BIZKAIKO LURRALDE

HISTORIKOKO GIZARTE

ZERBITZUEK ARRISKUKO ETA

BABESIK GABEKO EGOERETAN

JARDUTEKO GIDA

2

I. KAPITULUA

ARRISKUKO ETA BABESIK GABEKO EGOERAK (3. orr.)

1.1. Definizioa

1.2. Motak

II. KAPITULUA

ARAUDI ESPARRUA, JARDUERA PRINTZIPIOAK ETA UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA

UMEEN ZERBITZUAREN ARTEKO ZEREGINEN BANAKETA ARRISKUKO ETA BABESIK

GABEKO EGOERETAN (11. orr.)

2.1. Oinarrizko araudi esparrua

2.2. Jarduera printzipioak

2.3. Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren arteko zereginen

banaketa arriskuko edo babesik gabeko egoeretan

2.4. Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren artean kasuak

bideratu eta informazioa eskatzeko prozedura orokorra

2.5. Errolda

III. KAPITULUA

HASIERAKO JARDUERA, ARRISKUKO ETA BABESIK GABEKO EGOERA POSIBLEEN

JAKINARAZPENAK JASOTZEAN ( 23. orr.)

3.1. Arriskuko eta babesik gabeko egoera posibleak antzeman eta

jakinaraztea

3.2. Jakinarazpenak jaso eta hasierako balorazioa egitea

3.3. Ikertzea

IV. KAPITULUA

BABES GABE GERATZEKO AHULEZIAN ETA ARRISKU ARINEKO EGOERETAN ESKU HARTZEA

(57. orr.)

4.1. Udaleko gizarte zerbitzuen zeregina

4.2. Bigarren mailako prebentzio jarduerak garatzeko orientazioak

4.3. Banakako Arreta Plana diseinatu eta betearaztea

V. KAPITULUA

BABESIK GABEKO EGOERETAN ESKU HARTZEA (ARRISKU NEURTUA, ARRISKU LARRIA ETA

BABESIK EZA) (63. orr.)

5.1. Esku hartze prozesuaren ikuspegi orokorra

5.2. Hasierako ebaluazioa

5.3. Banakako Arreta Planaren diseinua

5.4. Banakako Arreta Planaren betearazpena

VI. KAPITULUA

PREMIAZKO EGOERETAN JARDUTEA (93. orr.)

6.1. Premiazko egoerak jaso eta lantzeko sistemak

6.2. Premiazko jarduera bat eska dezaketen egoerak

6.3. Umeen Zerbitzura bideratzea

I. ERANSKINA: TXOSTENEN ETA ERREGISTRO ORRIEN EREDUAK

II. ERANSKINA: ESKARI, JAKINARAZPEN ETA ADOSTASUNEN EREDUAK

3

I. KAPITULUA

ARRISKUKO ETA BABESIK GABEKO EGOERAK

1.1. Definizioa

1.2. Motak

4

1.1. DEFINIZIOA

Adingabeko pertsonen babesari buruzko egungo indarreko araudiak herri administrazio eskudunen

betebeharra ezartzen du, haur edo nerabe bati eragiten dion arriskuko eta babesik gabeko egoera oro

prebenitzeko eta esku hartzeko, beren garapen integrala bermatu eta bizitza familiar normalizatua

sustatze aldera. Bada, ildo horretan, arriskuko eta babesik gabeko egoerak hala definitzen ditu:

• Arrisku egoerak: “haurraren edo nerabearen garapen pertsonal edo soziala kaltetzen duten

egoerak, babesik gabeko egoera gisa kalifikatu ezin direnak, eta, ondorioz, legearen aginduz

tutoretza hartzea eragiten ez dutenak" (Adingabearen Babes Juridikoari buruzko urtarrilaren

15eko 1/1996 Lege Organikoko 17. artikulua; Haurrak eta Nerabeak zaintzeko eta babesteko

otsailaren 18ko 3/2005 Legeko 51. artikulua).

• Babesik gabeko egoerak: “legeetan adingabeak babesteko ezartzen diren babes betebeharrak

urratzeagatik, oker betetzeagatik edo ezin betetzeagatik sortzen diren egoerak, adingabe

horiek beharrezko zaien laguntza material edo moralik gabe utzita (Kode Zibileko 172.1

artikulua; Haurrak eta Nerabeak zaintzeko eta babesteko otsailaren 18ko 3/2005 Legeko 56.

artikulua).

Bi kasu horietan, egoera horiek daudela esan daiteke haur edo nerabe baten babesik gabeko egoeraren

bat dagoela egiaztatzen denean edo baldintza batzuk antzematen direnean, nola familian barruan, hala

bere inguruan, halako egoera bat egon daitekeela pentsarazten dutenak.

Nahiz eta gizarte osoak (herritarrak eta administrazio publikoko ordezkariak barne) haur eta nerabeak

babestu behar dituen eta horiei tratu egokia eman, babesik gabeko egoeren artean berariaz sartzen dira

adingabeko pertsonen zaintzarako ezarritako babes betebeharrak urratu, oker bete edo ezin bete

ditzaketen egoerak, haur edo nerabe horiek beharrezkoa zaien laguntza moralik edo materialik gabe

utzita. Horren barruan sartzen dira, beraz, betebehar horiek dituzten pertsonek (hau da, gurasoek

edo zaintzaile edo tutoreek1) horiek betetzen ez dituzten edo era egokian bete ezin dituzten kasuak.

Horren harira, nahiz eta haur edo nerabeen oinarrizko eskubideak beste pertsona batzuek ere urra

ditzaketen (eraso fisikoak, sexualak, ahozkoak eta bestelakoak eginez), urraketa hori ez da babesik

gabeko egoeretan sartzen. Horrek, noski, ez du esan nahi eraso hori jasan duen haur edo nerabeak

laguntzarik jaso behar ez duenik. Haur eta Nerabeen Zaintza eta Babeserako Zerbitzuek babesik

gabeko egoera bat dagoela ezarriko dute, soilik kasuan kasuko adingabearen gurasoei edo zaintza edo

tutoretzaz arduratzen diren pertsonei dagozkien babes betebeharrak urratzearen, oker betetzearen

edo ezin betetzearen ondoriozko egoeretan, hau da, pertsona horiek haurra edo nerabea hirugarren

pertsonek egindako erasoengandik edo eskubide urratzeengandik babestu ezin dutenean edo egoera

horiek sustatu dituztenean2.

Agiri honetan, babesa behar duten haur eta nerabeei buruz emandako definizioan, kontuan hartu da

oinarrizko eskubide3 eta betebehar batzuk daudela, adingabe orok bermatuta eta aseta izan behar

dituenak bere garapen integrala sustatzeko, bere talde soziokulturala edozein izanda ere eta bere

zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen direnek eta bere gurasoek talde horretako kide gisa dituzten balio

eta ohiturak edozein izanda ere. Nahiz eta Haur eta Nerabeen Zaintza eta Babeserako Gizarte

Zerbitzuek kontuan hartu behar dituzten eta guztiz errespetatu balio edo ohitura kultural partikularrak,

1 “Zaintzaile” izendapenaren barruan sartzen dira, legez formalizatutako zaintzaileez gain, berez zeregin

hori hartzen dutenak. 2 Oharra: Balora tresnak (Euskal Autonomia Erkidegoan haur eta nerabeak zaindu eta babesteko udal eta

lurralde mailako gizarte zerbitzuetan arrisku egoeren larritasuna baloratzen duen tresna; azaroaren 8ko

230/2011 Dekretua) salbuespen batzuk jasotzen ditu eta babesik gabeko egoeratzat hartzen ditu haurraren

edo nerabearen bizikidetza nukleoaren parte diren senide edo hurbileko pertsonek egindako ekintzak. 3 Haur eta Nerabeak zaindu eta babesteko otsailaren 18ko 3/2005 Legean jasotakoak.

5

azken horiek bermatu egin behar dute haur edo nerabe ororen oinarrizko eskubideak eta betebeharrak

aseta daudela. Hala ez bada, aipatu zerbitzuek egoera hori zuzentzeko esku hartu beharko dute, legeari

jarraiki.

1.2. MOTAK

Balora tresnak (Euskal Autonomia Erkidegoan haurrak eta nerabeak zaintzeko eta babesteko udal eta

lurralde mailako gizarte zerbitzuetan arrisku egoeren larritasuna baloratzen duen tresna; azaroaren 8ko

230/2011 Dekretua) Gizarte Zerbitzuen arreta behar duten egoera desberdinak baloratzeko irizpideak

zehaztu eta ezartzen ditu.

6

4 Larritasun altuko edo oso altuko babesik ezeko egoerek arrisku larria edo babes falta larria eragin dezakete. Hori neurtzeko, bada, honakoak hartu beharko dira kontuan: (1) Egoera

horri familia barruan aurre egin dakiokeen ala ez, eta (2) gurasoek edo adingabearen zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonek Haur eta Nerabeen Arreta eta Babeserako

Zerbitzuei laguntza eskatzen ote dieten beren zailtasunak konpontzeko, arazoaren kontzientzia ote duten edota zerbitzuek eragindako jarduera proposamenarekin lankidetzan aritzeko

prestutasun nahikoa ote duten.

ARRISKURIK GABE BABESIK GABE GERATZEKO

AHULEZIA

ARRISKU ARINA

ARRISKU NEURTUA

ARRISKU LARRIA

BABESIK EZA

Haurraren edo nerabearen

beharrizanen arreta

egokia. Ez dago ahulezia

faktorerik.

Garatu beharreko esku

hartzea

Lehen mailako prebentzio

programak

Erakunde eskuduna

Erkidego zerbitzuen sarea

Kausak

� Haurraren edo

nerabearen beharrizanei

arreta egokia ematen

zaie, baina zailtasun

pertsonalak, familiarrak

edo sozialak daude eta

babesik gabe geratzeko

ahuleziak sortzen

dituzte. Etorkizunean

babesik gabeko egoerak

sor litezke.

Garatu beharreko esku

hartzea

Bigarren mailako prebentzio

programak

Erakunde eskuduna

Udaleko Gizarte Zerbitzuak

Kausak

� Zaintza lanetan ematen

den arretak hutsune

arinak dauzka.

Garatu beharreko esku hartzea

Bigarren mailako prebentzio

programak

Erakunde eskuduna

Udaleko Gizarte Zerbitzuak

Kausak

� Adingabea zaintzeko

ezarritako babes

betebeharrak oker

betetzen dira: Larritasun

neurtuko babesik eza,

bere tipologia guztietan.

Garatu beharreko esku hartzea

Familiari eusteko programak

Erakunde eskuduna

Udaleko Gizarte Zerbitzuak

Kausak

� Adingabea zaintzeko ezarritako

babes betebeharrak ezin dira

bete:

� Adingabea zaintzeko ezarritako

babes betebeharrak oker

betetzen dira: Larritasun

altuko edo oso altuko babesik

eza4, tipologia guztietan.

Garatu beharreko esku hartzea

� Egoerari familia giroan egin

dakiokeenean aurre: Familiari

eusteko programak. � Egoerari ezin zaionean familia

giroan egin aurre eta gurasoen

edo adingabearen zaintzaz edo

tutoretzaz arduratzen diren

pertsonen lankidetza egon

badagoenean: Administrazio

zaintza, haurrarentzako edo

nerabearentzako harrera

baliabideak eta familia batzeko

programak.

Erakunde eskuduna

Umeen Zerbitzua

Kausak

Haurrak edo nerabeak ez dauka

beharrezko zaizkion laguntza morala

edo materiala, honako arrazoien

ondorioz.

� Adingabea zaintzeko ezarritako

babes betebeharrak ezin dira bete,

edo

� Adingabea zaintzeko ezarritako

babes betebeharrak ez dira bete,

edo

� Adingabea zaintzeko ezarritako

babes betebeharrak oker betetzen

dira: Larritasun altuko edo oso

altuko babesik eza, tipologia

guztietan.

Garatu beharreko esku hartzea

� Haurraren edo nerabearen

tutoretza hartzea, legean

xedatutakoari jarraiki. � Aldi baterako banaketa: Familia

berriz batzeko programak eta

behin-behineko harrera

baliabideak (egoitza harrera edo

familia harrera). � Behin betiko banaketa: Behin

betiko harrera baliabideak (egoitza

harrera, familia harrera, adopzioa)

eta haurra edo nerabea babesteko

zerbitzuak. Erakunde eskuduna

Umeen Zerbitzua

BABESA BABESIK EZA

7

BABESIK GABE GELDITZEKO AHULEZIA ETA ARRISKU ARINA

1. DEFINIZIOA

Beren oinarrizko beharrizanak aseta dituzten eta beren gurasoak edo beren zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonak babes betebeharrak egiteko ezinduta ez dauzkaten haurrak eta

nerabeak bizi dituen baldintza familiar eta sozialen ondorioz epe labur, ertain edota luzean beren ongizatean eta garapenean kalte esanguratsua jasan dezaketenean ematen diren kasuak dira.

Haurrak edo nerabeak oraindik ez du kalte esanguratsurik jasan, baina laster egoera horretan aurki liteke.

2. KAUSAK ETA ESKU HARTZEA

Kausak

Esku hartzea

A

Babesik gabe geratzeko ahulezia:

• Aurrekari familiar batzuek edo familia barruko krisi, defizit edo arazo jakin batzuek negatiboki eragin dezakete edo

nabarmen murriztu guraso figurek haur edo nerabeari arreta eta zaintza egokia emateko duten gaitasuna eta,

horrek, etorkizun hurbilean, babesik gabeko egoerak sortzea eragin lezake. Horren barruan daude, esaterako,

estres maila altua, gurasoen edo haur edo nerabearen zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonen droga

edo alkohol kontsumoa, aitatasun eta amatasun nerabea, gizarte isolamendua, arazo fisiko, mental edo

psikologiko garrantzitsuak (nahiz eta ez izan ezinduak) guraso figuretan, edo babes falta neurtuaren aurrekariak

beste haur edo nerabe batzuekiko. • Haurraren edo nerabearen garapenean eragin negatiboa izan dezakete beste egoera batzuek, bai familia giroan,

bai gizarte mailan. Esate baterako, identifikazio irudi desegokiak dituzten giro sozialak, zerbitzu falta,

delinkuentzia indize altua, bazterkeria edo indarkeria, adingabea mugitzen den giroan (ikastetxea barne).

B

Arrisku arina:

Gurasoek, haur edo nerabearen zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonek edo familian elkarrekin bizi diren

helduek haurrarekiko edo nerabearekiko hezkuntza, zaintza, tratu edo harreman mailako jokabide desegokiak

erabiltzen dituzte. Egoera horrek ez du haurrarengan edo nerabearengan kalte esanguratsurik eragin (maila fisikoan,

emozionalean, sozialean edota kognitiboan), baina etorkizunean halako egoerak eman litezke.

Egoera horietan dauden haurren eta nerabeen arreta

udaleko gizarte zerbitzuei dagokie, erkidegoko zerbitzu

sarearekin lankidetzan. Garatu beharreko esku hartzea

prebentziozkoa da eta bigarren mailako prebentzio

programen bidez gauzatuko da; helburu nagusia adingabeko

pertsonengan kalte esanguratsuak agertzen ez direla

bermatzea izan behar da:

1. kalte esanguratsua sor dezaketen faktoreak

ezabatuz, murriztuz, kontrolatuz edo gaindituz, eta 2. familian hezkuntza, zaintza, tratu edo harreman

mailan dauden jokabide desegokiak zuzenduz.

8

BABES FALTA (ARRISKU NEURTUA, ARRISKU LARRIA ETA BABESIK EZA)

1. DEFINIZIOA

Haur edo nerabe bat arrisku neurtuan, arrisku larrian edo babesik gabe dago, baldin eta:

1. ase gabeko oinarrizko beharrizanak badauzka, osasunean eta garapenean kalte ESANGURATSUA eragin diotenak edo eragin diezaioketenak, eta egoera hori bere gurasoek edo beren zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonek betebehar horiek betetzeko edo era egokian betetzeko duten ezintasunaren ONDORIO

ZUZENA badira5,

EDO

2. bere gurasoak edo zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonak ez badira gai babes betebehar horiek betetzeko eta larritasun edo intentsitate horren ondorioz ezinezkoa

bazaie berehalako etorkizunean haurraren edo nerabeen oinarrizko beharrizanak ase ditzaketela bermatzea.

Larritasun neurtuko, altuko edo oso altuko babesik eza zehazteko baldintzak

5 Kasu horietan, gurasoek edo zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonek beren babes betebeharrak era egokian ez betetzeko faktoreen balorazioa

esanguratsua da egin beharreko esku hartzea erabakitzeko, baina ez da erabakigarria babesik eza dagoen ala ez baloratzeko.

Haurraren edo nerabearen oinarrizko

beharrizanen bat edo batzuk asetzen

direla bermatzeko ardura duten pertsonek

ez dute beren erantzukizuna betetzen

(ezin dutelako edo ez dutelako nahi). Edo

kanpo baldintza batzuen ondorioz

pertsona horiek ezin dituzte ase haur edo

nerabearen beharrizanak.

Familiaren babes sareak ez du egoera

hori arintzen eta haurraren edo

nerabearen beharrizanak asetzen.

Egoera horren ondorioz, haurrak edo

nerabeak kalte esanguratsua jasan du

edo jasan dezake bere osasunean,

ongizatean edota garapenean.

eta eta

1 2 3

9

Kalte esanguratsuaren definizioa

o Haur edo nerabe batek kaltea jasan dezake arlo desberdinetan:

1. Kalte fisikoa.

2. Kalte psikikoa, horren barruan sartzen direlarik arlo emozionala (batez ere nortasunaren eraikuntza; auto-estimua; segurtasuna eta konfiantza norbere buruarengan eta bere

inguruarengan; emozioen identifikazioa, erabilera, adierazpidea eta kontrola; identitate sexuala), soziala (hau da, beste pertsona batzuekin -berdinak nahiz helduak-

komunikatzeko eta harremanak izateko jokabideak) eta kognitiboa (hau da, oinarrizko prozesu kognitiboak -pertzepzioa, arreta, memoria, imajinazioa- eta goi mailakoak -

hizkuntza, pentsamendua, arrazonamendua-)6.

o Haur edo nerabe batek jasandako kaltea esanguratsua izango da honako egoera bat edo gehiago ematen denean: � Haurrak edo nerabeak garapen arlo batean edo batzuetan (fisikoa, emozionala, soziala edota kognitiboa) jasaten duen kaltearen ondorioz bere adinean espero denaren muturretan

kokatzen da edo funtzionamendu oso mugatua edo asaldatua dauka; garapen arlo batean edo batzuetan zailtasunek hor diraute eboluzio etapa desberdinetan; edo kalteak aldi

berean eragiten die gutxienez bi garapen arlori (fisikoa, emozionala, soziala edota kognitiboa) (ukitutako arloaren arabera, osasun, hezkuntza edo psikologia-psikiatria arloko

profesional baten balorazioa behar da). � Babes falta horrek haurra edo nerabea heriotza arriskuan, ezintasun iraunkorreko arriskuan edo gaixotasun edo trastorno fisiko larri baten arriskuan jarri du. � Haurrak edo nerabeak lesio fisikoak ditu gorputzeko atal batzuetan (aurpegia, burua, barne lesioak, uzkia, sexu organoak) edo ospitaleratze edo tratamendu medikoa behar du tratu

txarraren ondorioz (kasu horietan medikuaren txostena edukitzea komeni da).

� Haurra edo nerabea abandonatu egin dute bere gurasoek edota bere zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonek eta ez dute itzultzeko asmorik adierazi.

� Haurrak edo nerabeak familia barruan sexu abusua jasan du –kontaktu fisikoarekin edo kontaktu fisikorik gabe-.

� Haurra edo nerabea delitu ekintza larriak egitera edo prostituzioan aritzera bultzatu da edo sexualki esplotatua izan da.

o Kalte fisikoaren presentzia eta larritasuna errazago antzeman eta ebaluatzen dira kalte psikikoa baino. Kalte psikikoaren sintomak era desberdinetan ager daitezke, haurraren edo nerabearen

eboluzio mailaren arabera. Barne arazoak (adibidez, depresio sintomak, antsietatea, jarrera inhibizioa, uzkurtasuna, isolamendua) eta kanpo arazoak (esaterako, jarrera oldarkorrak, jokabide

asozialak edo erronkariak). Era berean, gehiegizko egokitzapen edo pseudo heldutasun gisa ere ager daitezke, nahiz eta horrek ez duen esan nahi azken horiek nahitaez kalte psikikoaren

sintomak direnik. Izan ere, izan liteke haurrak edo nerabeak bere familian jasotako tratu edo zaintza desegokiak arrakastaz gainditu eta era egokian onartu izana. o Bere oinarrizko beharrizanak aseta ez dauzkan haur edo nerabe batengan kalte psikikoaren sintomarik ez ikusteak ez du esan nahi kalterik ez dagoenik. Kaltea sintoma akutu gisa ager edo sor

daiteke geroago, edo, egoerak une horretan kalte esanguratsurik sortzen ez duen arren, etorkizun hurbilean egoera zuzentzen ez bada kalteak sor ditzakeela baloratu daiteke. o Haur edo nerabe batek pairatzen dituen kalte sintomen eta bere gurasoengandik edo tutoretzaz edo zaintzaz arduratzen diren pertsonengandik jasotako tratuaren arteko kausa harremanak

ezartzea oso zaila da, batez ere sintoma horiek fisikoak ez direnean. Gehienetan, lotura hori hipotesi edo aukera gisa soilik ezar daiteke, eta oso gutxitan egia absolutu gisa. Halako hipotesiak

egitean, bada, behar bezalako argudioak eman beharko dira eta babesik gabeko egoerek haurraren eta nerabearen garapenean izan ditzaketen ondorioei buruzko informazio eskuragarrian

oinarrituta egon beharko dira. Irizpide horiek berak aplikatu beharko dira etorkizuneko iragarpenak egiten direnean, egoera jakin batek haurraren edo nerabearen garapean eta ongizatean

eragin dezakeen kaltearen harira.

6 Garapen kognitiboak ez du aprobetxamendu akademikoa esan nahi. Gaitasun kognitiboen garapenak eragin handia dauka eskolako errendimenduan, baina

errendimendu pobre baten atzean faktore ugari egon daitezke eta horrek ez du esan nahi –nahitaez- atzerapen edo kalte kognitibo bat dagoenik. Garapen kognitiboak

egokitzapen gaitasun batzuk –trebeziak, jarrerak eta dohainak- apurka-apurka hartzen direla esan nahi du eta, horiei esker, pertsona batek era egokian bete

ditzake bere rol desberdinak ohiko giroetan, bere erreferentzia taldeetan, bere adin kronologikoaren arabera.

10

2. KAUSAK ETA ESKU HARTZEA

Kausak

Esku hartzea

A

Gurasoek edo tutoretzaz edo zaintzaz arduratzen diren pertsonek behin-behinean ezin dituzte bete adingabearen

zaintzarako ezarritako babes beharrak eta horrek beharrezkoa zaien laguntza moral edo materialik gabe utz

ditzake: heriotzagatik, kartzelaratzeagatik, gaixotasun fisiko edo mentalen edo toxikomaniaren zioz ezinduta

geratzeagatik, bitarteko materialik ez izateagatik (edo antzeko egoeraren batengatik) eta haurren edo

nerabeen zaintzaz arduratu den seniderik ez egoteagatik (bakarrik dauden atzerritar adingabeak barne).

Haurraren edo nerabearen zaintza edo tutoretza7 hartzea. Umeen

Zerbitzuaren ardura izango da esku hartzea.

B

Gurasoek edo tutoretzaz edo zaintzaz arduratzen diren pertsonek ez dituzte bete adingabearen zaintzarako

ezarritako babes beharrak eta horrek beharrezkoa zaien laguntza moral edo materialik gabe uzten ditu:

adingabea guztiz abandonatzea edo antzeko zerbait.

Haurraren edo nerabearen babesik eza aitortzea eta tutoretza

hartzea. Umeen Zerbitzuaren ardura izango da esku hartzea.

C

Gurasoek edo tutoretzaz edo zaintzaz arduratzen diren pertsonek ez dituzte era egokian bete adingabearen

zaintzarako ezarritako babes beharrak eta horrek beharrezkoa zaien laguntza moral edo materialik gabe utzi

ahal ditu:

1. larritasun neurtuko, altuko edo oso altuko babesik eza (tipologia guztietan), gurasoen edo zaintzaz edo

tutoretzaz arduratzen diren pertsonen eskutik. 2. gurasoek edo zaintzaz edo tutoretzaz arduratzen diren pertsonek ezin dute babestu adingabea beste

pertsona batzuen (helduak nahiz adingabeak) ondorioz sortutako larritasun neurtuko, altuko edo oso

altuko babesik ezaren aurrean (tipologia guztietan).

Larritasunaren arabera, honako egoerak sor daitezke:

� Larritasun neurtuko babesik eza. Udaleko Gizarte

Zerbitzuen ardura izango da esku hartzea.

� Larritasun altuko edo oso altuko babesik eza, haurra

edo nerabea familiatik bereizita edo bereizi gabe.

Umeen Zerbitzuaren ardura izango da esku hartzea.

7 Soilik Haur eta Nerabeen Zaintza eta Babeserako Zerbitzuetan artatutako kasuetan. Besteetan, esku hartzea instantzia judizialetatik egingo da soilik (adibidez, ohiko

tutoretza eskarietan).

11

II. KAPITULUA

ARAUDI ESPARRUA, JARDUERA

PRINTZIPIOAK ETA UDALEKO GIZARTE

ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN

ARTEKO ZEREGINEN BANAKETA ARRISKUKO

ETA BABESIK GABEKO EGOERETAN

2.1. Oinarrizko araudi esparrua

2.2. Jarduera printzipioak

2.3. Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren

arteko zereginen banaketa arriskuko eta babesik

gabeko egoeretan

2.4. Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren

artean kasuak bideratu eta informazioa eskatzeko

prozedura orokorra

2.5. Errolda

12

2.1. OINARRIZKO ARAUDI ESPARRUA

NAZIOARTEKO ESPARRUA

• Umeen Eskubideen Adierazpena, 1959ko azaroaren 20koa.

• Umeen eskubideen konbentzioa, Nazio Batuen Biltzarrak

1989ko azaroaren 20an onartua eta Espainiar Estatuak

1990eko azaroaren 30ean berretsia.

• Umeen Eskubideen Gutun Europarra, Europako Parlamentuak

onartua 1992ko uztailaren 8ko ebazpenean.

ESTATUKO LEGEDIA

• Kode Zibila

• 21/1987 Legea, azaroaren 11koa, Kode Zibilaren eta Judiziamendu Zibilari buruzko Legearen

zenbait artikulu, adingabekoen adopzioari eta beste babes mota batzuei buruzkoak, aldarazi

dituena.

• 1/1996 Lege Organikoa, urtarrilaren 15ekoa, Adingabekoen Babes Juridikoari buruzkoa, Kode

Zibila eta Judiziamendu Zibilari buruzko Legea zati batez aldarazi dituena.

• 15/1999 Lege Organikoa, abenduaren 13koa, Datu Pertsonalen babesari buruzkoa eta

1720/2007 Dekretua, abenduaren 21ekoa, Lege hori garatzen duen Araudia onartzen duena.

LEGEDI AUTONOMIKOA

• 3/2005 Legea, otsailaren 18koa, haurrak eta nerabeak zaindu eta babesteari buruzkoa.

• 12/2008 Legea, abenduaren 5ekoa, Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte zerbitzuei buruzkoa.

• 155/2001 Dekretua, uztailaren 30ekoa, gizarte zerbitzuen arloko eginkizunak zehaztu dituena.

• 64/2004 Dekretua, apirilaren 6koa, Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte zerbitzuetako

erabiltzaileen eta profesionalen eskubide eta betebeharren agiria eta iradokizun eta kexen

araubidea onetsi dituena.

• 230/2011 Dekretua, azaroaren 8koa, BALORA-Euskal Autonomia Erkidegoan haurrak eta

nerabeak zaintzeko eta babesteko udal eta lurralde mailako gizarte zerbitzuetan arrisku

egoeren larritasuna balioesteko tresna onesten duena.

BESTELAKOAK

• Foru Aldundien Haur eta Nerabeen Babes Zerbitzu Espezializatuen eta beste gizarte zerbitzu

batzuen arteko koordinazio protokoloa; Eusko Jaurlaritza, 2011.

• Hezkuntzarako eskubidea bermatzeko programa: eskolagabetzea eta eskolara ez agertzea

ezabatzea Bizkaiko Lurralde Historikoan; Eusko Jaurlaritza, Bizkaiko Foru Aldundia eta EUDEL,

2003.

Nazioarteko esparrua

Estatuko legedia

Legedi autonomikoa

Beste araudi batzuk

13

• Tratu txarrak eta babes falta haurtzaroan eta nerabezaroan. Arreta arrisku egoeratan. Eusko

Jaurlaritzako Osasun Saila eta Bizkaiko Foru Aldundiaren Gizarte Ekintza Saila, 2000.

2.2. JARDUERA PRINTZIPIOAK

Euskal Autonomia Erkidegoko gizarte zerbitzuei buruzko abenduaren 5eko 12/2008 Legean jasotako

printzipioak, 7. artikuluan hain zuzen ere:

• Ardura publikoa.

• Unibertsalitatea.

• Berdintasuna eta ekitatea.

• Hurbiltasuna.

• Prebentzioa, integrazioa eta normalizazioa.

• Arreta pertsonalizatu eta integrala eta arretaren jarraitutasuna.

• Egiten diren esku hartzeen diziplina aniztasuna.

• Herri administrazioen arteko koordinazioa eta lankidetza.

• Gizarte ekimenaren sustapena.

• Herritarren parte hartzea.

• Kalitatea.

Haurrak eta Nerabeak zaindu eta babesteko otsailaren 18ko 3/2005 Legean jasotako printzipioak, 5.

artikuluan, zehazki:

• Indarrean dagoen zuzenbide antolamenduak haurrei eta nerabeei aitortzen dizkien

norbanakoaren eskubideak eta eskubide kolektiboak errespetatuko direla bermatuko dute.

• Haurrek eta nerabeek beren eskubideei buruz informazioa jasotzeko duten eskubidea

bermatuko dute; informazio hori, idatziz nahiz ahoz, haiek aditzeko moduko hizkuntza batean

eman behar zaie, beraien adimenaren mailari eta gaitasunari egokitutako hizkera argi eta

errazez, eta, hala behar balitz, beren heziketa beharrizan bereziei egokituta.

• Berdintasun printzipioa errespetatuko dela bermatuko dute, haurren eta nerabeen edo beraien

familien egoera edo ezaugarri pertsonal, ekonomiko edo sozialengatik gerta daitekeen

bereizkeria oro ezabatuz.

• Haurren eta nerabeen garapen integralari laguntzeko beharrezko diren bitarteko guztiak

erabiliko dituzte, batez ere haien nortasunaren garapenari laguntzeko bitartekoak, eboluzio aldi

bakoitzari egokitutako arreta emango zaiela bermatuz.

• Haurren eta nerabeen beharrizanetarako baliabideen urria saihestearren, behar beste neurri

hartu behar dituzte, haurren eta nerabeen eskubideen funtsezko edukiari kalterik eragin

diezaiokeen urritasun hori ez gertatzeko.

• Aurrea hartu behar diete haurrei eta nerabeei eragin diezaieketen esplotazioari, laguntzarik

ezari, babesik ezari, egokitzeko ezintasunari, bazterketari, abandonuari edo babesgabetasunari,

eta horretarako beharrezkoak diren neurriak hartu behar dituzte.

• Haurrekin eta nerabeekin zerikusia duten gaien inguruan elkartasuna eta sentikortasuna eragin

behar dute gizartean, batez ere haurren bazterketa eta esplotazioa eragozteko, bai eta haien

aurkako abusu, jazarpen eta tratu txar fisiko, psikiko zein emozionalak eragozteko ere; orobat,

14

haurren eta nerabeen eskubideak eta askatasunak defenditzeko orduan gizarte zibilak duen

zeregina sustatu behar dute.

• Haurren eta nerabeen eskubideak sustatzeko zein haurrak eta nerabeak zaintzeko eta

babesteko, herri administrazioek abiarazten dituzten plan eta programak ezartzean, gizarte

ekimeneko erakundeen parte hartzea sustatu behar dute.

• Administrazio guztien elkarlana eta koordinazioa sustatu behar dute, haurrek eta nerabeek

dituzten eskubide guztiak bermatzeko.

Haur eta Nerabeen Zaintza eta Babeserako Zerbitzuen jarduera printzipio teknikoak

Haurraren edo nerabearen interes gorena errespetatzea

Haurren eta nerabeen interes gorena zehazteko, beren beharrizan eta eskubideak aztertuko

dira eta beren iritziak, nahiak eta familia eta gizarte mailako indibidualtasuna kontuan hartuko

dira.

Haurren eta nerabeen beharrizanak eta eskubideak lehenetsiko dira beste bidezko interesen

gainetik eta gizarte zerbitzuen jardueretan eta erabakietan kontuan hartu beharreko

oinarrizko irizpideak izango dira.

Erantzukizun partekatua izatea haurrak eta nerabeak babesteko orduan

Haurren eta nerabeen garapen integraleko beharrezko bizi baldintzak bermatu, prestakuntza

egokia eman eta hazkuntza ziurtatzearen oinarrizko erantzukizuna bere gurasoena edo legezko

arduradunena da, baina, edonola ere, adingabeek beste gizarte agente batzuen babesa ere

jasotzen dute:

• Familia zabala.

• Familia babesten duten beste pertsona batzuk (gizarte sarea).

• Erkidegoko zerbitzuak: osasuna, hezkuntza, osasun mentala, polizia, justizia eta udaleko

gizarte zerbitzuak. • Haurrak babesteko zerbitzu espezializatuak.

Haurraren edo nerabearen interes gorena errespetatzea

Erantzukizun partekatua izatea haurrak eta nerabeak babesteko orduan

Haurra edo nerabea familia giro egonkor eta seguruan integratzea, ahal dela berean

Prebentzioari eta esku hartze goiztiarrari lehentasuna ematea

Haur edo nerabeak eta horien familiak esku hartzean lankidetzan aritzea

Aukera hobe bat ematea, egonkorra dena, ahalik eta lasterren, eta gutxieneko esku hartzea eginik

Garatu beharreko esku hartzeen arriskuak baloratzea

Objektibotasuna, inpartzialtasuna eta segurtasun juridikoa bermatzea babes ekintzetan

Zerbitzuen kalitatea eta eraginkortasuna etengabe hobetzeko lan egitea

15

• Fiskaltza eta jurisdikzio organoak.

Haurrak eta nerabeak babestea gizarteko kide guztien erantzukizuna da eta agente horiek

osatzen dute horretarako babes sistema bakarra.

Gizarte Zerbitzuen (udalekoak eta Umeen Zerbitzua) eta gainerako erkidego zerbitzu publikoen

arteko lankidetza/kooperazio lanen bidezko jarduera koordinatuan aritzea ezinbestekoa da haur

eta nerabeen babesa bermatzeko.

