. Entre outras razóns, porque nunca hai respos-tas para todo. Ademais, pasei a vida potando mentres oía a demasiados apóstolos de vía estreita, visionarios e sen-vergoña que dicían ter a verdade sentada no ombro. Eu só podo escribirche que non hai variñas máxicas, nin ábrete sésamos. Eses son contos chineses. Do que si estou se-guro é de que non hai mellor vacina que o coñecemento. Refírome á cultura, no sentido amplo e xeneroso do ter-mo: non soluciona case nada, pero axuda a comprender, a asumir, sen caer no embrutecemento, ou na resignación. Con iso quero suxerirche que leas, que viaxes, e que mires.

Fíxate ben. Es o derradeiro elo dunha cadea marabillosa que ten dez mil anos de historia. Dunha cultura orixi-nalmente mediterránea que arranca da Biblia, Exipto e

a Grecia clásica, que despois faise romana e fertiliza ao Occidente que hoxe chamamos Europa. Unha cultura que se mestura con outras a medida que se estende, que se impregna de Islam ata florecer na latinidade cristiá me-dieval e no Renacemento, e logo viaxa a América en naves españolas para retornar enriquecida por esa nova e vigo-rosa mestizaxe, antes de volverse Ilustración, a Festa das Ideas, e Oitocentismo de revolucións e esperanzas. Ou sexa, que non naciches onte.

Para coñecerte, para comprender, le polo menos o bási-co. Estuda a Mitoloxía, e tamén a Homero, a Virgilio, e as historias do mundo antigo que sentou as bases políticas e intelectuais deste. Coñece polo menos o alfabeto grego e un vocabulario básico. Estuda latín se podes, aínda que sexa só un ano ou dous, para ter a base, a nai do universo

UN CUARTO PROPIO

CARTA A MARÍA, POR ARTURO PÉREZ-REVERTE

65

LITERATURA

no que te moves. Dá igual que gores das ciencias: ten pre-sente – como sempre recorda Pepe Perona, o meu amigo e mestre de Gramática -, que Newton escribiu en latín os seus Principia Mathemática, e que ata Descartes toda a ciencia europea escribiuse nesa lingua. Debes falar inglés e francés polo menos, chapurrear un pouco de italiano, e no estudo do galego, do eúskaro, do catalán, que tal vez sexan as túas fermosas e precisas linguas maternas, non che impida nunca dominar á perfección ese eficaz e belí-simo instrumento ao que aquí chamamos castelán e en todo o mundo, América incluída, coñecen como español. Para iso, le como mínimo a Quevedo e a Cervantes, bótalle una ollada ao teatro e á poesía do Século Dourado, coñece a Moratín, que era madrileño, a Galdós, que era canario, a Valle-Inclán, que era galego, a Pío Baroja, que era vasco. Vai na procura dos seus textos e atoparás atimoloxías, aportacións de tódalas in-guas españolas ademais das clásicas e semíticas. Con al-gún deles tamén aprenderás facilmente Historia, e iso le-varache a Polibio, Heródoto, Suetonio, Tácito, Muntaner, Moncada, Bernal Díaz del Castillo, Gibbon, Menéndez Pidal, Elliot, Fernández Álva-rez, Kamen e a tantos outros. Ponos a todos en boa compa-ña con Dante, Shakespeare, Voltaire, Dickens, Stendhal, Dostoievski, Tolstoi, Melville, Mann. Non esquezas o Novo Testamento, e recorda que no principio foi a Biblia, e que toda a Historia da Filosofía non é, en certo modo, senón notas a pé de páxina das obras de Platón e Aristóteles.

Viaxa, e faino con eses libros na intención, na memoria e na mochila. Verás que pou-cos fanatismos e ignorancias de vila e cabra de campanario sobreviven a una visita pa-ciente a El Escorial, a unha mañá no museo do Prado, a un paseo polos barrios vellos de Sevilla, a una cervexa baixo o acueduto de Segovia. Achégate á Costa da Morte e mira morrer o Sol como o vían os antigos celtas do FinisTerrae. Tapea no casco antigo de San Sebastián mentres consi-deras a posibilidade de que parte do castelán puido nacer do intento vasco por falar latín. Observa dende as ruínas romanas de Tarragona o mar polo que viñeron as lexións e os deuses, intúe en Estremadura por que os seus homes foron conquistar América, sigue ao Cid dende a Catedral de Burgos ás murallas de Valencia, aos mouriscos e se-fardís no seu triste e dilatado exilio. En Granada, Córdoba, Melilla, convéncete de que o moro da patera nunca será un estranxeiro para ti. E sitúa todo iso nun marco xeral,

que tamén e teu, visitando o Coliseo de Roma, a catedral de Estrasburgo, Lisboa, o Vaticano, o monte San Michel. Toma un café en Viena e en París, mira os museos de Londres, descobre unha etimoloxía almogávar no bazar de Istambul ou una palabra hispana nun restaurante de Nova York, lee a Borges na Recoleta de Bos Aires, sube ás pirámides de Exipto e ás mexicanas de Teotihucán. Se fas todo iso ou polo menos soñas con facelo, coñeceras a única resposta que de verdade vale a pena.

TRADUCIÓN DE JACOBO SUÁREZ LARRAÑAGA

Neste artigo, Arturo Pérez-Reverte incita a María a bus-car o coñecemento viaxando a través da lectura, o que na miña opinión está moi ben nos tempos que corren, xa que aínda que non de forma xeneralizada, as novas xeracións

len cada vez menos, pois con-tan cunhas tecnoloxías e en-tretementos distintos.

Mentres que os nosos pais xogaban na rúa e lían para entreterse, os nenos e nenas de hoxe en día pasan o tem-po chateando co móbil ou co ordenador, xogando con videoconsolas, vendo a tele-visión ou, coma anos atrás, quedando cos seus amigos. As novas tecnoloxías están a causar unha perda de intere-se cara á lectura. Con isto non quero dicir que estes avan-ces sexan malos, unicamen-te que hai que dedicar máis tempo a fomentar a lectura, xa que agora hai moitas op-tativas con máis captación.

A pregunta é: ¿Como facer que os nenos e nenas lean? Ben, está claro que non é fácil competir con videoxogos in-

teractivos coma os da videoconsola Wii. Na miña opinión o máis importante é predicar co exemplo, facer ver á xente nova que ler pode ser parte do seu día a día. No meu caso, cando era pequeno sempre vía a miña nai cun libro nas mans, e sumado a que sempre me animaba a ler conver-teume nun lector máis.

O que teño claro é que, para min, a lectura foi e segue sen-do algo moi importante, capaz de facerme desconectar cando outras cousas non o fan, e que me gustaría que as novas xeracións compartisen este gusto pola lectura.

Jacobo Suárez Larrañaga 2º Bach A

66

LITERATURA

O SI-NON...

Espertei e sentín os primeiros raios de sol na miña cara. Encantábanme aqueles días de primavera, en que os nenos enchían os parque cos seus xogos.

Pero ese día parecía que non todo o mundo compartía a miña felicidade, xa que de súpeto escoitei uns saloucos que se facían cada vez máis e máis fortes. E a continuación notei unha forte dor, a persoa que estaba chorando desfixo todo o seu xenio contra min e arrincoume do chan. Atopábame asfixiada na man daquela rapaza. E cando pensei que todo se calmara, notei uns beliscos e escoitei: “Quéreme, non me quere, quéreme, non me quere, quéreme...”

Julia Álvarez Doral. 3º ESO D

VIII CONCURSO DE MICRORRELATOS

“LA VIE SUIT SON COURS”

Sorrille, béixaa na meixela, ela somerxida na calidez do cobertor escoita como seu pai pecha a porta, os seus pasos perdéndose no corredor. Por unha milésima de segundo cre sentir o deslizamento das zapatillas da que non a volverá arroupar coas súas cóxegas e aloumiños. Agora, coma todos os venres dende hai tres meses, agarda cos ollos abertos na escuridade do cuarto a que se produza a habitual visita, cando un lene ruído de tacóns entra na casa, sobe as escaleiras e pecha a porta do cuarto do pai moi moi lentamente.

Sara Rodríguez Espiñeira. 2º Bach D

1ºPREMIO

2ºPREMIO

3ºPREMIO

Respirando con forza, pouco a pouco recuperou o alento. Escondida tras a parede, esperaba impaciente, e cada vez máis nerviosa, a que a rítmica voz que soaba de fondo cesase de contar. Cando parou, a rapaza quedou quietísima, e incluso contivo a respiración. Oíanse pasos. Lentamente, asexou polo bordo da esquina. Ela pensaba que non a vería, pero o perseguidor era listo. Cando os ollos de ambos se cruzaron, xa o deu todo por perdido.

-Por Catuxa! Tócache pandar!

Aldara González Rodríguez 3º ESO C.

67

LITERATURA

No mes de abril os alumnos/as de 1º da ESO tivemos o pracer de contar coa visita de Xabier P. Docampo, autor do libro que lemos na 1ª avaliación “ Cando petan na porta pola noite”, que obtivo en 1995 o Premio Nacional de Lite-ratura Infantil e Xuvenil. Esta obra foi seleccionada como unha das cen mellores obras españolas do século XX, segundo a Fundación Germán Sánchez Ruipérez. Home polifacético: mestre, escritor,actor de teatro, guionista e promotor da Lingua e Cultura galega. En Xullo de 2008 comezou a rodaxe en galego da adaptación ao cine da súa novela: A casa da luz con localizacións en Baio, Betanzos e Moeche.

Despois de gozar da súa conversa, accedeu moi amable-mente a contestarnos ás nosas preguntas

Que foi o que o motivou para converterse en escri-tor?

Eu son fillo do Raimundo de Ganda, ser fillo do Raimun-do de Ganda significaba na-cer e vivir nunha casa onde unha das cousas que todas as noites se facía era contar un conto.

Meu pai era un gran narra-dor. Viña xente a escoitar a meu pai e os que viñan tamén contaban. Eu teño escoitado non unha vez, senón moitas veces que alguén contaba unha historia e outro dicía: iso quen o conta ben é o Raimundo. Raimundo, cóntao ti! Empezaba o vello a contar e dígoche que era distinto. Se naces diso non podes evitar que o teu desexo máis grande sexa contar historias.

En ‘’Cando petan na porta pola noite’’ fala moito do seu pai, influíu tamén noutras obras?

Por ese camiño que acabo de dicir na resposta anterior inflúe en todas. Case todo o que escribín ten, quen o sai-ba mirar, algo de oralidade e creo que toda a literatura foi oral.Probablemente a mellor novela que se publicou nos Estados Unidos fora Moby Dick. Moby Dick empeza cunha frase que di: ‘’Call me Ismael’’, ‘’Chamádeme Ismael’’. Esta frase dia un home nunha taberna, polo que esta novela é oral.

Hai algún escritor ou algunha obra que admire especial-mente?

"A illa do tesouro" de Stevenson

En que se inspirou para escribir ‘’Cando petan na porta pola noite’’?

Na forma de contar de meu pai, especialmente niso. Eu quería “literaturizala”.Volvo dicir, toda a literatura é oral.

Lémbrase de cal foi o primeiro libro que publicou? Que sensación tivo cando lle comunicaron que llo ían publi-car?

O misterio das badaladas./ Este libro ofrecínllelo a catro editores e apareceu pola porta un deles cunha gabardina aberta, entrou cuns bríos que tiraba cousas polo camiño. Daquela non me interesaba publicar, pero tiña tanto escri-to que era algo frustrante seguir escribindo, entón decidín facelo e deume unha gran emoción, aínda que a min esas

cousas non me duran moito.

Vde. di que as historias do libro contoullas seu pai cando era pequeno, dában-lle medo?

Non, non mas contou meu pai de pequeno, inventeinas eu. Só hai unha parte delas que si a contaba meu pai, a do Fornadas. Eu o que que-ría era a forma de contar de meu pai non contaminar as súas historias porque moi-tas delas eran sucedidas,

pero moitas delas, arraigadas na tradición e, por tanto moita xente contábaas e non só meu pai. Eu téñolle oído ao meu pai historias que contaba Cunqueiro, por iso eu quería escapar diso, atrapar esa forma de contar.

Antes de ser escritor, foi Vde. un gran lector?

Si, iso está claro. Fun un lector compulsivo. Empeza a ha-ber escritores que teñen máis obras publicadas que lidas. Un escritor ten que ser iso, un gran lector.

Como se sentiu cando recibiu o premio Nacional de Lite-ratura Infantil e Xuvenil?

Naquel momento ben, porque ademais eu debía bastan-tes cartos e iso axudoume a pagar, pero os premios dan-che unha alegría que che dura moi pouco. Eu agradézoos moito porque sempre nacen da xenerosidade dos amigos e da xente que te quere... En xeral, a min non é o que me preocupa, a min o que me preocupa é a literatura.

ENTREVISTA A XABIER P. DOCAMPO

68

LITERATURA - CULTURA

A que idade comezou a escribir? Houbo algún mestre que influíra para que tomara esta decisión?

Eu aos once ou doce anos xa escribía cada noite un con-to que outro día lles daba aos meus amigos polo que aos doce anos xa era un escritor profesional. Eu o primeiro día que fun á escola o mestre pegoume unha labazada, cheguei á casa e dixen que non quería volver máis, entón como a mestra era prima de miña nai, metéronme na escola de nenas e estiven o primeiro ano na escola das nenas. Os profesores e o cura que tiven da vosa idade pro-hibíronme ler. Fun algunhas veces a confesarme por ler e o cura díxome:

- “Se lo voy a decir a tu madre-.”

