arabako esi - osakidetza.euskadi.eus · arabako esi euskara planaren ebaluazio partziala 3 1....

1

Osakidetzaren II. Euskara Planaren ebaluazio partziala

(2013-2017 aldia)

Arabako ESI

2017ko azaroa

Arabako ESI Euskara Planaren ebaluazio partziala

2

AURKIBIDEA

1. SARRERA ................................................................................................................ 3

2. EBALUAZIOARI BURUZKO INFORMAZIO OROKORRA……..……………………..5

3. METODOLOGIA ....................................................................................................... 6

4. ENTITATEAREN IKUSPEGI GLOBALA ................................................................ 10

4.1. Erakundearen indargune nagusiak ................................................................... 11 4.2. Erakundearen bultzatzaile nagusiak ................................................................. 13

5. ENTITATEAREN IKUSPEGI XEHATUA ................................................................ 15

5.1. Irudia eta komunikazioa ................................................................................... 15 5.2. Kanpo-harremanak .......................................................................................... 21 5.3. Barne-harremanak ........................................................................................... 27 5.4. Hizkuntza-kudeaketa ........................................................................................ 34 5.5. Hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak ........................ 39

6. ADIERAZLE-SISTEMA XEHATUA ........................................................................ 44


3

1. SARRERA Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko 67/2003 Dekretuaren bitartez, euskal osasun-sisteman euskararen erabilera normalizatzeko prozesua arautu zen. Dekretu horretan, gutxieneko helburuak, lehentasunak eta oinarrizko neurriak ezarri ziren entitatearen erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak errespeta zitezen, Euskadiko Antolamendu Sanitarioaren 8/1997 Legeko 10. artikuluan deskribatzen den bezala

(“zerbitzu sanitarioekin harremanetan ari diren pertsonen nortasuna, duintasuna eta

intimitatea”). 67/2003 Dekretua indarrean sartu zenetik, Osakidetzak Euskararen Erabilera Normalizatzeko I. Plana garatu zuen, 2005etik 2011ra bitartean; aurrerago, II. Plana etorri zen, zeina 2013ko abenduan indarrean sartu baitzen eta 2019an amaituko baita. Bi planen oinarrian, badira funtsezko hiru printzipio: 1) erabiltzaileen hizkuntza-eskubideak errespetatzea; 2) enpatia eta komunikazio argia eta gertukoa bermatzea, pertsonengan ardaztua eta haien hizkuntzan garatua, asistentzia-zerbitzuaren kalitatearen adierazgarri gisa; eta 3) helburuak progresiboki ezartzea. Hizkuntza-normalizaziorako planifikaturiko neurri eta helburuak zer neurritan betetzen diren jakiteko eta neurri eta helburuok erabat betetzeko neurriak proposatzeko, 67/2003 Dekretuaren sarreran ezartzen da beharrezkoa dela normalizazio-planak

aldian-aldian ebaluatzea: “Plan horren emaitzak hirugarren urtean ebaluatuko dira

lehenengo aldiz eta ebaluazio orokorra indarraldiko seigarren urtean egingo da. Ebaluazio orokor horrek aukera emango du helburu berriak zehazteko eta

beharrezkotzat jotzen diren egokitzapenak egiteko, dekretu hau aldatuz edo luzatuz”. Horri jarraituz, I. eta II. euskara-planetan ezarri zen beharrezkoa zela bi ebaluazio egitea planaren garapenari buruz: bata partziala, lehen hiru urteak igaro ondoren, eta bestea amaierakoa, plangintzaren epea amaitutakoan. II. Normalizazio Planari dagokionez (indarrean dago oraindik), 4.1.3 atalean, hizkuntza-politikaren ebaluazioari

buruzkoan, honako hau zehazten da: “Osakidetzak bi ebaluazio egingo ditu, Planaren

helburuen eta neurrien betetze-maila jakiteko: lehenengo ebaluazioa plangintzaldiko hirugarren urtea bukatzean hasiko da; eta, bigarrena, plangintzaldi osoa amaitu eta jarraian. Lehen ebaluazioaren bitartez, Planean zehaztutako helburu guztiak erabat betetzeko hobekuntzak proposatu eta abiatu beharko dira. Bigarren ebaluazioak, aldiz, Planaren helburuen betetze-maila zehatz mugatu, eta, halaber, oinarria ere izan beharko du Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko III. Plana paratzeari

begira”. Horregatik guztiagatik, kontuan hartuz 2016ko abenduan amaitu zela Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren garapenaren lehen fasea, Osakidetzak aldi horren ebaluazioa egin du, 2017an. Planaren alderdi teknikoak Euskara Zerbitzu Korporatiboak zuzendu eta ikuskatu ditu, Elhuyar-Zubize SLU hizkuntza-aholkularitzan espezializaturiko enpresaren laguntzaz.

Ebaluazioa Osakidetzako zerbitzu-erakunde guztietan egin da, banan-banan, beti prozedura eta metodologia bera erabiliz.


4

Txosten honetan, ARABAKO ERAKUNDE SANITARIO INTEGRATUaren ebaluazioaren emaitzak bildu dira, eta, era berean, baita hobetzeko zenbait proposamen ere, kontuan har daitezen Euskara Planaren garapenean aurrera egitean. Hortaz, Osakidetzan Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planeko atal eta puntu guztiak ebaluatu dira, Planeko hurrenkerari segituz. Puntu bakoitza adierazle-sistema bakar eta objektibo baten arabera ebaluatu da, betiere erakunde bakoitzaren ezaugarrietara egokituta. Euskara Planeko 5 jardun-eremu edo -ardatzetan aplikaturiko

haztapena Planeko 4.1.3. puntuan ezarritako parametroen arabera egin da: “irudia eta

komunikazioa, % 25; kanpo-harremanak, % 30; barne-harremanak, % 10; hizkuntza-kudeaketa, % 15; hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak,

% 20”. Atal bakoitzaren puntuazioa erabakitzeko, zehatz-mehatz analizatu dira informazio kuantitatiboaren (ebidentziak, bertatik bertarako behaketa...) eta kualitatiboaren (elkarrizketak, profesional eta pazienteei eginiko inkestak...) arabera bilduriko datu eta iritzi guztiak. Alde horretatik, ebidentzietan, bada elementu berri eta aipagarri bat: Osakidetzan eskaintzen diren asistentzia-zerbitzuetan euskarak duen presentziari, erabilerari eta kudeaketari buruz galdetu zaienean, pazienteek asebetetze- eta adostasun-maila handia agertu dute euskara izan dadin beren lehentasunezko hizkuntza. Euskara Planaren ebaluazioak zerbitzu-erakunde guztietan utzitako emaitzak batu, horri normalizazio-neurri korporatiboen garapen-mailaren emaitzak gehitu, eta Osakidetza erakunde publikoan Euskararen Erabilera Normalizatzeko II. Planaren ebaluazio partzialari buruzko txosten orokorra egingo da.


5

2. EBALUAZIOARI BURUZKO INFORMAZIO OROKORRA

EBALUAZIO-TXOSTENAREN HELBURUA

Informazioa ematea euskarak erakundean duen presentziari, erabilerari eta kudeaketari buruz, baita Euskara Planean bilduriko normalizazio-helburu eta -neurrien betetze- eta garapen-mailari buruz ere. Era berean, erakundeari laguntzeko proposamenak egin nahi dira, planteaturiko helburuetan aurrera egin eta helburuok bete daitezen.

TXOSTENAREN EDUKIA

Txostena 6 ataletan banatu da:

Sarrera

Ebaluazioari buruzko informazio orokorra

Metodologia

Entitatearen ikuspegi globala

Entitatearen ikuspegi xehatua

Adierazle-sistema xehatua

EBALUAZIO-DATAK

Bisita egin eta ebidentziak bildu: irailak 28 eta urriak 5

Hizkuntza-paisaia behatu: irailak 28 eta urriak 5

Unitateburuei elkarrizketak: irailak 28

Osasun-zentroetako arduradunei elkarrizketak: Urriak 5

Telefono bidezko / idatzizko elkarrizketak profesionalei: urriaren 16ko astea

Inkestak erabiltzaileei: uztaila

Telefono-deiak harreraguneetara: uztailak 8 eta 9

Talde fokalak: Urriak 5

ENPRESA EBALUATZAILEA

Elhuyar-Zubize SLU

Ebaluazio-teknikari nagusia:

Aitziber Salaberria Arregi

LAGUNTZA TEKNIKOA Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboa


6

3. METODOLOGIA

Ebaluazio hau egiteko, erakundearen informazio kuantitatiboa eta kualitatiboa hartu da kontuan. Honako metodologia hau erabili da:

Ebaluazio kuantitatiboa

Ebaluazio kuantitatiboaren helburu nagusia ezarritako helburuak zer mailatan betetzen eta/edo lortzen diren kuantifikatzea da. Horretarako, hizkuntza-irizpideak zer mailatan betetzen diren neurtu dugu, zenbait adierazleren bitartez, eta hala deskribatu dugu zein den gaur egungo errealitatea erakundean, euskararen ezagutzari, erabilerari eta kudeaketari dagokionez.

Prozedura

Adierazle kuantitatiboei buruzko informazioa biltzeko prozedura honako hau izan da:

METODOA PROZEDURA

Aurretiko txostena

Ebaluazioa egiteko, adierazle-sistema bat diseinatu da, Osakidetzaren II. Euskara Planean oinarriturik. Adierazle-sistema hori zerbitzu-erakundeko Euskara Zerbitzuari bidali zaio, bete dezaten. Euskara Zerbitzuaren ekarpenari esker, zehatz-mehatz jakin dugu zer presentzia duten eta zer egoeratan dauden hizkuntza ofizialak erakundean.

Ebidentziak

Zenbait dokumentu eta txosten eskatu zaizkie ospitalean eta osasun-zentroetan bisitaturiko unitateen buruzagitzei, baita Euskara Plana garatzeko arlo garrantzitsuenetako profesional solaskideei ere (Euskara Zerbitzua, Komunikazioa, Zuzendaritza Medikoa, Ekonomiako Zuzendaritza, Kudeaketa, Irakaskuntza, Prestakuntza,

Informatika…). Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboaren bitartez, arlo hauei buruzko datuak bildu dira: erakundeko profesional elebidunen kopurua, lehentasunezko unitateak eta derrigortasun-datak, pazienteen lehentasunezko hizkuntzaren erregistroa, etengabeko prestakuntzarako ikastaro korporatiboak, euskalduntze-ikastaroak, bi hizkuntzatan lan egiteko trebakuntza-saioak, pazienteen gogobetetze-maila, eta abar. Horretaz gainera, entitatearen web-aplikazioak eta sare sozialak ere aztertu dira.