Sareko lan hori beharrezkoa da, gainera, gizarte zerbitzuen arreta jasotzen duten familietan

orokorrean arlo desberdinetako arazo ugari daudelako (buruko osasuna, gizarte harremanak,

lan arloa eta arlo ekonomikoa, eskola arloa, eta abar). Zailtasun horietako asko ez dituzte

zuzenean gizarte zerbitzuetako profesionalek jorratuko eta beste erkidego zerbitzu edo

baliabide batzuetan bideratuko dira (tratamendu psikiatrikoak, prestazio ekonomikoak, eskola

babesa eta abar).

Ondorioz, ikuspegi ekosistemikoa kontuan hartu behar da, familiaren funtzionamendua aztertu

eta antzemandako babes beharrizanak jorratzeko orduan.

Inplikatutako agente guztien lan koordinatuarekin, gainera, familia babesteko kanpo sare baten

sorrera sustatuko da, eta, hala, etorkizunean era autonomoan funtzionatu ahalko da, edo, hala

badagokio, familiako kideei beharrizanak prebenitu edo estaliko zaizkie, krisi posibleen edo

etorkizuneko arazoen aurrean.

Haurra eta nerabea familia giro egonkor eta seguruan integratzea, ahal dela berean.

Familia eta bertako lotura afektiboak ezinbestekoak dira haurraren garapen egokirako.

Haurrek eta nerabeek beren gurasoekin bizitzeko eskubidea dute. Era berean, beren

senideekin eta hurbilekoekin bizitzeko eta harremanak izateko eskubidea dute.

Eskubide horiek bermatzeko, beraz, gizarte zerbitzuek zaindu egin beharko dute gurasoek era

egokian garatzen dituztela beren erantzukizunak eta, hala badagokio, dauden baliabide,

prestazio eta zerbitzuen sarrera errazten dutela.

Guraso gehienak gai dira, beren baliabideekin, beren sare naturaleko pertsonen babesarekin

edota erkidegoko zerbitzuen laguntzarekin seme-alabei behar duten arreta emateko. Baina,

batzuetan, zailtasunak dituzte beren guraso funtzioak era egokian betetzeko eta ez dituzte

beren seme-alabak tratu txarren egoeretatik babesten edo beraiek tratu txarrak sortzen

dituzte. Halako kasuetan, egoera horiei aurre egiteko babes baliabide normalizatuak ez dira

nahikoak izaten.

Egoera horietan, gizarte zerbitzuek (udalekoek eta Umeen Zerbitzuak) berariaz jardungo dute

haurrak eta nerabeak babesteko, familian esku hartzeko programen bidez. Edonola ere,

familiaren unitatea zaintzeko ahalegina egingo da.

Haurrei edo nerabeei ezin zaienean arreta egokia beren inguruan eman, familiaz kanpoko

baliabideak erraztuko zaizkie, ahal dela beste familia nukleo batean (familia zabala, beste

familia bat). Era berean, kasu horietan, adingabearen interes gorenerako bidezkoa edo egokia

ez bada salbu, familiara ahalik eta azkarren bueltatzeko babes baliabide eskuragarriak jarriko

dira martxan.

Banaketa prozesuan zehar (familia berriz bilduko den ala ez kontuan hartu gabe), eta, betiere

haurraren edo nerabearen interes gorena eta ongizatea betez, bere jatorrizko familiarekin

dituen lotura afektiboei eusten zaiela bermatuko da. Lotura horietan, gainera, guraso figurekin

ezarritakoez gain, neba-arrebekiko harremanak ere sartzen dira. Orokorrean, eta harreman

hori adingabekoarentzat kaltegarria ez bada, neba-arrebak elkarrekin egoteko edo ahalik eta

harreman gehien edukitzeko saiakera egingo da.

16

Prebentzioari eta esku hartze goiztiarri lehentasuna ematea

Gizarte zerbitzuek, eta, bereziki, udaleko gizarte zerbitzuek beren eginkizun nagusien artean

dute familia integrazioa sustatzeko prebentzio jarduerak garatzea.

Jarduera horien helburua ez da izan behar soilik haur eta nerabeei beren beharrizanen

estaldura egokia ez duten egoeretan arreta ematea, baizik eta beharrizan fisiko, kognitibo,

emozional edota sozialen estaldura sustatzea, babesik gabeko egoerak agertu eta

mantentzearekin lotutako faktoreak ezabatuz edo horien eragina murriztuz.

Garrantzitsua da eskubideak urratzen dituzten egoerak ager ez daitezen eta haur eta nerabeen

beharrizanak era egokian estaldu daitezen inbertitzea, baita horiek gertatu direnean lan egiten

jarraitzea ere.

Era berean, babesik gabeko egoeretan esku hartzea eraginkorragoa da kronifikazioa zenbat eta

baxuagoa izan, hau da, zenbat eta arinen antzeman.

Horretarako, udaleko gizarte zerbitzuek:

• antzemateko, goiz jakinarazteko eta esku hartzeko mekanismoak izan behar dituzte.

• Haurren, gazteen eta familiaren eremuan lan egiten duten erkidego zerbitzu

desberdinekiko inplikazioa eta koordinazioa sustatu behar dituzte.

Haur edo nerabeak eta horien familiak esku hartzean lankidetzan aritzea

Orokorrean, Haur eta Nerabeen Zaintza eta Babeserako Zerbitzuetan arreta jasotzen duten

familiek ez dute beren borondatez jotzen horietara beren seme-alabekiko zailtasunak

konpontzeko babes eske. Izan ere, kasu gehienetan gurasoek edo legezko arduradunek ez dute

arazoaren kontzientzia garbirik, eta, beraz, ez daukate aldaketa prozesuan inplikatzeko

beharrezko motibaziorik. Horregatik, sarritan, esku hartzearen lehen unetik gizarte zerbitzuek

erresistentzia altua (agerikoagoa ala ezkutuagoa) aurkitzen dute. Erresistentzia hori familiak

beren bizitzan profesionalak “muturra sartzen” ikustean jasotzen duten mehatxuaren emaitza

da.

Hala bada, profesionalek aurreikusi egin beharko dute erresistentzia horiek esku hartzearen

prozesu osoan egongo direla eta estrategia egokiak izan beharko dituzte, horiek murriztu eta

familiaren inplikazioa sustatu ahal izateko.

Jarduera oro eraginkorragoa izango da ukitutako pertsona guztien inplikazioa eta lankidetza

sustatzen baditu.

Aukera hobe bat ematea, egonkorra dena, ahalik eta lasterren, eta gutxieneko esku hartzea

eginik

Babesik gabeko egoeretan, administrazioaren esku hartzeak beharrezko gutxieneko horiek

baino ez dira izango. Familiako kideen bizitza sozialean, lanean edota eskola arlokoan ahalik

eta gutxien eragiteko saiakera egingo da. Horretarako:

• ez dira luzeegiak izango eta ekintzak ahalik eta azkarren garatuko dira,

• familiaren ingurutik hurbil dauden baliabide normalizatuak erabiltzeari lehentasuna

emango zaio,

• ez da eragingo haurraren edo nerabearen interes gorenean eta bere eskubideak

bermatuko dira, ezaugarri kulturalak, etnikoak, erlijiosoak, balioak eta bizimoduak ahalik

eta gehien errespetatuta.

17

Administrazioen esku hartzeak aukera hobea izan beharko dira –hau da, haur eta nerabeen bizi

baldintzen hobekuntza-, babes ekintzarik ez dagoenean. Kideak banatu behar diren kasuetan

haurra edo nerabea bere familia gunera itzultzea ezinezkotzat jotzen bada, bizikidetza giro

egonkorra eta egokia eman beharko zaio, ahal dela familiarra, ahalik eta lasterren.

Garatu beharreko esku hartzeen arriskuak baloratzea

Haur eta Nerabeen Zaintza eta Babeserako Zerbitzuen esku hartzeek eta erabakiek, haurrak

eta nerabeak babesteko egiten diren arren, batzuetan nahi ez diren ondorioak eragin

ditzakete. Hori dela bide:

• hartzen diren erabakien arriskuak eta onurak baloratu beharko dira,

• aukeratutako aukerak dakartzan arriskuen gaineko prebentzio neurriak hartu beharko

dira, eta

• hipotesirik ezezkorrena lehenetsiko da, baldin eta haurraren edo nerabearen osotasunari

eragiten dion arriskurik baloratzen bada.

Objektibotasuna, inpartzialtasuna eta segurtasun juridikoa bermatzea babes ekintzetan

Erabakiak, batez ere babes falta larrien kasuan, elkarlanean eta diziplina desberdinen artean

hartu beharko dira. Erabaki horiek beren familietako haur eta nerabeen egoerari buruzko

banakako ebaluazio oso eta eguneratuetan oinarritu beharko dira.

Haur eta nerabeen gurasoak eta legezko arduradunak dagozkien eskubideen eta gauzatuko

diren ekintzen jakinaren gainean jarriko dira eta beren iritzia entzungo da, betiere hori

debekatzen duen edo bigarrenen interes gorenaren aurkakoa den ebazpen judizialik ez

badago.

Zerbitzuen kalitatea eta eraginkortasuna etengabe hobetzeko lan egitea

Haur eta Nerabeen Zaintza eta Babeserako Zerbitzuak, beren eskumen maila desberdinetan,

beti saiatu behar dira beren zerbitzuen kalitatea eta eraginkortasuna hobetzen. Horretarako:

• giza baliabide eta bitarteko material nahikoak eta malguak izan beharko dituzte, haurren

eta nerabeen beharrizanei erantzuteko.

• profesionalek prestakuntza profesional eta pertsonal nahikoa dutela zaindu beharko dute,

garatu beharreko funtzioak era egokian egin ditzaten, eta • beren jardueren emaitzak ebaluatzeko sistema iraunkorrak izan beharko dituzte.

18

2.3. UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN

ARTEKO ZEREGINEN BANAKETA ARRISKUKO ETA BABESIK GABEKO

EGOERETAN

2.3.1. UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN EGINKIZUNAK

• Lehen mailako prebentzio programak eta jarduerak garatzea, elkarrekin eta lehen mailako

gainerako arreta zerbitzuekin koordinatuta.

• Gainerako lehen mailako arreta zerbitzuekin elkarlanean eta koordinatuta garatzea bigarren

mailako programa espezifikoak, babesik gabe geratzeko ahulezian eta arrisku arinean dauden

haur edo nerabeentzat eta haien familientzat.

• Babesik gabe geratzeko ahulezi, arrisku arin, arrisku neurtu, arrisku larri eta babesik eza duten

egoeretan antzemate eta jakinarazpen goiztiarra sustatzeko programa eta jarduerak garatzea.

• Beren eskumenen lurralde eremuan zerbitzu, profesional edo partikularrek arriskuko edo

babesik ezeko egoera posibleen gainean egindako jakinarazpen guztiak hartzea.

• Babesik ezeko egoera posibleen jakinarazpenen ikerketa egitea8, salbuespen hauekin: (1)

premiazko babes neurria hartzeko beharrizana eragiten duten egoerak, (2) bakarrik dauden

adingabe atzerritarrak, (3) beren haurra adopzioan eman nahi duten emakume haurdunak, eta

(4) familia barruko sexu abusuen susmo oinarrituak. Kasu horiek Foru Aldundiko Umeen

Zerbitzuan bideratu eta artatuko dira.

• Arrisku neurtuko kasuen ebaluazioa egitea9 .

• Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuari dagozkion ikerketa eta ebaluazio prozesuetan eta harrera

familia posibleen (besterenak edo zabalak) egokitzapenaren balorazio prozesuetan lankidetzan

aritzea, babes espedientea duten haur edo nerabeen kasuan, udaleko gizarte zerbitzuek

ezagutzen dituzten kasuak direnean. Lankidetza horretan honakoak egingo dira:

• Familiari buruzko informazioa eman.

• Umeen Zerbitzuko teknikariek familiarekin edota kasuan dauden beste profesional edo

zerbitzu batzuekin harremana izateko erraztasunak eman.

• Kasu jakin batzuetan beharrezkotzat jotzen bada eta egoerak aukera hori ahalbidetzen

badu, Umeen Zerbitzuko teknikariekin lankidetzan aritu, informazioa zuzenean jasotzeko.

• Premiazko egoeretan (hau da, haurra edo nerabea arriskuan dagoenean eta berehalako

erantzun bat behar duenean), premiazko babes neurriak hartzeko beharrizanak baloratzea, eta,

beharrezkoa bada, neurri horiek sustatzea.

• Familiari eusteko programak eta haur eta nerabeen arreta eta babes zuzeneko programak eta

jarduerak garatzea arrisku neurtuko kasuetan.

8 Ikerketa: Informazioa jasotzea, haurren babesik ezeko kasu posible bat antzeman ondoren, helburu

hauekin: (1) babesik gabeko egoera egon badagoen egiaztatzea, eta (2) bere larritasuna baloratzea. 9 Ebaluazioa: Informazioa jasotzea, (1) babesik gabeko egoerarekin lotutako kausak eta faktoreak

identifikatzeko, (2) haurraren edo nerabearen gaineko ondorioak ebaluatzeko, (3) familiaren alderdi

positiboak eta defizitak identifikatzeko, (4) haurraren edo nerabearen eta familiaren babes/tratamendu

beharrizanak zehazteko, eta (5) gurasoen gaikuntzarako pronostikoa ezartzeko.

19

• Erkidego zerbitzuen eta beste administrazio maila batzuen inplikazioa eta koordinazioa

sustatzea, arrisku egoeretan esku hartzeko orduan.

2.3.2. UMEEN ZERBITZUAREN ZEREGINAK

• Beste autonomia erkidego batzuek egindako eskariei arreta ematea, jatorrizko autonomia

erkidegoan babes neurriak ezarri behar direnean.

• Beren eskumenen lurralde eremuan, zerbitzu, profesional edo partikularrek arriskuko edo

babesik ezeko egoera posibleen gainean egin dituzten jakinarazpen guztiak hartzea.

• Jakinarazpenak ikertzea, baldin eta (1) udalaren gizarte zerbitzuen bestelako iturriek Umeen

Zerbitzura zuzenean bideratutako arrisku larriko adierazledun (ez soilik susmodun) egoerak

direnean, (2) udalaren gizarte zerbitzuek bideratutako premiazko babes jarduera eskatzen

duten egoerak direnean, (3) bakarrik dauden adingabe atzerritarrak direnean, (4) haurra

adopzioan emateko nahia adierazten duten ama haurdunak direnean, eta (5) familia barruko

sexu abusuaren susmo oinarrituak daudenean.

• Premiazko babes neurriak hartzeko beharrizana baloratzea eta neurriak hartzea, beharrezkoa

bada.

• Arrisku larrian eta babesik gabe dauden haurren edo nerabeen nahiz familia taldeko gainerako

neba-arreben ebaluazioa egitea.

• Udaleko gizarte zerbitzuei dagokien ikerketa eta ebaluazio prozesuetan lankidetzan aritzea,

Umeen Zerbitzuan babes espedientea irekita eduki duten haur edo nerabeen kasuan.

Lankidetza horretan, familiari buruzko informazioa emango da, eta, beharrezkoa denean,

udaleko gizarte zerbitzuetako teknikariek familiarekin edota kasuan lanean ari diren beste

profesional edo zerbitzu batzuekin duten harremana erraztuko da.

• Aldi baterako eta behin betiko harrera zerbitzuak garatzea (familia harrera, egoitza harrera) eta

adopzioa ezartzea.

• Arrisku larriko kasuetarako edo babes neurrien kasuetarako, familiari eusteko eta berriz biltzeko

programak garatzea.

• Familia barruko sexu abusu kasuetarako, tratamendu programa espezifikoak garatzea.

• Babes sistematik irtengo diren edo irteten diren gazteak burujabetzarako prestatu eta

babesteko programak garatzea.

• Erkidego zerbitzuen eta beste administrazio maila batzuen inplikazioa eta koordinazioa

sustatzea, arrisku larriko eta babesik gabeko egoeretan esku hartzeko orduan.

• Udaleko gizarte zerbitzuei babes teknikoa eta aholkularitza ematea, konplexutasun edo

zailtasun bereziko kasuak baloratu eta horietan esku hartzeko orduan.

20

2.4. UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN

ARTEAN KASUAK BIDERATU ETA INFORMAZIOA ESKATZEKO

PROZEDURA OROKORRA

2.4.1. KASUAK BIDERATZEA

Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren artean kasuak esku hartze prozesuaren edozein

unetan bidera litezke eta ohiko edo premiazko bideratzea izan daiteke.

Kasu guztietan, deribatze prozesua txosten idatzi baten bidez egiten da, eta, bertan, garrantzitsutzat

jotzen diren txosten guztiak edo dokumentazio osogarri oro erantsiko dira (adibidez, medikuaren

txostenak, eskola txostenak, polizia txostenak). Bideratze txostenean familia taldeko haur eta nerabe

guztiak aipatuko dira eta honako edukia jasoko da (ikus eredua I. eranskinean):

Haurren Gizarte Zerbitzuen arteko bideratze txostena

Beharrezkotzat jotzen bada, bideratze txostenaren aurretik harreman pertsonala eduki ahalko da

(telefono bidez edo aurrez aurre) kasua hartuko duen zerbitzuko arduradunarekin edo

profesionalarekin. Udaleko gizarte zerbitzuetatik kasua Umeen Zerbitzura pasatzean, aldaketak udaleko

gizarte zerbitzu bakoitzak erreferente gisa duen talde teknikora egingo dira. Harreman horiek guztiek

kasuaren historian/espedientean erregistratuko dira, bai udaleko gizarte zerbitzuen kasuan, bai Umeen

Zerbitzuaren kasuan.

Udaleko gizarte zerbitzuetatik Umeen Zerbitzura

bideratzen diren premiazko kasuetan (hau da, premiazko

babes neurri bat hartzea beharrezkotzat jotzen denean),

dagokion kapituluan jasotako prozedura jarraituko da.

Udaleko gizarte zerbitzuek berehala bideratuko dute kasua

Umeen Zerbitzura, nahiz eta ikerketa prozesua ez amaitu.

Hala ere, haurra edo nerabea babesteko beharrezkotzat jotzen diren berehalako jarduerak egin ahalko

dira, Umeen Zerbitzua kasuaz arduratu arte. Umeen Zerbitzuak beregain hartuko ditu bideratze horiek

guztiak, berehala, eta bidezko ekintzak egingo ditu egoeraren larritasuna egiaztatzeko, eta, beharrezkoa

bada, premiazko neurriak abiaraziko ditu haurra edo nerabea babestuta dagoela ziurtatzeko.

1. Bideratzearen data eta mota (ohikoa edo premiazkoa)

2. Zerbitzu/profesional bideratzailearen eta zerbitzu/profesional

hartzailearen identifikazio datuak.

3. Bideratzeko arrazoiak.

4. Haurraren edo nerabearen eta familiaren identifikazio datuak.

5. Kasuari buruz bildutako informazioa.

6. Zerbitzu bideratzaileak egindako jardueren kronologia.

7. Esku hartzeko proposamena.

8. Haurraren edo nerabearen guraso figurek edo legezko arduradunek

bideratzearen gainean duten ezagutza.

9. Dokumentazio erantsia (Balora tresnaren laburpen orrien kopia

barne).

10. Sinadura(k).

Premiazko bideratzeak: Berehalako

erantzuna

21

Udaleko gizarte zerbitzuek arrisku larriko zantzu larriak daudela egiaztatzen dutenean, baina ez

denean premiazko kasu bat, Umeen Zerbitzura bideratuko da kasua, bildutako informazioarekin batera,

ikerketa amaitu ez denean ere. Kasu horietan, bideratzearen barruan sartuko dira gizarte langilearen

lehenengo balorazioa, haurrak edo nerabeak jasandako kalte emozionalaren balorazioa (beharrezkoa

bada), eta udaleko gizarte zerbitzuen teknikari

arduradunaren oniritzia. Ez da beharrezkoa udaleko gizarte

zerbitzuek egoera arrisku larrikoa edo babesik gabekoa

den zehaztea; hori Umeen Zerbitzuaren ardura da. Aski da

larritasun altuko edota oso altuko babesik eza dagoela

adierazten duten datuak ematea.

Bideratzeak (udaleko gizarte zerbitzuetatik Umeen

Zerbitzura edo alderantziz) ez direnean premiazkoak,

zerbitzu hartzaileak gehienez bi asteko epean profesional

erreferente bat izendatuko du eta, epe horren barruan,

zerbitzu bideratzaileari jakinaraziko dio (telefonoz, mezu

elektronikoz edo egokitzat jotzen den bitartekoaren bidez)

profesional erreferente gisa izendatu den pertsona.

Halaber, bideratze txostena jaso izana berretsiko du eta

gauzatuko diren jardueren berri emango du.

Balora tresnan jasotako irizpideei jarraiki, bideratzea jaso

duen zerbitzuak –nola udaleko gizarte zerbitzuak, hala

Umeen Zerbitzua- gehienez hilabeteko epean erabaki

beharko du ea kasuan esku hartuko duen. Hala bada,

idatziz jakinarazi beharko dio zerbitzu bideratzaileari bere erabakia. Kasuari arreta ematea bere

eskumenekoa ez dela uste badu, erabaki hori hartzeko arrazoiak adierazi beharko ditu.

Bideratu baino lehen familiarekin esku hartze zuzena egiten den kasuetan, zerbitzu hartzailearen iritziz

kasuari arreta ematea bere eskumenekoa bada, beste hilabete edukiko du -eta salbuespen kasuetan bi,

betiere bi erakundeen artean adostasuna badago-, bere esku hartzeari formalki hasiera emateko. Aldi

horretan, familiarekiko esku hartzearen baliabidea zerbitzu bideratzailearen esku geldituko da eta

beharrezkoak diren esku hartze baliabideak erabilik ditu, kasuaren erantzukizuna zerbitzu hartzailearena

izan arren.

Zerbitzu bideratzaileak eta hartzaileak azken horren esku hartzea hasteko epeak adostu dituztenean,

zerbitzu hartzaileak inplikatutako haur edo nerabeen guraso figurei edo legezko arduradunei aldaketa

hori jakinaraziko die. Jakinarazpen hori aurrez aurre egingo da –baita idatziz ere, bidezkotzat jotzen

bada- eta udaleko gizarte zerbitzuetako eta Umeen Zerbitzuko profesionalen presentzia eduki ahalko da,

beharrezkoa irizten bazaio.

Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren artean desadostasunik badago babes eza kasua den

edota haren larritasuna zenbaterainokoa den ezartzeko orduan, eta, ondorioz, kasuan esku hartzeko

erantzukizun nagusia zein zerbitzuk hartu behar duen erabakitzeko orduan, bilera bat egingo da bi

zerbitzuen artean, kasuak zehatz-mehatz aztertzeko eta jarraitu beharreko esku hartzeari buruzko

akordio bat lortzeko. Akordio batera iristeko beharrezkotzat jotzen diren bilera eta harreman guztiak

edukiko dira. Bilera horien aurretik sareko beste profesional edo pertsona batzuekin bilerak egin ahalko

dira, bi zerbitzuek elkarren artean hala adostu badute.

2.4.2. TXOSTEN ESKARIAK

Umeen Zerbitzuak udaletako gizarte zerbitzuetara egiten dituzten txosten eskariak beti idatziz egingo

dira, II. eranskinean jasotako ereduari jarraiki. Bestalde, udaleko gizarte zerbitzuek igorritako txostenen

hasieran beti adierazi beharko da zein eskariri erantzuten dioten. Eskari horiei erantzun azkarra emateko

ahalegina egingo da. Premiazko kasuetan, erantzuna berehalakoa izan beharko da.

Premiazkoak ez diren

bideratzeak:

� Arrisku larriko adierazle

garbiak daudenean jarraitu

beharreko prozedura

� Zerbitzu hartzaileak

teknikari erreferentea

izendatzea gehienez bi

astetan

� Zerbitzu hartzaileak kasua

bere gain hartuko duen eta

bere jarduerari ekingo dion

erabakitzeko epeak

22

2.5. ERROLDA

Gizarte zerbitzuek (udalekoek eta Umeenak) legez ezarritako arreta eman, babesa eskaini eta jarduerak

egin behar dituzte, arriskuan edo babesik gabe egon daitezkeen eta Bizkaiko Lurralde Historikoan behin-

behinean edo era egonkorrean bizi diren haur edo nerabeentzat, erroldatuta egon zein ez.

Kasu bati erantzuna eman behar dion udaleko gizarte zerbitzua zehazteko, haurra edo nerabea eta bere

familia non erroldatuta dauden hartuko da kontuan. Hala ere, kasu batzuetan beharbada haurra edo

nerabea eta bere familia ez dira udalerri berean erroldatuta egongo, edo beren bizimodua erroldan

agertzen ez den beste udalerri batean egiten dute, edota udalerri batean biziko dira, baina bertan

erroldatuta egon gabe.

Gizarte zerbitzuek egoera horiek aldi baterako izan daitezela eta haurra edo nerabea bizi den tokian

erroldatuta egotea bultzatuko dute. Bere gurasoei edo legezko arduradunei jakinarazi egingo zaie

herritar orok duela betebeharra bizi den tokian erroldatzeko. Halaber, beren kokapena ez adierazteak

hainbat zerbitzu edo baliabide eskuratzeko orduan eragozpenak eragin ditzakeela azalduko zaie.

Egoitzaren eta erroldaren arteko desegokitasunaren atzean dauden arrazoiak oso anitzak izan daitezke

eta beharrezkoa da arrazoi horiei erreparatzea, kasuan kasuko irtenbide egokia zehazteko. Irizpide

orokor gisa:

• Haur edo nerabe bat bere egoitza ez den udalerri batean erroldatuta badago eta udaleko

gizarte zerbitzuen esku hartzea behar badu babesik gabeko egoera baten ondorioz, benetako

egoitzaren udalerriko udaleko gizarte zerbitzuen arreta jasoko du. Egoera hori aldi baterakoa

izan beharko da, azken horretan erroldatu arte. Hala ere, egoera hori luzatzen bada, haurraren

edo nerabearen arreta berez bere bizileku den udalerriko udaleko gizarte zerbitzuena izango

da.

• Haur edo nerabe bat udalerri batean erroldatuta badago baina denbora gehiena beste udalerri

batean ematen badu, erroldan agertzen den udalerriko udaleko gizarte zerbitzuak arduratuko

dira bere kasuaz. Hala ere, bi udalerrietako udaleko gizarte zerbitzuek koordinatuta eta

lankidetzan aritu beharko dira, kasuari arreta egokia ematen zaiola bermatzeko.

• Udaleko gizarte zerbitzuetako erreferentziazko profesionala lortu nahi diren helburuen arabera

gehien komeni dena izango da. Profesional hori ahalik eta egonkorrena izan dadin saiakera

egingo da.

• Helbidea maiz aldatzen duten familietan, inplikatutako udaleko gizarte zerbitzuetako

profesionalek erabakiko dute esku hartzearekin non jarraitu behar den, betiere arreta

prozesuaren koherentzia lehenetsiz eta aurreko ataletan adierazitakoa kontuan hartuz.

• Zaintza partekatua duten eta haurraren edo nerabearen gurasoak udalerri desberdinetan

erroldatuta eta bizi diren kasuetan, bi udalerrietako udaleko gizarte zerbitzuek elkarrekin egin

beharko dute Banakako Arreta Plana. Esku hartzearen lidergoa eta koordinatzailea kasuan kasu

egokiena den udaleko gizarte zerbitzua izango da. Hori zehazteko, kontuan hartu beharko dira

familiak udaleko gizarte zerbitzuetan aurretik duen historia, haurra edo nerabea aurretik non

bizi izan den edo non egon den eskolaratuta, babesik ezaren larritasuna edo beste egoera

esanguratsu batzuk.

Familia bat udalerri batean bizitzea baina bertan erroldatuta ez egotea eragozpen izan daiteke baliabide

edo zerbitzu batzuk eskuratzeko orduan. Hala ere, horrek ez du esan nahi udaleko gizarte zerbitzuek ez

dutenik arreta egokia emango, kasua ikertuko eta bertan esku hartuko, arriskuko edo babesik ezeko

egoera bat susmatzen edo antzematen dutenean.

23

III.KAPITULUA

HASIERAKO JARDUERA, ARRISKUKO ETA

BABESIK GABEKO EGOERA POSIBLEEN

JAKINARAZPENAK JASOTZEAN

3.1. Arriskuko eta babesik gabeko egoera posibleak

antzeman eta jakinaraztea

3.2. Jakinarazpenak jaso eta hasierako balorazioa

egitea

3.3. Ikertzea

24

3.1. ARRISKUKO ETA BABESIK GABEKO EGOERA POSIBLEAK ANTZEMAN

ETA JAKINARAZTEA

GARRANTZIA

Gizarte Zerbitzuek arriskuko edo babesik gabeko egoera batean dagoen haur edo nerabe bat babesteko

eta laguntzeko esku hartze bat has dezaten, beharrezkoa da horren berri izatea. Hau da:

1. Egoera hori antzeman behar da, nola behaketa zuzenaren bidez –gutxitan gertatzen dena-, hala

egoera hori gertatzen ari dela islatzen duten adierazle edo zantzu batzuk aitortu edo

identifikatuz, eta

2. Informazioa jakinarazi behar da, hau da, gizarte zerbitzuak jakinaren gainean jarri behar dira.

Beste gizarte arazo batzuetan ez bezala, horrelako egoeretan zuzenean inplikatuta dauden pertsonek -

haur edo nerabeek eta guraso figurek-, orokorrean ez dute gizarte zerbitzuetara jotzen beren egoeraren

berri eman eta laguntza eskatzeko. Gehienetan, familiatik kanpoko iturriek ematen dute arazoaren

berri. Batzuetan, udaleko gizarte zerbitzuak dira beste arrazoiren batengatik edo laguntzaren baten eske

gizarte zerbitzuetara jotzen duten familiekin lanean aritzeagatik arazoa antzematen dutenak. Baina,

gehienetan, beste pertsona batzuk –senideak, auzokideak, haurrarekin eta familiarekin harremana

duten profesionalak (hezkuntzan, osasunean, aisian, polizian, eta abar)- dira antzemate agente gisa

aritzen direnak eta gizarte zerbitzuei gertaeren berri ematen dietenak.

Kasua jakinaraztea zera da, babesaren gaineko baliabide eskudunei idatziz edo ahoz informazioa

helaraztea edo ematea arriskuko edo babesik gabeko egoera baten susmoa edukiz gero adingabe baten

edo batzuen gainean. Jakinaraztea herritar ororen legezko betebeharra da, eta, batez ere, haurrekin eta

nerabeekin harreman gehien duten profesionalena.

Egun haurren eta nerabeen zaintza eta babesean

indarrean dagoen estatuko legedia argia da horren

harira, eta honakoa ezartzen du: “adingabea arriskuan

edo babesik gabe egon daitekeela antzematen duen

pertsona orok betebeharra du berehala laguntza emateko eta agintari edo agente hurbilenei

jakinarazteko (Adingabearen babes juridikoari buruzko urtarrilaren 15eko 1/1996 Lege Organikoa, 13.

artikulua). Haurrak eta nerabeak zaintzeko eta babesteko otsailaren 18ko 3/2005 Legeko 50. artikulua,

halaber, ildo beretik doa. Honakoa dio, hain zuzen ere: “Bai agintariek eta zerbitzu publikoek, bai

herritarrek, batez ere lanbidea edo betetzen duten eginkizuna tarteko haur edo nerabe bat arrisku edo

babesgabezia egoera batean egon daitekeela ikusten dutenek, haur edo nerabeari laguntza berehala

eskaintzeko betebeharra dute, eta, beren eskumenean badago, jarduteko, edo bestela, eskumena duten

agintariei edo haien agente gertukoenei jakinarazteko; orobat, adingabearen legezko arduradunei

jakinarazi behar dizkiete egitateak, edo, beharrezkoa bada, ministerio fiskalari ere bai”.

Gizarte zerbitzuen esku hartzearen ondoreetarako,

jakinarazpentzat joko da -eta gida honetan deskribatutako esku

hartze prozedura jarraituko da-, gizarte zerbitzuetan arrisku

edo babesik gabeko egoera posible baten informazio oro,

informazioa ematen duen pertsonaren asmoa edozein izanda

ere (hau da, kasua baloratzeko edo bertan esku hartzeko

prozesu bat sustatu nahi duen ala ez bazter utzita).

Jakinarazteko legezko betebeharra

Gizarte Zerbitzuetan arriskuan edo

babesik gabe egon daitekeen haur

edo nerabe bati buruz jasotzen den

informazio oro jakinarazpentzat joko

da, informazioa eman duen

pertsonaren asmoa gorabehera

25

Udaleko gizarte zerbitzuek

programak eta jarduerak garatzea,

antzemate eta jakinarazpen

goiztiarra sustatzeko

ANTZEMATE ETA JAKINARAZPEN GOIZTIARRA SUSTATZEKO BEHARRA

Arriskuko eta babesik gabeko egoerak antzematea eta gizarte zerbitzuei jakinaraztea zaila izan ohi da.

Ondorioz, kasu ugari familia barruan ezkutatuta geratzen dira. Horietako batzuk ezin izaten dira

antzeman, eta, antzematen direnean, ez dira beti gizarte zerbitzuei jakinarazten edo larritasuna altua

edo oso altua denean jakinarazten dira. Ondorioz:

• Haur edo nerabe askok eta beren familiek ez dute beharrezkoa zaien laguntza jasotzen, arazoa

ezkutatuta dagoelako.

• Gizarte zerbitzuei jakinarazitako kasuak larrienak izan ohi dira, izaera fisikokoak -adierazleak

agerikoak baitira- eta beste arazo batzuk (toxikomaniak, alkoholismoa, gizarte bereizkeria...) izan

ohi dituzten familietan gertatuak.

Hori dela eta, gizarte zerbitzuek, eta, zehatzago, udaleko

gizarte zerbitzuek postura aktiboa hartu behar dute arriskuko

edo babesik gabeko egoeren antzemate eta jakinarazpen

goiztiarra sustatzeko orduan, helburu hauek lortzeko:

1. Kasu guztiak gizarte zerbitzuei jakinarazten zaizkiela

lortzea.

2. Kasuak goiz antzeman eta jakinarazten direla lortzea. Izan ere:

o goiz antzeman eta jakinaraziz gero, familiarekiko eta haur edo nerabearekiko esku

hartzearen emaitza ona lortzeko aukera handiagoa da,

o Babes faltaren larritasunak eta kronikotasunak eragin negatiboa dute arazo hori jasaten

duena errehabilitatzeko aukerekin, eta

o esku hartze goiztiarrak arazoa belaunaldiz belaunaldi pasatzeko prozesua hausten

laguntzen du.

Helburu horiek lortzeko, bada, jarduera espezifiko batzuk egin behar dira maila desberdinetan:

1. haurrekin eta nerabeekin lan egiten duten profesional eta zerbitzuak,

2. egoera zailetan egon daitezkeen gurasoak, 3. babesik eza jasaten ari diren haurrak eta nerabeak, eta

4. gizarte zerbitzuetako profesionalak eta taldeak.