Eu díxenlle:

- E o secreto de confesión onde vai?-.

Unha das súas novelas ‘’A casa da luz’’ levouse ao cine Na película os personaxes eran como Vde. os creou?

Non. A arte non é as historias que conte se non a linguaxe. A película é unha obra narrada nunha linguaxe cinematográ-fica, a novela é unha obra na-rrada nunha linguaxe literaria polo que son diferentes.

Escribiu varios libros de mis-terio, gústalle este xénero ou prefire outro?

É o único que hai. Todos os libros tratan dos dous máis grandes misterios da vida humana que son o amor e a morte.

Dos seus libros, cal foi o que máis traballo lle custou es-cribir?

O que estou escribindo. Dos outros xa me esqueceu o tra-ballo que me custaron.

Para escribir este libro baseouse en feitos reais?

Agás a historia do ‘’Fornadas’’ todas as historias saíron da miña imaxinación. Toda a imaxinación sae da realidade porque se ti xuntas a imaxe dun burro e dun paxaro creas un burro voando.

Vde. foi mestre, inspirouse nalgún alumno para crear algún personaxe?

Supoño que si, porque todo sae do que eu coñezo polo que os personaxes teñen cachos de alumnos meus.

Tivo ou ten algún amor literario? Namorouse algunha vez dalgún personaxe de ficción?

Si, de Sherezade, a protagonista das mil e unha noites.

Está escribindo algún libro neste momento?

Si, sempre estou escribindo algo. Hai unha novela na que levo traballando case trece anos pero onte empecei a re-escritura dun libro que se vai volver editar porque escribi-na hai trinta anos e as cousas que suceden alí non terían moito sentido. Que se vai chamar como se chamou:’’ A chave das noces’’.

Como ve o futuro da literatura infantil e xuvenil en ga-lego?

Eu teño un problema co meu futuro e é que o vexo moi cerca entón a miña forma de pensar fai que non me pre-

ocupe demasiado das cousas que veñan cando a min me leve o vento, por tanto eu falo do presente. A literatura infantil e xuvenil galega ten un gran pa-sado que chega ata o presente que fai que se conserve boa. O futuro non sei como será, leo a outros escritores novos pero eu nunca dou a opinión sobre os meus compañeiros.

Que importancia ten a poesía na súa vida e na súa obra?

Eu necesito que o que eu escribo me soe na orella. A poe-sía é a forma máis extensa e sublime da literatura. O máis que me achego á poesía e cando escribo contos e ten unha gran importancia, pero na literatura a poesía é o máximo igual que nas artes a música.

Para rematar, poderíanos recitar uns versos ou algunha cita literaria?

Hai dous versos de Avilés de Taramancos que me encan-tan que din:

<<Imos plantar unha cerdeira nova,temos que darlle unha alegría ao vento>>.Senón diríavos estes de San Juan de la Cruz

<<Quedeme y olvideme (...)dejando mi cuidado entre las azucenas olvidado>>.

Rubén Montero Antelo, Izan Neira Cruces, Iago Cacheda Fernández, Ismael Alonso Vilela 1º ESO

69

LITERATURA - CULTURA

A mitoloxía grega está formada por un conxunto de mitos e lendas que tratan sobre heroes e Deuses, batallas, ele-mentos da natureza, etc. Aparece moitas veces na litera-tura, e as obras máis importantes son a Odisea e a Ilíada.

Os deuses do panteón adoptaban figuras humanas, e re-presentaban as forzas do Universo. Coma os “mortais”, os Deuses eran impredicibles: podían ter sentido da xustiza ou ser crueis e vingativos, podían conceder favores a tra-vés de sacrificios, aínda que estes non sempre eran efec-tivos.

A mitoloxía grega está chea de deuses, pero tamén dou-tros personaxes mitolóxicos ou guerras. Crese que pode haber ata 30.000 deuses distintos.

Os deuses máis influentes e coñecidos da mitoloxía grega son:

• Zeus: é o Deus máis poderoso, cha-mado pai de deuses e dos homes. Os seus poderes eran o control dos ceos, do raio e a administración da xustiza. Tivo moitas amantes mortais coas que tivo fillos heroes, dos cales al-gún se converteu en Deus, e mesmo Deus olímpico, coma Dioniso.

• Poseidón: irmán de Zeus, Deus dos mares, dos terremotos e dos caba-los. Ten moitos enfrontamentos con Zeus. Tamén ten moitas amantes mortais coas cales ten heroes ou ou-tros seres mitolóxicos, coma tritóns ou cíclopes.

• Atenea: Deusa virxe da sabiduría, da artesanía, da de-fensa e das estratexias bélicas. Simbolízana o mou-cho e o olivo. Filla de Zeus e Metis. Ao igual que os seus fillos, naceu do pensamento do seu pai.

• Afrodita: Deusa do amor, da beleza e do desexo. Ten moitos símbolos, coma a pomba, o paxaro, a mazá, a abella, o cisne, etc. Hai dúas versións sobre o seu nacemento: ou naceu pola espuma do mar tras ver-ter nel o sangue de Urano ou ben é filla de Zeus e de Dione. É a esposa de Hefesto, malia que ten moitas relacións adúlteras, sobre todo con Ares.

• Ares: Deus da guerra e da violencia. Tamén ten moi-tos símbolos, coma o xabaril, a serpe, o can, a lanza ou o escudo. É fillo de Zeus e Hera, e é moi impopular entre os outros Deuses.

• Apolo: Deus da luz, do sol, do coñecemento, da músi-ca, da poesía, da profecía, do tiro con arco e da menci-ña. É o fillo menor de Zeus e Leto.

• Artemisa: Deusa virxe da caza, da virxinidade, do par-to, do tiro con arco e dos animais. É a irmá xemelga de Apolo; a filla maior de Zeus e Leto.

• Hermes: Deus mensaxeiro, do comercio e dos ladróns. O seu símbolo máis importante é o caduceo, unha vara entrelazada con dúas serpes. É fillo de Zeus e da ninfa Maia. É o segundo Deus olímpico máis novo, apenas maior que Dioniso. O seu fillo máis coñecido é

o Deus Pan, deus da natureza.

Ademais dos nomeados anterior-mente, que como xa dixen son os máis coñecidos, había outros deu-ses olímpicos como: Hera, Deusa do matrimonio e esposa de Zeus, Deméter, Deusa da agricultura, a natureza e as estacións do ano, Hefesto, Deus do ferro e da forxa e Dioniso, Deus, inicialmente semi-deus do viño e das celebracións.

Entre os deuses máis coñecidos do Olimpo está Hades, vive no Infra-mundo. É o Deus do inframundo, dos mortos e das riquezas da terra. É irmán de Zeus e de Poseidón. A súa esposa é Perséfone.

Tamén hai semideuses importan-tes, coma Heracles, fillo de Zeus e Alcmena, quen combatiu contra a maioría dos monstros e saíu vito-

rioso da maioría das batallas.

Os deuses e, sobre todo, os heroes, combaten con moitos monstros ao longo da súa vida. Algúns dos monstros máis importantes da mitoloxía grega son: Edquina, metade muller, metade serpe, Cerbero, can con tres cabezas e cola de serpe, Orto, can de dúas cabezas, Hidra de Lerma, ser-pe acuática de moitas cabezas, Quimera, ser con cabeza de león e corpo de serpe e a Esfinxe, monstro alado con torso e cabeza de muller con corpo de león.

Unha vez contados os deuses máis importantes, os se-mideuses e os mosntros contra os que loitaban, a conti-nuación, amosaranse unhas cantas lendas típicas da mi-toloxía grega.

MITOLOXÍA GREGA

70

CULTURA

A historia sempre foi contada polos homes, malia que nela nós sempre xogamos un papel sobranceiro e non só polo evidente, a maternidade, senón tamén porque moi-tas veces tivemos que nos agochar tras pseudónimos para que as nosas diferentes facetas saísen a relucir.

Quero falar neste pequeno espazo dunha muller extraor-dinaria, para min até agora descoñecida; estoume a referir a Maruja Mallo, galega, nada en Viveiro en 1902.

Poucos saben que a soberbia triloxía formada por Lorca,Buñuel e Dalí, de sobra coñecida por todos, foi en realidade un cuarteto. Quen era esa cuarta figura, estra-ñamente silenciada pola historia? A resposta é Maruja Mallo, unha pintora xenial, á que unha suma de adversi-dades históricas e prexuízos negaron de xeito insólito o recoñecemento que merece.

Foi a última representante do que se coñece como su-rrealismo histórico, pintura que xorde da creación da irracionalidade, dos soños e dos instintos. Augamares, orquídeas,rosas, estrelas de mar,bucinas e outros moti-vos mariños servíronlle a Maruja Mallo para xogar coas simetrías,co lineal, o curvo, ata converter a natureza nun retrato

Persoeiros como Lorca teñen dito da súa obra “sus cua-dros son los que he visto pintados con más imaginación, emoción y sensualidad”

Marina Santos Sieira Ariadna Vázquez Prieto 4º ESO C

MARUJA MALLO, GALEGA EXTRAORDINARIA

A LENDA DE PALAS ATENEA:

Atenea é a Deusa da sabedoría, coñecida na mitoloxía la-tina como Minerva. Os seus país eran Zeus e Metis. Cando Atenea quedou embarazada, o seu pai comeuna, por con-sello de Urano e Gea, xa que prediciron que o bebé sería varón e o destronaría.

A pesar disto, Zeus quería estar coa súa filla, así que lle pide a Hefesto (deus do lume) que lle abra a cabeza, de onde naceu Atenea completamente armada. A partir de entón é coñecida como a Deusa da guerra, posto que loi-tou contra os Xigantes de Palas e Encélado.

Atenea non se relacionou con ningún Deus, permaneceu virxe para sempre. Pero quedou embarazada debido a que Hefesto co seu amor incodicional atrapouna mentres esta escapaba e mollou a súa perna co seu seme. Ela asqueada limpouno cunha toalla e tirouna ao chan, e desa fertilida-de naceu Ericotinio, a quen Atenea coidou coma o seu fillo.

A CAIXA DE PANDORA:

Segundo o mito hesiódico, Pandora é a primeira muller, como Eva na relixión xudeocristiá. Hefesto (Deus do lume) modelouna en imaxe e semellanza aos inmortais, e obtivo a axuda de Atenea. Zeus ordenou a súa creación para cas-tigar á raza humana porque Prometeo rouboulle o lume divino para darllo aos homes.

Cada Deus otorgoulle a Pandora unha cualidade coma a beleza, a graza, a persuasión e a habilidade manual, en-tre outras. Pero Hermes (Mensaxeiro dos deuses) puxo no seu corazón a mentira e a falacia.

Segundo a lenda, había unha xerra que contiña todos os males. Pandora en canto a viu, abriuna sen dubidalo, ema-nando así todos os males á Terra. Para cando cerrou a xe-rra xa saíran todos os males, e o home viviría condenado. Así Pandora representa o mesmo que Eva, a perdición dos humanos.

IRENE OU EIRENE:

Era filla de Zeus e Temins. Foi probablemente unha das deidades á que máis culto se lle rendeu por parte de todos os pobos gregos e romanos. Era, como o seu propio nome indica, a deusa da Paz. É representada como unha muller cunha coroa de flores, unha rama de oliveira nunha man e o corno da abundancia na outra.

As pombas que coidan Afrodita e que residían no casco de Ares foron a miúdo utilizadas como símbolo desta Deu-sa e fan referencia ao amor e a beleza, representadas por Afrodita. . Considérase que Irene era unha das tres Horas. Un dos templos máis fermosos e importantes en todo o Imperio Romano, situado na Vía Sacra de Roma estaba consagrado á paz. A súa construción foi iniciada por Agri-pina e terminada por Vespasiano, e alí estaban todas as riquezas que foran substraídas do gran templo de Xeru-salén.

Irene Pazos Lancho Claudia Méndez Ferreiro 1º BACH A

71

CULTURA

Hai uns meses, o goberno aprobou o proxecto da futura Lei Orgánica para a Mellora da Calidade da Educación ( LOMCE ) para substituír á de 2006. A mesma pretende re-matar coa Selectividade, facendo probas finais nacionais ao final de cada etapa e fortalecer a formación en lingua e matemáticas, entre outras modificacións.

Tamén eliminou Educación para a cidadanía e permitiu ás Administracións que poidan concertar o financiamento público de colexios de ensinanza separada por sexos.

“Queremos conectar a aula co traballo “, dixo a vicepre-sidenta do goberno, Soraya Sáenz de Santamaría, que destacou que o anteproxecto supón pór en marcha unha reforma “clave” para o sistema de educación e axudar a combater un dos principais problemas do mesmo: o aban-dono e fracaso escolar.

A LOMCE establece que o certificado de conclusión do En-sino Secundario Obrigatorio (ESO) se obterá tras o paso dunha avaliación final, con diferentes probas para acceder ao bacharelato ou á FP, dependendo da opción escollida polos alumnos no último ano. Dito certificado ten en con-ta a nota da avaliación cun valor do 30% e as cualificación obtidas ó longo da ESO cun valor do 70%.

