benito lertxundi

Antzinako Euskal Kantak

1

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

AURIKIBIDEA

1. SARRERA ................................................................................................................................ 2

2. BIOGRAFIA ............................................................................................................................. 3

3. EZ DOK AMAIRU .................................................................................................................... 3

4. DISKOGRAFIA ......................................................................................................................... 5

5. LORETXOA ............................................................................................................................. 6

6. ABESTIAREN AZTERKETA ....................................................................................................... 7

7. ONDORIOAK ........................................................................................................................ 10

8. BIBLIOGRAFIA ...................................................................................................................... 11


2

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

1. SARRERA

Kaixo, Nerea Elkoroiribe naiz Haur Hezkuntzako bigarren mailako ikaslea.

Aurreko ikasturtean kredituak lortzeko ikasgaien zerrenda bat eman ziguten eta nik

Aintzinako Euskal Kantak izenekoa aukeratu nuen. Txikitan gurasoek eta aitona-

amonek abesten zizkidaten kantak oso gustuko nituen eta abesti horietaz gain,

antzinako beste abesti batzuk ikastea nahi nuen.

Eskuartean duzuen lan hau ikasgai honetan egiteko eskatu ziguten lanetako bat da eta

bertan, Benito Lertxundiren kantu baten azterketa azaltzen da. Lan hau zati

ezberdinetan banatuta dago.

Lehenengo, Benito Lertxundiren biografia txiki bat egiten da eta Benitok mundu

musikalean zehar egin duen ibilbidea azaltzen da labur labur. Ondoren, Benitok beste

abeslari batzuekin Ez Dok Amairun izan zuen ibilbide eta parte-hartzea azaltzen da.

Azkenik, Benito Lertxundik bakarkako ibilbidean egindako abesti baten azterketa egiten

da, “ Loretxoa” abestiarena hain zuzen ere. Azterketaren barruan, abestiaren hainbat

atal aztertzen dira: aurrekariak, gaia, metrika, estiloa, trataera, euskalkia, forma,

konpasa,tempoa, frekuentzia diagramak, dinamikak eta instrumentuak besteak beste.

Zuen gustukoa izatea espero dut,animatu eta irakurri!


3

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

2. BIOGRAFIA

Benito Lertxundi Orion jaio zen 1942an. Bederatzi anai arrebatik gazteena zen.

Garaiko erdal irakaskuntza ez zuen gustuko, eta herriko eskola bukatutakoan Zarauzko

Arte eta Ofizio Eskolan hasi zen, frantziskotarrenean. Han buztina eta egurra lantzen

ikasi zuen, eta bere lehengo lana horretan oinarritu zen, tallista alegia.

Hemeretzi urte zituenean Martin Lizasoren erloju dendan hasi zen lanean.

Erlojuak konpontzeaz gain, Lizasok oparitu zion laud bat jotzen eta afinatzen ere ikasi

zuen. Hurrengo pausua gitarra elektriko bat erostea izan zen.Dendan bertan jotzen

zuen eta bere gustuko abeslarien bertsioak euskarara itzultzen zituen.

Egun batean, La Voz de España izeneko egunkariak txapelketa bat antolatu

zuen eta Benitok aurkeztea erabaki zuen. 400-500 pertsona aurkeztu ziren eta horien

artean aukeratuenetako bat izan zen, hor hasi zen bere ibilbide musikala.

1965.urtean Ez Dok Amairun parte hartu zuen Mikel Laboa,Lourdes Iriondo

Jose Angel eta Juan Miguel Irigarai anaiak, Xabier Lete, Joxean eta Jexux Artze

txalapartariak, Julen Lekuona, Jorge Oteiza eta Nestor Basterretxearekin batera.

3. EZ DOK AMAIRU

Benito Lertxundik “Ez Dok Amairu” izeneko taldean parte hartu zuen. 1960ko

hamarkadatik Francoren heriotza arte ,gizarte euskaldunak ,baztertuta eta zapalduta

zegoen euskal kultura berreskuratzeko ahaleginak egin zituen eta euskara ere bultzatu

zuen.

1966ko martxoa eta 1972ko abendua bitartean “Ez Dok Amairu” taldeak aurre

egin zion garai hartako diktadurak galarazi zuenari eta euskal kultura eta hizkuntzaren

alde agin zuen.


4

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

“Ez Dok Amairu” Gipuzkoan sortu zen 1965ean baina Euskal Herri osoan eduki

zuen eragina. Oso garai txarrak ziren Euskal Herriko kulturarentzat baina euskal

gizarteak gauzak aldatzeko zuen indarra eta kemena ikaragarriak ziren, hori dela eta,

zapalkuntzari aurre egiteko modu bat, abestea zela pentsatu zuten.

