capÍtulos i_ii_iii_geo_julio14_u´lt correcciones

7/23/2019 CAPÍTULOS I_II_III_GEO_JULIO14_U´LT CORRECCIONES

http://slidepdf.com/reader/full/capitulos-iiiiiigeojulio14ult-correcciones 1/41

REPÚBLICA BOLIVARIANA DE VENEZUELAUNIVERSIDAD PEDAGÓGICA EXPERIMENTAL LIBERTADOR

INSTITUTO UNIVERSITARIO PEDAGÓGICOMONSEÑOR RAFAEL ARIAS BLANCO

CARICUAO – CARACAS

EL CUENTO COMO ESTRATEGIA DIDÁCTICA PARA MOTIVAR LAPRÁCTICA DE LA LECTURA EN LOS ESTUDIANTES DE 5º GRADO,

SECCIÓN “U” DE LA U.E.C. “JUAN VICENTE BOLÍVAR”, UBICADA ENEL KM. 13 DE LA PARROUIA EL JUNUITO, DISTRITO CAPITAL.

A!"#$%& A'($#, G(#)!(*+

T!"#$%& N(**- S'/(0

C%$%'%, J!*+# 2( 415

http://www.google.co.ve/imgres?imgurl=http://150.187.142.177/sainbe/Imagenes/LogoUPEL.jpg&imgrefurl=http://150.187.142.177/sainbe/Funcionario/AccesoUsuarioFuncionario.php&usg=__qStzQHM41lJ3Y4EO6gFPBP-4Z48=&h=294&w=371&sz=25&hl=es&start=3&zoom=1&tbnid=Dy-xpW8ySYWZPM:&tbnh=97&tbnw=122&ei=NtTSTpTAEouztwfXs6yoDQ&prev=/search?q=logo+del+pedagogico+de+caracas&um=1&hl=es&safe=off&sa=N&biw=1024&bih=414&tbm=isch&um=1&itbs=1



CAPÍTULO I

EL PROBLEMA

P*%"(%+("# 2(* P$#6*(%

En la actual!a!" la #!ucac$n %&'(al )# *a c&n+#'t!& a l& la',& !# t&!a

!# la *)t&'a !# la *u(an!a!" #n un& !# l&) -'&c#)&) !# (a.&' '#l#+anca

#n la %&'(ac$n nt#,'al !# l&) n!+!u&)" -#'c/#n!& la ()(a !u'ant# t&!&#)# t#(-&" )#,0n l& )#1ala!& -&' Ru2 345567" 8c&(& un (#!& n%al/l# -a'a

la -'#)#'+ac$n !# la #)-#c# a la ()(a +#2 9u#" c&n)ttu.# una nn#,a/l#

&-&'tun!a! -a'a !#)a''&lla' la t&tal!a! !# )u) c&n&c(#nt&) . *a/l!a!#)

-a'a l&,'a' la) a!a-tac&n#) al (#!& a(/#nt#: 3-; <=7;

P&' tal 'a2$n" la #!ucac$n *a !& alcan2an!& alt&) n+#l#) !#

!#)a''&ll&" l& 9u# l# *a -#'(t!& la nclu)$n !# n&+#!&)&) #l#(#nt&) al

-'&c#)& !# #n)#1an2a . a-'#n!2a>#" *ac#n!& !# #)t# -'&c#)&" un *#c*&

nn&+a!&'? a)#'t+&? &-&'tun& . (u. -'&+#c*&)&; En #l ca)& -a'tcula' !# la

l#ctu'a" #)t# a!#(@) !# c&n)ttu' un #l#(#nt& %un!a(#ntal !#l *#c*&

#!ucat+&" %acltan!& )#,0n S@nc*#2 34557" 8#l (#>&'a(#nt& -'&,'#)+& !#

la) *a/l!a!#) . !#)t'#2a) l#ct&'a)" -'&(&+#n!& #l a-'#n!2a># !# la l#ctu'a

!# (an#'a '@-!a" )#nclla . #%#ct+a" -#'(t#n!& )u c&(-'#n)$n . -&'

c&n),u#nt#" #l t& #n la c&n)t'ucc$n !# )u) #-#'#nca) !# a-'#n!2a>#:

3-; 67;

Al '#)-#ct&" la l#ctu'a )u#l# )#' un %#n$(#n& c&(-l#>& cu.a)#,#nca)" ,'an #n t&'n& a la ,#n#'ac$n !# ),n%ca!&) . la c&n)t'ucc$n

!# !#a) -a't#n!& !# c&nc#-t&) .a #)t#nt#); Al l##'" a%'(a F'anc*#)

34557" 8)# '#9u#'# -'&(&+#' la nt#,'ac$n !# n%&'(ac$n !# &'!#n

)#(@ntc&" )nt@ctc& . c&nt#tual; D# #)ta (an#'a" )# -u#!# l&,'a' una

2



a)#'t+a c&(-'#n)$n !# la l#ctu'a (#!ant# la nt#'acc$n l#ct&'t#t&: 3-;

<<7; L& 9u# a c't#'& !# la n+#)t,ac$n #n cu')&" %aclta al l#ct&'

#n%'#nta')# al t#t& . #t'a#' t&!a la n%&'(ac$n -&)/l# 9u# )# -'#)#nta #n

#l ()(&; A*&'a /#n" la -'@ctca !# la l#ctu'a t#n# una )#'# !# '#-#'cu)&n#) #n

#l -'&c#)& !# #n)#1an2a . a-'#n!2a># !# l&) #)tu!ant#)" )tuac$n a la 9u#

-a'a%'a)#an!& a E)cal&na 34557" )# '#9u#'# t'a/a>a' #n at#nc$n a la

),u#nt# !'#cc$nH #n -'(#' lu,a'" !#t#'(na' #l n+#l !# (&t+ac$n !# l&)

#)tu!ant#) *aca la -'@ctca !# la l#ctu'a" #n )#,un!& lu,a'" un%ca' c't#'&)

-a'a )#l#cc&na' l&) '#cu')&) (@) !$n#&) . t#'c#'&" %aclta' a l&) !&c#nt#)

una )#'# !# #)t'at#,a) 9u# l# -#'(t'@n *ac#' !# la l#ctu'a" una -'@ctca-lac#nt#'a;

C&(-l#(#ntan!& #)t&) -lant#a(#nt&)" #) -#'tn#nt# c&n)!#'a' l&)

-&)tula!&) !# a,#n 34557" !&n!# )#1ala 9u#H

La l#ctu'a #n #l aula )# *a c&n+#'t!& #n un& !# l&) a)-#ct&)cla+#) -a'a la %&'(ac$n nt#,'al !#l #)tu!ant# !#nt'& !# )u-'&c#)& !# #n)#1an2a . a-'#n!2a>#" n!#-#n!#nt#(#nt# !# )un+#l #!ucat+&; D# allJ 9u#" la -'@ctca !# la l#ctu'a" nca all#ct&' #n +'tu! !# cult+a' *a/l!a!#) -a'a #l 'a2&na(#nt& .

an@l)) c'Jtc&" a!#(@) !# #)t(ula' #l ,u)t& -&' la l#ctu'a 3-; 467;

S#n!& la l#ctu'a una !# la) *a/l!a!#) a-'#n!!a) -&' #l *&(/'# 9u#

/'n!a la &-&'tun!a! !# #n'9u#c#' )u %&'(ac$n -#')&nal c&n ('a) a

%&'tal#c#' )u %&'(ac$n -'&%#)&nal" *&. #n !Ja" )# *an #+!#nca!& al,un&)

*#c*&) 9u# !#n&tan !#/l!a!#) #n cuant& a la -'@ctca !# la l#ctu'a"

#)-#cJ%ca(#nt# #n #l n+#l !# E!ucac$n B@)ca; Al '#)-#ct&" un #)tu!& !#

!&ct&'a!& a n+#l nt#'nac&nal" '#al2a!& -&' P#1a 34547" -#'(t# +)ual2a'

c&(& la l#ctu'a #)t@ Jnt(a(#nt# +ncula!a al '#n!(#nt& #)tu!antl; Al,un&) !# l&) *alla2,&) a''&>a!&) -&' #l ()(&" -#'(t#'&n a%'(a' 9u#H

La #%c#nca #n la -'@ctca !# la l#ctu'a -&' -a't# !# l&)#)tu!ant#) #n #!a! #)c&la'" #)t@ '#lac&na!& c&n #l '#n!(#nt&#)tu!antl !# l&) ()(&)" .a 9u# #l t& & %'aca)& !#l ()(&" #)

3



atn#nt# a )u) *a/l!a!#) -a'a la l#ctu'a; A!#(@)" (#n#)t#' #))#1ala'" 9u# un -&'c#nta># ),n%cat+& !# /ac*ll#'#) # nclu)+#(a#)t'&) . -'&%#)&'#)" n& !&(nan !# (an#'a a!#cua!a #ll#n,ua># . (#n&) a0n" n& (u#)t'an una acttu! %a+&'a/l# *aca la

l#ctu'a 3-; K47;

V)t& #)t# -lant#a(#nt&" la #!ucac$n !# la R#-0/lca B&l+a'ana !#

V#n#2u#la n& #) a>#na al ()(&" -u#) #)t#n c#'ta) #+!#nca) 9u#

!#n&tan !#/l!a!#) #n '#lac$n a la -'@ctca !# la l#ctu'a" #)-#cJ%ca(#nt#

#n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt#

B&lJ+a':; D# acu#'!& a la) ++#nca) a!9u'!a) -&' la (a#)t'a !#l ,'a!&"

!u'ant# #l cu(-l(#nt& !# )u la/&' !&c#nt#" (#!ant# &/)#'+ac$n !'#cta"

la !&c#nt# -u!& !#t#cta' 9u# al (&(#nt& !# 9u# l&) #)tu!ant#) )# !)-&n#na l##'H E+a!#n la -'@ctca !# la l#ctu'a" (an%#)tan!& 9u# #)t@n can)a!&) &

)u,'#n!& a la !&c#nt# 9u# '#alc# &t'a act+!a!" a!#(@)" al a),na'l# la

l#ctu'a" #-'#)an 9u# #) a/u''!a . (u. #t#n)a" n& &/)tant# la '#al2an

-#'& )n (&t+ac$n al,una; Una +#2 nca!& #l -'&c#)& !# l#ctu'a" '#al2an

#)ta act+!a! c&n un t&n& !# +&2 /a>&" c&n%un!#n la) -ala/'a)" -'&nuncan

!# (an#'a na!#cua!a . n& '#al2an la) -au)a) #)ta/l#c!a) . cuan!& )# l#)

-'#,unta !# 9u t'ata la l#ctu'a n& )a/#n 9u# '#)-&n!#';

Tal +#2" #)ta )tuac$n )# !#/a al -&c& nt#') 9u# (u#)t'an l&)

#)tu!ant#) *aca la -'@ctca !# la l#ctu'a" -u#) )#nclla(#nt# n& #)

'#l#+ant# -a'a #ll&) & 9u2@" la ca'#nca !# '#cu')&) -#!a,$,c&)

nn&+a!&'#) -a'a la -'@ctca !# la l#ctu'a" & la %alta !# a-lcac$n !#

#)t'at#,a) !!@ctca) -&' -a't# !# la !&c#nt# &'#nta!a) *aca la (&t+ac$n

-&' la -'@ctca !# la l#ctu'a;

D# c&ntnua' #)t# -an&'a(a" )# c&''# #l '#),& !# 9u# l&) #)tu!ant#)

a%#ct#n c&n)!#'a/l#(#nt# )u '#n!(#nt& aca!(c&" .a 9u# la l#ctu'a

c&n)ttu.# un a)-#ct& %un!a(#ntal #n la %&'(ac$n nt#,'al !# l&) ()(&);

P&' #)ta) 'a2&n#)" )u',# la (&t+ac$n -&' -a't# !# la aut&'a" -&'

#(-'#n!#' una n+#)t,ac$n #n%&ca!a *aca la %&'(ulac$n !# #)t'at#,a)

!!@ctca) /a)a!a) #n #l cu#nt&" -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)

4



#)tu!ant#) !#l = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':"

u/ca!a #n #l (; < !# la Pa''&9ua El un9ut&" D)t't& Ca-tal" .a 9u# )#

-#'c/# una )#'# !# !#/l!a!#) al (&(#nt& !# ll#+a' a ca/& l&) #>#'cc&)

c&''#)-&n!#nt#) a la l#ctu'a" -lant#a(#nt& 9u# !a -a)& a un c&n>unt& !#nt#''&,ant#) 9u# )#'@n '#)-&n!!a) #n #l t'an)cu')& !# la n+#)t,ac$n;

Cu@l #) la )tuac$n actual !# la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)

#)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':

Qu t-& !# '#cu')&) #(-l#a la !&c#nt# -a'a la -'@ctca !# la l#ctu'a

#n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt#

B&lJ+a':

Qu a)-#ct&) )# !#/#n c&n)!#'a' -a'a %&'(ula' #)t'at#,a)!!@ctca) /a)a!a) #n #l cu#nt&" -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)

#)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':

Cu@l#) )&n la) -a)&) a )#,u' -a'a la ,#n#'ac$n !# una -'&-u#)ta

#)t'at#,a) !!@ctca) /a)a!a) #n #l cu#nt&" -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la

l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt#

B&lJ+a':

O67("+8# 2( *% I8("+9%'+:

Objetivo General

P'&-&n#' #l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la -'@ctca

!# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan

Vc#nt# B&lJ+a':" u/ca!a #n #l (; < !# la Pa''&9ua El un9ut&" D)t't&

Ca-tal;

Objetivos Específicos

5



Da,n&)tca' la )tuac$n actual !# la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)

#)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':;

D#)c'/' l&) '#cu')&) 9u# #(-l#a la !&c#nt# -a'a la -'@ctca !# lal#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt#

B&lJ+a':;

Ca'act#'2a' t#$'ca(#nt# l&) a)-#ct&) a c&n)!#'a' -a'a la %&'(ulac$n

!# #)t'at#,a) !!@ctca) /a)a!a) #n #l cu#nt&" -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la

l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt#

B&lJ+a':;

I(-l#(#nta' a t'a+) !# un -lan !# acc$n" #)t'at#,a) !!@ctca)/a)a!a) #n #l cu#nt&" -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)


J!"+;+'%'+: 2( *% I8("+9%'+:

La -'#)#nt# n+#)t,ac$n )# >u)t%ca" #n +'tu! !# c#'ta) #+!#nca)

9u# !#n&tan la #+a)$n !# la -'@ctca !# la l#ctu'a -&' -a't# !# l&)

#)tu!ant#) !# = ,'a!&" (an%#)tan!& 9u# #)t@n can)a!&) & )u,'#n!& a la

!&c#nt# 9u# '#alc# &t'a act+!a!; I,ual(#nt#" al a),na'l# la l#ctu'a"