O bacharelato redúcese a cinco vías ( Ciencia e Enxeña-ría , Ciencias da Saúde, Humanidades , Artes e Ciencias Sociais ), e tamén terán unha avaliación final nacional ( substituíndo a Selectividade ) cun valor do 40% , mentres que a nota media da última etapa terá un peso 60%.

Os alumnos de educación primaria pasarán unha avalia-ción en terceiro para a detección precoz de problemas de comunicación lingüística e matemática, o que podería su-poñer a repetición de curso se o resultado non é o óptimo.

En sexto desta etapa, farase outra avaliación con carácter informativo e orientador, que servirá para comprobar se lograron as competencias e os obxectivos da etapa e polo tanto a viabilidade do tránsito á ESO.

Tamén en Primaria , a materia “Coñecemento do Medio” desdobrarase en Ciencias Naturais e Ciencias Sociais, e a materia “Educación para a Cidadanía” desaparece, que en ESO é substituída por un curso da nova “Educación Cívica e Constitucional”.

Os ciclos de Formación Profesional Básica substitúen ós actuais Programas de Cualificación Profesio-nal Inicial e pasarán a ser de dous anos com-pletos, considerados como educación básica, obrigatoria e gratuíta.

A FP media vaise “mo-dernizar” segundo o Goberno; haberá ma-teriais instrumentais adaptados ó sector profesional correspon-dente e facilítase a con-tinuidade na superior a través de materias op-tativas.

As administracións educativas poderán

concertar cos centros de educación por sexos, sempre que cumpran a convención internacional sobre a loita contra a discriminación na educación.

Os cinco “puntos quentes” da LOMCE que impiden o acor-do coa Escola Pública

O obxectivo da LOMCE é introducir unha serie de varia-cións respecto á LOE, para reducir os niveis de abandono escolar e mellorar a sustentabilidade económica do siste-ma. Así e todo, os representantes da escola pública cren que ditas estratexias probáronse inútiles e supoñen un retroceso no tempo.

EN QUE CONSISTE A REFORMA EDUCATIVA DO GOBERNO?

72

ACTUALIDADE - EDUCACIÓN E CULTURA

Os 5 puntos que “enquistan” a negociación:

1) Máis autonomía nos centros, para adecuar o currículo ás necesidades reais dos alumnos.

A medida que pretende mellorar a motivación e os resul-tados académicos mediante a diferenciación dos centros entre si (instaurándose colexios bilingües, institutos só tecnolóxicos, etc.), non satisface ós axentes da escola pública. “Os centros escolares deberían adecuarse ás ne-cesidades dos seus alumnos e non os alumnos ás caracte-rísticas dos seus colexios”, alegan.

2) Avaliación externa e reválidas en Primaria, ESO e Ba-charelato.

Esta fórmula, que pretende examinar os coñecementos adquiridos ó final de cada etapa polos alumnos, conside-rase un anacronismo “ineficaz” para loitar contra o fraca-so escolar.

“As avaliacións son unha foto fixa, non miden o valor en-gadido da ensinanza”, critican. “Hai que ter en conta con que colectivos se traballa, de onde se partía e onde se aca-bou. Todo o demais redúcese á elaboración de ránkings”, xustifican.

3) Incremento de custes e taxas ademais da rebaixa nas becas.

Este é sen dúbida o principal escollo ó que se enfronta o anteproxecto de Wert. Dos 11.000 millóns de euros de recorte na Educación (comprometidos con Bruxelas ata 2015) xa se axustaron máis de 5.000 millóns (1 punto do PIB en tan só un ano). As distintas asociacións critican a perda de medios e de calidade no ensino que este “tesoi-razo” leva implícito.

“As taxas universitarias subiron como mínimo un 40%, creáronse novas matrículas para a FP, suprimíronse en moitas CCAA as becas de comedor e libros de texto e ade-mais as becas de mobilidade universitarias sufriron un forte axuste”, enumeran.

4) Itinerarios flexibles e fomento dunha FP degradada.

A LOMCE presenta 4º da ESO como un curso de iniciación con vistas a dous itinerarios diferenciados: un “profesio-nal” e outro “académico”, é dicir, un grado medio de FP ou o Bacharelato.

Esta bifurcación é a responsable do sobrecuste que terá a LOMCE, xa que implica un gasto de 229 millóns de eu-ros do total de 408 millóns. Os axentes educativos pre-gúntanse se eses cartos non estaría mellor investidos en profesores de reforzo que “non animaran a tirar a toalla á primeira oportunidade”.

5) Compactación da optatividade e despido de profesores.

A LOMCE contempla unha compactación da optatividade e das materias de modalidade no Bacharelato. Isto impli-ca unha redución da carga horaria dos profesores e, por tanto, una diminución latente no número de docentes necesarios.

A memoria económica do anteproxecto de Wert estima que poderían aforrarse 91,7 millóns de euros en gastos de persoal, o equivalente a 2.534 profesores en toda España. “É algo inaudito que unha reforma da lei educativa pre-tenda aforrar custes mediante a eliminación de profeso-res”, aseguran.

Sergio Núñez Pazos 4º ESO C

73

ACTUALIDADE - EDUCACIÓN E CULTURA

Unha marea de camisetas azuis inunda o IES Antonio Fra-guas e a Cidade da Cultura.

Durante os días 24 e 25 de abril tivo lugar en Santiago o II ENCONTRO DE CENTROS PARA UNHA CONVIVENCIA PO-SITIVA. Nós estivemos na organización xunto co IES Fin do Camiño de Fisterra e o IES Xulián Magariños de Ne-greira. Ademais o IES Antonio Fraguas foi o anfitrión do encontro.

Foron dúas xornadas intensas e enriquecedoras, nas que todos compartimos bos momentos e aprendemos máis sobre a mellora da convivencia e a resolución pacífica de conflitos. A participación foi moi alta e sobrepasou as expectativas: 23 centros de toda Galicia, 75 alumnos e alumnas dos equipos de mediación e convivencia, máis de 60 profesores e membros de equipos directivos e depar-tamentos de orientación e por primeira vez nun evento destas características, tamén participaron as familias.

Dous grandes eixes inspiraron o conxunto de actividades: implicar a toda a comunidade educativa na mellora da convivencia e propiciar espazos de diálogo e foros de in-tercambio de experiencias.

O programa tiña unha parte dedicada ó alumnado, outra ó profesorado e outra ás familias, con conferencias e obra-doiros pensados para cada grupo. Tamén tivemos activi-dades todos xuntos como o Open Space, no que a tota-lidade de asistentes, mediante dinámicas de grupo moi novidosas, traballamos en diferentes aspectos propostos por nós para dar forma á pregunta de cómo mellorar a convivencia no noso centro.

Na inauguración, ademais das autoridades e do vídeo de saúdo de Federico Mayor Zaragoza, falou unha ex-alumna do noso centro, Alba García Pose que pertencía ó Equipo de Mediación e actuou un grupo musical de Artes Escé-nicas.

Os mediadores e mediadoras tivemos varios obradoiros nos que se abordaron aspectos como a prevención do aco-so (Andrea Valcárcel), os medios de comunicación (Car-men Novas) e o teatrofórum (alumnado de 2º de Artes Escénicas do IES Antonio Fraguas) A valoración dos talle-res foi moi boa. De feito quedamos encantados e sorpren-didos polo ben que o fixeron os nosos compañeiros.

Tamén houbo espazos para falar e divertirse como cos xo-gos cooperativos con voluntariado de Cruz Vermella ou a velada nocturna con música e concursos, no Albergue de Pelegríns onde durmiron os profesores e rapaces de fóra.

Finalmente, o día 25, comemos no CIFP Compostela e alí mesmo foi o acto de clausura, pois a visita ás cubertas da Catedral tiveron que suspendela polo mal tempo.

Oxalá que o vindeiro curso nos vexamos no terceiro en-contro!

Equipo de Mediación e Convivencia IES Antonio Fraguas

OS SEGUNDOS ENCONTROS PARA UNHA CONVIVENCIA POSITIVA, TODO UN ÉXITO

74

ACTUALIDADE - EDUCACIÓN E SOCIEDADE

Son unha alumna corrente, unha persoa normal. Dezaoito anos de vida e leccións aprendidas. A última vez que escri-bín un artigo para esta revista déronme unhas pautas, as cales agora mesmo non estou cumprindo sinxelamente porque quero transmitirvos dun xeito claro e próximo unha mensaxe que está pouco presente na sociedade ac-tual, pero que o noso instituto transmite todos os días a través do seu apoio ás artes. Alá vou. Sinxelamente, nun-ca vos deixedes guiar pola corrente, tan doado como iso. Decatarvos de que sodes como sodes e iso non o podedes cambiar, non deixedes que as modas ou os grandes co-lectivos vos guíen cara a sendeiros cos que non estades satisfeitos, non permitades que as decisións pouco medi-tadas vos fagan cometer erros dos cales arrepentirvos, e con isto non me refiro a non cometer erros, non, de feito debedes cometelos, todos debemos.

Sei que é moi sinxelo dicirvos “Ide a polos vosos soños, non deixedes que ninguén vos diga que non sodes capa-ces” e que é moi complicado non se deixar guiar por esta sociedade de consumismo, prensa rosa e políticos corrup-tos á que nos acostumaron. Tamén sei que cada persoa é un mundo, pero, pase o que pase sempre debemos ter en conta que vida non hai máis que unha e ninguén pode vivila por nós, debemos tomar decisións propias, non per-mitir que nos coaccionen, ser inconformistas e non nos arrepentir das decisións pasadas, pensar que se nese mo-mento tomaches un rumbo concreto foi tras unha profun-da reflexión.

Todos nós estamos a pasar unha etapa de cambios chea de decisións que afectarán o noso futuro, dun ou outro xeito. Debemos ser o suficientemente maduros como para sentarnos e pensar que queremos ser, en que tipo de persoa queremos converternos. É o momento de cultivar-se, “empaparse de cultura e coñecemento”, ler, ler todo o que nos poñan nas mans, ler ata o máis mínimo folletín, escoitar música, e non só a que cremos que nos gusta, ver moito cine e moito teatro, explorar novos camiños para ter ao noso alcance todas as opcións posibles. Dentro de toda persoa común hai alguén realmente extraordinario, é decisión nosa deixar que ese lado saia á luz ou encerralo nas tebras. Non esperedes que alguén vos informe, toma-de a iniciativa e descubride agora que estades a tempo de saber que clase de persoa sodes.

Como dixen antes, o noso instituto apoia as artes, algo que, como salta á vista, non se ve con frecuencia. O mundo da arte é un ámbito rodeado de prexuízos, do que se fala como se falaba antano das bruxas e os vampiros, con temor, desprezo. O gracioso disto é que tras os prexuízos que alcanzan os oídos dos estudantes se crean dúbidas que non permi-ten explotar as nosas habilidades, prexuízos fomentados por pais, profesorado, medios de comunicación, amigos e en ocasións por nós mesmos, tras os cales chegamos á con-clusión de que non hai futuro dedicándose á arte. Non ten sentido. Actualmente non hai futuro en nada, nada no que non te esforces ao cen por cen. Iso é o único que importa á hora da verdade, o traballo duro. Non pode-des permitirvos pensar que sen traballo hai beneficios, porque mentres ti, lector, deci-des tomar un descanso, outra persoa que ten os teus mesmos obxectivos está a tra-ballar para alcanzar a mesma meta, así que, como escoitei unha vez, nunca esquezades que o traballo duro vence o talento cando o talento non se está a esforzar.

Nunca tomedes o camiño doado, se de verdade queredes algo, ide a por iso e se non o facedes significa que en rea-lidade non era o que realmente queriades; non permita-des que ninguén vos cohiba converténdovos nun produto máis. Recordade que as vosas decisións vos definen e, so-bre todo, pensade se seriades capaces de sacrificar o que sodes polo que queredes chegar a ser.

Camila Mailén Bóveda Figueira 2º Bach. C. (Artístico)

SER EU

75

ACTUALIDADE - EDUCACIÓN E SOCIEDADE

O deporte é fundamental para o desenvolvemento das persoas, estimula o corpo, fortalece o sistema inmunoló-xico e as persoas mantéñense mentalmente en bo esta-do. O promover o deporte sempre foi un pilar básico e creo que canta máis difusión exista máis poderemos alcanzar que este se practique cada vez máis e cunha base sus-tentable.

Os xogos e o deporte divírtennos e ao mesmo tempo axú-dannos a manternos sans. Practicando deporte a xente coñécese entre si e favorece a convivencia, as relacións e o bo humor. O exercicio ademais fai que o corpo libere endorfinas e fai que nos sintamos mellor e máis felices, alexándonos da depresión, do aillamento e axudándonos a ter máis enerxía e concentración.

Ao practicar un deporte acercámonos a outras persoas, xa sexa para xogar en equipo con elas ou para telas como ri-vais. Isto favorece a outras formas de participación e axú-danos a integrarnos na comunidade á que pertenecemos.

O deporte ademais permítenos superarnos. A través do adestramento podemos facer cousas que antes non nos criamos capaces de lograr. E ademais permite gañar e compartir con outros a alegría do triunfo. Pero como non sempre se gaña, tamén nos afacemos a perder e fainos ver que no fondo non é tan importante saírnos sempre coa nosa. Incluso as grandes estrelas do deporte perden en moitas ocasións e iso non os fai ser menos “grandes”.

