as palabras técnicas de uso común na área de · pdf filetécnicas...

16
AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE TECNOLOXÍA. 1.-Presentación: Realizamos este traballo, coa intención de achegarnos a esas palabras técnicas que atopamos na nosa lingua e non sabemos de onde proceden ou nos soan diferentes e distintas. Ás veces as palabras que aparecen nos nosos libros de texto de 1º ciclo non son escoitadas ou lidas máis que cando acudimos ás clases de Tecnoloxía. Nin sequera llas oímos aos nosos avós, e menos aos nosos pai e nais. A pesar de que os nosos profesores e profesoras de Tecnoloxía do noso instituto imparten as clases en galego, teñen dificultades ás veces para empregar determinados termos. Supoñemos que iso é debido a que non os escoitaron e usaron habitualmente cando aprenderon o galego na súa nenez. Facendo o traballo descubrimos cousas moi curiosas e interesantes sobre estes vocábulos que mesmo sorprenderon os propios profesores. Aparte de que ao realizarmos este labor se perde esa idea (que ás veces nos transmiten na nosa casa) de que as voces do galego son “inventos de catro profesores que non saben que facer...”. Aquí vai este glosario tecnolóxico dalgunhas palabras técnicas que escoitamos en clase de Tecnoloxía e tamén lemos nos libros de texto. Esperamos que ao saber máis cousas destes termos nos resulte máis familiar e natural o seu uso. 2.- O que hai que mirar para entender o traballo: - Latinismos: Infra: para advertir de algo ao que se fai referencia nun fragmento ou parágrafo posterior. Supra: para advertir de algo ao que xa se fixo referencia nun fragmento ou parágrafo anterior. - Signos/caracteres: < : deriva / procede de... > : evoluciona a ..... Alumnos/as : 2º ESO Profesores/as colaboradores: Claudia Calvelo. Patricia Villar. Gema Lois. Juan Neira. Dorinda Rivera.

Upload: docong

Post on 17-Feb-2018

227 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

Page 1: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

AS PALABRAS TEacuteCNICAS DE USO COMUacuteN NA AacuteREA DE TECNOLOXIacuteA

1-Presentacioacuten

Realizamos este traballo coa intencioacuten de achegarnos a esas palabras teacutecnicas que atopamos na nosa lingua e non sabemos de onde proceden ou nos soan diferentes e distintas Aacutes veces as palabras que aparecen nos nosos libros de texto de 1ordm ciclo non son escoitadas ou lidas maacuteis que cando acudimos aacutes clases de Tecnoloxiacutea Nin sequera llas oiacutemos aos nosos avoacutes e menos aos nosos pai e nais A pesar de que os nosos profesores e profesoras de Tecnoloxiacutea do noso instituto imparten as clases en galego tentildeen dificultades aacutes veces para empregar determinados termos Supontildeemos que iso eacute debido a que non os escoitaron e usaron habitualmente cando aprenderon o galego na suacutea nenez

Facendo o traballo descubrimos cousas moi curiosas e interesantes sobre estes vocaacutebulos que mesmo sorprenderon os propios profesores Aparte de que ao realizarmos este labor se perde esa idea (que aacutes veces nos transmiten na nosa casa) de que as voces do galego son ldquoinventos de catro profesores que non saben que facerrdquo

Aquiacute vai este glosario tecnoloacutexico dalgunhas palabras teacutecnicas que escoitamos en clase de Tecnoloxiacutea e tameacuten lemos nos libros de texto Esperamos que ao saber maacuteis cousas destes termos nos resulte maacuteis familiar e natural o seu uso

2- O que hai que mirar para entender o traballo

- Latinismos

Infra para advertir de algo ao que se fai referencia nun fragmento ou paraacutegrafo posterior

Supra para advertir de algo ao que xa se fixo referencia nun fragmento ou paraacutegrafo anterior

- Signoscaracteres

lt deriva procede de

gt evoluciona a

Alumnosas 2ordm ESO Profesoresas colaboradores

Claudia Calvelo Patricia Villar

Gema Lois Juan Neira Dorinda Rivera

Abreviaturas

NDICE ALFABTICO DE TERMOS

AliaxeAlicerceAndarAndelArameBielaBigorniaCadeaCartelaCegoalChumaceira de blasChumaceira de rolosChumboCremalleiraDesparafusadorEmpenamentoEngrenaxeEspequeFerro coadoFolFormignForxaFrecha

GuindastreLevaLuvaManivelaMinNOzcaPancaParafuso de bancoParafuso sen finParafusoPiarPinPolipastoPorcaRandeeiraRoldanaTirarrollasTrabeTradeTrinqueteVarandaZapata

adx adxectivoalem alemnr rabeant antigocat catalncelt celtacfr confrntesecla clsicocast castelncat catalnder derivadodim diminutivoescand escandinavoesp espaolusc uscarofem femininofr francsfrnc frncicogal galegogt gticogreg gregod dem lsquoigualrsquoingl inglsirl irlandsit italianolat latn

loc locucinlocs locucinsmasc masculinon neutroneerl neerlandsoc occitanopart participiopl pluralpop popularport portuguspref prefixoprerr prerromanopret pretritorfr refrns sculosanscr snscritosing singularsubst substantivosuf sufixotard tardovar varianteverb verbovid vxasevocb vocbulovulg vulgar

3- Cadros coas palabras

BLOQUE TEMTICO ESTRUTURAS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Alicerce(s) o(s) subst masc

Escavacioacuten que se realiza na terra para asentar as bases dunha construcioacuten Con esta acepcioacuten utiliacutezase xeralmente en plural

Apoio base cimentacioacuten cimento(s) fundamento

Do aacuter al- rsquoisās lsquoos cimentosrsquo Port alicerce(s) esp cimiento(s) fr fondation(s) ingl foundation(s)

Alarife albanel cachoteiro canteiro pedreiro

Cada unha das divisioacutens horizontais dun edificio

Piso planta Este substantivo probablemente procede dunha forma romance (s X) amlare pronuncia descoidada do verb lat ambulāre de aiacute o fr aller e o cat anar

Port andar esp piso fr eacutetage ingl floor

Cfr supra Andar o subst masc

Podemos considerar que andamio (sinoacutenimo de estada) eacute un vocaacutebulo derivado do verbo andar Segundo Corominas adquiriu o significado de lsquoarmazoacuten para traballar na construcioacuten ou na reparacioacuten de edificiosrsquo arredor de 1590 Poreacuten alguacutens lexicoacutegrafos consideran que esta voz procede do aacuter a-darsquo aim pl de ad-darsquo amacirc ou ad- darsquo ama lsquocolumna piarrsquo

Andel o subst masc

Taboleiro ou prancha de calquera material situado horizontalmente a caroacuten dunha parede ou formando parte dun moble que serve para soster ou colocar obxectos

Balda baldoacuten estante repisa

De andas lt lat amites lsquovaras das andas angarellasrsquo

Port estante prateleiraesp estante fr eacutetagegravere ing shelf bookcase

Alarife albanel carpinteiro ebanista (carpinteiro de taller)

Cartela a subst fem

Peza que fixada nunha parede serve de soporte a un balcoacuten unha cornixa aacutes chumaceiras dunha aacuterbore de transmisioacuten ou a outro elemento de construcioacuten

Do it cartella dim de carta iacuted Port miacutesula quartelaesp cartela fr console ingl console

Cfr supra andel

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

1 Fiacuteo de calquera metal 2 Liga de cobre con cinc ou con outros metais

Aramado Do lat tard aerāmem lt aes aerislsquocobre broncersquo

Port arame esp alambre fr airainlsquobroncersquo ingl iron lsquoferrorsquo wire

Cerralleiro ferreiro follateiro lampista latoeiro soldador

Arame o subst masc

A voz erario procedente do lat aerārĭu lsquotesouro puacuteblicorsquo der de aes por empregarse este metal para acuntildear as moedas

Empenamento o subst masc

Acto ou efecto de empenar = torcerse ou curvarse un elemento longo e estreito na suacutea parte central cando estaacute sometido a compresioacuten por mor da humidade da calor ou do peso

Empenadura empeno

De lat pīnus lsquopintildeeirorsquo + pref em-(serve para a formacioacuten parasinteacutetica de verbos xeralmente expresa a accioacuten contida na base lexical nominal) + suf de accioacuten ndashmento

Port empenamentoempeno esp pandeo encorvamientocurvatura combadura fr recourbement courbure ingl curvature

Cfr supra

Espeque o subst masc

Pau ou columna de pedra ou de calquera outro material que serve de soporte a algunha cousa para que non caia

Escora esteo fincoacuten pendallo puntal tentemozo

Do fr anspect lsquopanca de madeirarsquo lt neerl ant handspaeke lsquopau de manrsquo

Port espeque cast espeque puntal fr anspect ingl support

Cfr supra + ldquoalicercerdquo mineiro

Frecha a subs fem

Distancia entre o punto da maacutexima deformacioacuten dunha viga sometida a flexioacuten e o lugar que ocupariacutea teoricamente o mesmo punto se non houbese deformacioacuten

