Eguzki-plakak eta haize errota txiki bat ere badituzte energia sortzeko.N. VEGA

Nekazalturismo bat ere prestatu dute baserrian. NAGORE VEGA

Irudian, Guillermo Elsenaar biodigestorearen lana azaltzen.N. VEGA

Subiranoak dira energiarieta jakiei dagokionezIngurumena ›› Ardiak,pottokak, oiloak... dituzteelikatzeko; eguzki-plakaketa biodigestorea ura etaargindarra lortzeko

N. VEGA

Arruan-Haundiko jabeek beti izandute argi ez zutela inori begira bizinahi. Subiranoak izan nahi zuten,inork beren beharrak ase behar ezizateko. Hainbat animalia izan di-tuzte urte hauetan guztietan ze-har. Egun, ardiak, pottokak, zal-diak, oiloak eta antzarak dituzte.Haragia, esnegaiak, arrautzak, bai-ta artilea ere badute. Eurentzako,eta, noski, saltzeko. Bizimodua ereatera behar baitute.

Arruan-Haundiko familiak, ezdu nahikoa horrekin, ordea. Ener-giari dagokionez ere, eurek sor-tzen dute behar dutena. Horreta-rako biodigestore bat, eguzki-pla-kak eta haize errota txiki batdituzte (errotak, dena den, apain-garri lana egiten du gehiago).

Biodigestorea, metanoa sortzekoBiodigestorea hobi septiko hobe-tua da. Zehazkiago esateko, edu-kiontzi itxia da, hermetikoa eta ira-gazgaitza. Bere barnean hartzitu-ko (fermentatuko) diren materiaorganikoak sartzen dira (anima-lien gorotza edo pertsonena, hon-dakin begetalak). Ur disoluzio ze-hatz batekin nahasten dira des-konposatzeko. Horrek metanogasa eta potasioan, fosforoan etanitrogenoan aberatsak diren onga-rri organikoak sortzen ditu.

Arruan-Haundin, biodigestore-ak sortzen duen metanoa arginda-rra eta gas naturala sortzeko balia-tzen dute. Baina biodigestoreaksortutakoa bakarrik ez dute erabil-tzen. Esan bezala, eguzki-plakakere badituzte. Horiekin ere, euren-tzako zein besteentzako energiasortzen dute.

Eguzki-plakak ere baiBata bestearekin konektaturikoeta aldi berean bi gainazalez estali-tako zelula fotoboltaikoez osaturi-ko egitura da eguzki-plaka bat.Gainazal horietako bat kristalez-koa da eta bestea poliesterrezkoa,binil azetato edo beste material ba-tez osatua izan ohi da.

Zelula bat elementu oso meheada (batzutan ez da 4mm-tara iris-ten), silizio polikristalinoz osatua(edo baita silizio monokristalinoz).Horrek eguzki argia elektrizitateedo argindar bihurtzen du. Hain-bat materialez osatutako zelulakdaude, gehien erabiltzen dena sili-zio polikristalino deritzana da (sili-zio monokristalinoa eraginkorra-goa izan arren, garestiagoa erebada). Material horrekin osaturi-ko panelek kolore urdina izatendute.

Eguzki-plakek bi erabilera di-tuzte. Batetik, norberak bere ener-gia sortzeko erabil ditzake. Beste-tik, Iberdrolari saltzeko erabili dai-teke soberan dagoen energia.Energia hori saltzea diru iturri batgehiago da Arruan-Haundiko fa-miliarentzat. Eurak bizi eta diruaere ateratzen dute.

Beren esperientzia ikusita«Euskadi guztiz subiranoa» izandaitekeela ziur daude.