GIZARTE ZERBITZUAK ANTZEMATE ITURRI

Gizarte Zerbitzuek arreta eman behar diete jakinarazitako

egoerak zuzenean arriskuko edo babesik gabeko egoera bat

aipatu ez arren haur edo nerabearekin edo bere

familiarekin lotutako beste arazo pertsonal edo

harremanezko batzuk aipatzen dituenean (adibidez, bikote

indarkeria, bereizketa/banaketa zailak, jarrera arazo

garrantzitsuak dituzten haurrak edo nerabeak). Ziur asko,

Udaleko gizarte zerbitzuetan

familiako beste arazo pertsonal edo

harreman gatazka batzuen ondorioz

antzemandako egoerei arreta

ematea

26

kasu horietako batzuetan familien zailtasunak oraindik antzemanda ez dagoen arriskuko edo

babesik gabeko egoera batekin lotuta egongo dira. Horrenbestez, horrelako kasuetan, gizarte

zerbitzuek beti aztertuko beharko dute haurrak edo nerabeak jasotako zaintza maila, familiak behar

dituen zerbitzuak edo laguntzak tramitatzeaz gain.

Kasu hauetan sartzen dira:

- Pertsonalki, familian, eskolan edota gizartean egokitzeko arazo esanguratsuak dituzten haur

edo nerabeei buruzko jakinarazpenak.

- Honako ezaugarri edo arrisku faktoreetako bat edo batzuk dauzkaten familiak:

• Iraganean babestu diren seme-alabak dituzten eta beste seme edo alabaren bat izan duten

gurasoak.

• Iraganean babestu diren gazteak, seme-alabaren bat izan badute eta dauzkaten zailtasun

edo mugen ondorioz guraso eginkizuna betetzeko orduan eragozpenak izan baditzakete.

• Buru osasuneko arazoak, ondoez emozionaleko sintomak, ezegonkortasun emozionala edo

heldutasun falta duten guraso figurak.

• Gaitasun intelektual mugatuak dituzten eta babesik gabe dauden gurasoak.

• Alkohol, droga edo farmakoen gehiegizko erabilera egiten duten edo ustez egin dezaketen

gurasoak.

• Babesik gabe dauden guraso gazteak.

• Babesik gabe dauden guraso bakarreko familiak.

• Beren seme-alabei mugak jartzeko edo horiek gainbegiratzeko zailtasun serioak dituzten

gurasoak.

• Bikote eta familiako indarkeria arazoak dituzten familiak.

• Helduak legez kanpoko edo baztertutako jardueretan inplikatuta dituzten familiak.

• Jarrera oldarkordun gurasoak.

• Estres maila altua duten gurasoak.

- Eskola absentismo ugaria edo orokorra duten egoerak.

27

3.2. JAKINARAZPENAK JASO ETA HASIERAKO BALORAZIOA EGITEA

HELBURUAK

Fase honen helburuak honakoak dira:

• Adingabe baten arriskuko edo babesik gabeko egoera posible bati buruz informatzeko nahia

adierazten duten pertsonei arreta ematea.

• Jakinarazitako egoera arriskuko edo babesik gabeko egoera bat den edo izan daitekeen zehaztea,

edo beste zerbitzu edo baliabide batzuetan aztertu beharreko bestelako arazo bat ote den

erabakitzea.

• Premiazko babes neurriren bat beharrezkoa den baloratzea, eta, hala badagokio, berau sustatu edo

egokitzea.

Lehen ere adierazi den bezala, jakinarazpentzat joko da –eta dagokion esku hartze jarduera hasiko da-

gizarte zerbitzuetan jasotzen den edozein informazio, haurraren edo nerabearen arriskuko edo babesik

gabeko egoera bat egon daitekeela dioena, informazioa ematen duen pertsonaren asmoa edozein

izanda ere (hau da, kasua baloratzeko edo bertan esku hartzeko prozesua sustatu nahi duen ala ez

bazter utzita).

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUAK (jakinarazpenak jasotzeko ohiko bide nagusia; sarritan beraiek antzematen dituzte kasuak)

ARRISKUAN EDO BABESIK GABE EGON DAITEZKEEN HAUR EDO NERABEEN JAKINARAZPENAK

Partikularrek edo zerbitzuek eginak (ikastetxeak, osasun zentroak, polizia, epaitegiak, Fiskaltza, etab.)

UMEEN ZERBITZUA, FORU ALDUNDIA (jakinarazpen jakin batzuen harrera)

KASUAREN LEHEN BALORAZIOA: ARRISKUA EDO BABESIK EZA DAGOEN ETA ZEIN PREMIAREKIN JARDUN

BEHAR DEN ZEHAZTEA

28

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ESKUMENAK

• Udaleko Gizarte Zerbitzuak

Partikularrek, profesionalek edo zerbitzuek egiten

dituzten jakinarazpenak jasotzeko bide nagusia eta

ohikoa dira. Beren zerbitzuetan egiten diren eta beren

eskumeneko lurraldean bizi diren (behin-behinean edo

egonkorki, erroldatuta egon nahiz ez) haur edo nerabeei

buruz egiten diren jakinarazpen guztiei erantzungo zaie.

• Foru Aldundiko Umeen Zerbitzua

Umeen Zerbitzura zuzenean irits daitezke arriskuko edo babesik gabeko egoera posibleen

jakinarazpenak. Jakinarazpen horiei hurrengo atalean jasotzen den eta Esku Hartze Eskuliburuan

zehazten den prozedurari jarraiki erantzungo zaie.

JAKINARAZPENEN ARRETA

Lehentasun izaera ematea

Udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuak bermatu egin beharko dute beren zerbitzuetara iristen

diren jakinarazpen guztiei lehentasunez ematen zaiela

erantzuna, horretarako erabilitako bidea edozein izanda ere

(idatzia, telefonoa, mezu elektronikoa, aurrez aurre edo

besteak).

Hori guztia kasu guztietan izango da garrantzitsua, baina

batez ere premiazko kasuetan. Horretarako, gizarte

zerbitzuek (udalekoak nahiz Umeen Zerbitzuak)

jakinarazpenak jasotzeko erreferentziazko telefono, posta

elektroniko eta administrazio unitate bat izatea komeni da,

herritar guztiek, eta, batez ere, antzemate gaitasun

handiagoa izan dezaketen agente eta zerbitzuek jakin

beharko dutena.

Fiskaltzaren eta Epaitegien idatzizko jakinarazpenak

Fiskaltzak edo epaitegiek arriskuan edo babesik gabe egon daitezkeen haur edo nerabe bati buruz egiten

dituzten idatzizko jakinarazpenekin jarraitu beharreko prozedura gainerako jakinarazpenetako bera

izango da.

Premiazko egoeren jakinarazpenak

Udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuak sistema bat eduki beharko dute beren zerbitzuetara

lan ordutegiaren barruan iristen diren premiazko egoerei beharrezko identifikazio eta arreta

bermatzeko. Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuaren kasuan, “zaintza arretarako txandak” izango dituzte,

Harrera, Ebaluazio eta Orientazio Ataleko teknikarien artean.

Udaleko gizarte zerbitzuek premiazko egoera posible baten jakinarazpena jasotzen dutenean, kasuaren

informazioa jasoko dute eta berehala jakinaraziko diote Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuari, aurreko

kapituluetan ezarritako prozeduraren arabera.

Udaleko gizarte zerbitzuak dira

arrisku edo babesik gabeko egoera

posibleen jakinarazpenak jasotzeko

ohiko bide nagusia

� Arriskuko eta babesik

gabeko egoera posibleen

jakinarazpenei lehentasunez

erantzutea

� Jakinarazpenak jasotzeko

telefonoa, posta

elektronikoa eta

erreferentziazko

administrazio unitatea

29

Gizarte zerbitzuen lan ordutegiaz kanpo sortzen diren premiazko

egoeretan, haurra edo nerabea Umeen Zerbitzuaren menpeko premiazko

harrera zentroetako batera lekualdatu ahalko da. Ondoren, azken hori izango da kasuarekin esku hartze

prozesua jarraituko duena.

Jakinarazpen anonimoen tratamendua

Partikularrek edo profesionalek egiten dituzten jakinarazpenetan, informazioa eman duen pertsonak

bere burua identifika dezala komeni da. Profesionalen kasuan, informazioa idatziz jasotzeko ahalegina

egingo da. Jakinarazpena egiten duen pertsona identifikatzea komenigarria da, izan ere:

• laguntza eska dakioke esku hartzearen ondorengo uneetan (emandako informazioa argitu edo

osatzeko) eta

• jakinarazpen “faltsuak” bereizteko orduan lagun dezake, besteak beste

Batzuetan, informazioa ematen duten pertsonek ez dute familiak ezer jakiterik nahi (errepresaliak

jasotzeko beldurragatik, familia horretako kide izateagatik, beren jarduera jakinda kaltetu egin

daitekeen babes harreman profesionala izateagatik…), eta,

horregatik, ez dituzte beren identifikazio datuak ematen

edo beren anonimotasunari eusteko eskatzen dute.

Pertsona horrek isilpean egoteko jarrerari eusten badio,

gizarte zerbitzuetako profesionalek kontrako ahaleginak

egin arren, erabaki hori errespetatu egingo da eta berariaz

jasoko da Harrera Protokoloan. Jakinarazpen anonimoekin

jarraitu beharreko prozedura gainerako jakinarazpenetako

berbera izango da.

Informazioa ematen duen pertsona identifikatzea errazteko

eta ahalik eta gehien laguntzeko (bai harreraren unean, bai ondorengo faseetan, posible eta

beharrezkoa bada) eta etorkizuneko jakinarazpenak errazteko, gizarte zerbitzuetako profesionalak:

• “salaketa” eta “jakinarazpen” bat egitearen arteko aldea azalduko du, beharrezkoa bada.

• Egoera jakinarazteko erabakia babestu eta eskertuko du.

• Bere galderei erantzungo die, garatu beharreko ekintzei eta jakinarazpenaren ondorio posibleei

buruz.

• Bere beldurrak ulertuko ditu.

Informatzaileari informazioa itzultzea

Gizarte zerbitzuek formalki eskerrak emango dizkiote informazioa

eman duen pertsonari, bere inplikazioagatik eta haur eta

nerabeen babesean lankidetzan aritzeagatik. Halaber, gizarte

zerbitzuak kasu hori lantzen ari diren edo landuko ote duten

jakinaraziko zaie. Hori egitea beti da gomendagarria,

jakinarazpena egin duen pertsona partikularra, profesionala edo erakundea izanda ere. Jakinarazpen

horiek bateragarriak izan beharko dira haur edo nerabearen eta bere guraso edo legezko arduradunen

intimitaterako eskubidearen errespetuarekin eta informazioaren konfidentzialtasuna mantentzearekin.

Jakinarazpena idatziz egin bada, erantzuna ere idatziz eman beharko da. Gainerako kasuetan, feedbacka

idatziz edo ahoz egin ahalko da, egokitzat jotzen denaren arabera.

Feedbacka informazioa eman

duenari

Premiazko jakinarazpenen

arretaren garrantzia berezia

� Tratamendu berbera

jakinarazpen guztiei, idatziz

edo aurrez egiten diren eta

zein asmo duten gorabehera

� Jakinarazpen anonimoak

gainerako jakinarazpenak

bezala landuko dira

30

JARRAITU BEHARREKO PROZEDURA

Harrera faseko prozedura

Kasuari buruzko oinarrizko informazioa jasotzea

Harreraren unean, honako informazioa jasotzeko ahalegina egingo da (beharrezkoa izan daiteke

telefono dei batzuk edo harreman azkar batzuk egitea, jakinarazpenean emandako datuak argitu edo

osatzeko):

• Jakinarazpenean aipatzen den adingabeari buruzko informazioa. Identifikazio datuak eta oinarrizko

datuak, bera lokalizatu ahal izateko.

• Bere gurasoei edo legezko arduradunei eta batez ere familiako beste kideei buruzko informazioa

(batez ere haurrak edo nerabeak direnean): Identifikazio datuak eta oinarrizko datuak, bera

lokalizatu ahal izateko.

• Informazioa eman duen pertsonaren informazioa: Identifikazio datuak edota dagokion zerbitzua eta

bera lokalizatzeko oinarrizko datuak, beharrezkoa bada.

• Jakinarazteko arrazoia: arriskuko edo babesik gabeko egoera posibleen adierazleak (haurrarengan edo

nerabearengan eta gurasoen edo legezko arduradunen jarrera adierazleak). Egoera horrekin lotuta

egon daitezkeen beste arazo edo zailtasun batzuk familian. • Informazioa eman duen pertsonak edo beste batzuek egindako ekintzak, eta, hala badagokio, jasotako

erantzuna.

• Gurasoen edo legezko arduradunen eta haur edo nerabearen arteko harremana informazioa eman

duen pertsonarekin.

• Gurasoek edo legezko arduradunek jakinarazpena egin izanaren berri ote duten. Ez badakite, izan

dezaketen erreakzioa. • Informazioa eman dezaketen beste pertsona edota zerbitzu batzuk.

Fase horretan, batzuetan helburuak lortzeko beharrezkoa baino informazio gehiago eskuratu daiteke.

Edonola ere, hurrengo faseetan erabilgarria izan daitekeen informazio oro jasoko da harrera

protokoloan.

Gizarte zerbitzuetan espediente irekia dagoen edo egon den egiaztatzea

Harreran arreta ematen duen profesionalak egiaztatu beharko du espediente irekirik ote dagoen gizarte

zerbitzuetan (udalekoetan edo Umeen Zerbitzuan) edo aurretik esku hartzerik egin ote den espediente

itxiarekin, haur, nerabe edo familia horri dagokionez.

Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuan artatutako jakinarazpenetan, gainera, kasua aurretik udaleko gizarte

zerbitzuetan artatu ote den jasoko da.

Umeen Zerbitzuak udaleko gizarte zerbitzuetara egiten dituen txosten eskariak beti idatziz egingo dira,

II. eranskinean jasotako ereduari jarraiki. Bestalde, udaleko gizarte zerbitzuek igorritako txostenen

1. Kasuari buruzko oinarrizko informazioa bildu.

2. Gizarte Zerbitzuetan espediente irekirik dagoen edo egon den egiaztatu.

3. Kasuaren lehen balorazioa egin, arriskuko edo babesik gabeko egoeraren

bat egon den, zein premia mailarekin jardun behar den eta zein jarduera

garatu behar den zehazteko.

4. Harrera Protokoloa bete.

31

hasieran beti adierazi beharko da zein eskariri erantzuten dioten. Eskari horiei erantzun azkarra emateko

ahalegina egingo da. Premiazko kasuetan, erantzuna berehalakoa izan beharko da.

Kasuaren lehen balorazioa egitea, arriskua edo babesik eza egon daitekeen, jarduteko premia maila

zein den eta jarraitu beharreko jarduera zein den zehazteko.

Udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuak Balora

tresnan jasotako irizpideak jarraituko dituzte arriskua edo

babesik eza eragin dezaketen egoeretarako eta larritasun maila

zehazteko. Gogoratu beharra dago haurrari edo nerabeari

eragiten dion egoeraren larritasuna harreraren unean baloratu

behar dela eta, horretarako, azken sei hilabeteak hartuko

direla kontuan.

Kasuaren lehen balorazioak honako ondorioren bat atera behar

du.

� Lehen balorazioa egitea

harreraren ostean

� Balora tresnaren irizpideak

erabiltzea, arriskua edo

babesik eza eta haren

larritasuna zehazteko

32

HARRERA FASEA KASUAREN LEHEN BALORAZIOA:

ARRISKUA EDO BABESIK EZA OTE DAGOEN ETA ZEIN PREMIAREKIN JARDUN BEHAR DEN ZEHAZTEA (lehentasun maila)

Ez dago arriskurik,

babes ezik, edo babesik gabe

geratzeko

ahuleziarik

Arriskua egon

daiteke (edozein larritasun mailan)

Arrisku larriaren adierazle garbiak

daude

Babesik ez dagoela eta

premiaz jardun beharra dagoela dirudi

edo argi dago

Ikerketa udaleko gizarte zerbitzuetan

Umeen Zerbitzura bideratzea (ohiko

prozedura)

Udaleko gizarte zerbitzuetan ikertzen den bitartean arrisku larriko edo babesik gabeko egoeraren zantzu argiak berretsi edo identifikatzen badira, kasua Umeen

Zerbitzura bideratuko da.

Familiaren beharrizanen araberako jarduera: � Espedientea ixtea � Beste zerbitzu

batzuetara bideratzea

� Udaleko gizarte zerbitzuen laguntza eta jarraipena, beste zailtasun batzuk badaude.

Babesik gabe

geratzeko ahulezia dago, larritasun

handiko

adierazlerik gabe

Familiaren beharrizanen

araberako jarduera

Premiaz bideratzea Umeen

Zerbitzura

Arrisku arina

dago, larritasun handiko

adierazlerik gabe

Itxuraz premiazkoak ez diren arrisku adierazleak dituzten kasu gehienetan, jakinarazpenean bildutako informazioa

partziala izango da edo ez da nahikoa egiaztatuta egongo, eta, beraz, udaleko gizarte zerbitzuek informazio gehiago bildu

beharko dute, haurraren edo nerabearen zaintza eta arreta arlo desberdinei buruz eta beren oinarrizko beharrizanen

estaldura mailari buruz.

Hala ere, jakinarazpenean jasotako informazioa osoa balitz eta arrisku larriaren edo babesik ezaren adierazle garbiak

berretsi edo identifikatuko balira, udaleko gizarte zerbitzuek kasua Umeen Zerbitzura bideratuko lukete, hurrengo

kapituluan deskribatutako prozeduraren arabera (ikerketa).

33

Udaleko gizarte zerbitzuen jarduera

Jardueraren premia maila (lehentasun maila) zehaztea

Lehentasun maila harreraren ostean zein azkartasunez jardun behar den ezartzen duen adierazlea da.

Horretarako, ondoko faktore hauek hartuko dira kontutan:

• gurasoen jarreraren larritasuna (intentsitatea, maiztasuna eta iraupena) eta • haurraren edo nerabearen gaitasuna bere burua babesteko.

Hiru lehentasun maila bereizten dira:

• 1. lehentasun maila: Premiazko jarduera

• 2. lehentasun maila: lehentasunezko ikerketa

• 3. lehentasun maila: ohiko ikerketa

1. lehentasun maila: Premiazko jarduera

1. lehentasun maila (premiazko jarduera) ematen da, honako kasu hauetan:

• Harreran jasotako informazioaren arabera, haurraren edo nerabearen oinarrizko osasuna edota

segurtasuna serioski mehatxatuta daude edo egon daitezke eta ez dago daturik informazio hori

ezesten duenik, edo

• Jasotako informazioa ez da guztiz osoa edo nahasi samarra da, baina babesik gabeko egoera larri

posible bat aipatzen omen du -arrisku larria edo babesik eza- ahulezia berezia duen haur edo

nerabe batengan (sei urtetik beherako adingabeak,

haurrak edo nerabeak handicapekin, eta abar).

Informazio eskuragarria argia bada eta premiazko babes neurri

bat eskatzen badu, berehala bideratuko da kasua Umeen

Zerbitzura, premiazko prozeduraren bidez (ikus dagokion

kapitulua).

Informazio eskuragarria ez bada argia eta premiazko babes neurri bat behar den zehazten ez bada,

udaleko gizarte zerbitzuek bidezko kudeaketak egingo dituzte, esku hartze hori beharrezkoa denetz

zehazteko. Horretarako, haurra edo nerabea dagoen tokira joan daitezke edo beste pertsona edo

profesional batzuekin harremanetan jarri, beharrezko informazioa biltzeko. Kudeaketa horiek kasuaren

berri izan den egunean zehar osatu beharko dira. Egun horretan bertan, udaleko gizarte zerbitzuek

erabakiko dute, daukaten informazioaren arabera, ea:

a) kasua Foru Aldundiko Umeen Zerbitzura bideratzen duten, premiazko prozedurari jarraiki,

edo

b) esku hartze prozesuarekin jarraitzen duten, premiazko babes neurriak hartzea

beharrezkotzat jotzen ez delako. Kasu horietan, lehentasun maila bigarrenean edo

hirugarrenean ezarriko da.

Orokorrean, eta batez ere zalantzak daudenean, udaleko gizarte zerbitzuek kasu hauen gainean egiten

dituzten balorazioak eta hartzen dituzten erabakiak taldean beteko dira eta, hori ezin denean, Umeen

Zerbitzuarekin kontsultatu eta partekatu beharko dira.

2. lehentasun maila: lehentasunezko ikerketa

2. lehentasun maila (lehentasunezko ikerketa) honako kasu hauetan emango da:

Harreraren ostean lehentasun mailak

ezartzea

1. maila. Premiazko

jarduera

34

• Jasotako informazioaren arabera, haurra edo nerabea 1. lehentasun mailan deskribatutako

egoeretako batean dago, baina babes faktore batzuek

bere segurtasuna bermatzen dute ikerketa hasteko

unera arte.

• Jasotako informazioaren arabera, haurraren edo

nerabearen oinarrizko osasuna eta segurtasuna ez

daude serioski mehatxatuta, baina arrazoizko adierazleak daude arriskua edozein unetan

areagotuko dela pentsatzeko.

• Jasotako informazioaren arabera, haurraren edo nerabearen oinarrizko osasuna eta segurtasuna ez

daude serioski mehatxatuta, baina beste une batzuetan larritasun handiagoko egoerak egon direla

jakin da.

• Informazioa nahasia edo osatu gabea da, nahiz eta ez den ahulezia berezia duen haur edo nerabe

bat (bere adinagatik edo bere ezaugarriengatik).

• Arrisku larria sumatzen den edozein egoera.

2. lehentasun maila ematean, ikerketa laster hasi behar da, baina ez aurreko premia berberarekin:

1. Ikerketa gehienez bost eguneko epean hasi beharko da, kasuaren berri izaten denetik.

2. Berau hasi eta gehienez hamar laneguneko epean, informazio nahikoa eduki beharko da

premiazko babes neurri bat hartu behar ote den zehazteko:

a. Premiazko neurriren bat hartu behar bada, berehala bideratuko da Umeen Zerbitzura,

premiazko prozedura bidez (ikus horri buruzko kapitulua).

b. Premiazko neurririk hartu behar ez bada, ikerketa lanarekin jarraituko da eta gehienez

bi hilabeteko epean burutu beharko da, hasi zenetik zenbatuta.

Arrisku neurtuko egoera bat bada, ikerketan zehar udaleko gizarte zerbitzuek

hasierako ebaluazioari buruzko informazioa eskuratu ahalko dute. Ebaluazio hori

gehienez hilabeteko epean amaitu beharko da, ikerketa amaitzen denetik zenbatuta.

Hau da, arrisku neurtuko kasuetan, udaleko gizarte zerbitzuek gehienez hiru

hilabeteko epea edukiko dute ikerketa eta hasierako ebaluazioa egiteko.

Arrisku larria adierazten duten zantzu garbiak badaude, udaleko gizarte zerbitzuek

kasua Umeen Zerbitzura bideratuko dute10

.

10

Ikerketari buruzko atalean adierazi den bezala, kasu batzuetan ezingo da informazio osoa bildu, esaterako iturri

bakarra eta murritza dagoelako eta ezin delako beste iturri batzuetara jo, ezin izan delako familiaren helbidera joan

edo ezin izan delako harreman zuzenik izan familiako kideren batekin, ezinbestekoa izanik informazio jakin batzuk

eskuratu edo berresteko. Edo zeharkako informazio iturriak soilik eduki direlako edota informazioa eman duten

profesionalak ez direlako gai honetako adituak eta ezin delako beharrezkoak diren adituengana jo. Egoera horietan,

bada, udaleko gizarte zerbitzuek amaitutzat eman ahalko dute ikerketa eta zaintza eta kontu handia eduki beharko

dituzte beren ondorioetan. Hau da, dagokion txostenean berariaz adierazi beharko dute "susmoak" direla, edota

"informazioa ez dela nahikoa egiaztatu", “ez dagoela informazio nahikorik” edo "ez dagoela informaziorik".

2. maila. Lehentasunezko

ikerketa

35

3. lehentasun maila: ohiko ikerketa

3. lehentasun maila (ohiko ikerketa) emango zaie babesik gabeko gainerako egoera posibleei, hau da,

harreran jasotako informazioari jarraiki arrisku egoera arin edo neurtuko egoera bat islatzen dutenei,

haurraren edo nerabearen oinarrizko osasunerako eta

segurtasunerako arrisku larririk adierazi gabe.

3. lehentasun maila ematean, ikerketa gehienez hamar

laneguneko epean hasi behar da, harreratik, eta gehienez

hiru hilabeteko epean amaitu beharko da.

Arrisku neurtuko kasuak ikertzean, udaleko gizarte zerbitzuek hasierako ebaluazioari buruzko

informazioa jaso ahalko dute. Ebaluazio hori gehienez hilabeteko epean amaitu beharko da, ikerketa

amaitzen denetik zenbatuta. Hau da, udaleko gizarte zerbitzuek gehienez lau hilabeteko epea edukiko

dute, ikerketa eta hasierako ebaluazioa egiteko.

3. maila. Ohiko ikerketa

36

Udaleko gizarte zerbitzuen jarduera harreraren ondoren, kasuaren lehentasun mailaren arabera

Epeen laburpen taula

Jarduera hasteko gehieneko epea

Ikerketa eta hasierako ebaluazioa

burutzeko gehieneko epea

Pre

mia

zko

ja

rdu

era

(1

.

leh

en

tasu

na

)

Egunean zehar, premiazko babes

neurrien beharrizana erabaki:

� Baiezkoa bada, Umeen

Zerbitzura bideratu.

� Ezezkoa bada, 2. edo 3.

lehentasun maila eman.

Leh

en

tasu

ne

zko

ike

rke

ta

(2.

leh

en

tasu

na

)

Bost lanegun ikerketa hasteko

� Bi hilabete ikerketa egiteko. � Lehen hamar lanegunetan,

ikerketa hasi ondoren, premiazko

babes neurriren bat behar den ala

ez baieztatu beharko da.

o Baiezko kasuan,

berehala bideratu

Umeen Zerbitzura,

kasuarekin jarrai dezan.

o Ezezkoa bada, ikerketa

burutu (gehienez bi

hilabeteko epean, hasi

zenetik)

Oh

iko

ike

rke

ta (

3.

leh

en

tasu

na

)

Hamar lanegun ikerketa hasteko

� Hiru hilabete ikerketa egiteko.

Arrisku

neurtuko

kasuak:

Hilabete

gehiago

hasierako

ebaluazioa

egiteko

Ohar garrantzitsua: Taula honetan jasotako epeak gehieneko epeak dira eta ahal den

neurrian laburtzea komeni da.

37

Umeen Zerbitzuaren jarduera, Foru Aldundia

Umeen Zerbitzura bideratzen diren jakinarazpenetan, beren Eskuliburuan jasotako irizpideen arabera

jokatuko da. Irizpide horiek bat etorri beharko dira udaleko gizarte zerbitzuetan erabilitakoekin, eta,

edonola ere, epeak ezingo dira izan azken horietakoak baino luzeagoak.

• Umeen Zerbitzuak udaleko gizarte zerbitzuez besteko iturri baten jakinarazpena jasotzen badu eta

arrisku larriko edo babesik gabeko egoera posible baten adierazle garbiak badaude (ez soilik

susmoak), kasua ikertzen jarraituko du. Ikerketa amaitutakoan, eta emaitzen arabera (arrisku larria

edo babesik eza baieztatuta edo ez), kasuarekin jarraituko da edo berau udaleko gizarte zerbitzu

egokietara bideratuko, babesik gabe geratzeko ahulezia egoeraren bat, arrisku arina edo neurtua

edo azken horien esku hartzea eskatzen duen bestelako arazoren bat antzematen bada.

• Umeen Zerbitzuak jakinarazpen bat jasotzen badu honakoen gainean:

o arrisku larriko egoera posible bat, zantzu garbirik gabe, o arrisku neurtuko edo arineko egoera posible bat; edo o arriskuko edo babesik gabeko zantzuak antzematen ez diren baina familian dauden edo

egon daitezkeen beste arazo batzuen ondorioz udalaren jarraipena edo jarduera

baliabideak behar dituela edo jaso ditzakeela baloratzen bada.

Pertsona hori edo informazioa eman duen zerbitzua dagokion udaleko gizarte zerbitzura

orientatuko da.

Aurrekoa gorabehera, Umeen Zerbitzuak formalki eta idatziz jakinaraziko dizkio udaleko gizarte

zerbitzuari kasuari buruz duen informazioa, Umeen Zerbitzuak egindako balorazioa eta gauzatu

diren jarduerak.

Harrera Protokoloa osatzea eta kasuaren historiara/espedientera sartzea

Udaleko gizarte zerbitzuetako harrera fasean jasotako informazioa eta egindako kudeaketa eta

jarduerak berariaz jasoko dira Harrera Protokoloan (I. eranskinean jasotako eredua erabil daiteke).

Protokolo horretara lortu ahal izan den dokumentazio osagarria erantsiko da (adibidez, beste zerbitzu

batzuen txostenak, idatzizko jakinarazpenak…). Hori guztia jasoko da kasuaren historian/espedientean.

EGOERA BEREZIAK

Bakarrik dauden atzerritar adingabeak eta beren haurra adopzioan eman nahi dutela adierazi duten

ama haurdunak

Udaleko gizarte zerbitzuek horrelako egoeraren baten berri dutenean, berehala bideratu beharko dute

kasua Umeen Zerbitzura, daukaten informazioaren arabera.

Arrisku altuko egoeretan dauden ama haurdunak

Ama haurdunek haurtxoa edukitzean haren oinarrizko osasunerako edo segurtasunerako arrisku altuko

egoeraren bat dagoela baloratzen bada, Balora tresnak “Arriskua edo babesik eza eragiten duten beste

egoera espezifiko batzuk” gisa jasotzen dituen egoeretan egoteagatik, udaleko gizarte zerbitzuak

arduratuko dira kasuari arreta eman eta jarraipena egiteaz, haurtxoa jaio arte. Une horretan, Umeen

Zerbitzua arduratuko da kasuaz. Garrantzitsua da udaleko gizarte zerbitzuek Umeen Zerbitzuari

kasuaren berri ematea haurra jaio baino lehen, ordutik aurrera egingo den jarduera era egokian

planifikatu eta koordinatu ahal izateko.

38

Salbuespena dira egoera horretan dauden eta helbide finkoa ez duten ama haurdunak (iragaitzazko

bidariak, ibiltariak), beren errolda edozein izanda ere. Kasu horietan Umeen Zerbitzua arduratuko da

beren arretaz, bai haurdunaldian zehar, bai ondoren.

Egitatezko zaintza

Udaleko gizarte zerbitzuek edo Umeen Zerbitzuak egitatezko zaintza egoeren berri badute, arriskuko

edo babesik gabeko egoera bat eman delako, beste edozein jakinarazpenekin bezala jokatuko dute eta

Gida honetan ezarritakoa beteko dute. Kasu horietan, udaleko gizarte zerbitzuek egindako balorazioan

berariaz jasoko dira bai haurraren edo nerabearen guraso figurak edo legezko arduradunak, bai

egitatezko zaintzaz arduratzen diren pertsonak. Umeen Zerbitzuak esku hartuko du soilik, udaleko

gizarte zerbitzuek ikerketa egin ondoren, honakoa baloratzen bada:

• haurra edo nerabea arrisku larrian edo babesik gabe dago, bere aitaren, amaren edota

zaintzaileen jarreraren ondorioz.

• haurra edo nerabea egoera hori jasateko arrisku altuan dago, bere aitaren edo amaren

jarreraren ondorioz, eta beharrezkoa da norbait bere zaintzaz arduratzea, edo • guraso figurek ez dituzte betetzen haurrarekiko edo nerabearekiko erantzukizunak, nahiz eta

bere zaintzaz arduratzen direnek ondo zaintzen duten.

Haurraren edo nerabearen zaintzan edo guraso figuren eta zaintzaileen arteko harremanean bestelako

defizit edo zailtasunak egon badaitezke, egitatezko zaintza kasu horietaz udaleko gizarte zerbitzuak

arduratuko dira. Kasu horietako batzuetan beharrezkoa edo egokia izan daiteke haurraren edo

nerabearen egoera erregularizatzea, eta, horretarako, udaleko gizarte zerbitzuek instantzia judizial

egokietara bideratuko dituzte zaintzaileak. Beharrezkoa bada, udaleko gizarte zerbitzuek aholkularitza

eskatu ahalko diote Umeen Zerbitzuari, jarraitu beharreko jarduerari buruz.

Familia barruko sexu abusuen susmoak

Familia barruko sexu abusuaz ari gara, abusua aitak, amak, umearen edo haurraren zaintzaz edo

tutoretzaz arduratzen diren pertsonek edo bizikidetza unitateko parte diren senide edo hurbilekoek

egiten dutenean (Balora tresna).

Udaleko gizarte zerbitzuetan antzemandako kasuetan, Umeen Zerbitzuko taldeko psikologoarekin

harremanetan jarri ahalko dira, orientazioa eskatu edo edozein kontsulta egiteko kasuaren gainean,

beharrezkotzat jotzen badute. Kontsulta egokitzat jotzen den bezala egin ahalko da (telefonoz, posta

elektronikoz, eta abar), eta ez da beharrezkoa izango idatziz egitea. Edonola ere, kontsulta hori egin

izana eta haren emaitza jasota geratu beharko dira kasuaren espedientean/historian.

Sexu abusuaren susmoak daudenean eta adierazleak ez badira oso zehatzak edo nahikoa oinarrituak,

udaleko gizarte zerbitzuek informazioaren bilketa prozesua jarraituko dute, susmoak oinarritzeko datu

nahikoak egon arte. Une horretan, kasua formalki bideratuko da Umeen Zerbitzura.

Hutsuneak edo akatsak erroldan

• Udaleko gizarte zerbitzuetan artatu behar diren haur edo nerabeak ez badaude udalerri batean ere

ez erroldatuta, kasu horietan harrera fasearen eta ondorengo esku hartzearen gaineko ardura

haurraren edo nerabearen bizilekua den udalerriko udaleko gizarte zerbitzuena izango da.

• Jakinarazpena haurraren edo nerabearen bizileku den edo denbora gehien pasatzen duen

udalerrian jasotzen denean, bertan erroldatuta egon ez arren, harrera fasea jakinarazpena jaso

duen udaleko gizarte zerbitzuak egingo du. Fase hori burututa, jasotako informazioa erroldako

udaleko gizarte zerbitzuei helaraziko zaie. Jakinarazpena egiteko, hurrengo atalean Umeen

Zerbitzurako bideratzeetarako deskribatutako prozedura jarraituko da. Udaleko gizarte zerbitzuek

familiari egindako oharrak gorabehera, bizilekua eta errolda ez badatoz bat, bi udalerrietako

39

udaleko gizarte zerbitzuek lankidetza protokolo bat ezarri beharko dute eta haren bidez banatu eta

koordinatuko dituzte kasuaren arreta egokirako funtzioak.