Beneficios do deporte:

·Físicos: fortalece os ósos, os músculos e as articulacións, equilibra o peso e reduce a graxa, mellora o funcionamen-to do corazón e os pulmóns, favorece a coordinación dos movementos.

·Psicolóxicos e Sociais: favorece a capacidade de expre-sión, a autoconfianza e a integración social, reduce a ten-sión, a ansiedade e a depresión.

Ignacio Rozas Losada 4ºESO D

CO DEPORTE AS PERSOAS GAÑAN

76

DEPORTE

O antigamente denominado, Hospital De los Reyes Cató-licos ou Hospital Real de Santiago de Compostela, coñé-cese actualmente como Hostal dos Reis Católicos.

Está situado na Praza do Obradoiro de Santiago de Com-postela, en concreto, nun dos seus laterais, o do lado nor-te.Encravado nun lugar privilexiado, encóntrase rodeado pola Catedral de Santiago, o Colexio de San Xerome (na actualidade é o reitorado da USC), e o Pazo de Raxoi ( hoxe en día sede do Concello e da Presidencia da Xunta de Ga-licia).

A historia do Hospital Real, o actual Hostal dos Reis Cató-licos, remóntase á visita que realizan os Reis Católicos a Santiago de Compostela en 1486. Os monarcas decátanse da carencia de servizos e de infraestruturas que padece a cidade, e da obsolescencia das instalacións do Hospital Vello, de maneira que indican ás autoridades de Santiago a súa intención de construír un novo edificio. Non será ata 1499 que encargan ao deán da Catedral, Diego de Muros, que dese comezo ás obras, e dotan ao proxecto de xene-rosas doazóns. As obras son encargadas ao arquitecto Enrique Egas, e escóllese como emprazamento un amplo solar situado xunto a Catedral, na Praza do Obradoiro. Du-rarán 10 anos, entre 1501 y 1511, pero, a partir de 1509, pese a non estar terminadas aínda as obras, ábrese o albergue aos peregrinos enfermos. E no 1512, o Papa Xulio II con-cede ao novo hospital as mesmas exencións, privilexios e bulas que ao Hospital de Sancti Spiritus de Roma.

Entre os S. XVI e XVIII, o Hospital Real experimenta un importante crecemento, aumentando ao mesmo tem-po o seu prestixio a nivel nacional e internacional. No S. XVIII decídese ampliar o edificio, duplicando o tamaño dos dous patios do mesmo, de maneira que queda duplicada tamén a capacidade para albergar peregrinos.

A medida que transcorre o S. XIX, o Hospital Real trans-fórmase en Hospital Provincial baixo a administración da Deputación de A Coruña, e perde o prestixio e o poder dos que gozara durante case 300 anos. A mediados do S. XX, no 1954, acometeuse unha importante reforma do edifi-cio e da administración do Hospital, con vistas a conver-telo nun dos hoteis da rede de Paradores Nacionais de Tu-rismo. Ditas reformas realizáronse nun tempo récord de nove meses para conseguir que a súa inauguración como Hostal coincidira co 25 de xullo de 1954 (Ano Santo). Para evitar o malestar público que podería causar o paso dun Hospital para xente con poucos recursos a un Hostal para a xente máis adiñeirada, o Arcebispo de Santiago suxe-riu que os primeiros 25 peregrinos do día que chegaran a Compostela puidesen almorzar, xantar e cear gratuita-mente. Actualmente consérvase esta tradición, pero re-duciuse o número de peregrinos a dez.

O actual edificio é de estilo plateresco e un dos poucos exemplos deste estilo que existen en Galicia. A primeira vista, diante da fachada do Hostal, podemos ver una forte

HOSTAL DOS REIS CATÓLICOS

77

ARTE - PATRIMONIO

cadea do S. XVI, sostida por piares laboriosamente talla-dos que delimita a propiedade do Hostal e que no pasado servían para indicar a existencia dun foro propio, o que o convertía no refuxio ideal para os fuxitivos xa que no seu interior non poderían ser xulgados polas leis externas ao recinto. En certa maneira, convertíase nun “cárcere” xa que non poderían regresar ao lugar onde eran buscados, polo que quedaban a traballar no Hospital.

Conta cunha fermosa portada plateresca obra dos mes-tres franceses Martín de Blas e Guillén de Colás. Nas pi-lastras desta portada podemos ver de abaixo arriba, as figuras de Adán, Santa Catalina e San Xoán Bautista na esquerda e as de Eva, Santa Lucía e María Magdalena na dereita.

No friso da porta, estruturada a modo de arco triunfal ro-mano aparecen aliñadas as figuras dos doce apóstolos.

Nas pechinas sobre o arco podemos ver os medallóns que recollen os bustos dos Reis Católicos, Isabel e Fernando.

Sobre o friso, no corpo superior ábrese a ventá da Sala de Fumar, antigamente habitación hospitalaria e que ac-tualmente é o lugar de reunión das personalidades que acoden a comer ó Hostal (situado entre os comedores: o Comedor Real e o Salón Real). Desde este lugar saúdan os reis cando veñen visitar Santiago; durante a visita do Papa Xoán Pablo II fixo o mesmo ca eles desde devandita ventá. Está flanqueada polas imaxes de Cristo, a Virxe, Santiago, San Xoán Evanxelista, San Pedro e San Paulo. Dous grandes escudos, coas armas de Castela flanquean así mesmo, a portada. Percorrendo toda a fronte do edi-ficio vemos os balcóns deseñados por frei Tomás Alonso, apoiados en ménsulas moi traballadas que representan figuras fantasiosas. A cornixa decórase cunha minuciosa cadea na que sobresaen grotescas e obscenas gárgolas. 

O espazo interior está estruturado nunha planta rec-tangular con catro patios: dous góticos e dous barrocos, formando unha cruz grega. Os dous primeiros son os do deseño orixinal de Enrique Egas e son coñecidos como patio de San Xoán e patio de San Marcos. Os dous ba-rrocos recibiron os nomes dos restantes evanxelistas da

Igrexa Católica, patio de San Lucas e patio de San Marcos. O máis artísticos destes patios é o primeiro que encontra-mos entrando á esquerda, no que destaca sobre todo, a porta que conduce a antiga sala de San Luís.

Cómpre destacar, que os patios de estilo gótico teñen fon-tes na súa zona central (fotografía superior), mentres que os de estilo barroco posúen pozos (fotografía inferior).

Un dato curioso é a existencia dunha caixa forte con por-tas de ferro que posuía unha extrema seguridade xa que se precisaban tres chaves para ser aberta. Ditas chaves estaban en posesión de tres persoas diferentes.

O interior do Hostal alberga unha fermosa capela oxival, declarada Monumento Nacional en 1912. A parte máis in-teresante desta capela de planta de cruz latina, situada entre os catro patios, é o cruceiro ao que se accede a tra-vés dun enreixado de ferro de fermosa factura.Ditas reixas do interior da capela, e que tamén podemos encontrar no recibidor do Hostal, son orixinais da época da construción, traídas desde Albacete, realizadas por Juan Francés. No alto destas reixas atópase o escudo dos Reis Católicos. A bóveda do cruceiro, confeccionada en pedra litográfica de Coimbra, é dunha belísima filigrana.

Quizais un dos acontecementos máis salientables da his-toria do Hospital, e que a meirande parte da poboación descoñece, é que Rosalía de Castro foi bautizada nesta capela. Tal e como afirma o seguinte documento.

78

ARTE - PATRIMONIO

«En veinte y cuatro de febrero de mil ochocientos treinta y seis, María Francisca Martínez, vecina de San Juan del Campo, fue madrina de una niña que bauticé solemne-mente y puse los santos óleos, llamándole María Rosalía Rita, hija de padres incógnitos, cuya niña llevó la madrina, y va sin número por no haber pasado a la Inclusa; y para que así conste, lo firmo.»

A nivel nacional, actualmente o Hostal forma parte da rede de PARADORES DE TURISMO (cadea de Hoteis e Restaurantes desde 1928 entre os que se encontran os mellores Paradores de toda España e puntuado na súa páxina web (www.parador.es) con nada menos que 9.5 puntos.

A nivel internacional, en fecha de 22/07/11, o periódico “El Correo Gallego”, publicaba que “The Times”, o prestixioso diario británico, enxalzou a cociña do Hostal dos Reis Ca-tólicos, e destacou o seu interior, a súa localización e his-toria do parador. O diario británico, colocaba así ao Hostal dos Reis Católicos entre os cinco mellores hoteis españois destacados pola súa gastronomía (dato paradoxal, xa que o actual comedor “Restaurante dos Reis” está situado no lugar que antigamente era usado como depósito de cadá-veres). The Times subliñaba do Hostal dos Reis Católicos o seu carácter histórico e apuntaba que o establecemento ostenta o título de hotel máis antigo do mundo ao na-cer no 1499 como Hospital Real para dar refuxio e axudar aos peregrinos que acudían a visitar a tumba do Apóstolo Santiago. Do mesmo xeito, facía mención a súa estratéxi-ca situación na praza do Obradoiro, xunto á Catedral, que dota dun maior atractivo ao parador. En canto ao seu inte-rior, o autor do artigo considerou especialmente notables os seus catro patios, as espazosas habitacións de luxo e o almorzo. Fixo fincapé ademais na “súa extraordinaria condición de parador de cinco estrelas”.

Ademais de Hostal, actualmente é un museo, non só pola súa historia senón polos numerosos obxectos de moi ele-vado valor. Por exemplo, no seu interior atópanse varios tapices fabricados en Sevilla, coleccións de cadros de pin-tores españois, todos orixinais. A peza máis destacable é a parte dun vestíbulo, tallado en madeira. É unha das pezas máis importante de Galicia e sen dúbida a máis va-liosa do Hostal. Foi elaborada por Cornelius de Holanda e ten un valor estimado duns 250.000 €.

Non é a primeira vez que o Hostal é recoñecido interna-cionalmente. No 2008, por exemplo, gañou o premio de hotel con maior calidade, seguridade e hixiene do mundo, galardoado pola consultora CheckSafetyFirst.

CURIOSIDADES:

No interior do Hostal podemos atopar varios mosaicos realizados polo artista madrileño, nacido no ano 1918, Ja-vier Clavo Gil (formado en Italia). O máis salientable en-cóntrase nun dos salóns privados que ten o Hostal que tan só movelo para colocalo noutro lugar custaría uns 26.000 euros.

A carón do Restaurante dos Reis, hai un comedor no que se serven todo tipos de tapas, mais nos anos sesenta este comedor era frecuentado polos mozos de Santiago para ir a única boleira da cidade que se encontraba neste mesmo lugar.

Uns anos atrás, o Hostal tamén contaba cunha discoteca, coñecida baixo o nome de “La Parrilla del Hostal” das pou-cas da cidade neses anos, polo que a xente máis nova tiña motivos suficientes para visitar o Hostal.

Tanto á boleira como á discoteca podían acceder calquera persoa que quixera.

Desde o ano 1958 celébrase en Santiago un curso de músi-ca coñecido como Curso de Música en Compostela, no que personaxes ilustres da musica española imparten clases a alumnos procedentes de todos os recunchos do planeta. Un deles, o mestre da guitarra Andrés Segovia, impartía as súas leccións maxistrais nunha sala pequena do Hostal dos Reis Católicos. Dita sala tiña unha ventá que daba á capela por onde os enfermos do Hospital podían escoitar as misas. Para estas clases, o guitarrista pedía un colchón que colocaba nesa mesma ventá, o que segundo el, pro-porcionáballe á sala unha acústica perfecta. Deste curso, podemos destacar a Montserrat Caballé que ademais de profesora foi alumna.

No Hostal existe un “Libro de ouro” no que os hóspedes máis ilustres (reis, presidentes do goberno, músicos, es-critores…) deixan as súas dedicatorias para a historia. Un exemplo é a dedicada polo Premio Nobel de Literatura, no ano 1998, José Saramago.

Sergio Cea López Manuel PardoGarcía 2º Bach A

79

ARTE - PATRIMONIO

Segundo un informe das Nacións Unidas publicado hai uns anos, chamado PNUMA (Programa de Nacións Uni-das para o Medio Ambiente), a falta de abellas nas col-meas é xa un problema global.

O primeiro país afectado é Estados Unidos (onde o proble-ma deu comezo en 2006), seguido por varias rexións eu-ropeas entre as que atopamos Bélxica, Holanda, Francia, Grecia, Italia, Portugal e España, onde o problema se fixo notar a partir de 2007; agora este problema estendeuse a Australia, Xapón, China e ao norte de África (ribeira do Nilo).

As abellas teñen unha grande importancia na nosa ali-mentación, porque se multiplicaron o número de culti-vos que dependen da polinización por abellas. A falta de abellas supón un gran problema, xa que a maioría dos ali-mentos que consumimos, ou moitas plantas que ofrecen servizos esenciais nos ecosistemas, non serían posibles sen a polinización destes insectos. No caso de determi-nadas froitas, a produción de sementes diminúe en máis do 90%. Un 84% dos cultivos comerciais e un 80% das plantas salvaxes dependen da polinización. As ganancias obtidas dos insectos polinizadores suman un total de 22.000 millóns de euros ao ano, segundo a Unión Alemá de Apicultores.