#-'#)an 9u# #) a/u''!a . (u. #t#n)a" n& &/)tant# la '#al2an -#'& )n

(&t+ac$n al,una" a!#(@) !# 9u# '#al2an #)ta act+!a! c&n un t&n& !# +&2

/a>&" c&n%un!#n la) -ala/'a)" -'&nuncan !# (an#'a na!#cua!a . n&

'#al2an la) -au)a) #)ta/l#c!a) . cuan!& )# l#) -'#,unta !# 9u t'ata la

l#ctu'a n& )a/#n 9u# '#)-&n!#';

Ant# #)t# c&nt#t&" #l -'&-$)t& !#l -'#)#nt# #)tu!& #) -'&-&n#' #lcu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)

#)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':"

u/ca!a #n #l (; < !# la Pa''&9ua El un9ut&" D)t't& Ca-tal;

6



D# allJ -u#)" 9u# -a'a %&'(a' un #)tu!ant# 9u# )#a ca-a2 !# '#al2a'

)u -'@ctca !# l#ctu'a !# (an#'a #%c#nt#" )# !#/#n %&'(ula' #)t'at#,a)

!!@ctca) nn&+a!&'a) 9u# -#'(tan %&'tal#c#' la l#ctu'a" t&(an!& #n

c&n)!#'ac$n" 9u# la ()(a a >uc& !# B#'(0!#2 34557" 8c&n)ttu.# una*#''a(#nta %un!a(#ntal 9u# c&nt'/u.# a la %&'(ac$n nt#,'al !# l&)

#)tu!ant#)" ,a'ant2@n!&l# t& #n #l '#)t& !# )u) act+!a!#) c&t!ana):

3-; =7;

I,ual(#nt# *a. 9u# '#c&n&c#' 9u# #l '#al2a' una /u#na -'@ctca !# la

l#ctu'a" -#'(t# 9u# a%l&'#n un ,'an c0(ul& !# !#a)" a)J c&(& ta(/n" una

,'an cant!a! !# nt#''&,ant#) 9u# n+tan )n !u!a al,una" a )#,u' l#.#n!&

&t'a) &/'a) '#lac&na!a) c&n la cul(na!a" al/#',an!& la #)-#'an2a !##nc&nt'a' '#)-u#)ta) a)#'t+a) a la) nt#''&,ant#) ,#n#'a!a) 3L#al" 45567;

En c&n)#cu#nca #)ta n+#)t,ac$n ,#n#'a un c&n>unt& !# a-&'t#) .

/#n#%c&) #n la c&(un!a! #)tu!antl" #)-#cJ%ca(#nt# a l&) !&c#nt#) .

#)tu!ant#) !# =t& ,'a!&" .a 9u# l&) #)tu!ant#) -&!'@n au(#nta' #l ,u)t&

-&' la l#ctu'a . cu(-l' c&n la -'@ctca !# la ()(a !# (an#'a %a+&'a/l#" a

t'a+) !# #)t'at#,a) !!@ctca) /a)a!a) #n #l cu#nt& -a'a (&t+a' la

-'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C;

8uan Vc#nt# B&lJ+a':" u/ca!a #n #l (; < !# la Pa''&9ua El un9ut&"

D)t't& Ca-tal;

A N+#l T#$'c&H E)ta n+#)t,ac$n -&!'Ja )#' %u#nt# !# c&n)ulta & !#

a-&'t# -a'a &t'a) n+#)t,ac&n#) '#lac&na!a) c&n la -'@ctca !# la l#ctu'a .

ta(/n !# ,'an /#n#%c& -a'a -a!'#)" !&c#nt#) . #)tu!ant#)" .a 9u# )#

%un!a(#nta -&' '#c&n&c!&) t#$'c&) nac&nal#) # nt#'nac&nal#) #-#'t&)

#n #l t#(a #)tu!a!&;

A N+#l M#t&!&l$,c&H La ()(a c&n)ttu'@ un a-&'t# ),n%cat+& n&)&l& #n #l ca(-& #!ucat+& )n& ta(/n #n #l ca(-& )&cal c&(&

n)t'u(#nt& -a'a canal2a' una /u#na -'@ctca !# la l#ctu'a . a)J (&t+a' a la

/0)9u#!a !# c&n&c(#nt& nu#+&" l& cual c&nt'/u'@ a %&'tal#c#' la %&'(ac$n

7



nt#,'al !# l&) #)tu!ant#)" )#n!& a!#(@)" !# ,'an /#n#%c& -a'a la

c&(un!a!" la %a(la . l&) !&c#nt#);

A N+#l P'@ctc&H P#'(t'@ a &t'&) n+#)t,a!&'#) c&ntnua' nn&+@n!&l&

.a 9u# l&) '#)ulta!&) c&nt'/u'@n a %&'tal#c#' #l ,u)t& . la (&t+ac$n -&' lal#ctu'a #n l&) #)tu!ant#)" -u!#n!& c&n l&) '#)ulta!&) !# &t'a)

n+#)t,ac&n#) '#al2a!a)" -'&,'a(a' tall#'#)" c*a'la)" )#(na'&)" #nt'#

&t'&)" '#lac&na!&) c&n la -'@ctca !# la l#ctu'a;

P&' 0lt(&" #l (-act& #!ucat+& !#l *#c*& !# n+&luc'a' #l cu#nt& c&(&

#)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#)

#n #!a! #)c&la'" c&n)ttu.# una nn&+ac$n -#!a,$,ca 9u# -u#!# )#'

c&n)!#'a!a #n &t'&) n+#l#) #!ucat+&)" c&nt'/u.#n!& a (#>&'a' la cal!a!#!ucat+a +#n#2&lana;

<%'"+6+*+2%2

La -'#)#nt# n+#)t,ac$n" cu#nta c&n la t&tal!a! !# l&) '#cu')&)

*u(an&)" (at#'al#) . #c&n$(c&) -a'a )u #>#cuc$n #%#ct+a" a!#(@) !#

la) c&n!c&n#) n#c#)a'a) a n+#l n)ttuc&nal -a'a ,#n#'a' un -lan !#

acc$n 9u# -#'(ta -'&-&n#' #l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a

(&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U:

!# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':" u/ca!a #n #l (; < !# la Pa''&9ua El

un9ut&" D)t't& Ca-tal;

L++"%'+#(

Ca/# )#1ala'" 9u# n& #)t# l(tac$n al,una -a'a #l !#)a''&ll& !# lan+#)t,ac$nH P'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la



D)t't& Ca-tal;

8



CAPÍTULO II

MARCO TEÓRICO

A"('(2("( 2( *% I8("+9%'+:

El Ma'c& T#$'c& & '#%#'#ncal !# la n+#)t,ac$n #)t@" #)t'uctu'a!&

t&(an!& #n c&n)!#'ac$n" #n -'(#' lu,a'" l&) ant#c#!#nt#) '#lac&na!&)

c&n #l t#(a !# #)tu!&" . #n )#,un!& lu,a'" #l c&n>unt& !# /a)a(#nt&)t#$'c&) )&/'# l&) cual#) )# )u)t#nta #l ()(&; En cuant& a #)t# a)-#ct&"

Pa!'$n 345557" )#1ala 9u#H

En #)ta %a)# !# -'&.#ct&" #) (-&'tant# 9u# -a'a ca!a una !# la)t#&'Ja) )#l#cc&na!a) )# n!9u#" -&' l& (#n&)" l& ),u#nt#Hn&(/'# !# la t#&'Ja? n&(/'#) . '#%#'#nca) !# )u) c'#a!&'#) .-'&-ul)&'#) &',nal#)? a/a'9u# #(-J'c& 3))t#(a !# *#c*&) 9u#-'#t#n!# #-lca'7? c&nc#-t&) t#$'c&) %un!a(#ntal#)? %unc$n 9u#cu(-l# la t#&'Ja #n la #>#cuc$n !# la n+#)t,ac$n 3-; 7;

L& 9u# -#'(t# !#%n' #l (a'c& t#$'c&" c&(& #l &'!#na(#nt& l$,c& .

)#cu#ncal !# #l#(#nt&) t#$'c&) -'&c#!#nt#) !# la n%&'(ac$n &/t#n!a #n

%u#nt#) //l&,'@%ca) %!#!,na) 9u# ,'an al'#!#!&' !#l -lant#a(#nt& !#l

-'&/l#(a" )'+#n!& !# /a)# . %un!a(#ntac$n -a'a -'&-&n#' )&luc&n#); En

-ala/'a) (@) )#nclla)" la n%&'(ac$n 9u# )# (u#)t'a #n #)t# ca-Jtul& #)

-'#c)a # ncu#)t&na/l# a la n+#)t,ac$n" -#'(tn!&l# al n+#)t,a!&' . a

l&) l#ct&'#) &/t#n#' una !#a cla'a . (u. a(-la !#l -'&/l#(a #n #)tu!&;

S#,u!a(#nt#" )# -'#)#ntan #n -'(#'a n)tanca" l&) ant#c#!#nt#) !#

la n+#)t,ac$n" lu#,& la) /a)#) t#$'ca)" %l&)$%ca)" -)c&l$,ca)"

)&c&l$,ca) . l#,al#) 9u# )u)t#ntan la -'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a

!!@ctca -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&"

9



)#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':" u/ca!a #n #l (; < !# la

Pa''&9ua El un9ut&" D)t't& Ca-tal;

L&) ant#c#!#nt#)" c&n)ttu.#n n!a,ac&n#) -'#+a) 9u# )u)t#ntan

#l #)tu!&" t'atan )&/'# la ()(a t#(@tca & )# '#lac&nan c&n &t'&);S'+#n !# ,uJa . )u)t#nt& t#$'c&" -#'(t#n!& la #+aluac$n !# (t&!&) .

'#)ulta!&) &/t#n!&) a %n !# #)ta/l#c#' #l (#>&' -lan !# acc$n -a'a )u

!#)a''&ll&; P&' c&n),u#nt#" A'a) 34557" a%'(a 9u#" 8)# '#%#'# a l&)

#)tu!&) -'#+&) . t#)) !# ,'a!& 9u# #)t@n '#lac&na!&) c&n #l -'&/l#(a

n+#)t,a!&: 3-; 47; L&) t'a/a>&) -'#)#nta!&) a c&ntnuac$n" )&n

n+#)t,ac&n#) -'#+a(#nt# !#)a''&lla!a) . ,ua'!an +nculac$n c&n #l

#)tu!& -lant#a!&;B#''& 3457" -'#)#nt$ un T'a/a>& !# G'a!& ttula!& 8El cu#nt& c&(&

un '#cu')& -a'a #l '#%&'2a(#nt& !#l *a/t& !# la l#ctu'a #n #)tu!ant#) !#l

,'a!&" )#cc$n B !# la Un!a! E!ucat+a Nac&nal 8Ca'cua& 8" ant# #l

In)ttut& Un+#')ta'& 8M&n)#1&' Ra%a#l A'a) Blanc&: 3IUPMA7" -a'a &-ta' al

tJtul& !# P'&%#)&' #n E!ucac$n Int#,'al" cu.& #nunca!& !# )u &/>#t+&

,#n#'al %u#H E(-l#a' #l cu#nt& c&(& '#cu')& -a'a #l '#%&'2a(#nt& !#l *@/t&

!# la l#ctu'a #n #)tu!ant#) !#l ,'a!&" S#cc$n B !# la Un!a!

E!ucat+a Nac&nal 8Ca'cua& 8;

M#t&!&l$,ca(#nt#" )# %un!a(#nt$ #n #l t-& !# n+#)t,ac$n acc$n

c&n un !)#1& !# n+#)t,ac$n !# ca(-&" %aclt@n!&)# la '#c&l#cc$n !#

n%&'(ac$n (#!ant# la tcnca !# la &/)#'+ac$n" a-&.a!a #n un '#,)t'&

!# n%&'(ac$n . una #)cala !# #)t(ac$n !# una -&/lac$n !# cua'#nta 357

#)tu!ant#);

Lu#,& !# *a/#' -'&c#)a!& la n%&'(ac$n '#c&-la!a" )# &/tu+#'&n un

c&n>unt& !# c&nclu)&n#)" #nt'# la) 9u# !#)tac$ 9u#H En (uc*&) ca)&)" #n#!ucac$n -'(a'a tal c&(& l& '#%#'# #)ta n+#)t,ac$n *aca #l *a/t& !# la

l#ctu'a #) -&c&" -u#) la) aula) !# cla)#) )# (u#)t'a #)ca)#) !# '#cu')&)

(&t+a!&'#) *aca la l#ctu'a" !# allJ la n#c#)!a! !# a(/#nta'la) c&n

10



(at#'al 9u# #)t(ul# a l&) n1&) . n1a) a '#+)a' . l##' t&!& t-& !#

lt#'atu'a;

A!#(@)" #l !&c#nt# !#l aula !# -'(a'a !#/# c&(& -a't# !# )u '&l #l

t&(a' #)t'at#,a) a!#cua!a) -a'a la -'&(&c$n !# la l#ctu'a" !# allJ 9u#t#n,a #n cu#nta a)-#ct&) c&(& la #!a! " la) n#c#)!a!#) . l&) ,u)t&) -a'a

)#l#cc&na' l&) (#!&) -#'tn#nt#) a la) ca'act#'J)tca) /&-)c&)&cal#) !#

l&) #)tu!ant#);

Ent'# la) '#c&(#n!ac&n#)" )# )u,'#'&nH #l u)& !#l cu#nt& c&(&

#)t'at#,a) #%#ct+a -a'a %&(#nta' #l *a/t& !# l#ctu'a !# n1&) . n1a) !#

#!a! #)c&la'" *ac#' la )#l#cc$n !#l (at#'al !# l#ctu'a t&(an!& #n cu#nta

la) n#c#)!a!#) # nt#'#)#) !# l&) n1&) . n1a) a!#(@) !# l&)'#9u#'(#nt&) cu''cula'#) !#l ,'a!&; A)J ()(&" t&(a' #n cu#nta l&)

aut&'#) nac&nal#) . la) t#(@tca) 9u# %&(#nt#n +al&'#) )&cal#) .

nac&nal)ta)" nclu' un #)-ac& l#ct&' !#nt'& !#l aula !# cla)#) 9u# -u#!an

#(-l#a' l&) n1&) . n1a) !# %&'(a l/'# *acn!&l# n&ta' 9u# la l#ctu'a t#n#

!%#'#nt#) %n#) !#nt'& !# l&) 9u# #)t@n la '#c'#ac$n . %nal(#nt#" &',an2a'

#n #l a(/#nt# #)c&la' tall#'#) -a'a &'#nta' a la) (a!'#)" -a!'#) .