KASUAK UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ARTEAN BIDERATZEA

Kasuak udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren artean bideratzeko, harrera fasearen

ondoren, idatzizko txostena erabiliko da beti (ikus I. eranskineko eredua). Bideratzeari buruzko

txostenak Harrera Protokoloa eta beste iturri batzuetatik jasotako txostenak edo garrantzitsutzat jotzen

diren beste agiri batzuk erantsi ahalko ditu.

Beharrezkotzat jotzen bada, bideratze txostena baino lehen edo ondoren harreman pertsonala

(telefonoz edo aurrez aurre) eduki ahalko da zerbitzu hartzaileko arduradun edo profesional egokiarekin

(Umeen Zerbitzuaren kasuan, udaleko gizarte zerbitzuek erreferentziazko talde tekniko bat daukate).

Harreman horiek guztiak kasuaren historian/espedientean erregistratuko dira, bai udaleko gizarte

zerbitzuen kasuan, bai Umeen Zerbitzuaren kasuan.

Bideratzeak ez direnean premiazkoak, zerbitzu hartzaileak gehienez bi asteko epean profesional

erreferente bat izendatuko du eta, epe horren barruan, zerbitzu bideratzaileari jakinaraziko dio

(telefonoz, mezu elektronikoz edo egokitzat jotzen den bitartekoaren bidez) profesional erreferente gisa

izendatu den pertsona. Halaber, bideratze txostena jaso izana berretsiko du eta gauzatuko diren

jardueren berri emango du.

Udaleko gizarte zerbitzuek Umeen Zerbitzura egindako premiazko bideratzeetan, “Premiazko egoerei”

buruzko kapituluan jasotako prozedura jarraituko da. Umeen Zerbitzuak beregain hartuko ditu

bideratze horiek guztiek, berehala, bidezko ekintzak egingo ditu egoeraren larritasuna egiaztatzeko, eta,

beharrezkoa bada, premiazko neurriak abiaraziko ditu haurra edo nerabea babestuta dagoela

ziurtatzeko.

BABES SISTEMAZ KANPOKO BESTE ZERBITZU BATZUETARA ORIENTATU ETA BIDERATZEA

Kasuan kasu egokiena den prozeduraren arabera bideratuko dira kasuak beste zerbitzu batzuetara:

beharrezko informazioa emango zaio inplikatutako pertsonari, zerbitzuarekin harremanetan jar dadin edo

kasua zuzenean telefono bidez, posta elektronikoz edo idatzizko txostenez bideratu dadin. Edonola ere,

egindako jarduerak historian/espedientean erregistratuko dira.

Bideratzea idatziz egiten denean, zerbitzu hartzaileko arduradunarekin edo profesionalarekin harremanetan

jartzeko datuak (telefono bidez edo aurrez aurre) jartzea komeni da. Harreman hori kasuaren

historian/espedientean jasoko da.

40

3.3. IKERTZEA

Adi: Ikerketa egiteko, Balora tresnan jasotako adierazleak jarraituko dira. Horietako batzuk

kapitulu honetan jaso dira.

PREMIAZKO

EGOERA

BERRESTEA

ONDORIOAK

ARRISKU LARRIA

EDO BABESIK EZA

BERRESTEA

BANAKAKO ARRETA

PLANA BEHAR DUEN

ARRISKU NEURTUA

EDO ARRISKU ARINA

BERRESTEA

BERRETSI GABEA,

BAINA SUSMOEK

HOR DIRAUTE

Familiak beste

babes zerbitzu

batzuk behar

ditu (udalaren

gizarte

zerbitzuenak

edo

bestelakoak)

EZ DAGO EZ

ARRISKURIK, EZ

BABES FALTARIK

Familiak ez du

beste babes

zerbitzurik behar

• Harreran informazio nahikoa eskuratu ez bada, arriskuko edo babesik gabeko egoeraren bat

dagoen egiaztatzea.

• Egoeraren larritasuna eta premiazko babes neurriak hartzeko beharra baloratzea, eta neurriok

hartzea edo, hala badagokio, proposatzea.

IKERKETAREN HELBURUAK

LEHENTASUNEZKO IKERKETA

(2. lehentasuna)

OHIKO IKERKETA (3.

lehentasuna)

41

HELBURUAK

Kasu batzuetan, Harreran jasotako informazioa nahikoa izango da arriskuko edo babesik gabeko egoera

posible batean egin behar diren lehenengo hiru galderei erantzuteko:

Beste kasu batzuetan, bestalde, informazioa ez da nahikoa izango, nahasia izango da edo zalantzak egon

daitezke informazioaren fidagarritasunari buruz. Halako kasuetan, beharrezkoa izango da Harreran

jasotako informazioa egiaztatu edo osatzea. Horixe da “ikerketa” lana eta honako helburuak dauzka:

Udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuek Balora

tresnan jasotako irizpideak jarraituko dituzte, arriskua edo

babesik eza eragin dezaketen egoeretarako eta larritasun

maila zehazteko.

Ikerketaren unean haurrari edo nerabeari eragiten dion

egoeraren larritasuna baloratuko da. Informazioa jasoko da

eta egoera horrek agertu denetik izan duen bilakaera

kontuan hartuko. Edonola ere, larritasuna baloratzean pisu

nagusiena (1) gurasoen edo legezko arduradunen

jarreraren ezaugarriak izango dira, bai eta (2) jarrera horrek

haurrarengan edo nerabearengan duen eragina

balorazioaren unean, hau da, azken sei hilabeteetan.

LEHEN GALDERAK

1. Harreran informazio nahikoa eskuratu ez

bada, arriskuko edo babesik gabeko

egoeraren bat dagoen egiaztatzea.

2. Egoeraren larritasuna eta premiazko

babes neurriak hartzeko beharra

baloratzea, eta neurriok hartzea edo,

hala badagokio, proposatzea.

1. Arriskurik edo babes ezik al dago?

2. Zein larritasun dauka?

3. Haurra edo nerabea arriskuan dago?,

premiazko babes neurririk hartu behar

da?

IKERKETAREN

HELBURUAK

� Balora tresnaren irizpideak

erabiltzea arriskua edo

babesik eza dagoen eta zein

larritasun duen zehazteko

� Azken sei hilabeteetan

gertatutakoaren larritasuna

baloratzea

42

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ESKUMENAK

• Udaleko Gizarte Zerbitzuak

• Arrisku egoera posibleen jakinarazpen guztiak ikertzea (larritasun maila edozein izanda ere),

Umeen Zerbitzuak bideratutako jakinarazpenak barne, zantzu garbirik egon ez arren arrisku

larriko egoera posibleak tartean daudenean.

Salbuespena izango dira (1) bakarrik dauden atzerritar adingabeei buruzko jakinarazpenak, (2)

beren haurra adopzioan eman nahi dutela adierazi duten ama haurdunenak, eta (3) familia

barruko sexu abusuaren susmo oinarrituak. Kasu horiek Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuan

artatuko dira.

• Lankidetza ezartzea Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuari dagozkion ikerketa prozesuetan,

udaleko gizarte zerbitzuan ezagutzen diren kasuetan. Lankidetza horretan honakoak egingo

dira:

- Familiari buruzko informazioa eman.

- Umeen Zerbitzuko teknikariek familiarekin edota kasuan dauden beste profesional edo

zerbitzu batzuekin harremana izateko erraztasunak eman.

- Kasu jakin batzuetan beharrezkotzat jotzen bada eta egoerak aukera hori ahalbidetzen

badu, Umeen Zerbitzuko teknikariekin lankidetzan aritu, informazioa zuzenean

jasotzeko.

• Umeen Zerbitzua

• Zuzenean udaleko gizarte zerbitzuez bestelako iturriek Umeen Zerbitzuari egindako

jakinarazpenak ikertzea, arrisku larriko edo babesik gabeko egoera posibleen zantzu

garbiak (ez soilik susmoak) daudenean.

• Udaleko gizarte zerbitzuen jakinarazpenen edo bideratzeen ikerketa egitea, (1) premiazko

babes jarduera bat behar dutela diruditen babesik gabeko egoera posibleei buruz eta, (2)

familia barruko sexu abusuaren susmo oinarrituak dituzten kasuei buruz.

• Udaleko gizarte zerbitzuei dagokien ikerketa prozesuetan lankidetzan aritzea, Umeen

Zerbitzuan babes espedientea irekita eduki duten haur edo nerabeen kasuan. Lankidetza

horretan, familiari buruzko informazioa emango da, eta, beharrezkoa denean, udaleko

gizarte zerbitzuetako teknikariek familiarekin edota kasuan lanean ari diren beste

profesional edo zerbitzu batzuekin duten harremana erraztuko da.

Balora tresnak ezartzen duenari jarraiki, babesik eza

baloratuko da (hau da, ikerketa egingo da) familia barruan

bizi diren haur eta nerabe guztiengan, balorazio hori

horietako bati buruzko jakinarazpenagatik hasi den

gorabehera. Halaxe jokatuko dute, bai udaleko gizarte

zerbitzuek, bai Umeen Zerbitzuak.

Haur edo nerabe zehatz bati buruzko jakinarazpena Umeen

Zerbitzura iritsiko balitz, udaleko gizarte zerbitzuak ez diren

beste erakunde batzuen eskutik, eta jakinarazpen horretako informazioaren arabera arrisku larriko edo

babesik ez posibleko egoeren zantzu garbiak (ez susmoak soilik) baleude, Umeen Zerbitzua arduratuko

litzateke haur edo nerabe zehatz horren gaineko ikerketa, ebaluazioa eta babes jarduera egiteaz,

espedientea ere irekita, eta, gainera, bere esku hartzea gainerako neba-arrebengana ere hedatuko

litzateke, halakorik balego, dagozkien espedienteak hasita eta horietako bakoitzaren ikerketa eta

ondorengo ebaluazioa eginda.

Ikerketan, bai udaleko

gizarte zerbitzuetan, bai

Umeen Zerbitzuan, familia

taldeko haur edo nerabe

guztiak aztertu behar dira

43

Udaleko gizarte zerbitzu batean jasotzen bada, lehenengo, haur edo nerabe baten babes falta

posiblearen kasua, balorazio prozesuak elkarrekin bizi diren neba-arreba taldeko haur edo nerabe

guztiei eragingo die.

BEHARREZKO TALDEAK

Ikerketa gizarte zerbitzuetako taldeek edo talde itunduek egin ahalko dute, egokitzat jotzen denaren

arabera eta zerbitzu bakoitzean dauden baliabideak kontuan hartuta. Hala ere, kasuaren larritasunaren

azken balorazioa eta egin beharreko jardueraren erabakia beti izango dira gizarte zerbitzuetako taldeen

ardura.

Ikerketa prozesuan, edonola ere, zailtasunak daude. Irizpide tekniko solido eta objektibogarriak

edukitzeaz gain, udaleko gizarte zerbitzuetan eta Umeen Zerbitzuan balorazio hau egiteko beharrezko

informazioa bildu eta interpretatzeko baliabide material eta giza bitarteko nahikoak eduki behar dira,

baita bi zerbitzuen arteko koordinazio egokia eta haurrarekin edo nerabearekin eta haren familiarekin

lotuta dauden erkidego zerbitzuen sarearen lankidetza aktiboa ere.

Ikerketa egingo duten taldeek, bai udaleko gizarte zerbitzuetan, bai Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuan,

diziplina anitzekoak izango dira –gutxienez gizarte langileak eta psikologoak egon beharko dira-. Gainera,

haurtzaroaren eta nerabezaroaren babesaren gaineko prestakuntza espezifikoa duten profesionalak izan

beharko dira. Garrantzitsua da, gainera, profesional horiek gaitasunak edukitzea ikerketa prozesuan

zehar egon daitezkeen egoera jakin batzuei aurre egiteko (familiaren erresistentziak, indarkeria

egoerak…). Halaber, heldutasuna, malgutasuna eta enpatia bezalako ezaugarri pertsonalak izan beharko

dituzte.

EPEAK

EPEAK

LEHENTASUNA

HASIERA AMAIERA

2. MAILA:

lehentasunezko

ikerketa

Gehienez bost laneguneko epean,

Harreratik

� Gehienez bi hilabeteko epean,

hasieratik

� Lehen hamar lanegunetan, ikerketa

hasi ondoren, premiazko babes

neurriren bat behar den ala ez

baieztatu beharko da.

o Baiezko kasuan, berehala

bideratu Umeen Zerbitzura,

kasuarekin jarrai dezan.

o Ezezkoa bada, ikerketa

burutu (gehienez bi

hilabeteko epean, hasi

zenetik) 3. MAILA:

Ohiko ikerketa Gehienez hamar laneguneko epean,

Harreratik Gehienez hiru hilabeteko epean,

hasieratik

44

JARRAIBIDE NAGUSIAK

Balora tresnan jasotako oharrak

• Ikerketan haurraren edo nerabearen gurasoek edo legezko arduradunek beren oinarrizko

beharrizan fisiko, emozional, kognitibo eta sozialei ematen dizkieten arreta eta estaldura maila

berrikusi beharko dira (ikus Balora tresnaren

eranskinak). Hau da, kasu guztietan, ikerketa

haurraren edo nerabearen arreta gune zehatz baten

gaineko eraginagatik hasi arren, arduragabekeria

(arduragabekeria beharrizan fisikoetan,

segurtasunean, prestakuntzan eta psikologian) eta

tratu txar emozionala ote dauden aztertu beharko da.

Gainerako tipologiak (adibidez, tratu txar fisikoa, sexu

abusua, eskaletasuna, lan esplotazioa) aztertzekotan,

halakorik dagoela pentsarazten duen adierazle edo

daturen bat egon beharko da. Kontuan hartu behar

da kasu gehienetan babesik ezak arlo desberdinei

eragiten diela eta ez soilik tipologia bati, baizik eta aldi berean batzuei, eta ez nahitaez larritasun

maila berean.

• Ikerketa familian bizi diren haur eta nerabe guztiei aplikatuko zaie, horietako baten gaineko

jakinarazpenagatik hasi arren. Haur eta nerabe bakoitzaren egoera banan-banan baloratuko da;

familia talde berean egoteak edo guraso figuren eskutik tratu edo zaintza bera jaso izanak ez du

esan nahi haurraren edo nerabearen ongizatean eta garapenean eragin berdina izan behar duenik.

Babesik ezaren ondorioa haurrak edo nerabeak

guraso funtzioak hartzen dituzten gurasoen

eskutik jasotzen duten tratuaren edo zaintzaren

araberakoak dira, baina beste faktore batzuek ere

eragina dute: haurraren edo nerabearen egungo

adina eta babesik eza hasi zeneko adina, edo

bestelako babes edo ahulezia faktore batzuk

ematen ote diren.

• Orokorrean, babesik ezaren larritasuna honakoen araberakoa izango da: (a) haurraren edo

nerabearen gurasoen edo legezko arduradunen jarrera, eta, funtsean, (b) jarrera horrek haurraren

edo nerabearen ongizatean, garapenean edo osasunean izan dezakeen eragina. Horren harira,

garrantzitsua da kontuan hartzea gure inguruan gutxi direla kasuak non haur edo nerabe batek

ondorio fisiko nabarmenak jasaten dituen, babesik gabeko egoera baten ondorioz (muturreko

kasuak dira eta adin txikiko haurrei eragiten diete). Gehienetan, haurraren edo nerabearen gaineko

eragin psikologikoa eta haren garapen emozional, sozial edota kognitiboaren gaineko eragina dira

babesik ezaren larritasuna zehaztuko dutenak. Hori dela eta, larritasuna baloratzean funtsezkoa da

familia harremanetako ezaugarri afektiboak eta babesik ezak haurraren edo nerabearen garapen

emozional, sozial eta kognitiboan izan dezaketen eragina kontuan hartzea. Balorazio hori

psikologiako edo psikiatriako profesionalek soilik egin dezakete. Horretarako, beren diziplina

profesionaleko teknikak erabiliko dituzte. Horren barruan sartzen dira, besteak beste, behaketa eta

elkarrizketa, edota tresna estandarizatuak. Beharrezkoa edo egokia denean, gainera, proiekzio

izaeradun probak egin ahalko dira. Tresna estandarizatuak erabiltzen direnean, fidagarritasun eta

baliagarritasun egiaztatua dutenak erabiliko dira, batez ere larritasun altuko kasuak baloratzen

direnean edota gizarte zerbitzuen esku hartzea justifikatzeko erabiliko direnean, haurraren edo

nerabearen gurasoak edo arduradunak aurka egonik.

Horretarako, orokorrean, informazioa jaso behar da, ez soilik haurraren edo nerabearen gurasoen

edo legezko arduradunen jarrerari buruz, baita haurraren edo nerabearen jarrerari buruz ere. Ahal

dela, balorazioa egiten duten profesionalek gutxienez elkarrizketa bat egin beharko dute

haurrarekin edo nerabearekin. Horretarako, beren gurasoen edo legezko arduradunen baimena

Ikerketa burutzeak esan

nahi du haurrak edo

nerabeak zaindu eta

babesteko arlo desberdin

guztiak eta oinarrizko

beharrizanen estaldura

aztertu behar direla

Familia taldeko haur eta

nerabe guztien egoera

ikertzea

45

eduki beharko dute, larritasun oso altuko kasuetan eta “haurraren edo nerabearen interes gorenak”

hala gomendatzen duen kasuetan salbu. Elkarrizketarik egin ezin bada, haurra edo nerabea

ezagutzen duten hirugarren iturri kualifikatuek (adibidez, irakasleek) emandako informazioa

erabiliko da.

• Zuzenean familiako kideengandik jaso daitekeen informazioaz gain, ikerketa beti egongo da

harremanetan arreta ematen dieten osasun eta eskola

arloko profesionalekin, nahiz familian esku hartu duten

beste zerbitzu esanguratsu batzuetako profesionalekin

(adibidez, arreta psikiatratikoko zerbitzuak). Txosten

medikoa edukitzea ezinbestekoa da haurraren edo

nerabearen gaineko kalte fisiko larriak justifikatzeko.

Kalte gogorra adierazten duten zantzuak dituzten haurren edo nerabeen kasuan, beti egingo dute

ebaluazio eta diagnostiko osoa osasunaren eremuko (kaltea fisikoa bada) edo buruko osasunaren

eremuko (kaltea arlo psikologikoetakoa, kognitiboa edo soziala bada) profesionalek.

• Nahasdura psikopatologiko bat, arazo emozionalak edo muga intelektualak sumatzen badira heldu

batengan edo adingabe batengan eta ezin bada (adibidez, pertsona horren kolaborazio faltagatik)

baieztapen balorazio edo diagnostikorik egin, sakontasun nahikoarekin, psikologiako edo

psikiatriako profesionalen eskutik, "susmoak” daudela soilik ondorioztatu ahalko da eta hala jaso

beharko da dagokion txostenean. Gomendagarria den arren, ez da beharrezkoa buruko osasuneko

sare publikoko profesionalen idatzizko txostena edukitzea, egoera horietakoren bat baieztatutzat

jotzeko. Gizarte zerbitzuetan edo zerbitzuentzako lan egiten duten psikologiako profesionalen

balorazioa aski da, betiere beharrezko sakontasunez eta teknika egokiez egiten bada.

• Gurasoek edo legezko arduradunek zailtasunak konpontzeko laguntza eskatzen dutenean,

arazoaren kontzientzia adierazten dutenean edo gizarte zerbitzuetan egindako esku hartze

proposamenarekin lankidetzan aritzeko asmoa dutenean, kontuan hartu beharko da kasuaren

larritasun maila orokorra zehaztu baino lehen,

• Gurasoen edo legezko arduradunen eskutik arazoaren kontzientziarik ez edukitzea edo

kontzientzia urria edukitzea edota esku hartzeko proposamenarekiko lankidetza deuseza edo

urria edukitzea, era berean, kasuaren larritasun maila orokorra areagotzeko elementu izan

daitezke.

• Elementu horiek presente ez badaude eta "arrisku neurtuaren" eta "arrisku larriaren" arteko

mugan dauden adierazleak badaude, kasuak "arrisku larria” duela adierazi ahalko da, betiere

udaleko gizarte zerbitzuetako eta Umeen Zerbitzuko talde teknikoek hala adosten badute. • Babesik eza altua edo oso altua denean, “arrisku larria” edo “babesik eza” daudela pentsa

liteke.

• Arazoaren kontzientzia izateak edota esku hartze proposamenarekin lankidetzan aritzeak ez du

esan nahi larritasun maila larritik neurtura pasa behar denik edo neurtutik arinera.

• Ikerketan saihestu egingo da haurraren, nerabearen eta beren familien intimitatean sartzea,

beharrezkoa ez bada.

• Balorazioa egiteko informazioa osoa, eguneratua eta

nahikoa egiaztatua izan behar da. Ezingo da inola ere

baieztatu edo errefusatu arriskuko edo babesik ezeko

egoera bat dagoela, baldintza horiek betetzen ez dituen

informazioan oinarrituta. Hala ere, kasu batzuetan

ezingo da informazio osoa bildu, esaterako iturri bakarra

eta murritza dagoelako eta ezin delako beste iturri

batzuetara jo, ezin izan delako familiaren helbidera joan

edo ezin izan delako harreman zuzenik izan familiako kideren batekin, ezinbestekoa izanik

Balora tresnako irizpideen

aplikazioa

Informazio osoa,

eguneratua eta nahikoa

egiaztatua

46

informazio jakin batzuk eskuratu edo berresteko. Edo zeharkako informazio iturriak soilik eduki

direlako edota informazioa eman duten profesionalak ez direlako gai honetako adituak eta ezin

delako beharrezkoak diren adituengana jo. Egoera horietan, bada, amaitutzat eman ahalko da

ikerketa eta zaintza eta kontu handia eduki beharko dute beren ondorioetan. Hau da, dagokion

txostenean berariaz adierazi beharko dute "susmoak" direla, edota "informazioa ez dela nahikoa

egiaztatu", “ez dagoela informazio nahikorik” edo "ez dagoela informaziorik".

Beste ohar garrantzitsu batzuk

• Datuak babesteko Legea betetzen dela ziurtatu behar da. Horren arabera, edozein pertsona fisikok

edo juridikok jasotzen dituen datu guztiak egokiak, bidezkoak eta ez gehiegizkoak izan behar dira.

Kasu bakoitzean zein informazio jaso behar den eta espedientera sartu, ikerketa koordinatzen duen

profesionalak erabakiko du, kasuan kasuko ezaugarrien eta egoera partikularren arabera.

• Garrantzitsua da ikerketa egiten duten profesionalen osotasuna eta segurtasuna zaintzea. Horren

harira arriskurik dagoela baloratzen bada (esaterako, gurasoen edo legezko arduradunen erantzun

oldarkorra, gune bereziki gatazkatsu batera sartu beharra), ikerketa koordinatzen duen teknikariak

bere zerbitzuko teknikarien laguntza, edo, beharrezkoa jotzen duenean, Segurtasun Indar eta

Kidegoko agenteen laguntza eskatu ahalko du.

• Gomendagarria da profesionalek beren taldeko kideen eta beren zerbitzuko beste profesional

batzuen konpainia eta babes teknikoa izatea, baldin eta informazioa eskuratzeko prozesuan

zailtasunak egon daitezkeela aurreikusten bada (adibidez, etxe batera joan behar bada eta bertan

pertsona asko egongo bada, zailtasunak egongo badira edo kontsultatuko den pertsonak

erresistentzia handia jarriko badu -heldua edo adingabea- informazioa emateko).

47

JARRAITU BEHARREKO PROZEDURA

Ikerketa faseko prozedura

Ikerketa planifikatzea

Ikerketa planifikatzean, honakoak egin beharko dira:

• Kontsultatuko diren informazio iturriak zehaztu (ikus aurreko atala, Balora

tresnan jasotako adierazleei buruzkoa).

• Kontsulten denbora sekuentzia zehaztu.

• Kontsultatutako iturri bakoitzari eman eta eskatuko zaion informazioa zein

izango den zehaztu.

• Kasuan kasu informazioa biltzeko erabiliko diren metodoak zehaztu (ikus

aurreko atala, Balora tresnan jasotako adierazleei buruzkoa).

• Informazioa non bilduko den zehaztu.

Eskuragarri dagoen informazioa aztertzea

Ikerketaren ardura duten teknikariek Harrera Protokoloan erregistratutako informazioa aztertuko dute.

Une horretan, beharrezkoa izan liteke berriz ere11

harremanetan jartzea jakinarazpena egin zuen

pertsonarekin edo zerbitzuarekin, informazioa osatu edo zalantzak argitzeko. Zerbitzuan kasuaren

espedientea badago, berdin-berdin aztertuko da.

Haurraren edo nerabearen egoera egiaztatzea, lehentasunezko ikerketa kasuetan

Lehentasunezko ikerketa kasuetan (2. lehentasuna), gehienez hamar laneguneko epean egiaztatu

beharko da haurraren edo nerabearen egoera, premiazko babes neurriren bat behar ote den zehazteko.

Informazioa zuzenean edo trebatutako hirugarren pertsonen bidez jasoko da (adibidez, haurrarekin,

nerabearekin edo haren familiarekin harreman zuzena duten profesionalen bidez).

Premiazko egoera bat dela baloratzen bada, “Ikerketaren ondorioak eta ondorengo jarduera” atalean

ezarritako eran jokatuko da.

Kasuari buruzko informazioa jasotzea

Ikerketan zehar beharrezko elkarrizketa eta kontaktu guztiak egingo dira (familiako kide desberdinekin,

profesionalekin edo beste pertsona batzuekin), fase honetako helburuak lortzeko. Hala ere, gogoratu

beharra dago ez dela familiaren egoeraren ebaluazio sakon bat egin behar, baizik eta informazioa bildu

11

Betiere, ez bada Harrera Protokoloan adierazi informazioa eman duen pertsonak berariaz esan duela ez

duela hurrengo faseetan lagundu nahi.

1. Ikerketa planifikatu.

2. Eskuragarri dagoen informazioa aztertu.

3. Haurraren edo nerabearen egoera egiaztatu, lehentasunezko ikerketa

kasuetan.

4. Kasuari buruzko informazioa bildu.

5. Informazioa aztertu eta erregistratu.

48

(1) gurasoen jarrerari buruz, (2) haurrarengan edo nerabearengan dituen edo izan ditzakeen ondorioei

buruz, eta (3) gurasoen edo legezko arduradunen laguntza eskariari, arazoaren kontzientziari eta

aldatzeko motibazioari buruz.

Gizarte Zerbitzuak

Umeen Zerbitzutik edota familiaren bizileku izan diren udalerrietako udaleko gizarte

zerbitzuetatik informazioa jasoko da, baldin eta kasuaren espedientea badago edo haurraren

edo nerabearen babesik ez baieztatutako aurretiazko historia badago. Hala, berariaz aztertuko

ditu egoeraren tipologia eta larritasuna, zein neba-arrebari eragin zion, babesik ezaren

arduradunen identifikazioa edo kasuan garatu ziren esku hartzeak. Era berean, baieztatu ezin

izan ziren babes falta egoeren susmoei buruzko informazioa jasotzea ere garrantzitsua da.

Umeen Zerbitzuak udaletako gizarte zerbitzuetara egiten dituzten txosten eskariak beti idatziz

egingo dira, II. eranskinean jasotako ereduari jarraiki. Bestalde, udaleko gizarte zerbitzuek

igorritako txostenen hasieran beti adierazi beharko da zein eskariri erantzuten dioten. Eskari

horiei erantzun azkarra emateko ahalegina egingo da. Premiazko kasuetan, erantzuna

berehalakoa izan beharko da.

Gurasoak edo legezko arduradunak

Ahal denean, hobe da ikerketan zuzenean kontaktatu diren lehen pertsonak gurasoak edo

legezko arduradunak izatea, harreman horren zergatia eta helburuak argi eta garbi

jakinarazteko, baita berariaz azaltzeko gizarte zerbitzuen legezko betebeharra dela kasuaren

ikerketa egitea, zein informazio duten eta zein prozesu gauzatzen ari diren adierazteko,

zuzenean informazioa eskuratzeko, eta emango diren urratsei buruzko informazioa emateko.

Gurasoekin edo legezko arduradunekin egingo den lehen elkarrizketa kasuan kasuko

ezaugarrien arabera egokiena den tokian egingo da (gizarte zerbitzuak, etxea, eta abar). Hala

ere, oro har gizarte zerbitzuetan egingo dela ezar liteke, premiazko kasuak salbuespen izanik.

Familia nuklearretan bi gurasoak elkarrizketatzeko beharrezko ahalegina egingo da.

Etxea bisitatuko da. Horrek berebiziko garrantzia du arduragabekeria sumatzen den kasuetan.

Gurasoari edo legezko arduradunari baimena eskatuko zaio haurra edo nerabea elkarrizketatzeko,

elkarrizketa hori egin behar dela uste bada (ikus

ondorengo atala, haurraren edo nerabearen

elkarrizketari buruzkoa). Era berean, beste zerbitzu

batzuekin aurreikusi diren kudeaketa eta harremanei

buruzko informazioa emango da eta beren idatzizko

baimena eskatuko da. Horretarako, II. eranskinean

jasotako eredua erabili ahalko da. Edonola ere,

gurasoek edo legezko arduradunek beste zerbitzu

batzuekiko kudeaketei eta kontaktuei ezetza ematea

ez da eragozpen izango horiek gauza daitezen.

Gurasoekin edo legezko arduradunekin hasierako

harremana ezarriko da beti, salbu:

• ezin badira aurkitu, • nahita ez badoaz elkarrizketatara, edo

• arrazoizko zantzuak badaude ikerketaren hasierako informazioak:

- arriskuan jar ditzan haurraren edo nerabearen segurtasuna eta osotasun

fisikoa, edota

- gurasoek edo legezko arduradunek haurra edo nerabea bortxatzea eragin badezake,

berarengana jotzen den unean informazioa ezkuta dezan, edota

- familiak bere ohiko egoitza uztea eragin badezake.

� Gurasoei edo legezko arduradunei

baimena eskatzea, haurrarekin edo

nerabearekin eta beste informazio

iturri batzuekin harremanetan

jartzeko

� Salbuespenak

49

Gurasoak edo legezko arduradunak ez badaude lokalizatzeko moduan edo nahita saihesten

badituzte elkarrizketak, haurrak edo nerabeak babesik gabe egon daitezkeenez, informazioa

batzen jarraituko da, beste iturri batzuen bidez.

Beste informazio iturri esanguratsu batzuk

Halaber, informazioa eskatuko zaie:

1. Babesik gabeko egoeraren lekukoei, halakorik balego. 2. Familiari eta haurraren edo nerabearen egoerari buruzko informazioa eman dezaketen

zerbitzu edo profesionalei: osasun zerbitzuak, eskola, haurtzaindegia, polizia eta abar.

Ikerketan haurrari edo nerabeari arreta ematen dioten osasun eta eskola eremuko

profesionalekin eta familian esku hartzen duten bestelako zerbitzu esanguratsuetako

profesionalekin harremanetan jarri ahalko da (adibidez, arreta psikiatrikoko zerbitzuekin).

Txosten medikoa edukitzea ezinbestekoa da haurraren edo nerabearen gaineko kalte fisiko

larriak justifikatzeko. Iturri profesionalen eskutik informazioa jasotzeko, elkarrizketak egingo dira. Hala ere,

idatzizko txosten osagarriak ere egin ahalko dira, eta, edonola ere, horiek gomendagarriak

edo funtsezkoak izan ahalko dira. Elkarrizketak aurrez aurre edo telefonoz egin daitezke,

kasuaren ezaugarrien eta premiaren arabera. Aurreko atalean adierazi den bezala, behar bezala justifikatutako salbuespen kasuetan izan

ezik, udaleko gizarte zerbitzuetako profesionalek aldez aurretik jakinaraziko dizkiete

gurasoei edo legezko arduradunei beste zerbitzu batzuekin egingo diren kudeaketak eta

harremanak, eta beren idatzizko baimena eskatuko dute. Horretarako, II. eranskinean

jasotako eredua erabil daiteke. Edonola ere, gurasoek edo legezko arduradunek beste

zerbitzu batzuekiko kudeaketei eta kontaktuei ezetza ematea ez da eragozpen izango horiek

gauza daitezen. 3. Familia nukleoko beste kide batzuei, senideei edo familiaren ezagunei, informazio

garrantzitsua eman badezakete.

Haurrari edo nerabeari elkarrizketa egitea, beharrezkoa bada

Bidezkoa bada, haurra edo nerabea ere elkarrizketatuko da. Beharrezkoa izango da, baldin eta:

1. zeharkako iturrien bidez (gurasoak edo legezko arduradunak, beste senide batzuk,

profesionalak, lekukoak eta abar) ezin izan

bada zehaztu babes faltaren balorazioa edo

haren larritasuna, eta 2. haurraren edo nerabearen testigantza

ezinbestekoa bada helburu horretarako.

Egoera hori maiz ematen da familia barruko sexu abusuaren susmoak daudenean, ohikoa izaten

baita berau baieztatzeko lekukotza nagusia edo bakarra haurra edo nerabea izatea. Kasu

horietan, profesional espezializatuek egin beharko dituzte elkarrizketak.

Aurretik adierazi den bezala, gurasoek edo legezko arduradunek jakinarazpenaren berri badute

haurra edo nerabea egoera ezkutatzeko mehatxatu edo behartu dezaketela uste izateko kezka

arrazoitua badago edo beren ohiko etxebizitza utziko dutela pentsatzeko beldur oinarrituak

badaude salbu, gizarte zerbitzuetako teknikariek ez dute elkarrizketarik edo harreman zuzenik

izango haurrekin edo nerabeekin, beren gurasoek edo legezko arduradunek berariazko baimena

eman badute salbu. Horretarako, aski izango da gurasoetako edo legezko arduradunetako

baten ahozko baimena, nahiz eta hobe den idatzizko baimena edukitzea, batez ere zailtasunen

bat egon litekeela aurreikusten denean.

Gurasoen edo legezko arduradunen baimenik gabe haur edo nerabe batengana jotzea

justifikatuta egongo da, soilik bere “interes gorenaren” arabera, hau da, zantzu (1) arrazionalak

Elkarrizketak haurrari edo nerabeari

50

eta (2) nahikoak badaude pentsatzeko bere gurasoek edo legezko arduradunek haurrarengana

edo nerabearengana joko dela jakinez gero, harenaganako ondorio larriak eragin ditzaketela.

Egoera hori guztiz salbuespenekoa izango da eta ezinbestekoa denean soilik emango da,

informazioa ezin delako beste bide batzuetatik eskuratu eta babesik gabeko egoera larri batean

dagoela sumatzen bada.

Informazioa aztertu eta erregistratzea

Jasotako informazioa aztertu egingo da, esku hartze fase honetako galdera garrantzitsuei erantzuteko

asmoz.

Garatutako jarduerak eta jasotako informazioa berariaz arrazoitu eta jasoko dira ikerketaren txostenean

(ikus ondorengo atala), kasuaren espedientean/historian gordetzeko. Halaber, esanguratsuak diren txosten

eta agiri guztiak erantsiko dira.