O problema, que comezou alarmando aos apicultores americanos, recibiu distintos nomes décadas atrás (den-de 1869): enfermidade de desaparición, diminución de pri-mavera, mal de maio, colapso de outono, mal da comida e a diminución… Actualmente é chamada polos apicultores americanos que comezaron a notar a morte de centos de abellas en 2006 como CCD (Colony Collapse Disorder) ou Problema de Colapso de Colonias.

As peor paradas non son as abellas de colmea, senón os insectos silvestres (que polinizan con maior eficacia e que son os responsables de xestionar a maior parte dos culti-vos esenciais para a alimentación humana). O traballo dos polinizadores silvestres produce o dobre de froita que as abellas de colmea. Vexamos un exemplo: Aínda que a api-cultura tivese un éxito do 100% , esta non podería nunca cubrir a ausencia dos polinizadores de campo aberto, se se chegase a producir.

A falta de abellas (e outros insectos silvestres) é, polo tanto, un problema ecolóxico e económico, posto que moitos ecosistemas dependen da polinización das plan-tas (para a alimentación do resto dos seres vivos), igual que a nosa economía e alimentación depende da produ-ción de vexetais.

Non só a abundancia de abellas é importante, senón ta-mén a biodiversidade das especies, que declina en todo tipo de campos de cultivo. Se as especies de abellas fosen máis diversas, poderían evitarse moitos problemas, ga-rantindo que haxa cando menos unha especie para cada tempada.

Dise que hai máis dunha ducia de factores que causan problemas para as abellas; algúns son:

• Parasitos: hai dúas especies. O ácaro Varroa Destruc-tor , que debilita as abellas ata acabar coas colmeas. Está favorecido polo fungo Nosema Ceranae que é un patóxeno exótico que só afecta á abella asiática, pero que puido contaxiar á Apis Mellifera (abella europea). Ataca no sistema dixestivo das adultas, impedindo que coman, como mecanismo de defensa xa non vol-ven ás colmeas , que quedan baleiras.

• Contaminación do aire: reduce a potencia das men-saxes químicas que emiten as flores e ás abellas cús-talles máis localizalas. Isto é un círculo vicioso, xa que ao non haber flores, as abellas non se alimentan, e se non se alimentan as flores non se reproducen e vice-versa.

• Cambio climático: altera a floración das plantas, a época e a cantidade de chuvias, afectando ao néctar.

• Especies invasoras: abella africana e abella asiática, que atacan ás colmeas de abellas autóctonas.

• Campos electromagnéticos e radiacións dos teléfo-nos móbiles, que desorientan e confunden ás abellas.

• Produtos químicos: insecticidas e pesticidas do tipo neocoticoide, usados para as pragas.

• Estrés: producido polos cambios do entorno(ben se-xan inducidos polo cambio climático ou outros facto-res).

• Colleitas modificadas xeneticamente para incorporar un control de pragas.

Como conclusión, as abellas son verdadeiramente impor-tantes nos nosos ecosistemas e nas nosas vidas, median-te este artigo pretendo chegar á toda a xente; de modo que a próxima vez que vexades unha abella en vez tentar matala, pensedes no ben que nos está facendo.

Antía Fernández Iglesias.1º de Bach Este curso, cunha beca estudando en Canadá

S.O.S. ABELLAS

80

CIENCIA

Nos últimos meses deste inverno non deixabamos de oír nos telexornais que “unha cicloxénese explosiva azota toda Galicia”, e é que tan só o nome fai tremer e parece de ciencia ficción: ventos que superan os 120 Km/h.; choivas torrenciais; ondas de ata doce metros; alertas por neve; praias e portos arrasados; rúas e vivendas asolagadas...

A min chamoume moito a atención este novo fenómeno meteorolóxico que ata fai pouco non sabía da súa exis-tencia e decidín informarme un chisco sobre el para poder contárvolo.

En primeiro lugar cómpre saber que é unha cicloxénese. Este fenómeno é o proceso de formación dun ciclón, e un ciclón é un concepto xenérico que inclúe depresións e bo-rrascas a latitudes medias, así como tamén furacáns e ti-fóns. Unha cicloxénese é explosiva cando se forma rápida e abruptamente.

Desta maneira podemos dicir que unha cicloxénese ex-plosiva é un ciclón na superficie que se formou nun cur-to período de tempo, converténdose nunha borrasca moi violenta en tan só unhas horas. Para designala tamén se usa o termo “tormenta perfecta”.

Tras coñecer os efectos e o que é, moitos de vós pregunta-rédesvos como se produce, pois para que se produza unha cicloxénese explosiva ten que darse á vez unha borrasca

(ou baixada de presións) en niveis baixos que interaccione positivamente con outra de niveis baixos. Entre ambas produciríase unha rápida baixada de presión.

Volvendo a Galicia, moitos de nós escoitariamos aos no-sos pais, avós ou coñecidos dicindo que non recordaban ter vistos nada igual en canto a cantidade e dureza destas “novas borrascas”. Así que entón, por que están a apare-cer agora?. A resposta é moi sinxela: CAMBIO CLIMÁTICO. Como xa se afirmaba no último informe dun grupo de ex-pertos da ONU, os fenómenos meteorolóxicos extremos serán cada vez máis frecuentes e máis intensos como consecuencia do cambio climático, dos que os seres hu-manos somos os principais responsables.

O cambio climático cada vez sairanos máis caro, non soa-mente polo feito de estar destruíndo o noso planeta se-nón porque o custe estimado polos danos que causaron os temporais ascenden a vinte millóns de euros soamente no litoral do norte de España.

Debemos ter en conta que cada unha das nosas accións (por pequenas que sexan) teñen consecuencias, por tanto sexamos responsables dos nosos actos para termos un futuro mellor.

Sabela Teixeira Taboada 4º ESOC

O último avance médico é dotar de sensibilidade as pró-tese implantadas.

Ao igual que lle pasou ao mozo Luke Skywalker, o 16 de fe-breiro do 2013, Denís Aboo Sorensen, un danés de 36 anos que perdeu o seu brazo esquerdo nun accidente pirotéc-nico fai 9 anos, foi sometido a unha complexa operación para implantar a máis moderna e revolucionaria prótese de brazo. Esta man biónica, desenvolvida por investiga-dores da Escola Politécnica de Lausana( EPFL) e o Insti-tuto de Biorrobótica de Pisa, baixo a dirección do profesor Silvestro Micera, resolveron un dos principais problemas que presenta este tipo de próteses: a restauración da per-cepción sensorial en tempo real.

Os resultados foron publicados recentemente na revista norteamericana Science Translational Medicine.

Proxecto Lifehand 2.

Este ambicioso proxecto internacional está inspirado nos traballos do profesor Paolo Darío, da Escola Superior de Santa Ana (Pisa) a finais dos oitenta e é a continuación do programa Lifehand, desenvolvido no ano 2008. Pretende por a proba una man artificial biomecánica capaz de co-municarse directamente co cerebro en tempo real a través de catro electrodos intraneutrais implantados nos nervios distais do paciente.

Enmarcado no Nemesis, este experimento é só un paso máis para conseguir, a medio prazo, unha prótese simi-lar á que lle implantaron a Luke Skywalker na película da Guerra das Galaxias, controlada polo sistema nervioso do suxeito e capaz de realizar todas as funcións dunha man na vida diaria.

Tras máis de dous anos de preparación, un duro proceso de selección do candidato ideal e un exhaustivo preopera-torio, o 26 de xaneiro de 2013, Denis foi sometido a unha

ÉPOCA DE CAMBIO: CICLOXÉNESES

A MAN BIÓNICA DE LUKE SKYWALKER

81

CIENCIA

operación de máis de sete horas no Hospital Universitario Agostino Gemelli de Roma , onde se lle implantaron os catro electrodos intraneutrais nos nervios medianos e cu-bital do brazo esquerdo.

Ao mesmo tempo, habilitáronse os catro puntos de co-nexión para a inserción posterior da prótese. Unha vez instalados e tras varias semanas de adestramento para o recoñecemento e clasificación dos impulsos neuronais; o 16 de febreiro foille implantada a prótese biomecánica Open Hand, fabricada polo laboratorio da Escola Superior Santa Ana, de Pisa.

Resultados prometedores.

Durante oito días, Denís foi sometido a oito horas diarias de exercicios de recoñecemento e manipulación de obxec-tos de diferentes texturas e formas.

Para asegurarse de que os estímulos sensoriais procedían única e exclusivamente dos sensores da prótese, Denís

tiña os ollos tapados por unha venda e foi illado acusti-camente. Os resultados foron asombrosos. O paciente foi capaz de controlar a forza da man ao coller os obxectos, distinguir diferentes texturas (78% de exactitude), reco-ñecer o tamaño e a forma de distintos obxectos (88% de exactitude), corrixir erros de aplicacións de sobrepresión en menos de 100 segundos...

Porén, as interferencias observadas entre os eléctrodos implantados e os circuítos electrónicos da propia prótese abortaron intencións de intentar un control de movemen-to dende o cerebro. Segundo os investigadores de EPFL, a comercialización desta prótese podería tardar varios anos, en función dos resultados dos novas probas clíni-cas. Así mesmo, preséntase a necesidade dunha redución dos compoñentes electrónicos para incorporalos á propia prótese e fabricarar unha batería máis eficaz.

Pablo Blanco Ameijeiras. 4º ESO A

O profesor de fisioloxía, Casto Rivadulla da Universidade da Coruña veu o día 24 de abril dar unha charla sobre a neurociencia, os sentidos que temos, e como os empre-gamos no medio no que nos atopamos.

Comezando por unhas diapositivas, o profesor Rivadulla amousounos como a mente humana pode darlle sentido a uns simples puntos azuis caendo. A xente vía unha esfera que xiraba tanto cara nós, como dicían algúns, coma no sentido contrario. Con esta simpleza amousounos como o cerebro do home crea a partir do que queremos ver. Outro exemplo foi un vídeo de 20 segundos no que dous equipos estaban a pasar dous balóns de balocesto. Casto díxonos que tiñamos que fixarnos nun balón determinado, con moita concentración, e saber cantas veces pasaron ese balón do mesmo equipo. A xente estivo moi queda duran-te o vídeo, e cando rematou preguntounos cantas veces se pasaran o balón. A xente respondeu 12, 14 e incluso 18.

A resposta correcta non nola dixo e situouna entre 12 e 14. Pero iso non foi o máis impactante do vídeo, senón que houbo outro feito que nos fixo comprender que o cerebro do home ve o que unicamente el quere que vexa. O feito, é que só algúns viron, xa fora por falta de concentración ou por unha capacidade superior, que mentres estaban a pasar o balón, unha persoa vestida de gorila atravesaba a sala. Moitos de nós nin sequera nos percatamos, e foi incrible.

O profesor Rivadulla tamén nos amousou as posibles axu-das para enfermidades como o parkinson ou tetraplexia que hai hoxe en día. Consiste na fixación ao cerebro duns diódos, que están tamén conectados a un brazo robótico que mediante moita práctica e dediación podería simu-lar os movementos que fariamos as persoas con plenas facultades. En canto ao parkinson, consiste na fiixación duns diódos ao cerebro que emiten unhas pequeñas on-das eléctricas que axudan a que a persoa non teña os mo-vementos incontrolados que provoca a enfermidade.

Referente á parte interactiva, foi moi divetido. O profe-sor Rivadulla mostrounos un cerebro de mono e outro de gato, neste último podíanse ver as marcas dos diódos que usaron no cerebro. Tamén nos amosou unhas agullas que interviñan nos procesos nomeados anteriormente para o parkinson e a tetraplexia.

En resumo, foi unha charla interactiva e educativa. O xei-to de explicar foi sinxelo, para que tanto os de 2º da ESO coma os de 1º de Baharelato o puidésemos entender.

Irene Pazos Lancho Claudia Méndez Ferreiro 1º BACH A

CASTO RIVADULLA E A SÚA INTERESANTE CHARLA DE NEUROCIENCIA

82

CIENCIA

Di un dos lemas da Dirección Xeral de Minas da Xunta de Galicia. Mais é certo. De entre as comunidades autóno-mas, Galicia é só a sétima por superficie pero a cuarta por produción mineira, con máis de 520 explotacións activas que non son bo exemplo de respecto cara a lexislación e o patrimonio ambiental. Agora, coa escusa da crise e o re-clamo duns cantos postos de traballo (durante uns pou-cos anos), a Xunta quere permitir que a cobiza das empre-sas mineiras converta toda Galicia nunha gran mina a ceo aberto, arrasando o noso patrimonio natural, cultural e paisaxístico, contaminando o entorno e poñendo en risco a saúde das persoas.

De respecto polo medio ambiente por parte das empresas mineiras presentes en Galicia non se pode falar,e temos uns cantos exemplos que o demostran: A canteira que suministraba area miú-da para a cuberta da Cidade da Cultura foi clausurada por carecer de licenza; as pizarreiras de Valdeorras e Quiroga devoraron xa varios kilómetros de ríos e coas súas xigantescas moreas de lixo están a invadir os espazos protexidos de Pena Trevinca e O Courel; a mina de estaño de Penouta está abandonada e sen restauración ambiental ningunha dende hai 25 anos, etc.

Pero estes problemas non serán nada en comparación cos que nos sobreve-ñen.

Cales son as ameazas que afronta Galicia?