Do fr flegraveche iacuted de orixe incerta quizais se trata dun vocaacutebulo emparentado co neerl ant vlieke e procedente da forma fraacutencica fleukka de aiacute que en cat se diga fleca

Port flecha esp flecha fr flegraveche ingl arrow

Alarife albanel carpinteiro de armar

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mestura preparada con area cemento grava e auga Cando se lle agrega unha armadura de aceiro para lle proporcionar maacuteis resistencia aacute flexioacuten denomiacutenase formigoacuten armado

Argamasa De formigo lsquoprato de reposteriacutearsquo lt formiga lt lat formica + suf aumentativo ndashon

Port concreto formigatildeo esp hormigoacuten fr beacuteton ingl concrete

Cfr supra alicerce

Formigoacuten o subs masc

Este vocaacutebulo deriva de formigo prato de reposteriacutea composto de pan relado e ameacutendoas ou abelaacutes torradas aacutes cales se lle engade mel pola semellanza de composicioacuten comparando as pedras do formigoacuten coas ameacutendoas ou abelaacutes do formigo Esta palabra eacute anticuada e tameacuten pode significar lsquopapas de trigo ou de millorsquo ou lsquopartes maacuteis grosas que fican no arneiro ao cribar a seacutemolarsquo Alguacutens lexicoacutegrafos consideran que a suacutea orixe estaacute en formiga por comparacioacuten dos grans que fican no cribo ou nas papas coas formiguintildeas que bolen no formigueiro

Guindastre o subst masc

Maacutequina composta dun brazo articulado sobre un eixe vertical xiratorio e cunha ou varias poleas que serve para mover ou erguer cargas pesadas

Burro guinche gruacutea

Do ant escand vindacircss lsquovirar a barrarsquo polo oc guindatz iacuted fr ant guindas

Port guindaste esp gruacutea fr grue ingl crane

Cfr supra

Noacute o subst masc

Punto en que concorren duacuteas ou maacuteis pezas dunha armadura

Conexioacuten enlace lazo ligadura ligazoacuten viacutenculo

Do lat nōdu iacuted Port noacute esp nudo fr noeud ingl knot kuckle

Cfr supra frecha

Piar o subst masc

Elemento vertical dunha estrutura de armazoacuten de seccioacuten cadrada que ten como funcioacuten soportar todo o peso da construcioacuten isto eacute atura a carga da estrutura das paredes interiores dos teitos dos pisos das instalacioacutens etc

Columna espeque esteo peacute pegollo pilastra poste

Do lat vulg pīlāre lsquocolumnarsquo Port pilar esp pilar fr pilier ingl pillar

Cfr supra frecha

Randeeira a subst fem

Estrutura que consta dun asento suspendido sobre duacuteas cordas ou cadeas penduradas dunha barra horizontal que se emprega para moverse cara adiante e cara atraacutes

Acaneadoiro arrandeadoiro balanciacuten bambaacuten bimbastro carrandiola carriola dindaacuten raacutendea xinxiacutenrandeadoiro

De randear lt lat vulg reitenare lsquoescardarrsquo + suf ndasheira lt -aria de grande expansioacuten no lat vulg onde debido aacute suacutea alta produtividade serviu como na actualidade para unha constante formacioacuten de novos derivados

Port bambatildeo espcolumpio frbalancoire ingl swing

Cfr supra

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Elemento horizontal dunha estrutura de armazoacuten que se encarga de soportar o peso desta para transmitiacuterllelo aos muros ou piares onde se apoia polos seus extremos A(s) trabe(s) mestra(s) son vigas de gran tamantildeo que sostentildeen as outras

Barrote madeiro travesa viga

Do lat trăbe lsquovigarsquo Port trave esp viga fr poutre ingl beam

Cfr supra serranchiacuten

Trabe a subst fem

No castelaacuten antigo existiacutean as palabras traba e trabanca lsquovigarsquo No galego actual rexistramos voces derivadas deste vocaacutebulo tales como trabar destrabar ou trabazoacuten

Varanda a subst fem

Balaustrada especie de reixa de madeira ou de ferro que a xeito de peitoril se coloca nun balcoacuten corredor pasamaacutens etc

Balaustrada pasamaacutens balcoacuten estrado

Voz de orixe incerta probablemente prerr indoeuropea e afiacuten ao saacutenscr e mais ao praacutecrito varaacutendah lsquotabiquersquo lsquomuro de terra divisoriorsquo Emparentada co irl ant ferann ferenn lsquocampo ou tuacutemulo rodeado cunha sebe ou cunha marxe de pedrasrsquo (lt celt uerono- ou uerondo- )

Port varanda esp baranda fr main courante balustrade barre drsquo appui ingl rail

Fr supra

Zapata a subst fem

1 Bloque grande sobre o que descansa unha columna ou un muro dunha construcioacuten 2 Peza sostida por unha columna ou por un piar que serve para asentar unha trabe

Der probablemente de zapato Unha palabra semellante existe en linguas eslavas do Norte (coacutebot) e en persa A documentacioacuten maacuteis antiga que ata agora se encontrou procede da Espantildea cristiaacute e da zona musulmaacute do mesmo paiacutes e en ningunha parte se acha unha etimoloxiacutea que se impontildea por razoacutens linguumliacutesticas En eacuteusc existe a voz zapaldu lsquoesmagarrsquo e zaplada lsquopaso zancadarsquo

Port sapata esp zapata fr support ingl support

Cfr alicerce

BLOQUE TEMAacuteTICO MECANISMOS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Biela a subst fem

Peza riacutexida xeralmente metaacutelica e de gran resistencia que serve para transmitir o movemento dun oacutergano a outro en moitos mecanismos e dispositivos Un sistema biela-manivela transforma o movemento rectiliacuteneo alternativo en circular continuo (motores de combustioacuten interna maacutequinas de vapor) ou viceversa (compresores bombas de eacutembolo)

Do fr bielle iacuted De orixe descontildeecida

Port biela esp bielaingl connecting rod

Cadea a subst fem

Sucesioacuten de elos metaacutelicos de formas moi diversas e dunha gran resistencia enlazados entre si que se emprega para aguantar arrastrar levantar cargas ou para transmitir movemento

Restra Do lat catēna iacuted Port cadeia esp cadenafr chaicircne ingl chain bond

Ferreiro soldador

Cegontildeal o subst masc

Mecanismo formado por un eixe disposto en forma de coacutebado dobre que transforma o movemento alternativo das bielas en movemento de rotacioacuten do eixe

De cegontildea lt lat ciconia iacuted por comparacioacuten co longo pescozo da cigontildea + suf ndashal coa nocioacuten de lsquorelacioacuten pertenzarsquo

Port cegonha cegonho esp cigontildeal ciguumlentildeal fr vilebrequin ingl crankshaft

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 2: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

Abreviaturas

NDICE ALFABTICO DE TERMOS

AliaxeAlicerceAndarAndelArameBielaBigorniaCadeaCartelaCegoalChumaceira de blasChumaceira de rolosChumboCremalleiraDesparafusadorEmpenamentoEngrenaxeEspequeFerro coadoFolFormignForxaFrecha

GuindastreLevaLuvaManivelaMinNOzcaPancaParafuso de bancoParafuso sen finParafusoPiarPinPolipastoPorcaRandeeiraRoldanaTirarrollasTrabeTradeTrinqueteVarandaZapata

adx adxectivoalem alemnr rabeant antigocat catalncelt celtacfr confrntesecla clsicocast castelncat catalnder derivadodim diminutivoescand escandinavoesp espaolusc uscarofem femininofr francsfrnc frncicogal galegogt gticogreg gregod dem lsquoigualrsquoingl inglsirl irlandsit italianolat latn

loc locucinlocs locucinsmasc masculinon neutroneerl neerlandsoc occitanopart participiopl pluralpop popularport portuguspref prefixoprerr prerromanopret pretritorfr refrns sculosanscr snscritosing singularsubst substantivosuf sufixotard tardovar varianteverb verbovid vxasevocb vocbulovulg vulgar

3- Cadros coas palabras

BLOQUE TEMTICO ESTRUTURAS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Alicerce(s) o(s) subst masc

Escavacioacuten que se realiza na terra para asentar as bases dunha construcioacuten Con esta acepcioacuten utiliacutezase xeralmente en plural

Apoio base cimentacioacuten cimento(s) fundamento

Do aacuter al- rsquoisās lsquoos cimentosrsquo Port alicerce(s) esp cimiento(s) fr fondation(s) ingl foundation(s)

Alarife albanel cachoteiro canteiro pedreiro

Cada unha das divisioacutens horizontais dun edificio

Piso planta Este substantivo probablemente procede dunha forma romance (s X) amlare pronuncia descoidada do verb lat ambulāre de aiacute o fr aller e o cat anar

