bir vaka dolayisiyla anoreksia nervosa

4
BiR VAKA DOLAYISIYLA ANOREKSiA NERVOSA Dr. E..t}ZMEN*, ERKOQ*, Doc;. Dr. 0. ARKONAQ* t}ZET: Bu yaz1da 15 bir Anoreksia Nervosa vakas1 ve konu hakkmdaki literatOr gozden Anahtar Sozciikler: Anoreksia, nervos, kilo kayb1, beden imaj1. SUMMARY: In this paper a case of 15 years old female patient with a anorexia nervose has been presented and literatUre abont anorexia nervose has been reviewed. Key Words: Anorexia nervosa, weight lose, body image. VAKA 15 ailesiyle birlikte oturan, ilkokul mezunu ktz 9 ay once 55 kg. iken beden agtrhgt ile ilgilenmeye ve oldugunu ve kilo vermeye karar veriyor. tlncelikle karbonhidratlardan zengin besinleri almamaya hyor ve giderek gtinltik diyetini birkac; bardak c;ay , bir iki meyva ve c;ok az miktarda ofttin yemeftine kadar ktsttltyor. Aym zamanda stirekli etraft temizleme, ytkama, ge. zinme bir egzersiz programt uygulamaya Qevresiyle daha az ilgileniyor, ic;ine kapamyor, daha az ko· son tic; ayda menstrti kanamalan kesiliyor. El y1kama kompulsiyonlan esnasmda, 28 kg. almasma raftmen, kilosunun normal oldugunu soyleyerek kurmaktan kac;mdt. Hasta oldugunu reddederek, hastanede kalmak istemedigini belirtti. Yaptlan noroendokronolojik, KVS, GIS tetkikleri, kan bi· yokimya sonuc;lan normaldi. Yatmlarak dozda Cypro· heptadin, pimozid, amiptiripti!in ve doz tedricen artmldt. Fizik aktiviteleri, ktsttlanarak yatak isti- rahati saglanmaya ve eger ic;inde olursa bu kiSitlamalann kaldtnlacagt anlatildt. Ancak bunda olunamadt ve yatak tespiti gerekti. Giderek yemek yemeyi red etmesi tizerine, gtinde ortalama 2000 cal. olacak NG tuple beslemeye gec;ildi. Bu esnada kendi kendine uyar- dtgt kusmalar gortildti. T.A.: 90/70 mm/hg idi. Kusma sonu- cu serum K + dtizeyi Bunun tizerine beslenmesi K eklenen tv serumlarla ve yag so!Usyonlanyla desteklendi. gtin sonra Hematemez ve kusma ma- teryalini aspire etmesi sonucu ve solunum durmast nedeniyle ex oldu . Ilk kez 1649'da Richard Morton tarafmdan "nervous consumption" adtyla amlan bu bozuklugun temel ozellikleri literattirde ve boy ic;in en normal aguhgm tizerinde beden agtrhgt istememek, zaytfltga ragmen yogun bir manlama veya kilo alma korkusu, bir beden imaj1 ve amenore olarak belirtilmektedir. Bu bozuklukta kay- bt c;ok nadiren g6rtildtigtinden Anoreksia tereminin (Grek. yoklugu) bir adlandtrma oldugu ileri stirtil- mektedir (2, 9, 12). A) EPlDEMlYOLOJt Anoreksia nervozah hastalann %90-95'i kadmdtr. 12-30 arasmda olmasma ragmen 13-14 ve 17-18 * Baktrkoy Ruh ve Sinir Hast. Hastanesi, 2.ci Psikiyatri Birimi 102 en stk gortilen Vakalann genellikle orta ve tist-or ta smtflardan oldugu bildirilmesine ragmen giderek ar- tan bir bic;imde diger sosyal stmflarda da gortilme stkltgmm artttgi gozlenmektedir (10, 12). B) KLlNIK tlZELLlKLER Anoreksian nevroza genellikle veya kendini olarak algllayan ergenlerde Hastaltgm ilerlemesiyle karbonhidrat ve yag ic;eren yiyeceklerin ktsttlandtgt bir diyet- le birlikte zaytflamaya saplantt derecesinde zihinsel bir gortiltir. ve genellikle htzh seyreden kilo kay- bma toplam gida altmmdaki bir azalmanm yamstra yogun bir fizik egzersiz ve kendi kendine kusma veya laksa- tif ve ditiretiklerin kullammt ile Fizik egzersiz Ano- reksia nevrozamn erken bir habercisi olabilir. Genellikle kil o kaybtm takiben ortaya f;tkmasma ragmen bu ame- norade tipik bir olabilir. Hastalar hekime genellikle ki · lo kaybt belirgin hale geldiginde cins ve boy ac; 1smdan olmast gereken agtrhgm %15'inin olmast anlamh bir belirti olarak kabul edilebilir. ma korkusu nedeniyle yemek yemeyi red etmeye devam edenler yanmda, bu tsranm devam ettiremeyip yemek yeme (bulimik) hecmeleri gosteren bir grup daha mevcuttur. Bu grubun bu bulimik hecmeleri genellikle · kusma takip eder. Boyle durumlarda Anoreksia nervoza ve Bulimia nervoza tamlan birlikte konur. Yiyeceklere garip da yaygm olarak gortilmektedir, kalan ic;in ozenli yemekler haztrlama, kalorili besin- leri ozellikle sec;me, yiyecekleri biriktirme, gizleme gi bi. Has- talar hastahklannm bir bic;imde red eder ve tedaviye ilgisiz gortintir, hatta direnc; geli§tirir. adolesamn bu bozuklukla birlikte psikosekstiel g e- cinsel ilgisi de bariz tu. El ytkama gibi kompulsif bozukluk tamsma olanak verecek denli stirekli ve §idde tli olabilir. Anksiyete, depresyon (aglama nobetleri, uyku bo zuklugu, intihar diger eden belirtile rdi (2, 4, 8, 9, 12, 18). Yaptlan bir c;ahi?mada boyu reksia nervoza tan1s1 almti? 130 hastanm major bir affektl bozukluga veya §iZoaffektif bozuklu[ta ait oldugu psikotik belirtilerin ettigi bir affektif bozukluk olasth gma dikkat Gekilmi§tir (14). Beden imajmdaki bozukluk beden agtrltgi, Ole;"·