Taldeko kide bakoitzak bere kantuak atera zituen argira eta honela taldeko lan

bat sortu zuten. Euskal kantu berria asmatu zuten eta beste autore batzuen kantak

ere abesten zituzten ,horien artean Bertolt Brechtenak.

1972an, baga, biga higa izeneko lana aurkeztu ondoren, taldea sortzen zuten

abeslari bakoitzak bere bidea jarraitu zuen eta lan ugari aurkeztu zuten, Mikel Laboa

eta Benito Lertxundi izan dira ospe gehien izan dutenak.


5

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

4. DISKOGRAFIA

1. "Euskal kanta berria"

2. "Ez dok amairu" (1971)

3. "Oro laño mee batek..." (1974)

4. "..eta maita herria, üken dezadan plazera" (1975)

5. "Zuberoa/Askatasunaren semeei" (1977)

6. "Altabizkar/Itzaltzuko bardoari" (1981)

7. "Gaueko ele ixilen baladak" (1985)

8. "Mauleko bidean... izatearen mugagabean" (1987)

9. "Pazko gaierdi ondua" (1989)

10. "Hunkidura Kuttunak I" (1993)

11. "Hunkidura Kuttunak II" (1993)

12. "Hitaz oroit" (1996)

13. "Auhen sinfonikoa" (1998)

14. "Nere ekialdean" (2002)

15. "40 urtez ikasten egonak" (2005)

16. "Itsas ulu zolia" (2008)

http://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Euskal_kanta_berria&action=edit&redlink=1

http://eu.wikipedia.org/wiki/Ez_dok_amairu_(diskoa)

http://eu.wikipedia.org/wiki/1971

http://eu.wikipedia.org/wiki/Oro_la%C3%B1o_mee_batek...


http://eu.wikipedia.org/wiki/..eta_maita_herria,_%C3%BCken_dezadan_plazera


http://eu.wikipedia.org/wiki/Zuberoa/Askatasunaren_semeei


http://eu.wikipedia.org/wiki/Altabizkar/Itzaltzuko_bardoari


http://eu.wikipedia.org/wiki/Gaueko_ele_ixilen_baladak


http://eu.wikipedia.org/wiki/Mauleko_bidean..._izatearen_mugagabean


http://eu.wikipedia.org/wiki/Pazko_gaierdi_ondua


http://eu.wikipedia.org/wiki/Hunkidura_Kuttunak_I


http://eu.wikipedia.org/wiki/Hunkidura_Kuttunak_II


http://eu.wikipedia.org/wiki/Hitaz_oroit


http://eu.wikipedia.org/wiki/Auhen_sinfonikoa


http://eu.wikipedia.org/wiki/Nere_ekialdean


http://eu.wikipedia.org/wiki/40_urtez_ikasten_egonak


http://eu.wikipedia.org/wiki/Itsas_ulu_zolia



6

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

5. LORETXOA

Mendian larrartean

aurkitzen da loretxo bat

aurrean umetxo bat

loretxoari begira.

Umetxoak ikusirik

lorea ezin bizirik

arantzak kendu nahi dizkio

bizi berri bat eman.

Loreak esan nahi dio

umetxo aska nazazu

jaio naiz libre izateko

ta ez loturik egoteko.

Orduan izango baitu

indarra eta kemena

orduan emango baitu ugari bere fruitua


7

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

6. ABESTIAREN AZTERKETA

AURREKARIAK

Abesti honek Frankismoarekin lotura duela uste dut.Frankismoaren

garaian, Euskal kultura eta euskara baztertuta zeuden eta euskaraz hitz

egitea debekatuta zegoen. Euskaraz hitz egiten zutenek errepresio

izugarria jasaten zuten eta euskarazko idatzi asko zentsuratuta zeuden.

GAIA

Ez da erreza gai zehatz bat aurkitzea, ez dakigu Benitok abesti hau

egitean zer pentsatu zuen. Abesti honen gai posibleenetako bat Euskal

Herriaren askatasun kulturala izan daiteke, hau da, loretxoa Euskal

Herria dela esan dezakegu eta umetxoa askatasuna eman

diezaiokeena.

o METRIKA

Hemen erritmoa sartzen da eta hau bi eratakoa izan daiteke. Erritmo

anakrosikoan, hitz baten silaba altuena bigarrena izaten da, erritmo

tetikoan aldiz, silaba altuena lehenengoa da.

Kasu honetan, erritmoa anakrosikoa dela esan dezakegu, hau da,

nabarmentzen diren silabak bigarrenak dira. Adibidez: “mendian,

larrartean, aurrean, begira”.

o ESTILOA

Abesti honetan erabiltzen duen estiloa metaforikoa da, metaforak

azaltzen direlako. Adibidez: “Loreak esan nahi dio

umetxo aska nazazu jaio naiz libre izateko ta ez loturik egoteko”.