Port andar esp piso fr eacutetage ingl floor

Cfr supra Andar o subst masc

Podemos considerar que andamio (sinoacutenimo de estada) eacute un vocaacutebulo derivado do verbo andar Segundo Corominas adquiriu o significado de lsquoarmazoacuten para traballar na construcioacuten ou na reparacioacuten de edificiosrsquo arredor de 1590 Poreacuten alguacutens lexicoacutegrafos consideran que esta voz procede do aacuter a-darsquo aim pl de ad-darsquo amacirc ou ad- darsquo ama lsquocolumna piarrsquo

Andel o subst masc

Taboleiro ou prancha de calquera material situado horizontalmente a caroacuten dunha parede ou formando parte dun moble que serve para soster ou colocar obxectos

Balda baldoacuten estante repisa

De andas lt lat amites lsquovaras das andas angarellasrsquo

Port estante prateleiraesp estante fr eacutetagegravere ing shelf bookcase

Alarife albanel carpinteiro ebanista (carpinteiro de taller)

Cartela a subst fem

Peza que fixada nunha parede serve de soporte a un balcoacuten unha cornixa aacutes chumaceiras dunha aacuterbore de transmisioacuten ou a outro elemento de construcioacuten

Do it cartella dim de carta iacuted Port miacutesula quartelaesp cartela fr console ingl console

Cfr supra andel

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

1 Fiacuteo de calquera metal 2 Liga de cobre con cinc ou con outros metais

Aramado Do lat tard aerāmem lt aes aerislsquocobre broncersquo

Port arame esp alambre fr airainlsquobroncersquo ingl iron lsquoferrorsquo wire

Cerralleiro ferreiro follateiro lampista latoeiro soldador

Arame o subst masc

A voz erario procedente do lat aerārĭu lsquotesouro puacuteblicorsquo der de aes por empregarse este metal para acuntildear as moedas

Empenamento o subst masc

Acto ou efecto de empenar = torcerse ou curvarse un elemento longo e estreito na suacutea parte central cando estaacute sometido a compresioacuten por mor da humidade da calor ou do peso

Empenadura empeno

De lat pīnus lsquopintildeeirorsquo + pref em-(serve para a formacioacuten parasinteacutetica de verbos xeralmente expresa a accioacuten contida na base lexical nominal) + suf de accioacuten ndashmento

Port empenamentoempeno esp pandeo encorvamientocurvatura combadura fr recourbement courbure ingl curvature

Cfr supra

Espeque o subst masc

Pau ou columna de pedra ou de calquera outro material que serve de soporte a algunha cousa para que non caia

Escora esteo fincoacuten pendallo puntal tentemozo

Do fr anspect lsquopanca de madeirarsquo lt neerl ant handspaeke lsquopau de manrsquo

Port espeque cast espeque puntal fr anspect ingl support

Cfr supra + ldquoalicercerdquo mineiro

Frecha a subs fem

Distancia entre o punto da maacutexima deformacioacuten dunha viga sometida a flexioacuten e o lugar que ocupariacutea teoricamente o mesmo punto se non houbese deformacioacuten

Do fr flegraveche iacuted de orixe incerta quizais se trata dun vocaacutebulo emparentado co neerl ant vlieke e procedente da forma fraacutencica fleukka de aiacute que en cat se diga fleca

Port flecha esp flecha fr flegraveche ingl arrow

Alarife albanel carpinteiro de armar

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mestura preparada con area cemento grava e auga Cando se lle agrega unha armadura de aceiro para lle proporcionar maacuteis resistencia aacute flexioacuten denomiacutenase formigoacuten armado

Argamasa De formigo lsquoprato de reposteriacutearsquo lt formiga lt lat formica + suf aumentativo ndashon

Port concreto formigatildeo esp hormigoacuten fr beacuteton ingl concrete

Cfr supra alicerce

Formigoacuten o subs masc

Este vocaacutebulo deriva de formigo prato de reposteriacutea composto de pan relado e ameacutendoas ou abelaacutes torradas aacutes cales se lle engade mel pola semellanza de composicioacuten comparando as pedras do formigoacuten coas ameacutendoas ou abelaacutes do formigo Esta palabra eacute anticuada e tameacuten pode significar lsquopapas de trigo ou de millorsquo ou lsquopartes maacuteis grosas que fican no arneiro ao cribar a seacutemolarsquo Alguacutens lexicoacutegrafos consideran que a suacutea orixe estaacute en formiga por comparacioacuten dos grans que fican no cribo ou nas papas coas formiguintildeas que bolen no formigueiro

Guindastre o subst masc

Maacutequina composta dun brazo articulado sobre un eixe vertical xiratorio e cunha ou varias poleas que serve para mover ou erguer cargas pesadas

Burro guinche gruacutea

Do ant escand vindacircss lsquovirar a barrarsquo polo oc guindatz iacuted fr ant guindas

Port guindaste esp gruacutea fr grue ingl crane

Cfr supra

Noacute o subst masc

Punto en que concorren duacuteas ou maacuteis pezas dunha armadura

Conexioacuten enlace lazo ligadura ligazoacuten viacutenculo

Do lat nōdu iacuted Port noacute esp nudo fr noeud ingl knot kuckle

Cfr supra frecha

Piar o subst masc

Elemento vertical dunha estrutura de armazoacuten de seccioacuten cadrada que ten como funcioacuten soportar todo o peso da construcioacuten isto eacute atura a carga da estrutura das paredes interiores dos teitos dos pisos das instalacioacutens etc

Columna espeque esteo peacute pegollo pilastra poste

Do lat vulg pīlāre lsquocolumnarsquo Port pilar esp pilar fr pilier ingl pillar

Cfr supra frecha

Randeeira a subst fem

Estrutura que consta dun asento suspendido sobre duacuteas cordas ou cadeas penduradas dunha barra horizontal que se emprega para moverse cara adiante e cara atraacutes

Acaneadoiro arrandeadoiro balanciacuten bambaacuten bimbastro carrandiola carriola dindaacuten raacutendea xinxiacutenrandeadoiro

De randear lt lat vulg reitenare lsquoescardarrsquo + suf ndasheira lt -aria de grande expansioacuten no lat vulg onde debido aacute suacutea alta produtividade serviu como na actualidade para unha constante formacioacuten de novos derivados

Port bambatildeo espcolumpio frbalancoire ingl swing

Cfr supra

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Elemento horizontal dunha estrutura de armazoacuten que se encarga de soportar o peso desta para transmitiacuterllelo aos muros ou piares onde se apoia polos seus extremos A(s) trabe(s) mestra(s) son vigas de gran tamantildeo que sostentildeen as outras

Barrote madeiro travesa viga

Do lat trăbe lsquovigarsquo Port trave esp viga fr poutre ingl beam

Cfr supra serranchiacuten

Trabe a subst fem

No castelaacuten antigo existiacutean as palabras traba e trabanca lsquovigarsquo No galego actual rexistramos voces derivadas deste vocaacutebulo tales como trabar destrabar ou trabazoacuten

Varanda a subst fem

Balaustrada especie de reixa de madeira ou de ferro que a xeito de peitoril se coloca nun balcoacuten corredor pasamaacutens etc

Balaustrada pasamaacutens balcoacuten estrado

Voz de orixe incerta probablemente prerr indoeuropea e afiacuten ao saacutenscr e mais ao praacutecrito varaacutendah lsquotabiquersquo lsquomuro de terra divisoriorsquo Emparentada co irl ant ferann ferenn lsquocampo ou tuacutemulo rodeado cunha sebe ou cunha marxe de pedrasrsquo (lt celt uerono- ou uerondo- )

Port varanda esp baranda fr main courante balustrade barre drsquo appui ingl rail

Fr supra

Zapata a subst fem

1 Bloque grande sobre o que descansa unha columna ou un muro dunha construcioacuten 2 Peza sostida por unha columna ou por un piar que serve para asentar unha trabe

Der probablemente de zapato Unha palabra semellante existe en linguas eslavas do Norte (coacutebot) e en persa A documentacioacuten maacuteis antiga que ata agora se encontrou procede da Espantildea cristiaacute e da zona musulmaacute do mesmo paiacutes e en ningunha parte se acha unha etimoloxiacutea que se impontildea por razoacutens linguumliacutesticas En eacuteusc existe a voz zapaldu lsquoesmagarrsquo e zaplada lsquopaso zancadarsquo

Port sapata esp zapata fr support ingl support

Cfr alicerce

BLOQUE TEMAacuteTICO MECANISMOS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Biela a subst fem

Peza riacutexida xeralmente metaacutelica e de gran resistencia que serve para transmitir o movemento dun oacutergano a outro en moitos mecanismos e dispositivos Un sistema biela-manivela transforma o movemento rectiliacuteneo alternativo en circular continuo (motores de combustioacuten interna maacutequinas de vapor) ou viceversa (compresores bombas de eacutembolo)

Do fr bielle iacuted De orixe descontildeecida

Port biela esp bielaingl connecting rod

Cadea a subst fem

Sucesioacuten de elos metaacutelicos de formas moi diversas e dunha gran resistencia enlazados entre si que se emprega para aguantar arrastrar levantar cargas ou para transmitir movemento