Bertatik bertarako behaketa

Hizkuntza-paisaiako elementuak eta aurrez aurreko arreta aztertzeko asmoz, ospitaleko unitate hauek bisitatu ditugu:

Kanpo-kontsultetako hitzorduak eta espezialitateetako hitzorduak (1. lehentasuna)

Ospitaleko arreta pediatrikoko unitatea (2. lehentasuna)

Eguneko ospitale medikoa (2. lehentasuna)


7

Lan-osasuna (2. lehentasuna)

Medikuntza onkologikoa (3. lehentasuna)

Era berean, osasun-zentro hauetara joan gara:

Legutio

Agurain

Dulantziko kontsultategia

Olagibel

Zabalgana

Abetxuku

Inkestak pazienteei

Progresiboki erregistratu da zer hizkuntza duten nahien pazienteek ahozko komunikaziorako, eta, horren ondoren, 25 telefono-dei egin dira, Osakidetzan lehentasunezko hizkuntza euskara duten eta ebaluazioaren aurreko hilabeteetan erakundean asistentziaren bat jaso duten pazienteen artean. Hala, jasotako zerbitzuetan euskarak duen presentziari eta erabilerari buruz zer iritzi, pertzepzio eta gogobetetze adierazi duten bildu da.

Telefono-deiak unitateetara

25 telefono-dei egin dira zerbitzu-erakundeko zenbait unitatetara, bai osasun-zentro eta kontsultategietara, bai ospitaleko unitateetara, euskararen erabilera hiru arreta-eremu bereizitan kuantifikatzeko asmoz: a) Harrera-, informazio- eta onartze-unitateak: 8 dei b) Asistentzia-zerbitzuak (lehen mailako arretakoak eta

espezialitateetakoak): 12 dei c) Langile-kopuru handi bat harremanetan egon ohi den zerbitzu

orokorrak (Pertsonala, Laneko Osasuna, Prestakuntza, Komunikazioa, Zuzendaritza, Informatika...): 5 dei

Ebaluazio kualitatiboa

Ebaluazio kualitatiboaren helburu nagusia Osakidetzako langileen iritzi eta jarrerak biltzea eta aztertzea da. Informazio kualitatiboari esker, ebaluazio kuantitatiboan bilduriko datuak interpretatu ditugu.

Prozedura

Adierazle kualitatiboei buruzko informazioa biltzeko prozedura honako hau izan da:

METODOA PROZEDURA

Araba U. Ospitaletako unitateburuei elkarrizketak

Elkarrizketa pertsonalak egin dizkiegu ospitaleko unitate hauetako arduradunei:

Kanpo-kontsultetako hitzorduak eta espezialitateetako hitzorduak: Maria Mercedes (zerbitzuburua)

Ospitaleko arreta pediatrikoko unitatea: Juan Ignacio Montiano


8

(zerbitzuburua)

Eguneko ospitale medikoa: Carlos Miguel Peña (Eguneko ospitaleko ikuskatzailea)

Lan Osasuna: Elena Gabilondo (unitateburua)

Medikuntza onkologikoa: Severina Domínguez (unitate-arduraduna)

Osasun-zentroetako arduradunei elkarrizketak

Elkarrizketa pertsonalak egin dizkiegu osasun-zentro hauetako arduradunei:

Legutio: Elena Cavero

Agurain: Luis Laborda

Dulantziko kontsultategia: Luis Laborda

Olagibel: Carmen Echave

Zabalgana: Izaskun Antunez eta Maxi Gutierrez

Abetxuku: Maria Luz Arnal

Euskara Plana garatzeko arlo garrantzitsuetako profesionalei elkarrizketak

Elkarrizketa pertsonalak egin dizkiegu euskararen normalizaziorako neurriak abian jarri eta garatzeko erantzukizuna duten zenbait arlotako profesionalei:

Zuzendaritza Medikoa: Alberto Manzano (zuzendari medikoa)

Ekonomia eta Finantza Zuzendaritza: Fernando Encinar (ekonomia eta finantzako zuzendaria)

Pertsonaleko Zuzendaritza: Francisco Javier Pedrosa (Pertsonal Atalaren zuzendaria)

Euskara Zerbitzua: Amaia Ugartemendia (euskara-teknikaria), Juanjo Elgorriaga (euskara-teknikaria) eta Aintzane Larretxi (administrari laguntzailea)

Komunikazio Unitatea: Cecilia Ibarrondo (Komunikazio Unitateko arduraduna)

Kalitatea: Jesus Larrañaga (zuzendari kudeatzailea)

Irakaskuntza: Eduardo Fernández (mediku alergologoa)

Prestakuntza: Ana Romero (Ezagutzaren Kudeaketako Unitateko administraria)

Informatika: Aritz Larrakoetxea (Antolamendu Zerbitzuaren eta Informazio Sistemen burua)

PEAZ: Mari Sol Reina (PEAZren arduraduna)

Talde fokalak

3 talde fokal antolatu dira: lehena, profesional euskaldunena; bigarrena, profesional ez-euskaldunena; eta hirugarrena, sindikatuen ordezkariena. Profesional euskaldunen taldea:

Pertsonal medikoa: Antxon Apiñaniz, Jone Sagasta eta Ainhoa Sarasua

Erizaintzako langileak: David Miguel eta Edurne Ruiz de Ocenda

Erizaintzako laguntzaileak: Aintzina Enbeita

Pertsonaleko langileak: Julia Vuelta

Administrazioko langileak: Alvaro Hernando eta Amaia Lizarralde

Zeladoreak: Eduardo Mata


9

Profesional ez-euskaldunen taldea:

Pertsonal medikoa: Javier Nafarrete, Eugenia Campo eta Jesús M. Blanco.

Erizaintzako langileak: Diana Calvo eta Jakinde Fernández

Erizaintzako laguntzailea: Txus Onetxa

Pertsonaleko langileak: Maria Eugenia Donnay

Administrazioko langileak: Charo Plaza eta Angel Puente

Zeladoreak: Vicente Tellechea Sindikatuen ordezkarien taldea:

LAB: Amaia Txurruka, Jesus Oñate eta Raul Castillo

ELA: Elena Gerenabarrena

CCOO: Carmen Claver

SAE: Lorena Otaola

UGT: June Zabaleta

Guztira, 50 pertsona elkarrizketatu ditugu (28 emakume eta 22 gizon).

Zerbitzu-erakundean ordezkaritza duten zortzi sindikatuetatik bost agertu dira sindikatuen ordezkarien talde fokalera. SATSE sindikatuak adierazi zuen ezin zela etorri, agenda-arazoak direla eta. Gainerako sindikatuak ere gonbidatuta zeuden, baina ez dira etorri, enpresa ebaluatzailearekin zerikusirik ez duten arrazoiengatik.


10

4. ENTITATEAREN IKUSPEGI GLOBALA

Ebaluazioa egiteko, Euskara Planaren bost esparruak aztertu dira. Eta esparru bakoitzaren helburuak zer mailatan bete diren ebazteko, kudeaketa aurreratuko ereduen antzeko printzipioak aplikatu dira: helburuen betetze-maila zehatz bat lortzen da esparru bakoitzaren helburuen garapenean lortu den puntuazioaren arabera. Lau dira helburuen betetze-maila posibleak, eta bakoitzak kolore bana dauka, taulan ikus daitekeenez:

Helburuen betetze-maila Deskribapena Grafikoetako kolorea

MAILA AURRERATUA

Aurrerapen handia Euskara Planaren 3. urterako (planaren erdirako). Hizkuntza-normalizazioaren arloan, praktika aurreratuak, garatuak edota berritzaileak abiatu dira.

Berdea

TARTEKO MAILA

Hirugarren urterako (planaren erdirako) espero zen aurrerapen-maila lortu da. Martxan jarritako neurriak, denboran izan duten bilakaera eta lortutako emaitzak egokiak izan dira.

Urdina

OINARRIZKO MAILA

Tarteko garapen mailatik hurbil egon arren, beste erakunde batzuekin alderatuta espero baino maila apalagoa lortu da 3. urtean (neurrien zabalkundea, emaitzen lorpena, garapena...)

Beltza

MAILA BAXUA

Aurrerapen-maila behar baino askoz ere apalagoa izan da Planaren 3. urterako.

Gorria

Hauek dira eremu bakoitzean lortutako emaitzak:

EBALUATUTAKO EREMUAK GARAPEN

PORTZENTAJEA

IRUDIA ETA KOMUNIKAZIOA % 69,60

KANPO-HARREMANAK % 49,33

BARNE-HARREMANAK % 29,75

HIZKUNTZA-KUDEAKETA % 74,39

HIZKUNTZA-ESKAKIZUNAK, LEHENTASUNAK ETA DERRIGORTASUN-DATAK % 68,00

GUZTIRA % 59,93


11

Aurreko taulan ikusten denez, erakundeak % 59,93ko puntuazioa lortu du guztira plangintza hasi eta hiru urtera, Euskara Planaren helburu eta neurriak betetzeari dagokionez.

Hauek dira esparru garatuenak: Hizkuntza-kudeaketa (% 74,39), Irudia eta komunikazioa (% 69,60) eta hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak (% 68,00). Eta hauek dira garapen urrieneko eremuak: Kanpo-harremanak (% 49,33) eta, batez ere, Barne-harremanak (% 29,75).

4.1. Erakundearen indargune nagusiak

Erakundearen bost indargune nagusiak hauek dira:

Euskara Plana ESIaren Plan Estrategikoan txertatzea

Euskara Plana, euskararen erabilera normalizatzeko dokumentu nagusi gisa, hedatzearen eta haren segimendua egitearen helburua sartu da erakundearen Plan Estrategikoan. Horri esker, Zuzendaritzak zorrotzago egin dezake segimendua, plana zer neurritan betetzen den eta zer neurri zuzentzaile aplikatu behar diren aztertzeko.

EUSKARA-PLANAREN HELBURU ETA NEURRIEN BETETZE-MAILA 3. URTEAN

AURRERATUA


12

Zuzendaritzaren eta Euskara Zerbitzuaren lidergoa

Arabako ESIko Euskara Zerbitzuak, Zuzendaritzaren laguntzaz, badu ahalmena eta ezagutza Osakidetzan programa berriak eta jarduera aitzindariak sustatzeko. Gainera, ESIko Zuzendaritzak, Gerentzia buru dela, proaktiboki darama aurrera Euskara Plana. Ahalegin handia egiten da plana erakunde osora zabaltzeko; planaren segimendua egiten da, eta neurri zuzentzaileak hartzen dira euskararen normalizazio-prozesua oztopatzen duten alderdiak hobetzeko.

Alde horretatik, hobekuntza handi bat ikusi da Gerentziak eta beste zuzendaritza batzuek Euskararen Erabilera Normalizatzeko I. Planaren (2005-2011 plangintzaldia) azken ebaluazioan duten inplikazioari eta lidergoari dagokienez.