No pasado ano 2013 Galicia abriu as súas portas para con-verterse nunha gran mina a ceo aberto. O fin era obter mi-llóns de euros, si, pero como en todo, só para uns poucos. Aos galegos só lles quedaría a devastación, pobreza, e uns cantos emprgeos que desaparecerían en poucos anos.

Os proxectos situaríanse preto de reservas naturais, ríos e zonas protexidas.

O máis importante é o da mina de Corcoesto (Berganti-ños), pensado pola empresa canadiana Edgewater, a cal pretendía recuperar a extracción do ouro nesta mina se-lada nos anos 70. A cantidade estimada de ouro extraí-do eran 34 toneladas, o equivalente á carga dun camión, pero, a que prezo?. Sería necesario voar con explosivos 392 hectáreas (530 campos de fútbol), empregando no proceso 4300 toneladas de Cianuro e xerando 8400 to-neladas de Arsénico e un total de 17 millóns de desfeitos contaminantes. Os lodos con metais pesados rematarían filtrándose e contaminando a ría, os ríos, os acuíferos,etc.

A Consellería de Medioambiente deu o visto bo ao proxecto e previsiblemente a outros seis, sen que as em-presas fixeran un estudo dos riscos e consecuencias que, segundo estudos científicos e asociacións ecoloxistas, serían unha auténtica bomba ambiental. O chan queda-ría estéril e tardaría centos de anos en recuperarse, as augas contaminaríanse, habería toxicidade no aire, en-fermidades mortais en habitantes,etc. E como ocorreu en casos similares, aumentaría a incidencia de cancros, malformacións xenéticas, envelenamentos. E demais.En poucos anos as empresas marcharían con todo e a Galicia non lle quedaría nada.

Todo isto fixo evidente a unión do pobo galego. Grandes campañas para recoller firmas en contra da megamina-

ría contaminante invadiron as redes sociais, e incluso as mani-festacións percorreron as rúas.

Goldquest, outra compañía ca-nadiana, proxecta explotar un territorio que forma parte de dúas reservas da biosfera de A Fonsagrada para explotar ouro, prata e chumbo. Ademais, con-témplanse polo menos cinco proxectos máis de minería a ceo aberto de ouro e prata en terri-torio galego.

Unha multinacional surafricana está realizando tarefas de pros-

pección de cara á apertura dunha mina de coltan e terras raras na Serra do Galiñeiro, en Vigo, que tería un enorme impacto sobre o medio ambiente, paisaxe e poboación, xa que o espazo proxectado da mina afecta directamente a varias vilas. Nunha mina semellante situada en Baotou (China), as toxinas resultantes da explotación remataron envelenando a auga, cultivos e habitantes.

No entorno do Parque Natural de As Fragas do Eume, un dos lugares máis belos e máxicos de Galicia, planéase a apertura dunha mina de andalucita a tan só 50 metros do límite do Parque Natural, na confluencia do río principal e algúns dos seus afluentes.

A Xunta non só quere permitir novas explotacións: por mor do aumento dos prezos a nivel mundial quérense reabrir antigas minas de metais por toda Galicia, tanto aquelas que aínda manteñen en vigor os dereitos minei-ros como aquelas para as que se declarou a súa caduci-dade e que a Xunta quere reactivar sacándoas a concurso público, como xa aconteceu nas provincias de A Coruña e Ourense.

“GALICIA É UNHA MINA”

83

CIENCIA

A Administración Nacional de Aeronáutica e do Espazo, máis coñecida como NASA, é a axencia de goberno esta-dounidense responsable do programa espacial civil, ade-mais da investigación aeronáutica e astronáutica nese país. Dende febreiro de 2006, a declaración de obxectivos da NASA consistiu en “liberar o futuro da exploración es-pacial, en descubrimentos científicos e de investigación aeronáutica.”

A NASA fundouse o 29 de xullo de 1958 mediante a Lei Nacional da Aeronáutica e do Espazo, substituíndo á NACA. A axencia estivo operativa a partir do 1 de outubro do mesmo ano.

A ciencia da NASA céntrase nunha mellor comprensión da Terra a través do Sistema de Observación, avanzar na heliofísica a través dos esforzos do Programa de Investigación da Heliofí-sica da Direción de Misións Científicas, explorar corpos por todo o Sistema Solar con misións robóticas avanza-das como New Horizons e investigar cuestións de astrofísica como o Big Bang mediante os Grandes Observatorios e programas asociados. A NASA, comparte informacións con diversas organizacións como é o caso do satélite “Ibuki” da Axen-cia Xaponesa de Exploración Espacial.

Actualmente a NASA está sendo criticada duramente por fallos técnicos que tivo, como os que a levaron ao apra-zamento do lanzamento do Endeavour, e a causa destes fallos tamén está tendo unha grave crise, pero cabe sa-lientar avances dos que moitos de nós non somos cons-cientes e que usamos e nos axudan no día a día.

Entre outros, a tomografía axial computerizada ou TAC, esta tecnoloxía atopa tumores, no espazo utilizábano para detectar imperfeccións nos compoñentes espaciais. Ferramentas inalámbricas como aspiradoras sen cables ou trades que usaban para tomar mostras lunares. O ter-mómetro de oído no que unha lente similar a unha cáma-ra que detectaba a enerxía infrarroxa que sentimos como calor monotorizada no nacemento das estrelas. Os illa-mentos no fogar empregan os mesmos materiais usados para protexer as naves espaciais das radiacións. A comida rápida, as técnicas para deshidratar e conxelar alimentos

foron desenvolvidas pola NASA para que os astronautas levaran a súa co-mida en pequenas celas e puideran preparala de maneira sinxela. Os fil-tros de auga. A auga é un ingrediente esencial na vida do ser humano que os astronautas necesitaban obter de forma limpa e sinxela, por iso nos 50 foi inventada unha técnica para poder limpar a auga en situacións extremas e mantela así en períodos longos de tempo, fixándoa nun filtro que detec-ta mesmo pequenos anacos de carbón

ou mínimas pintas negras. As abrazadeiras invisibles (brackets), as ortodoncias son menos embarazosas gra-zas a unhas gomas de cerámica transparente realizadas a partir de materiais usados nas naves espaciais. Os an-teollos resistentes ás rabuñaduras. A principios dos 70 en EEUU, grazas a investigacións da NASA, os fabrican-tes comezaron a substituír o vidro dos cristais das lentes por materiais plásticos que tiñan un menor prezo, máis lixeireza e unha maior absorción dos raios ultravioletas. A televisión por satélite, a tecnoloxía empregada para arranxar os sinais de comunicación das naves espaciais

A Xunta que vende estas actuacións á poboación como unha “oportunidade de creación de postos de traballo” non ten ningún interese en divulgar as terríbeis conse-cuencias que esta intensiva actividade mineira pode ter nun futuro e, ignorando as moitas voces en contra, apro-ba as declaracións “exprés” de impacto ambiental pouco rigorosas sen as debidas salvagardas (aval bancario e/ou seguro de responsabilidade civil) precisas para que os contribuíntes non teñamos que pagar outro posíbel de-sastre coma o de Aználcollar.

A minería a ceo aberto ten amplos efectos na saúde das persoas e no medio ambiente, como demostran nume-rosas investigacións de carácter científico e os datos que chegan dende comunidades afectadas en todo o mundo. Moitas explotacións mineiras de Galicia, en marcha ou

proxectadas, ignoran a área de protección precisa para nú-cleos de poboación e entornos naturais, polo que os danos serán inevitables.

E, en definitiva, a Xunta de Galicia non expón cales serán os efectos a nivel ambiental e de saúde para as persoas unha vez estes proxectos finalicen a súa vida operativa. As empresas marcharán, o emprego asociado a elas des-aparecerá, pero, cal será o alcance do dano para esta xera-ción e as futuras? Uns cantos postos de traballo precarios e limitados no tempo non poden hipotecar o futuro dunha terra e a saúde da súa xente.

Belén Balboa Ferreiro Tatiana García Dono 2º Bach A

QUE FARIAMOS SEN A NASA?

84

CIENCIA

INTRODUCIÓN

A fracturación hidráulica, fractura hidráulica ou estimu-lación hidráulica (tamén coñecida polo termo inglés frac-king) é unha técnica para posibilitar ou aumentar a ex-tracción de gas e petróleo do subsolo. O procedemento consiste na perforación dun pozo vertical no cal, unha vez alcanzada a profundidade desexada, inxéctase a presión algún material no terreo, co obxectivo de ampliar as frac-turas existentes no substrato rochoso que encerra o gas ou o petróleo e que son tipicamente menores a 1 mm, fa-vorecendo así a súa saída cara ao exterior. Habitualmente o material inxectado é auga con area e produtos químicos, cuxa finalidade é favorecer a fisura ou mesmo a disolución da rocha.

Estímase que en 2010 esta técnica estaba presente en aproximadamente o 60% dos pozos de extracción en uso debido ao aumento do prezo dos combustibles fósiles, que fixo economicamente rendibles estes métodos. Esta-se a propagar o seu emprego nos últimos anos, especial-mente nos Estados Unidos.

Respecto ao compoñente inxectado, está baseado nun 99,51% en auga e area e nun 0,49 % de aditivos soporte. Son estes os que xeran máis polémica, pois os seus de-tractores afirman que inclúen substancias tóxicas, alér-

xenos e canceríxenas, deixando o subsolo en condicións irrecuperables. Mentres, os defensores desta técnica de extracción aseguran que os aditivos utilizados pódense encontrar en elementos de uso doméstico. A súa finali-dade é xerar as vías necesarias para extraer o gas de xis-to, manter as canles abertas e preservar os hidrocarburos para evitar que se degraden durante a operación.

NOTICIAS ESPAÑA

As empresas de enerxía estranxeiras están mostrando un interese crecente na obtención de licenzas para explotar e perforar en España e obter o gas non convencional me-diante fracturación hidráulica, fracking ...

Por que este interese crecente? Varios factores se combi-nan. Por unha banda, a crise económica: estímase que a industria do Fracking pode traer miles de empregos nun momento no que o desemprego está por riba do 26% . Outra razón podería ser o alto prezo pagado pola enerxía en España. Por exemplo, o gas para calefacción custa pre-to de tres veces máis que en EUA. Pero tan importante como iso é a posición do Goberno, que está a favor das explotacións de gas, a pesar da oposición dos gobernos rexionais, ás veces para do mesmo signo político.

O Ministerio de Industria afirma que o goberno “está a favor da explotación “, dixo o portavoz Clara Vilar . O Frac-king está a ser regulada de xeito que “a explotación e a investigación está feita con todas as garantías posibles”, engadiu antes de sinalar que España importa o 99% do seu gas natural, “o que o goberno está intentando facer é polo menos coñecer os recursos que o país ten” .

GALICIA

A técnica de absorber, Fracking é tan invasiva que levan-tou polémica ambiental en todo o mundo e é directamen-te proporcional aos enormes beneficios que do outro lado do Atlántico din que proporciona. Cantabria, Asturias, Castela e León, e por riba de todo, Euskadi sondan a po-sibilidade de utilizar esta nova fonte de enerxía, á que ta-

que axuda agora a reducir as interferencias nas imaxes e no son da televisión por satélite. O primeiro detector de fume foi inventado pola NASA, axustable con diver-sos niveis de sensibilidade para evitar falsas alarmas. As chamadas internacionais, aínda que non foron creadas un día para outro, a posibilidade de facer chamadas vía saté-lite foi un proceso que tomou varias décadas de traballo, e que comezou a mellorar tras a chegada do primeiro ser humano ao espazo. Agora, máis de 200 satélites de co-municación rodean á terra permitindo miles de millóns de chamadas diarias.

Estes son só uns poucos dos centos de inventos que a NASA trouxo ás nosas vidas e que nos proporcionaron unha mellora considerable en moitos ámbitos, como o do traballo, o fogar ou a nosa imaxe persoal.

María Martínez Prado 4ºESO B

O FRACKING

85

CIENCIA

mén quere unirse Galicia. Primeiro trátase de explorar e, a continuación, explotar, se os resultados obtidos indican o potencial da comunidade.

O goberno rexional ten un “compromiso forte para buscar depósitos de gas natural non convencional “, como reve-lou o director de Industria, Minas e Enerxía, nunha con-ferencia sobre o desenvolvemento do sector en Galicia a mediados deste ano. Anxo Bernardo Tahoces referiuse expresamente ao desenvolvemento de “técnicas de ex-tracción “, fractura hidrolóxica como forma de usar “ estas novas técnicas. “Estamos preparando o terreo “ declarou Tahoces, para investigar posibles lugares no subsolo de Galicia. Aínda que o Departamento de Economía recoñe-ceu esta semana, que calquera empresa que estea intere-sada en dar ese paso, deben realizar as solicitudes e ob-ter as licenzas necesarias despois das investigacións que considere necesarias o Ministerio de Industria.

En outubro do ano pasado, o actual presidente en fun-cións éuscaro Patxi López, anunciou a situación da provin-cia de Álava un depósito de gas non convencional, cunha capacidade que é de 60 veces o consumo en Euskadi e cin-co veces toda España. Os levantamentos foron realizados por un acordo común entre a Xunta de Enerxía Éuscaro, Texas Hwyco and Cambria Europa.

Unha historia que impulsou a Euskadi como unha posible referencia para o mercado europeo do gas no futuro e que contrastaba coa urxencia coa que Cantabria, puxo o freo e pretende prohibir o fracking. Tanto é así que, en novem-bro de 2012 pechou un proxecto que a plataforma Shale Gas España creou este ano coas empresas petroleiras que operan no país.