'#-'#)#ntant#) #n cuant& al -'&c#)& !# l#ctu'a !# n1&) . n1a);

C&n '#)-#ct& al a-&'t# /'n!a!& -&' #)t# ant#c#!#nt# a la n+#)t,ac$n

#n !#)a''&ll&" )# &/tu+& 9u# la ()(a" %aclt$ una )#'# !# %u#nt#)

//l&,'@%ca) '#lac&na!a c&n #l cu#nt& c&(& '#cu')& -a'a '#%&'2a' #l *@/t&

!# la l#ctu'a" l&) cual#) %u#'&n c&n)ulta!&) c&n la %nal!a! !# a(-la' #l

(a'c& '#%#'#ncal !# la ()(a;

P&' )u -a't#" T&''#) 3457" '#al2$ una n+#)t,ac$n ttula!a 8Mt&!&)

-a'a la #n)#1an2a !# l#ctu'a . #)c'tu'a a t'a+) !# cu#nt& n%antl#) -a'a #l

!#)a''&ll& !# la (&t'c!a! %na #n l&) #)tu!ant#) !# ,'a!& !# la U;E;B;B8P#!'& F#l-# L#!#2(a:" ant# #l In)ttut& Un+#')ta'& 8M&n)#1&' Ra%a#l

A'a) Blanc&: 3IUPMA7" -a'a &-ta' al tJtul& !# P'&%#)&' #n E!ucac$n Int#,'al"

c&n #l ),u#nt# &/>#t+& ,#n#'alH A-lca' (t&!&) -a'a la #n)#1an2a !# la

l#ctu'a . #)c'tu'a a t'a+) !# cu#nt&) n%antl#) -a'a !#)a''&lla' la

11



(&t'c!a! %na #n l&) #)tu!ant#) !# ,'a!& !# la U;E;B;B 8P#!'& F#l-#

L#!#2(a:;

En '#lac$n a )u (a'c& (#t&!&l$,c&" #)t# #)tu+& /a)a!& #n un (&!#l&

!# n+#)t,ac$n cuanttat+a" !# !)#1& !# la n+#)t,ac$nH n+#)t,ac$n n&#-#'(#ntal /a>& un n+#l !#)c'-t+&" t&!& #ll& /a>& un t-& !# n+#)t,ac$n

!# ca(-&; Su -&/lac$n #)tu+& c&n)ttu!a -&' un t&tal !# cncu#nta . &c*&

3=7 alu(n&) !# ,'a!& !# la )#cc$n A. B !# la U;E;B;B 8P#!'& F#l-#

L#!#2(a:" !# la cual )# #t'a>& una (u#)t'a !# +#ntnu#+# 3 467 alu(n&);

Pa'a '#c&,#' n%&'(ac$n" )# a-#l$ a la tcnca !# &/)#'+ac$n"

(at#'al2a!a #n una l)ta !# c&t#>&" cu.&) !at&) &/t#n!&)" %u#'&n

-'&c#)a!&)" &/t#n#n!& un c&n>unt& !# c&nclu)&n#) #nt'# la) cual#) )##nc&nt'$ 9u#H S# !#)c'/#'&n (t&!&) !# #n)#1an2a l&) cual#) )#

a-lca'&n -a'a #l %&'tal#c(#nt& !# la l#ctu'a . #)c'tu'a" t&(an!& #n cu#nta

9u# la) ()(a) c&ntn0an c&n)#'+an!& un )t& #)-#cal #n la +!a !# l&)

)#'#) *u(an&) " -'&cu'an!& %#lc!a! a l&) *&(/'#) . (u>#'#) !#l %utu'&;"

a)J ()(& l##' . #)c'/' /'n!a' la -&)/l!a! !# !#)c%'a' ),n&) "

c&(-'#n!#'" nt#'-'#ta' . !#)c'/' cuan!& )# ll#+a la -'@ctca a t'a+) !#

(t&!&) !# #n)#1an2a c'#at+&) c&n nt#nc$n ! '#lac&na' +&ca/l&) 9u#

#-'#)an )#nt(#nt&) c'##nca)" #(&c&n#)" #) una n+tac$n a -#n)a' -&'

l& tant& l&) !&c#nt#) -a!'#) . '#-'#)#ntant#) !#/#n t'a/a>a' #n c&n>unt& #n

la %&'(ac$n #!ucat+a;

A!#(@)" )# )u,'$ #la/&'a' '#cu')&) 9u# (&t+#n a l&) #)tu!ant#) la

l#ctu'a . #)c'tu'a .a 9u# #)t& a.u!a a (&t+a' a l&) #)tuant#) a nt#'#)a')#

(@) -&' l##'" #)c'/' . c&(-'#n!#'" '#al2a' #n c&n>unt&) #nt'#

'#-'#)#ntant#) . !&c#nt#) tall#'#) -a'a 9u# #l alu(n& (#>&'# la l#ctu'a .

#)c'tu'a" '#%&'2a' #n l&) alu(n&) la l#ctu'a !a'a(#nt# aun9u# )#a (#!a*&'a -a'a ) c'#a' #n #ll&) #)t# (-&'tant# *@/t& . #)t(ula' cuan!& *a.a

(#>&'a!& & a+an2a!& #n la) ()(a);

P'&!uct& !# la c&n)ulta !# #)t# ant#c#!#nt# !# n+#)t,ac$n" )# -u!&

#t'a#' un c&n>unt& !# '#%#'#nt#) t#$'c&) '#lac&na!&) c&n #l cu#nt&" l&)

12



cual#) una +#2 c&n)ulta!&) #n )u %u#nt# &',nal" %u#'&n c&n)!#'a!&) -a'a

la) /a)#) t#$'ca) !# la n+#)t,ac$n 9u# )# ll#+a a ca/&;

Fnal(#nt#" Rac*#! 345<7" -'#)#nt$ la n+#)t,ac$n ttula!aH 8El

cu#nt& c&(& #)t'at#,a -#!a,$,ca -a'a #l !#)a''&ll& !# *a/l!a!#) #n lac&(-'#n)$n l#ct&'a #n l&) #)tu!ant#) !# ,'a!& !# la Un!a! E!ucat+a

8uan Vc#nt# B&lJ+a':" ant# ant# #l In)ttut& Un+#')ta'& 8M&n)#1&' Ra%a#l

A'a) Blanc&: 3IUPMA7" -a'a &-ta' al tJtul& !# P'&%#)&' #n E!ucac$n Int#,'al"

cu.& &/>#t+& ,#n#'al %u#H U)a' #l cu#nt& c&(& #)t'at#,a -#!a,$,ca -a'a #l

!#)a''&ll& !# *a/l!a!#) #n la c&(-'#n)$n l#ct&'a #n l&) #)tu!ant#) !#

,'a!& !# la Un!a! E!ucat+a 8uan Vc#nt# B&lJ+a':;

Su (#t&!&l&,Ja" #)tu+& /a)a!a #n un !)#1& !# n+#)t,ac$n n&#-#'(#ntal" /a>& un t-& !# ca(-& !# n+#l !#)c'-t+&" t#n#n!& a!#(@)

c&(& '#%u#'2&" la (&!al!a! !# n+#)t,ac$n acc$n; La -&/lac$n 9u#

c&n%&'($ #l &/>#t& !# #)tu!& !# #)ta n+#)t,ac$n" #)tu+& c&n)ttu!a -&'

)#)#nta 357 alu(n&) !# ,'a!& S#cc&n#) 8A . 8B: !# la Un!a! E!ucat+a

8uan Vc#nt# B&lJ+a':" !# la cual" )# t&($ c&(& (u#)t'a un t&tal !# t'#nta

3<57 #)tu!ant#)" !)c'(na!&) a)JH !#c)#t# 3K7 Va'&n#) . t'#c# 3<7

#(/'a);

C&n '#lac$n a la) tcnca) # n)t'u(#nt&) !# '#c&l#cc$n !# n%&'(ac$n"

)# #(-l#a'&n la) tcnca) !# la &/)#'+ac$n . la #ncu#)ta" (at#'al2a!a) #n

una #)cala !# #)t(ac$n; O/t#n!&) l&) !at&) n#c#)a'&)" )# -'&c#)a'&n #

nt#'-'#ta'&n" &/t#n#n!& c&(& una !# )u) c&nclu)&n#) 9u#H

B%( T(:$+'%

L&) a-&'t#) 9u# *a *#c*& la -)c&l&,Ja a la -#!a,&,Ja *an )!&nnu(#'a/l#)" a-&'t#) 9u# *an -#'(t!& a/&'!a' l&) %#n$(#n&) #!ucat+&)"

-#'& ta(/n" )#,0n la -&)tu'a !# F#'n@n!#2 34557" 8*a. 9u# '#c&n&c#'

9u# #) la %l&)&%Ja" c&(& !)c-lna" la (@) a/an!#'a!a !#nt'& !# la) c#nca)

13



*u(ana) . )&cal#) cuan!& )# *ac# #l an@l)) #-)t#(&l$,c& '#lac&na!&

c&n #l c&n&c(#nt& c#ntJ%c&: 3-; 67;

P&' tal (&t+&" l&) (#nc&na!&)" )u#l#n c&n)ttu' #l %un!a(#nt& t#$'c&

9u# )u)t#nta la -'#)#nt# n+#)t,ac$n? #l cual )# )u#l# !#n&(na' 8Ba)#)T#$'ca):? la) cual#) '#-'#)#ntan #l c&n>unt& !# -'nc-&)" !#%nc&n#)"

t#&'Ja)" #nt'# &t'&)" 9u# )u)t#ntan t&!a n+#)t,ac$n; E)ta )#cc$n )#

!#)a''&lla'@ #n at#nc$n a la ),u#nt# )#cu#ncaH

E* C!("#

Pa'a M#a! . Mc; G'#,&' 36=7" cta!& -&'H M&ta . R)u#1& 3455=7" lal#ctu'a !# cu#nt&)H

F&(#nta la) *a/l!a!#) !#l l#n,ua># . !#l c&n&c(#nt&;E)-#cal(#nt# cuan!& .a #)t@n un -&c& (@) ,'an!#) l&)-#9u#1&) 9u# c&(#n2an a l##' >unt& c&n )u) -a!'#)"a-'#n!#n!& )&/'# la) l#t'a)" la) -ala/'a)" )u) ),n%ca!&)" l&)),n&) !# -untuac$n . &t'&) #l#(#nt&) !#l l#n,ua>#; P&' #)ta)'a2&n#) #) (-&'tant# %&(#nta' la l#ctu'a #n l&) -#9u#1&); E)(u. /u#n& -a'a #l !#)a''&ll& !#l n1& 3a7 #n -#9u#1a) #!a!#)

9u# l&) -a!'#) l# !#!9u#n un t#(-& #)-#cal ant#) !# la *&'a !#!&'(' -a'a )#nta')# >unt&) . c&(#n2a' a l##' un cu#nt&" & unl/'&; 3-; =7;

P&' tal (&t+&" l&) cu#nt&) )# ca'act#'2an -&' c&nta' un #n&'(# +al&'

#!ucat+& -&' cuant& a 9u#H Fa+&'#c#n #l !#)a''&ll& !#l l#n,ua>#" #l

+&ca/ula'& )# a(-lJa #n #l alu(n& 3a7 !# una %&'(a )u,#)t+a" al ()(&

t#(-& 9u# -'&-&'c&nan (&!#l&) #-'#)+&) nu#+&) . &',nal#)" !#)-#'tan

la a%c$n -&' l&) t#t&) #)c't&)" #)t(ulan la (#(&'a . *ac#n #+&luc&na' la

#)t'uctu'ac$n t#(-&'al;

Ta(/n" #l cu#nt& c&nt'/u.# al !#)a''&ll& a%#ct+& . )&cal" #n la

(#!!a #n 9u# #l n1& -u#!# c&(-'#n!#' #l ),n%ca!& !# l&) +al&'#)

)&cal#) . *u(an&) *)t$'ca(#nt# '#lat+&); Pa'a #%#ct&) !# #)ta

14



n+#)t,ac$n" #l cu#nt& )# -u#!# !#%n' c&(& un '#lat& /'#+#" !# *#c*&)

(a,na'&)" c&n un !#)a''&ll& a',u(#ntal )#ncll&" #-&)c$n nu!&

!#)#nlac#" cu.a %nal!a! -u#!# )#' (&'al & '#c'#at+a" . 9u# #)t(ula la

(a,nac$n !# #l alu(n& 3a7;Pa'a%'a)#an!& a Ra(&) 345567" -a'a 9u# un cu#nt& nt#'#)# al n1&"

!#/# '#un' la) ),u#nt#) c&n!c&n#)H

; D#/# a!ata')# a la #ta-a #+&lut+a !#l 3la7 alu(n& 3a7;

4; L&) alu(n& 3a)7 #n #!a! c&(-'#n!!a) #nt'# )#) 37 a )#t# 3K7

a1&)" t#n!#n a at'/u' ca'act#'J)tca) *u(ana) a t&!&) l&) )#'#) 3%a)#

an()ta7; P'#%#'#n la) *)t&'a) )#nclla)" #%#ct+a)" !# acc$n ln#al . 9u# n&

)#an !#(a)a!& la',a); L#) nt#'#)an )&/'# t&!& l&) t#(a) !# an(al#);<; En l&) alu(n&) 3a)7 !# K a a1&) -'#!&(na #l nt#') -&' la

%anta)Ja" #l (un!& !# l& (a'a+ll&)&? -'&ta,&n)ta) *u(an&) #n acc$n

c&(-lca!a; Pu#!# *a/#' -#')&na>#) )#cun!a'&) . l#) at'a#n l&) >u#,&) !#

-ala/'a)" la a)tuca" #l *u(&';

; L&) cu#nt&) !#/#n )#' /'#+#) . a!a-ta!&) a )u ca-ac!a! !#

at#nc$n; S #l cu#nt& #) !#(a)a!& la',& . #l alu(n& 3a7 n& -u#!# (ant#n#'

la at#nc$n" la na''ac$n '#)ulta'@ )#' una act+!a! (u. a/u''!a . ca'#nt#

!# #)tJ(ul&;

=; A)J ta(/n" l&) cu#nt&) !#/#n )#' )#ncll&) . cla'&)" tant& #n #l

l#n,ua># #(-l#a!& c&(& #n )u #)t'uctu'a; N& !#/# *a/#' !#(a)a!&)

-#')&na>#)" .a 9u# #l n1& -u#!# #9u+&ca')# c&n la t'a(a; E) (-&'tant#

9u# *a.a acc$n" 9u# &cu''an c&)a);

A*&'a /#n" -a'a P,la" 36K7 cta!& -&' Za/ala 345567" 8(uc*&) )&n

l&) aut&'#) 9u# *an -'#t#n!!& cla)%ca' l&) cu#nt&)" -&' l& 9u# -'&-&n#(&)

la cla)%cac$n 9u# *ac# +a'&) #)c't&'#)" %un!a(#ntal(#nt# -&' )u)#ncll#2:; 3-; 4<7; A)J" l&) t-&) cu#nt&) )# -u#!#n )nt#t2a' !# la ),u#nt#

(an#'aH

Cu#nt&) Cl@)c&)H S,u#n!& la -&tca /&',#)ana" 9u# #)ta/l#c# 9u#

#n t&!& cu#nt& )# cu#ntan !&) *)t&'a); P&' #ll&" P,la 36K7 cta!& -&'

15



Za/ala 345567" a%'(a 9u#" 8#l cu#nt& cl@)c& '#)-#ta la) '#,la) ,#n'ca)

9u# l& )&)t#n#n" l& 9u# (ant#n#n la at#nc$n !#l l#ct&' )&n la) +c)tu!#)

9u# &cu''#n a la *)t&'a '#c#)+a #n )u /0)9u#!a !# un c#nt'& !)cu')+&:

3-; 4=7;Cu#nt&) M&!#'n&)H Ta(/n lla(a!& '#lat& -a'a !)tn,u'l& !# &t'&)" la

-'(#'a *)t&'a 9u# )# cu#nta -u#!# )#' c&n+#nc&nal; P#'& la )#,un!a"

)#1ala An!'a!# 345567" 8-u#!# a!&-ta' un ca'@ct#' al#,$'c&" & /#n"

c&n))t' #n un ,n#'& !)tnt& !#l na''at+&" & )(-l#(#nt# n& )u',' nunca a

la )u-#'%c# !#l t#t&: 3-; 47;

Cu#nt&) -&)(&!#'n&)H A9u#ll&) 9u#" *ac#n '#%#'#nca a la

-'#)#ntac$n !# una '#al!a! t#tual" '#t&(an!& )#,0n Za/ala 345567" 8#l(&!#l& ,#n#'al !# la) !&) *)t&'a)" #n #l ca)& !# l&) cu#nt&) -&)(&!#'n&)

)u#l# *a/#' una .uta-&)c$n !# !&) & (@) '#,la) !#l !)cu')&" )#an )ta)

lt#'a'a) & #t'alt#'a'a): 3-; 467;

Cu#nt&) !# %$'(ula)H A-'&-a!&) -a'a alu(n&) 3a)7 !# cnc& 3=7 a

)#) 37 a1&)" c&n)!#'an!& 9u# t#n#n una #)t'uctu'a +#'/al 'Jt(ca .