Upload: others

Post on 31-Jul-2022

10 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: BiR VAKA DOLAYISIYLA ANOREKSiA NERVOSA

BiR VAKA DOLAYISIYLA ANOREKSiA NERVOSA

Dr. E..t}ZMEN*, Dr.~· ERKOQ*, Doc;. Dr. 0. ARKONAQ*

t}ZET: Bu yaz1da 15 ya~mda bir Anoreksia Nervosa vakas1 sunulmu~ ve konu hakkmdaki literatOr gozden gec,;irilmi~tir.

Anahtar Sozciikler: Anoreksia, nervos, kilo kayb1, beden imaj1.

SUMMARY: In this paper a case of 15 years old female patient with a anorexia nervose has been presented and literatUre abont anorexia nervose has been reviewed.

Key Words: Anorexia nervosa, weight lose, body image.

VAKA

15 ya~mda ailesiyle birlikte oturan, ilkokul mezunu ktz 9 ay once 55 kg. iken beden agtrhgt ile ilgilenmeye ve ~i~man oldugunu dti~tinmeye ba~hyor ve kilo vermeye karar veriyor. tlncelikle karbonhidratlardan zengin besinleri almamaya ba~· hyor ve giderek gtinltik diyetini birkac; bardak c;ay, bir iki meyva ve c;ok az miktarda ofttin yemeftine kadar ktsttltyor. Aym zamanda stirekli etraft temizleme, c;ama~tr ytkama, ge. zinme ~eklinde bir egzersiz programt uygulamaya ba~hyor. Qevresiyle daha az ilgileniyor, ic;ine kapamyor, daha az ko· nu~maya ba~hyor, son tic; ayda menstrti kanamalan kesiliyor. El y1kama kompulsiyonlan ba~hyor. Gorti~me esnasmda, 28 kg. almasma raftmen, kilosunun normal oldugunu soyleyerek ileti~im kurmaktan kac;mdt. Hasta oldugunu reddederek, hastanede kalmak istemedigini belirtti.

Yaptlan noroendokronolojik, KVS, GIS tetkikleri, kan bi· yokimya sonuc;lan normaldi. Yatmlarak dti~tik dozda Cypro· heptadin, pimozid, amiptiripti!in ba~landt ve doz tedricen artmldt. Fizik aktiviteleri, ugr~dan ktsttlanarak yatak isti­rahati saglanmaya c;alt~tldt ve eger i~birligi ic;inde olursa bu kiSitlamalann kaldtnlacagt anlatildt. Ancak bunda ba~anh olunamadt ve yatak tespiti gerekti. Giderek yemek yemeyi red etmesi tizerine, gtinde ortalama 2000 cal. olacak ~eki!de NG tuple beslemeye gec;ildi. Bu esnada kendi kendine uyar­dtgt kusmalar gortildti. T.A.: 90/70 mm/hg idi. Kusma sonu­cu serum K + dtizeyi dti~tti. Bunun tizerine beslenmesi K eklenen tv serumlarla ve yag so!Usyonlanyla desteklendi.