8

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

o TRATAERA

Abesti honek bertsio bat dauka Eskixu taldeak egundakoa hain zuzen

ere. Bertsio honen abesteko modua Benito Lertxundik abesti originalean

abesten duenarena baino indartsuagoa da.

o EUSKALKIA

Benitok, beste abesti batzuetan erabiltzen duen euskalkia gipuzkera eta

nafarrera diren arren,abesti honetan Euskara Batua erabiltzen du.

o FORMA

Bertan sartzen dira zortziko txikia, zortziko handia, kopla txikia eta kopla

handia deritzenak. Zortziko txikia zazpi eta sei silabako lau bertso edo

zortzi lerro dituen bertsoa da. Zortziko handia, berriz, gauza bera da,

baina hamar-zortziko lau bertso edo zortzi lerro ditu. Kopla txikia,

zortziko txikiaren erdia da, hots, zazpi eta sei silabako bi bertso edo lau

lerro dituena. Kopla handia, ordea, zortziko handiaren erdia da, hau da,

hamar eta zortziko bi bertso edo lau lerro dituena. Kasu honetan ez du

forma zehatzik, forma independentea da, hau da, lerro guztiek silaba

kopuru ezberdina dute.

Kadentziei erreferentzia eginez, bi motatako kadentziak daudela ikus

dezakegu. Alde batetik kadentzia perfektua dago, hau da, esaldiak

amaitu egiten dira, ez da galderaren bat airean gelditzen. Bestalde,

kadentzia plagalean, esaldiaren amaieran galdera moduko bat egiten

da, esaldia amaitu gabe dagoela ematen du.

Abesti honetan kadentzia perfektua dela esan dezakegu, esaldiak ondo

amaitzen direlako eta ez dagoelako galderarik.


9

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

o KONPASA

Konpasak neurri ezberdinetakoak izan daitezke : bikoa, hirukoa,

laukoa… Abesti honen konpasa hirukoa dela esan dezakegu nahiko

lasaia delako.

o TEMPOA

Tempoak abestiaren denbora hartzen du kontutan eta kanta azkarra

edo lasaia den esaten digu. Kasu honetan, abestiaren tempoa lasaia da.

o FREKUENTZIA DIAGRAMAK

Honen barruan soinuaren gora beherak sartzen dira. Abesti honetan ez

dago gora behera handirik, nahiko orekatua da.

o DINAMIKAK

Atal honetan tonuaren gora beherak sartzen dira, hau da, hitzek duten

indarra. Abesti honetan hitz batzuk beste batzuk baino indar handiagoa

dute. Adibidez:” Umetxoak ikusirik lorea ezin bizirik “,” arantzak kendu

nahi dizkio bizi berri bat eman”.

o INSTRUMENTUAK

Benito Lertundik “ Loretoxa” abestian erabiltzen duen instrumentu

bakarra gitarra da.


10

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

7. ONDORIOAK

Lan hau nahiko erraz egin dut, aurretik binaka beste hiru abeslariren ikerketa

egin genuelako.

Lana aurrera eramateko, lehenik eta behin, Benito lertxundiri buruzko

informazioa aurkitzen hasi nintzen. Interneteko web orrialde ezberdinak bisitatu nituen

eta batetik eta bestetik hartu nuen informazio ezberdina. Ondoren, Benito Lertxundiren

abestiak entzun eta letren esanahia aztertu nuen eta “Loretxoa” izeneko abestia

ezaguna zela pentsatu nuen, jendeak ezagutuko zuela eta lan honetarako aproposa

izango zela. Azkenik, abestia entzun eta aztertu ondoren lana idatzi nuen.

Lan honekin Ez Dok Amairuri buruzko informazio gehiago jaso dut eta abestiak

ikertzen ere ikasi dut. Lehen ez nekien konpasak,kadentziak eta beste hainbat

kontzepturen esanahia zein zen eta proiektu honekin musikaren inguruan nuen

ezagutza garatu dut. Oso lan interesgarria iruditu zait eta lana egiterako orduan

gustura aritu naiz.

Zuei ere gustatu zaizuela espero dut. Besterik gabe, mila esker nire lana

irakurtzeagatik!


11

HUMANITATE ETA

HEZKUNTZA ZIENTZIEN

FAKULTATEA

8. BIBLIOGRAFIA

www.wikipedia.com

http://www.euskalnet.net/turibeechevarria/html/eh_disko.htm

http://eu.musikazblai.com/benito-lertxundi/

www.youtube.com

http://www.wikipedia.com/

http://www.euskalnet.net/turibeechevarria/html/eh_disko.htm

http://eu.musikazblai.com/benito-lertxundi/

benito lertxundi

Documents