Moitas rebelións de movementos ecoloxistas contra esta técnica en Municipios aos que se solicitaron licenzas, alertan de que pode contaminar as augas subterráneas utilizadas para abastecemento humano. O enfrontamen-to vén mesmo dentro da UE, onde un informe asume “ impactos inevitables “ para o medio ambiente e “un alto risco”, se non é ben utilizado.

REGULACIÓN

Un informe do Parlamento Europeo recomenda a súa regulación e os compoñentes utilizados. O parlamento búlgaro proscribiu o seu uso en 2012. En España, a pesar do goberno rexional de Cantabria aprobou a Lei sobre a Prohibición da técnica de fractura hidráulica e é regula-da, o Senado aprobou a Lei de Seguridade Nacional da subministración de electricidade, na que os procesos de fracturación hidráulica aparecen como unha alternativa para a xeración de enerxía, e na que as Illas Canarias, Ba-leares, Ceuta e Melilla foron incluídos. Esta iniciativa,que modifica a Lei de Conservación do País Vasco, permite a investigación e explotación de hidrocarburos por medios non convencionais.

REPERCUSIÓNS SOBRE O MEDIO AMBIENTE

Estados Unidos foi o primeiro país en utilizar fractura-mento hidráulico para extraer petróleo e gas e, polo tan-to, é usado como referencia na análise dos aspectos am-bientais. Unha das acusacións baséase nun informe da Universidade de Cornell, que afirmou que esta técnica au-menta o gas de efecto invernadoiro, ata en maior medida do que o carbón. Con todo, verificouse que os parámetros foron tomadas mal, como o feito de non ter en conta o tempo de vida do metano na atmosfera (máis curto que o dióxido de carbono). Segundo a Axencia de Protección Ambiental (EPA), o gas natural produce a metade do dió-xido de carbono, menos dun terzo de óxidos de nitróxeno e 1% de óxidos de xofre nas emisións das centrais de ener-xía, cando se compara coa media do aire contaminado por combustión de carbón.

Críticos da técnica afirman que hai riscos, tales como a emisión de contaminantes do aire, contaminación das au-gas subterráneas debido a fugas de fracturación de fluídos e descarga de augas residuais sen control cara ao exterior. Con todo, isto pode ser controlado a través de medidas de seguridade, tales como o uso de tubos de revestimento de cemento para illar os acuíferos e tratamento da auga para a súa reutilización nos pozos de extracción. Os fluí-dos de fracturamento poden conter substancias perigo-sas e metais pesados e materiais radioactivos do subso-lo. Ademais, preto dos pozos de gas pode producirse a contaminación das augas subterráneas con metano, con cloruro de potasio,... o que provoca a salinización da auga potable. Con todo, tomando as precaucións necesarias, non existe ningunha evidencia de que exista un risco real.

Outro impacto da extracción de gas de xisto é unha alta taxa de ocupación de terra debido a plataformas de perfo-ración, áreas de aparcamento e manobras para camións, equipos, instalacións de procesamento e transporte de gas e vías de acceso. Con todo, esta situación non xera unha desvantaxe significativa, porque a maioría das ex-plotacións están feitos en lugares non habitado.

CONTROVERSIA SOBRE OS SEUS POSIBLES EFECTOS

Confrontado coa preocupación manifestada por algúns grupos ecoloxistas como: Ecoloxistas en Acción e Amigos da Terra, en relación aos posibles riscos ambientais desa técnica, no sentido de que, ademais do posible aumento de terremotos, os produtos químicos poden contaminar acuíferos terrestres e subterráneas, a British Royal Socie-ty, dixo en 2012 que os riscos son controlables “, mentres se apliquen as mellores prácticas operacionais “.

Manuel Antonio Andrade Lado Antonio Jesús Fernández Villaverde 4º ESO A

86

CIENCIA

Aínda que moitos de vós quededes abraiados Galiza é un lugar no que naceron grandes científicos. Recóllense datos que nos indican que xa no Medievo se investigaba, pero nomearemos ós máis coñecidos.

Emiliano Aguirre Enríquez (Ferrol, 1925) é un paleontó-logo que inicia o estudo dos xacementos plistocenos da Serra de Atapuerca. Cuxas escavacións dirixiu ata a súa xubilación en 1990.

Anos antes tamén de Ferrol María de los Ángeles Alvari-ño González (1916) foi unha oceanógrafa zoóloga. Come-zou a investigar en Vigo especializándose en zooplancto. Realizou investigacións en institutos de California e foi a primeira muller científica nun barco de investigación bri-tánico. Descubriu 22 especies de organismos mariños.

Tarsy Carballas (Lugo, 1934) estudou farmacia e ciencias químicas na Universidade de Santiago de Compostela, logo trasladouse a Francia para investigar en edafoloxía, mantendo na actualidade un campo de investigación so-bre solucións para recuperar terreos en zonas afectadas por incendios.

Un dos científicos máis coñecido é Ramón María Aller nacido en Lalín en 1878. Realizou varios estudos e obser-vacións astronómicas relevantes, desenvolvendo instru-mentos que foron adoptados por outros centros como o Observatorio de París. Construíu en Lalín o primeiro Ob-servatorio Astronómico de Galiza e comezou a súa afec-ción á observación astronómica cun telescopio de 75mm de apertura que lle regalara a súa avoa. A este primeiro instrumento engadiu un teodólito. Foron estes os primei-ros instrumentos que montou no observatorio e insta-lounos na galería da súa casa. Realizou con eles as primei-ras observacións sistemáticas do cosmos, que chegaron a ser recollidas no Observatorio de Madrid. Cando falece instálase un novo instrumento que requiriu a modifica-ción do seu observatorio. Realizouse entón un programa que tiña o seu primeiro punto de observación das estrelas e dos meteoritos.

Outro científico destacado foi Ramón Verea (Curantes 1833) que inventou a primeira máquina para realizar cálcu-lo. A súa calculadora era unha máquina de 25 kg de peso, 14 polgadas de longo, 12 de ancho e 8 de alto. Capaz de sumar, restar, multiplicar e dividir números de nove cifras.

Olaia Naveiras coruñesa nacida en 1977. Estudou en Ma-drid e iniciou investigacións sobre enfermidades infeccio-sas como a leishmanioses e a meninxite. Estudou os me-canismos xenéticos de resistencia do linfoma T cutáneo á inmunoterapia.

Isidro Parga (Laxe, 1900). Coa creación do laboratorio de xeoquímica da Universidade de Santiago de Compostela.

A pontevedresa María Inmaculada Paz Andrade que na-ceu en 1928, colaborou en investigacións na Universidade de Manchester en 1964. E introduciu a microcalorimetría en España. Realizou traballos sobre termoquímica aplica-da, estudos calorímetros e determinacións de calor espe-cífico de sólidos e líquidos. Coordinou e dirixiu o equipo que elaborou o sistema experto para predicir o perigo de incendios forestais en Galiza.

Por último José Rodríguez González (1770), un dos primei-ros galegos científicos destacados na rama científica que presentou unha memoria á Royal Society de Londres, so-bre as operacións dun meridiano inglés que calculou e en-controu conforme co que se deduce por iguais operacións relativas á forma e dimensión da Terra en contra do que se cría naqueles tempos.

Na actualidade Galicia conta con numerosos científicos dedicados á investigación sobre todo nos campos da me-dicina, a bioloxía, a farmacia...

Un deles, o biólogo padronés Xosé R.Bustelo investiga sobre o cancro en Salamanca. Identificou seis proteínas que actúan de forma coordinada para facer medrar os tumores primarios no cancro de mama e a súa metástase cara o pulmón. Este descubrimento abre a vía para o desenvolvemento de fármacos que inhiban a actividade das proteínas e bloqueen o crecemento do tumor.

Recentemente no Complexo Hospitalario Universitario de Santiago a Fundación Ramón Domínguez, os científicos e médicos Rafael López, Miguel Abal e Alexandre de la Fuente crearon a patente dun innovador sistema para atrapar as células tumorais circulantes que causan a me-tástase usando un cebo de substancias químicas para atraer ás células malignas. Unha vez localizadas xa se po-den tratar cos métodos convencionais.

Traballo destacado é tamén o de María José Alonso ca-tedrática de farmacia, investiga na tecnoloxía farmacéu-tica, participa na elaboración dunha vacina para a sida e participa tamén no proxecto europeo para administrar a insulina ós diabéticos por vía oral.

O catedrático, na Universidade de Vigo, Luis Liz Marzán, investigador de nanotecnoloxía, descubriu unha técnica que permite depositar pequenas capas de sílice sobre na-nopartículas de ouro que se pode aplicar no tratamento selectivo de enfermidades.

CIENTÍFICOS GALEGOS

87

CIENCIA

David Buceta , Carmen Blanco, Arturo López Quintela e Yasser Attia (investigadores da Universidade de Santia-go de Compostela) descubriron o mes pasado unha nova vía para producir hidróxeno con enerxía solar; O hidróxeno é considerado un combustible idóneo polo seu contido enerxético e polo seu escaso impacto no medio. Conse-guen esa produción fotocatalítica do hidróxeno usando clisteres de prata que absorben luz ultravioleta, e varian-do os tamaños dos clisteres pódese sintonizar a lonxitu-de de onda da absorción e usar o espectro de luz solar de forma máis eficiente.

Nun campo distinto atópase Bernando Ordás López e o seu equipo perfeccionan un biocombustible (etanol) coas follas e o talo do millo, mellorando xeneticamente as plantas sen usar transxéni-cos.

Seguindo coa medicina, Concepción González Bello e o seu equipo acaban de des-cubrir a forma de bloquear o proceso vital das bacterias causantes do cancro de es-tómago e da tuberculose.

Carmen Pastoriza e Car-men Carreiro coordinadas por Fernando Domínguez e Anxo Vidal, investigadores do Departamento de Fisio-loxía, colaborando con Manuel Cameselle de Anatomía patolóxica presentaron unha patente para mellorar o diagnóstico e o seguimento terapéutico do cancro de ti-roides, baseándose na análise xenética da expresión dun conxunto de catro xenes que permite distinguir os tumo-res malignos dos benignos.

No ámbito da bioloxía X.A. Álvarez Salgado demostrou que a auga de chuvia pode levar á produtividade das rías galegas, porque aportan nutrientes que favorecen a ri-queza biolóxica.

O xa citado Anxo Vidal, biólogo molecular, investiga a xe-nómica funcional do cancro, marcadores tumorais, regu-lación do ciclo celular ou validación das dianas terapéuti-cas.

Exitosos científicos traballan tamén no Centro de Investi-gación Biomédica EuroEspes de Bergondo, onde o doutor Cacabelos e o seu equipo crearon a primeira vacina pre-ventiva e terapéutica eficaz contra o Alzheimer, chamada EB 101.

E por último un dos científicos galegos do que terán escoi-tado falar moito.Anxo Carracedo Álvarez é, probablemen-te, o científico que traballa en Galicia de maior proxección internacional. Licenciado en Medicina pola Universidade

de Santiago (1978) e doutor en Medicina pola mesma institución (1982), en ambos os dous casos con premio extraordinario, creou un grupo que se converteu en líder mundial en xenética forense e de referencia en xenómica comparada e de poboacións. Foi pioneiro, dende o Institu-to de Medicina Legal de Santiago, que dirixe dende 1994, na introdución de novas tecnoloxías para a identificación forense mediante a xenética molecular, técnicas que se implantaron de forma rutineira nos laboratorios de todo o mundo. Participou en máis de tres mil pericias e foi re-quirido, xunto aos seus colaboradores, en casos famosos como o crime de Alcáser, o 11-M ou na identificación das vítimas do tsunami do sueste de Asia, entre moitos ou-tros.

Carracedo é catedrático de Medicina Legal, pero dende a dirección do grupo de Me-dicina Xenómica, formado por unhas noventa persoas de polo menos dez países, converteuse no Leonardo Da Vinci da xenética. Toca todos os paus cun afán renacentis-ta de busca do coñecemento e da súa aplicación posterior en beneficio da sociedade, dende a xenética forense, á clínica e a de poboacións pa-sando por áreas incipientes como a farmacoxenética,

coa esperanza de alcanzar fármacos á carta que respon-dan ás necesidades particulares de cada paciente en fun-ción do seu perfil xenético.

No campo da oncoloxía clínica abriu novas vías para a identificación dos xenes do cancro de colon, mama e ti-roide, e no dos trastornos xenéticos para a detección das bases moleculares da esquizofrenia ou a depresión pos-parto. No ámbito da neuroxenética traballa na busca de mutacións relacionadas co alzhéimer ou na identificación dos mecanismos moleculares asociados á xaqueca ou a enfermidades raras como a ataxia ou a Enfermidade de Charcott-Marie-Tooh, mentres que na área cardiovascular dirixe a súa atención ao estudo das variacións xenéticas asociadas á morte súbita cardíaca ou ao diagnóstico xe-nético da miocardite hipertrófica.

O seu amplo equipo tamén dedica unha parte moi impor-tante ao labor asistencial, neste caso dende a Fundación Pública Galega de Xenómica, institución dependente da Xunta e que situou na vangarda de España. O centro realizou o pasado ano máis de 17.000 probas xenéticas, a maioría desenvolvidas con tecnoloxía propia para a de-tección de enfermidades raras mediante polo menos trin-ta test que non se practica en ningunha outra parte do mundo. De feito, cada vez é maior o número de países que recorren aos servizos dos investigadores galegos.