Yatt~mdan ~0 gtin sonra olu~an Hematemez ve kusma ma­teryalini aspire etmesi sonucu dola~tm ve solunum durmast nedeniyle ex oldu .

Ilk kez 1649'da Richard Morton tarafmdan "nervous consumption" adtyla amlan bu bozuklugun temel ozellikleri literattirde ya~ ve boy ic;in en dti~tik normal aguhgm tizerinde beden agtrhgt istememek, zaytfltga ragmen yogun bir ~i~­manlama veya kilo alma korkusu, bozulmu~ bir beden imaj1 ve amenore olarak belirtilmektedir. Bu bozuklukta i~tah kay­bt c;ok nadiren g6rtildtigtinden Anoreksia tereminin (Grek. i~tahm yoklugu) yanh~ bir adlandtrma oldugu ileri stirtil­mektedir (2, 9, 12).

A) EPlDEMlYOLOJt

Anoreksia nervozah hastalann %90-95'i kadmdtr. Ba~lama ya~1 12-30 ya~lar arasmda olmasma ragmen 13-14 ve 17-18

* Baktrkoy Ruh ve Sinir Hast. Hastanesi, 2.ci Psikiyatri Birimi

102

en stk gortilen ba~lama ya~landtr. Vakalann genellikle orta ve tist-orta smtflardan oldugu bildirilmesine ragmen giderek ar­tan bir bic;imde diger sosyal stmflarda da gortilme stkltgmm artttgi gozlenmektedir (10, 12).

B) KLlNIK tlZELLlKLER

Anoreksian nevroza genellikle ~i~man veya kendini ~i~m an olarak algllayan ergenlerde ba~lar. Hastaltgm ilerlemesiyle karbonhidrat ve yag ic;eren yiyeceklerin ktsttlandtgt bir diyet­le birlikte zaytflamaya ili~kin saplantt derecesinde zihinsel bir me~guliyet gortiltir. A~m ve genellikle htzh seyreden kilo kay­bma toplam gida altmmdaki bir azalmanm yamstra yogun bir fizik egzersiz ve kendi kendine olu~turulan kusma veya laksa­tif ve ditiretiklerin kullammt ile eri~ilir. Fizik egzersiz Ano­reksia nevrozamn erken bir habercisi olabilir. Genellikle kilo kaybtm takiben ortaya f;tkmasma ragmen bu a~amada ame­norade tipik bir i~aret olabilir. Hastalar hekime genellikle ki· lo kaybt belirgin hale geldiginde ba~vururlar. Ya~, cins ve boy ac; 1smdan olmast gereken agtrhgm %15'inin kaybolmu~ olmast anlamh bir belirti olarak kabul edilebilir. $ i~manla­ma korkusu nedeniyle yemek yemeyi red e tmeye devam edenler yanmda, bu tsranm devam ettiremeyip a~m yemek yeme (bulimik) hecmeleri gosteren bir grup daha mevcuttur. Bu grubun ~ogunda bu bulimik hecmeleri genellikle a~m

· kusma takip eder. Boyle durumlarda Anoreksia nervoza ve Bulimia nervoza tamlan birlikte konur. Yiyeceklere ili~kin b~ka garip davram~lar da yaygm olarak gortilmektedir, ba~­kalan ic;in ozenli yemekler haztrlama, dti~tik kalorili besin­leri ozellikle sec;me, yiyecekleri biriktirme, gizleme gibi. Has­talar hastahklannm ~iddetini degi~mez bir bic;imde red eder ve tedaviye kar~t ilgisiz gortintir, hatta direnc; geli§tirir. Qo~u adolesamn bu bozuklukla birlikte psikosekstiel geli~mesi ge­cikmi~, yeti~kinlerin cinsel ilgisi de bariz bi~imde azalm~­tu. El ytkama gibi kompulsif davram~lar, obsesif·kompuls i~ bozukluk tamsma olanak verecek denli stirekli ve §iddetli olabilir. Anksiyete, depresyon (aglama nobetleri, uyku bo zuklugu, intihar giri~imleri) diger e~lik eden belirtilerdi (2, 4, 8, 9, 12, 18). Yaptlan bir c;ahi?mada ya~am boyu an~ reksia nervoza tan1s1 almti? 130 hastanm major bir affektl bozukluga veya §iZoaffektif bozuklu[ta ait oldugu dU~Untile psikotik belirtilerin e~lik ettigi bir affektif bozukluk olasth gma dikkat Gekilmi§tir (14).