FAMILIA BARRUKO SEXU ABUSUAREN SUSMOAK

Familia barruko sexu abusuak sumatzen diren kasuetan, udaleko gizarte zerbitzuak Umeen Zerbitzuko

taldeko psikologoarekin harremanetan jarri ahalko dira, orientazioa eskatu edo edozein kontsulta

egiteko kasuaren gainean, beharrezkotzat jotzen badute.

Kontsulta egokitzat jotzen den bezala egin ahalko da (telefonoz, posta elektronikoz, eta abar), eta ez da

beharrezkoa izango idatziz egitea. Kontsulta hori egin izana eta haren emaitza jasota geratu beharko dira

kasuaren espedientean/historian.

Sexu abusuaren susmoak daudenean eta adierazleak ez

badira oso zehatzak edo nahikoa oinarrituak, udaleko

gizarte zerbitzuek informazioaren bilketa prozesua

jarraituko dute, susmoak oinarritzeko datu nahikoak

egon arte. Une horretan, kasua formalki bideratuko da

Umeen Zerbitzura.

JAKINARAZPEN FALTSUAK

Kasu batzuetan ikerketak ez du babesik gabeko egoera egiaztatzen eta jakinarazpena faltsua izan dela

ondorioztatzen du. Familia nuklearreko kide batek egin badu jakinarazpena, familian arazo serioak egon

daitezkeela pentsatu behar da, eta, horiek haurrari edo nerabeari era negatiboan eragiten diote edo

eragin diezaiokete (adibidez, zailtasun garrantzitsuak gurasoen edo legezko arduradunen eta seme-

alaben artean, banaketa edo bereizketa prozesu oso gatazkatsuak, buruko osasun arazoak gurasoetako

edo legezko arduradunetako batengan). Hala, jakinarazitakoaz besteko babesik gabeko egoera bat egon

liteke. Kasu horietan, bada, gizarte zerbitzuek beti baloratu beharko dute zergatik egin den jakinarazpen

faltsua eta familian beste babesik gabeko egoeraren bat edo arazoren bat ote dagoen ikertu, babes

zerbitzuak edo tratamenduak behar ote dituen baloratzeko.

IKERKETAREN ONDORIOAK ETA ONDORENGO JARDUERA

Udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuak Balora tresnan jasotako irizpideak jarraituko dituzte

arriskua edo babesik eza eragin dezaketen egoeretarako, bai eta larritasun maila zehazteko irizpideak

ere.

Aurretik adierazi den bezala, ikerketaren ondorioak ateratzeko informazioa osoa, eguneratua eta

nahikoa egiaztatua izan beharko da. Ezingo da inola ere baieztatu edo errefusatu arrisku edo babesik

ezeko egoera bat dagoela, baldintza horiek betetzen ez dituen informazioan oinarrituta. Hala ere,

batzuetan ezingo da informazio osoa jaso. Egoera horietan, bada, zaintza eta kontu handia eduki

Familia barruko sexu abusuaren

susmoak

51

beharko da ikerketaren ondorioetan. Hau da, dagokion txostenean berariaz adierazi beharko dute

"susmoak" direla, edota "informazioa ez dela nahikoa egiaztatu", “ez dagoela informazio nahikorik” edo

"ez dagoela informaziorik".

Ikerketa prozesu batean edo ondoren premiazko egoera bat baieztatzea

Udaleko gizarte zerbitzuen ikerketa fasean zehar babesik gabeko egoera bat dagoela baieztatzen bada

eta premiazko babes neurriren bat hartu behar bada –hau da, jasotako informazioaren arabera

haurraren edo nerabearen osasuna edota segurtasuna serioski mehatxatuta daude eta ez dago daturik

informazio hori ezesten duenik-, berehala bideratuko da kasua

Umeen Zerbitzura, ikerketa prozesua amaitu ez bada ere. Udaleko

gizarte zerbitzuak eskuragarri egongo dira haurra edo nerabea

babesteko beharrezkoak diren jarduerak berehala egiteko, Umeen

Zerbitzuak kasuaren ardura hartu arte.

Bideratze hori “Premiazko Jarduerei” buruzko kapituluan

deskribatutako prozeduraren bidez egingo da. Umeen Zerbitzuko

zaintzako teknikariarekin telefono bidezko harremana eduki ondoren,

bideratzearen txostena (ikus I. eranskina) bidaliko da, eta, harekin

batera, Harrera Protokoloa eta Ikerketaren Txostena erantsi ahalko

dira, jasotako informazioarekin.

Bi zerbitzuek (udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuak) ondoren adostu beharko dute zein

estrategia jarraituko duten ikerketa prozesua osatzeko. Esan bezala, kasua Umeen Zerbitzuaren

erantzukizuna izango da. Umeen Zerbitzuaren ikerketan familia taldeko haur eta nerabe guztiak sartuko

dira12

.

Ikerketaren emaitzak, premiazkoak ez diren egoeretan

12

“Hainbat neba-arrebadun familia taldeak” hizpide dituen atala.

PREMIAZKO EGOERA

BERRETSI DA

IKERKETAREN ONDORIOAK

ARRISKU LARRIA

EDO BABESIK EZA BERRETSI DA – EZ PREMIAZKO

EGOERA

BANAKAKO ARRETA PLANA BEHAR

DUEN ARRISKU NEURTUA EDO ARRISKU ARINA

BERRETSI DA

BERRETSI GABE,

BAINA SUSMOEK HOR DIRAUTE

Familiak beste babes zerbitzu batzuk behar ditu (udaleko

gizarte zerbitzuenak

edo besteak)

EZ DAGO EZ ARRISKURIK, EZ BABES FALTARIK

Familiak ez du

beste babes zerbitzurik

behar

Udaleko gizarte zerbitzuek ikerketa

prozesuan zehar premiazko babes

neurriren bat behar dela baloratzen

badute, berehala bideratuko dute

kasua Umeen Zerbitzura, eskuragarri

dagoen informazioarekin, ikerketa

burutu ez bada ere

52

Udaleko Gizarte Zerbitzuak

Udaleko gizarte zerbitzuetako ikerketa amaitzean, kasua honela sailkatuko da:

a) Arrisku larria edo babesik eza (premiazko babes neurria behar duten kasuetan): Kasua Umeen

Zerbitzura bideratuko da, “Udaleko Gizarte Zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren artean kasuak

bideratzeari" buruzko atalean deskribatutako prozeduraren arabera. Ez da beharrezkoa

udaleko gizarte zerbitzuek egoera arrisku larrikoa edo babesik gabekoa den zehaztea; hori

Umeen Zerbitzuaren ardura da. Aski da larritasun altuko edota oso altuko babesik eza

adierazten duten datuak ematea.

b) Arrisku neurtua: Udaleko gizarte zerbitzuek jarraituko dute ebaluazio fasearekin.

Arrisku neurtua dagoela egiaztatu ahal izan denean soilik, baina larritasun altuko babesik

gabeko egoeraren susmoak badaude, udaleko gizarte zerbitzuek kasua arretaz zaintzen

jarraituko dute, susmo horiek berretsi arte.

c) Babesik ezaren susmoa (babesik eza adierazten duten zantzu batzuk daude, baina eskuratutako

probak edo ebidentziak ez dira nahikoak hori ondorioztatu edo baieztatzeko):

• Susmoa babes falta neurtua denean, kasuaren jarraipen hurbila egingo da, haurrarekin edo

nerabearekin eta bere familiarekin harremanetan egon diren beste zerbitzu batzuen

laguntzarekin. Banakako Arreta Planaren helburua “Haurraren edo nerabearen eta familiaren

egoeran konpainia, jarraipena edota kontrola egitea" izango dira.

• Babes falta larria edo neurtua egon litekeela

sumatzen bada, baina erkidego zerbitzuen

sareak egindako jarraipena ez bada nahikoa,

kasuarekin esku hartzen jarraituko da, "Esku

hartzearen balorazioa"13

egiteko asmoz,

kasuaren egoeraren eta larritasunaren

araberako baliabiderik egokiena erabiliz,

gehienez sei hilabeteko epean.

Sei hilabete horien ondoren ez bada babesik gabeko egoera baieztatzen, kasuari sailkapen

berria emango zaio, honakoetako bat, hain zuzen ere:

d) Baieztatu gabeko kasua,baina haurrak edo nerabeak edota familiak zailtasunak dituzte eta udaleko

gizarte zerbitzuaren edo beste zerbitzu batzuen esku hartzea behar dute: Ikerketaren emaitzak ez

du ebidentziarik ematen babesik gabeko egoera bat egon dela ziurtatzeko edo sumatzeko.

Beste zerbitzu batzuetara bideratzean, bideratze horren arrazoiak argi eta garbi azalduko dituen

idatzizko txosten bat egin beharko da beti. Txosten horren kopia bat gordeko da kasuaren

espedientean. Idatzizko bideratzearekin batera, zerbitzu hartzaileko arduradun edo profesional

egokiarekin harremanetan jartzeko datuak (telefonoz edo aurrez aurre) emango dira. Harreman

hori eduki dela berariaz jaso beharko da espedientean.

e) Baieztatu gabeko kasua da eta ez da beharrezkoa udaleko gizarte zerbitzuen edo beste zerbitzu

batzuen esku hartzea: Espedientea itxi egingo da.

Foru Aldundiko Umeen Zerbitzua

Umeen Zerbitzuan ikerketa amaitzean, kasua honela sailkatuko da:

a) Babesik gabe

13

Ikus Banakako Arreta Planaren Diseinuari buruzko kapitulua.

Udaleko gizarte zerbitzuen jarduera,

berretsi ezin izan diren arrisku larri

edo babesik gabeko egoeren

susmoak dauden kasuetan

53

b) Arrisku larria a) eta b) kasuetan, Umeen Zerbitzuak kasuaren ebaluazioarekin eta arretarekin jarraituko du,

Esku hartze Eskuliburuan ezarritako prozeduraren arabera.

c) Arrisku neurtua

d) Babesik ezaren susmoa e) Baieztatu gabeko kasua,baina haurrak edo nerabeak edota familiak zailtasunak dituzte eta udaleko

gizarte zerbitzuaren edo beste zerbitzu batzuen esku hartzea behar dute

c), d) eta e) kasuetan, Umeen Zerbitzuak kasua dagokion udaleko gizarte zerbitzura bideratuko

du, hark jarrai dezan esku hartze prozesuarekin, kasu horietarako ezarritakoaren arabera.

Bestalde, e) gisa sailkatu diren kasuetan, udaleko gizarte zerbitzuen esku hartzea edo

jarraipena beharrezkoa ez denean, baizik eta soilik beste erkidego zerbitzu batzuena, Umeen

Zerbitzuak berau zuzenean bideratuko du dagokion zerbitzura, aurreko atalean udaleko gizarte

zerbitzuetarako ezarritako prozedura berari jarraiki. Hala, idatziz jakinarazi beharko die azken

horiei, bai egoera bera, bai ikerketaren ondorioak. f) Baieztatu gabeko kasua da eta ez da beharrezkoa udaleko gizarte zerbitzuen edo beste zerbitzu

batzuen esku hartzea: Idatziz jakinaraziko zaizkie udaleko gizarte zerbitzuei ikerketaren

ondorioak, baldin eta familiak udalerrian bizitzen jarraitzen badu eta, udaleko gizarte

zerbitzuek kasua bideratu badute, edota horiek ikerketa prozesuan lankidetzan badaude.

Umeen Zerbitzuak espedientea itxiko du ondoren.

GURASOEI EDO LEGEZKO ARDURADUNEI IKERKETAREN ONDORIOEI ETA JARRAITU BEHARREKO

JARDUERARI BURUZKO INFORMAZIOA EMATEA

Hala komeni ez den salbuespen kasuetan izan ezik, gizarte

zerbitzuek (bai udalekoek, bai Umeen Zerbitzuak), gurasoei edo

legezko arduradunei eta haurrari edo nerabeari, bidezkoa bada,

jakinaraziko dizkiete ikerketaren ondorioak eta kasuan

aurreikusitako jarduera. Informazio hori ahoz edota idatziz

emango da, kasuan kasu egokiena denaren arabera.

KASUAK UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ARTEAN BIDERATZEA

Prozedura

Udaleko gizarte zerbitzuek arrisku larriko zantzu larriak daudela egiaztatzen dutenean, Umeen

Zerbitzura bideratuko da kasua, bildutako informazioarekin batera, ikerketa amaitu ez denean ere. Kasu

horietan, bideratzearen barruan sartuko dira gizarte langilearen lehenengo balorazioa, haurrak edo

nerabeak jasandako kalte emozionalaren balorazioa (beharrezkoa bada), eta udaleko gizarte zerbitzuen

teknikari arduradunaren oniritzia.

Ez da beharrezkoa udaleko gizarte zerbitzuek egoera arrisku larrikoa edo babesik gabekoa den zehaztea;

hori Umeen Zerbitzuaren ardura da. Aski da larritasun altuko edota oso altuko babesik eza adierazten

duten datuak ematea.

Kasuak udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen

Zerbitzuaren artean bideratzeko, Ikerketa fasearen

ondoren, idatzizko txostena erabiliko da beti (ikus I.

eranskineko eredua). Txostenean zehatz-mehatz

jasoko dira kasuari buruzko informazioa eta

emandako larritasun mailaren justifikazioa (ikerketaren txostenean jasota dago). Bideratzeari buruzko

txostenak Balora tresnaren laburpen orria eta beste iturri batzuetatik jasotako txostenak edo

garrantzitsutzat jotzen diren beste agiri batzuk erantsi ahalko ditu.

Beharrezkotzat jotzen bada, idatzizko bideratzearen aurretik harreman pertsonala eduki ahalko da

(telefono bidez edo aurrez aurre) kasua hartuko duen zerbitzuko arduradunarekin edo

Ikerketaren emaitzei buruzko

informazioa gurasoei edo legezko

arduradunei

Bideratze txostena

54

profesionalarekin. Ahal dela, ondoren bilera bat egingo da eta bideratze txostenean jasotako

informazioa eta balorazioa azaldu eta hedatu ahalko dira, kasuaren baterako azterketa egiteaz gain.

Harreman horiek guztiak kasuaren espedientean erregistratuko dira.

Bideratzeak ez direnean premiazkoak, zerbitzu hartzaileak gehienez bi asteko epean teknikari

erreferente bat izendatuko du eta, epe horren barruan, zerbitzu bideratzaileari jakinaraziko dio

(telefonoz, mezu elektronikoz edo egokitzat jotzen den bitartekoaren bidez) teknikari erreferente gisa

izendatu den pertsona. Halaber, bideratze txostena jaso izana berretsiko du eta gauzatuko diren

jardueren berri emango du.

Udaleko gizarte zerbitzuek Umeen Zerbitzura egindako

premiazko bideratzeetan, “Premiazko egoerei” buruzko

kapituluan jasotako prozedura jarraituko da.

Hainbat neba-arrebek osatutako familia taldeak

• Ikerketa egin ondoren haur edo neraberen bat arrisku larrian edo babesik gabe dagoela

ondorioztatzen bada, Umeen Zerbitzura bideratzean larri gisa izendatutako haur edo nerabearen

txostenez gain, berekin bizi diren gainerako neba-arrebenak ere gehituko dira. Hala, Umeen

Zerbitzuak espedienteak irekiko dizkie udaleko gizarte zerbitzuetan babes faltan (arrisku neurtuan,

larrian edo babesik gabe) sailkatu diren haur edo nerabe guztiei. Arrisku arinean dauden nerabe edo

haurren kasuan, Umeen Zerbitzuan espedienterik ez irekitzeak ez du esan nahi arretarik emango ez

zaienik; aitzitik, beren neba-arrebek jasoko duten

arretak berei ere egingo die on, baina ez zaie babes

espedienterik irekiko, ez daudelako babesik gabe, baizik

eta horretarako arrisku arinean.

• Umeen Zerbitzuak egindako neba-arreben familia

taldeko balorazio prozesuan ondorioztatzen bada arrisku

larrian edo babesik gabe daudenetakoren bat bere familiarengandik bereizi behar dela, itzultzeko

aurreikuspenik gabe, dela familia harrera iraunkorraren bidez, dela adopzio edo egoitza harreraren

bidez, Umeen Zerbitzuak jarraituko du harekin esku hartzen eta arrisku neurtuan dauden neba-

arreben espedienteak itxiko ditu, horiek erreferentziazko udaleko gizarte zerbitzuetara bideratuta.

Hala ere, haur edo neraberen bat familia barruan geratuko balitz, arrisku larrian egonik, Umeen

Zerbitzua arduratuko da esku hartzeaz, ez soilik arrisku larrian edo babesik gabe daudenekin (behin

betiko bereizitako haurra edo nerabea eta etxean geratzen den haurra edo nerabea), baizik eta

arrisku neurtuan dauden gainerako neba-arrebekin ere.

• Orokorrean, neba-arrebaren bat arrisku larrian edo babesik gabe egoteagatik Umeen Zerbitzuaren

zaintzapean dagoen familia batean beste haur bat jaiotzen bada, erakunde horrek bere egoera

baloratu beharko du jaiotzaren ondoren. Guraso figurek beren bizi baldintzak aldatu ez dituztela

egiaztatzen bada eta gurasoen berezko betebeharrei aurre egiteko gaitasunak a priori ezeztatuta

badaude oraindik ere, Umeen Zerbitzua arduratuko da beharrezkoak diren neurriak abian jartzeaz.

Umeen Zerbitzuaren esku hartzea bere familiatik bereizi den haur edo nerabeen kasuan eman

denean, itzultzeko aurreikuspenik gabe eta arrisku larrian dagoen neba-arrebarik gabe, jaio

berriaren egoera, beharrezkoa bada, udaleko gizarte zerbitzuek baloratuko dute.

• Umeen Zerbitzuak neba-arreben familia taldearen gainean egindako balorazio prozesuan

ondorioztatzen bada arrisku larrian edo babesik gabe daudenetakoren bat bere familiarengandik

bereizi behar dela behin-behinean, itzultzeko aurreikuspenarekin, dela familia harrera bidez, dela

egoitza harreraren bidez, Umeen Zerbitzuak jarraituko du umearekin edo nerabearekin esku

hartzen, baita berekin bizi diren eta arrisku larrian edo neurtuan dauden neba-arrebekin ere.

Hala ere, salbuespen kasuetan eta dagokion udaleko gizarte zerbitzuarekin aldez aurretik adostuta,

behin-behinean bere familiatik bereizten den eta arrisku larrian edo babesik gabe dagoen haurra

Erantzun epeak

Neba-arreben talde osoarekin esku

hartzea

55

edo nerabea gurasoek kontrolatu ezin dituzten jarrera arazo larriak edo buruko nahasdurak dituen

nerabea bada eta arrisku neurtuko neba-arrebak baditu, udaleko familia hezitzaileen esku hartzea

izan dutenak, baldin eta kasuko egoera zehatzak aztertuta ondorioztatzen bada ez dela beharrezkoa

guraso figurekin jardutea bereizitako nerabearen arreta bideratzeko eta komenigarria dela udal

hezitzaileek familiarekin jarduten jarraitzea arrisku neurtuko neba-arrebei dagokienez, Umeen

Zerbitzuak zabalik edukiko du arrisku neurtuan dauden neba-arreben babes espedientea, baina udal

hezitzaileengan arreta berezia jarrita.

• Umeen Zerbitzuak beregain hartzen dituen eta familiari eusteko edo familia berriz batzeko esku

hartze plana duten kasuetan, udaleko gizarte zerbitzuek zabalik edukiko dute espedientea eta

kasuaren profesional bat egongo da. Bestalde, Umeen Zerbitzuak espedientea itxiko du, udaleko

gizarte zerbitzuen eskutik kasua bereganatzeko jakinarazpen formala jasotakoan.

Premiazkoak ez diren kasuak: Bideratzearen balorazioa zerbitzu hartzailearen eskutik eta ondorengo

jarduera

Bideratzea jaso duen zerbitzuak –nola udaleko gizarte zerbitzuak, hala Umeen Zerbitzua- gehienez

hilabeteko epean erabaki beharko du ea kasuarekin esku hartzen duen. Hala bada, idatziz jakinarazi

beharko dio zerbitzu bideratzaileari. Kasuari arreta ematea bere eskumenekoa ez dela uste badu,

erabaki hori hartzeko arrazoiak adierazi beharko ditu.

Zerbitzu hartzaileak ondorioztatzen badu kasuari arreta ematea bere eskumena dela, beste hilabete

izango du -eta salbuespen kasuetan bi, betiere erakunde biak ados badaude-, bere esku hartzeari

formalki hasiera emateko. Aldi horretan familiarekiko esku hartzea zerbitzu bideratzailearen

erantzukizuna izango da oraindik ere eta beharrezkoak diren esku

hartze baliabideak mantenduko ditu. Edonola ere, zerbitzu

hartzaileak Banakako Arreta Planaren ebaluazio eta diseinu fasea

osatu beharko ditu, zerbitzu bideratzailearekin koordinatuta,

beharrezkoa bada kasuari arreta hobea emateko, esku hartzea

beregain hartzea erabaki duenetik gehienez hiru hilabeteko epean.

Zerbitzu bideratzaileak eta hartzaileak azkenaren esku hartze epeak adostu dituztenean, zerbitzu

hartzaileak aldaketaren berri emango die gurasoei edo legezko arduradunei. Jakinarazpen hori aurrez

aurre egingo da –baita idatziz ere, bidezkotzat jotzen bada- eta udaleko gizarte zerbitzuetako eta Umeen

Zerbitzuko profesionalen presentzia eduki ahalko du, beharrezkoa irizten bazaio.

Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren artean desadostasunik badago babes gabeko

kasua den edota haren larritasuna zenbaterakoa den ezartzeko

orduan, eta, ondorioz, kasuan hartzeko erantzukizun nagusia zein

zerbitzuk hartu behar duen erabakitzeko orduan, bilera bat egingo

da bi zerbitzuetako talde teknikoen artean, kasuak zehatz-mehatz

aztertzeko eta jarraitu beharreko esku hartzeari buruzko akordio

bat lortzeko. Akordio batera iristeko beharrezkotzat jotzen diren

bilera eta harreman guztiak edukiko dira. Bilera horien aurretik

sareko beste profesional edo pertsona batzuekin bilerak egin

ahalko dira, bi zerbitzuek elkarren artean hala adostu badute.

IKERKETA TXOSTENA

Ikerketan jasotako informazioa eta ondorioak ikerketaren txostenean jasoko dira (ikus I. eranskina).

Txosten hori kasuaren espedientean sartuko da, egindako idatzizko jakinarazpen guztien kopiarekin eta jaso

diren txosten eta agiri guztiekin batera.

Erantzun epeak

Udaleko gizarte zerbitzuen eta

Umeen Zerbitzuaren arteko

desadostasunak konpontzea

56

Ikerketaren txostena

Ikerketaren txostena ikerketa egin den kasu guztietan gauzatuko da, ondorioak zeintzuk izan diren

gorabehera (arriskua edo babesik eza baieztatu nahiz ukatu). Txostenarekin batera, Balora tresnaren

laburpen orria jaso beharko da.

Lehen ere adierazi denez, txostenean berariaz egin behar da haurraren edo nerabearen gurasoek edo

legezko arduradunek haur edo nerabearen oinarrizko beharrizan fisiko, emozional, kognitibo eta sozialei

ematen dioten arreta eta estaldura mailaren azterketa. Txosteneko deskribapen arloan zehaztasun

handiagoz aztertuko dira defizitariotzat jotzen diren eremuak, hau da, kasuan antzeman diren babesik

gabeko tipologiak. Tipologiaren bat aztertu gabe badago, ez dagoelako halakorik dagoela pentsarazteko

adierazle edo daturik, ez da beharrezkoa izango txostenean adieraztea, baina Balora tresnaren laburpen

orrian, ordea, jasota geratu beharko da.

“Ikerketaren ondorioak” atalean kasuan kasu dauden babesik gabeko egoeren tipologiak aztertuko dira.

Ez da beharrezkoa izango ematen ez diren tipologiak aipatzea, esanguratsua denean salbu (esate

baterako, gero baieztatu ez den tipologia jakin baten susmoarekin jakinarazi diren kasuak).

1. Data.

2. Ikerketa egiten duen zerbitzuaren eta teknikari edo taldearen

identifikazio datuak

3. Haurraren edo nerabearen eta haren familiaren nahiz ikerketa

prozesuaren identifikazio datuak.

4. Ikerketa prozesuan kontsultatuko iturriak eta familian haurrek

edo nerabeek jasotako zaintza eta tratu mailari buruz jasotako

informazioa

5. Ikerketaren ondorioak: babesik eza eta larritasuna egiaztatzea

(Balora tresnaren laburpen orria sartzea)

6. Bestelako informazio esanguratsua

7. Aurreikusitako jarduerak

8. Dokumentazio erantsia

9. Sinadurak

57

IV. KAPITULUA

BABESIK GABE GERATZEKO AHULEZIAN ETA

ARRISKU ARINEKO EGOERETAN ESKU

HARTZEA

4.1. Udaleko gizarte zerbitzuen zeregina

4.2. Bigarren mailako prebentzio jarduerak garatzeko

orientazioak

4.3. Banakako Arreta Plana diseinatu eta betearaztea

58

4.1. UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ZEREGINA

Babesik gabe geratzeko ahulezia egoeran eta arrisku arinean dauden haur edo nerabeen arreta

udaleko gizarte zerbitzuen ardura da, erkidegoko zerbitzu sarearekin lankidetzan. Garatu beharreko

esku hartzea prebentziozkoa izango da, bigarren mailako prebentzio programen bidez. Helburua

haurrarengan eta nerabeengan kalte esanguratsuak agertzen ez direla bermatzea da:

1. kalte esanguratsua sor dezaketen faktoreak ezabatuz, murriztuz, kontrolatuz edo gaindituz, eta

2. familian hezkuntza, zaintza, tratu edo harreman mailan dauden jokabide desegokiak zuzenduz.

4.2. BIGARREN MAILAKO PREBENTZIO JARDUERAK GARATZEKO

ORIENTAZIOAK 14

PREBENTZIO ERAGINKORRERAKO BALDINTZAK

• Familia edo haur edo nerabe bat arazo bat garatzeko “arrisku altuan” jartzen duten faktoreen edo

ezaugarrien aukeraketa eta haztapen egokia egitea.

Haurren babesik ezaren fenomenoaren etiologia konplexua eta haren agerpen tasa murritza

kontuan hartuta, ez dago screening edo iragarpenerako tresna guztiz fidagarririk. Hala ere, honako

faktoreak esanguratsuak dira haur edo nerabe bat edo haren familia "arrisku altuan" dagoela

ulertzeko orduan:

• Aitatasun/amatasun nerabea (20 urtetik beherakoa)

• Babesik ezaren edo instituzionalizazioaren historia gurasoen haurtzaroan

• Iraganean beste seme-alaba batzuenganako babesik ezaren historia

• Jarrera oldarkorra edo delituzkoa gurasoengan

• Droga edo alkohol gehiegikeriak gurasoengan

• Buruko gaixotasunak gurasoengan

• Gizarte babes falta • Osasun arazo serioak edo ezintasunak haurrarengan edo nerabearengan

• Gizarte bazterkeria, pobrezia

14

Madrilgo Udalaren argitalpena (2008): Manual de intervención de los Servicios Sociales del

Ayuntamiento de Madrid para la protección de menores. Familiaren, Haurren eta Boluntarioen

Zuzendaritza Nagusia, Madrilgo Udala.

Prebentzio eraginkorrerako baldintzak

Jarduera maila desberdinetan eta familiaren bizitza etapa desberdinei zuzenduta

Baliabide eta zerbitzu anitz eta osagarrien beharrizana

59

• Lehentasunez jaiotza baino lehen edo haurraren lehen hiru urteetan hastea esku hartzeak

Gurasoen eta beren seme-alaben artean, beren bizitzako lehen urteetan, lotura seguru eta

egonkorra garatzeko esku hartzeak jarduerarik eraginkorrenak dira gurasoen eta seme-alaben

arteko etorkizuneko arazoak eta haurren garapenerako arazoak prebenitzeko orduan.

Haurdunaldia, erditzea eta erditze ostea bereiziki egokiak dira prebentzio jarduerarekin hasteko.

• Boluntarioek esku hartzeak egitea, testuinguru normalizatuetan eta sarbide errazeko zerbitzu eta

baliabideekin.

• Esku hartzeak sartzea etxean, taldeko esku hartzeekin edo beste testuinguru batzuetako esku

hartzeekin batera.

• Haurren eta nerabeen eta beren familiaren jarraipen erregularra egitea.

Arrisku altuan dauden familiei jarraipen hurbila egin behar zaie, familia zailtasunak larritzen badira

edo haurrarengan arazo kognitibo, jarrerazko edo emozionalak agertzen badira goiz antzeman ahal

izateko, babesik ezeko egoerak saiheste aldera. Udaleko gizarte zerbitzuek beharrezko zerbitzuak

izan behar dituzte familiei jarraipen hurbila egiten zaiela bermatzeko. Hala, beren zailtasunak goiz

jorratuko dira eta umeen arazoei beharrezko tratamendua ematen zaiela bermatuko da.

GARATU BEHARREKO PROGRAMA EDO ZERBITZU MOTAK

Umeen babesik eza arazo konplexua da eta arrazoi desberdinak izan ditzake. Hori dela eta, udaleko

gizarte zerbitzuek egin behar duten prebentzio lanaren barruan maila desberdinetako jarduerak sartu

behar dira eta familiaren bizitza zikloko etapa desberdinak hartu behar dira kontuan. Prebentzio

programak jaiotza baino lehen hasi beharko lirateke, eta, gurasoentzako eta beren seme-alabentzako

hezkuntza, babes eta terapia zerbitzuekin jarraitu haur hezkuntzan, lehen hezkuntzan eta nerabezaroan

zehar.

Jarraian, haurren babesik gabeko egoerak garatzeko arrisku altuan dauden familien beharrizan eta

ezaugarri ugariei erantzute aldera beharrezkoak liratekeen zerbitzu eta programa guztien deskribapena

egingo dugu.

• Lehenengoz guraso izango direnentzako babes programak

Lehenengoz guraso izango direnentzako eta arrisku altuan daudenentzako programa horien

helburua hartzaileak gurasoen zereginetarako prestatzea da. Programa horietan babesa eman

dakieke jaiotza aurreko eta osteko aldietan, haurtxo baten jaiotzarekin lotutako zailtasunei aurre

egiteko. Osasun arretako sare normalizatutik gara daitezke eta haurren zaintza fisikoarekin eta

arreta medikoarekin, haurren garapenarekin eta guraso eta seme-alaben arteko harremanarekin

lotutako gaiak landu daitezke.

Programarik eraginkorrenetan familia hezitzaileek ere esku hartzen dute (nahiz eta funtzio hori

beste profesional batzuek edo prestakuntza eta ikuskapen egokia duten boluntarioek ere egin

dezaketen), eta erkidego zerbitzuak eta babes profesionalak ematen zaizkie, kasuan kasu

beharrezkoak direnak. Horrelako programetan, familia hezitzaileen esku hartzearen helburuak

honakoak dira:

• Gurasoei jarraibide hezitzaileak eta laguntza pertsonala ematea.

• Familiarentzako babes formaleko eta informaleko sare egokia garatzea.

• Familiak beste erkidego zerbitzu batzuk eskuratzeko aukera duela sustatzea. • Haurrak jasotako zaintza maila ikuskatzea.

60

• Familia bitartekaritza eta aholkularitzako zerbitzuak

Programa hauen helburua jarduera labur hezitzaile eta bitartekarien bidez gurasoen eta seme-

alaben arteko arazoak arin jorratzea da, egoera horiek ez daitezen larriagotu edo etorkizunean

haurren babesik gabeko egoerak ager ez daitezen. Orokorrean, horrelako esku hartzeak familiaren

etxetik kanpo egiten dira, baina kasu batzuetan etxean bertan egitea komeni da.

• Guraso eskolak

Guraso eskolen helburu nagusiak honako hauek dira:

• gurasoei jakinaraztea zeintzuk diren haurren eta nerabeen oinarrizko beharrizanak, beren

eboluzio etaparen arabera, • guraso zeregina era egokian betetzeko ezagutzak eta gaitasunak ematea,

• estres egoerei aurre egiten irakastea, eta

• gurasoen arteko babes sareen garapena bultzatzea.

Horrelako zerbitzuak erkidego jakin bateko guraso taldeei edo arrisku altuan dauden familiei

zuzendu behar zaizkie berariaz.

• Gurasoen eta seme-alaben aisialdirako programak eta belaunaldien arteko programak

Programa horien helburu nagusiak gurasoen eta seme alaben, eta aitona-amonen, gurasoen eta

seme-alaben artean harreman positiboko espazioak sustatzea da. “Arrisku altuko” egoeretan

dauden familien kasuan, garrantzitsua da familiaren harremanak hobetzeko erabil daitezkeela, (a)

familiako pertsona helduen eta haur eta nerabeen artean elkarrekintza aukera positiboak sustatuz,

(b) haurrak jasotako estimulazio maila igoz, eta (c) aitona-amonek haurren zaintza eta

hazkuntzarako erreferentzia eta lotura figura gisa eta babes iturri gisa duten zeregina indartuz.

• Gurasoentzako babes eta auto-laguntza taldeak

Babes eta auto-laguntza taldeak ere baliabide erabilgarriak dira arrisku altuan dauden gurasoentzat.

Helburuak honakoak dira:

• gurasoei laguntza ematea era egokian egokitu daitezen beren zeregin, arazo edo aldaketa

berrietara, guraso zereginarekin edo beste egoera batzuekin lotuta,

• beren babes sare soziala areagotzen laguntzea,

• beren auto-estima hobetzea, eta • haurren garapenari eta hazkuntzari buruzko ezagutzak areagotzea.

• Haurtzaindegi zerbitzuak, eguneko zentroak eta haurren arreta zerbitzuak eskolaz kanpoko

ordutegian

Zerbitzu horien helburua gurasoei beren seme-alaben zaintzan laguntzea da, dela era erregularrean,

dela kasu jakin batzuetan. Erabilgarriak dira ez soilik gurasoak lanean dituzten familientzat, baizik

eta baita etxetik kanpo lan egiten ez duten baina beren seme-alabak zaintzeak estres maila altua

eragiten dien kasuetan.

Zerbitzu horri esker, harremanak izateko gaitasuna, garapen kognitiboa eta abar jorratu daitezke

haurrekin.

• Familia eta lana uztartzeko programak

61

• Gizarte gaitasunak ikasteko eta indarkeria prebenitzeko programak haur eta nerabeentzat

Programa hauen helburuak honakoak dira:

• haurrei eta nerabeei gaitasun eta ezagutza jakin batzuk ematea, beren garapen pertsonala eta

soziala indartzeko eta beste pertsona batzuekin harreman egokiak izateko, eta, hala,

etorkizunean izango duten guraso zereginerako prestatzeko, eta

• abusu posible batez babesteko gaitasunak ematea.