88

CIENCIA

Anxo Carracedo, que tamén é director do nodo principal do Centro Nacional de Xenotipado, con base en Santia-go, dedicou unha especial atención nos últimos anos á farmacoxenética, área na que converteu a Galicia nun referente europeo na busca de fármacos máis eficaces e sen efectos secundarios a partir do perfil xenético do en-fermo. Neste ámbito é o coordinador do programa Diana, financiado pola Fundación Pedro Barrié de la Maza, que xa logrou patentar un chip de ADN que detecta nun día o cancro folicular de tiroide ou un método analítico que per-mite descubrir no sangue se as persoas con enfermidades cardiovasculares tomaron ou non a medicación. É só unha mostra de que o seu traballo e a do seu equipo lle permitiu acceder á colaboración con empresas e institucións e reci-bir o apoio da Xunta, o Estado ou a Unión Europea para o financiamento dos seus proxectos.

As calidades científicas de Anxo Carracedo tampouco se poderían entender sen o seu perfil humano. Ten, malia a súa fráxil aparencia, unha enorme determinación e capa-cidade para sacar adiante os seus proxectos dende o tra-ballo, a curiosidade,o talento e o sacrificio. E reúne unha capacidade especial para formar equipos, para rodearse de xente dunha enorme cualificación á que soubo mimar e incentivar. A súa maior frustración é, de feito, non po-der ofrecer a todos unha estabilidade e unhas condicións dignas, porque sempre salienta que, máis importante que as infraestruturas científicas, é o capital humano. Evita sempre o personalismo e adoita repetir, á menor ocasión, que moitos dos méritos que se lle outorgan corresponden ao traballo do seu equipo. Pero o que parece un tópico dito por outros, no seu caso é froito da súa convicción máis profunda. E sempre recoñeceu o mérito dos seus cola-boradores cando foi distinguido con premios de enorme relevancia nacional e internacional. Carracedo foi Premio Galicia de Investigación; Premio Novoa Santos, concedido polos médicos galegos; Medalla Galien, o galardón máis importante en investigación farmacolóxica; Premio Rei Jaime I, concedido por vinte premios Nobel; Medalla de Galicia, Cruz ao Mérito Policial e Doutor Honoris Causa por varias universidades.

Outra proba de que o seu traballo foi recoñecido máis alá de España é a súa participación en numerosas socieda-des científicas. Foi presidente da Sociedade Internacional de Xenética Forense e na actualidade é vicepresidente da Academia Internacional de Medicina Legal, así como pre-sidente da Academia Mediterránea de Ciencias Forenses e presidente da Sociedade Española de Farmacoxenética e Farmacoxenómica.

A súa traxectoria profesional tamén ten reflexo na publi-cación de artigos de investigación nas revistas de maior impacto científico. Publicou máis de 340 artigos sobre medicina xenómica, xenética clínica e xenética forense e de poboacións, que tamén foron aceptados por publica-cións da máxima relevancia como “Science” ou “Nature”. Neste ámbito tamén é editor da revista “Forensic Science International: Genetics” e membro de quince revistas in-ternacionais de xenética e medicina forense.

Desafortunadamente moitos talentos galegos víronse na obriga de traballar no estranxeiro. Tal é o caso de Mateo Aboy que é catedrático na Universidade Politécnica de Oregón e participa no programa de Enxeñería Biomédi-ca de Ohsu; e que inventou un sistema de predición de resposta á terapia de fluídos que se usan en unidades de coidados intensivos e na actualidade traballa na creación dun dispositivo parecido a un reloxo para controlar ós pa-cientes de Parkinson.

Hai tamén casos que rozan o esperpento; o físico Diego Martínez Santos que analizou as desintegracións dunha partícula, o mesón B ou partícula da estraña beleza nunha investigación que describe as interaccións das partículas elementais, o Estado español denegoulle a posibilidade de volver a España a través do programa Ramón y Cajal; pero o físico seguirao intentando.

Concluírenmos afirmando que os científicos galegos son moitas veces pioneiros e que contribúen día a día a mello-rar a calidade de vida das persoas aínda que se ven limita-dos polas carencias económicas.

Antía Vázquez Prieto Noela Rey Fernández 2º Bach A

89

CIENCIA

MENSAXES XEADAA todos os alumnos/as de 3º A con moito cariño, xa que fostes os mellores compañeiros que tiven nunca. Moitas grazas por ser como sodes. Beatriz.

Para a rapaza con eses ollos de color mel tan fermosos: gra-zas polo teu agarimo e pola túa ledicia, que me animaron e me axudaron a sobrevivir a todos estes duros días de ins-tituto. Déboche moito, cuquiña. Da rapaza de ollos claros.

Meri, o meu bicho preferido. Quérote pequena .Lensi.

Adriana Pardo, pasa estudar! E aparta os teus fulares de Zas! Un biquiño michiña.

Para Laura Souto por axudarnos e facernos pasar tan bos momentos. Das túas ratiñas.

Para as miñas mellores amigas, Uxía A.e Beatriz C que so-des as mellores, quérovos moito. Grazas por estar aí cando vos necesito. M.A.P.S. Melanie H.

Para Axel: Son o teu amigo máis guapo e listo. Quería dar-che as grazas por este ano marabilloso, as noites de festa pola rúa, as tardes dos sábados e nos recreos. Este curso dinme conta de que es o meu mellor amigo porque te por-taches moi ben comigo.2º ESO C

Isto vai para Marta Gil que a quero moito e sempre está aí cando a necesito. Spermán.

Querido Carlos (enci), este ano fixémonos bos “compa-ñeiros de traballo” e sei que a pesar de meterte comigo, adórasme. Que ben o pasas con nós! Aínda que non ad-mitas que es cubano, es xenial! Por moitas risas máis, non cambies! ( A que sempre entrega tarde as tarefas)

Para Manuel Fernández . Manuel, es o home máis apos-to que eu coñezo,cada vez que me contas o de matar os coellos póñenseme os pelos de punta. Ámote Manoliño.

Para Eila por ser tan boa amiga e ter sempre un sorriso nos beizos. Unha rapaza de 2º ESO C

Para Sara Suárez. Coñézote dende hai pouco, pero axiña souben que eras moi boa amiga. P.2º C

Para Alba López, grazas por axudarme tanto e estar sempre aí: quérote ma. Cris 2º C

Por esas cousas que aprendes e te fan sentir superdotado: tristetraoxoclorato(VII) de ferro (III). Non teredes un por aí, non?

Para Fran.Por ser tan boa persoa, tan educado e tan bo compañeiro, deséxolle moi boa sorte cunha persoa moi especial para el.

Maridita: Es a mellor. Xa hai máis dun ano xunto a ti. Qué-rote moito. Da túa Marida.1/3/13

A vós amigas queridas./ A vós,amigas fermosas./A vós, que sempre estades comigo./A vós, miñas brillantes xoias./ A vós, que me queres tal e como son, xa desde o día que nos coñecemos./ A todas vós dedícovos este poema/ cheo de son, amor e razón. De “Nu” ou “ Oxy”, para o noso grupo que foi crecendo ano a ano.

Aínda non rematei de determinar ben o que es, así que vas-me ter que aguantar un par de anos máis, despois deste xenial que pasamos xuntas. Por esas risas insuperables, quérote Gusi. Non deixes de ser peculiar.

Para David Ventoso: “V” de “vento” palabra que se move polo ceo. “D” de “dedo”o que pillaches hai un momento. Cando saes ao encerado é un momento máxico, pois nunca fa mal os exercicios porque nunca os fas pola túa inteli-xencia portentosa.

Para Junior de 2º A. Que pasa Junior,así que escribíndome na mesa...Verás cando vaia á túa clase... Cóidate...

Mariquña, coñecinte hai un ano e ata agora o mellor tempo que pasei. Quérote amiga. Princesa Agresiva.

Grazas Andrea (profesora de castelán) por facer as clases como nunca as vivira. As túas clases son tan divertidas e educativas como ningunha. Polas mañás, a todos os pro-fesores lle miramos os coches para saber se veñen ou non, pero a ti miramos a ver se vés, que é o que queremos.

Para a mellor M.A.P.S do mundo. Sempre te imos querer por moitos kilómetros de distancia que nos separen. Quérote moito Hally. Da túa Best Friend.

Para David Martín Ventoso por ser tan bo amigo e tan boa persoa, grazas por existir. Do Pato.

Levamos 14 anos xuntos, Brais e querémonos coma ir-máns. Grazas por ser como es e por estar aí cando o ne-cesitei. É por iso polo que che podo chamar AMIGO. Dunha rapaza de 2º C

Para 2º C . Paseino moi ben con vós. Dun rapaz desa clase.

Para a mellor M.A.P.S do mundo. Bea, non cambies a túa forma de ser porque te quero tal como es. De alguén de 2º.

Porque como a miña negra non hai ningunha¡ Espero que sigamos sempre sendo amigas de verdade. Sempre me terás aí Di.

Fuches, es e serás a mellor persoa que tiven o pracer de coñecer. Grazas por estar aí día a día nas boas e nas malas. Es a irmá que nunca tiven. De Cirelo para Rosa.

_Grazas a Cristina Pérez Loureiro por ser coma unha irmá para min e por estar nas boas e nas malas axudándome sempre. Quérete, a túa croqueta.

Love Botanic people.

Sergio, Silvia, Martín, Andrea, Sara, moitas grazas por aturar as miñas loucuras. Non sei que faría sen vós, quérovos.

Gustaríame dicirche que es moi especial para min, tamén moi boa amiga . Admírote moito Marta Rama. Unha rapaza de 2º C

Para Ourizo: Grazas por todo o que fixeches por min todo este tempo, por facerme rir, por facerme chorar coa risa, por facermo pasar ta ben .Eses momentos non os cambiaría por nada. SLSP

Grazas Adrián, por escoitarme e aconsellarme. Es o mellor, quérote. Tania.

Para a rapaza que sempre me apoia nos peores momentos Quérote. Melchor.

Profesor Julio de Filosofía: quero agradecerche o que apren-dín neste curso coa túa axuda . Agora estou segura de que quero ser profesora de filosofía. Espero que o ano que vén volvas a darme clase. A “Kantiana” de 2º C

Por eses momentazos en TIC dámoslle as grazas a Dayco,

porque morreu e aos tres días resucitou para a nosa fe-

licidade.

Cada momento contigo inesquecible, cada segundo insu-

perable. Para Irene Rey da súa MA.

Para Uxía,Sara, Irene e Cacheda. Grazas por tantas risas.

Non mwe faltedes nunca.sodes as mellores. Quérovos.

Es indispensable, tanto coma a auga. Quérote moito, me-

llor amiga!

Hugo, tío quero a miña camiseta xd.

Para o único tigre que me fai feliz. Ämote felino.

Juanma, deixa de meter fichas!

Para un Tótochoteman, que me ama con loucura, que non

deixe de sacar músculos de onde non existen. E picoume no

cu-cu un abeeeellón...

Para que “Aitortilla” e mais Nuriña duren moito xuntos.

Querémoste. De Sanuxanos e AP.

Grazas por todo, por estar aí. Persoas coma ti quedan pou-

cas, Cristina Del Puerto. A túa mellor amiga.

Para Chus Juanatey, para que non cambie nunca e siga pre-

ocupándose por nós. Querémoste.

Para Sara de 2º C , a mellor do mundo.

A Tamara de 4º D, prométoche amor eterno. O teu admi-

rador secreto.

A ver quen solta bastadas o ano que vén sen o noso Darío

Enjo na clase. 4º A

Para a de prácticas de Lingua Castelá(María) de tres alum-

nos de 4º B que te admiran, un biquiño. SCS.

Quérote Rata guapa. De Rata

Para Pablo López, grazas polo teu entusiasmo.

A ti Lidia Iglesias, queríache dar as grazas por estar aí nos

bos e nos malos momentos dende sempre. Ne

Non é grande aquel que nunca falla, é grande o que nunca

se dá por vencido. A Belén Fernández dunha alumna de 2º C

Para Xavi Rey, grazas polas túas arroutadas na clase, sem-

pre divertidas. Dúas alumnas de 2º .

Fandiño, a mellor profesora deste curso con gran diferenza,

os teus repetidores e Sandrone. 4º B.David, Sandro e Enjo.

Belén, campás de Belén querémoste, friedman. Ieleee

Porque es un trenco moi especial e eu non sei que faría sen

ti. Por estar aí e aburrirte comigo. Un achuchón, Pablete(

Zasqui para as amigas).

Estou namorado de ti,Carlota Penido Barros cada vez que

sorrís, namórome máis. Un rapaz de 3º

Dacal superdotado e non só en Bioloxía.

Julio, es o mellor. Querémoste!

Es o mellor titor do mundo! Para Xosé das Amas.

90

LECER

TEATRO PR INCIPA L MA IO 2014DIR ECCIÓN: PA BLO LÓPEZ CA MPO

" EN TODO ESTÁ S E TI ES TODO"A LUMNOS/A S DO BACHAR ELATO DE ARTES ESCÉNICA S

A Festa na Corte

XiXCertame de Teatro Intercentros 2014