Langile elebidunak

Ospitalearen lurralde-eremuko populazio elebidunaren ehunekoarekin (% 23) alderatuta, lanpostuaren arabera dagokien hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria duten langileen ehunekoa (% 28) altuagoa da; beraz, plangintzaldirako ezarritako helburua bete da. Azken urteotan, gora egin du zerbitzu-erakundeko langile elebidunen kopuruak, eta Osakidetzako batezbestekoa baino azkarrago hazi da. Erakundeko langile elebidunen ehunekoaren urteko hazkundea Osakidetzako batezbestekoa (% 2,56ko hazkundea urteko 2013tik) baino handiagoa da. Horri esker, arreta euskaraz jaso nahi duten pazienteek euskaraz jasoko dute, eta, horretaz gainera, neurriak hartu ahal izango dira eskaintza eskariaren aurretik dagoen kasuetan.

Langile elebidunen kopurua igotzen jarraitzeko, garrantzitsua da langileriak datozen urteotan izango duen belaunaldi-erreleboa izatea kontuan, eta profesionalen euskalduntzea lantzen eta euskaraz aritzeko ahalmena hobetzen jarraitzea.

Osakidetzaren hizkuntza-irizpideen zabalkundea

Erakundea ahalegin handia ari da egiten Osakidetzak hizkuntza ofizialak erabiltzeari begira harturiko erabakiak erakunde guztian hedatzeko, ezagutarazteko eta aplikatzeko. Triptiko bat prestatu da profesionalei informazioa emateko hizkuntza-irizpideei buruz, eta osasun-zentroetako arduradunei banatu zaie, unitate eta zerbitzu guztietara bidal dezaten. Horretaz gainera, “Egun on, Araba” eta bestelako ekimenak antolatu dira, bilerak egin dira bigarren mailako agintariekin, eta abar. Bisitaturiko osasun-zentroetan, gainera, ikusi dugu langileek ederki dakitela zein diren irizpideak eta nola erabili behar dituzten.

Euskarazko saio klinikoak antolatzea

ESIk euskarazko saio klinikoak jarri ditu abian. Urtean 30 saio kliniko egiten dira; bada, 2015ean, 2 saio euskaraz antolatu ziren, eta, 2016an, 3. Gero eta euskarazko saio gehiago egitea da ESIren helburua; horregatik, lantalde bat sortu da, euskara-zerbitzu teknikoak eta prestakuntza-unitateak osatua, euskararen erabilera bultzatzeko


13

prestakuntza espezifiko horietan. 2018rako euskarazko 9 saio kliniko aurreikusi dira: zerbitzu-erakundea ahalegin handia egiten ari dela ikusten da.

4.2. Erakundearen bultzatzaile nagusiak

Alderdi batzuetan ez da puntuazio alturik lortu ebaluazioan, baina ondorioztatu da jauzi kualitatibo handia egin daitekeela erakundean euskara gehiago ikusteko eta erabiltzeko, alderdiok landuz gero betiere.

Ebaluazioan, identifikatu da bost eremu nagusi hobetu daitezkeela:

Buruzagitza eta bigarren mailako agintari guztien konpromisoa eta parte-hartzea lortzea

Euskara Plana erakundearen politika estrategikoaren atal bat da, eta zuzendaritzek proaktiboki bultzatzen dute, baina, hala ere, beharrezkotzat jotzen da lidergoa sendotzea eta plana ahalik eta zeharkakotasun handienez zabaltzen jarraitzea.

Beharrezkoa da, beraz, buruzagitza, bigarren mailako agintari eta orotariko arduradunen konpromisoa eta inplikazioa lortzea, plana erakunde osora zabaldu dadin. Ildo horretan, komeni da erantzukizunezko lanpostuetako pertsonak sentsibilizatzea eta prestakuntza ematea, hizkuntza ofizialen erabilerarako jarraibideak barneratu, transmititu eta aplika ditzaten dagozkien unitate eta zerbitzuetan.

Erabiltzaileek lehenetsitako hizkuntzaren erregistroan aurrera egitea

Pertsonarengan ardazturiko kalitatezko zerbitzu bat emateko, funtsezkotzat hartzen da pazienteek beren lehentasunezko hizkuntza erregistratzea. Erakundean erregistratutako pazienteen ehunekoa (% 22) oraingoz ez da oso altua: ahalegin handiagoa egitea eta modu proaktiboan jokatzen hastea komeniko litzateke, paziente gehiagori galdetu ahal izateko, eta, ahal den neurrian, aukeratzen duten lehentasunezko hizkuntzan eskaintzeko asistentzia-zerbitzuak.

Bestalde, beharrezkoa da gai horren inguruan sentsibilizatzea langileak, profesionalek gehienetan ez baitute behar bezala kontuan hartzen erabiltzaileen lehentasunezko hizkuntza artatzen dituztenean.

Lehen mailako arretako dinamika arreta espezializatura hedatzea

Ebaluazioaren bidez egiaztatu dugu alde handia dagoela, Euskara Planaren garapenaren aldetik, osasun-zentroen eta ospitaleen artean (batez ere Txagorritxu Ospitalean, hor egin baita ebaluazio honetako landa-lanaren zati handiena).


14

Euskara Plana ongi ari da hedatzen osasun-zentroetara. Arduradunek eta, batez ere, zentroetan euskararen inguruko erreferente diren pertsonek, barneratuta dituzte hizkuntza-irizpideak. Hala ere, Euskara Plana ez da abiadura berean eta arrakasta berarekin garatu ospitaleetan, batez ere irizpideen transmisioari eta aplikazioari dagokienez.

Langileen euskarazko prestakuntzari bultzada ematea

Biztanle euskaldun gutxiko eremu soziolinguistikoetan, garrantzitsua da langileei (gaztelania da langileen ehuneko handi baten ama-hizkuntza) prestakuntza ematea, lehengo eta behin, euskaraz ikas dezaten, eta, gero, laneko eremuan euskaraz aritzeko adinako gaitasuna eta ohitura har dezaten. Arabako ESI lan interesgarria ari da egiten bigarren alderdi horren inguruan (euskara erabiltzeko espazioak sortzea, saio klinikak

euskaraz…); baina euskalduntzeari dagokionez, eta, zehazki, euskara ikasteko liberazioei

dagokienez, Osakidetzako zerbitzu-erakundeen batezbestekoaren azpitik dago ESI: 45 liberazio oso eta 12 partzial izan dira 2014 eta 2016 bitartean. Era berean, elkarrizketa egin zaien pertsonen pertzepzioa, oro har, liberazio gutxi egiteko aukera ematen dela da.

Hizkuntza-ohiturak aldatzen laguntzeko estrategiak sustatzea

Hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriren bat duten langileak egoteak ez dakar pazienteek zerbitzu elebiduna jasotzea. Pertsona asko ez dira gai sentitzen euskarazko elkarrizketa bat izateko beste erabiltzaile euskaldun batzuekin; beldurra edo lotsa sentitzen dute, edo zailtasunak dituzte naturaltasunez eta egokitasunez hitz egiteko.

Horiek horrela, bada profesional-kopuru handi bat euskaraz hitz egin nahi ez duena lehen agurrean, lehen esaldian eta, hala suertatuz gero, elkarrizketan berean, nahiz hala jokatzeko eskatzen den Osakidetzaren Euskara Planean. Hori oztopo larria da Euskara Planaren helburu nagusia betetzeko: erabiltzaile guztiek beren lehentasun-hizkuntzan jasotzea arreta.

Hori dela eta, sentsibilizaziorako eta profesionalen hizkuntza-ohiturak aldatzeko ekimenak abian jartzen jarraitu behar da, profesionalok jarrera alda dezaten.


15

5. ENTITATEAREN IKUSPEGI XEHATUA 5.1. Irudia eta komunikazioa

IRUDIA ETA KOMUNIKAZIOA EMAITZA

1.1. Errotulazioa % 80,00

1.2. Kartelak % 20,00

1.3. Paperak % 100,00

1.4. Internet, intraneta eta sare sozialak % 100,00

1.5. Aldizkariak eta buletinak % 100,00

1.6. Iragarkiak, publizitatea eta kanpaina instituzionalak % 100,00

1.7. Ekitaldi publikoak, jardunaldiak… % 20,00

1.8. Paziente eta erabiltzaileekiko agurra eta lehen esaldia % 20,00

1.9. Megafonia eta erantzungailuak % 60,00

GUZTIRA % 69,60


16

INDARGUNEAK

1.1. Errotulazioa

Kanpoko errotulazio finkoan, Euskara Planean eta Osakidetzaren Eskuliburu Grafiko Korporatiboan ezarri bezala betetzen dira bi hizkuntza ofizialen erabilerari buruzko hizkuntza-irizpideak, bai ospitalean, bai osasun-zentroetan. Errotulazioa berrikusi da Txagorritxu eta Santiago ospitaleetan, eta txosten bat egin da, ezarritako hizkuntza-irizpideak betetzen ez dituzten errotuluak zuzentzeko.

Errotulazio aldakorrari dagokionez, langileek intranetean kontsultatu ditzakete errotulazioari eta kartelei buruzko hizkuntza-irizpideak, adibide eta guzti; errotulu eta jakinarazpenen ereduak ere badira, nahi duenak erabil ditzan, ospitaleetan nahiz osasun-zentroetan. Gainera, posta elektronikoko bi helbide eman zaizkie langileei, errotulazioaren itzulpenekin laguntzeko.

Enpresa eta zerbitzu kontratatuek jarritako errotulazio eta paneletan, gero eta gehiago betetzen dira ezarritako hizkuntza-irizpideak. Gainera, ospitaleko kafetegiko errotuluek eta unitate eta osasun-zentro batzuetako segurtasun-errotuluek betetzen dituzte ezarritako irizpideak, kontratu-baldintzetako baldintza bereziei esker; era berean, bilerak egin dira enpresa hornitzaile batzuekin (Garbialdi…), hizkuntza-irizpideak betetzeko.

1.2. Kartelak

Osakidetzaren eta Osasun Sailaren kartel korporatiboak bi hizkuntza ofizialetan argitaratzen dira beti, eta betetzen dituzte ezarritako irizpideak.

1.3. Paperak

Paperezko elementuak (bisita-txartelak, zigiluak, idazpuruak, fax-karatulak, gutun-azalak…) elebidunak dira, eta euskara lehenesten dute, hau da, betetzen dituzte ezarritako irizpideak.

1.4. Internet, intraneta eta sare sozialak

Komunikazio Unitateak webgunea eta intraneta elikatzen ditu, eta ESIren sare sozialak kudeatzen (Facebook, Twitter, Instagram eta Youtube). Ezarritako irizpideak betetzen dira haietan guztietan.

Komunikazio Unitatean lan egiten duten langile elebidunek prestakuntza espezializatua jaso dute: nola idatzi webgunean, euskarazko baliabide informatikoak, nola egin testu elebidunak itzulpenik egin gabe...