Programa horiek testuinguru askotan gara daitezke, eskolan bertan ere. Era berean, ludoteketan

edo topaketa guneetan ere sar daitezke. Nerabeei zuzendutako programetan arreta berezia jarri

behar da sexu hezkuntzan, nahi ez diren haurdunaldien prebentzioan edota

aitatasunean/amatasunean.

• Enplegua babesteko eta gizarteratzeko eta laneratzeko programak gazteentzat

Programa horien hartzaileak laneratzeko prestakuntza akademiko edo profesional nahikoa eskuratu

ez duten edo enplegu erregulatu bat eskuratzeko motibazio nahikoa ez duten gazteak dira. Izan ere,

lana faktore erabakigarria da egokitzeko arazoak izateko arrisku altuan geratzeko orduan. Programa

horien helburuak gazte horien trebakuntza profesionala eta enplegu arautua eskuratzeko babesa

ematea dira.

• Krisi egoerei arreta emateko zerbitzuak

Tentsio handiko edo krisiko egoeretan babesik ez izateak nabarmen areagotu dezake familia ahul

batean babesik eza agertzeko arriskua. Krisi egoerei arreta emateko programek etengabe eman

behar dituzte babes zerbitzuak (24 orduz, urteko 365 egunetan). Zerbitzu horien barruan sartzen

dira telefono bidezko arreta eta aholkularitza pertsonala, telefonoz edo aurrez aurre eman ahalko

dena.

Zerbitzu horiek esku hartze biziak ematen dituzte epe laburrerako, eta, beraz, beste arreta zerbitzu

batzuetan jarraitu behar da epe luzeagoetarako.

• Lehen Mailako Arreta Zerbitzuen beste zerbitzu eta laguntza batzuk

Kasu askotan, haurraren edo nerabearen edota haren familiaren arrisku altuko egoera lan edo

ekonomia arazoekin lotuta dago. Arazo horiek berez ez dute arrisku altuko egoerarik sortzen, baina

bide horretan lagun dezakete, beste zailtasun edo arazo batzuekin lotuta badaude. Hori dela eta,

diru laguntzak, enplegua babesteko edo gizarteratze eta laneratzeko gurasoentzako programak,

etxebizitza eskuratzeko laguntzak edo etxez etxeko laguntza baliabide osagarri garrantzitsuak dira

esku hartze prebentiborako.

• Sentsibilizazioa eta prestakuntza erkidegoari

Lehen Mailako Arreta Zerbitzuek (gizarte zerbitzuak, osasun zerbitzuak, hezkuntza, polizia eta abar)

prebentzioan berebiziko garrantzia duten arren, ez dira arlo horretan ardura duten agente bakarrak.

Biztanleriak, orokorrean, ezagutu eta bete beharreko erantzukizuna dauka. Prebentzio programen

eta zerbitzuen eraginkortasuna areagotu egin daiteke gizarte osoa inplikatzen bada. Hori dela eta,

udaleko gizarte zerbitzuek biztanleriarentzako sentsibilizazio kanpaina etengabeak garatu behar

dituzte, hiritarrek arazoaren larritasunari eta handitasunari buruzko kontzientzia har dezaten eta

prebentzioak eta antzemate goiztiarrek izan dezaketen garrantziaren berri izan dezaten.

4.3. BANAKAKO ARRETA PLANAREN DISEINUA ETA BETEARAZPENA

62

Babesik gabe geratzeko ahuleziaren eta arrisku arinaren kasuan, beharrezkoa bada, udaleko gizarte

zerbitzuek Banakako Arreta Plana diseinatuko dute, honako informazio hau jasota:

Babesik gabe geratzeko ahulezi eta arrisku arin

kasuetarako Banakako Arreta Plana

Banakako Arreta Plana eta haren berrikuspenak diseinatzean, taldean aritu beharko da beti eta

gutxienez bi pertsona egongo dira lanean: udaleko gizarte zerbitzuko kasuaren erreferentea den

profesionala batetik, eta zerbitzuko beste profesional bat, bestetik.

Kasu batzuetan, esku hartzean kasuaren jarraipena egingo da eta, horretarako, profesional

erreferenteak familiarekin edota beste zerbitzuekin harreman zuzenak ezarriko ditu, udaleko gizarte

zerbitzuetako esku hartze baliabide zehatzik erabili gabe. Jarraipen hori egiteko mekanismoak Banakako

Arreta Planean jasota geratu beharko dira.

Plana gehienez sei hilero berrikusiko da, sei urtetik gorako haurrak tartean direnean, eta gehienez lau

hilero, haur gazteagoak tartean daudenean. Dagokion Berrikuspen Protokoloa beteko da eta kasuaren

espedientean/historian jasoko da, bildu den gainerako dokumentazio esanguratsu guztiarekin batera.

Babesik gabe geratzeko ahulezi eta arrisku arin

kasuetarako Banakako Arreta Planaren berrikuspena

1. Haurraren edo nerabearen eta familiaren identifikazio datuak

2. Kasuan gauzatutako jarduerak

3. Esku hartzearen arrazoiak

4. Haurraren edo nerabearen eta familiaren prestutasuna, esku

hartze proposamenaren aurrean

5. Esku hartzearen helburuak

6. Erabili beharreko baliabideak (udaleko gizarte zerbitzuenak edo

kanpokoak)

7. Plana diseinatzen parte hartuko duen taldea

8. Planaren betearazpena koordinatzeko profesional arduraduna

9. Planaren diseinuaren data eta berau berrikusteko aurreikusitako

data

1. Data

2. Kasuan gauzatutako jarduerak

3. Informazio esanguratsu berria

4. Kasuaren bilakaera eta aurreikusitako helburuen lorpen maila

5. Aurreikusitako helburuak eta erabili beharreko baliabideak

(udaleko gizarte zerbitzuenak eta kanpokoak)

6. Plana berrikusten parte hartuko duen taldea

7. Planaren betearazpena koordinatuko duen profesional arduraduna

8. Berrikuspen berrirako aurreikusitako data

63

V. KAPITULUA

BABESIK GABEKO EGOERETAN ESKU

HARTZEA (ARRISKU NEURTUA, ARRISKU

LARRIA ETA BABESIK EZA)

5.1. Esku hartze prozesuaren ikuspegi orokorra

5.2. Hasierako ebaluazioa

5.3. Banakako Arreta Planaren diseinua

5.4. Banakako Arreta Planaren betearazpena

64

5.1. ESKU HARTZE PROZESUAREN IKUSPEGI OROKORRA

65

ARRISKUKO ETA BABESIK GABEKO EGOERETAN ESKU HARTZEKO PROZEDURA

66

OINARRIZKO GIZARTE ZERBITZUAK (jakinarazpenak jasotzeko ohiko bide nagusia;

sarritan bertan antzematen dira kasuak)

ARRISKUAN EDO BABESIK GABE EGON DAITEZKEEN HAUR EDO NERABEEN GAINEKO JAKINARAZPENAK Partikularrek edo zerbitzuek eginak (ikastetxeak, osasun zentroak, polizia, epaitegiak, Fiskaltza, etab.)

UMEEN ZERBITZUA (jakinarazpen jakin batzuen harrera)

KASUAREN LEHEN BALORAZIOA: ARRISKUA EDO BABESIK EZA ETA JARDUTEKO PREMIA MAILA ZEHAZTEA

Ez dago ez arriskurik, ez babes

faltarik

Arriskua egon daiteke (arina, neurtua

edo larria)

Arrisku larriko adierazle garbiak daude

Babesik eza dagoela eta premiaz jardun behar dela dirudi edo argi

dago

Udaleko Gizarte Zerbitzuen ikerketa (beharrezkoa bada, informazioa osatu)

Umeen Zerbitzuaren ikerketa (beharrezkoa bada, informazioa osatu)

Umeen Zerbitzuaren ikerketa (beharrezkoa bada, informazioa

osatu)

EGOERAREN LARRITASUNA ZEHAZTU

Ez arriskurik, ez babes

faltarik

Berretsi gabe, baina susmoak daude Arrisku arina edo neurtua Arrisku larria edo babesik eza

Familiaren beharrizanen araberako jarduera: � Espedientea ixtea � Beste zerbitzu batzuetara

bideratzea � Udaleko gizarte zerbitzuen

jarraipena

Udaleko gizarte zerbitzuen jarraipena. Ondorengo

jarduera, susmoak berretsi edo ezetsi izanaren arabera.

Udaleko gizarte zerbitzuen esku hartzea:

� Kasua ebaluatu eta orientatzea � Banakako Arreta Plana diseinatzea � Plana betearaztea � Umeen Zerbitzura bideratzea,

arrisku larria edo babesik eza antzematen bada

� Espedientea ixtea

Umeen Zerbitzuaren esku hartzea: � Kasua ebaluatu eta orientatzea � Babesik gabeko egoeretan, ohiko edo premiazko jarduera

abiaraztea, kasuaren arabera (3/2005 Legeko 58 eta 59. art.)

� Banakako Arreta Plana diseinatzea � Plana betearaztea � Udaleko gizarte zerbitzura bideratzea, larritasun maila

murrizten bada eta familiak udaleko gizarte zerbitzuen esku hartzea eskatzen badu

� Espedientea ixtea

67

ERABAKIAK HARTZEKO UNEAK

1. HARRERA a. Egoera honi arreta ematea gizarte zerbitzuen eskumena da edo izan daiteke? b. Arriskuko edo babesik gabeko egoera bat izan daiteke? c. Erantzuna baiezkoa bada, zein zerbitzuren (udaleko gizarte zerbitzuak edo Umeen

Zerbitzua) ardura da jakinarazpen horri hasierako arreta ematea?

d. Zein premia mailan jardun behar da?

2. IKERKETA a. Arriskurik edo babes gabeziarik al dago? b. Haurra edo nerabea arriskuan dago edo egon liteke?

Premiazko babes jarduera bat beharrezkoa da edo izan liteke?

3. EBALUAZIOA a. Lotutako arrazoiak edo faktoreak? b. Baliabide propioak familian, adingabeko pertsona,

ingurua? c. Babes eta tratamendu beharrizanak? d. Pronostikoa?

4. BANAKAKO ARRETA PLANAREN DISEINUA a. Jorratu behar diren arazoak? Helburuak? b. Ordena? c. Baliabideak? d. Epeak?

5. PLANA ABIARAZTEA

Esku hartzea koordinatuko duten zerbitzuaren eta profesionalen zehaztapena

6. PLANA ETENGABE BERREBALUATZEA

Gehienez sei hilero a. Zenbateraino lortu diren helburuak b. Haurraren edo nerabearen egoera c. Planean egin beharreko aldaketak

7. ESKU HARTZEAREN AMAIERA ETA

ESPEDIENTEAREN ITXIERA Hala badagokio, beste zerbitzu batzuetara bideratzea

Ez dago arriskurik edo babes faltarik

Beste zerbitzu batera bideratzea, hala

badagokio

Arriskuko edo babesik gabeko egoera da edo

izan liteke

Ez arriskurik, ez babes faltarik, baina etorkizunean

arriskua ager liteke Prebentzio ekintza udaleko

gizarte zerbitzuetan

� Udaleko gizarte zerbitzuek edo Umeen Zerbitzuak beteko ditu zeregin horiek, haurraren edo nerabearen egoeraren larritasunaren arabera.

� Larritasun aldaketek

zehaztuko dute kasua udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren artean bideratu behar den, eta, beraz, zeregin horiek bete behar dituen zerbitzuko arduraduna aldatu behar ote den.

68

5.2. HASIERAKO EBALUAZIOA

HELBURUAK

Ebaluazioa babesik eza baieztatu den kasuetan soilik egingo da. Haurrarekin edo nerabearekin eta

haren familiarekin banakako esku hartze plana diseinatzeko oinarria eta aurretiazko fasea da hasierako

ebaluazioa. Familiaren historiari eta egungo egoerari buruzko informazioa sakon bilatu behar da, honako

helburu hauekin:

1. Babesik ezaren jatorriarekin eta mantentzearekin lotuta egon daitezken faktore indibidual, familiar

eta sozialak identifikatzea.

2. Familiaren funtzionamenduko alderdi positiboak identifikatzea.

3. Babesik ezak haurraren edo nerabearen garapen fisikoan, kognitiboan, emozionalean edota

sozialean izan dituen ondorioak baloratzea.

4. Haurraren edo nerabearen eta haren familiaren tratamendu eta babes beharrak zein diren

zehaztea.

5. Guraso gaikuntzarako pronostikoa zehaztea.

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ESKUMENAK

• Udaleko Gizarte Zerbitzuak

• Arrisku neurtuko kasuak ebaluatzea.

• Umeen Zerbitzuari dagozkion ebaluazio prozesuetan lankidetzan aritzea, batez ere udaleko

gizarte zerbitzuetan ezagutzen diren kasuak direnean. Lankidetza horretan honakoak egingo

dira: - Familiari buruzko informazioa eman.

- Umeen Zerbitzuko teknikariek familiarekin edota kasuan dauden beste profesional edo

zerbitzu batzuekin harremana izateko erraztasunak eman.

- Kasu jakin batzuetan beharrezkotzat jotzen bada eta egoerak aukera hori ahalbidetzen

badu, Umeen Zerbitzuko teknikariekin lankidetzan aritu, informazioa zuzenean jasotzeko.

• Foru Aldundiko Umeen Zerbitzua

• Arrisku larriko eta babesik gabeko kasuak ebaluatu.

• Aholkularitza eman udaleko gizarte zerbitzuei, horiek hala eskatzen dutenean, zailtasun

bereziko ebaluazioak egiteko orduan.

• Udaleko gizarte zerbitzuei dagokien ebaluazio prozesuetan lankidetzan aritu, Umeen

Zerbitzuan babes espedientea irekita eduki duten haur edo nerabeen kasuan. Lankidetza

horretan, familiari buruzko informazioa emango da, eta, beharrezkoa denean, udaleko

gizarte zerbitzuetako teknikariek familiarekin edota kasuan lanean ari diren beste

profesional edo zerbitzu batzuekin duten harremana erraztuko da.

Haur edo nerabe bat arrisku larrian edo babesik gabe dagoenean,

Umeen Zerbitzua arduratuko da ez soilik haur edo nerabe horren

ebaluazioa egiteaz, baizik eta baita berekin bizi diren gainerako neba-

arrebena ere.

Ebaluazioan, bai udaleko

gizarte zerbitzuetan, bai

Umeen Zerbitzuan, familia

taldeko haur edo nerabe

guztiak sartu behar dira

69

BEHARREZKO TALDEAK

Ikerketa bezala, hasierako ebaluazioa gizarte zerbitzuetako taldeek edo talde itunduek egin ahalko dute,

egokitzat jotzen denaren arabera eta zerbitzu bakoitzean dauden baliabideak kontuan hartuta. Hala ere,

kasuaren azken balorazioa eta egin beharreko jardueraren erabakia beti izango dira gizarte

zerbitzuetako taldeen ardura.

Ebaluazio prozesua burutzeko, bai udaleko gizarte zerbitzuetan, bai Umeen Zerbitzuan, giza baliabide

eta bitarteko material nahikoak eduki behar dira, baita bi zerbitzuen arteko koordinazio egokia eta

haurrarekin eta haren familiarekin harremanetan dauden erkidego zerbitzuen sarearen lankidetza

aktiboa ere.

Udaleko gizarte zerbitzuen nahiz Umeen Zerbitzuaren ebaluazioa beti egingo da taldean. Talde horiek

diziplina anitzekoak izango dira (gutxienez gizarte langileak eta psikologoak egongo dira) eta haurren eta

nerabeen babeseko prestakuntza espezifikoa duten profesionalek eratuko dituzte. Gizarte Zerbitzuetako

beste profesional batzuk ere egongo dira, batez ere gizarte hezitzaileak, beraien parte hartzea

beharrezkoa denean.

EPEAK

Ebaluazioa hilabeteko epean egin beharko da, ikerketa amaitu

ondoren.

Salbuespen kasuetan, epe hori luzatu egin ahalko da (ikus "Banakako

Arreta Planaren diseinuari” buruzko kapitulua, “Esku hartzearen

baloraziora” bideratutako kasuetan).

JARRAIBIDE NAGUSIAK

• Hasierako ebaluazioan informazio osoa, eguneratua eta egiaztatua jaso behar da:

o Informazioa osoa izateak esan nahi du familiaren iraganeko eta egungo

funtzionamenduari buruzko informazioa eskuratzen dela, (1) maila indibidualean, (2)

familia mailan eta (3) gizarte mailan.

o Eguneratuta egoteak esan nahi du familiaren ebaluazioaren une bereko egoerari buruzko

informazioa erantsi dela.

o Kontrastatuta egoteak esan nahi du iturri desberdinak daudela, elkarren artean loturarik

ez dutenak eta informazioa egiazkoa eta fidagarria dela berresten dutenak.

• Datuak babesteko Legea betetzen dela ziurtatu behar da. Horren arabera, edozein pertsona fisikok

edo juridikok jasotzen dituen datu guztiak egokiak, bidezkoak eta ez gehiegizkoak izan behar dira.

Kasu bakoitzean zein informazio jaso behar den eta espedientera sartu, ebaluazioa koordinatzen

duen profesionalak edo taldeak erabakiko du, kasuan kasuko ezaugarrien eta egoera partikularren

arabera.

• Kontuan hartu behar da nahiz eta fase honen helburua “oinarrizko ebaluazioa” egitea den,

familiarekin izan den lehen harremanetik profesionalek beren esku hartzeak aldaketarantz orientatu

ahal eta behar dituztela. Garrantzitsua da hasiera-hasieratik saiatzea gurasoak edo legezko

arduradunak ebaluazioan inplikatzen. Inplikazio hori sustatu dezaketen estrategietako batzuk

honakoak dira:

Erantzun epeak

70

o Ebaluazioaren helburuekiko eta profesionalak eskuratu behar duen informazioarekiko

zintzoak eta argiak izatea.

o Objektiboak izatea eta ahozko hizkuntzaren eta ez ahozko hizkuntzaren bidez erakustea

profesionala inpartziala dela, entzuteko prest dagoela eta ez duela “epaituko”.

o Profesionala epaitzera edo salatzera joan ez dela azaltzea; zerbait zergatik pasa den eta

laguntzeko zer egin daitekeen jakitea besterik ez duela nahi.

o “Entzute aktiboko” postura edukitzea (a) esaten denari, (b) esaten ez denari eta (c) esateko

moduari buruz.

o Gurasoei edo legezko arduradunei esaten dutenari buruzko feedbacka ematea baina

epairik eman gabe (axolagabetasuna saihestuz). Beren zailtasun eta arazoekiko enpatia,

interesa eta kezka erakustea. o Gurasoei edo legezko arduradunei aukera ematea beren beldurrak eta sentimendu

negatiboak adierazteko (baina irainak eta forma txarrak mugatuz) eta horiek aitortzea.

o Beren gaitasunak eta alderdi positiboak etengabe indartzea.

o Atsegina izatea.

o Jarrerak kalifikatzea, ez pertsonak. Pertsona onartzea, ez tratu txarra edo arduragabekeria

eragin duen jarrera. o Gurasoek edo legezko arduradunek beren lehentasunezko beharrizan edo arazo gisa

identifikatzen duten hori arretaz zaintzea.

o Gurasoei edo legezko arduradunei proposamenak egin edo ekimenak erakustea, lagun

dakiekeela ikus dezaten.

o Arazoak ebazteko duten gaitasuna aitortzen laguntzea.

o Orain eta hemen gurasoek edo legezko arduradunek dituzten beharrizan eta lehentasunak

aztertzea.

o Bete ezin diren promesak egitea saihestea.

o Gurasoen edo legezko arduradunen jarrerak profesionalarengan eragin ditzakeen

sentimendu negatiboak edo defentsa erreakzioak kontrolatzea.

• Ebaluazioan informazioa bilduko da ez soilik familiaren zailtasunei buruz, baizik eta baita beren

“indar guneei” edo alderdi positiboei buruz ere.

• Familia harremanen osagai afektiboak eta babesik ezak haurraren edo nerabearen garapen

emozional, sozial eta kognitiboan duten edo izan dezaketen eragina baloratzean, nahitaez parte

hartu behar dute psikologiako edo psikiatriako profesionalek. Horretarako, beren diziplina

profesionaleko teknikak erabiliko dituzte. Horren barruan sartzen dira, besteak beste, behaketa eta

elkarrizketa, edota tresna estandarizatuak. Beharrezkoa edo egokia denean, gainera, proiekzio

izaeradun probak egin ahalko dira. Tresna estandarizatuak erabiltzen direnean, fidagarritasun eta

baliagarritasun egiaztatua dutenak erabiliko dira, batez ere larritasun altuko kasuak baloratzen

direnean edota gizarte zerbitzuen esku hartzea justifikatzeko erabiliko direnean, haurraren edo

nerabearen gurasoak edo haren tutoretzaz edo zaintzaz arduratzen diren pertsonak aurka egonik.

Baldintza horiek betetzen ez dituzten probak erabiltzen badira, inoiz ez dira erabiliko balorazio edo

diagnostikorako irizpide bakar gisa eta emaitzak kontu handiz interpretatuko dira.

• Gurasoak edo legezko arduradunak ebaluazioaren aurka egon daitezkeela aurreikusten bada, eta

ebaluazioa onar dezaten, benetako helburuak eta arrazoiak "erreformulatzeko" tentazioa eduki liteke

(adibidez, gurasoei edo legezko arduradunei proposatzea beren etxean eskolaz kanpoko babes figura

bat sartzea haur edo nerabeentzat, benetan nahi dena profesional horrek familiaren etxean gertatzen

dena ikusi eta aztertzea denean). Ez da komeni halako estrategiak erabiltzerik. Nahiz eta epe laburrean

emaitza egokiak eman ditzakeen, ondoren oso zaila da horiei buelta ematea eta pertsona batzuek

gizarte zerbitzuekiko duten konfiantza falta areagotu dezakete. Garrantzitsua da gogoratzea laguntza

harreman bat eraikitzean zintzotasuna, irmotasuna eta argitasuna izan behar direla oinarri bakarrak.

JARRAITU BEHARREKO PROZEDURA

71

Ebaluazio faseko prozedura

Garatu beharreko lana planifikatzea

Hasierako ebaluazioa planifikatzean, honakoak egin beharko dira:

• Espedientean bildutako informazioa aztertu.

• Bildu beharreko informazioa zein den zehaztu.

• Informazio iturriak eta horietarako jotzeko ordena aukeratu.

• Iturri bakoitzetik zein informazio bilduko den zehaztu.

• Informazioa biltzeko metodoak aukeratu (nor eta nola).

Informazioa biltzea

Hasierako ebaluazioan helburuak lortzeko garrantzitsua den informazio oro jasoko da. Garrantzitsua da

argi eta garbi adieraztea informazio horren zein zati jaso den aurreko faseetan (harrera, ikerketa), eta,

beraz, ez den berriro jaso behar. Era berean, ez da beti informazio guztia jaso beharko; alderdien

zehaztasun maila alderdi horiek kasuan kasu duten garrantziaren arabera zehaztuko da.

• Jaso beharreko informazioa:

• Familiaren egitura eta osaera: Familiako helduak eta haur edo nerabeak identifikatzeko

datuak. • Kasuaren historia gizarte zerbitzuetan.

• Egoera sozioekonomikoa: Familiaren bizileku den auzoaren/inguruaren ezaugarriak.

Etxebizitzaren ezaugarriak. Familiako kideen egoera ekonomikoa eta lan egoera.

• Familiako gurasoen edo figura helduen egoera: Historia pertsonala eta aurrekari familiarrak.

Hezkuntza/kultura maila, osasun fisikoa, funtzionamendu psikologikoa eta egoera emozionala.

Gizarte harremanak.

• Haurraren edo nerabearen egoera: Osasun fisikoa. Eskola eremua eta egoera

kognitiboa. Egoera emozionala eta jarrera ezaugarriak. Gizarte harremanak.

• Familia harremanak: Bikote harremana edo harremanak. Gurasoen eta seme-alaben arteko

harremanak. Haurrideen arteko harremanak. Familia zabalarekiko egungo harremanak (bai

gurasoena, bai haur edo nerabeena). • Familiarentzako babes iturri eskuragarriak.

• Kontsultatu beharreko informazio iturriak eta informazioa biltzeko metodoak:

Informazioa biltzeko beharrezkotzat jotzen diren elkarrizketak egingo dira (gutxienez bi edo hiru)

guraso edo legezko arduradunekin eta haur edo nerabearekin (gutxienez bat).

1. Garatu beharreko lana planifikatu.

2. Informazioa bildu.

3. Hasierako plana etengabe berrebaluatu.

4. Jasotako informazioa baloratu.

5. Hasierako ebaluazioko ondorioak eta proposamenak gurasoekin edo

legezko arduradunekin egiaztatu.

6. Ebaluazio txostena idatzi.

72

Ikerketan bezala, gurasoen edo legezko arduradunen aurretiazko baimena eskatuko da

haurrarengana edo nerabearengana jotzeko (ikus ikerketaren kapitulua).

Gurasoei edo legezko arduradunei berariaz jakinaraziko

zaie zein informazio iturri kontsultatu nahi diren

(familia zabaleko kideak, ikastetxea, familiako medikua,

pediatra, buruko osasun zentroa edo familiarekin

harremanetan dauden beste profesional edo zerbitzu

batzuk) eta horiengana jotzeko baimena eskatuko zaie

(ikus ikerketaren kapitulua, baimen eskaera honi

dagokionez).

Salbuespen kasuetan izan ezik, haurrekin edo

nerabeekin edota beste informazio iturri batzuekin

elkarrizketak edo harremana izateko, gurasoen edo

legezko arduradunen baimen eduki beharko da.

Elkarrizketaz eta zuzeneko behaketaz gain, beharrezkotzat jotzen denean proba edo tresna

estandarizatuak erabili ahalko dira. Era berean, egokitzat jotzen diren alderdi zehatzei buruzko

ebaluazio edo txostenak eskatu ahalko zaizkie zerbitzuei edo profesionalei. Beti egingo da bisita bat

familiaren etxebizitzara.

Hasierako plangintza etengabe berrebaluatzea

Informazioa jasotzeko prozesuan zehar beharrezkoa da profesionalen eskutik bermatzea zereginak

plangintzan aurreikusi bezala garatzen ari direla. Fase horretan aurreikusi gabeko egoerak gerta litezke

(esaterako, ez izatea informazio iturri jakin bat eskuratzeko aukera, iturri berriak deskubritzea, aldaketa

nabarmenak egotea familiaren egoeran…). Halaber, hasieran plangintza egokia egin ez izana ere

gertatzen da. Hori dela eta, profesionalek etengabe berrebaluatu behar dute ebaluazio prozesuaren

hasierako plangintza eta, hala badagokio, egin beharreko aldaketa aplikatu.

Jasotako informazioa baloratzea

Informazio guztia jasotakoan, berau aztertu egingo da, honakoak zehazteko:

1. Babesik ezak haurraren edo nerabearen garapen fisiko, emozional edota sozialean izan dituen edo

izan ditzakeen ondorioak.

Haurraren edo nerabearen egoera baloratzean, kontuan hartuko da ez soilik benetan jasan den

mina, baizik eta baita etorkizunean jasan litekeena ere. Izan ere, askotan haurrek edo nerabeek ez

dituzte ondoez adierazleak izaten ebaluazioaren unean, beharbada une horretan bertan oraindik ez

direlako eman.

Haur edo nerabeen egoera baloratzeko kasuak banan-banan aztertu beharko dira eta unean uneko

eboluzioa kontuan hartu beharko da.

2. Babesik ezaren jatorriarekin eta mantentzearekin eta familiaren zailtasunekin lotuta egon daitezken

faktore indibidual, familiar eta sozialak.

Babesik ezarekin lotutako faktoreak aztertzean, faktore horiek aldagarriak, egonkorrak edo

iragankorrak direnetz baloratu beharko da, baita horietako bakoitzaren pisua eta bata eta bestearen

arteko harremana ere. Azterketa horrek zehaztuko ditu zeintzuk izan behar diren esku hartzeko

helburuak eta horretarako ordena.

� Gurasoei edo legezko arduradunei

baimena eskatzea, haurrarekin edo

nerabearekin eta beste informazio

iturri batzuekin harremanetan

jartzeko

� Salbuespenak

73

Gogoratu beharra dago babesik eza sortzen duten

edo harekin lotuta dauden faktoreak arlo

desberdinetan aurki daitezkeela: sinesmenak eta

balioak, gurasoen edo legezko arduradunen historia

pertsonala eta ezaugarri indibidualak, familia

harremanen ezaugarriak, familiak bere

inguruarekiko duen harremana, haurraren edo

nerabearen ezaugarriak eta abar. Nahiz eta ezin den

inoiz ondorioztatu babesik ezaren kausak

haurrengan edo nerabeengan aurkitzen direla,

kontuan hartu behar dira beren ezaugarri

pertsonalak (nahasdura emozionala, jarrera arazoak,

jarrera asozialak eta abar), sarritan babesik ezaren

beraren ondorio direnak, agente aktibo bihur

baitaitezke babesik eza mantendu edo areagotzeko

orduan.

3. Haurraren edo nerabearen eta haren familiaren

faktore positiboak, hau da, lotutako faktoreen eragin

negatiboa arindu dezaketen faktoreak. Oso

garrantzitsua da ebaluazioan familiaren arazo edo

defizitak ez ezik, alderdi positiboak ere jasotzea.

4. Gurasoek edo legezko arduradunek duten arazoaren

kontzientzia eta aldatzeko motibazioa.

Gurasoek edo legezko arduradunek beren seme-alabak jasan duen edo jasan dezakeen kalteari, babesik

ezean duten erantzukizunari eta eragiten dieten beste zailtasun batzuei buruz duten kontzientzia maila

aztertuko da. Era berean, aldaketa prozesuan inplikatzeko erakusten duten motibazio maila ere

aztertuko da.

Beste iturri batzuetatik jasotako informazioa gorabehera, alderdi horiek zuzenean jorratu beharko dira

gurasoekin edo legezko arduradunekin egin beharreko elkarrizketetan.

Haurren babes faltagatik Gizarte Zerbitzuen arreta jasotzen duten guraso edo heldu askok ez dute

kontzientziarik izaten edo ez dituzte aitortzen egoera horrek haur edo nerabeengan sortzen

dituzten zailtasunak eta kalteak. Beren erantzukizuna ukatzea, murriztea edo kanpora eskualdatzea

izan ohi dira horrelako familien ohiko ezaugarria.

Bestalde, arazoaren kontzientziarik ez izateak edo kontzientzia urria izateak aldatzeko motibazio eza

edo urria ere izan ohi du lagun. Gurasoek edo legezko arduradunek beren zailtasunen gaineko

kontzientzia dutenean ere gertatzen da hori.

Ebaluazioari jarraiki arazoaren kontzientzia mailan edo gurasoen edo legezko arduradunen

aldatzeko motibazioan arazoak badaude, arazo horiek zuzentzea helburu nagusia izan beharko da

Banakako Arreta Planean.

5. Familiaren egoera gizarte zerbitzuen esku hartzerik gabe zuzentzeko eta haurraren edo

nerabearen egoera hobetzeko aukerak.

6. Haurraren edo nerabearen eta haren familiaren tratamendu eta babes beharrak.

Familiaren egungo egoera aldatzeko babes/tratamendu baliabideak beharrezkoak ote diren aztertuko

da. Halakorik behar bada, baliabideak zeintzuk diren, babes horien hartzaileak zeintzuk izango diren,

zein intentsitate behar den eta horien eskuragarritasuna zein den baloratu beharko dira.

7. Gurasoen gaikuntzarako pronostikoa eta horretarako beharrezko izan daitezkeen epeak

Hasierako ebaluazioan jasotako

informazioa baloratzea

Babes ezaren ondorioak haurrarengan edo

nerabearengan

� Lotutako faktoreak

� Faktore positiboak haurrarengan edo

nerabearengan eta haren familiarengan

� Arazoaren kontzientzia eta aldatzeko

motibazioa

� Egoera gizarte zerbitzuen esku hartzerik

gabe zuzentzeko aukerak

� Tratamendu edo babes beharrizanak

� Guraso gaikuntzarako pronostikoa

74

Gurasoak edo legezko arduradunak haurraren edo nerabearen beharrizanei arreta egokia emateko

gai izan daitezen zein aukera dagoen baloratuko da. Gurasoen gaikuntzarako pronostikoa

zehazteko, honako irizpide hauek hartuko dira kontuan:

Guraso gaikuntzarako pronostikoa baloratzeko kontuan hartu beharreko faktoreak

• Arazoaren kontzientzia. Gurasoek edo legezko arduradunek arazoaren kontzientziarik ez

izatea edota konponbidean inolako erantzukizunik ez hartu nahi izatea pronostiko negatiboa

adierazten duten ezaugarriak dira, aldatu ezean.

• Aldatzeko motibazioa. Pronostiko positiboa izateko ezinbestekoa da gurasoak edo legezko

arduradunak motibatuta agertzea eta seme-alabekin dituzten harremanak eta jokabidea

aldatu nahi dituztela adieraztea. Aurretik esku hartzeak egon diren kasuetan, gurasoek edo

legezko arduradunek esku hartze horiekin izan duten lankidetza edo inplikazio eza pronostiko

negatiboaren adierazle dira.

• Familiaren arazoaren kronikotasun maila. Babes falta kronikoak, are belaunaldi bat baino

gehiagotan ere, dituzten familiek pronostiko zaila dute. Aldiz, kronikoak ez diren kasuetan,

babes falta familiaren krisi baten ondorioz gertatzen denean, pronostikoa hobea da.

• Gurasoen ezintasun maila. Zenbat eta larriagoa izan gurasoen eta legezko arduradunen

ezintasun pertsonala, hainbat eta zailagoa da errehabilitazioa. Zenbait ezintasun mota, hala

nola (a) adimen atzeratasun larria, (b) pronostiko negatiboko nahasmendu psikikoak eta (c)

bilakaera negatiboa duten iraupen luzeko toxikomania edo alkoholismo arazoak pronostiko

negatiboaren adierazgarri dira.

• Familia barruko indarkeria maila. Indarkeriaren intentsitatea handia den eta kontrolik gabe

agertzen den familietan errehabilitatzeko zailtasunak ikaragarriak dira.

• Gurasoen eta seme-alaben arteko lotura afektiboa. Gurasoek edo legezko arduradunek ez

dutenean haur edo nerabearenganako lotura afektiborik erakusten edo babesik eza

harenganako bazterkeriaren ondorio edo isla denean, pronostiko negatiboa ezar daiteke.

• Haurrari edo nerabeari egindako kaltearen larritasuna. Haurraren edo nerabearen kaltea

zenbat eta handiagoa jasan, hau da, babesik eza areagotu ahala, hainbat eta negatiboagoa

da pronostikoa.

• Haurrak edo nerabeak dituen arazoak. Haurrak edo nerabeak jokabide antisozial edota

delitu jokabide (lapurretak, droga gehiegi hartzea, ihesaldiak, etab.) larria duenean (larria

kopuruagatik eta intentsitateagatik), familia errehabilitatzeko zailtasun handiagoak egon ohi

dira.