'#-#tt+a; Int#'#)a la %&'(a #n 9u# )# cu#ntan . #l #%#ct& 9u# cau)an #n #l

n1&" (@) 9u# #l c&nt#n!& !# l&) ()(&); A #)t# t-&" c&''#)-&n!#n !#

acu#'!& a F#'n@n!#2 34557" 8l&) cu#nt&) (Jn(&)" c&(& #l cu#nt& !# la

Bana)taH 8#)t# #) #l cu#nt& !# la Bana)ta . c&n #)t& /a)ta 9u# /a)ta:? l&)

cu#nt&) !# nunca aca/a'" 9u# )# +a #nla2an!& . n& t#n#n %n? l&) cu#nt&)

acu(ulat+&)? #n l&) 9u# )# acu(ulan . )# +an '#-t#n!& t&!&) l&)

#l#(#nt&): 3-; =7;

Cu#nt&) !# an(al#)H D',!&) a alu(n&) 3a)7 !# )#) 37 a )#t# 3K7

a1&)" !&n!# a%'(a An!'a!# 345567 8l&) -'&ta,&n)ta) )&n an(al#) . a ca!a

un& c&''#)-&n!# un a'9u#t-& & -#')&nal!a! !#t#'(na!aH #l 2&''& #)a)tut&" la t&'tu,a #) -#')#+#'ant# u &t'&): 3-; 67;

Cu#nt&) (a'a+ll&)&)H Pa'a alu(n&) !# )#t# 3K7 a nu#+# 367 a1&) #n

a!#lant#; S&n t&!&) a9u#ll&)" #n l&) 9u# nt#'+#n#n a)-#ct&) (@,c&) &

)&/'#natu'al#); Pu#!#n t#n#' )u &',#n #n l&) (t&) & cultu'a) ant,ua);

16



A-a'#c#n -#')&na>#) c&n ca'act#'J)tca) %u#'a !# l& c&(0n" c&(&

*a!a)" /'u>a)" -'Jnc-#); Ocu''#n #ncanta(#nt&)" *a. ()t#'&) .

%#n$(#n&) (@,c&)" c&(& la ca-ac!a! -a'a *ac#')# n+)/l#" c&n+#'t')#

#n &t'& -#')&na>#; Pa'a Za/ala 345567"

L&) cu#nt&) (a'a+ll&)&) )u#l#n '#)-&n!#' al ),u#nt# #)9u#(a .t#n#n t'#) (&(#nt&) cla+# #n )u #)t'uctu'a nt#'na" a )a/#'H una%#c*&'Ja ncal 9u# c'#a #l nu!& !# la nt',a? la) acc&n#) !#l *'&#c&(& '#)-u#)ta a la %#c*&'Ja? . #l !#)#nlac# %#l2" #l'#)ta/l#c(#nt& !#l &'!#n 3-; <K7;

P&' l& ,#n#'al" #)t# t-& !# cu#nt&) ,&2a !# -&-ula'!a! #nt'# l&) n1&)

. n1a)" -u#) l&) ()(&)" )u#l#n #)ta' ca',a!&) !# (a,nac$n" (a,a"#+#nt&) )&/'#natu'al#)" #nt'# &t'&) a)-#ct&) 9u# *ac#n 9u# )#an

)u(a(#nt# nt#'#)ant#) . a,'a!a/l#) al l#ct&';

Ba)a!& #n #)ta '#al!a!" Al(&!$+a' 3667" cta!& -&' Mc; G'a

ll345557" -'&-&n# &t'& t-& !# cu#nt&)" 9u# )&nH

L&) cu#nt&) !# c&)tu(/'#); E)t&) *a/lan !# -#'-#ca) !#-#')&na>#) '#al#)" . #)t@n /a)a!&) #n *#c*&) !# la +!a '#al"aun9u# -u#!#n nclu' al,un&) #l#(#nt&) %u#'a !# l& c&(0n;

Cu#nt&) c&(& 8Ga'/anct&: -#'t#n#c#n a #)t# t-&; En ,#n#'al"!#)a''&llan un a',u(#nt& a +#c#) )atJ'c& . *u(&'J)tc&" 3-; <57;

Ant# #)t&) )#1ala(#nt&)" l&) cu#nt&) !#)!# la -#')-#ct+a !# la

na''at+a" -u#!#n #(-l#a')# #n #l -'&c#)& !# #n)#1an2a . a-'#n!2a># !#

n1&) . n1a) #n #!a! #)c&la'" -u#) '#)ultan '#cu')&) 9u# -#'(t#n

-'&(&+#' #l aut&c&n&c(#nt& . #l c&n&c(#nt& !#l (un!& 9u# l#) '&!#a"

a!#(@) !# 9u# a t'a+) !# l&) ()(&)" #) -&)/l# una (ult-lc!a! !#

#)-ac&)" tant& '#al#) c&(& %ant@)tc&)" -u!n!&)# '#c&''#')# !# %&'(a

na''at+a & a-#la' a (an#'a) (@) (a,nat+a);

17



E"$%"(9+% D+2'"+'%

D# acu#'!& c&n N'c 366=7" #l (t&!& !!@ctc&" c&n)ttu.# 8un

c&n>unt& !# -'&c#!(#nt&) l$,c&) . &',an2a!&)" 9u# #(-l#an l&) !&c#nt#)

-a'a &'#nta' #l a-'#n!2a># !#l alu(n&" c&n #l -'&-$)t& !# -'&(&+#' #l

!#)a''&ll& !#l c&n&c(#nt&" #l a)u(' !#a) . la a!9u)c$n !# tcnca) .

acttu!#): 3-; 67; L& 9u# t'a!uc# #n #l ca(n& -a'a #l l&,'& #%#ct+& !# l&)

&/>#t+&) -'&-u#)t&) #n una -lan%cac$n #!ucat+a" .a 9u# t&!& l& 9u# #l

alu(n& a-'#n!# & n& a-'#n!#" #)t@ c&n!c&na!& -&' la) tcnca) .

-'&c#!(#nt&) 9u# )# #(-l#an -a'a #n)#1a'l&;

Al '#)-#ct&" )#1ala DJa2 3455K7" 8l& 9u# a-'#n!#'@ #l alu(n&"

!#-#n!#'@ !# la (&t+ac$n . !#l #)%u#'2& 9u# #)t# n+#'ta" a!#(@) !# #)ta'

!'#cta(#nt# +ncula!& c&n #l (t&!& 9u# )# #(-l## #n #l -'&c#)& !#

#n)#1an2a: 3-; K7; Tal a%'(ac$n" -#'(t# n%#'' 9u# la ()(a )# c#nt'a #n

#l u)& a!#cua!& !# una #)t'at#,a;

C&n '#lac$n al t'(n& #)t'at#,a" #)ta #) !#%n!a -&' RJ&) 34557"

c&(& un c&n>unt& !# 8-'&c#!(#nt&) #)-#cJ%c&) & %&'(a) !# #>#cuta' una

*a/l!a! !#t#'(na!a: 3-; 57; P&' l& tant&" )# -u#!# !#c' 9u# una

#)t'at#,a" at#n!# a la #)t'uctu'a (#ntal 9u# -&)## #l alu(n& . !#l cual" )#+al# #n un (&(#nt& !#t#'(na!& -a'a ll#+a' a ca/& una c&n!ucta #)-#cJ%ca

#n +'tu! !# un &/>#t+& -'#+)t&;

A*&'a /#n" la #)t'at#,a !!@ctca -a'a D# la T&''# 345557" #) 8un

-'&c#!(#nt& a!a-tat+& & c&n>unt& !# #ll&) -&' #l 9u# )# &',an2a

)#cu#ncal(#nt#" la acc$n #n &'!#n !# c&n)#,u' la) (#ta) -'#+)ta): 3-;

47; D#%nc$n 9u# -#'(t# a%'(a'" 9u# la #)t'at#,a !!@ctca #) un

-'&c#!(#nt& . a!#(@)" una act+!a! !# c&'t# )&c& a%#ct+& (#!ant# #l

cual" )# '#lac&nan l&) (#!&) c&n l&) %n#)" l& 9u# )# t'a!uc#" #n un -'&c#)&

(#ntal 9u# )# -'&.#cta #n %unc$n !# la -'@ctca !# l&) -'&/l#(a) a l&)

cual#) )# l#) !#)#an !a' '#)-u#)ta #%#ct+a;

18



L% L('"!$% '## =$#'(#

La l#ctu'a" )u#l# )#' c&n)!#'a!a c&(& un -'&c#)& c&(-l#>& 9u# #n la

(#!!a 9u# )# ll#+a a la -'@ctca" )# +a -#'%#cc&nan!& . #n'9u#c#n!&;S&l 36647" )#1ala 9u# 8l##' #) un -'&c#)& !# nt#'acc$n #nt'# #l l#ct&' . #l

t#t&" -'&c#)& (#!ant# #l cual" #l -'(#'& nt#nta )at)%ac#' l&) &/>#t+&) 9u#

,uJan )u l#ctu'a: 3-; 47; Plant#a(#nt& 9u# -#'(t# a%'(a'" 9u# la l#ctu'a

#) un -'&c#)& act+& (#!ant# #l cual" #l l#ct&' #) ca-a2 !# ll#+a' a ca/& una

'#lac$n t'an)acc&nal c&n #l t#t& . -&' c&n),u#nt#" c&n #l aut&';

A%'(ac$n 9u# c&(-l#(#nta #l )#1ala(#nt& !# R&)#n/latt 3667" 8la

l#ctu'a !# cual9u#' &/'a lt#'a'a #) n#c#)a'a(#nt#" un *#c*& 0nc& #n!+!ual 9u# )# -#'c/# )$l& #n la (#nt# . #n la) #(&c&n#) !# un l#ct&' #n

-a'tcula': 3-; 4<7; V)t& !# #)ta %&'(a" la l#ctu'a c&n)ttu.# un -'&c#)& 9u#

)# &',na #n #l (&(#nt& #n 9u# #l l#ct&'" l&,'a la c&(-'#n)$n !#l

),n%ca!& !#l t#t& 9u# l##" .a 9u# #l ()(&" c&n)t'u.# #n )u (#nt#" un

nu#+& t#t& ca'act#'2a!& -&' )u ),n%ca!& '#lac&na!& c&n l&) a-&'t#)

-#')&nal#) !#l aut&';

En #)t# &'!#n !# !#a)" S@nc*#2 345547" a%'(a 9u# 8l##' n& ),n%ca

)$l& !#nt%ca' un '#-#'t&'& !# ),n&) 9u# c&n%&'(an un al%a/#t& . -&!#'

a,'u-a'l&) #n )Jla/a)" -ala/'a) . %'a)#)? l##' n& #) 0nca(#nt# +&cal2a'

#)a) l#t'a); L##' #) (uc*& (@)? #) c&(-'#n!#'? nt#'-'#ta'? !#)cu/'' .

!)%'uta': 3-; 4=7; P&' tal 'a2$n" #l c&(-'#n!#' la l#ctu'a" -#'(t'@ c&n)t'u'

(@,#n#)" )#nt(#nt&) . -#n)a(#nt&)" l& cual" (-'#,na al alu(n& #n )u

-'&-a )u/>#t+!a!" !@n!&l# un t&9u# -#')&nal a la -'@ctca !# la l#ctu'a 9u#

)t# '#al2a !# (an#'a c&t!ana;

D# ,ual %&'(a" -a'a%'a)#an!& a S@nc*#2 345547" la c&(-'#n)$n !# lal#ctu'a" #)t@ '#lac&na!a c&n #l a-'#n!2a># . #)t# a )u +#2" #) la /a)# !# la

c&(-'#n)$n" nclu)& -a'#c#'a 9u# l&) -'&c#)&) !# c&(-'#n)$n . #l

a-'#n!2a># )&n /@)ca(#nt# l&) ()(&); P&' c&n),u#nt#" #n #l -'&c#)& !#

l#ctu'a !#/# #)t' una c&n#$n #nt'# la #)t'uctu'a (#ntal !#l alu(n& . l&

19



9u# l##" .a 9u# !# acu#'!& a O'!&1#2 34557" 8un& !# l&) (#!&) a t'a+)

!# l&) cual#)" #l alu(n& l&,'a &/t#n#' nu#+a) #-#'#nca) !# a-'#n!2a>#"

#) la l#ctu'a: 3-; =7; D# allJ" la (-&'tanca !# utl2a' #l cu#nt& c&(&

#)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#)!# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':" u/ca!a #n #l

(; < !# la Pa''&9ua El un9ut&" D)t't& Ca-tal;

E* A=$(2+0%7( 2( *% L('"!$%

A >uc& !# F#''#'& 36667" 8#l alu(n& c&n)t'u.# ,'an -a't# !# )u

c&n&c(#nt&" !# %&'(a #)-&nt@n#a ,'aca) al nt#'ca(/& )&cal c&n!+#')!a! !# cu#nt&) . !#(@) t#t&)" -#'& ta(/n '#9u#'# !# la (#!ac$n

c&n a!ult&) ),n%cat+&) 9u# l& ac#'9u#n al (un!& !# la cultu'a l#t'a!a: 3-;

67; Du'ant# #)t# -'&c#)&" #l '&l !#l !&c#nt# )u#l# )#' !#t#'(nant#" #n

+'tu! !# 9u# )u acc$n -#!a,$,ca" t#n!# a n%lu' c&n)!#'a/l#(#nt#" #n la

acttu! !#l alu(n& -a'a c&n)t'u' )&/'# la /a)# !# l& l#J!& !# (an#'a

-lac#nt#'a c&(& #) a t'a+) !# la utl2ac$n !#l cu#nt&;

En '#lac$n a la l#ctu'a" )#1ala Ma'Jn 34557" 8)# *a !& -'&(&+#n!& la

#-'#)$n #)-&nt@n#a -&' -a't# !#l alu(n&" '#)-#tan!& #l c&nt#n!& !# )u)

-'&!ucc&n#) #)c'ta) +al&'@n!&la) c&(& un (-&'tant# a+anc# *aca la

'#c&n)t'ucc$n !#l ))t#(a !# #)c'tu'a al%a/tc&: 3-; K7; A%'(ac$n !# la

9u# )# n%#'#" 9u# #l n1& #n #!a! #)c&la'" *a -&!!& -a'tc-a' act+a(#nt#

#n #-#'#nca) #n la) 9u# la lt#'atu'a )# *a *#c*& -'#)#nt# a t'a+) !# la

l#ctu'a !# cu#nt&) n%antl#);

Ca/# )#1ala'" 9u# la l#ctu'a #) un -'&c#)& !# c&n)t'ucc$n -#')&nal

9u# n#c#)ta !# ac&(-a1a(#nt& tant& !# la %a(la c&(& !#l !&c#nt#" .a9u# al l##' *a. 9u# t&(a' #n cu#nta" #nt'# &t'&) a)-#ct&)" l&) )#1ala!&) -&'

S@#2 345567" 8l&) c&n&c(#nt&) -'#+&)" la #-#'#nca !# +!a" #l (uc*& .