Intraneteko euskarazko ataletan informazio argia ematen da euskararen


17

normalizazioaren neurri eta prozesuei buruz (arauak, batzordea, prestakuntza, jarduerak, kanpainak, hizkuntza-eskakizunen ziurtagiriak, aplikazio informatikoak, Bikain…). Horretaz gainera, euskaraz lan egiteko baliabide, dokumentu eta esteka interesgarri zenbait ere gehitu dira (txantiloiak, errotulazioa, hiztegiak…).

1.5. Aldizkariak eta buletinak

OSARABA erakundearen aldizkarian, euskararen presentzia ingurune soziolinguistikoa kontuan hartuta dagokiona da (Euskara Planak % 23ko presentzia ezartzen du zerbitzu-erakunderako, azken datu soziolinguistikoak kontuan hartuta). Aldizkaria bi hizkuntza ofizialetan argitaratzen da; posta elektroniko bidez bidaltzen da, lehenengo euskarazko bertsioa, eta, gero, beste mezu elektroniko batean, gaztelaniazkoa.

INFOBERRIA izeneko buletina ere ateratzen du erakundeak, zeinean barne-albisteak argitaratzen baitira, eta ESIko profesionalei zuzentzen zaie. Buletin hori ere bi hizkuntza ofizialetan argitaratzen da, eta posta elektroniko bidez bidaltzen da.

Bestalde, Osatuberri euskarazko aldizkari korporatiboa eta buletin digital bat banatzen dira ESIn, eta haien zabalkundea egiten da. Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboak ahalegin handia egin du aldizkariok profesional euskaldun guztiei helarazteko eta ezagutarazteko, eta zentro eta unitateetan beti badira aleren batzuk.

1.6. Iragarkiak, publizitatea eta kanpaina instituzionalak

Iragarkiak, publizitatea eta kanpainak korporatiboak dira, eta bi hizkuntza ofizialetan egiten dira, baina betiere euskarari lehentasuna emanez.

1.7. Ekitaldi publikoak eta jardunaldiak

Ekitaldi publikoetan eta jardunaldietan, lehen eta azken agurrak euskaraz izatea zaintzen da. Halako ekitaldiak iragartzeko dokumentazioari dagokionez (gonbidapenak, egitarauak…), beti betetzen dira ezarritako hizkuntza-irizpideak (Ikerketako jardunaldiak).

1.8. Paziente eta erabiltzaileekiko agurra eta lehen esaldia

Zenbait jarduera antolatu dira ESIko langileek –batez ere harreragunekoek–

planean ezarritako irizpideak bete ditzaten: iragarkiak intranetean, euskararen alorrean erreferente diren pertsonekiko bilerak, etab.

Lehenengo agurra eta lehenengo esaldia euskaraz egitea (aurrez aurre nahiz telefonoz) bultzatzeko, “Egun on, Araba” lehiaketa egin da: neurketak egiten dira


18

osasun-zentro batzuetan, ezarritako irizpideak zenbateraino betetzen diren kuantifikatzen da, eta ranking bat egiten da hizkuntza-irizpideak gehien betetzen dituzten zentroekin. Euskara-zerbitzuak eta talde fokalek emandako informazioaren arabera, emaitza onak ari da ematen ekimen hori.

Ebaluazio hau egiteko egindako deietan, emaitza hauek jaso dira: % 50 osasun-zentroetan eta arreta espezializatuan. Euskara ahozko komunikaziorako lehentasun-

hizkuntza gisa aukeratu duten pazienteei egindako inkestei dagokienez, % 56k erantzun du euskaraz jaso duela beti edo ia beti harrera, eta % 54k, bestalde, agurren ondoren ere euskaraz gauzatu direla elkarrizketak.

Bestalde, Kanpo-kontsulten unitatean eta Zabalganeko osasun-zentroan aurrez aurreko harrerarako jarri diren makinetan ere betetzen dira euskararen erabilerarako irizpideak.

1.9. Megafonia eta erantzungailuak

Megafonian ezarritako irizpideak betetzen saiatzen dira, unitateen arduradunek adierazi dutenez.

Erantzungailuei dagokienez, harrerako mezuak bi hizkuntzetan daude. Euskara lehenetsi duten erabiltzaileei egindako inkestetan, % 100k adierazi du erantzungailuak bi hizkuntzetan daudela.

* * *


19

HOBETU BEHARREKO ALDERDIAK

1.1. Errotulazioa

Kanpoko errotulazio finkoan, oro har, betetzen dira ezarritako hizkuntza-irizpideak; baina barruko errotulazio finkoan, gaizki idatzitako errotuluren bat aurkitu dugu Txagorritxu ospitalean (“Txirto unitatea/ Unidad de Vacunas”). Txosten bat egin da halako errotuluekin, zuzentzen joateko.

Euskarazko eta gaztelaniazko terminoak oso antzekoak diren errotuluetan, euskarazkoa lehenetsi behar dela dio hizkuntza-irizpideak, eta errotulu gehienetan ez da betetzen. Batzuetan, errotulu zaharrak direlako: “Errehabilitazioa/Rehabilitación”, “Informazioa/Información” (Txagorritxu)… Hala ere, beste kasu batzuetan (adibidez, Kanpo-kontsulten unitatean), errotulazio berriak ere ez ditu betetzen ezarritako irizpideak, terminoak euskaraz eta gaztelaniaz baitaude: “Urologia/Urología”, “Nefrologia/Nefrología”…

1.2. Kartelak

Osakidetzaz kanpoko erakunde batzuen kartelak gaztelaniaz bakarrik daude idatzita: Adibidez, pediatriako unitate batzuetan, txertoen egutegia eta “Consejos para la correcta retirada del pañal en niños” aholkuak gaztelaniaz bakarrik daude (esate baterako, Dulantziko kontsultategian), “Lactancia materna, razones para dar el pecho” eta “Entendiendo la menopausia“ (Aguraingo osasun-zentroa)…

1.3. Paperak

Ez dago hobetu beharreko alderdirik.

1.4. Internet, intraneta eta sare sozialak

Gaur egun, sinkronizazio-arazo bat sortu da intranetean, eta edukiak ezin dira aldi berean argitaratu bi hizkuntzetan. Intranetera edukiak igotzeko aplikazioa korporatiboa da, eta gaztelaniazko testuak bakarrik onartzen ditu. Zerbait idatzi eta minutu batzuetara, euskarazko bertsioa sortzen da, eta edukien kudeatzaileak euskarara itzuli behar du edukia. Alegia, edukiak ezin dira aldi berean argitaratu bi hizkuntzetan.




20

1.6. Iragarkiak, publizitatea eta kanpaina instituzionalak

Publizitate eta kanpaina instituzional korporatiboak (ESIk ez du egiten publizitate-kanpaina propiorik) bi hizkuntza ofizialetan agertzen dira, baina, oro har, gaztelaniaz diseinatu eta euskarara itzultzen dira; hori dela eta, euskarazko mezuak ez du izaten, batzuetan, gaztelaniazkoak duen indar komunikatiboa.

1.7. Ekitaldi publikoak eta jardunaldiak

Ekitaldi publikoetan eta jardunaldietan, hasierako eta amaierako agurrak euskaraz izatea zaintzen da, baina gainerakoa gaztelaniaz egiten da nagusiki. Gainera, osasun-zentro batzuek zaharren elkarteekin eta auzo-elkarteekin batera antolatzen dituzten hitzaldietan ez dira betetzen ezarritako irizpideak (adibidez, Abetxukun).

1.8. Paziente eta erabiltzaileekiko agurra eta lehen esaldia

Informazio- eta onartze-unitateetan, gero eta ohikoagoa da erabiltzaileekiko agurrak eta lehen esaldiak euskaraz entzutea,“Egun on, Araba” eta beste ekimen batzuei esker; irizpideen betetzea % 50ekoa da osasun-zentroetan nahiz arreta espezializatuan.

Euskara ahozko komunikaziorako lehentasun-hizkuntza gisa aukeratu duten pazienteei egindako inkestei dagokienez, % 71k erantzun du harrera-unitateetan euskaraz ez dakiten langileek ez dutela protokoloa betetzen eta ez dituztela lankide euskaldun batengana bideratzen beren hizkuntzan jaso dezaten arreta.


Euskara harremanetarako hizkuntza gisa aukeratu duten pertsonen % 67k esan dutenez, megafonia bidez ematen diren oharrak bi hizkuntzetan egiten dira. Elkarrizketatutako pertsonek esan digutenez, harreragunean une jakin batean dagoen pertsonaren arabera erabiltzen da hizkuntza bat ala bestea (Txagorritxu). Beraz, irizpidea garbia den arren, badirudi megafonia erabiltzen duten langileek ez daukatela horretarako ohiturarik.

* * *


21

5.2. Kanpo-harremanak

KANPO-HARREMANAK EMAITZA

2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremana % 60,00

2.2 Zerbitzu elebidunen eskaintza % 20,00

2.3. Pazienteen lehentasunezko hizkuntza ahozko komunikaziorako % 60,00

2.4. Paziente eta erabiltzaile euskaldunen gogobetetzea % 60,00

2.5. Hizkuntza-eskubideen aitorpena paziente eta erabiltzaileen eskubideen dekalogoetan

% 100,00

2.6. Enpresa hornitzaileekiko, finantza-erakundeekiko, administrazioekiko eta profesionalen elkargoekiko harremana

% 60,00

2.7. Kontratatutako zerbitzuei eta erositako produktuei buruzko hizkuntza-irizpideak % 60,00

GUZTIRA % 49,33


22

INDARGUNEAK

2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremana

Pazienteekiko ahozko harremanetan –bai aurrez aurrekoetan, bai telefono bidezkoetan–, kasu batzuetan, errespetatzen da hizkuntza-aukera. Euskara lehenetsi duten pazienteen inkestan, % 52k adierazi du euskarazko harrera jaso duela beti osasun-zerbitzuetan, eta % 16k, aldiz, batzuetan jaso duela.

Paziente eta erabiltzaileentzako dokumentazio estandarra bi hizkuntza ofizialetan banatzen da gehienetan; alegia, betetzen dira Euskara Planean bildutako kalitate- eta funtzionaltasun-irizpideak. Emaitza horretara iristeko, zenbait dokumentu-mota aztertu da: baimen informatuak, gomendio-orriak, dietak, etab. Euskara lehenetsi duten pazienteen inkestan, % 54,5ek adierazi du euskarazko dokumentazioa eman diela osasun-zerbitzuetan.

Aplikazio informatikoei esker, dokumentuak bi hizkuntzetan egoten dira eskuragarri.

Internet bidez edo beste komunikazio-teknologia batzuen bidez egindako izapideetan eta pazienteei bidalitako SMSetan, kasu gehienetan, erabiltzaileen hizkuntza-aukera zaintzen da. Euskara lehenetsi duten pazienteen inkestan, % 63k adierazi du hizkuntza-aukera errespetatu zaiela, eta % 5ek, aldiz, batzuetan bakarrik errespetatu zaiela.