Jasotako informazioaren arabera ezarriko da kasuaren pronostikoa:

a) Pronostiko positiboa: Dauzkaten baliabideekin gurasoen gaikuntza bideragarritzat jotzen denean.

Banakako Arreta Plana gurasoak gaitzera orientatu beharko da.

b) Pronostiko zaila edo negatiboa: Dauzkaten baliabideekin,

gurasoen gaikuntza ez da oso bideragarria, ez ebaluazioaren

unean, ez etorkizunean. Banakako Arreta Plana hasieran Esku

hartzearen Baloraziora orientatu ahalko da eta, pronostiko

negatiboa berretsi ondoren, beste helburu batera orientatu

beharko litzateke (ikus hurrengo kapitulua).

c) Zalantzazko pronostikoa: Kasu batzuetan, ebaluazioa egin

ondoren zaila da gurasoen edo legezko arduradunen gaikuntza

Guraso gaikuntzarako pronostikoa:

� Positiboa

� Zaila

� Zalantzazkoa

75

aukerei buruzko pronostikoa ezartzea. Kasu horietan, beharrezkoa izango da familiari tratamendua

ematea, aldatzeko aukera zehaztu ahal izateko. Banakako Arreta Plana Esku hartzearen Baloraziora

orientatuko da. Fase hori amaitutakoan, lortutako emaitzak baloratu eta plan berria diseinatuko da.

Pronostiko negatiboa ezartzeak edo gurasoen gaikutnzarako esku hartzea eteteak, arrazoizko denbora

baten ondoren, ez du esan nahi familiaren baldintzak ezin direnik etorkizunean aldatu. Hala ere, kasu

horietan beti lehenetsiko dira haurraren eta nerabearen beharrizanak, batez ere adin txikikoenak.

Hasierako ebaluazioko ondorioak eta proposamenak gurasoekin edo legezko arduradunekin, eta, hala

badagokio, haurrekin edo nerabeekin egiaztatzea

Hasierako ebaluazioa amaitu ondoren, ondorioak gurasoekin edo legezko arduradunekin egiaztatuko

dira, behin betikotzat jo baino lehen. Txostenaren edukia irakurri ahal izatea (edo azaltzea)

gomendagarria da. Garrantzitsua dela digu, honako arrazoiak direla eta:

o Balorazioa egiten duten profesionalei

lagundu egiten die gurasoen edo legezko

arduradunen ikuspegia ezagutu eta

kontuan hartzen.

o Une garrantzitsua da arazoen kontzientzia

maila eta aldatzeko motibazioa ebaluatu

eta lantzeko.

o Beren konfiantza falta murrizten lagun dezake.

o Gurasoei edo legezko arduradunei aukera ematen die beren iritzia eta ikuspuntua

azaltzeko eta profesionalei berau txostenean jaso dezatela eskatu ahal izateko.

o Errespetatuago sentituko dira.

Hasierako ebaluazioaren ondorioak haurrekin edo nerabeekin ere egiaztatu ahalko dira, komenigarritzat

jotzen bada. Hori bereziki garrantzitsua izan daiteke nerabeen kasuan.

Gurasoen edo legezko arduradunen eta haur edo nerabeen iritziak ebaluazio txostenean jasoko dira.

EBALUAZIO TXOSTENA

Ebaluazioan jasotako informazioa eta ondorioak hasierako ebaluazioaren txostenean jasoko dira (ikus I.

eranskina). Txosten hori kasuaren espedientean sartuko da, egindako idatzizko jakinarazpen guztien

kopiarekin eta jaso diren txosten eta agiri guztiekin batera.

Ebaluazioaren txostenean argi eta garbi adierazi behar dira (1) haurrari edo nerabeari eta haren familiari

buruz jasotako informazioa, eta (2) ebaluazioan parte hartu duen profesionalen taldeak egindako

balorazioa.

Gurasoekin edo legezko

arduradunekin ebaluazioaren

ondorioak aztertu eta

egiaztatzea

76

Hasierako ebaluazioaren txostena

(*) Proposatutako esku hartzearen atala labur deskribatuko da, Banakako Arreta Planean garatuko baita

zehatzago.

1. Ebaluazioa egin duten zerbitzuaren eta teknikari edo taldearen identifikazio datuak, tokia

eta data

2. Ebaluazioa egiteko arrazoia, jardueren kronologia, kontsultatuko informazio iturriak

3. Haur edo nerabearen eta haren familiaren identifikazio datuak

4. Haurraren edo nerabearen egoera (banakako deskribapena):

4.1. Bere beharrizanen asebetetze maila eta babesik ez motak

4.2. Osasuna eta garapena (osasun fisikoa, jarrera ezaugarriak, gizarte harremanak,

eskola errendimendua eta garapen kognitiboa, auto-zaintza gaitasuna eta

independentzia)

4.3. Haurraren edo nerabearen egoeraren laburpena

4.4. Osasuna eta garapena

5. Familiaren egoera:

5.1. Familiaren historia gizarte zerbitzuetan

5.2. Egoera sozioekonomikoa (etxebizitza, lan egoera, egoera ekonomikoa)

5.3. Guraso figuren edo legezko arduradunen egoera (historia pertsonala eta

aurrekari familiarrak, hezkuntza/kultura maila, osasun fisikoa, funtzionamendu

psikologikoa eta jarrerazkoa, gizarte harremanak)

5.4. Familia harremanak (bikote harremana, guraso figuren eta seme-alaben arteko

harremana, guraso funtzioen banaketa, neba-arreben harremana, familia

zabalarekiko harremana)

6. Balorazioa

6.1. Babes faltaren eta larritasunaren laburpena familiako haur eta nerabe

bakoitzaren kasuan

6.2. Familiaren egoeraren laburpena: babesik ezarekin lotutako faktoreak;

alderdi positiboak familiaren egoeran eta funtzionamenduan

6.3. Arazoaren kontzientzia eta aldatzeko motibazioa guraso figuretan

6.4. Gizarte zerbitzuen esku hartzerik gabe aldatzeko aukerak

6.5. Gaikuntzarako pronostikoa

7. Proposatutako esku hartzea

8. Dokumentazio erantsia

9. Sinadurak

77

Txostena idazteko gomendioak:

- Zehatza izatea.

- Hizkuntza argia eta zehatza erabiltzea, gurasoek edo legezko arduradunek nahiz gaiarekin

lotutako beste pertsona batzuek uler dezaten.

- Egoerak, jarrerak eta, batez ere, pertsonak "kalifikatzea”

ahalik eta gehien saihestea. “Kalifikazioen” ordez

(orokortasunak izan baitaitezke) deskribapen espezifikoak

erabiltzea. - Garrantzitsuak diren gertaera, balorazio eta ondorioak

soilik jasotzea.

- Garrantzitsua ez den informazioa bateratzea.

- Informazioa errepikatzea saihestea.

- Informazio iturriak argi eta garbi adieraztea beti.

- Gertaeren eta balorazio/iritzien artean bereiztea.

- Informazio dokumentatua eta informazio ez egiaztatua bereiztea.

- Gurasoek edo legezko arduradunek, haurrak edo nerabeak eta abar arazoaren gainean duten

pertzepzioa eta ebaluazioa egin duen taldeak edo profesionalak duen pertzepzioa bereiztea.

- Familiako alderdi positiboei buruzko informazioa jaso eta balioa ematea.

- Epai eta balorazio ahulak eta oinarri edo babes nahikorik gabeak saihestea.

- Txostenean jasotako balorazioak justifikatzea. - Arazoak argi eta garbi identifikatzea eta esku hartzeko helburuak zehazteko moduan lantzea.

KASUAK UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ARTEAN KOORDINATZEA ETA

BIDERATZEA

Kasuaren larritasuna birkalifikatzea, ebaluazioaren ondoren

Maiz gertatzen ez den arren, batzuetan hasierako ebaluazioan

jasotzen den informazioaren ondorioz kasuaren larritasuna

birkalifikatu behar izaten da eta udaleko gizarte zerbitzuetara edo

Umeen Zerbitzura bideratzea beharrezkotzat jotzen da. Halako

kasuetan, ikerketa faserako (ikus horren kapitulua) ezarritako eran

jokatu beharko da, baina bideratze prozesuan jasota geratu beharko

da ebaluazioan jasotako informazioa.

Udaleko gizarte zerbitzuak Umeen Zerbitzuari dagozkion kasuetan lankidetzan aritzea

Udaleko gizarte zerbitzuak lankidetzan arituko dira Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuari dagozkion

ebaluazio prozesuetan, udaleko gizarte zerbitzuetan ezagutzen diren kasuetan. Lankidetza horretan

honakoak egingo dira:

- Familiari buruzko informazioa eman.

- Umeen Zerbitzuko teknikariek familiarekin edota kasuan

dauden beste profesional edo zerbitzu batzuekin

harremana izateko erraztasunak eman.

- Kasu jakin batzuetan beharrezkotzat jotzen bada eta

egoerak aukera hori ahalbidetzen badu, Umeen

Zerbitzuko teknikariekin lankidetzan aritu, informazioa

zuzenean jasotzeko.

Udaleko gizarte zerbitzuak ebaluazio prozesuetan (eta esku hartzean) inplikatzea, Umeen Zerbitzuaren

eskumeneko kasuetan, faktore oso garrantzitsua izan daiteke esku hartze hori arrakastatsua izan dadin.

Hori dela eta, aurretik udaleko gizarte zerbitzuen esku hartzea egon denean, Umeen Zerbitzuak,

Udaleko gizarte zerbitzuen

lankidetza Umeen

Zerbitzuari dagokion

ebaluazio prozesuan

Ebaluazio txostena idazteko

gomendioak

Ikerketa faseko prozedura

eta irizpide berberak

bideratzean

78

kasuaren koordinatzaileen bidez, partaidetza aktiboa sustatuko du ebaluazio prozesuan eta Banakako

Arreta Planaren diseinuan.

79

5.3. BANAKAKO ARRETA PLANAREN DISEINUA

HELBURUAK

Banakako Arreta Planean berariaz jasotzen dira, idatziz, haur edo nerabe bakoitzarekin eta haren

familiarekin garatu beharreko jarduerak eta helburuak, beren babesa bermatzeko eta familian eta gizartean

guztiz integratzeko. Horretarako, garatu beharreko jarduerak ezartzen dira eta argi eta garbi zehazten dira

esku hartuko duten zerbitzu eta baliabideak, betearazpen epeak eta helburuen lorpena ebaluatzeko modua.

Banakako Arreta Plana kasuari buruzko informazio eskuragarria eta ikerketan hasierako ebaluazioan

jasotako ondorioak oinarri hartuta prestatzen da. Kasuan kasu esku hartzen duten zerbitzu eta baliabideen

(erkidegokoak nahiz gizarte zerbitzuetakoak) jarduerak koordinatzeko eta batasuna emateko balio behar du.

Guztiek ezagutu eta partekatu behar dute eta beren jarduera gidatuko duen tresna nagusia izan behar da.

Udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuak Banakako Arreta Plan bat egingo dute haur edo

nerabe bakoitzarentzat, honako alderdi hauek zehaztuta:

1. Zerbitzuaren esku hartzearen helburua.

2. Haurrarekin edo nerabearekin eta haren familiarekin lortu beharreko helburuak.

3. Helburuak lortzeko beharrezko baliabideak/zerbitzuak.

4. Helburu horiek lortzeko aurreikusitako epeak.

5. Horien lorpena ebaluatzeko erabili beharreko metodoa.

6. Kasua koordinatuko duen profesional erreferentea.

7. Plana berrikusteko epea15

.

Gainera, Umeen Zerbitzuak diseinatu behar dituen Banakako Arreta Planetan berariaz jasoko da babes

neurri bat hartzeko beharrizana, eta, halakorik beharrezkoa bada, honakoak zehaztuko dira:

1. Hartu beharreko neurria (tutoretza edo zaintza)

2. Iraupena

3. Erabili beharreko babes baliabide espezifikoak (familia harrera familia zabalean edo kanpo, egoitza

harrera, adopzioa)

4. Aplikatzeko baldintza zehatzak

5. Sustatu edo proposatu beharreko baliabide juridikoak

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ESKUMENAK

• Udaleko Gizarte Zerbitzuak

• Banakako Arreta Plana diseinatzea arrisku neurtuko kasuetan.

• Egokia denean, Umeen Zerbitzuan espedientea zabalik duten haur edo nerabeen Banakako

Arreta Plana diseinatu eta berrikusteko orduan parte hartzea.

• Foru Aldundiko Umeen Zerbitzua • Arrisku larrian edo babesik gabe dauden haur edo nerabeen Banakako Arreta Plana diseinatzea.

• Aholkularitza ematea udaleko gizarte zerbitzuei, horiek hala eskatzen dutenean, zailtasun

bereziko Banakako Arreta Planak diseinatzean.

15

Banakako Arreta Plana gutxienez lau hilero berrikusiko da sei urtetik beherako haurrak tarteak direnean eta

gutxienez sei hilero adin nagusiagoko haurrak direnean.

80

Haur edo nerabe bat arrisku larrian edo babesik gabe

badago, Umeen Zerbitzua arduratuko da Banakako Arreta

Plana diseinatzeaz, ez soilik haur edo nerabe horrena, baizik

eta berekin bizi diren eta arrisku neurtuan dauden gainerako

neba-arrebena, kapitulu honen amaieran aipatzen diren

salbuespenetan izan ezik.

BEHARREZKO TALDEAK

Banakako Arreta Plana beti taldean diseinatuko da,

honakoen partaidetza aktiboarekin:

• Haren betearazpenean parte hartuko duten profesionalak eta zerbitzuak, hau da, orokorrean haurrari

edo nerabeari eta haren familiari laguntza emateko erantzukizuna izango dutenak, zerbitzu

bakoitzerako aplikatu beharreko araudiaren arabera.

• Ahal den neurrian, gurasoak edo legezko arduradunak (biak familia nuklearren kasuan).

• Haurra edo nerabea, posible eta bidezkoa bada.

Umeen Zerbitzuan artatutako arrisku larriko edo babesik gabeko kasuetan, Arreta Planaren helburua

familia berriz batzea edo hari eustea denean, udaleko gizarte zerbitzuen balorazioa jasoko da, udalaren

menpeko haur baliabide espezifikoak sartzeko beharrizanari edo egokitasunari buruz.

EPEAK

Hasierako ebaluazioa egindakoan, Banakako Arreta Plana egingo da bi astetik beherako epean.

Salbuespenetan izan ezik,

familia talde berean babesik

gabe dauden haur eta

nerabeen Banakako Arreta

Plana diseinatzeaz (eta

betearazteaz) zerbitzu

berbera arduratuko da

81

EDUKIA

Banakako Arreta Plana

Alderdi orokorrak

• Haur edo nerabe bakoitzarentzat Banakako Arreta Plan bat egingo da. Plana bereziki egin beharko

da haur edo nerabe bakoitzarentzat, eta, hala, bizikidetza unitate berean dauden haur edo

nerabeentzat helburu, xede eta baliabide desberdinak planteatu ahalko dira. Hala ere, normalean

haur edo nerabe horien Banakako Arreta Planetan agertzen

diren helburuak eta baliabideak berberak izaten dira, beren

guraso figurei edo familia eta gizarte inguruari

dagokienean.

• Banakako Arreta Plana egiteko indarreko legedian eta

haurren eta nerabeen arreta eta babeserako jarduera

printzipioetan (Gida honen II. kapituluan deskribatuak) ezarritakoa beteko da.

• Planaren proposamena errealista izan behar da, hau da, garatzeko modukoa. Batzuetan, hasierako

ebaluazioaren ondoren, familiak eskuragarri ez dauden baliabide batzuk behar dituela ondorioztatu

daiteke (baliabideok ez direlako existitzen edo ez daudelako behar diren baldintzetan). Kasu

horietan, beste aukera bideragarri batzuk proposatuko dira, kasuaren beharrizanak asetzeko, eta

hala jasoko da dagokion Banakako Arreta Planean. Egoera horren arrazoiak ere jasota geratuko dira.

• Bananako Arreta Plana diseinatzean, aurretik erabili diren eta emaitza positiborik izan ez duten esku

hartzeak errepikatzea saihestuko da.

• Banakako Arreta Plana kasuaren espedientean jasoko da.

Esku hartzearen xedea zehaztea

Banakako Arreta Planaren helburuak ezartzen ditu gizarte zerbitzuen esku hartzearen orientazioa eta

azken xedea. Edonola ere, esku hartzean zehar aldatu egin ahalko dira, eta, halakorik gertatzen bada,

plana formalki berrikusi eta berri bat egingo da.

Kasuan kasuko ezaugarrien arabera –babesik ezaren larritasuna eta kronikotasuna, errehabilitazio

aukera, eta abar-, gizarte zerbitzuen orientazioak xede desberdinak izango ditu:

1. Kasuaren ardura duen zerbitzu eta teknikariaren datuak

2. Kasuaren identifikazio datuak eta aurrekariak

3. Esku hartzearen xedea

4. Helburuak

5. Aplikatu beharreko zerbitzuak eta baliabideak

6. Akordioak eta konpromisoak haur edo nerabearekin eta familiarekin

7. Egokitzat jo den plana eta proposatutako planarekiko aldeak

8. Plana berrikusteko data

9. Bestelako informazio esanguratsua

10. Dokumentazio erantsia

11. Sinadurak

Haur edo nerabe

bakoitzarentzako Banakako

Arreta Plana egitea

82

Bananako Arreta Planak zehaztuko du zein den haur edo nerabe bakoitzarekiko esku hartzearen HELBURU

NAGUSIA, bakarra izan beharko delarik.

Esku hartzearen azken helburua zehazteak ez du esan nahi xede horrekin lotutako helburuak soilik landuko

direnik. Horrenbestez, “familiari eutsiko” zaion kasuetan, esaterako, esku hartzearen foku nagusia familiaren

egoera aldatzea dela ulertzen da, nahiz eta seguru asko arazoaren kontzientzia hartzeko eta familiako

kideen jarrera aldatzeko motibazioarekin lotutako helburuak ere garatuko diren. Esku hartzearen helburu

edo xede nagusia zein den zehaztea da kontua.

BANAKAKO ARRETA PLANAREN XEDE POSIBLEAK

Haurra edo nerabea familiaren etxean geratzen

denean edo banatu ondoren itzuli denean Haurra edo nerabea bere familiatik banatu

denean

Esku hartzearen balorazioa

Arazoaren kontzientzia eta aldatzeko motibazioa

Familiari eustea Familia berriz biltzea

Babes espezifikoa haurrari edo nerabeari Integrazio egonkorra bizikidetza inguru berria

(familiarra edo egoitza espezializatua)

Haurraren edo nerabearen eta familiaren egoeraren

gaineko laguntza, jarraipena edota kontrola Burujabetzarako prestakuntza

83

Banakako Arreta Planaren helburu posibleak, haurra edo nerabea familiaren etxean geratzen denean

edo banatu ondoren itzuli denean

Banakako Arreta Planaren helburu posibleak, haurra edo nerabea bere familiatik banatu denean

XEDEA

Esku hartzea baloratzea

Familia berriz biltzea

Beste familia batean

egonkortasunez integratzea (zabala

edo bestelakoa)

Arazoaren kontzientzia eta

aldatzeko motibazioa sortzea

Egoitza inguru espezializatuan

integratzea

Burujabetzarako prestatzea

XEDEA

Esku hartzea baloratzea

Arazoaren kontzientzia

eta aldatzeko motibazioa

sortzea

Familiari eustea

Haurrari edo nerabeari

babes espezifikoa ematea

Haurraren edo

nerabearen eta haren

familiaren egoeraren

gaineko jarraipena,

kontrola edo laguntza

Esku hartzea krisian

Guraso gaikuntza

Familiaren osagarria

84

Banakako Arreta Planaren helburu bakoitzerako esku hartzearen iraupenari buruzko gomendioak eta

helburu posibleak

Esku hartzearen balorazioa

Gehieneko iraupena: 6

hilabete

1. Kasuaren ikerketa burutzea, arrisku neurtuko, larriko edo babesik

ezeko susmo oinarrituak daudenean, baieztatu edo ukatu ezin izan

diren arren.

2. Gurasoen gaitasunak ebaluatzea. 3. Ebaluazioak zalantzazko pronostikoa edo negatiboa ematen duenean

gurasoen gaikuntzarako edo familia berriz biltzeko aukerei buruz,

pronostiko hori argitzeko, egiaztatzeko edo ukatzeko esku hartze labur

bat egitea.

Gurasoengan edo legezko

arduradunengan arazoaren

kontzientzia eta aldatzeko

motibazioa piztea

Gehieneko iraupena: 6

hilabete

1. Gurasoengan edo legezko arduradunengan beren zailtasunei buruzko

kontzientzia eta prestutasun nahikoa piztea, aldaketa prozesuan

inplikatu daitezen eta beraientzako edo beren familiarentzako

tratamendu edo babes zerbitzuen esku hartzea onar dezaten. 2. Gurasoek edo legezko arduradunek ez dituztenean onartzen

beraientzako tratamendu edo babes zerbitzuak, beren seme-alaben

zailtasunei buruzko kontzientzia nahikoa sortzea eta horiek behar

dituzten tratamendu edo babes zerbitzuak jasotzea lortzea. Familiari eustea: Krisi

egoeretako esku hartzea Gehieneko iraupena: 2

hilabete

1. Krisi egoera bati eustea, haurra edo nerabea familiatik banatzea

saihesteko.

Familiari eustea: Gurasoen

gaikuntza

Batez besteko iraupena: 2

urte (baina lau urtekoa izan

daiteke salbuespen

kasuetan)

1. Gurasoei edo legezko arduradunei gaikuntza ematea, beren guraso

zeregina era egokian bete dezaten.

2. Babesik ezaren egoera amaitzea, familia unitateari eustea, haurrak

edo nerabeak beren oinarrizko beharrizanak familian aseta dauzkala

bermatzea eta babesik eza etorkizunean berriz agertzeko arriskua

ezabatu edo murriztea.

3. Babesik ezak haurrarengan edo nerabearengan izan dituen ondorioak

konpontzea. Familiari eustea:

Familiaren osagarri izatea Arrisku neurtuko kasuetan

soilik aplikagarria

Iraupena: Mugarik gabe

1. Gurasoen edo legezko arduradunen osagarri izatea guraso rolaren

funtzioak mugatuta daudenean.

2. Babesik eza amaitu eta familia unitateari eustea.

3. Haurraren edo nerabearen oinarrizko beharrizanak asetzen direla

bermatzea.

4. Babesik ezak haurrarengan edo nerabearengan izan dituen ondorioak

konpontzea.

Familia berriz biltzea

Batez besteko iraupena: 2

urte (baina lau urtekoa izan

daiteke salbuespen

kasuetan)

Umeen Zerbitzuak beregain hartutako tutoretza edo zaintza kasuetan,

haurraren edo nerabearen osotasuna eta segurtasuna babesteko behin-

behineko babes neurri bat hartu denean:

1. Ahalik eta azkarren familiara itzultzea lortzea, bere oinarrizko

beharrizanak ase direla bermatuta.

2. Gurasoei edo legezko arduradunei trebakuntza ematea, beren guraso

zeregina era egokian bete dezaten.

3. Babesik eza etorkizunean berriz agertzeko arriskua ezabatu edo

murriztea.

4. Babesik ezak haurrarengan edo nerabearengan izan dituen ondorioak

konpontzea.

5. Haurra edo nerabea familia harreran dagoenean: Familia hartzaileari,

haurrari edo nerabeari eta jatorrizko familiari babesa ematea, harrera

era egokian gara dadin. Babes espezifikoa haurrari

edo nerabeari

Guraso figurekin esku hartu

ezin denean aplikagarria

1. Haurrari edo nerabeari baliabide pertsonal eta babes bitarteko

nahikoak ematea, garapen egokia izan dezan, familia inguru

disfuntzionalean bizi arren.

2. Babesik ezak haurrarengan edo nerabearengan izan dituen ondorioak

85

Iraupena: Mugarik gabe konpontzea.

Beste familia batean

(familia zabala edo beste

bat) egonkortasunez

integratzea

Iraupena: Mugarik gabe

Babesik ezeko edo zaintza beste batek hartutako kasuetan, haurraren edo

nerabearen osotasuna eta segurtasuna babesteko behin betiko babes

neurri bat hartu denean:

1. Haurra edo nerabea beste familia giro egonkor batean integratzen

dela sustatzea (jatorrizko familiarekin harremana izanik edo ez).

2. Familia hartzaileari, haurrari edo nerabeari eta, hala badagokio,

jatorrizko familiari babesa ematea eta jarraipena egitea, harrera era

egokian gara dadin.

3. Babesik ezak haurrarengan edo nerabearengan izan dituen ondorioak

konpontzea. Burujabetzarako

prestakuntza

Iraupena: haurra edo

nerabea adinez nagusia izan

arte

Familia nukleo batera era egonkorrean sartu ezin den haur edo nerabe

babestu baten kasuan:

1. guraso funtzioak betetzea, ordezko gisa

2. bizimodu heldu independentea egiteko beharrezko gaitasunak

ematea.

Egoitza inguru

espezializatuan integratzea

Iraupena: haurra edo

nerabea adinez nagusia izan

arte

Familia nukleo batera era egonkorrean sartu ezin diren eta beren

beharrizan edo egoera berezien ondorioz bizimodu autonomoa eduki ezin

duten haur edo nerabe babestuen kasuan:

1. Beren beharrizan berezietara egokitutako egoitza inguru egonkorrean

integratzen direla sustatzea.

Haurraren edo nerabearen

eta familiaren egoeraren

gaineko laguntza,

jarraipena edota kontrola

Iraupena: Mugarik gabe (4.

helburua salbu: 21 urte

bete arte)

1. Gurasoen gaikuntza programaren edo familia berriz biltzeko

prozesuaren ondoren lortutako aldaketen egonkortasuna ebaluatzea.

2. Aldaketa horiei eustea indartu eta babestea, esku hartze ez

intentsiboaren bidez.

3. Arrisku neurtuko egoera baten larriagotzea prebenitu edo goiz

antzematea.

4. Babes Sistematik irteten diren gazteak bizimodu independentera

egokitzeko prozesua babestea.

Guraso gaikuntzarako epeak:

Gurasoak gaitzeko behar den epea familiaren gaitasunen eta arazoen araberakoa izango da: Epe

horiek sei hilabete eta lau urte bitartekoak izan daitezke, baina familia batzuetan etengabeko babesa

beharko da haurrak edo nerabeak adinez nagusiak diren arte. Erreferentziazko irizpide nagusi gisa

honakoak ezar litezke:

• Esku hartze intentsiboko hamazortzi hilabete (hau da, astean gutxienez bi harreman familiarekin

eta gurasoen gaikuntzarako programa bat, beharrezkotzat jotzen diren baliabideak dauzkana)

aski da guraso figuren hobetzeko gaitasuna zehazteko. Kasu batzuetan beharrezkoa izango da epe

horren ondoren ere laguntza ematen jarraitzea, baina laguntza hori ez da hain intentsiboa izango.

• Gurasoen Gaikuntza Programa baten lehen hamar hilabeteetan gurasoek edo legezko

arduradunek ez badute aldaketa nabarmenik erakusten, esku hartzea amaitu egin beharko da,

seguru asko ez baita aldaketarik egongo epe labur edo ertainean. Horrenbestez, beste esku

hartze estrategia batzuk jarri beharko dira martxan.

Helburuak zehaztea

86

Banakako Arreta Planaren helburu orokorrak esleitutako xedearen arabera zehaztuko dira. Horretarako,

aurreko atalean adierazitako helburuak hartuko dira abiapuntutzat.

Helburu orokor horiek helburu zehatzetan zehaztu beharko dira gero, eta, hala, haurraren edo nerabearen

ongizatea eta babesa bermatuko dituzten aldaketak ezarriko dira. Orokorrean, familiari eragiten dioten

arazoak eta horien arrazoiak birformulatu behar dira, horiek konpondu ahal izateko.

Behar bezala zehazteko, beraz, helburu zehatzek honako baldintzak bete beharko lituzkete:

1. Hartzailea argi eta garbi identifikatu.

2. Ahal dela, familiarekin planifikatu eta adostu.

3. Positiboki zehaztuta egon (hau da, presentziaren arabera, eta ez hutsuneen arabera)

4. Lortu nahi den emaitza islatu (ez horretarako erabili beharreko bitartekoa).

5. Emaitza bakarrekin zehaztu (ez sartu helburu beraren barruan atxikitako helburu espezifiko

desberdinak).

6. Ahalik eta zehatzenak izan.

7. Errealistak izan, esku hartze espezifiko batekin lortzeko modukoak.

8. Sekuentziatuak izan.

9. Lortzeko epeak ezarrita eduki.

10. Adierazle objektibo eta ikusgarrien bidez ebaluatzeko modukoak izan.

Banakako Arreta Planaren helburuak zehaztean bereizi egin behar dira epe labur, ertain eta luzeko

helburuak. Orokorrean, babesik gabeko egoerak dituzten familiek funtsezko arlo desberdinei eragiten

dieten arazoak dituzte (gurasoen edo legezko arduradunen historia eta egoera pertsonala, haurren edo

nerabeen egoera pertsonala, gizarte harremanak, arlo sozioekonomikoa eta abar). Ebaluazio on batean

honakoak identifikatzen dira: (a) familiari eragiten dioten arazoak, (b) babesik eza agertu, mantendu edota

larriagotzearekin lotuta egon daitezkeen arazoak, (c) arazo bakoitzaren pisua, eta (d) arazoen arteko

harremana.

Babesik ezaren arrazoiak eta harekin lotutako faktoreak lotuta badaude, horiek jorratzeko sekuentzia bat

ezarri beharko da eta hori jasota geratu beharko da epe ertain eta laburreko edo luzeko helburuak

bereiztean.

Batez ere hasierako Banakako Arreta Planetan, gomendagarria da epe laburreko helburuen artean sartzea

familiak antzematen dituen arazorik berehalakoenak eta premiazkoenak eta erraz lor daitezkeen helburuak

sartzea. Aldaketa prozesuak nekezak dira eta apurka-apurka gauzatu behar dira. Garrantzitsua da familiek

berehalako lorpenak ikustea epe laburreko helburuetan, hala, beharrezko konfiantza irabaziko baitute

ondoren arazo konplexuago eta konplikatuagoak jorratzeko. Hori bereziki garrantzitsua da esku hartzearen

kontrakoak diren familietan.

Familiako kideak gurasoen gaikuntzarako eta familia berriz batzeko Banakako Arreta Planen diseinuan

inplikatzea

Gurasoak gaitzeko eta familia berriz biltzeko Banakako Arreta Planak egitean, beti bilatuko da honakoen

lankidetza eta inplikazio aktiboa:

• Gurasoena eta legezko arduradunena (biak familia nuklearren kasuan).

• Haurrarena edo nerabearena, posible eta bidezkoa bada.

Gizarte zerbitzuetako profesionalek beren esku dagoen guztia egin beharko dute gurasoak edo legezko

arduradunak eta haurra edo nerabea (batez ere nerabea) inplikatzeko Banakako Arreta Plana diseinatu eta

ondoren betearazteko orduan. Izan ere, esku hartzeak arrakasta izan dezan berebiziko garrantzia dauka

inplikazio horrek.

87

Guraso edo legezko arduradun batzuek beren zailtasunen gaineko kontzientzia argia erakutsiko dute eta

aldatzeko motibatuta egongo dira. Beste batzuek, hala ere, zailtasun batzuen gaineko kontzientzia izango

dute soilik, edo, kontzientzia izan arren, ez dute aldatzeko adina motibazioa izango. Kasu horietan, esku

hartzean nahitaez egon behar da lehen fase bat, alderdi horiek jorratuko dituena. Lan hori hasierako fasean

bertan hasiko da eta Banakako Arreta Plana egitean ere kontuan hartuko da.

Familia Banakako Arreta Planaren diseinuan inplikatzeak ez du

esan nahi soilik informazioa eman behar zaienik edo iritzia

eskatu. Erabakiak hartzeko prozesuan eta erabaki horien

ondorioetan duten zereginari buruzko kontzientzia hartzen

lagundu behar zaie. Horretarako, garrantzitsua da:

• Hasieran plan proposamen bat egitea, irekia –haurraren

edo nerabearen ongizatea eta babesa bermatzeko helburu

orokorraren barruan-, beraiekin negoziatu eta adostuko

dena.

• Beraiekin adostea, ahal dela idatzizko akordio bat sinatuta:

- Lortu beharreko helburu orokorrak.

- Helburu horiek betetzeko gauzatu beharreko zereginak.

- Abian jarriko diren baliabideak/zerbitzuak/esku hartzeak. - Helburuen lorpena ebaluatzeko modua.

- Helburuak lortzearen eta ez lortzearen ondorioak.

- Akordioa berrikusteko epea.

Kasuaren koordinatzailea esleitzea

Banakako Arreta Planaren betearazpena gizarte zerbitzuetako profesional batek (udaleko gizarte

zerbitzuetako profesionala arrisku neurtuko egoeran dauden haur edo nerabeen kasuan eta Umeen

Zerbitzuko profesionala arrisku larriko edo babesik gabeko egoeran dauden haur edo nerabeen planetan)

koordinatuko du16

. Profesional horren oinarrizko funtzioak honako hauek izango dira:

• Kasuan inplikatutako pertsona, profesional eta zerbitzuentzako erreferentziazko profesional nagusia

izatea.

• Kasuari buruzko informazioa zentralizatzea.

• Haurraren edo nerabearen eta haren familiaren egoerari buruzko informazioa eguneratuta izatea.

• Kasuaren espedientea osatuta eta eguneratuta edukitzea.

• Plan horretan adostutako zerbitzu eta baliabideen hornidura kudeatu eta koordinatzea eta berau

aldizka berrikusten dela ziurtatzea.

• Kasuaren esku hartzean inplikatutako profesional eta

zerbitzu desberdinen jarduera koordinatua eta koherentea

sustatzea. • Zerbitzuen artean bideratzen diren kasuak informazio

nahikoaz eta era egokian bideratzen direla ziurtatzea.

• Kasuari buruzko txostenak egitea, goragoko zerbitzuek edo

instantziek hala eskatzen dutenean edo beharrezkotzat jotzen denean.

Gizarte zerbitzuetako profesionalak arduratuko dira beti kasua koordinatzeaz. Udaleko gizarte zerbitzuetan

gizarte langileak izendatuko dira lehentasunez. Umeen Zerbitzuan beren jarduera eskuliburuan ezarritako

irizpideen arabera jokatuko da.

Kasua koordinatzen duen pertsonak familiarekin edota haurrarekin edo nerabearekin tratatzeko esku hartze

zuzenik ez egitea komeni da.

16

Ikus “Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren arteko koordinazioa” hizpide duen atala.

Gurasoen edo legezko

arduradunen eta haur edo

nerabearen inplikazioa,

bidezkoa bada, Esku hartze

Plana diseinatzean

Kasuaren

koordinatzailearen

esleipena eta zereginak

88

Kasua koordinatzen duen profesionala ahalik eta egonkorrena izateko ahalegina egingo da. Hasierako

Banakako Arreta Plana onartzen denean esleituko da koordinatzailea.