#l -&c& c&ntact& c&n la) -ala/'a) #)c'ta) !#nt'& . %u#'a !#l @(/t& %a(la' .

#)c&la': 3-; <<7;

20



B%( <+*#:;+'%

La %l&)&%Ja" '#-'#)#nta l&) c&n&c(#nt&) !#l *&(/'# ac#'ca !#l (un!&

#n ,#n#'al # nt#nta )#1ala' #l ca(n& !# &/t#nc$n !# nu#+&)c&n&c(#nt&)? -'&-&'c&na una '#lac$n #)-#cJ%ca !# #)t# c&n #l (un!&"

tant& #n #l -lan& t#$'c& c&(& #n #l -'@ctc& a -a't' !# la -'&.#cc$n !# la

act+!a! *u(ana 9u# )# !a #n #l -lan& c&,n&)ct+&" +al&'at+& . #n la

c&(uncac$n; La %l&)&%Ja" !# acu#'!& a S@#2 3455K7" 8#) #l )u)t#nt& !# la

&/'a -#!a,$,ca -&' )u) %unc&n#) . -'nc-&) 9u# -'&.#ctan #l t'a/a>&

c&t!an& !# l&) #!uca!&'#) tant& #n #l -lan& t#$'c& c&(& #n #l -'@ctc&: 3-;

=7; Al '#)-#ct&" #)ta n+#)t,ac$n" -'#t#n!# c&nt'/u' al %&'tal#c(#nt& !#

la (&t+ac$n #n la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) alu(n&) !# = ,'a!&"

c&nc#/!a c&(& un -'&c#)& &/>#t+&" 9u# !#-#n!# !#l /a)a(#nt& t#$'c& #n

9u# )# )u)t#nta )u !'#cc$n" c&(& un -'&c#)& !',/l# 9u# -u#!#

!#)a''&lla')# c&n acc&n#)" !&n!# l&) alu(n&) 9u# )# #!ucan" t&(an

c&nc#nca ac#'ca !# la n#c#)!a! !# #l#+a' )u n+#l cultu'al" -a'a l&,'a' una

cultu'a ,#n#'al # nt#,'al;

D# a9uJ" 9u# la t#&'Ja Ma')taL#nn)ta !#l c&n&c(#nt&" #) la /a)#

%l&)$%ca -a'a la &',an2ac$n !#l -'&c#)& !# l#ctu'a" a)J c&(& #nt'# l&

)u/>#t+& . l& &/>#t+& !#l ()(&; A!#(@) !# la '#lac$n !#l (un!&" )u) l#.#)

. cat#,&'Ja)" at#n!#n!& a 9u# la -'@ctca !# la l#ctu'a" )# !',# !# (&!&

9u# l&) #)tu!ant#) nt#'act0an #n la a)(lac$n !# l&) c&n&c(#nt&)"

ca-ac!a!#) . +al&'#) #n%'#nt@n!&)# a c&nt'a!cc&n#) 9u# !#/#n )#'

'#)u#lta) a t'a+) !# la ()(a;

P&' tal (&t+&" )# acu!# a L#nn 36457" 9u#n c&n)!#'$ a la#!ucac$n !# la -#')&nal!a! !#l n!+!u&" c&(& -'&!uct& !# la)

c'cun)tanca) !#l (#!&" !&n!# )# c&(-a't# 9u# la -'@ctca !# la l#ctu'a"

#) una cat#,&'Ja -a'a c&(-'#n!#' . -&!#' nt#'-'#ta' #l -'&c#)& n!+!ual .

a la +#2 )&cal !# a-'#n!#';

21



B%( P+'#*:9+'%

La l#ctu'a )#,0n Gut''#2 34557" 8c&n)ttu.# un& !# l&) a)-#ct&) !#

(a.&' '#l#+anca #n #l nac(#nt& . #l !#)a''&ll& !# la -)c&l&,Ja !# la#!ucac$n" . *a (#'#c!& #)-#cal at#nc$n -&' -a't# !# -#!a,&,&)"

-)c$l&,&) . !&c#nt#): 3-; 7; P&' #ll&" a -a't' !# la )#,un!a (ta! !#l ),l&

XIX" -&' )#' un c&(-l#>& al t#(-& 9u# una (at#'a n)t'u(#ntal /@)ca -a'a

l&) !#(@) a-'#n!2a>#) ." -&' #ll& ()(&" #l n0cl#& !# nt#') !# la)

!%culta!#) !# a-'#n!2a># tant& #) a)J 9u# )# -u#!# c&n)!#'a' 9u# #l

(a.&' n0(#'& !# n+#)t,ac&n#) -u/lca!a) c&''#)-&n!#n al @(/t& !# la

l#ctu'a; Al '#)-#ct&" a+al 36=7" !'#ct&' !#l La/&'at&'& !# O%tal(&l&,Ja !#

la Un+#')!a! !# la S&'/&na !# Pa'J)" %u# #l -&n#'& !# la) n+#)t,ac&n#)

)&/'# la l#ctu'a" al -u/lca' 8E))a. )u' la -*.)&l&,# !# la l#ctu'a 3K7 .

P*.)&l&,# !# la l#ctu'a #t !# l#c'tu'# 365=7" !&n!# &/)#'+$ 9u# l&) &>&)"

al l##'" '#al2an %>ac&n#) )uc#)+a) . (&+(#nt&) '@-!&) !# una %>ac$n a

&t'a; S&/'# la /a)# !# #)# #)tu!&" B)9u#''a 3667" #-u)& 9u#H

a )!& !#(&)t'a!& 9u# l#>&) !# )#' c&ntnu&" #l (&+(#nt& !#l&) &>&) !u'ant# la l#ctu'a )# *ac# -&' )acu!!&); El l#ct&' !+!#la lJn#a #n un c#'t& n0(#'& !# )#ct&'#) !# una) 5 l#t'a)" 9u#)&n +)ta) ,'aca) a t#(-& !# '#-&)& 't(a!&)? #l -a)& !# una)#cc$n a la ),u#nt# )# *ac# -&' una )acu!!a (u. ++a" !u'ant#la cual la +)$n n& )# #>#'c#; 3-; <=7;

D# acu#'!& a l& #-u#)t& ant#'&'(#nt#" )# -u#!# a%'(a' 9u# la

-'@ctca !# la l#ctu'a n& )&l& !#)a''&lla" #l a)-#ct& c&,nt+&" #l +&ca/ula'&"

la #)c'tu'a" la ca-ac!a! !# an@l)) #nt'# &t'a)" )n& 9u# #9ul/'a!a(#nt#

#l )u>#t& &/t#n# un c'#c(#nt& nt#,'al; A)J l& c&''&/&'a" la n+#)t,ac$n'#al2a!a -&' a+al" l& cual n!ca 9u# -&' #)t# (#!&" la l#ctu'a c&(#n2a #n

l&) &>&)" la) l#t'a) )# ca-tan a t'a+) !# la +)ta . 9u# a t'a+) !# la ()(a

#l n1& 3a7 '#al2a (&+(#nt&) !# %>ac$n" !#)-la2a(#nt&" #nt'# &t'&)" *a)ta

!#)l2a')# a la lJn#a t-&,'a%a!a;

22



C&(& )# -u#!# #+!#nca'" la -)c&l&,Ja )u#l# a-&'ta' a l&) -'&c#)&)

n*#'#nt#) al @'#a #!ucat+a" una )#'# !# c&n&c(#nt&); Ent'# #ll&)" #l

!#)a''&ll& #+&lut+& !# l&) alu(n&) 9u# t'an)tan l&) -'(#'&) ,'a!&) !#l

n+#l !# #!ucac$n /@)ca #) !# l&) (@) '#l#+ant#)" .a 9u# tal !#)a''&ll&"9u# #n,l&/a a )u +#2" #l !#)a''&ll& c&,nt+&" #l !#l l#n,ua># . #l )&c&

a%#ct+& (&'al" )# !a -&' !#)c&nta!&" 9u# #l !#)a''&ll& *u(an& #) un

-'&c#)& ,l&/al !&n!# la) !%#'#nt#) @'#a) )# !#)#n+u#l+#n )(ult@n#a(#nt#

. )# n%lu.#n (utua(#nt# -a'a !a' c&(& '#)ulta!& la -#')&nal!a! !# un

n!+!u&; S# c&n)!#'a #nt&nc#)" 9u# la t#&'Ja -a,#tana ta(/n a-&'ta #l

(&!#l& (@) c&n))t#nt#" #-)t#(&l$,ca(#nt#" -a'a #-lca' #l !#)a''&ll&

nt#l#ctual" -&' #ll&" c&n)ttu.# una !# la) /a)#) -#!a,$,ca) #n l& 9u#'#)-#cta a la #-lcac$n !#l -'&c#)& !# l#ctu'a" l& cual )# c&n)!#'a

)#,u!a(#nt#;

B%( P(2%9:9+'%

La) Ba)#) -#!a,$,ca) a-&.an #l -'&c#)& !# -lan%cac$n"

#)-#cJ%ca(#nt# #n cuant& a l&) &/>#t+&) 9u# )# a)-'an l&,'a' -a'a t#n#'

una %&'(ac$n a)#'t+a +@l!a !#)!# #l -unt& !# +)ta cualtat+& #n un t#(-&

!#t#'(na!&; Pa'a l&,'a' #)t# -'&-$)t&" !# acu#'!& a l& #-'#)a!& -&'

Sala2a' 3457" 8)# '#9u#'# la (-l#(#ntac$n !# tcnca) . '#cu')&)

a!#cua!&) #n +'tu! !# %aclta' #l c&n&c(#nt& . #l -'&c#)& !# #n)#1an2a .

a-'#n!2a>#" t&(an!& #n c&n)!#'ac$n la) acttu!#) . !#)t'#2a) !#l

#)tu!ant#: 3-;K7;

En #)t# &'!#n !# !#a)" la -'#)#nt# n+#)t,ac$n" )# %un!a(#nt$ #n l&)

-&)tula!&) !# #an Pa,#t" L#+ S#($n&+c* V.,&t) . Da+! Au)u/#l" l&)cual#) )u)t#ntan #n )u) t#&'Ja)H c&,n&)ct+a" c&n)t'uct+)ta" . !#l

a-'#n!2a># ),n%cat+&" la (-&'tanca !# la -'@ctca !# la l#ctu'a . )u

nc!#nca #n #l !#)a''&ll& !# #n)#1an2a . a-'#n!2a># #n l&) n1&) #n #!a!

#)c&la';

23



Tal c&(& l& (u#)t'a Pa,#t 36K7" 8El )#' *u(an& nt#nta

c&ntnua(#nt# ca-ta' #l )#nt!& !# la #-#'#nca c&n &/>#t&) . -#')&na)?

&',an2a' -'&,'#)+a(#nt# )u) -'&c#)&) (#ntal#)? !a' 'a2$n c&*#'#nt# !#

l& 9u# &cu''# . )&luc&na' l&) -'&/l#(a) 9u# )# l# -'#)#ntan: 3-;<=7; D#a9uJ 9u#" la -'@ctca !# la l#ctu'a -'&(u#+# #n #l alu(n&" #l c&n&c(#nt&

!#l (un!& 9u# l# '&!#a" )#n!& una #-#'#nca 9u# )# !#/at# #nt'# la

c&(-'#n)$n . #l a)&(/'&? la c#'t#2a . la !u!a? la n(#n)!a! . la na!a;

Ra2$n -&' la cual" )# c&n)t'u.# una #)t'uctu'a c&,n&)ct+a & (#ntal 9u#

/'n!a la &-&'tun!a! al l#ct&' -a'a nt#'-'#ta'" ),n%ca' . c&(-'#n!#' la

l#ctu'a;

T&(an!& c&(& /a)# l&) )#1ala(#nt&) '#al2a!&) -&' V.,&t)36K7" #n #l (a'c& !#l a!+#n(#nt& !#l c&n)t'uct+)(& " )# )a/# 9u# ca!a

n!+!u&" +a c&n)t'u.#n!& #l c&n&c(#nt& -&' )J ()(&" -&' tal (&t+&" *a

a!9u'!& )u(a '#l#+anca #l c&nc#-t& !# a-'#n!#' a-lcan!& la) #)t'at#,a)

!!@ctca) ac&'!#) c&n ca!a ca)&" #n %unc$n !# la) ca'act#'J)tca)

n!+!ual#);

Al#,at& 9u# c&(-l#(#nta Sl+a 34557" cuan!& a)#+#'a 9u# 8*ac#'

-'&-a una #)t'at#,a !!@ctca '#9u#'# #n -'(#' &'!#n" !&(na' la)

*a/l!a!#) . !#)t'#2a) 9u# -'&(u#+# la -'@ctca !# la l#ctu'a !#)!# l&)

-'(#'&) n+#l#) #!ucat+&)" )#n!& la (&t+ac$n" un '#9u)t& -'#+& #n #l

-'&c#)& #n)#1an2a . a-'#n!2a>#" l& cual ta(/n #) a-lca/l# a la l#ctu'a:

3-; =7;

Ca/# )#1ala'" 9u# la l#ctu'a n& #) un act& (#c@nc& . 'utna'&" )n&

9u# !#/# )#' act+a . c&n)t'uct+a" l& cual )u-&n# a-lca' la #)t'at#,a

a-'&-a!a a ca!a ca)& #n #)-#cJ%c&; D# allJ" 9u# #)tan !n@(ca)

#nca(na!a) a &-t(2a' la -'@ctca !# la l#ctu'a" #nt'# #lla) ca/# !#)taca'H#l (&!#la!&" #l a-'#n!2a># c&&-#'at+&" la l#ctu'a c&(-a't!a . la l#ctu'a !#

cu#nt&)" #)ta 0lt(a" &/>#t& !# #)tu!& !# #)ta n+#)t,ac$n;

Pa't#n!& !# la a%'(ac$n *#c*a -&' C&&-#' 3667" 8La) #)t'at#,a)

!# la l#ctu'a . !# a-'#n!2a># aut$n&(& )# a!9u#'#n a t'a+) !# la -'@ctca"

24



#) !#c' l#.#n!&: 3-; <=7; La) ()(a)" !#/#n c&nt#(-la' (#!&) 9u#

-u#!an )#' #(-l#a!a) -&' #l !&c#nt# -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a"

)#n!& un& !# #ll&)" #l cu#nt&;

A*&'a /#n" #l c&(-&'ta(#nt& ,#n#'al -a'a la c&n)t'ucc$n !#lc&n&c(#nt&" 9u# #) -a'a%'a)#an!& a Gut''#2 345567" l& 9u# '#al(#nt#

nt#'#)a" +a (@) all@ !# la )u(a !# una )#'# !# *a/l!a!#) &

c&(-&'ta(#nt&) !'#cta(#nt# &/)#'+a/l#); La n+#)t,ac$n )&/'# la l#ctu'a

*a ll#,a!& a la c&nclu)$n !# 9u# n& *a. un -'&c#!(#nt& -'@ctc& 9u# )#a

,#n#'al2a/l# a t&!a) la) -#')&na); En #)t# )#nt!&" S(t* 36647" cta!& -&'

A+l@n 3455K7" #-'#)a 9u#H

La l#ctu'a #n l&) -'(#'&) ,'a!&) *a c&n)ttu!&" -&' )#(-'#" una,'an -'#&cu-ac$n -a'a (a#)t'&) . -a!'#); A0n cuan!& #n #)t#0lt(& )#nt!&" n&) '#calca 9u# tal *a/l!a! n& )# #n)#1a? l&)n1&) la a!9u#'#n cuan!& #(-l#an *a/l!a!#) -#'c#-tual#) .c&,n&)ct+a) c&(un#) #n (uc*&) a)-#ct&) c&t!an&) !# &'!#n+)ual; 3-; K57;

L& 9u# *ac# #+!#nt#" 9u# la -'@ctca !# la l#ctu'a" #) una act+!a! 9u#

n+&luc'a (uc*a) *a/l!a!#) . !#)t'#2a)" (-lcan!& la at#nc$n !# la

,l&/al!a! !# un -'&c#)& /a)tant# c&(-l#>& -a'a a!9u'' la *a/l!a! -a'a la

l#ctu'a -&' -a't# !#l alu(n& 3a7; E) !#c'" 9u# )# a-'#n!# a l##' l#.#n!&;

P&' tal (&t+&" A%'(a B#c#''a 345567" 8un (a#)t'&" nt#,'a!&' !#/# %&'(a'

/u#n&) *@/t&) . !#)a''&lla' *a/l!a!#) . !#)t'#2a) l#ct&'a) #n l&)

#)tu!ant#) !#)!# #l -'(#' !Ja !# cla)#)" . -lan%ca' una -'@ctca )&)t#n!a

!# l#ctu'a . #)c'tu'a *a)ta cul(na' #l a1& #)c&la';: 3-; =7;

S,u#n!& #)ta lJn#a '#)-#ct& al -'&c#)& !# l#ctu'a !#nt'& !#l

!#)a''&ll& c&,nt+& Pa,#t 3667" )#1ala 9u#H

La a!9u)c$n !#l l#n,ua># #) un& !# l&) -a)&) (@) !u'&)" . a la+#2 (@) (-&'tant#)" 9u# #l n1& !#/# !a' #n #l #)ta!&-'#&-#'at&'&; Pa,#t a%'($ 9u# #l l#n,ua># #) #)#ncal -a'a #l!#)a''&ll& nt#l#ctual #n t'#) a)-#ct&)H El l#n,ua># n&) -#'(t#c&(-a't' !#a) c&n &t'&) n!+!u&) ." !# #)t# (&!&" c&(#n2a' #l-'&c#)& !# )&cal2ac$n; 4 El l#n,ua># a.u!a al -#n)a(#nt& . a

25



la (#(&'a" -u#) a(/a) %unc&n#) '#9u#'#n la nt#'&'2ac$n !#ac&nt#c(#nt&) . &/>#t&); < Qu2@ l& (@) (-&'tant#" #ll#n,ua># -#'(t# a la -#')&na utl2a' '#-'#)#ntac&n#) #(@,#n#) (#ntal#)" & -#n)a(#nt&)" al '#al2a' 8#-#'(#nt&)

(#ntal#): 3-; K7;Plant#a(#nt&" 9u# a!#(@) -#'(t# c&n)!#'a' la '#l#+anca !#l

a-'#n!2a># !# la l#ctu'a -a'a #l !#)a''&ll& !#l +&ca/ula'&" (#>&'

c&(uncac$n . una $-t(a -'#-a'ac$n #n #l @'#a c&,nt+a" -&' tal 'a2$n" )#

!#/# -&t#nca' la l#ctu'a (#!ant# la '#al2ac$n !# cu#nt&)" #)c'/'

'#%l#&n#) -#')&nal#) )&/'# al,una l#ctu'a c&'ta #nt'# &t'a); En #)t#

)#nt!&" #l cu#nt& #) la (#>&' %&'(a -a'a l&,'a' la #%#ct+!a! )&/'# #l n+#l

l#ct&' a-lca!& c&(& #)t'at#,a !!@ctca #n l&) alu(n&) !# = ,'a!&;

B%( L(9%*(

D# acu#'!& al Manual !# T'a/a>& !# G'a!& !# E)-#cal2ac$n .

Ma#)t'Ja . T#)) D&ct&'al#) !# la Un+#')!a! P#!a,$,ca E-#'(#ntal

L/#'ta!&' 3UPEL7; 34557" la) /a)#) l#,al#) 8#)t@n c&n)ttu!a) -&' #l

c&n>unt& !# !&cu(#nt&) !# natu'al#2a l#,al 9u# )'+#n !#

t#)t(&n& '#%#'#ncal . !# )&-&'t# a la n+#)t,ac$n 9u# '#al2a(&)" #nt'#

#)&) !&cu(#nt&) t#n#(&)H n&'(a)" l#.#)" '#,la(#nt&)" !#c'#t&) .

'#)&luc&n#): 3-; 7;

Pa't#n!& !#l *#c*& !# 9u# la E!ucac$n #) un !#'#c*& %un!a(#ntal .

#) a)u(!& c&(& un (#!& -a'a -&t#nca' #l c&n&c(#nt& al )#'+c& !# la

)&c#!a!? . 9u# la -'@ctca !# la l#ctu'a" #) un #l#(#nt& cla+# 9u# c&nt'/u.#

a la c&n)t'ucc$n !# nu#+a) #-#'#nca) !# a-'#n!2a>#" )#,u!a(#nt#" )#

-'#)#ntan la) !)-&)c&n#) 9u# )u)t#ntan l#,al(#nt# la n+#)t,ac$nttula!aH P'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la



D)t't& Ca-tal;

26



Constitución de la República Bolivariana de Venezuela, (!!!"#

$rtículo %&#

La #!ucac$n #) un !#'#c*& *u(an& . un !#/#' )&cal%un!a(#ntal" #) !#(&c'@tca" ,'atuta . &/l,at&'a; El E)ta!& laa)u('@ c&(& %unc$n n!#clna/l# . !# (@(& nt#') #n t&!&))u) n+#l#) . (&!al!a!#)" . c&(& n)t'u(#nt& !#l c&n&c(#nt&c#ntJ%c&" *u(anJ)tc& . t#cn&l$,c&" al )#'+c& !# la )&c#!a!; La#!ucac$n #) un )#'+c& -0/lc& . #)t@ %un!a(#nta!a #n #l '#)-#t&a t&!a) la) c&''#nt#) !#l -#n)a(#nt&" c&n la %nal!a! !#!#)a''&lla' #l -&t#ncal c'#at+& !# ca!a )#' *u(an& . #l -l#n&#>#'cc& !# )u -#')&nal!a! #) una )&c#!a! !#(&c'@tca /a)a!a#n la +al&'ac$n tca !#l t'a/a>& . #n la -a'tc-ac$n act+a"c&n)c#nt# . )&l!a'a #n l&) -'&c#)&) !# t'an)%&'(ac$n )&cal

c'cun)tanca!&) c&n l&) +al&'#) !# la !#nt!a! nac&nal" . c&n una+)$n latn&a(#'cana . un+#')al; El #)ta!&" c&n la -a'tc-ac$n!# la) %a(la) . la )&c#!a!" -'&(&+#'@ #l -'&c#)& !# #!ucac$ncu!a!ana !# acu#'!& c&n l&) c&nt#n!&) !# #)ta C&n)ttuc$n . #nla L#.;

E)t# a'tJcul& !)-&n# 9u# la #!ucac$n #) un !#'#c*& *u(an& . un

!#/#' )&cal; C&(& )#'+c& -0/lc&" #l E)ta!& #) #l ,a'ant# !#l cu(-l(#nt&

#%#ct+& !# t&!&) )u) %n#)? #nt'# l&) cual#) )# cta #l !#)a''&ll& !#l -&t#ncal

c'#at+& !#l )#' *u(an& . la -a'tc-ac$n act+a #n l&) -'&c#)&) !#t'an)%&'(ac$n )&cal" )#n!& un& !# #)&) -'&c#)&)" la -'@ctca !# la l#ctu'a"

#)-#cJ%ca(#nt# -a'a %&'tal#c#' #l -&t#ncal c'#at+& !# l&) n1&) . n1a) #n

#!a! #)c&la'" l& cual )# '#lac&na c&n #l &/>#t& !# #)tu!& !# la -'#)#nt#

n+#)t,ac$n #n %unc$n !# la -'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca

-a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n

8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':" u/ca!a #n #l (; < !# la Pa''&9ua

El un9ut&" D)t't& Ca-tal;

$rtículo %'#

T&!a -#')&na t#n# !#'#c*& a una #!ucac$n nt#,'al" !# cal!a!"-#'(an#nt#" #n ,ual!a! !# c&n!c&n#) . &-&'tun!a!#)" )n (@)l(tac&n#) 9u# la) !#'+a!a) !# )u) a-ttu!#)" +&cac$n .

27



a)-'ac&n#); La #!ucac$n #) &/l,at&'a #n t&!&) )u) n+#l#)"!#)!# #l (at#'nal *a)ta #l n+#l (#!& !+#')%ca!&; La (-a't!a#n la) n)ttuc&n#) !#l E)ta!& #) ,'atuta *a)ta #l -'#,'a!&un+#')ta'&; A tal %n" #l E)ta!& '#al2a'@ una n+#')$n -'&'ta'a"

!# c&n%&'(!a! c&n la) '#c&(#n!ac&n#) !# la O',an2ac$n !#la) Nac&n#) Un!a); El E)ta!& c'#a'@ . )&)t#n!'@ n)ttuc&n#) .)#'+c&) )u%c#nt#(#nt# !&ta!&) -a'a a)#,u'a' #l acc#)&"-#'(an#nca . cul(nac$n #n #l ))t#(a #!ucat+&; La l#.,a'ant2a'@ ,ual at#nc$n a la) -#')&na) c&n n#c#)!a!#)#)-#cal#) & c&n !)ca-ac!a! . a 9u#n#) )# #ncu#nt'#n-'+a!&) !# )u l/#'ta! & ca'#2can !# c&n!c&n#) /@)ca) -a'a )unc&'-&'ac$n . -#'(an#nca #n #l ))t#(a #!ucat+&;

E)t# a'tJcul& #)ta/l#c# 9u# t&!a -#')&na t#n# !#'#c*& a la #!ucac$n

nt#,'al" -#'(an#nt# . !# cal!a!; S#n!& &/l,at&'a . ,'atuta -a'a t&!&) l&)n+#l#) . (&!al!a!#) . a!#(@) &t&',a -l#na '#)-&n)a/l!a! al E)ta!& -a'a

'#al2a' la n+#')$n n#c#)a'a a -'&-$)t& !# ,a'ant2a' la cal!a! !# la

()(a; Ca/# )#1ala' 9u#" la -'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca

-a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!& !#

E!ucac$n B@)ca" c&n)ttu.# una *#''a(#nta -a'a ,a'ant2a' la #!ucac$n

nt#,'al . !# cal!a! !# l&) ()(&);

D(;++'+: 2( T>$+#

C!("#& )t&'a )(-l#" ln#al . /'#+#" 9u# ) -&)## #)c#na'&)" a-#na) )&n

!#)c't&)" cu.&) -#')&na>#) #>#cutan una 0nca # nnt#''u(-!a )#cu#nca

!# act&)" c&n un %nal (-'#+)t& -#'& a!#cua!& al -#n)a(#nt& n%antl

3F#'n@n!#2" 4556" -; 7;

D+2'"+'%&

ca(-& !)c-lna' !# la -#!a,&,Ja 9u# )# &cu-a !# la

))t#(at2ac$n # nt#,'ac$n !# l&) a)-#ct&) t#$'c&) (#t&!&l$,c&) !#l-'&c#)& !# c&(uncac$n 9u# t#n# c&(& -'&-$)t& #l #n'9u#c(#nt& #n la

#+&luc$n !#l )u>#t& (-lca!& #n #)t# -'&c#)& 3A,ula' E)-na" 4556" -; <67;

E"$%"(9+%& )# !#%n# c&(& 8la acc$n 9u# l&) ,#'#nt#) t&(an -a'a alcan2a'

una & (@) !# la) (#ta) !# la &',an2ac$n: 3ll . &n#)" 455" -; =7;

28



E"$%"(9+% D+2'"+'%& La) #)t'at#,a) !!@ctca) )u-&n#n un -'&c#)&

#n)#1an2a‐a-'#n!2a>#" c&n au)#nca & )n au)#nca !#l !&c#nt#;

3Ca((a'&t&" cta!& -&' S@nc*#2 R&)al" 455" -; =7;

L('"!$%& P'&c#)& !# natu'al#2a nt#l#ctual !&n!# nt#'+#n#n %unc&n#)

)#n)&'al#)" -)J9uca) . c#'#/'al#)" 9u# )# c&n>u,an -a'a '#al2a' la

!#c&!%cac$n" c&(-'#n)$n # nt#'-'#tac$n !# un c&n>unt& !# ),n&) & !#

un l#n,ua># 3B#'(0!#2" 455" -; 447;

29



CAPÍTULO III

MARCO METODOLÓGICO

T+=#, D+(?#, M#2%*+2%2, M>"#2# - N+8(* 2( *% I8("+9%'+:

La (#t&!&l&,Ja -a'a u'ta!& 34557" 8#) #l @'#a !#l c&n&c(#nt& 9u#

#)tu!a l&) (t&!&) ,#n#'al#) !# la) !)c-lna) c#ntJ%ca); La (#t&!&l&,Ja

nclu.# l&) (t&!&)" la) tcnca)" la) t@ctca)" la) #)t'at#,a) . l&)

-'&c#!(#nt&) 9u# utl2a'@ #l n+#)t,a!&' -a'a l&,'a' l&) &/>#t+&) !# )u

#)tu!&: 3-; <7; S#,u!a(#nt#" )# !#)c'/# #l (a'c& (#t&!&l$,c& 9u# )#

!#)a''&lla" #n %unc$n !# ,#n#'a' una -'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a




Pa'a #%#ct&) !# #)t# #)tu!&" )# )#l#cc&n$ #l t-& !# n+#)t,ac$n !#

ca(-&" -&' cuant& )# &/)#'+$ !'#cta(#nt# #n la '#al!a!" la n#c#)!a!