ESI ahalegin handia egiten ari da hizkuntza-irizpideen berri emateko. Euskara-zerbitzu teknikoko langileek urtean behin egiten dituzte bilerak osasun-zentroetan, eta, hiru hilean behin, euskararen erreferente diren pertsonekin, bi hizkuntza ofizialen erabilerari buruzko irizpideen berri izan dezaten eta bete ditzaten. Euskara bultzatzeko kanpaina korporatiboei buruzko informazioa eta materiala ematen da bilera horietan.

2.2. Zerbitzu elebidunen eskaintza

Profesional eta zerbitzu elebidun asko identifikatuta daude, eta horretarako sistema argi eta garbi azalduta eta erakutsita dago unitate askotan eta osasun-zentroetan. Aparteko segimendua egiten zaio langile elebidunen identifikazioari,

eta haientzako materiala banatzen da sistematikoki (intsigniak, kartelak…).

Lehen mailako arretako euskarazko zerbitzu-eskaintzari dagokionez, eskatzen duten pertsonei langile euskaldunak esleitzen saiatzen da Arabako ESI gaur egun. Osasun-zentro batzuetan (Olagibelekoak eta Zabalganekoak, esate baterako) badaude profesional euskaldun batzuk, eskatzen duten pertsonei medikua edo pediatra aldatzea proposatzeko.

Bestalde, arreta espezializatuan, progresiboki ari dira lanean espezialitate batzuekin, euskaraz artatzea eskatzen duten pazienteei profesional euskaldunak esleitu ahal izateko kanpo-kontsultetan. Hain zuzen, Urologian, Ginekologian eta


23

Endokrinologian ari dira alderdi hori lantzen.

2.3. Pazienteen lehentasunezko hizkuntza ahozko komunikaziorako

Paziente berrien eta ESIko beste paziente batzuen lehentasunezko hizkuntza erregistratzen ari dira. Hain zuzen, ebaluazio honetarako inkestan parte hartu duten pazienteek euskara lehenetsi dute.

Pazienteei zer hizkuntza erabili nahi duten galdetzeko beharraren berri eman da zenbait bidetatik.

Erakundeak jarrera proaktiboa dauka pazienteen lehentasunezko hizkuntza erregistratzeari begira. Inkestan parte hartu duten pertsonen % 80k adierazi du erakundeak kontsulta egin diola horri buruz.

2.4. Paziente eta erabiltzaile euskaldunen gogobetetzea

Paziente eta erabiltzaileen gogobetetze-inkestetan, euskararen erabilerari buruzko itemak ere jarri ohi dira.

Bestalde, ebaluazio honetan, telefono bidezko inkesta bat egin diegu euskara lehenetsi duten eta azkenaldian asistentzia jaso duten pazienteei, eta 10etik 7,5eko puntuazioa eman diote euskararen presentziari eta erabilerari.


Zentro eta unitate gehienetan, ikusgai daude eskubide eta betebeharren panelak, eta haietariko gehienetan aipatzen dira hizkuntza-eskubideak.


Enpresa hornitzaile estrategikoekiko harremanei dagokienez, zenbait bilera eta ekintza egin dira profesionalekin eta erabiltzaileekin harreman zuzena duten enpresa hornitzaile batzuekin (Delikia, Garbialdi, SVC, Aramark…), Osakidetzaren II. Euskara Planean ezarritako hizkuntza-irizpideak aurkezteko eta haiek bete ahal izateko laguntza eta baliabideak eskaintzeko (prestakuntza…).

2.7. Kontratatutako zerbitzuei eta erositako produktuei buruzko hizkuntza-irizpideak

Kontratuen baldintza-agirietan, hizkuntza-baldintzak ere jasotzen dira, eta arduradunei gogorarazten zaie beharrezkoa dela hizkuntzak erabiltzeko


24

irizpideak aplikatzea.

Osakidetzak proposatzen dituen hizkuntza-irizpideak bermatzeko asmoz, zenbait jarduera egin dira enpresa hornitzaileekin eta zerbitzuak ematen dituzten langileekin. Kafetegiko, garbiketako, segurtasuneko eta elikagai-makinetako zerbitzuei dagokienez, honako alderdi hauek landu dira: Osakidetzaren II. Euskara Planeko hizkuntza-irizpideak aplikatzea, hizkuntza-irizpideak aplikatzea errotulazioan, eta prestakuntza ematea Ospitalean zerbitzu ematen duten pertsonei. Gainera, enpresetan euskara zenbateraino erabiltzen duten ikusi da inkesta baten bidez, euskararen erabilera bultzatzeko dinamikak garatzeko.

* * *


25


2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremana

Pazienteekiko ahozko harremanetan –bai aurrez aurrekoetan, bai telefono bidezkoetan–, kasu askotan, ez da errespetatzen hizkuntza-aukera. Euskara lehenetsi duten pazienteen inkestan egiaztatu dugunez, kasuen % 32tan ez dira bete hizkuntza-irizpideak. Alegia, erakundean lan handia egiten ari den arren hizkuntza-irizpideen berri emateko, kasu batzuetan oraindik ere ez dira betetzen. Aztertu behar litzateke zein diren horren arrazoiak (ezagutzarik eza, ohitura…), hau da, informazioa eman behar da euskara entitateko unitate eta zerbitzu guztietako eguneroko lanetan erabiltzeko jarraibideei buruz. Alde horretatik, komeniko litzateke zuzeneko eta bigarren mailako agintariak gehiago inplikatzea.

Dokumentazio idatziari dagokionez, paziente eta erabiltzaileentzako dokumentazio estandarra bi hizkuntza ofizialetan banatzen da gehienetan; baina, hala ere, elkarrizketetan eta talde fokaletan jasotako informazioaren arabera, profesional erdaldun askok gaztelaniaz bakarrik banatzen dute dokumentazioa, erabiltzaileen hizkuntza-aukera kontuan izan gabe. Euskara lehenetsi duten pazienteen inkestan egiaztatu dugunez, kasuen % 45,5etan ez dira bete hizkuntza-irizpideak.

Ahalegin handia ari dira egiten hizkuntza-irizpideen berri zabaltzeko, baina ez da bermatzen beti aplikatuko direnik. Gainera, zentro eta unitateetan, oro har, zerbitzu-arduradunek ez dizkiete transmititzen eta betearazten langileei bi hizkuntza ofizialen erabilerari buruzko irizpideak; euskararen erreferente diren pertsonen edo euskara-zerbitzu teknikoko arduradunen esku uzten dute egiteko hori. Lanean segitu beharra dago, helburu hau betetzen den arte: zerbitzu eta unitateetako arduradunek, hizkuntza-irizpideak ezagutzeaz gainera, egunero bete beharreko lan-jarraibideetan sartu behar dituzte.


Zentro gehienetan, automatikoki esleitzen da lehen mailako arretaren medikua, pazienteak lehenetsitako hizkuntza kontuan hartu gabe. Eskatuz gero, badago aldatzeko aukera, baina ezin denez beti bermatu, ez da proaktiboki galdetzen, eta halaxe adierazi dute inkestan parte hartu duten pertsonen % 87,5ek.

Unitate batzuetan hasi dira lanean arreta espezializatua euskaraz eskaintzeko (Urologia, Ginekologia eta Endokrinologia), baina oraindik ez da behar bezala landu espezialitateak euskaraz eskaintzearen alderdia.


Erabiltzaileen lehentasunezko hizkuntza jasotzeko erregistro bat dago, baina


26

erregistro-ehunekoa ez da oso altua (% 22, 2017ko maiatzean).


Telefono bidezko inkestan, euskara lehenetsi duten pazienteen gogobetetze-maila altua izan da euskararen presentziari eta erabilerari dagokienez (10etik 7,5), baina oraindik ere lan egin behar da 3 puntu horiek hobetzeko.


Zentro eta unitate gehienetan, ikusgai daude eskubide eta betebeharren panelak, eta haietariko gehienetan aipatzen dira hizkuntza-eskubideak, baina zentro batzuetan oraindik ez dago halakorik (Dulantziko kontsultategia).


Enpresa hornitzaileei gaztelaniaz bidaltzen zaizkie komunikazio gehienak. Ahozko harremanei dagokienez, agurrak euskaraz esaten dira, baina gainerako komunikazio gehiena gaztelaniaz egin ohi da.

Ez dugu egin enpresen hizkuntza-aukeraren berri izateko saiorik; beraz, ez dakigu zenbateko aukera dagoen haiekin euskaraz komunikatzeko.

2.7. Kontratatutako zerbitzuei eta erositako produktuei buruzko hizkuntza-irizpideak

Atal honetan, kontuan hartu da ea hizkuntza-irizpideak betetzen diren profesionalentzat erositako produktuetan (makinak, tresnak…). Nabarmentzekoa da Delikia enpresaren produktu-makinek, zeinak bi ospitaleetan eta osasun-zentroetan baitaude, ezarritako hizkuntza-irizpideak betetzen dituztela eta bi hizkuntzen presentzia bermatzen dutela.

* * *


27

5.3. Barne-harremanak

BARNE-HARREMANAK Emaitza

3.1. Laneko inguruneko hizkuntza-paisaia % 20,00

3.2. Giza baliabideak % 33,33

3.3. Prestakuntza 27,83 %

3.4. Euskaraz lan egiteko trebakuntza % 15,00

3.5. Baliabide informatikoak % 45,00

3.6. Komunikazio horizontala eta bertikala % 24,00

3.7. Estrategia eta kudeaketa % 100,00

GUZTIRA % 29,75


28

INDARGUNEAK

3.1. Laneko inguruneko hizkuntza-paisaia

Segurtasunarekin (larrialdi-irteerak, ebakuazio-planoak, su-itzalgailuak…), lan-osasunarekin eta ingurumenarekin lotutako errotulu gehienak bi hizkuntza ofizialetan daude, eta betetzen da euskararen kalitatearen eta funtzionaltasunaren irizpidea.

Jendaurreko lan-inguruneko kartel askotan betetzen da hizkuntza-irizpidea.

3.2. Giza baliabideak

Langileekiko ahozko harremanei dagokienez (aurrez aurrekoak zein telefono bidezkoak), langileekin zuzeneko harremana duten unitate batzuetan, langileen hizkuntza-aukera errespetatzen da.

Langilearen Atarian lehentasunezko hizkuntza hautatzeko aukera dute profesionalek, eta, hortik aurrera, euskaraz egin ditzakete izapideak. Gainera, euskara lehentasunezko hizkuntza gisa hautatu duten profesionalen kopurua zabaltzen hasiko dira, aukera hori dutela gogorarazteko profesionalei. Arabako ESIn 45 pertsonak hautatu dute euskara lehentasunezko hizkuntza gisa (hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria dutenen % 4,6).