Familia bereko haur edo nerabeen Banakako Arreta Planen koordinazioaz profesional bera arduratuko da

(salbuespen kasuetan izan ezik, ez bada egokitzat edo beharrezkotzat jotzen).

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ARTEKO KOORDINAZIOA

Umeen Zerbitzuan artatutako kasuak, behin betiko banaketa bat aurreikusten dutenak, jatorrizko

familiara itzultzeko asmorik gabe

Umeen Zerbitzuak udaleko gizarte zerbitzuetara igorriko ditu haur edo nerabearen Banakako Arreta

Plana eta ebaluazio txostena. Udaleko gizarte zerbitzuen eta Umeen Zerbitzuaren arteko komunikazio

bidea irekita utziko da, egoera berezietan, bi zerbitzuetako edozeinek eskatuta, edo ondoren planaren

orientazioa aldatzen delako, egokitzat jotzen diren koordinazio ildoak ezar daitezen. Umeen Zerbitzuko

profesionalek udaleko gizarte zerbitzuetako profesionalei azalduko dizkiete, beharrezkoa bada kontaktu

pertsonalen bidez, ebaluazio txostena bidaltzeaz gain, hartutako neurrien arrazoiak eta irizpideak.

Udaleko gizarte zerbitzuek haurraren edo nerabearen espedientea itxiko dute, baina profesional

erreferente bat izango dute beste neba-arreba batzuk arrisku

arin edo neurtuko egoeran badaude udalaren esku hartzean.

Azken horiekiko esku hartzea udaleko gizarte zerbitzuek

koordinatuko dute eta behin betiko banaketa ezarri zaien neba-

arrebekiko esku hartzea, aldiz, Umeen Zerbitzuak koordinatuko

du. Bi zerbitzuek kasuan kasu beharrezkoa den koordinazio

maila izan beharko dute eta beren esku hartzeetarako

esanguratsua izan daitekeen edo haurraren edo nerabearen edo haren familiaren legezko egoeraren

aldaketa nabarmenekin lotuta egon daitekeen informazio oro helaraziko dute.

Umeen Zerbitzuan artatutako kasuak, familiari eustea eta familia berriz batzea xede dutenak

Umeen Zerbitzuak egindako neba-arreben familia taldeko balorazio prozesuan ondorioztatzen bada

arrisku larrian edo babesik gabe daudenetakoren bat bere familiarengandik bereizi behar dela behin-

behinean, itzultzeko aurreikuspenarekin, dela familia harrera bidez, dela egoitza harreraren bidez,

Umeen Zerbitzuak jarraituko du umearekin edo nerabearekin esku hartzen, baita berekin bizi diren eta

arrisku larrian edo neurtuan dauden neba-arrebekin ere. Arrisku arinean dauden nerabe edo haurren

kasuan, Umeen Zerbitzuan espedienterik ez irekitzeak ez du esan nahi arretarik emango ez zaienik;

aitzitik, beren neba-arrebek jasoko duten arretak berei ere egingo die on, baina ez zaie babes

espedienterik irekiko, ez daudelako babesik gabe, baizik eta horretarako arrisku arinean.

Hala ere, salbuespen kasuetan eta dagokion udaleko gizarte zerbitzuarekin aldez aurretik adostuta,

behin-behinean bere familiatik bereizten den eta arrisku larrian edo babesik gabe dagoen haurra edo

nerabea gurasoek kontrolatu ezin dituzten jarrera arazo larriak edo buruko nahasdurak dituen nerabea

bada eta arrisku neurtuko neba-arrebak baditu, udaleko familia hezitzaileen esku hartzea izan dutenak,

baldin eta kasuko egoera zehatzak aztertuta ondorioztatzen bada ez dela beharrezkoa guraso figurekin

jardutea bereizitako nerabearen arreta bideratzeko eta komenigarria dela udal hezitzaileek familiarekin

jarduten jarraitzea arrisku neurtuko neba-arrebei dagokienez, Umeen Zerbitzuak zabalik edukiko du

arrisku neurtuan dauden neba-arreben babes espedientea, baina udal hezitzaileengan arreta berezia

jarrita.

Umeen Zerbitzuan arrisku larriagatik edo babesik ezagatik artatutako kasuetan, familiari eustea edo

familia berriz batzea helburu izanik17

, hasierako Banakako Arreta Plana diseinatu ondoren, Umeen

17

Salbuespena izango dira arau hauste txikiak, 5.4 atalean (Umeen Zerbitzuan artatutako kasuak, familia

babestea eta familia berriz batzea xede dutenak) deskribatutako egoerak betetzen dituzten neurri judizial

penaldunak.

Koordinazioa udaleko

gizarte zerbitzuen eta

Umeen Zerbitzuaren artean

89

Zerbitzuak haren kopia bat eta ebaluazio txostena igorriko dizkio dagokion udaleko gizarte zerbitzuetako

erreferentziazko profesionalari. Kasuan kasu hartu beharreko babes neurriak eta erabili beharreko

baliabide zehatzak zehazteko, Umeen Zerbitzuak bere jarduera eskuliburuan jasotako irizpideak

jarraituko ditu. Umeen Zerbitzuko profesionalek udaleko gizarte zerbitzuetako profesionalei azalduko

dizkiete, beharrezkoa bada kontaktu pertsonalez bidez, ebaluazio txostena bidaltzeaz gain, planaren

diseinua ezarri duten arrazoiak eta irizpideak. Umeen Zerbitzuak, halaber, udaleko gizarte zerbitzuei

igorriko dizkie Banakako Arreta Planaren hurrengo berrikuspen txostenak. Gurasoak bereizi edo

banatzen direnean, haurrarekin edo nerabearekin biziko den guraso kidearen bizileku den herriko

udaleko gizarte zerbitzuei bidaliko zaie txostena, eta, baita beste guraso kidea bizi den udalerriko

udaleko gizarte zerbitzuei ere, egokitzat jotzen bada. Nolanahi ere, Umeen Zerbitzuak, kasuaren

koordinatzaileen bidez, udaleko gizarte zerbitzuek Banakako Arreta Planaren ebaluazio, diseinu eta

betearazpen prozesuetan era aktiboan parte hartzea sustatuko du.

Oro har, Umeen Zerbitzua arduratuko da egoitza harrerako, familia harrerako edo familian esku hartzeko

baliabide espezializatuak martxan jarri, zuzendu, teknikoki babestu, ikuskatu eta koordinatzeaz, baita

udalaren menpekoak ez diren erkidego zerbitzuen kasuan ere, eta udaleko gizarte zerbitzuak arduratuko

dira, bestalde, udalaren menpeko baliabideak martxan jarri, teknikoki babestu, jarraipena egin eta

koordinatzeaz. Kasu horietan espedienteak irekita geratuko dira eta udaleko gizarte zerbitzuetan

profesional erreferente bat izango dute.

90

5.4. BANAKAKO ARRETA PLANAREN BETEARAZPENA

HELBURUAK

1. Planean ezarritako helburuak betetzeko beharrezko jarduerak sustatzea.

2. Adostutako babes zerbitzuak eta baliabideak ematen ari direla ziurtatzea.

3. Haurraren edo nerabearen eta familiaren egoeraren ebaluazio etengabea egitea eta planean

zehaztutako helburuak betetzea.

4. Planari buruzko beharrezko aldaketak proposatu eta egitea.

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ESKUMENAK

• Udaleko Gizarte Zerbitzuak

• Banakako Arreta Planaren betearazpena eta aldizkako berrikuspena koordinatzea, arrisku

neurtuko kasuetan.

• Egokia denean, Umeen Zerbitzuan espedientea zabalik duten haur edo nerabeen Banakako

Arreta Plana berrikusteko orduan parte hartzea. • Umeen Zerbitzuari babesa ematea beharrezko izan litezkeen lehen mailako arreta baliabideak

kudeatzeko orduan.

• Foru Aldundiko Umeen Zerbitzua • Arrisku larrian edo babesik gabe dauden haur edo

nerabeen Banakako Arreta Planaren betearazpena eta

aldizkako berrikuspena koordinatzea.

• Aholkularitza eta babes teknikoa18

ematea udaleko gizarte

zerbitzuei, horiek hala eskatzen dutenean, zailtasun

bereziko Banakako Arreta Planaren betearazpenean eta

berrikuspenean.

Haur edo nerabe bat arrisku larrian edo babesik gabe badago,

Umeen Zerbitzua arduratuko da Banakako Arreta Plana

betearazteaz, ez soilik haur edo nerabe horrena, baizik eta berekin

bizi diren eta arrisku neurtuan dauden gainerako neba-arrebena,

kapitulu honen amaieran aipatzen diren salbuespenetan izan ezik.

BEHARREZKO TALDEAK

Banakako Arreta Planaren betearazpena orokorrean koordinatzea kasuaren koordinatzailearen

erantzukizuna izango da, udaleko gizarte zerbitzukoa edo Umeen Zerbitzukoa, kasuaren arabera.

Plana beti taldean berrikusi beharko da eta honakoek parte hartu beharko dute era aktiboan:

• Haren betearazpenean parte hartuko duten profesionalak eta zerbitzuak, hau da, orokorrean haurrari

edo nerabeari eta haren familiari laguntza emateko erantzukizuna izango dutenak, zerbitzu

bakoitzerako aplikatu beharreko araudiaren arabera.

• Ahal den neurrian, gurasoak edo legezko arduradunak (biak familia nuklearren kasuan).

• Haurra edo nerabea, posible eta bidezkoa bada.

18

Arrisku neurtuko salbuespen kasuetan bi zerbitzuek beharrezkotzat jotzen badute, Umeen Zerbitzuko

teknikariek elkarrizketa bat eduki ahalko dute familiako kideekin, udaleko gizarte zerbitzuaren esku

hartzean inplikazio gehiago izan dezaten.

Salbuespenak salbuespen,

familia berean babesik gabe

dauden haur eta nerabeen

Banakako Arreta Plana

zerbitzu berak betearaziko

du eta haren koordinazioa

profesional berari esleituko

zaio

91

EPEAK

Umeen babesik ezeko arazoak dituzten familiekin eta haur edo nerabeekin egiten diren esku hartzeek ez

dute denborazko mugarik izaten, baina esku hartzearen xedea helburuak ahalik eta eperik laburrenean

lortzea izan behar da. Kasu batzuetan, esku hartzea beharrezkoa izango da haurra edo nerabea adinez

nagusi izan arte (ikus Banakako Arreta Planaren Diseinuari buruzko atala).

Banakako Arreta Planak aldizka berrikusi beharko dira.

Gehienez sei hilera berrikuspen formal bat egitea komeni da.

Sei urtetik beherako haurren kasuan, lau hilero egin beharko da

berrikuspena.

Banakako Arreta Planari ezohiko berrikuspen formalak egingo

zaizkio, baldin eta kasuan esku hartzen duen baliabide

espezifikoren batek halakorik proposatzen badu. Ezohiko

berrikuspen horiek arrazoi desberdinen ondorioz dei litezke,

baina beti gauzatu beharko dira honako egoeraren bat

gertatzen bada:

1. Umeen Zerbitzuko kasuaren koordinatzaileak edo udaleko gizarte zerbitzuetako erreferentziako

profesionalak edo kasuaren koordinatzaileak egokitzat jo dute (a) esku hartzearen xedean

aldaketa bat proposatzea, (b) haurra edo nerabea babesteko neurriren bat hartzea edo (c) babes

neurriak aplikatzeko baldintzetan aldaketaren bat sartzea.

2. Kasuaren koordinatzailearen ustez denbora nahiko pasa da kasuan emaitza positiborik lortu gabe

edo familiaren egoera okertu egin da, eta, beraz, beharrezkoa dirudi orain arteko esku hartze

estrategia aldatzea.

3. Kasuaren koordinatzaileak zailtasun garrantzitsuak ikusten ditu esku hartzea betearazteko orduan

eta beste profesional/zerbitzu batzuen laguntza eskatzen du arazo horiek aztertu edota ebazteko.

4. Baliabideren baten esku hartze baldintzak aldatzeko proposamenen bat dago (esku hartzearen

amaiera, sarrera edo aldaketa garrantzitsuren bat) eta planaren diseinuan aldaketa garrantzitsuak

eragiten ditu.

5. Ezin dira garatu planean aurreikusi diren eta esku hartzearen garapen onerako funtsezkoak diren

baliabideak, eta, beraz, haren diseinua nabarmen aldatu behar da.

GARATU BEHARREKO JARDUERAK

Fase horretan, kasuaren koordinatzaileak haurraren edo nerabearen eta familiaren egoeraren etengabeko

jarraipena egin beharko du, baita Banakako Arreta Planaren garapenarena ere (aurreikusitako eran garatzen

ari den aztertzeko). Gauzatu beharreko zeregin zehatzak honakoak dira:

1. Esku hartze prozesuan egon daitezkeen zailtasunak goiz identifikatzea.

2. Zailtasun horiek jorratzeko asmoz, planean egin beharreko aldaketak identifikatzea.

3. Haurraren edo nerabearen eta familiaren arazoak eta beharrizanak era egokian jorratzen ote diren

eta nahi ziren emaitzak lortzen ote diren baloratzea.

4. Haurraren edo nerabearen egoera, arazo berrien agerpena eta babesik ezaren larritasunean

egondako aldaketak etengabe baloratzea.

5. Aldizka berrikustea planaren diseinua eta esku hartzearen bilakaeraren arabera aldatzea.

6. Familiari emandako zerbitzu eta baliabideen jarraipena egitea, era egokian erabiltzen direla

ziurtatzeko.

7. Esku hartzearen bilakaerari buruzko informazioa familian eta kasuarekin inplikatuta dauden

zerbitzuetan jakinarazi eta partekatzen dela ziurtatzea.

8. Banakako Arreta Plana berrikusteko txostenak osatu (Ikus I. eranskina) eta espedientean sartzea.

9. Esku hartzea amaitzeko edo kasua beste zerbitzu batera bideratzeko proposatzea.

Banakako Arreta Planaren berrikuspenak egiteko, kasuaren koordinatzaileak:

� Plana aldizka berrikusteko

epeak (lau edo sei hilero, haur

edo nerabearen adinaren

arabera)

� Ezohiko berrikuspenak

92

• Plana berrikusteko bilera formalak egingo ditu familiarekin eta haur edo nerabearekin, hala

badagokio, halakorik komeni ez denean salbu.

• Sareko bilerak deituko ditu kasuan esku hartzen duten zerbitzu eta profesionalekin, plana

berrikusteko. Kasuaren koordinatzaileak ziurtatu egingo du planean inplikatutako

zerbitzuek/profesionalek kate eta sistema egonkorrak eta arinak dituztela koordinazioan aritzeko eta

beren esku hartzeetarako informazio esanguratsua zuzenean helarazteko.

Banakako Arreta Planaren berrikuspenari buruzko txostena

Banakako Arreta Planaren Berrikuspenari buruzko Txostena kasuaren espedientean sartuko da eta

esanguratsutzat jotzen diren beste txosten edo agiri osagarri batzuk ere erantsi ahalko dira.

UDALEKO GIZARTE ZERBITZUEN ETA UMEEN ZERBITZUAREN ARTEKO KOORDINAZIOA

Umeen Zerbitzuan artatutako kasuak, behin betiko banaketa bat aurreikusten dutenak, jatorrizko

familiara itzultzeko asmorik gabe

Umeen Zerbitzuak udaleko gizarte zerbitzuetara igorriko ditu haur edo nerabearen Banakako Arreta

Plana eta ebaluazio txostena. Udaleko gizarte zerbitzuen eta

Umeen Zerbitzuaren arteko komunikazio bidea irekita utziko

da, egoera berezietan, bi zerbitzuetako edozeinek eskatuta,

edo ondoren planaren orientazioa aldatzen delako,

egokitzat jotzen diren koordinazio ildoak ezar daitezen.

Umeen Zerbitzuko profesionalek udaleko gizarte

zerbitzuetako profesionalei azalduko dizkiete, beharrezkoa

bada kontaktu pertsonalen bidez, ebaluazio txostena bidaltzeaz gain, hartutako neurrien arrazoiak eta

irizpideak.

Udaleko gizarte zerbitzuek haurraren edo nerabearen espedientea itxiko dute, baina profesional

erreferente bat izango dute beste neba-arreba batzuk arrisku arin edo neurtuko egoeran badaude

udalaren esku hartzean. Azken horiekiko esku hartzea udaleko gizarte zerbitzuek koordinatuko dute eta

behin betiko banaketa ezarri zaien neba-arrebekiko esku hartzea, aldiz, Umeen Zerbitzuak koordinatuko

du. Bi zerbitzuek kasuan kasu beharrezkoa den koordinazio maila izan beharko dute eta beren esku

hartzeetarako esanguratsua izan daitekeen edo haurraren edo nerabearen edo haren familiaren legezko

egoeraren aldaketa nabarmenekin lotuta egon daitekeen informazio oro helaraziko dute.

Umeen Zerbitzuan artatutako kasuak, familiari eustea eta familia berriz batzea xede dutenak

1. Kasuaren ardura duen zerbitzu edo teknikariaren datuak

2. Kasuari buruzko informazio berria

3. Bilakaera eta lortutako emaitzak

4. Kasuaren orientazioa

5. Esku hartzearen xede berria

6. Helburuak

7. Aplikatu beharreko baliabideak eta zerbitzuak

8. Akordioak eta konpromisoak haur edo nerabearekin eta familiarekin

9. Egokitzat jotako plana eta proposatutako planarekiko aldeak

10. Plana berrikusteko data

11. Bestelako informazio esanguratsua

12. Dokumentazio erantsia

13. Sinadurak

Koordinazioa udaleko

gizarte zerbitzuen eta

Umeen Zerbitzuaren artean

93

Umeen Zerbitzuan arrisku larriagatik edo babesik ezagatik artatu diren kasuetan, aurrez udaleko gizarte

zerbitzuen esku hartzea egon bada edo familiari eusteko edo familia berriz biltzeko orientatu badira,

Umeen Zerbitzuak, kasuaren koordinatzaileen bidez, udaleko gizarte zerbitzuak planaren

betearazpenean -beharrezkoa denean- eta berrikuspenean era aktiboan parte har dezatela sustatuko

da.

Umeen Zerbitzuak, halaber, udaleko gizarte zerbitzuei igorriko dizkie Banakako Arreta Planaren

hurrengo berrikuspen txostenak. Gurasoak bereizi edo banatzen direnean, haurrarekin edo

nerabearekin biziko den guraso kidearen bizileku den herriko udaleko gizarte zerbitzuei bidaliko zaie

txostena, eta, baita beste guraso kidea bizi den udalerriko udaleko gizarte zerbitzuei ere, egokitzat

jotzen bada. Nolanahi ere, Umeen Zerbitzuak, kasuaren koordinatzaileen bidez, udaleko gizarte

zerbitzuek Banakako Arreta Planaren betearazpenean era aktiboan parte hartzea sustatuko du.

Umeen Zerbitzuaren esku hartzean zehar, bi zerbitzuek bermatu egingo dute beren esku hartzeetarako

esanguratsua izan daitekeen edozein informazio helarazten

dela (adibidez, familiaren osaeran edo egoeran egondako

aldaketa garrantzitsuak, kasuaren legezko egoeran egondako

aldaketak eta abar).

Umeen Zerbitzuak neba-arrebadun familia talde batekin

esku hartze zuzena eduki ondoren hasieran arrisku larrian

zeudenak egonkortasunez pasako balira arrisku neurtura edo

arrisku arinera, hasieran larri gisa izendatu den haurraren

edo nerabearen espedientea itxi eta erreferentziazko udaleko gizarte zerbitzuetara bideratuko da,

arrisku larrian egoteari utzi diotelako, eta hasieran arrisku neurtuan zeuden eta egoera horretan edo

arrisku txikiagoan egoten jarraitu dezaketen neba-arreben kasuan ere gauza bera egingo da. Balora

tresnak dioen bezala, kasu horietan nahitaez egin beharko da esku hartze zuzena gutxienez urtebetez

familiarekin eta arrisku mailaren murrizketa gutxienez lau hilabetez egonkortu beharko da (lau hilabete

horiek familiari eusteko kasuetarako urtebeteko epearen barruan egon daitezke) edo sei hilabete gehitu

beharko zaizkio esku hartzearen urteari, haurra edo nerabea aurretik familiarengandik bereizi bada eta

berriz ere bildu bada, era egonkorrean. Udaleko gizarte zerbitzuetan jarraitu beharreko esku hartze

profesional zuzenak aktibo jarraitzen badu, udaleko gizarte zerbitzuetatik Umeen Zerbitzurako bideratze

posibleetan bezala, arreta zuzena ez da etengo udaleko gizarte zerbitzuek beren jarduera zuzenak

onartu eta abiarazi arte, eta, horretarako, lehen adierazitako epe berdinak izango dituzte (hilabete

kasua onartuko duten erabakitzeko eta bat edo bi gehiago jarduerak martxan jartzeko).

Lehen deskribatutako egoeren salbuespen gisa, Umeen Zerbitzuaren arretapean dagoen arrisku larriko

nerabe batek, arau hauste baten ondorioz Adingabeen Epaitegiak hartutako neurri judizial penal bat

hartzearen ondoriozko egoerengatik jatorrizko familiarekin bizitzeari utziko balio sei hilabete baino

luzaroago, Umeen Zerbitzuak berekiko esku hartze oro lagako du eta bere babes espedientea itxi (azken

hori, administrazioaren tutoretza peko edo behin-behineko zaintzapeko adingabeak ez direnean). Kasu

horretan, arrisku neurtuan dauden neba-arreba bizikideen espedienteak udaleko gizarte zerbitzuari

itzuliko zaizkio eta ez dira bete beharko lehen arrisku larrian edo babesik gabe dauden haur eta

nerabeentzako aurreikusitako epeak. Premisa bakarra zera izango da, familiaren esku hartzean ezingo

dira eten, udaleko gizarte zerbitzuak kasua beregain hartu eta bere jarduera mekanismoak martxan jarri

arte. Logikoki, familian neba-arreba bizikideren bat geratuko balitz arrisku larrian, familiarekin bizitzeari

uzten dionaren espedientea ixteak ez du esan nahiko arrisku neurtuan egon litezkeen neba-arreben

espedientea udaleko gizarte zerbitzuetara bideratu behar denik, arrisku larrian dauden neba-arreba

bizikideen espedienteak oraindik Umeen Zerbitzuan egongo bailirateke.

Umeen Zerbitzuan arrisku larriagatik edo babesik ezagatik artatutako kasu baten larritasun maila arin

edo neurtura murriztu dela baloratzeko eta kasua udaleko gizarte zerbitzuetara bideratzeko, honako

baldintza hauek bete beharko dira:

1. Umeen Zerbitzuaren eskutik gutxienez hamabi hilabeteko esku hartzea edo jarraipena egin

izana.

Arrisku larriko edo babesik

gabeko egoera zuzentzen

denean garatu beharreko

jarduera

94

2. Larritasun maila murriztea eta familian aldaketak lortzea haurraren edo nerabearen

zaintzan, gutxienez lau hilabetez era egonkor eta finkoan (lau hilabete horiek gutxieneko

hamabi hilabeteko esku hartzearen barruan egon ahalko dira).

3. Behin-behineko banaketa baten ondoren familia berriz ere biltzen den kasuetan, Umeen

Zerbitzuak haur edo nerabearen egoeraren jarraipena egin beharko du familiaren

etxebizitzan gutxienez sei hilabetez eta denbora horretan berretsi egin beharko da ez dela

berriz ere agertu arrisku larriko edo babesik gabeko egoerarik eta familian lortutako

aldaketak finkoak eta egonkorrak direla.

Baldintza horiek betetzen direnean eta familiak udalaren eskumeneko babes zerbitzuak behar dituela

baloratzen denean, Umeen Zerbitzuak udaleko gizarte zerbitzuetara bideratuko du kasua, honela:

• Familiak zerbitzu horien garapena onartzen duenean bideratuko da kasua. Konpromiso hori

agiri bidez formalizatu beharko da. Halakorik lortzen ez bada, beste aukera batzuk planteatuko

dira (adibidez, udaleko gizarte zerbitzuek egin beharreko jarraipena). Alderdi horiek ebatzi arte,

kasuarekiko esku hartzeak Umeen Zerbitzuaren erantzukizunpean jarraituko du.

• Kasua bideratzeko, beti, idatzizko txosten bat egon beharko da, kasu bakoitzean egindako esku

hartzea, familiaren eta haur edo nerabearen egungo egoera eta esleitutako larritasun mailaren

justifikazioa laburbilduko dituena. Txostenarekin batera, Balora tresnaren laburpen orria jasoko

da.

• Ondoren, bilera bat egingo da eta bideratze txostenean idatziz jasotako informazioa eta

balorazioa azaldu eta hedatu ahalko dira, kasuaren baterako azterketa egiteaz gain.

• Udaleko gizarte zerbitzuek gehienez hilabeteko epean erabakiko dute kasuarekiko esku hartzea

beren gain hartzen ote duten eta horren berri idatziz emango diote Umeen Zerbitzuari. Kasuari

arreta ematea bere eskumenekoa ez dela uste badu, erabaki hori hartzeko arrazoiak adierazi

beharko ditu. Erabaki hori ezingo da inoiz baliabide faltan oinarritu.

• Udaleko gizarte zerbitzuek kasua beren eskumenekoa dela ondorioztatzen badute, beste

hilabete izango dute -eta, salbuespen kasuetan bi, betiere bi erakundeak ados badaude-,

kasuan eskatzen diren baliabideak martxan jartzeko. Aldi horretan familiarekiko esku hartzea

Umeen Zerbitzuaren erantzukizuna izango da oraindik ere eta beharrezkoak diren esku hartze

baliabideak mantenduko ditu.

Arrisku larriko edo babesik gabeko kasu baten larritasun maila murriztu dela baloratzen denean eta

familiak ez duenean udalaren eskumeneko babes zerbitzurik behar, baina bai, ordea, jarraipena, kasua

udaleko gizarte zerbitzuetara bideratuko da, idatzizko txosten egokia egin ondoren, eta, ahal denean,

bilera bat egingo da ondoren.

Umeen Zerbitzuaren ustez familiak ez badu babesik eta jarraipenik behar udaleko gizarte zerbitzuen

eskutik, beren esku hartzea amaitu dela jakinaraziko dute, soilik baldin eta familia udaleko gizarte

zerbitzuek bideratu badute edo oraintsu zerbitzu horietan espedientea zabalik badauka edo izan badu.

Baldintza horiek betetzen ez badira, ez da kasuaren egoerari buruzko jakinarazpenik egin beharko.

95

VI. KAPITULUA

PREMIAZKO EGOERAK

6.1. Premiazko egoerak jaso eta lantzeko sistemak

6.2. Premiazko jarduera bat eska dezaketen egoerak

6.3. Umeen Zerbitzura bideratzea

96

6.1. PREMIAZKO EGOERAK JASO ETA LANTZEKO SISTEMAK

Udaleko gizarte zerbitzuek eta Umeen Zerbitzuak sistema bat eduki beharko dute beren zerbitzuetara

lan ordutegiaren barruan iristen diren premiazko egoerei beharrezko identifikazio eta arreta

bermatzeko. Foru Aldundiko Umeen Zerbitzuaren kasuan, “zaintza arretako txandak” izango dituzte

Harrera, Ebaluazio eta Orientazio Ataleko teknikarien artean.

Gizarte zerbitzuen lan ordutegiaz kanpo sortzen diren premiazko egoeretan, haurra edo nerabea

Umeen Zerbitzuaren menpeko premiazko harrera zentroetako batera lekualdatu ahalko da. Ondoren,

azken hori izango da kasuarekin esku hartze prozesua jarraituko duena.

Ustezko delituak tartean direnean, dagokion epaitegiak ere esku hartuko du eta kasua ebatziko du.

6.2. PREMIAZKO JARDUERA BAT ESKA DEZAKETEN EGOERAK

Premiazko egoerak dira haurraren edo nerabearen oinarrizko osasunerako edota osotasunerako arrisku

larria eragiten dutenak. Horien artean honako egoera hauek sartzen dira:

- Haurraren edo nerabearen ama eta aita edo legezko arduradunak ez daude prest haurra edo

nerabea zaintzeko edo azken horrek ez du etxean jarraitu nahi.

- Sindrome alkoholiko fetalarekin edo abstinentzia sindromearekin jaiotako haurra da (metadonadun

tratamenduan dauden amen seme-alabak salbuespena dira)19

.

- Haurrak edo nerabeak ez dauzka aseta bere gutxieneko beharrizan fisikoak, esaterako janaria,

arropa, ostatua eta zaintza medikoak, eta haren aitak, amak edo legezko arduradunak ez dute

prestatutasunik edo gaitasunik horiek asetzeko, bitarteko ekonomikoak izan arren, edota arazo hori

ebazteko eskaintzen zaizkien laguntza ekonomikoak eta bestelakoak baztertzen dituzte.

- Guraso figurek edo legezko arduradunek haurrari edo nerabeari behar duen gutxieneko zaintza

emateko gaitasunik ez dutela agerian uzten duten proba garbiak daude eta ez dago baliabiderik

(adibidez familia, baliabide publikoak) defizit hori arintzeko, kasuaren balorazioa egiten den

bitartean.

- Proba medikoei jarraiki tratu txar fisikoa edo arduragabekeria hain dira serioak ezen haurra edo

nerabea hiltzeko edo arrisku larriak jasateko arriskuan baitago. - Adierazle fidagarrien arabera, babesik ezeko egoera bat dago eta esku hartzen ez bada haurraren

edo nerabearen bizitza arriskuan jar daiteke eta guraso figurek edo legezko arduradunek edozein

laguntza mota baztertzen dute.

- Guraso figurek edo legezko arduradunek ahoz mehatxatu dute haurra edo nerabea hilko dutela edo

saiakeraren bat egin dute (lesio seriorik egon ez bada ere). Proba medikoek babestu egiten dute

haurra edo nerabea nahita pozoitzeko saiakeraren bat egin dela edo bere gorputzeko markek arma

mortal batekin eraso zaiola edo objektu pisutsu batekin kolpea eman zaiola adierazten dute. - Haurrak edo nerabeak dio bere buruari min egingo diola eta bere gurasoek edo legezko

arduradunek ez dute inolako neurririk hartu hori prebenitu edo saihesteko.

- Tratu txar edo abandonu larriko egoera berri bat egon da familiari babes zerbitzuak eskaini

ondoren.

- Haurra edo nerabea sexualki abusatu du senide batek edo familiaren ezagun batek eta bere

gurasoek edo legezko arduradunek ez dute ezer egin babesteko.

19

Orokorrean, kasu horiek osasun zentroetan antzematen dira eta zuzenean bideratzen dira Umeen

Zerbitzura.

97

- Haurra edo nerabea sexualki esplotatzen dute bere gurasoek edo legezko arduradunek edo

prostituziorako erabiltzen dute.

- Familia barruko sexu abusu kasuak, abusatzen duen pertsona etxean bizi bada edota haurra edo

nerabea eskura badauka eta:

• Ez badago pertsona heldurik haurra edo nerabea babesten duenik eta abusatzen duen pertsona

guraso figuretako edo legezko arduradunetako bat bada.

• Bi guraso figurek edo legezko arduradunek parte hartu badute abusuan.

• Sexu abusuan indarkeria erabili bada edo haurrak edo nerabeak lesio fisikoren bat jasan badu.

• Haurrak edo nerabeak lesio fisiko larriak jasan baditu eta azterketa/tratamendu medikoa behar

izan badute eta abusatu duen pertsona oraindik ere etxebizitzan bizi bada edo haurra edo

nerabea eskura eduki badezake. • Abusatu duen pertsonak haurra edo nerabea hiltzeko mehatxua egin badu edo kalte fisikoa

egingo diola badio, bere nahiak bete ezean edo abusuaren berri emanez gero.

• Ekintza arraroak edo erritualak egin badira abusuaren barruan (adibidez, gatibualdia, enemak).

• Abusatu zuen pertsonak haurra edo nerabea gaitasun barik utzi bazuen, drogak edota alkohola

emanda.

• Abusatzen ez duen guraso figurak edo legezko arduradunak ez badio haurrari edo nerabeari

sinesten eta abusatu duen pertsona babesten badu.

6.3. UMEEN ZERBITZURA BIDERATZEA

Udaleko gizarte zerbitzuetan premiazko egoeraren bat identifikatu daiteke esku hartze prozesuaren

edozein unetan: Harrera, ikerketa, ebaluazioa edo banakako Arreta Planaren betearazpena.

Orokorrean, udaleko gizarte zerbitzuek halako egoeraren bat antzematen dutenean, kasuaren berri

emango diote, berehala, Umeen Zerbitzuari, prozedura hau jarraituz:

1. Telefono bidez harremanetan jarriko dira Umeen Zerbitzuko zaintzako profesionalarekin, kasuaren

berri emateko.

2. Teknikari horri bideratze txostena igorriko diote,

daukaten informazioa jasota (ikus I. eranskina).

Halakorik badago, esku hartzeko aukerei buruzko

balorazioa sartuko da, haurraren edo nerabearen

babesa bermatzeko, familia girotik bereizi behar izanik gabe. Udaleko gizarte zerbitzuak eskuragarri

egongo dira haurra edo nerabea babesteko beharrezko jarduerak berehala egiteko, Umeen

Zerbitzuak kasuaren ardura hartu arte.

Umeen Zerbitzuak beregain hartuko ditu berehala bideratze horiek guztiak, premiazko babes neurriren

bat hartu behar den baloratuko du eta, beharrezkoa bada, neurri horiek ezarriko ditu, Umeak eta

Nerabeak zaindu eta babesteko otsailaren 18ko 3/2005 Legeko 59. artikuluan ezarritakoaren arabera.

Ondoren, bi zerbitzuek erabakiko dute zein estrategia aplikatuko duten esku hartze prozesuarekin

jarraitzeko, Umeen Zerbitzuaren erantzukizunpean geratuko delarik.

Umeen Zerbitzuak, ikerketa egin ondoren, arrisku larririk edo babes faltarik ez dagoela eta familiak

udaleko gizarte zerbitzuen menpeko babes zerbitzuak edo esku hartzea behar dituela ondorioztatzen

badu, kasua udaleko gizarte zerbitzu egokietara bideratuko du, orokorrean ezarritako prozedurari

jarraiki. Kasu horietan ez da eskatuko Umeen Zerbitzua gutxieneko epe batez esku hartzen aritu behar

izatea.

Umeen Zerbitzuaren ustez, ikerketa burutu ondoren, ez badago arrisku larririk edo babes faltarik eta

familiak ez baditu udaleko gizarte zerbitzuen menpeko babes zerbitzuak behar, idatziz jakinaraziko dizkie

ikerketaren emaitzak udaleko gizarte zerbitzu egokiei, betiere azken horiek kasuaren espedientea irekita

Premiazko kasuak Umeen Zerbitzura

bideratzeko prozedura

98

badute edo izan badute edo beraiek bideratu badute kasua Umeen Zerbitzura. Ondoren, espedientea

itxi egingo da.