Restra Do lat catēna iacuted Port cadeia esp cadenafr chaicircne ingl chain bond

Ferreiro soldador

Cegontildeal o subst masc

Mecanismo formado por un eixe disposto en forma de coacutebado dobre que transforma o movemento alternativo das bielas en movemento de rotacioacuten do eixe

De cegontildea lt lat ciconia iacuted por comparacioacuten co longo pescozo da cigontildea + suf ndashal coa nocioacuten de lsquorelacioacuten pertenzarsquo

Port cegonha cegonho esp cigontildeal ciguumlentildeal fr vilebrequin ingl crankshaft

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 3: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

3- Cadros coas palabras

BLOQUE TEMTICO ESTRUTURAS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Alicerce(s) o(s) subst masc

Escavacioacuten que se realiza na terra para asentar as bases dunha construcioacuten Con esta acepcioacuten utiliacutezase xeralmente en plural

Apoio base cimentacioacuten cimento(s) fundamento

Do aacuter al- rsquoisās lsquoos cimentosrsquo Port alicerce(s) esp cimiento(s) fr fondation(s) ingl foundation(s)

Alarife albanel cachoteiro canteiro pedreiro

Cada unha das divisioacutens horizontais dun edificio

Piso planta Este substantivo probablemente procede dunha forma romance (s X) amlare pronuncia descoidada do verb lat ambulāre de aiacute o fr aller e o cat anar

Port andar esp piso fr eacutetage ingl floor

Cfr supra Andar o subst masc

Podemos considerar que andamio (sinoacutenimo de estada) eacute un vocaacutebulo derivado do verbo andar Segundo Corominas adquiriu o significado de lsquoarmazoacuten para traballar na construcioacuten ou na reparacioacuten de edificiosrsquo arredor de 1590 Poreacuten alguacutens lexicoacutegrafos consideran que esta voz procede do aacuter a-darsquo aim pl de ad-darsquo amacirc ou ad- darsquo ama lsquocolumna piarrsquo

Andel o subst masc

Taboleiro ou prancha de calquera material situado horizontalmente a caroacuten dunha parede ou formando parte dun moble que serve para soster ou colocar obxectos

Balda baldoacuten estante repisa

De andas lt lat amites lsquovaras das andas angarellasrsquo

Port estante prateleiraesp estante fr eacutetagegravere ing shelf bookcase

Alarife albanel carpinteiro ebanista (carpinteiro de taller)

Cartela a subst fem

Peza que fixada nunha parede serve de soporte a un balcoacuten unha cornixa aacutes chumaceiras dunha aacuterbore de transmisioacuten ou a outro elemento de construcioacuten

Do it cartella dim de carta iacuted Port miacutesula quartelaesp cartela fr console ingl console

Cfr supra andel

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

1 Fiacuteo de calquera metal 2 Liga de cobre con cinc ou con outros metais

Aramado Do lat tard aerāmem lt aes aerislsquocobre broncersquo

Port arame esp alambre fr airainlsquobroncersquo ingl iron lsquoferrorsquo wire

Cerralleiro ferreiro follateiro lampista latoeiro soldador

Arame o subst masc

A voz erario procedente do lat aerārĭu lsquotesouro puacuteblicorsquo der de aes por empregarse este metal para acuntildear as moedas

Empenamento o subst masc

Acto ou efecto de empenar = torcerse ou curvarse un elemento longo e estreito na suacutea parte central cando estaacute sometido a compresioacuten por mor da humidade da calor ou do peso

Empenadura empeno

De lat pīnus lsquopintildeeirorsquo + pref em-(serve para a formacioacuten parasinteacutetica de verbos xeralmente expresa a accioacuten contida na base lexical nominal) + suf de accioacuten ndashmento

Port empenamentoempeno esp pandeo encorvamientocurvatura combadura fr recourbement courbure ingl curvature

Cfr supra

Espeque o subst masc

Pau ou columna de pedra ou de calquera outro material que serve de soporte a algunha cousa para que non caia

Escora esteo fincoacuten pendallo puntal tentemozo

Do fr anspect lsquopanca de madeirarsquo lt neerl ant handspaeke lsquopau de manrsquo

Port espeque cast espeque puntal fr anspect ingl support

Cfr supra + ldquoalicercerdquo mineiro

Frecha a subs fem

Distancia entre o punto da maacutexima deformacioacuten dunha viga sometida a flexioacuten e o lugar que ocupariacutea teoricamente o mesmo punto se non houbese deformacioacuten

Do fr flegraveche iacuted de orixe incerta quizais se trata dun vocaacutebulo emparentado co neerl ant vlieke e procedente da forma fraacutencica fleukka de aiacute que en cat se diga fleca

Port flecha esp flecha fr flegraveche ingl arrow

Alarife albanel carpinteiro de armar

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mestura preparada con area cemento grava e auga Cando se lle agrega unha armadura de aceiro para lle proporcionar maacuteis resistencia aacute flexioacuten denomiacutenase formigoacuten armado

Argamasa De formigo lsquoprato de reposteriacutearsquo lt formiga lt lat formica + suf aumentativo ndashon

Port concreto formigatildeo esp hormigoacuten fr beacuteton ingl concrete

Cfr supra alicerce

Formigoacuten o subs masc

Este vocaacutebulo deriva de formigo prato de reposteriacutea composto de pan relado e ameacutendoas ou abelaacutes torradas aacutes cales se lle engade mel pola semellanza de composicioacuten comparando as pedras do formigoacuten coas ameacutendoas ou abelaacutes do formigo Esta palabra eacute anticuada e tameacuten pode significar lsquopapas de trigo ou de millorsquo ou lsquopartes maacuteis grosas que fican no arneiro ao cribar a seacutemolarsquo Alguacutens lexicoacutegrafos consideran que a suacutea orixe estaacute en formiga por comparacioacuten dos grans que fican no cribo ou nas papas coas formiguintildeas que bolen no formigueiro

Guindastre o subst masc

Maacutequina composta dun brazo articulado sobre un eixe vertical xiratorio e cunha ou varias poleas que serve para mover ou erguer cargas pesadas

Burro guinche gruacutea

Do ant escand vindacircss lsquovirar a barrarsquo polo oc guindatz iacuted fr ant guindas

Port guindaste esp gruacutea fr grue ingl crane

Cfr supra

Noacute o subst masc

Punto en que concorren duacuteas ou maacuteis pezas dunha armadura

Conexioacuten enlace lazo ligadura ligazoacuten viacutenculo

Do lat nōdu iacuted Port noacute esp nudo fr noeud ingl knot kuckle

Cfr supra frecha

Piar o subst masc

Elemento vertical dunha estrutura de armazoacuten de seccioacuten cadrada que ten como funcioacuten soportar todo o peso da construcioacuten isto eacute atura a carga da estrutura das paredes interiores dos teitos dos pisos das instalacioacutens etc

Columna espeque esteo peacute pegollo pilastra poste

Do lat vulg pīlāre lsquocolumnarsquo Port pilar esp pilar fr pilier ingl pillar

Cfr supra frecha

Randeeira a subst fem

Estrutura que consta dun asento suspendido sobre duacuteas cordas ou cadeas penduradas dunha barra horizontal que se emprega para moverse cara adiante e cara atraacutes

Acaneadoiro arrandeadoiro balanciacuten bambaacuten bimbastro carrandiola carriola dindaacuten raacutendea xinxiacutenrandeadoiro

De randear lt lat vulg reitenare lsquoescardarrsquo + suf ndasheira lt -aria de grande expansioacuten no lat vulg onde debido aacute suacutea alta produtividade serviu como na actualidade para unha constante formacioacuten de novos derivados

Port bambatildeo espcolumpio frbalancoire ingl swing

Cfr supra

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Elemento horizontal dunha estrutura de armazoacuten que se encarga de soportar o peso desta para transmitiacuterllelo aos muros ou piares onde se apoia polos seus extremos A(s) trabe(s) mestra(s) son vigas de gran tamantildeo que sostentildeen as outras

Barrote madeiro travesa viga

Do lat trăbe lsquovigarsquo Port trave esp viga fr poutre ingl beam

Cfr supra serranchiacuten

Trabe a subst fem

No castelaacuten antigo existiacutean as palabras traba e trabanca lsquovigarsquo No galego actual rexistramos voces derivadas deste vocaacutebulo tales como trabar destrabar ou trabazoacuten

Varanda a subst fem

Balaustrada especie de reixa de madeira ou de ferro que a xeito de peitoril se coloca nun balcoacuten corredor pasamaacutens etc

Balaustrada pasamaacutens balcoacuten estrado

Voz de orixe incerta probablemente prerr indoeuropea e afiacuten ao saacutenscr e mais ao praacutecrito varaacutendah lsquotabiquersquo lsquomuro de terra divisoriorsquo Emparentada co irl ant ferann ferenn lsquocampo ou tuacutemulo rodeado cunha sebe ou cunha marxe de pedrasrsquo (lt celt uerono- ou uerondo- )