Bai langile-administrazioko dokumentazioa (eskaera-orriak, lan-kontratuak, izendapenak, administrazio-ebazpenak, nominak…), bai langileentzako informazio eta jakinarazpenak (iragarkiak, zirkularrak, gutunak, mezu elektroniko orokorrak eta deialdiak) bi hizkuntza ofizialetan argitaratu eta banatzen dira. Ahalegina egiten da langileak erabilitako hizkuntza berean erantzuna ematen eskaerei eta erreklamazioei.

ESIk inkesta bat egin die langileei, Arabako ESIren Euskara Planeko alderdi batzuetan zenbateraino aurreratu den baloratzeko, eta plangintzaldi honetarako jarduera-eremu garrantzitsuenak identifikatzeko. 352 pertsonak erantzun dute (egiturazko lanpostuen % 10), eta haietatik 20k adierazi dute prest daudela euskararen alorrean erreferente gisa aritzeko.

Langile berrien eta egoiliarren ongietorri-ekitaldietan eta eskuorri korporatiboetan, aipatzen da hizkuntza aukeratzeko aukera. Beste dokumentu batzuen artean, Osakidetzaren II. Euskara Planean ezarritako hizkuntza-irizpideak barne hartzen dira prozeduran.

3.3. Prestakuntza

Osakidetzak antolatutako prestakuntza-ikastaroen % 38 euskaraz dira; alegia, kopurua bat dator profesional euskaldunen ehunekoarekin. Arabako ESIko gero eta langile gehiagok ematen dute izena euskarazko ikastaroetan; 2016an, langile


29

euskaldunen % 38k, hau da, Osakidetzako batezbestekotik gora (% 17).

Euskalduntzeko eta alfabetatzeko ikastaro korporatiboez ari garela, 2014tik 2016ra 698 pertsonak hartu dute parte haietan lanorduetatik kanpo, hots, langileen % 22k (gainerako ESIen –% 15,76– gainetik). Aipagarria da langileek euskara ikasteko egiten duten ahalegina.

ESIko langileek parte hartu dute Osakidetzako Euskara Zerbitzu Korporatiboak hizkuntza hobetzeko antolatutako ikastaroetan.

Prestakuntza kliniko espezifikoari dagokionez, hau da azken urteetako egoera: urtean 30 saio egiten dira, eta, haietatik, 2015ean 2 egin ziren euskaraz, eta, 2016an, 3. 2017an lantalde bat sortu da, euskara-zerbitzu teknikoak eta prestakuntza-unitateak osatua, euskararen erabilera bultzatzeko saio klinikoetan: zerbitzu-erakundea lan handia egiten ari dela ikusten da.

Bestalde, ESIko hiru zuzendarik parte hartu dute erakundeak zuzendarientzat antolaturiko deialdi espezifikoan.

3.4. Euskaraz lan egiteko trebakuntza

Funtzioak euskaraz gauzatu ahal izateko ikastaro batzuk barne hartzen ditu erakundeak urtero prestakuntza-planean: 2. eta 3. HEn deialdietarako prestakuntza, jendaurrean hitz egiteko baliabideei buruzko ikastaroa…

Euskara Zerbitzu Korporatiboak gai orokorrei buruz antolaturiko euskara-ikastaroetan parte hartu dute ESIko langile batzuek (euskaraz idaztea eta puntuazioa, Euskaltzaindiaren arauak, eta abar). Zehazki, 46 profesionalek hartu dute parte antolatu diren 5 ikastaroetan.

3.5. Baliabide informatikoak

Osakidetzak eta zerbitzu-erakundeak berak osasunaren eta administrazioaren arloan euskaraz idazteko baliabide lagungarriak bildu dituzte, eta intraneteko atal berezi batean daude tresna guztiak.

Bestalde, aukera ematen da Windows sistema eragileko eta Office programetako hizkuntza erraz-erraz aldatzeko (bi klik eginda); intraneteko euskara-atalean azaltzen da nola egin.

3.6. Komunikazio horizontala eta bertikala

Zenbait ekimen antolatu dira hizkuntza-ohiturak aldatzeko eta langileen arteko harreman informaletan euskara gehiago erabiltzea sustatzeko: Mintzalaguna,

Idazlaguna, Lagundu gaitzakezu?, Euskara kafea, saio klinikoak, “Euskara

txokoa” sortu da (Kanpo-kontsultak), txangoak antolatzen dira, bertso-


30

bazkariak…

3.7. Estrategia eta kudeaketa

ESIren estrategiarekin eta kudeaketa orokorrarekin lotutako dokumentu orokorrak (plan estrategikoa, kudeaketa-planak, sorrera-dokumentuak, etab.) bi hizkuntza ofizialetan idatzita daude. Halaber, bi hizkuntzetan dago entitatearen memoria orokorra.

* * *


31


3.1. Laneko inguruneko hizkuntza-paisaia

Segurtasunarekin (larrialdi-irteerak, ebakuazio-planoak, su-itzalgailuak…), lan-

osasunarekin eta ingurumenarekin lotutako errotulu gehienak bi hizkuntza

ofizialetan daude, baina errotulu batzuk gaztelaniaz bakarrik daude: “Abrir en

caso de incendio” (Agurain), “Peligro, máquina de ascensor” eta “Acceso

prohibido a toda persona ajena” (Legutio)…

Euskararik ez da ia ikusten lantokiko hizkuntza-paisaia txikian: fitxategiak, karpetak, profesionalen etiketak. Makina eta ekipamendu profesionaletako idazkun eta mezuetan ere oso gutxi ageri da.

Ia unitate bakar batean ere ez dute neurririk hartu euskara gero eta gehiago ager dadin lan-inguruneko hizkuntza-paisaian.


Erakundeak zenbait ekintza bultzatu ditu langileekiko harremanetan euskara erabiltzea bultzatzeko; nolanahi ere, irizpideak oso argiak diren arren ofizialki, ez dira osotara praktikan jartzen; esate baterako, foku-taldeetan eta elkarrizketen bidez jasotako informazioaren arabera, langileekin zuzeneko harremana duten unitate batzuetan, langileen hizkuntza-aukera ez da errespetatzen da (adibidez, Laneko osasuna eta Prestakuntza-unitatea).

Langileentzako informazio eta jakinarazpen gehienak bi hizkuntza ofizialetan banatzen diren arren, batzuetan, mezu batzuk gaztelaniaz bakarrik bidaltzen dira. Osasungintza euskaraz taldeak identifikatu ohi ditu mezu horiek normalean, eta Komunikazio-unitateak bideratzen ditu.

ESIk inkesta bat egin die langileei, Arabako ESIren Euskara Planeko alderdi batzuetan zenbateraino aurreratu den baloratzeko, baina inkesta horren emaitzak oraindik ez dira sakon aztertu. Emaitza horiek aztertzea komeniko litzateke, plangintzaldi honetarako jarduera-eremu garrantzitsuenak identifikatzeko.

Langile berrien ongietorri-ekitaldietako eskuorri korporatiboetan, aipatzen dira hizkuntza Osakidetzaren II. Euskara Planean ezarritako hizkuntza-irizpideak. Hala ere, osasun-zentroetara egindako bisitetan egiaztatu dugunez, beren eskuliburu propioa dute, eta, haietako batzuetan, ez dituzte eransten hizkuntza-irizpideak; beraz, ongietorri-ekitaldian ez dira aipatzen (Zabalgana, Agurain).

3.3. Prestakuntza

Euskarazko etengabeko prestakuntzarako eskaintza korporatiboari dagokionez,


32

materiala gaztelaniaz bakarrik banatzen da gehienbat, euskarari buruzko gaietan izan ezik.

ESIko prestakuntza espezifikoan (tailerrak, ikastaroak, saio klinikoak…), euskarazko prestakuntza-saioen kopurua ez da iristen zerbitzu-erakundeko langile elebidunen ehunekoaren erdira ere.

Mediku eta erizain egoiliarren prestakuntzari dagokionez, profesional euskaldun berriek ez dute aukerarik izaten tutore euskalduna aukeratzeko.

Euskalduntze- eta alfabetatze-ikastaroei dagokienez, 2014tik 2016ra bitartean, 45 liberazio oso eta 12 partzial izan dira. ESIaren ehunekoa gainerako erakundeen batezbestekoaren azpitik dago (liberazio totaletan 1,3ko batezbestekoa du, gainerako ESIek bezala; eta, liberazio partzialetan, % 0,34ko ehunekoa du, eta, gainerako ESIek, % 0,60koa).


Euskara Zerbitzu Korporatiboak ez du zerbitzu-erakundeen esku jarri lehentasunezko esparruetako profesionalen euskarazko prestakuntzarako aurreikusita zegoen material didaktikoa.

Gai orokorrei buruzko prestakuntza-ikastaroei dagokienez (euskarazko testuak idaztea eta puntuazioa, Euskaltzaindiaren arauak, osasun-arloko oinarrizko terminologia, administrazio-hizkera...), entitateko langileen parte-hartze maila ez da izan behar lukeen bezain altua: 46 profesionalek parte hartu dute 7 ikastaro korporatiboetako 5etan, hau da, ESI guztien batezbestekoaren azpitik.


Langileek erraz alda dezakete Windows sistema eragileko eta Office programetako hizkuntza, eta euskaraz jarri. Hala ere, ESIk ez du kanpaina edo prestakuntza zehatzik antolatu langile euskaldunek euskaraz erabil ditzaten programa horiek; hori dela eta, 2016aren amaieran, erakundeko PCen % 2,5ek bakarrik zeuzkaten sistema eragilea eta Office-a euskaraz, hau da, Osakidetzako batezbestekotik behera (% 4); zerbitzu-erakundeko langile elebidunak hartuz gero erreferentziatzat, % 9,5era igotzen da ehunekoa.


Oraindik ez da egin inolako ekintzarik euskara laneko hizkuntza izateko lehentasunezko zerbitzuren batean.

Bilera gehienetan eta haiekin loturiko dokumentazio guztian, gaztelania baino ez da erabiltzen. Hala ere, batzar orokor batzuetan, euskaraz egiten dira hasierako sarrera eta amaierako laburpena.


33

Ez dago euskararen erabilera sustatzeko inongo konpromiso edo ahalegin bateraturik Pertsonaleko Zuzendaritzaren eta sindikatuen artean. Sindikatuen jakinarazpen orokor batzuetan, oraindik ere ez da bermatzen euskararen erabilera.



* * *


34

5.4. Hizkuntza-kudeaketa

HIZKUNTZA-KUDEAKETA Emaitza

4.1. Hizkuntza-politika % 76,04

4.2. Pertsonak % 59,38

4.3. Baliabideak % 100,00

4.4. Corpusaren kalitatea eta itzulpen-politika % 62,50

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko eremuak % 100,00

GUZTIRA % 74,39


35

INDARGUNEAK

4.1. Hizkuntza-politika

ESIk badauka plan berezi bat Osakidetzaren II. Euskara Planean ezarritako helburuak garatzeko, eta egitura egokia dauka plana garatzeko, segimendua egiteko eta egokitzeko. Horretaz gainera, sistematikoki egiten da plana ebaluatzeko eta zabaltzeko jardueren segimendua (identifikazioa, errotulazioa, lehentasuna duten unitateak, eta abar).