-lant#a!a . )# anal2$ #n +'tu! !# l&,'a' l&) c&n&c(#nt&) . #-#'#nca)"

utl2an!& !# n)t'u(#nt& !# '#c&l#cc$n !# n%&'(ac$n" n#c#)a'& -a'a&/t#n#' !at&) c&n '#lac$n a la )tuac$n actual !# la -'@ctca !# la l#ctu'a #n

l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':;

En '#lac$n a #)t# -lant#a(#nt&" Bal#)t'n 34557" )#1ala 9u#H

S# #nt#n!# -&' n+#)t,ac$n !# ca(-& #l an@l)) ))t#(@tc& !#-'&/l#(a) #n la '#al!a!" c&n #l -'&-$)t& /#n )#a !# !#)c'/'l&)"nt#'-'#ta'l&)" #nt#n!#' )u natu'al#2a . %act&'#) c&n)ttu.#nt#)"#-lca' )u) cau)a) . #%#ct&)" & -'#!#c' )u &cu''#nca" *ac#n!&

u)& !# (t&!&) ca'act#'J)tc&) !# cual9u#'a !# l&) -a'a!,(a) &#n%&9u#) !# n+#)t,ac$n c&n&c!&) #n #l !#)a''&ll& 3-; 7

D+(?# 2( *% I8("+9%'+:

30



S# !#%n# #l !)#1& !# la n+#)t,ac$n" c&(& #l -lan & #)t'at#,a ,l&/al

#n #l c&nt#t& !# #)tu!&" 9u# -#'(t# &'#nta' !#)!# #l -unt& !# +)ta

tcnc&" . ,ua' #l -'&c#)& !# n+#)t,ac$n" !#)!# la '#c&l#cc$n !# !at&) a

t'a+) !# la &/)#'+ac$n !'#cta *a)ta )u -'&c#)a(#nt& -a'a -'&-&n#' #lcu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)

#)tu!ant#) !# = ,'a!&;

D#)!# #)ta $-tca" #l !)#1& !# n+#)t,ac$n c&n)ttu.# -a'a Lna'#)

34557 8un #)9u#(a ,#n#'al !#l n+#)t,a!&' -a'a &/t#n#' '#)-u#)ta a )u)

nt#''&,ant#) & c&(-'&/a' la n+#)t,ac$n" #n #l !)#1& )# !#),l&)an la)

#)t'at#,a) /@)ca) 9u# #l n+#)t,a!&' a!&-ta -a'a ,#n#'a' n%&'(ac$n

#acta # nt#'-'#ta/l#: 3-; K7; Al '#)-#ct&" #)ta n+#)t,ac$n" )# %un!a(#nt$#n un !)#1& !# n+#)t,ac$n n& #-#'(#ntal !#%n!& -&' #'n@n!#2"

F#'n@n!#2 . Ba-t)ta 34557" c&(& un 8-'&c#)& ))t#(@tc& . #(-J'c& !&n!#

la) +a'a/l#) n!#-#n!#nt#) n& )# (an-ulan !a!& 9u# .a *an )uc#!!&: 3-;

7;

M#2%*+2%2 2( *% I8("+9%'+:

E)ta n+#)t,ac$n" )# #ncu#nt'a #n(a'ca!a #n la (&!al!a! !#

-'&.#ct& %act/l#" 9u# !# acu#'!& a l&) )#1ala(#nt&) !# la Un+#')!a!

P#!a,$,ca E-#'(#ntal L/#'ta!&'" UPEL 34557H

C&n))t# #n la n+#)t,ac$n" #la/&'ac$n . !#)a''&ll& !# una-'&-u#)ta !# un (&!#l& &-#'at+& +a/l# -a'a )&luc&na' -'&/l#(a)" '#9u#'(#nt&) & n#c#)!a!#) !# &',an2ac&n#) &,'u-&) )&cal#)? -u#!# '#%#'')# a la %&'(ulac$n !# -&lJtca)"-'&,'a(a)" t#cn&l&,Ja)" (t&!&) & -'&c#)&); El -'&.#ct& !#/#t#n#' a-&.& #n una n+#)t,ac$n !# t-& !&cu(#ntal" !#

ca(-& & un !)#1& 9u# nclu.a a a(/a) (&!al!a!#) 3-; 47;

P&' l& tant&" la -'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a

(&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U:

!# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':" '#-'#)#nta una alt#'nat+a +a/l# 9u#

/'n!a'@ '#)-u#)ta #%#ct+a" ant# la) #+!#nca) 9u# !#n&tan !#/l!a!#) #n

31



'#lac$n a la -'@ctca !# la l#ctu'a" #)-#cJ%ca(#nt# #n l&) #)tu!ant#) !# =

,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':;

M>"#2# 2( I8("+9%'+:

Pa'a cu(-l' c&n l&) &/>#t+&) %&'(ula!&) #n #)ta n+#)t,ac$n" )#

acu!$ al (t&!& !#!uct+&" !#%n!& -&' D#)ca't#) 36K=7" cta!& #n Val#'&

34557" a%'(a 9u# 8#l (t&!& !#!uct+&" lla(a!& ta(/n" )l&,J)tc&"

c&n))t# #n !#'+a' !# una -'#()a" l#. & un a&(a #n ,#n#'al" una

c&nclu)$n" )tuac$n & a)-#ct& -a'tcula': 3-; ==7; A #)ta !#%nc$n )# l#

a,'#,a" 9u# #l (t&!& !#!uct+& -a't# !#)!# #l -lan& un+#')al & ,#n#'al" al-lan& -a'tcula';

N+8(* 2( I8("+9%'+:

El n+#l !# la n+#)t,ac$n" at#n!# al !#)c'-t+&" #l cual #) !#%n!&

-&' Ta(a.& . Ta(a.& 345557" c&(& a9u#l 9u#H

C&(-'#n!# la !#)c'-c$n" '#,)t'&" an@l)) # nt#'-'#tac$n !# lanatu'al#2a actual" . la c&(-&)c$n & -'&c#)& !# l&) %#n$(#n&);El #n%&9u# )# *ac# )&/'# c&nclu)&n#) !&(nant#) & )&/'# ,'u-&!# -#')&na)" ,'u-& & c&)a)" )# c&n!uc# & %unc&na #n -'#)#nt#:La n+#)t,ac$n !# t-& !#)c'-t+a t'a/a>a )&/'# '#al!a!#) !#*#c*&)" . )u ca'act#'J)tca %un!a(#ntal #) la !# -'#)#nta' unant#'-'#tac$n c&''#cta 3-; <=7;

Al '#)-#ct&" la n+#)t,ac$n -a't'@ !# la '#al2ac$n !# un !a,n$)tc&

9u# -#'(t'@ +#'%ca' la )tuac$n actual !# la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)

#)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':;Lu#,&" )# -'&c#!#'@ a !#)c'/' l&) '#cu')&) 9u# #(-l#a la !&c#nt# -a'a la

-'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" -a'a -&)t#'&'(#nt#"

ca'act#'2a' t#$'ca(#nt# l&) a)-#ct&) a c&n)!#'a' -a'a la %&'(ulac$n !#

#)t'at#,a) !!@ctca) /a)a!a) #n #l cu#nt&" -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la

32



l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" l& 9u# %nal(#nt#" /'n!a'@ la

&-&'tun!a! !# (-l#(#nta' a t'a+) !# un -lan !# acc$n" #)t'at#,a)

!!@ctca) /a)a!a) #n #l cu#nt&" -a'a (&t+a' la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&)


P#6*%'+: - M!("$%

Pa'a Ra(J'#2 3455K7" la 8-&/lac$n '#0n#" tal c&(& #l un+#')&" al

n!+!u&" &/>#t&) 9u# -#'t#n#c# a una ()(a cla)# -&' -&)##'

ca'act#'J)tca) )(la'#)" -#'& c&n la !%#'#nca 9u# )# '#%#'Ja a un c&n>unt&

l(ta!& -&' #l @(/t& !# #)tu!& a '#al2a': 3-; <=7; En #)t# ca)&" la

-&/lac$n &/>#t& !# #)tu!& #)ta'@ c&n)ttu!a -&' la t&tal!a! !# l&)

#)tu!ant#) !# E!ucac$n B@)ca !# la U;E; C&l#,& 8uan Vc#nt# B&lJ+a':"

l&) cual#) at#n!#n a la ),u#nt# !)t'/uc$nH

C!%2$# N@ 1

P#6*%'+: E"!2+%"+* 2( *% U.E. C#*(9+# “J!% V. B#*8%$”

G$%2# S(''+#( T#"%*

1@ A . B 6@ U <63@ U <@ U <5@ A . B @ U <

T#"%* 2( E"!2+%"( 5<!("(& Mat'cula Incal !# la U;E; C&l#,& 8uan V; B&lJ+a':;

En cuant& a la (u#)t'a" S@nc*#2 345567" la !#%n# c&(& 8La /a)#

%un!a(#ntal !# la (#!c$n" . #)t@ c&n)ttu!a -&' un -&'c#nta>#

'#-'#)#ntat+& !# la -&/lac$n &/>#t& !# #)tu!&: 3-; 7; I(-&'tant# #)

)#1ala'" 9u# -a'a #t'a#' la (u#)t'a" #) n#c#)a'& c&n)!#'a' #l ta(a1& !# la

-&/lac$n" .a 9u# )ta -u#!# )#' %nta" l& 9u# ),n%ca 9u# )# c&n&c# #l

n0(#'& t&tal !# un!a!#) 9u# la c&n%&'(an & n%nta cuan!& n& #) -&)/l#

33



n!ca' c&n #acttu! la c%'a t&tal !# la un!a!; P&' &t'a -a't#" la (u#)t'a

-'&/a/lJ)tca )#,0n Mn!#2 34557"

E) a9u#lla 9u# !#-#n!# !#l c't#'& !#l n+#)t,a!&'" la #l#cc$n !#l&) )u>#t&) & un!a!#) 9u# )# +an a #)tu!a'" E)t# t-& !# (u#)t'a"a )u +#2 )# )u/!+!# #n (u#)t'a n& nt#nc&nal # nt#nc&nal" #)ta0lt(a? '#)-&n!# a a9u#lla" !&n!# #l n+#)t,a!&' #)c&,# la)un!a!#) 9u# c&n)!#'# '#-'#)#ntat+a) -a'a )u n+#)t,ac$n" !#acu#'!& a una )#'# !# -a'@(#t'&) -'#+a(#nt# #)ta/l#c!&)3-;<<7;

En %unc$n !#l -'#)#nt# #)tu!&" )# c&nt#(-la la a-lcac$n !#l

(u#)t'#& -&' c&n+#n#nca" #l 9u# Pa''a 3455<7" !#%n# c&(& a9u#l 9u#" 8)#ca'act#'2a -&' un #)%u#'2& !#l/#'a!& !# &/t#n#'

(u#)t'a) '#-'#)#ntat+a) (#!ant# la nclu)$n #n la (u#)t'a !# ,'u-&)

)u-u#)ta(#nt# tJ-c&): 3-; 4=7; P&' l& tant&" la (u#)t'a -&' c&n+#n#nca"

#)ta'@ c&n)ttu!a -&' un t&tal !# -&' un t&tal !# +#ntt') 34<7 #)tu!ant#)"

!&n!# )#t# 3K7 )&n *#(/'a) . !#c)) 37 )&n +a'&n#);

T>'+'% ( I"$!("# 2( R('#*(''+: 2( I;#$%'+:

D# acu#'!& a l&) -&)tula!&) !# A'a) 34557" la tcnca" c&n)ttu.# 8#l

-'&c#!(#nt& & %&'(a -a'tcula' !# &/t#n#' l&) !at&) & n%&'(ac$n 3-; 6K7;

Pa'a #l !#)a''&ll& !# #)ta n+#)t,ac$n" )# c&n)!#'$ la tcnca !# la

&/)#'+ac$n" la 9u# )#,0n S@nc*#2 345567" c&n)!#'a 9u# 8#) una tcnca !#

n+#)t,ac$n 9u# c&n))t# #n &/)#'+a' -#')&na)" %#n$(#n&)" *#c*&)"

ac&nt#c(#nt&)" ca)&)" &/>#t&)" acc&n#)" )tuac&n#)" #nt'# &t'&)" c&n #l %n

!# &/t#n#' . !#t#'(na' n%&'(ac$n !# nt#') -a'a una n+#)t,ac$n: 3-;4<7; P&' c&n),u#nt#" /'n!a la &-&'tun!a! !# #+!#nca' #l#(#nt&) cla+#)

#n )tuac&n#) & -#')&na) !#t#'(na!a)" l&) cual#) '#-'#)#ntan a)-#ct&)

!#t#'(nant#) #n un -'&c#)& !# n+#)t,ac$n #)-#cJ%ca;

34



En #)t# ca)& #n -a'tcula'" la tcnca !# la &/)#'+ac$n -#'(t$ la

'#al2ac$n !#l !a,n$)tc& )tuac&nal" a)J c&(& ta(/n" '#ca/a'

n%&'(ac$n !# nt#')" c&n '#)-#ct& a la )tuac$n actual !# la -'@ctca !# la

l#ctu'a #n l&) n1&) . n1a) !#l = ,'a!&" )#cc$n 8U: !#l -lant#l &/>#t& !##)tu!&;

Ca/# )#1ala'" 9u# l&) n)t'u(#nt&) !# '#c&l#cc$n !# !at&)" l&) cual#)