Port varanda esp baranda fr main courante balustrade barre drsquo appui ingl rail

Fr supra

Zapata a subst fem

1 Bloque grande sobre o que descansa unha columna ou un muro dunha construcioacuten 2 Peza sostida por unha columna ou por un piar que serve para asentar unha trabe

Der probablemente de zapato Unha palabra semellante existe en linguas eslavas do Norte (coacutebot) e en persa A documentacioacuten maacuteis antiga que ata agora se encontrou procede da Espantildea cristiaacute e da zona musulmaacute do mesmo paiacutes e en ningunha parte se acha unha etimoloxiacutea que se impontildea por razoacutens linguumliacutesticas En eacuteusc existe a voz zapaldu lsquoesmagarrsquo e zaplada lsquopaso zancadarsquo

Port sapata esp zapata fr support ingl support

Cfr alicerce

BLOQUE TEMAacuteTICO MECANISMOS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Biela a subst fem

Peza riacutexida xeralmente metaacutelica e de gran resistencia que serve para transmitir o movemento dun oacutergano a outro en moitos mecanismos e dispositivos Un sistema biela-manivela transforma o movemento rectiliacuteneo alternativo en circular continuo (motores de combustioacuten interna maacutequinas de vapor) ou viceversa (compresores bombas de eacutembolo)

Do fr bielle iacuted De orixe descontildeecida

Port biela esp bielaingl connecting rod

Cadea a subst fem

Sucesioacuten de elos metaacutelicos de formas moi diversas e dunha gran resistencia enlazados entre si que se emprega para aguantar arrastrar levantar cargas ou para transmitir movemento

Restra Do lat catēna iacuted Port cadeia esp cadenafr chaicircne ingl chain bond

Ferreiro soldador

Cegontildeal o subst masc

Mecanismo formado por un eixe disposto en forma de coacutebado dobre que transforma o movemento alternativo das bielas en movemento de rotacioacuten do eixe

De cegontildea lt lat ciconia iacuted por comparacioacuten co longo pescozo da cigontildea + suf ndashal coa nocioacuten de lsquorelacioacuten pertenzarsquo

Port cegonha cegonho esp cigontildeal ciguumlentildeal fr vilebrequin ingl crankshaft

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 4: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

1 Fiacuteo de calquera metal 2 Liga de cobre con cinc ou con outros metais

Aramado Do lat tard aerāmem lt aes aerislsquocobre broncersquo

Port arame esp alambre fr airainlsquobroncersquo ingl iron lsquoferrorsquo wire

Cerralleiro ferreiro follateiro lampista latoeiro soldador

Arame o subst masc

A voz erario procedente do lat aerārĭu lsquotesouro puacuteblicorsquo der de aes por empregarse este metal para acuntildear as moedas

Empenamento o subst masc

Acto ou efecto de empenar = torcerse ou curvarse un elemento longo e estreito na suacutea parte central cando estaacute sometido a compresioacuten por mor da humidade da calor ou do peso

Empenadura empeno

De lat pīnus lsquopintildeeirorsquo + pref em-(serve para a formacioacuten parasinteacutetica de verbos xeralmente expresa a accioacuten contida na base lexical nominal) + suf de accioacuten ndashmento

Port empenamentoempeno esp pandeo encorvamientocurvatura combadura fr recourbement courbure ingl curvature

Cfr supra

Espeque o subst masc

Pau ou columna de pedra ou de calquera outro material que serve de soporte a algunha cousa para que non caia

Escora esteo fincoacuten pendallo puntal tentemozo

Do fr anspect lsquopanca de madeirarsquo lt neerl ant handspaeke lsquopau de manrsquo

Port espeque cast espeque puntal fr anspect ingl support

Cfr supra + ldquoalicercerdquo mineiro

Frecha a subs fem

Distancia entre o punto da maacutexima deformacioacuten dunha viga sometida a flexioacuten e o lugar que ocupariacutea teoricamente o mesmo punto se non houbese deformacioacuten

Do fr flegraveche iacuted de orixe incerta quizais se trata dun vocaacutebulo emparentado co neerl ant vlieke e procedente da forma fraacutencica fleukka de aiacute que en cat se diga fleca

Port flecha esp flecha fr flegraveche ingl arrow

Alarife albanel carpinteiro de armar

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mestura preparada con area cemento grava e auga Cando se lle agrega unha armadura de aceiro para lle proporcionar maacuteis resistencia aacute flexioacuten denomiacutenase formigoacuten armado

Argamasa De formigo lsquoprato de reposteriacutearsquo lt formiga lt lat formica + suf aumentativo ndashon

Port concreto formigatildeo esp hormigoacuten fr beacuteton ingl concrete

Cfr supra alicerce

Formigoacuten o subs masc

Este vocaacutebulo deriva de formigo prato de reposteriacutea composto de pan relado e ameacutendoas ou abelaacutes torradas aacutes cales se lle engade mel pola semellanza de composicioacuten comparando as pedras do formigoacuten coas ameacutendoas ou abelaacutes do formigo Esta palabra eacute anticuada e tameacuten pode significar lsquopapas de trigo ou de millorsquo ou lsquopartes maacuteis grosas que fican no arneiro ao cribar a seacutemolarsquo Alguacutens lexicoacutegrafos consideran que a suacutea orixe estaacute en formiga por comparacioacuten dos grans que fican no cribo ou nas papas coas formiguintildeas que bolen no formigueiro

Guindastre o subst masc

Maacutequina composta dun brazo articulado sobre un eixe vertical xiratorio e cunha ou varias poleas que serve para mover ou erguer cargas pesadas

Burro guinche gruacutea

Do ant escand vindacircss lsquovirar a barrarsquo polo oc guindatz iacuted fr ant guindas

Port guindaste esp gruacutea fr grue ingl crane

Cfr supra

Noacute o subst masc

Punto en que concorren duacuteas ou maacuteis pezas dunha armadura

Conexioacuten enlace lazo ligadura ligazoacuten viacutenculo

Do lat nōdu iacuted Port noacute esp nudo fr noeud ingl knot kuckle

Cfr supra frecha

Piar o subst masc

Elemento vertical dunha estrutura de armazoacuten de seccioacuten cadrada que ten como funcioacuten soportar todo o peso da construcioacuten isto eacute atura a carga da estrutura das paredes interiores dos teitos dos pisos das instalacioacutens etc

Columna espeque esteo peacute pegollo pilastra poste

Do lat vulg pīlāre lsquocolumnarsquo Port pilar esp pilar fr pilier ingl pillar

Cfr supra frecha

Randeeira a subst fem

Estrutura que consta dun asento suspendido sobre duacuteas cordas ou cadeas penduradas dunha barra horizontal que se emprega para moverse cara adiante e cara atraacutes

Acaneadoiro arrandeadoiro balanciacuten bambaacuten bimbastro carrandiola carriola dindaacuten raacutendea xinxiacutenrandeadoiro

De randear lt lat vulg reitenare lsquoescardarrsquo + suf ndasheira lt -aria de grande expansioacuten no lat vulg onde debido aacute suacutea alta produtividade serviu como na actualidade para unha constante formacioacuten de novos derivados

Port bambatildeo espcolumpio frbalancoire ingl swing

Cfr supra

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Elemento horizontal dunha estrutura de armazoacuten que se encarga de soportar o peso desta para transmitiacuterllelo aos muros ou piares onde se apoia polos seus extremos A(s) trabe(s) mestra(s) son vigas de gran tamantildeo que sostentildeen as outras

Barrote madeiro travesa viga

Do lat trăbe lsquovigarsquo Port trave esp viga fr poutre ingl beam

Cfr supra serranchiacuten

Trabe a subst fem

No castelaacuten antigo existiacutean as palabras traba e trabanca lsquovigarsquo No galego actual rexistramos voces derivadas deste vocaacutebulo tales como trabar destrabar ou trabazoacuten

Varanda a subst fem

Balaustrada especie de reixa de madeira ou de ferro que a xeito de peitoril se coloca nun balcoacuten corredor pasamaacutens etc

Balaustrada pasamaacutens balcoacuten estrado

Voz de orixe incerta probablemente prerr indoeuropea e afiacuten ao saacutenscr e mais ao praacutecrito varaacutendah lsquotabiquersquo lsquomuro de terra divisoriorsquo Emparentada co irl ant ferann ferenn lsquocampo ou tuacutemulo rodeado cunha sebe ou cunha marxe de pedrasrsquo (lt celt uerono- ou uerondo- )

Port varanda esp baranda fr main courante balustrade barre drsquo appui ingl rail

Fr supra

Zapata a subst fem

1 Bloque grande sobre o que descansa unha columna ou un muro dunha construcioacuten 2 Peza sostida por unha columna ou por un piar que serve para asentar unha trabe