Giza baliabideak kudeatzeko sistema informatiko korporatiboa gaituta dago ESIko egiturak, lehentasunak eta ehunekoak jasotzeko, eta hizkuntza-eskakizunen eta derrigortasun-daten kudeaketa lantzeko.

Gerentziak eta zuzendaritzek jarrera proaktiboa dute Euskara Plana bultzatzeko orduan. Neurri zuzentzaileak aplikatzen dira, eta ahalegin handia egiten da plana erakunde osora zabaltzeko.

ESIk Euskara Planeko normalizazio-helburu eta -neurriak txertatu ditu bere plan estrategikoetan eta kudeaketa-planetan.

Azken urteotako programa-kontratuei dagokienez, Euskara Planeko adierazleen ebaluazioan % 65,33ko puntuazioa lortu zuen ESIk 2015ean, eta % 67,5ekoa 2016an. Gainera, hizkuntza-kalitatearen Bikain ziurtagirira aurkeztu da ESI 2016an, eremu soziolinguistikoa dela eta egokitzen ez zaion arren; hizkuntza-kudeaketarekiko duen konpromisoa erakusten du horrek, II. Euskara Planean ezarritakoarekin bat.

2015aren bukaeran, Elebide, Behatoki, twitter… bidez jasotako kexei erantzuteko prozedura berri bat ezarri zen. Ordudanik jasotako kexa guztiak erregistratuta daude. Gainera, PEAZk kexak kudeatzen ditu, erregistratu egiten dira, dagokion zerbitzuarekin ikertzen dira, eta erreklamatzaileari erantzuten zaio.

4.2. Pertsonak

Entitateko Euskara Zerbitzuko teknikariek Euskara Zerbitzu Korporatiboak antolatutako prestakuntza-saio guztietan parte hartu dute, eta jarrera proaktibo eta ekintzailea dute ekimen berriak proposatzeko orduan.

Euskara bultzatzearen aldeko lana aitortzeko jardunaldiak antolatu zituen Osakidetzako Giza Baliabideen Zuzendaritzak 2015ean, eta ESIren proiektu bat aintzatetsi eta aukeratu zuten Osakidetzan euskararen normalizazioan laguntzeko ekimen berritzaileen adibide gisa; eta, 2016ko jardunaldietan, beste proiektu batek jaso du Giza Baliabideen Zuzendaritzaren esker ona.

Osakidetzak erakundeko euskarari buruzko informazio-kanpainak antolatzen ditu, urtero, Euskal Herriko Unibertsitatearekin eta Eusko Jaurlaritzako LH Zuzendaritzarekin lankidetzan, osasun-arloko ikasleentzat.


36

4.3. Baliabideak

Euskara Planaren Garapen Batzordearen osaerari eta funtzionamenduari dagokienez, betetzen dira Euskara Planeko irizpideak. Batzorde horretan, honako atal eta kide hauek parte hartzen dute, dagozkion aktetan ageri den bezala: Gerentzia, zuzendaritzak eta sindikatuen ordezkariak. Batzordeak hilean behin egiten du bilera, eta bilera horiek euskaraz egiten dira (aldibereko itzulpenarekin), eta aktak euskaraz eta gaztelaniaz egiten dira.

Harreman-sare bat eratu da zenbait interes-talde eta aliaturekin, zenbait proiektu bultzatzeko: Gasteizko Udaleko gizarte-zerbitzuak, Euskalit, ikastetxeak, etab.

Gaur egun, ESIn bada euskarazko zerbitzu tekniko bat, bi teknikarik eta administrari batek osatua.

4.4. Corpusaren kalitatea eta itzulpen-politika

Entitatearen errotulu, kartel eta dokumentu gehienetan betetzen dira euskararen funtzionaltasunarekin loturiko irizpideak: euskarazko eta gaztelaniazko testua batera agertzen direnean eta mezu bera ematen dutenean, euskarazko testua lehentasunezko toki batean jartzen da normalean (goian edo ezkerrean), letra lodiz nabarmenduta.

Entitateak, batetik, itzulpen-beharrei aurre egiteko beharrezkoak diren baliabide guztiak biltzen ditu, eta, bestetik, badu itzulpen-protokolo bat.

Osakidetzaren irizpideei jarraituz, euskarazko terminologia estandarra erabiltzen da beti entitateko arlo profesionaletan.

OSARABA aldizkarian eta Osatuberri agerkari korporatiboan, euskara estandarra eta kalitatezkoa erabiltzen da.

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko eremuak

Zenbait jarduera antolatu dira euskararen erabilera sustatzeari begira: Euskararen asteko taldeak, lehiaketak, solasaldiak, “euskaraz bizi sano” bideoa…

* * *


37



Giza baliabideak kudeatzeko sistema informatiko korporatiboa prestatuta dago ESIren egiturak, lehentasunak eta ehunekoak jasotzeko, baina, informazioaren segimendua egiteko, beharrezkoa da sistema eskuz eguneratzea. ESI osoaren argazkia egiteko, Excel-eko taula dinamikoak erabili behar dira, hau da, ez dago automatizatuta.

Eusko Jaurlaritzaren hizkuntza-irizpideak ez dira betetzen Osakidetzan aritzen diren itunpeko zerbitzu gehienetan.

Zuzendari gehienek proaktiboki bultzatzen dute Euskara Plana, baina beharrezkoa da bultzada handiagoa ematea, Euskara Plana modu transbertsalean zabal dadin unitate guztietara.

Azken urteotako programa-kontratuei dagokienez, Euskara Planeko adierazleen ebaluazioan % 65,33ko puntuazioa lortu zuen ESIk 2015ean, eta % 67,5ekoa 2016an; alegia, ESI guztien batezbestekoaren azpitik (2015ean, % 66,39; 2016an, % 73,5).

4.2. Pertsonak

Entitateko bigarren mailako buru eta agintariek ez dute parte hartu hizkuntza ofizialak erabiltzeko jarraibideei buruzko prestakuntza-saioan, 2017ko udan jarri baitzen martxan. Gainera entitateko zuzendariek ez dute parte hartu zuzendarientzako ikastaro pilotu batean.

Planaren lehen hirurtekoan, Komunikazio Unitatean ez da kanpainarik egin euskararen erabileraz sentsibilizatzeko.

4.3. Baliabideak



Erakundearen errotulu, kartel eta dokumentu gehienetan betetzen dira euskararen funtzionaltasunarekin loturiko irizpideak; hala ere, osasun-zentroetara egindako bisitetan egiaztatu ahal izan dugunez, errotulu eta dokumentu batzuetan euskarazko testua ez da lehentasunezko toki batean jartzen.

Euskarazko eta gaztelaniazko testua batera agertzen direnean eta mezu bera ematen dutenean, euskarazko testua lehentasunezko toki batean jartzen da


38

normalean (goian edo ezkerrean), letra lodiz nabarmenduta.

Erakundeak ez du aurrera egin dokumentuen estandarizazioan eta estilo-irizpideei buruzko planetan.

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko eremuak


* * *


39

5.5. Hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak

5. Hizkuntza-eskakizunak, lehentasunak eta derrigortasun-datak Emaitza

5.1. Hizkuntza-eskakizunak % 60,00

5.2./5.3./5.4. Lehentasun espezifikoak eta unitateetan euskara erabiltzeari buruzko helburuak betetzeko derrigortasun-datak

% 58,62

5.8. Hizkuntza-eskakizunekin eta derrigortasun-data duten langile edo unitateekin lotutako aldaketak

% 100,00

5.9. Langile elebidunak % 100,00

GUZTIRA % 68,00


40

INDARGUNEAK

5.1. Hizkuntza-eskakizunak

Hizkuntza-eskakizun guztiak behar bezala finkatuta daude entitatean:

- 2. hizkuntza-eskakizuna dagokie osasun-unitateetako, asistentzia ematen duten administrazio-unitateetako eta erabiltzaileei arreta emateko unitateetako lanpostuei.

- Administrazio-unitateetako eta unitate orokorretako lanpostuei beren taldearen hizkuntza-eskakizuna dagokie: A taldea: 3. edo 4. eskakizuna; B taldea: 3. edo 4. eskakizuna; C taldea: 2. edo 3. eskakizuna; D taldea: 2. eskakizuna; eta E taldea: 1. edo 2. eskakizuna.

2017an, Osakidetzak deialdi berezi bat antolatu du langile finko euskaldunek 2. hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria lor dezaten; Arabako ESIko 26 pertsonak parte hartu dute deialdi horretan.


Unitate guztietako lehentasun-mailaren eta derrigortasun-daten gutxieneko ehunekoak behar bezala finkatuta daude ESI guztian.

Lehentasunezko unitateetan derrigortasun-daten gutxieneko ehuneko bat finkatzeaz gainera, unitateen % 56,7an gutxieneko ehuneko hori gainditzen da; Osakidetzako zerbitzu-erakundeen batezbestekoa baino zertxobait gorago dago kopuru hori (% 56,1).

Lehentasunezko unitateetan hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiririk nahitaez behar ez duten lanpostuetako pertsonen ehunekoa ez da oso altua (% 8; Osakidetzako batezbestekoaren antzera), eta hori ez da traba helburuak betetzeari begira.

Aldi baterako izendapenetan, ordezkapenak edo egiturazko pertsonalean bete beharreko lanpostuak (behin-behineko lanpostuak) ez direnean, gaur egungo Kontratazio Akordioa aplikatuz, euskara erabakigarria da kontratazio-zerrendako hautagaien lehentasun-hurrenkera erabakitzeko orduan, baina ez da betebehar bat zerrendan sartzeko eta funtzioak betetzeko. Langileen Kontratazio Akordio berria onartzen ez den bitartean, eta helburu harturik pertsonal-beharrak betetzeari eta herritarrei arreta elebiduna bermatzeari buruzko printzipio orokorrak uztartu behar direla, 2015ean, Osakidetzako Giza Baliabideen Zuzendaritzak zenbait jardute-irizpide ezarri zituen HEaren ziurtagiria nahitaezkotzat jo dadin behin-behineko izendapenetan, bereziki udako kontratazioetan eta oro har aldi baterakoetan. Arabako ESIren kasuan, ongi betetzen dira Osakidetzaren Zuzendaritzak gomendatutako irizpideak, antzeko ingurune soziolinguistikoetan dauden zerbitzu-erakundeen batezbestekotik hurbil.


41

Nahitaez euskara eskatzen den lehen mailako arretako lanpostuetako ordezkapenetan, hautagai elebidunak hartzen dira ia beti.