Beden imajmdaki bozukluk ki~inin beden agtrltgi, Ole;"·

Page 2: BiR VAKA DOLAYISIYLA ANOREKSiA NERVOSA

b' imini algtlama tarzt ile llgilidir. Normal kilonun alllnda vole

1

11; nna raxmen hastalar kendilerinl ~i~man hissettlklerini rna a , . old v •• I I De

ve 8 bazt beden lastmlarmm ~·~m~n.. ugunu ~oy ~r er. -e~ilir ki anoreksiya. n~vrozada gorulen 5~~~ o~e!hk ~d.en

~· lm ve a~rh~ma ih~km a~m degerlendmlmt~ ftkulere tkm-.'11; Jarak geli~mektedir. Hastalar fiziksel goriintimlerlnden ge­

e• ll~kle ho~nut de~ildirler. Kilo alma veya ~i~manlama kor- . ~~su tedaviye kar~J diren~; olu~masmda da onemlidir (2, 3,

12~onuyu Iasmen farkh bir bi~;imde de ortaya koyan ~ah~-alar da mevcuttur. Anoreksia nervozah hastalar arasmda be­

rn n ~trh~ veya btiytiklti~tintin a~m tahmin edilmesinin na­~fren gi:iriildU~ ~ed~_n bi~iJ~ine a~tn ilgi ve bede~ bi_~;i~~~i a~tlamanm klimk onemmm daha .;ok oldu~u den surul­

~ti~tUr (24~ Bir ba~ka ~ah~mada da a~m ~~~manh~m rolti tarb§Jlarak, bu durumun bireyin kendi-beden a~Jrh~• ve bi­~imlne ili~kin dogru yargtlarda bulunma yetenegini azalt­madt~, ancak beden aguh~t ve . bi~imine ili~kin duygula~la yalan ili§kisi olduguna ve bunun hastaltkla ba~lantJsma dik­kat ~ekllmi~tir.

C) FlZlK BELlRTlLER

Anoreksia nervoza olduk~a tehlikeli ve ya~amt tehdit edici bir dizi fizik komplikasyona neden olabilir. Bunlann ~;ogu a~;hga baglJdJrlar. Asd olarak kardiyovasktiler, hematolojik, gastrointestinal, renal, endokrln ve iskelet sistemine ait degi­!iiklikler gi:iriiltir. Fizik belirtiler bradikardi, hipotansiyon, aritmiler, artmt§ BUN, Renal calculi, amenor hipotiroidi benzeri durum, btiytime gecikmesi ve osteoporozistir (12).

Hafif dereceli anemi, notropeni, trombositopeni ve kemik iligi hiposelltileritesi yaygm olarak goriiltir (20~

Noropatik ve. myopatik degi~iklikler yaygm olmasa da go­riilebilmektedir. Noropatinin tiamin eksikligine bagh olabile­cegl ve tiamin eksikligi olan hastalarda da beriberi hastahgmt prelipite edebileceginden dolayt ani bir karbonhidrat yUksel­mesinden ka~;mllmast gerektigi ve beslemenin tedricen arttt­rJlmast onerilmektedir (20).

Besleme esnasmda periferik odem de stk olarak gozlen­mektedir (12). Gortilen fizik komplikasyonlann kaynagmm genelli Ide protein-enerji malnu trisyonu oldugu ileri stiriilmek­tedir. GIS anormallikleri, artmt!i bir mide dolgunlu~u hissi, kann a~nst ve kabtzhkttr (12). Yaptlan bir c;all!imada, Bruch' un (1966) ileri siirdtiWi Gastrointestinal tractdan gel en duysal bilgiyi yorumlamadaki bozuklu~u destekleyen veriler elde edilmi~tir (19).

D) DSM III-R KRlTERLERINE GORE TANI

A- Ya!i ve boy ac;1smd;m normal saytlabilecek en az kilo­nun Uzerinde bir beden a~trhgma sahip olmayt kabul etmeme om. beklenenin %15 altmda blr beden a~trhgma sahip olma­ya yo! ac;an bir kilo kaybt, ya da btiytime doneminde bekle­nenin %15 altmda bir beden a~trh~na sahlp olmaya yo! ac;a­cak bic;imde beklenen kilo altmmt gerc;ekle!itirememe.

B- Beklenenden daha az bir beden a~trh~ma sahip olunma­sma ragmen kilo almak veya ~i~manlamaktan duyulan yo~un korku.

C- Ki~inin beden a~trh~tm, bUyiikltigUnU veya bic;imin al­gtlama bic;iminde de bozukluk olmast, om. bir deri bir kemik halinde bile ki~i kendini ~~~man olarak hissetti~inl ileri stirer, beklenen agtrhgm ac;tkc;a alttnda oldugu zaman bile bedeni­nin bir klsmmm a~m ~~~man oldu~una inantr.