Der probablemente de zapato Unha palabra semellante existe en linguas eslavas do Norte (coacutebot) e en persa A documentacioacuten maacuteis antiga que ata agora se encontrou procede da Espantildea cristiaacute e da zona musulmaacute do mesmo paiacutes e en ningunha parte se acha unha etimoloxiacutea que se impontildea por razoacutens linguumliacutesticas En eacuteusc existe a voz zapaldu lsquoesmagarrsquo e zaplada lsquopaso zancadarsquo

Port sapata esp zapata fr support ingl support

Cfr alicerce

BLOQUE TEMAacuteTICO MECANISMOS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Biela a subst fem

Peza riacutexida xeralmente metaacutelica e de gran resistencia que serve para transmitir o movemento dun oacutergano a outro en moitos mecanismos e dispositivos Un sistema biela-manivela transforma o movemento rectiliacuteneo alternativo en circular continuo (motores de combustioacuten interna maacutequinas de vapor) ou viceversa (compresores bombas de eacutembolo)

Do fr bielle iacuted De orixe descontildeecida

Port biela esp bielaingl connecting rod

Cadea a subst fem

Sucesioacuten de elos metaacutelicos de formas moi diversas e dunha gran resistencia enlazados entre si que se emprega para aguantar arrastrar levantar cargas ou para transmitir movemento

Restra Do lat catēna iacuted Port cadeia esp cadenafr chaicircne ingl chain bond

Ferreiro soldador

Cegontildeal o subst masc

Mecanismo formado por un eixe disposto en forma de coacutebado dobre que transforma o movemento alternativo das bielas en movemento de rotacioacuten do eixe

De cegontildea lt lat ciconia iacuted por comparacioacuten co longo pescozo da cigontildea + suf ndashal coa nocioacuten de lsquorelacioacuten pertenzarsquo

Port cegonha cegonho esp cigontildeal ciguumlentildeal fr vilebrequin ingl crankshaft

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 5: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mestura preparada con area cemento grava e auga Cando se lle agrega unha armadura de aceiro para lle proporcionar maacuteis resistencia aacute flexioacuten denomiacutenase formigoacuten armado

Argamasa De formigo lsquoprato de reposteriacutearsquo lt formiga lt lat formica + suf aumentativo ndashon

Port concreto formigatildeo esp hormigoacuten fr beacuteton ingl concrete

Cfr supra alicerce

Formigoacuten o subs masc

Este vocaacutebulo deriva de formigo prato de reposteriacutea composto de pan relado e ameacutendoas ou abelaacutes torradas aacutes cales se lle engade mel pola semellanza de composicioacuten comparando as pedras do formigoacuten coas ameacutendoas ou abelaacutes do formigo Esta palabra eacute anticuada e tameacuten pode significar lsquopapas de trigo ou de millorsquo ou lsquopartes maacuteis grosas que fican no arneiro ao cribar a seacutemolarsquo Alguacutens lexicoacutegrafos consideran que a suacutea orixe estaacute en formiga por comparacioacuten dos grans que fican no cribo ou nas papas coas formiguintildeas que bolen no formigueiro

Guindastre o subst masc

Maacutequina composta dun brazo articulado sobre un eixe vertical xiratorio e cunha ou varias poleas que serve para mover ou erguer cargas pesadas

Burro guinche gruacutea

Do ant escand vindacircss lsquovirar a barrarsquo polo oc guindatz iacuted fr ant guindas

Port guindaste esp gruacutea fr grue ingl crane

Cfr supra

Noacute o subst masc

Punto en que concorren duacuteas ou maacuteis pezas dunha armadura

Conexioacuten enlace lazo ligadura ligazoacuten viacutenculo

Do lat nōdu iacuted Port noacute esp nudo fr noeud ingl knot kuckle

Cfr supra frecha

Piar o subst masc

Elemento vertical dunha estrutura de armazoacuten de seccioacuten cadrada que ten como funcioacuten soportar todo o peso da construcioacuten isto eacute atura a carga da estrutura das paredes interiores dos teitos dos pisos das instalacioacutens etc

Columna espeque esteo peacute pegollo pilastra poste

Do lat vulg pīlāre lsquocolumnarsquo Port pilar esp pilar fr pilier ingl pillar

Cfr supra frecha

Randeeira a subst fem

Estrutura que consta dun asento suspendido sobre duacuteas cordas ou cadeas penduradas dunha barra horizontal que se emprega para moverse cara adiante e cara atraacutes

Acaneadoiro arrandeadoiro balanciacuten bambaacuten bimbastro carrandiola carriola dindaacuten raacutendea xinxiacutenrandeadoiro

De randear lt lat vulg reitenare lsquoescardarrsquo + suf ndasheira lt -aria de grande expansioacuten no lat vulg onde debido aacute suacutea alta produtividade serviu como na actualidade para unha constante formacioacuten de novos derivados

Port bambatildeo espcolumpio frbalancoire ingl swing

Cfr supra

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Elemento horizontal dunha estrutura de armazoacuten que se encarga de soportar o peso desta para transmitiacuterllelo aos muros ou piares onde se apoia polos seus extremos A(s) trabe(s) mestra(s) son vigas de gran tamantildeo que sostentildeen as outras

Barrote madeiro travesa viga

Do lat trăbe lsquovigarsquo Port trave esp viga fr poutre ingl beam

Cfr supra serranchiacuten

Trabe a subst fem

No castelaacuten antigo existiacutean as palabras traba e trabanca lsquovigarsquo No galego actual rexistramos voces derivadas deste vocaacutebulo tales como trabar destrabar ou trabazoacuten

Varanda a subst fem

Balaustrada especie de reixa de madeira ou de ferro que a xeito de peitoril se coloca nun balcoacuten corredor pasamaacutens etc

Balaustrada pasamaacutens balcoacuten estrado

Voz de orixe incerta probablemente prerr indoeuropea e afiacuten ao saacutenscr e mais ao praacutecrito varaacutendah lsquotabiquersquo lsquomuro de terra divisoriorsquo Emparentada co irl ant ferann ferenn lsquocampo ou tuacutemulo rodeado cunha sebe ou cunha marxe de pedrasrsquo (lt celt uerono- ou uerondo- )

Port varanda esp baranda fr main courante balustrade barre drsquo appui ingl rail

Fr supra

Zapata a subst fem

1 Bloque grande sobre o que descansa unha columna ou un muro dunha construcioacuten 2 Peza sostida por unha columna ou por un piar que serve para asentar unha trabe

Der probablemente de zapato Unha palabra semellante existe en linguas eslavas do Norte (coacutebot) e en persa A documentacioacuten maacuteis antiga que ata agora se encontrou procede da Espantildea cristiaacute e da zona musulmaacute do mesmo paiacutes e en ningunha parte se acha unha etimoloxiacutea que se impontildea por razoacutens linguumliacutesticas En eacuteusc existe a voz zapaldu lsquoesmagarrsquo e zaplada lsquopaso zancadarsquo

Port sapata esp zapata fr support ingl support

Cfr alicerce

BLOQUE TEMAacuteTICO MECANISMOS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Biela a subst fem

Peza riacutexida xeralmente metaacutelica e de gran resistencia que serve para transmitir o movemento dun oacutergano a outro en moitos mecanismos e dispositivos Un sistema biela-manivela transforma o movemento rectiliacuteneo alternativo en circular continuo (motores de combustioacuten interna maacutequinas de vapor) ou viceversa (compresores bombas de eacutembolo)

Do fr bielle iacuted De orixe descontildeecida

Port biela esp bielaingl connecting rod

Cadea a subst fem

Sucesioacuten de elos metaacutelicos de formas moi diversas e dunha gran resistencia enlazados entre si que se emprega para aguantar arrastrar levantar cargas ou para transmitir movemento

Restra Do lat catēna iacuted Port cadeia esp cadenafr chaicircne ingl chain bond

Ferreiro soldador

Cegontildeal o subst masc

Mecanismo formado por un eixe disposto en forma de coacutebado dobre que transforma o movemento alternativo das bielas en movemento de rotacioacuten do eixe

De cegontildea lt lat ciconia iacuted por comparacioacuten co longo pescozo da cigontildea + suf ndashal coa nocioacuten de lsquorelacioacuten pertenzarsquo

Port cegonha cegonho esp cigontildeal ciguumlentildeal fr vilebrequin ingl crankshaft

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 6: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Elemento horizontal dunha estrutura de armazoacuten que se encarga de soportar o peso desta para transmitiacuterllelo aos muros ou piares onde se apoia polos seus extremos A(s) trabe(s) mestra(s) son vigas de gran tamantildeo que sostentildeen as outras

Barrote madeiro travesa viga

Do lat trăbe lsquovigarsquo Port trave esp viga fr poutre ingl beam

Cfr supra serranchiacuten

Trabe a subst fem

No castelaacuten antigo existiacutean as palabras traba e trabanca lsquovigarsquo No galego actual rexistramos voces derivadas deste vocaacutebulo tales como trabar destrabar ou trabazoacuten

Varanda a subst fem

Balaustrada especie de reixa de madeira ou de ferro que a xeito de peitoril se coloca nun balcoacuten corredor pasamaacutens etc