)&n !#%n!&) -&' A'a) 34557" c&(& 8cual9u#' '#cu')&" !)-&)t+& & %&'(at&

3#n -a-#l & !,tal7" 9u# )# utl2a -a'a &/t#n#'" '#,)t'a' & al(ac#na'

n%&'(ac$n: 3-; 67" )#'@n una ,uJa & '#,)t'& !# &/)#'+ac$n . una l)ta !#

c&t#>&; La -'(#'a" %u# c&n)!#'a!a -a'a '#ca/a' n%&'(ac$n #n %unc$n !# la

'#al2ac$n !#l !a,n$)tc& )tuac&nal" (#nt'a) 9u# la l)ta !# c&t#>&"!#%n!a -&' Fu#nt#) 34557" c&(& un n)t'u(#nt& 9u# 8-#'(t# !#nt%ca'

c&(-&'ta(#nt& c&n '#)-#ct& a acttu!#)" *a/l!a!#) . !#)t'#2a)" (#!ant#

la c&n)tatac$n #n un )&l& (&(#nt&" !# la -'#)#nca & au)#nca !# #)t&)

(#!ant# la actuac$n !# alu(n& . alu(na: 3-; 47; La ()(a" )# #(-l#a'@

-a'a !a,n&)tca' la )tuac$n actual !# la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) n1&) .

n1a) !# = ,'a!& !#l -lant#l;

V%*+2(0 - C#;+%6+*+2%2 2(* I"$!("# 2( R('#*(''+: 2( I;#$%'+:

En '#lac$n a la +al!#2 !# l&) n)t'u(#nt&)" #)-#cJ%ca(#nt# la l)ta !#

c&t#>&" )#'@ )&(#t!a al >uc& !# t'#) 3<7 #-#'t&) c&n #l -'&-$)t& !#

+#'%ca' #l cu(-l(#nt& !# la) c&n!c&n#) n#c#)a'a) -a'a /'n!a'

n%&'(ac$n %a/l#; Al '#)-#ct&" #'n@n!#2" F#'n@n!#2 . Ba-t)ta 34557"

!#%n#n #)t# -'&c#!(#nt&" c&(& 8#l ,'a!& #n 9u# a-a'#nt#(#nt# un

n)t'u(#nt& !# (#!c$n (!# la +a'a/l# #n cu#)t$n" !# acu#'!& c&n +&c#)cal%ca!a):; 3-; 47;

Lu#,&" la) )u,#'#nca) '#al2a!a) -&' l&) #-#'t&) )# c&n)!#'a'@n #n

la +#')$n %nal !#l ()(&; P&' &t'a -a't#" #'n@n!#2 34557" )#1ala 9u#H

8La c&n%a/l!a! !# una (#!!a )# '#%#'# al ,'a!& *a)ta #l cual" #l -'&c#)&

35



!# (#!c$n #)t@ l/'# !# #''&'#) al#at&'&); La c&n%a/l!a! )# &cu-a !# la

c&n)!#'ac$n" #acttu! . ca-ac!a! !# -'#!cc$n !# l&) *alla2,&) !# la

n+#)t,ac$n: 3-; 7; P&' tal (&t+&" #n #)t# #)tu!&" una +#2 +al!a!& #l

n)t'u(#nt&" )# -'&c#!#'@ a a-lca' una -'u#/a -l&t& a &c*& 357 )u>#t&) 9u#-'#)#nt#n ca'act#'J)tca) )(la'#) a l&) )u>#t&) !# n+#)t,ac$n" -#'& 9u#

n& %&'(a'@n -a't# !# la (u#)t'a %nal;

V%$+%6*(, O=($%'+#%*+0%'+: 2( *% V%$+%6*(

D# acu#'!& a A'a) 34557" una +a'a/l# 8#) una cual!a! )u)c#-t/l# !#

)u%'' ca(/&)? -&' l& 9u# un ))t#(a !# +a'a/l# #)t@ c&n%&'(a!& -&' unc&n>unt& !# ca'act#'J)tca) &-#'ac&nal2a!a): 3-; 7; P&' &t'& la!&" la

O-#'ac&nal2ac$n !# +a'a/l#)" '#)-&n!# al -'&c#!(#nt& (#!ant# #l cual"

)# !#)c&(-&n# !#)!# #l -unt& !# +)ta &-#'ac&nal" la +a'a/l# #n at#nc$n

a )u !(#n)$n # n!ca!&'#); A%'(ac$n 9u# #) c&(-l#(#nta!a -&' A'a)

34557" cuan!& #-&n# 9u#H

A0n cuan!& la -ala/'a O-#'ac&nal2ac$n n& a-a'#c# #n la

l#n,ua *)-ana" #)t# n#&l&,)(& )# #(-l#a #n n+#)t,ac$nc#ntJ%ca -a'a !#),na' al -'&c#)& (#!ant# #l cual )#t'an)%&'(a la +a'a/l# !# c&nc#-t&) a/)t'act&) a t'(n&)c&nc'#t&)" &/)#'+a/l#) . (#!/l#)" #) !#c'" !(#n)&n#) #n!ca!&'#) 3-; 7;

A c&ntnuac$n" )# -'#)#nta #l cua!'& !# &-#'ac&nal2ac$n !#

+a'a/l#) !# la n+#)t,ac$n ttula!aH P'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a




I8("+9%'+: A''+:

36



Pa't#n!& !# 9u# #n #l a1& !# 6" #l -a!'# !# la In+#)t,ac$nacc$n

%u# u't L#n" 9u#n a',u(#nta/a 9u# )# -&!Ja l&,'a' #n %&'(a )(ultan#a

a+anc#) t#$'c&) . ca(/&) )&cal#)" a t'a+) !# una #)-#c# !# n,#n#'Ja

)&cal" .a 9u# -a'a l 8la n+#)t,ac$n 9u# n& -'&!ucJa )n& l/'&) n& #'a)u%c#nt#: 3-; =7;

P&' tal (&t+&" *&. !Ja la n+#)t,ac$n acc$n" !#)!# l& #-)t#(&l$,c&

. &nt&l$,c&" '#-'#)#nta una alt#'nat+a n+al&'a/l# 9u# /'n!a la &-&'tun!a!

a t'a+) !#l t'a/a>& c&la/&'at+& !# l&) act&'#) n+&luc'a!&)" !# )at)%ac#' la)

n#c#)!a!#) #)#ncal#) !# la )&c#!a! al ()(& t#(-& 9u# -'&(u#+# )u

t'an)%&'(ac$n )&cal 3S#''a(&na" 45" -; 67; A)J ()(&" -a'a Ma'tJn#2

345557H

La n+#)t,ac$nacc$n '#al2a )(ult@n#a(#nt# la #-an)$n !#lc&n&c(#nt& c#ntJ%c& . la )&luc$n !# un -'&/l#(a" (#nt'a)au(#nta" ,ual(#nt#" la c&(-#t#nca !# )u) '#)-#ct+&)-a'tc-ant#) 3)u>#t&) c&n+#)t,a!&'#)7 al )#' ll#+a!a a ca/& #nc&la/&'ac$n" #n una )tuac$n c&nc'#ta . u)an!& la'#al(#ntac$n !# la n%&'(ac$n #n un -'&c#)& cJclc& 3-; 47;

Ca/# )#1ala'" 9u# un& !# l&) &/>#t+&) -'nc-al#) !# la n+#)t,ac$n

acc$n" #) acla'a' la) nt#nc&n#) !# la ,#nt# 9u# act0a . anal2a' la)'#lac&n#) !# c&(uncac$n . !# la) #)t'uctu'a) )&cal#) a -a't' !# )u)

acc&n#); S# t'ata !# c&n&c#' la %&'(a #n 9u# la ,#nt# nt#'-'#ta la)

#)t'uctu'a) )&cal#) -a'a !#)a''&lla' act+!a!#) c&(un#)" a t'a+) !# )u)

&',an2ac&n#) 3Ma'tJn#2" 45557;

En c&n)#cu#nca" la (#t&!&l&,Ja !# la In+#)t,ac$n Acc$n" )u#l#

c&n)ttu')# #n un -'&c#)& (#!ant# #l cual" l&) )u>#t&) n+#)t,a!&) )&n

autntc&) c&n+#)t,a!&'#)" l&,'an!& -a'tc-a' !# (an#'a act+a" #n #l

-lant#a(#nt& !#l -'&/l#(a a )#' n+#)t,a!&" la n%&'(ac$n 9u# !#/#

&/t#n#')# al '#)-#ct&" l&) (t&!&) . tcnca) a )#' utl2a!&)" #l an@l)) #

nt#'-'#tac$n !# l&) !at&)" la !#c)$n !# 9u *ac#' c&n l&) '#)ulta!&) . 9u

acc&n#) )# -'&,'a(a'@n -a'a )u %utu'&;

37



P&' &t'& la!&" #l n+#)t,a!&' act0a /@)ca(#nt# c&(& un c&n!uct&' !#

la) !)cu)&n#)" c&(& %aclta!&' !#l -'&c#)&" c&(& catal2a!&' !# -'&/l#(a)

. -&)/l#) c&n%lct&)" ." #n ,#n#'al" c&(& un tcnc& . '#cu')& !)-&n/l# -a'a

)#' c&n)ulta!&; E) (-&'tant# )#1ala'" 9u# la n+#)t,ac$nacc$n #) (#n&)una cu#)t$n !# #)ta!J)tca . tcnca) !# '#c&l#cc$n" 9u# la /0)9u#!a !#

una '#lac$n c#'cana c&n l&) )#'#) *u(an&) '#al#);

En #l ca)& #)-#cJ%c& !# la n+#)t,ac$n 9u# )# !#)a''&lla" la cual )#

&'#nta *aca la -'&-u#)ta !#l cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a'

la -'@ctca !# la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&" )#cc$n 8U: !# la

U;E;C; 8uan Vc#nt# B&lJ+a':" la n+#)t,ac$n acc$n" )&/'# la /a)# !# l&)

'#)ulta!&) &/t#n!&) c&(& -'&!uct& !# la a-lcac$n !# l&) n)t'u(#nt&) !#'#c&l#cc$n !# !at&)" -'#t#n!# -'&(&+#' #l !)#1& !# un -lan !# acc$n 9u#

-#'(ta a-lca' cu#nt& c&(& #)t'at#,a !!@ctca -a'a (&t+a' la -'@ctca !#

la l#ctu'a #n l&) #)tu!ant#) !# = ,'a!&;

A*&'a /#n" -a'a Cu'+#l& 34547" un -lan !# acc$n" 8#) un -'&,'a(a

!# actuac$n 9u# c&n))t# #n acla'a' l& 9u# -'#t#n!#(&) c&n)#,u' . c$(&

n&) -'&-&n#(&) c&n)#,u'l&: 3-; <47; L& 9u# ),n%ca 9u#" #)ta

-'&,'a(ac$n" )# -la)(a #n un !&cu(#nt& !# c&n)#n)& !&n!# )# )u#l#n

c&nc'#ta' la) ,'an!#) !#c)&n#) 9u# +an a &'#nta' la (a'c*a *aca la

,#)t$n #c#l#nt# !# t&!a &',an2ac$n;

D# ,ual %&'(a" un -lan !# acc$n ta(/n #) !#%n!& c&(& un

n)t'u(#nt& #n #)t# ca)& #n -a'tcula'" !# c&'t# #!ucat+& . a!(n)t'at+&"

&'#nta!& *aca la -'&,'a(ac$n . #l c&nt'&l !# la #>#cuc$n anual !#

-'&.#ct&) .& act+!a!#) 9u# !#/#n !#)a''&lla' #n l&) -lant#l#)" )#an

-0/lc&) & -'+a!&)" c&n #l -'&-$)t& !# !a' cu(-l(#nt& #%#ct+& a la)

#)t'at#,a) . acc&n#) #n %unc$n !# l&) &/>#t+&) #)t'at,c&) -auta!&) #nl&) ()(&) 3P#'a2a" 4557;

En #)t# &'!#n !# !#a)" #l ()(& aut&'" )#1ala 9u# un -lan !# acc$n

!#/# c&nta' c&n la) ),u#nt#) ca'act#'J)tca)" la) cual#) )# )nt#t2an

)#,u!a(#nt#H

38



a7 D#/#n t#n#' l&) &/>#t+&) cla'&) . c&nc)&);

/7 E)t'at#,a) 9u# '#%l#>#n #l ca(n& a )#,u' -a'a l&,'a' #l &/>#t+&;

c7 Ta'#a) 9u# !#)c'/an l&) -a)&) #act&) -a'a #l cu(-l(#nt& !# la)

#)t'at#,a);!7 T#(-&) '#al#) !# cu(-l(#nt& #n nc& . %n !# ca!a ta'#a;

#7 R#)-&n)a/l#) !'#ct&) !# ca!a ta'#a;

%7 S#,u(#nt& c&n)tant# . #+aluac$n !# cu(-l(#nt&;

,7 E+aluac$n %nal -a'a '#-lant#a(#nt& !#l -lan !# acc$n &

#la/&'ac$n !# &t'&;

A c&ntnuac$n" )# -'#)#nta #l -lan !# acc$n a !#)a''&lla' -a'a #l

cu(-l(#nt& !# l&) &/>#t+&) -auta!&) #n la -'#)#nt# n+#)t,ac$n;

RE<ERENCIAS

A,ula' E;" W; 345567; Nociones sobre Didáctica en la Enseñanza.3 E!;7;Mc&H E!c&n#) Al%aO(#,a;

B#'(0!#2" V; 34557; El Placer de Leer. 3 E!;7; Ca'a/&/&H EDUCATECH

39



F#'n@n!#2" C; 345567; El Cu#nt& c&(& E)t'at#,a D!@ctca; 3 E!;7; B&,&t@HG'u-& E!t&'al N&'(a;

F'anc*#)" S; 34557; Estrategias para la comprensión de la Lectura. 3

E!;7; Ma!'!H V&lu(#n;L#al" S; 345567; La Lectura en Edad Escolar. 3 E!;7; B&,&t@H G'u-& N&'(a;

Ru2 345567; Educación Formal. 34 E!;7; La'aH Yaca(/0;

S@#2" F; 3455K7; C&nc#-t&) /@)c&) )&/'# Fl&)&%Ja; 34 E!;7; Ma!'!HV&lu(#n;

S@nc*#2" L; 34557; Beneficios que ofrece el placer de la Lectura. 3 E!;7;B&,&t@H F&n!& E!t&'al A(-#';

S@nc*#2 R&)al" A; A; 34557; Estrategias Didácticas para el aprendizae delos contenidos de !rigonometr"a. EDUTECH R#+)ta El#ct'$nca !#t#cn&l&,Ja E!ucat+a" 6; M#!#llJnH C&l&(/a;

A(F# A

O$9%+9$%% 2( *% U.E.C. “J!% V. B#*8%$”

40



Nota. <!("(& U;E;C; uan Vc#nt# B&lJ+a'" 45=;

capÍtulos i_ii_iii_geo_julio14_u´lt correcciones

Documents