D- Kadmlarda, boyle olmasmm gerekti~i bir suada, en az ti~ ardJ sua menstiirel siklusun goriilmemesi (primer ya da sekonder amenore). (Sadece hormon verilmesi sonrast mens­tiirasyon donemleri oluyorsa o kadJmn amenoresi oldugu dii-

~iiniiliir. t}m. t}strojen uygu_lamast).

E) RISK FAKT{:}RLERl

Gartihkel ve ark. risk laktorlerini ~oyle malam•~lardtr: KULTUREL: lnce kadJn bic;iminin yiicele~tirilmesi ka·

dmlar iisti.inde, ba~kalanm ho~nut etmek ic;in davranmanm baslas1.

AlLEVl: Kiiltiirel turumlann abarttlmas•. Ailede yeme bozuklu~u oykiisii Ailede affektif bozukluk veya alkolizm oykiisii Adolesan donemde ozerkligi engelleyen aile ili~kileri. BlREYSEL: Ba~tmstz i~ler gormede bozulma. Kedini algtlamada kusurlar Ki~ilik ozellikleri ~;H~manhk Bili~sel tarz. Kronik bbbi bir hastahk. Yeme bozukluklannm affektlf bozukluklarla ili~kisi geni~

ara~tumalara konu olu!iturur. Yapllan bir ara~ttrmada her iki bozuklugun kesin olarak birbirleriyle ili~kili oldu~u, ancak ili!ikinin dogasmm heniiz aydmla~Iamadt~t ile~i sii~ltirke~ (22) bir ba~ka ara~tumada anorekttk hastalann ailelennde bt­polar ve unipolar major affektif bozuklugun en s1k goriilen psikiyatrik bozuklugu oldugu saptanm~ttr (6~

Hastal1gt Devam Ettiren Faktorler:

1- Hastalt~tn dii~iince duygu ve davrant!i iizerindeki etkileri 2- Kilo kaybmm peki~tirici etkisi 3· Kusmanm duygulanJmt diizenlemek ic;in kullantmJ 4- Toplumsal beceri ve ili~kileri kaybt 5- Mesleki htinerlerin kayb1 6- Ailede degi!iiklikler 7- Depresyon 8- lkincil kazanc;, di~erleri iisttinde giic; elde etme hastaltk·

tan kaynaklanan ozel ilgi 9- Predispoze faktorlerin c;oziimiintin e ksikligi (5 ). Predispoze ki~ilik ozelligi olarak a~m mtikemmelliyetc;ilik

ve kendine kar~t ho!igoriistizliik oldugu ve buna ili~kin yo~un endi~elerin ya!iandt~t aile ozelliklerinin ise ~lll koruyucu, katt ve c;att~malann c;oziimsiiz kalmas1 olarak belirdigl ileri siiriilmil!itiir (12 ).

F) ETYOLOJt

Etyolojik varsay1mlar oldukc;a c;e~itlidir. Bulu~a erme ile birlikte gelen cinsel de~i~ikliklere kar~1 fobik bir yamt oldu­gu yani yeme fobisi oldugu, beden imajmda bir rahatstzhga neden olan yanh~ o~renme ya!ianttlanndan kaynakland!~t, bir algtlama rahatstzhgt oldugundan biyolojik hipotezlere uzanan bir yelpazede yer almaktadtr (9).

Psikoanalistler kendini ac;hga siirtiklemenin (self-starvati· on) oral gebeli~e ait cinsel fantazilere veya ambivalan. fant~­zilere kar~·· savunma oldu~unu daha yakmlarda ego-pstkolo)t· si ise ego defektlerinden kaynaklandJ~tm ileri stirmti!ilerdir (12).

BlYOLOJlK AQIKLAMALAR

Norotransmitler Qah!imalar: AN da ilk c;ah~malar iiriner MHPG ile ilgili olanlardtr. Biitiin zaytflamt~ anorektiklerde azalmt!i bulunmu~ ve kilo almayla birlikte artttgt gosterilmi~­tir.

CSF GABA dUzeyleri normal bulunur, CSF HV A ye 5-HIAA ve tyrosine diizeyleri azalmt~ bulunur ve kilo almayla birlikte artttgt gosterilmi!i (10). Probenecid uygulamast so­nunda kilo almt~ non bulimik anorektiklerde CSF 5-HIAA bulimik anorektiklere gore daha yogunbulunmu~ ve setonin

103

Page 3: BiR VAKA DOLAYISIYLA ANOREKSiA NERVOSA

metabolizmasmdaki bu de~i~ikli~in lki grup anorektifi farkh yeme kaltplarmm bir yans1mas1 olabilece~i ileri sliriilmii~tiir (15).