›› ALDEAK

Arruan Haundi Nekazalturismoetxea da, eta hori ondo nabarmen-tzen dute bertan. Diotenez, jende-ak oraindik ez du argi zer den Ne-kazal turismo bat eta zer LandaEtxe bat. Hona hemen ezberdinta-sunak, Nekatur Nekazalturismoeta Landa Etxeen Elkarteak azal-duta:

Nekazalturismoa]Definizioa.Landa inguruan ko-katutako eztablezimenduetan os-tatu zerbitzuak eskaintzen dituNekazal turismoak, prezio batentruke. Mantenua eta bestelakoosagarrizko zerbitzuak eskaini di-tzake edo ez. ]Nekazaritza.Nekazaritza ustia-keten barne egon behar dute Ne-kazalturismoek, eta mendiko arki-tektura tradizionalak edo landa in-guruko berezkoak eduki behardituzte. Bizitzeko eta nekazaritzaustiaketa baten premiak bateraasetzen dituen gela batek edo ba-tzuek eratuta egon behar dute.]Edukiera.Gutxieneko edukiera4 plazakoa da eta gehienezkoa 12plazakoa. Hori horrela da, logelenaraberako ostatu zerbitzua eskai-niz gero, eta gehienez 10 plazakoedukiera ostatu zerbitzua multzobatean eskainiz gero. Ohe gehiga-rriak zenbaketa horretatik kanpogeratuko dira. Hala ere, ostatu zer-bitzua bi modalitateetan bateraeskaintzeko baimena emanezgero, establezimenduaren edukie-ra gehienez 16 plazakoa izango da.

Landa Etxea]Definizioa.Landa Etxea preziobidezko ostatu zerbitzuak eskain-tzen diren establezimenduari deri-tzo. Landa inguruan kokatutakoeraikin batean, mendiko arkitektu-ra tradizionala edo bertako berez-koekin izaten ditu. Beraren bidezapartamentu turistikoak, oporre-tarako etxebizitza turistikoak, etxepartikularretako logeletako osta-tuak eta Landa Etxeak araupetzendira.]Edukiera.Oporretarako etxebi-zitza turistikoetan 10 plaza izatendira etxebizitza bakoitzeko, etaetxebizitza partikularretako loge-letako ostatuetan, 12 plaza. Halaere, oporretarako bi eta hiru etxe-bizitza turistikoen multzoetakokasuetan, gehienezko edukiera 16eta 18 plazakoa izango da, hurre-nez hurren.

Nekatur Nekazal turismoeta Landa Etxeen Elkartea]Definizioa.Nekatur Araba, Biz-kaia eta Gipuzkoako Nekazalturis-moen Elkartea da. EAEko Nekazal-turismoak eta Landa Etxeak har-tzen ditu bere baitan.]Elkartea.Mugatutako edukieraduten establezimenduak dira, 16nekazalturismo eta 18 landa etxeeidagokienez. Horri esker, egonaldilasaiaz gozatu daiteke, pilaketarikgabe, tratu adiskidetsua jasoz etalanda inguruarekin eta naturarekinzuzeneko harremanetan.]Webgunea.www.nekatur.net.

‘Wwoofer’ bolondresakhartzen dituzte etxeanIngurumena ›› Janariareneta lo egiteko tokiarentruke, landa inguruneetakoesperientzia bizi eta etxeanlaguntzen dute

N. VEGA

Arruan-Haundin egindako langehiena, familiak egin du, noski.Hainbat urteetako esfortzua izanda baserria orain dagoen bezalauztea, baina ezinbestekoa izandute wwooferdeituriko landa-bo-luntarioen laguntza ere. Bolunta-rioek etxean laguntzen diete.Etxekoek, janaria eta lo egiteko to-kia ematen diete trukean.

‘Wwoof’ baserriakBaserrien eta boluntairoen artekolaguntza sistema gero eta ezagu-nagoa egiten ari da munduan ze-

har, eta gero eta jende gehiago mu-gitzen du. Edonork, ordea, ezin duboluntario izan. Era berean, edo-zein baserri ere ezin da wwoof be-zala definitu.

Baserri batek boluntarioen la-guntza izateko, horretarako prestegon behar du, hasteko. Ondoren,bi ezaugarri bete behar ditu: prak-tika ekologikoak egin behar ditueta garapen iraunkorraren aldekolana egin behar du.

‘Wwoofer’-en ezaugarriakBoluntarioek, bestalde, landa in-guruneetako esperientzia bizitze-ko gogoa eduki behar dute, etaetxean lagundu beharko dute.

Bi aldeen arteko harremana betida librea eta borondatezkoa. Ez dago diru harremanik tartean,ez bestelako konpentsaziorik. Informazio gehiago jasotzekowww.wwoof.esbisitatu daiteke.

5PASAIAOARSOALDEKO HITZAOSTEGUNA, 2008KO URRIAREN 30A