Balaustrada pasamaacutens balcoacuten estrado

Voz de orixe incerta probablemente prerr indoeuropea e afiacuten ao saacutenscr e mais ao praacutecrito varaacutendah lsquotabiquersquo lsquomuro de terra divisoriorsquo Emparentada co irl ant ferann ferenn lsquocampo ou tuacutemulo rodeado cunha sebe ou cunha marxe de pedrasrsquo (lt celt uerono- ou uerondo- )

Port varanda esp baranda fr main courante balustrade barre drsquo appui ingl rail

Fr supra

Zapata a subst fem

1 Bloque grande sobre o que descansa unha columna ou un muro dunha construcioacuten 2 Peza sostida por unha columna ou por un piar que serve para asentar unha trabe

Der probablemente de zapato Unha palabra semellante existe en linguas eslavas do Norte (coacutebot) e en persa A documentacioacuten maacuteis antiga que ata agora se encontrou procede da Espantildea cristiaacute e da zona musulmaacute do mesmo paiacutes e en ningunha parte se acha unha etimoloxiacutea que se impontildea por razoacutens linguumliacutesticas En eacuteusc existe a voz zapaldu lsquoesmagarrsquo e zaplada lsquopaso zancadarsquo

Port sapata esp zapata fr support ingl support

Cfr alicerce

BLOQUE TEMAacuteTICO MECANISMOS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Biela a subst fem

Peza riacutexida xeralmente metaacutelica e de gran resistencia que serve para transmitir o movemento dun oacutergano a outro en moitos mecanismos e dispositivos Un sistema biela-manivela transforma o movemento rectiliacuteneo alternativo en circular continuo (motores de combustioacuten interna maacutequinas de vapor) ou viceversa (compresores bombas de eacutembolo)

Do fr bielle iacuted De orixe descontildeecida

Port biela esp bielaingl connecting rod

Cadea a subst fem

Sucesioacuten de elos metaacutelicos de formas moi diversas e dunha gran resistencia enlazados entre si que se emprega para aguantar arrastrar levantar cargas ou para transmitir movemento

Restra Do lat catēna iacuted Port cadeia esp cadenafr chaicircne ingl chain bond

Ferreiro soldador

Cegontildeal o subst masc

Mecanismo formado por un eixe disposto en forma de coacutebado dobre que transforma o movemento alternativo das bielas en movemento de rotacioacuten do eixe

De cegontildea lt lat ciconia iacuted por comparacioacuten co longo pescozo da cigontildea + suf ndashal coa nocioacuten de lsquorelacioacuten pertenzarsquo

Port cegonha cegonho esp cigontildeal ciguumlentildeal fr vilebrequin ingl crankshaft

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 7: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

BLOQUE TEMAacuteTICO MECANISMOS

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Biela a subst fem

Peza riacutexida xeralmente metaacutelica e de gran resistencia que serve para transmitir o movemento dun oacutergano a outro en moitos mecanismos e dispositivos Un sistema biela-manivela transforma o movemento rectiliacuteneo alternativo en circular continuo (motores de combustioacuten interna maacutequinas de vapor) ou viceversa (compresores bombas de eacutembolo)

Do fr bielle iacuted De orixe descontildeecida

Port biela esp bielaingl connecting rod

Cadea a subst fem

Sucesioacuten de elos metaacutelicos de formas moi diversas e dunha gran resistencia enlazados entre si que se emprega para aguantar arrastrar levantar cargas ou para transmitir movemento

Restra Do lat catēna iacuted Port cadeia esp cadenafr chaicircne ingl chain bond

Ferreiro soldador

Cegontildeal o subst masc

Mecanismo formado por un eixe disposto en forma de coacutebado dobre que transforma o movemento alternativo das bielas en movemento de rotacioacuten do eixe

De cegontildea lt lat ciconia iacuted por comparacioacuten co longo pescozo da cigontildea + suf ndashal coa nocioacuten de lsquorelacioacuten pertenzarsquo

Port cegonha cegonho esp cigontildeal ciguumlentildeal fr vilebrequin ingl crankshaft

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 8: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Peza metaacutelica ou de madeira con rosca na cal descansa ou vira calquera eixe Tal como o nome indica as chumaceiras de boacutelas estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se colocan unhas boacutelas

Chumaceira(s) de fregamento

De chumazo lt plumaciu lsquoleito de plumasrsquo (lt pluma) + suf ndasheira lt -aria Cfr randeeira

Port chumaceira esp chumacera rodamiento fr crapaudine agrave pivot ingl ball bearing

Cfr cadea + carpinteiro

Chumaceira (s) de boacutelas as subst fem

As rodas dos monopatiacutens estaacuten unidas ao eixe mediante chumaceiras

Chumaceira (s) de rolos as subst fem

As chumaceiras de rolos estaacuten formadas por dous cilindros conceacutentricos entre os que se situacutean cilindros metaacutelicos

Chumaceira(s) de rodamento

Cfr supra Cfr supra

Barra con dentes en sentido transversal destinada a engrenar nun pintildeoacuten que serve para converter o movemento circular do pintildeoacuten no rectiliacuteneo da barra

Engrenaxe Do fr creacutemaillegravere lsquobarra metaacutelica dentada que se utiliza en diversos oficios mecaacutenicosrsquo deriv do fr ant cremail iacuted lt gr kremastecircr lsquoque interrompersquo

Port cremalheira esp cremallera ingl rack

Cremalleira a subst fem

A cremalleira uacutesase para o sistema de guiacutea de vehiacuteculos e para a apertura de comportas entre outras aplicacioacutens

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 9: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Engrenaxe a subst fem

Rodas dentadas que encaixan entre si e que transmiten forza e movemento entre eixes situados a pouca distancia

Conexioacuten encadeamento engarce enlace ensambladura unioacuten

De engrenar lt fr engrener lt en + grain lsquogranrsquo + -age gt -axe Cfr aliaxe

Port engrenagem esp engranaje fr engrenage ingl gear

Leva a subst fem

Elemento mecaacutenico de forma variada que transforma o movemento de rotacioacuten uniforme noutro rectiliacuteneo alternativo

De levar lt lat levāre lsquolevantarrsquo ndasha eacute un suf deverbal

Port leva esp leva fr came ingl lever

Manivela a subst fem

Mecanismo de transmisioacuten de movemento que consiste nunha peza fixada ao extremo dun eixe e provista dun manubrio descentrado que lle permite facelo xirar ou dun mango sobre o que se articula unha biela este mecanismo completo constituacutee un sistema biela-manivela Aacute manivela impriacutemeselle un movemento de rotacioacuten coa man para accionar un mecanismo de torno de traccioacuten ou ben formando parte dun conxunto biela-manivela para transformar un movemento alternativo en rotativo ou viceversa

Manubrio veo viacuteo

Do fr manivelle lt lat pop manabella cla mănĭbulă var de mănĭculă dim de mănĭcă lsquoman pequenarsquo

Port manivela esp manivela ingl crank

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 10: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Mintildeoacuten o subst masc

Peza na cal encaixa un eixe Tradicionalmente designaba a unha peza do carro de vacas usado no medio rural Hoxe en diacutea apliacutecase en Mecaacutenica

Meoacuten mioacuten mil Minle

Do lat vulg mediolum lt mediu lsquomediorsquo

Esp mintildeoacuten

Panca a subst fem

Barra riacutexida que apoiada sobre un punto arredor do cal pode xira permite mover ou levantar pesos

Alavanca alzaprema barra

Do lat palanga vulg palanca lt gr phaacutelanx -angos lsquogarrotersquo

Port panca alavanca esp palanca fr levier ingllever

Ferreiro

Parafuso sen fin o subst masc

Mecanismo que transmite o movemento entre eixes que forman un aacutengulo recto A transmisioacuten sempre se efectuacutea desde un parafuso que actuacutea como elemento motriz cara unha roda dentada

Cfr parafuso Port parafuso sem-fim esp tornillo sin fin fr vis sans fin ingl worm gear

Cfr parafuso

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 11: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Pintildeoacuten o subst masc

Roda dentada pequena especialmente a dun sistema de transmisioacuten de movemento que engrena cunha maior nunha maacutequina

Do fr pignon lt lat pop pinniōne lt lat cla pinna lsquoamearsquo

Port pinhacirco esp pintildeoacuten ingl pinion

Polipasto o subst masc

Aparello formado por poleas fixas e moacutebiles que permite elevar a carga ata determinada altura con menos esforzo que se se utilizase unha uacutenica polea pero coacutempre mover unha lonxitude de corda maior

Polispasto Do lat polyspaston lt gr pop poluapaston

Port polipastopolispasto esp polispasto fr moufle ingl polyspast

Roldana a subst fem

Disco moacutebil arredor dun eixe cunha canle na superficie perimetral do seu contorno por onde corre unha corda da cal se tira para subir pesos

Polea cadeixo Do cat rotlana iacuted Port roldana esp roldana frreacutea

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 12: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Tirarrollas o subst masc