ENDOKRINOLOJIK QALI~MALAR

Anorektiklerde goriilen CH diizeyindeki de~i~ikliklerln yalmzca %22'sinin kilo kayb1 ile ilgili olabilece~i bu nedenle kilo kayb1 amonere ve LH diizeyi arasmda basit bir ili~ki ol­madi~l ileri siiriilmii~tiir. Anorektiklerde goriilen kortizoliin azalm1~ metobalizma orant ve dekzametonla ve ACTH'nm tam olmayan supresyonunun di~er protein-kalori malnutris­yonu durumlannda da goriildii~ii ileri siiriilmii~tiir (7 ).

Yap1lan ba!ika bir "al1~mada CSF, plazma ve iiriner ser­best kortizol diizeyleri dii~iik kilolu anorektiklerde yiiksek bulunmu~ (ki hiperkortizoliz oylesine !liddetli olabilir ki, Cusking hastal1~mdaki diizeyine ula~abilir (12) ve bunun ki­lo alma ile normal de~erlerine dondiigii gosterilmi~ keza CSF'de ACHT diizeyi dii!liik bulunarak (plazmada normal­ken) yine kilo alma ile normal diizeye dondii~ii gosterilmi!ltir (7 ). Troid i~Jevlerindeki de~i~ikliklerin (dii~iik serum T3 dii­zeyi gibi) biitiin zay1flama hallerinde bulundu~u ve Anoreksi Nevroza ozgii olmadt~t belirtilmektedir (10). Bir ba~ka "alt!i· mada Anoreksia Nevrozada HLA-BW 16 haplotip prevalanst­nm artt~ma dikkat "ekilmi'ltir (4 ).

G) TEDAVI

Tedavinin ilk a~amast hastanm ayaktan mt yoksa yattnla­rak mt tedavi edilece~idir.

Hastaneye yattrma endikasyonlan: 1- Kilonun ya~, cins ve boy i"in gerekli olan ortalama a~tr­

ltgm o/o60'nm altma inmesi 2- Kilo kaybmm htzla ger"ekle~iyor olmast (3) ayda kilo­

nun %30'unun kayb1 3- Ciddi fizik komplikasyonlar, nabtz saytsmm dakikada

40'm alttna, 2.5 Nmol'iin alttna, ate~in 36 C'nin altma, sisto­lik kan basmcmm 70mm{hg'nm altma dii!imesi

4- Ciddi depresyon ve suisid riski 5- Sosyal nedenlerle ayaktan tedavinin siirdiiriilememesi 6- Aytnct tam yapamama 7- Psikoz. Hasta idaresindeki temel eksen, hastanm beslenmesi ve

hem!lirelik baktmtdtr. Boyle bir baktm genellikle doyurucu bir kilo alma oran1 ve hastanm yeme alt~kanltklannt de~i~tir­mede yeterli bir ilerleme sa~lamaktadtr. Bu konuda hastayt htzla beslemenin ve htzla hidrasyonu sa~lamanm ciddi kar­diyovaskiiler ve GIS hasarlarma yo! aqabilece~ine dikkat qe­kilerek yiiksek kalorili besinlerle tedricen artmlarak sonunda giinde 4000-5000 Kcal'e kadar "tkarttlan bir beslenme diizeni onerilmektedir. Hastanm' ortalama olarak haftada 1.5-2, 3 kg arasmda kilo almasmm hedeflenmesinin gerektigi soylenmek­tedir (1. 16).

Bu baktmm gerekli biqimde sa~lanamadtgt durumlarda edimsel (operant) davrant~ stratejilerinden yararlantlmast ge­re kti~i ve giderek artan olqiide ilgi goren blli~sel-davrant~sal tekniklere ba~vurulmast onerilmektedir. Bili~sel-davrant~sal terapi de merkez amacm hastanm bi"im ve a~trlt~ hakktnda­ki dii~iincesini de~i~tirmek oldugu soylenmektedir. Boyle bir degi~ikli~in tam ve htzh bir iyile~me i"in on ~art oldu~u ka­bul edilir (3). Bireysel psikoterapide, terapistin ilk gorevinin hastanm actsmt ve hastaltgm temel belirleyenlerini kabul ede­rek bir giiven ortamt olu~turmak ve yeme davrant~lanyla ol­maktan qok once daha uyumlu bir tarzda kendi kendini ozerk bir bi"imde diizenleme yetenegini kazandtrmaktir (12).