Instrumento para extraer os tapoacutens de cortiza das botellas

Sacarrollas De tirar (de orixe descontildeecida) + rolla lt lat rotula lsquorodintildearsquo

Port saca-rolhas esp sacacorchos fr tire-bouchon ingl corkscrew

Trinquete o subst masc

Elemento que permite o xiro dunha roda dentada nun soacute sentido O trinquete mecaacutenico encaixa entre os dentes da engrenaxe grazas aacute forza dun resorte

De orixe incerta Procede probablemente do fr ant triquet(hoxe trinquet) dim de triquelsquobastoacutenrsquo variante de estrique crese de orixe xermaacutenica talvez proventildea do neerl striker

Port tranquete esp trinquete fr trinquet cliquet ingl pawl tripratcher

1 Accioacuten ou efecto de aliar dous ou maacuteis metais co obxectivo de mellorar as suacuteas propiedades 2 Liga dun ou maacuteis metais con elementos non metaacutelicos que manifesta propiedades metaacutelicas

Amaacutelgama combinacioacuten fusioacuten liga mestura

Do fr alliage der do verb allier lt lat alligāre lsquoxuntarrsquo O suf gal ndashaxelt do fr ndashage lt lat ndashaticu crea substantivos presentes desde os primeiros periacuteodos da lingua baixo a forma de ndashage ou agen por importacioacuten directa do franceacutes

Port liga ligaccedilao esp aleacioacuten ingl alloy

Cerralleiro ferreiro follateiroforxador lampista latoeiro soldador

Aliaxe a subst fem

Este vocaacutebulo adquire o significado de lsquoligar dous ou maacuteis metais fundiacutendoosrsquo en 1604 Se ben en galego se utiliza o verbo aliar e o substantivo aliaxe termos que nos remiten ao franceacutes actual en castelaacuten achamos alear e aleacioacuten que derivan das formas correspondentes en franceacutes antigo alleiier e alei

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 13: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Zafra pequena de aceiro ou ferro provista dunha longa barra que permite fixala e con duacuteas puntas laterais opostas que facilita traballos como bater e modelar os metais

Engra incre Lat bicornia do adx bicornis -e (lt bis +cornum sing de cornia lsquode dous brazosrsquo)

Port bigorna esp bigornia fr bicorne ingl (doublendashheaded) anvil

Cfr supra zapateiro Bigornia a subst fem

Loc Estar entre a bigornia e o martelo lsquoestar entre dous perigosrsquo Rfr Cando fores bigornia aguanta cando fores martelo malla

Metal moi brando e pesado de cor gris azulada duacutectil e maleable que se oxida doadamente co aire e que produce uns sales velenosos O seu nuacutemero atoacutemico eacute 82 e o seu siacutembolo Pb

Minio Do lat plumbu iacuted Port chumbo esp plomo fr plomb ingl lead

Cfr supra aliaxe Chumbo o

subst masc

A partir do s XV produciuse nas linguas romaacutenicas mdashcoas restricioacutens que no caso do galego se deben ter en contamdash unha grande afluencia de cultismos a traveacutes da literatura latina A necesidade de ampliacioacuten vocabular que acompantildeou o proceso de desenvolvemento cultural impuxo un acrecentamento do leacutexico baseado na entrada de palabras especialmente adxectivos a partir da base do latiacuten literario e non do patrimonial correspondente Desta forma na lingua galega achamos o cultismo pluacutembeo lsquode chumborsquo Loc Facer chumbo lsquocaer ben a rouparsquo

Desparafusador o subst masc

Instrumento de ferro ou doutra materia que serve para extraer un parafuso

Cfr infr Parafuso + suf ndashdor lt lat ndashtore de grande extensioacuten no lat vulg onde tameacuten indicaba o axente do proceso verbal ou o instrumento

Port desparafusador esp destornillador fr tournevis ingl screwdriver

Alarife albanel carpinteiro ebanista

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 14: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

No proceso de obtencioacuten do ferro hai duacuteas fases a primeira consiste na extraccioacuten do mineral das minas que normalmente se atopa en rochas mesturado con outros elementos a segunda obedece aacute obtencioacuten en altos fornos de ferrosos como o ferro coado cuxa proporcioacuten de carbono variacutea entre un 176 e un 45

Ferro fundido Lat ferru + coado lt coar lt lat colāre lsquopasar filtrarrsquo + suf ndashado lt -atu adaptacioacuten da terminacioacuten do part pret latino

Port ferro coado esp hierro colado fr fer fonte ingl cast iron

Cfr supra aliaxe Ferro coado o

subst masc

Loc Mallar en ferro friacuteo lsquoser inuacutetil a correccioacuten dunha persoarsquo Rfr O que a ferro mata a ferro morre

Instrumento para darlle aire ao lume e mellorar a combustioacuten

Barquiacuten fole Do lat folle iacuted Port fole esp fuelle fr soufflet ingl blower

Cfr supra Fol o subst

masc

Loc Non ser fol de ferreiro lsquonon poder estar sempre traballandorsquo

1 Teacutecnica que consiste en dar a primeira forma co martelo a unha peza de metal quentada previamente 2 Forno onde se quentan os metais para forxar

Ferrariacutea fragua Do fr forge lt lat fabrica lsquooficio artersquo

Port forjadura forjaesp forja fragua ingl forging forge

Cfr supra Forxa a subst

fem

Loc Estar na forxa lsquoestar en fase de elaboracioacutenrsquo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 15: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Luva(s) a(s) subst fem

Peza de vestir que cobre a man e os dedos

Guante manopla mitoacuten

Do goacutet lofa lsquopalma da manrsquo Port luva esp guante(goluba) fr gant ingl glove

Cfr supra

1 Peza composta por unha pequena barra roscada e unha extremidade que permite facela xirar para que penetre noutra peza a porca ou nunha superficie Utiliacutezase como elemento de unioacuten entre duacuteas ou maacuteis cousas 2 Mecanismo que transforma o movemento de rotacioacuten en rectiliacuteneo

Do lat pare lsquoigualrsquo + fuso lt fūsu Port parafuso esp tornillo fr vis ingl screw

Cfr desparafusador Parafuso o subst masc

O cientiacutefico grego Arquiacutemedes ideou unha maacutequina para extraer auga dos riacuteos O denominado parafuso de Arquiacutemedes que funcionaba xirando unha manivela que provocaba que a auga ascendese ao interior do parafuso mediante unha ampla rosca helicoidal Os parafusos que se utilizan como elementos de unioacuten baseacuteanse no de Arquiacutemedes

Parafuso de banco o subst masc

1- Elemento mecaacutenico que se compoacuten dunha parte moacutebil e outra fixa que se unen mediante un parafuso groso A parte fixa suxeitase a unha mesa de traballo mediante parafuso e porcas A pezas suxeacuteitanse mediante unhas mordazas para poder realizar traballos de serrado tradeado ou limado

Torniqueta de banco

lt xerm bank iacuted Esp tornillo de banco

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea

Page 16: AS PALABRAS TÉCNICAS DE USO COMÚN NA ÁREA DE · PDF filetécnicas que atopamos na nosa lingua e non ... •NDICE ALFAB†TICO DE TERMOS Aliaxe Alicerce Andar Andel Arame ... aumentativo

PALABRA DEBUXO SIGNIFICADO PALABRAS SEMELLANTES

ETIMOLOXIacuteA EQUIVALENCIAS OUTROS IDIOMASPortugueacutes espantildeol

franceacutes ingleacutes

RELACIOacuteN CON OFICIOS

TRADICIONAIS

Ozca a subst fem

1 Entalladura en espiral dun parafuso 2 Concavidade ou fenda que hai nunha cousa para encaixar outra

Osca ozco Do prerr osca lsquofendarsquo Cast muesca fr mortaise ingl nick

Cfr supra

Peza ciliacutendrica ou prismaacutetica con cavidade roscada que se adapta a un parafuso

Do lat porca lsquopeza con cavidade roscadarsquo

Port porca esp tuerca fr eacutecrou ingl nut

Cfr supra Porca a subst fem

No castelaacuten antigo empreacutegase a palabra puerca ata o seacuteculo XVI momento en que xa se rexistra tuerca con ldquotrdquo por influencia de tornillo

1 Instrumento que remata nunha punta de ferro ou aceiro en espiral que serve para perforar materiais 2 Maacutequina eleacutectrica aacute cal se axusta unha broca que se utiliza para tradear

Barrena broca trado

Do lat tard tarātru iacuted vocaacutebulo de orixe celta vid o irl ant tarathar iacuted

Port trado esp taladro fr foret ingl drill

Cfrsupra + vocaacuteb aliaxe Trade o subst

masc

Os cultismos terebrante e terebrar son derivados do latiacuten terebrāre lsquotradear perforarrsquo terebracioacuten remiacutetenos a terebratione lsquoperforacioacuten orificiorsquo voces que pertencen aacute mesma raiacutez indoeuropea