Bu hastalarm asll olarak yansttmalt ozde~im ve bOliinme gibi ilkel savunma mekanizmalannt kullandtgt tezinden hare­ketle obje ili~kileri yakla~Imtnt esas alan bir tedavi planmda,

104

nasogastrik tiiple beslemeye yapan klinisyenin kendili~inden kotii obje ve terapistin iyi obje olmas1 durumunun patolojik olmaktan "ok uygun ve tedavi edici bir durum oldugu savlan­mt~ttr (13).

Aile ileti~iminin yaygm olarak bozuk oldugu olgusunun temellik ettigi yap1sal aile terapisi, sembolik-deneysel aile te­rapisi gibi ~egi'lik aile terapisi yakla~tmlarmm da rolii de vur­gulanmaktadtr.

FARMAKOLOJIK TEDA VI

Fenotiyazinler ve di~er noroleptikler yaygm olarak kulla­mlagelmi~ tir. Fenotiyazlnlerin, obsesif-kom pulsif ozelli klerin e~lik etti~i anorektiklerde olumlu sonu"lar verdigi bildiril­mi~tir (9). Keza davrant~ tedavisi ile birlikte uygulanan pimo­zidle olumlu sonuqlar almdtgmt gosteren qalt~malar mevcut-

- tur. . Ancak gene! kant odur ki, antipsikotikler anoreksiyanm

tedavisinde hic;bir ozgiil etkiye sahip de~illerdir. Bununla bir­likte ozellikle ajite hastalarm noroleptik tedaviden ktsmen fayda gorme olastltgmm oldu~u ileri siiriilmii~tiir (17 ).

CYPROiiEPTADINE (SlPRAKTlN)

Varolan bilgiler cyproheptadinin giderek arttnlan dozlar­da (32 mg/giine kadar) kullamlmasmm ozellikle de sedasyon dt~mda yan etkisi olmamast nedeniyle nonbulimik anorektik hastalarda onemli bir yeri oldu~una i~aret etmektedir. Me­dial hipotalamuta serotonerjik iletimin artmasmm toklugu uyardt~t ve aym iletimin basktlanmasmm i~taht stimiile etti­gi dii~iiniiliirse olast etki mekanizmasmm, potent bir seroto­nin ve histamin antogonisti ozelli~iyle i~taht uyarmak oldugu ileri siiri.ilmektedir (17).

ANTIDEPRASANLAR

Dii~iik dozlann ba~Janan (25-50 mgfgiin) amitriptilin e~de­ger ve her iic; giinde 25 mg arttnlarak uygulanan antidepresan­lann zaman zaman kullamldigt ancak depresif semptomlann varh~na ra~men ozellikle LAN'hlan bu etkiye c;ok duyarlt oldugu antikolinerjik yan etkileri nedeniyle ruti kullanima sokulmamast gerekti~i bildirilmektedir (17, 23).

Bununla birlikte Trisikliklerin ve MAOI'Ierinin antidepre· san etkilerinden bag•ms1z olarak i~tah ve kilo iizerine de se"i­ci olumlu etkilerinden bahsedilmekte ve akut kilo alma done­minin ardmdan kullantmlart iizerinde de durulmaktadtr (10, 17).

LITYUM KARBONAT

0.9-1.4 mEg/1 arasmdaki diizeylerde ve toplam 28 giin Lit­yum tedavisiyle olduk"a olumlu sonuc; altnmt~ vaka omekleri bildirilmekte ancak bu esnada stvt, elektrolit ve kardiak para· metrelerin yaktn takibi onerilmektedir (17).

KAYNAKLAR

1- Andersen AE, Morse CL, Sntmyer KS lupatient treat­ment for Anorexia Nevrosa (Ed) Gamer M. Garfinkel E. Handbook of psychotherapy for Anorexia Nervose and Bulinsia The Guilford press 1985, 311-343.

2- DSM-III-R

3- Fairburn C.G, Cooper P.J, Eating Disordes, Hawton ~ Sakovskis PM, Kirk J, Clark D.M (ed) Cognitive BehaVI­or Therapy for Psychiatric problems, Oxford Univer­sity press 1989, 277-314.

Page 4: BiR VAKA DOLAYISIYLA ANOREKSiA NERVOSA

5-

g.

1().

11·

12-

13·

14·

Foster D. W. An orexia Nervosa, Harrisons principles of rexia Nervose and Bulimia. British Journal of Psychi· Internal Medicine II. eleventh edition 1987, 397-400. atry 145: 420·423, 1984.

Garfinkel P.E, Garner D.M, Goldbloom D.S. Eating Di· 15- Kaye W.H, Ebert M.H, Gwirtsman H,E, Weiss S.R. Dif· sorder: Implications for the 1990's Can. Psychiatry ferences in Brain Serotonergic Metabolism Between 32, 624-631. Nonbulimic and bulimic patients with Anorexia Ner-

vosa, Am J psychiatry 141: 1598-1601, 1984. Gersons ES, Schreiber S.L, Hamovit J.R, Dibble ED, Kaye W. Nurnberger J.L, Andersan AE, Eber M. Clini· 16· Lucas A.R, Callaway C. W. Anorexia Nervosa and Buli-cal Finding in Datients with Anorexia Nervosa and Af- mia, Bochus Gastroenterology volume 7, fourth Editi-fective ilness in their relatives, Am. J. Psychiatry 141: on, 1985 Saunders company Berk J.E (ed), ~416-4434. 1419-1422, 1984.

17- Mitchell J.E psychopharmacology of Anorexia Nervosa Guirtsman H.E, Kaye W.H, George D.T, Jimerson D.C. Meltzer H.Y (ed) Psychopharmacology. Raven Press, Ebert M.H, Gold P.N Central and Peripheral ACTH and 1273-1276, 1987. Cortisol lerels in Anorexia Nerrose and Bulimia. Arch Gen Psychiatry 46, 69-61, 1989. 18- tlztiirk 0. Ruhsal Etkenlere ba~h fizyolojik izler ve Ya-

Halmi K.A:- Anorexia Nervosa and Bulimia Ann Rev p1 Bozukluklan, Ruh Sa~h~1 ve Bozukluklan 2. Bas1, 310-314, 1989.

Med. 38, 373-380, 1987. 19- Robinson P.H, perceptivity and paraceptivity during

Halmi K.A: Eating Disordes Kaplan I.H- Sadock B.J. measurement of gastric emptying Anorexia and Buli-(ed), Comprehensive textbook of Psychiatry-IV, Cilt II. mia Nervosa British Journal of Psychiatry 154: 400-Williams and Wit kings 1985, 1731-1732. 405, 1989.

Halmi K.A, Ackerman S, Gibbs J. Smith C, Basic biolo- 20- Shur E. Alloway R. Obrect R. Russell G.F.M. Psysical gical overviev of the eating Disordes Meltzer H. Y (ed) complications in Anorexia Nervosa. British Journal of Psychopharmacology-Raven Press, 1987, 1255-1266. psychiatry 153: 72-75, 1988.

Herzog D.B, Keller M.B, Lavori P.W, Outcomein Ano- 21· Slade P.D: Body image in Anorexia Nervosa British Jo-rexia Nervosa and Bulima Nervosa A review of the Lite-rature, The Journal of Nervons and Mental Disease

umal of psychiatry 153 (suppl. 2) 23-26, 1988.

176:3, 131-143, 1988. 22- Swift W.J. Andrews D., Barklage N. The relationship between affective disorder and eating Disord~rs-A re-

Herzog D.B, Eating Disorders Nicholi A.M (ed) The view of the literature. Am J, Psychiatry 143: 290-99, New Harward Guide psychiatry, Harvard Universty 1986. Press, 434·445, 1988.

23- Wells L,A, Logan K.M: Pharmacologic treatment of ea· Home M. Gallen M. Anorexia Nervosa An object rela- ting disorders Psychosomatics 28:9, 4 70-4 79, 1987. tions approachto primary Treament. British Journal of Psychiatry 151: 192-194, 1987. 24· Whitehouse A.M, Freeman C.P.L, Annandale A Body

size Estimation in Anorexia Nervosa British Journal of Hudson J.J, Harrison G.P, Jonas J.M: Psychosisin Ano· psychiatry 153 (suppl. 2) 23-26. 19~R

DISTiMiK BOZUKLUK:MUHTEMEL AL T-TiPLERiN OZELLiKLERi

DYSTHYMIC DISORDER: FEATURES OF T HE POSSIBLE SUBTYPES*

Do~. Dr. Can TUNCER**, Dr. Kay1han O~uz KARAMUSTAFALIOGLU***, Dr. Mansur BEYAZYfJREK***

SUMMARY: According to current nosological classifications (DSM-III. DSM-III-R-ICD-9) the terms ofdyathymic disorder or neurotic depression are widely accepted. .

However, the subcategorization of the "chronic depressive disorders" are still being questioned. The DSM-III and DSM-III-R term dysthymic disorder is in the category of chronic depressive disorders (Kocnis and Frances. 198 7).

*: ~sented at 1. Marmara Medical Days Istanbul, September 26-30 1988. *** Ba rrahP.a~a Faculty of Medicine, Istanbul University

k1rkoy Neuro-Psychiatric Hospital .

lOS