Osakidetzak ez du irizpide orokorrik finkatu derrigortasun-datarik jartzeko buruen, agintarien eta erantzukizunezko beste lanpostuen kasuan, baina ESI hasia da halako lanpostu batzuetarako datak ezartzen.


Entitateak behar bezala betetzen du hizkuntza-eskakizunekin eta derrigortasun-datekin lotutako aldaketak egiteko prozedura, betiere prozedura hori arautzen duen Osakidetzaren Zuzendaritzaren instrukzioaren arabera.

5.9. Langile elebidunak

Ospitalearen lurralde-eremuko populazio elebidunaren ehunekoarekin (% 28) alderatuta, hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria duten langileen ehunekoa (% 23) altuagoa da. Azken urteotan, gora egin du zerbitzu-erakundeko langile elebidunen kopuruak. Erakundeko langile elebidunen ehunekoaren urteko hazkundea Osakidetzako batezbestekoa (% 2,86ko hazkundea urteko 2013tik) baino zertxobait handiagoa da.

* * *


42



2017an, Osakidetzak ezohiko deialdi bat egin du euskaraz badakiten baina HEaren ziurtagiria lortzeko zailtasunak dituzten langile finko euskaldunek 2. hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria lor dezaten. Arabako ESIko 26 pertsonak parte hartu dute deialdi horretan. Nolanahi ere, erakundeko langile guztien % 0,74 aurkeztu da deialdira, hau da, Osakidetzako erakundeen eta antzeko ingurune soziolinguistikoetako zerbitzu-erakundeen batezbestekoaren azpitik (% 1,46).


Derrigortasun-data amaitua duten lanpostuetan dauden profesionalen % 58,00k badu dagokion hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria, baina kopuru hori ez da iristen Osakidetzako erakundeen batezbestekora (% 66).

Lehentasunezko unitateetan, pertsona batzuk salbuetsita daude lanpostuari dagokion hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria lortzetik; 187 pertsona, zehazki. Ez da oso ehuneko handia (% 8), baina interesgarria litzateke unitate guztietako salbuespenak aztertzea eta, zerbitzu elebidunen eskaintza kaltetzen badute, pertsona horiek jendaurreko zereginik eskatzen ez duten lanpostuetara aldatzea.

Ordezkapenetan langile elebidunak jartzeko zailtasun gehienak lehen mailako

arretan daude –gutxitan–, erizainen, erizain laguntzaileen eta administrari

laguntzaileen kategorietan, eta, sarriago, ospitaleko arretan, administrari laguntzaileen eta erabiltzailearen arretako kategorian eta erizainen eta erizain laguntzaileen kategorietan; izan ere, ezagutza espezifikoak eskatzen dira lanpostu horietan aritzeko, eta ez dago langile elebidun nahikoa kolektibo hauetan: Arabako Unibertsitate Ospitaleko kanpo-kontsultetako harrera-unitatean, harrera-unitate zentralean, Larrialdietako harrera-unitatean eta PEAZn (Txagorritxu); Kanpo-kontsultetan eta PEAZn (Santiago); eta Larrialdietako erizaintzan. Komeniko litzateke zerrendetako hautagai elebidunen kopurua handitzea (Osakidetzaren zuzendari nagusiaren 3/2016 Instrukzioko gomendioa; VI. atala, zerrenda espezifikoen aurreikuspenari buruzkoa).




43


ESIaren lurralde-eremuko populazio elebidunaren ehunekoarekin (% 23) alderatuta hizkuntza-eskakizunaren ziurtagiria duten langileen ehunekoa (% 28) altuagoa den arren, lanean jarraitzea komeni da, erakundeak bere gizarte-ingurunearen aurretik jarrai dezan zerbitzu elebidunei dagokienez.


44

6. ADIERAZLE-SISTEMA XEHATUA

% 59,93

Atalak Helburuen betetze-mailaren ehunekoa

1.1. Errotulazioa

1.1.1. Kanpoko eta barruko errotulazio finkoa %100,00

1.1.2. Kanpoko eta barruko errotulazio aldakorra %100,00

1.1.3. Kontratatutako enpresen edo zerbitzuen errotuluak eta panelak %60,00

1.1.4. Errotuluek ele bietan egon behar ez duten kasuak %20,00

1.2. Kartelak

1.2.1 Kartelak %20,00

1.3. Paper-gauzak

1.3.1 Paper-gauzak %100,00

1.4. Intranet, Extranet, sare sozialak…

1.4.1 Intranet, Extranet, sare sozialak… %100,00

1.4.e Intranet, Extranet, blogak edo sare sozialak kudeatzen dituzten profesionalen formakuntza %100,00

1.4.f Intranet eta Extraneteko euskara atalak %100,00


1.5.1 Aldizkariak eta buletinak %100,00

1.5.d Euskara hutsezko aldizkariak eta buletinak %100,00

1.6. Iragarki, publizitate eta kanpaina instituzionalak

1.6.1 Iragarki, publizitate eta kanpaina instituzionalak %100,00

1.7. Ekitaldi publikoak, jardunaldiak…

1.7.1 Ekitaldi publikoak, jardunaldiak… %20,00

1.8. Agurrak eta lehenengo esaldiak paziente eta erabiltzaileei harrera egitean


45

1.8.1 Agurrak eta lehenengo esaldiak paziente eta erabiltzaileei harrera egitean %20,00

1.8.d Euskaraz ez dakiten langileen protokoloa harrera egitean %20,00


1.9.1 Megafonia eta erantzungailuak %60,00

2.1. Paziente eta erabiltzaileekiko harremanak

2.1.1. Ahozko harremanak %60,00

2.1.2. Idatzizko dokumentazioa %60,00

2.1.3. Komunikazio telematikoa %60,00

2.1.4. Bi hizkuntza ofizialak erabiltzeko irizpideen transmisioa, aplikazioa eta jarraipena %20,00

2.1.4.d Euskarazko gidaliburuak %100,00


2.2.a Profesional eta zerbitzu elebidunen identifikazioa %60,00

2.2.b Euskarazko zerbitzuen eskaintza Lehen Mailako Arretan %0,00

2.2.c Euskarazko espazialialitateen eskaintza %0,00


2.3.1 Pazienteen lehentasunezko hizkuntza ahozko komunikaziorako %60,00


2.4.1 Paziente eta erabiltzaile euskaldunen gogobetetzea %60,00

2.5. Hizkuntza-eskubideen aitormena paziente eta erabiltzaileen eskubideen zerrendetan

2.5.1 Hizkuntza-eskubideen aitormena paziente eta erabiltzaileen eskubideen zerrendetan %100,00

2.6. Enpresa hornitzaile, finantza-erakunde, administrazio edo profesionalen elkargoekiko harremanak

2.6.1 Enpresa hornitzaile, finantza-erakunde, administrazio edo profesionalen elkargoekiko harremanak %60,00

2.7. Kontratatutako zerbitzu eta erositako produktuen gaineko hizkuntza-irizpideak

2.7.1 Kontratatutako zerbitzu eta erositako produktuen gaineko hizkuntza-irizpideak %60,00

3.1. Lan-esparruko hizkuntza-paisaia

3.1.1 Lan-esparruko hizkuntza-paisaia %20,00



46

3.2.1.a.1 Ahozko harremanak langileekin %20,00

3.2.1.b.2 Idatzizko harremanak langileekin %60,00

3.2.1.c Langileen gogobetetze inkestak %60,00

3.2.2. Langileen lehentasunezko hizkuntza %0,00

3.2.3. Langile edo egoiliar berrien harrera %0,00

3.3. Prestakuntza

3.3.1. Etengabeko prestakuntza korporatiboa %60,00

3.3.2. Zerbitzu-erakundeek antolatutako prestakuntza espezifikoa %20,00

3.3.3. Mediku eta erizain egoiliarren prestakuntza %0,00

3.3.4. Euskalduntze eta alfabetatze ikastaroak %20,00

3.3.5. Hizkuntza hobetzeko beste ikastaro batzuk %20,00


3.4.1 Euskaraz lan egiteko trebakuntza %20,00

3.4.b Langileak euskaraz trebatzeko material didaktikoa %0,00

3.4.c Trebakuntza ikastaro orokor edo zeharkakoak %20,00


3.5.1 Baliabide informatikoak %60,00

3.5.b Sistema eragilea eta Office programak euskaraz %20,00


3.6.1. Lan-hizkuntza %0,00

3.6.2. Hizkuntza ofizialen erabilera bileretan %0,00

3.6.3. Langileen arteko harremanetan euskararen erabilera bultzatzeko egitasmoak %100,00

3.6.3.b Sindikatuen konpromisoa euskararen erabilera bermatzeko %20,00


3.7.1 Estrategia eta kudeaketa %100,00


4.1.1. Euskara Plana eta bere aplikazio-eremua %100,00


47

4.1.1.b Aplikazio eremu osoaren egitura SAP aplikazio informatikoan %100,00

4.1.2. Lidergoa, estrategia eta zeharkakotasuna %100,00

4.1.2.c Zerbitzu edo unitateetako euskara programak %0,00

4.1.2.d Erakundearen Plan Estrategikoa eta kudeaketa-planak %100,00

4.1.3. Hizkuntza-politikaren ebaluazioa %80,00

4.1.4. Hizkuntza-eskubideen urraketei buruzko kexen erregistroa eta jarraipena %100,00

4.2. Pertsonak

4.2.a Euskara Planaren irizpideei buruzko prestakuntza erdi mailako arduradunei %0,00

4.2.b Euskara teknikarientzako prestakuntza saioak %100,00

4.2.c Langileentzako sentsibilizazio kanpaina %0,00

4.2.d Euskararen bultzatzaileen aitormena %80,00

4.2.e Osasuna eta euskarari buruzko informazioa osasun eremuko ikasleei %100,00

4.3. Baliabideak

4.3.1. Euskara Plana Garatzeko Batzordea %100,00

4.3.2. Euskara Zerbitzu Teknikoa %100,00


4.4.1. Funtzionaltasun irizpideak idatzizko komunikazioetan %60,00

4.4.2. Itzulpenak %100,00

4.4.3. Dokumentuen estandarizazioa eta estilo-irizpideak %0,00

4.4.4. Terminologia %100,00

4.4.5. Euskara estandar eta kalitatekoaren zabalkundea dibulgaziozko argitalpenetan %100,00

4.5. Euskararen erabilera sustatzeko guneak

4.5.1 Euskararen erabilera sustatzeko guneak %100,00


5.1.1 Hizkuntza-eskakizunak %100,00

5.1.d 2.HE egiaztatzeko deialdi berezia 45 urtetik gorako langile euskaldunentzat %20,00

5.2/5.3/5.4. Lehentasun espezifikoak, eta euskararen erabilerari buruzko helburuak derrigor betetzeko datak


48

5.3.b. HEen egiaztapenak %20,00

5.4.1 Lehentasun espezifikoak, eta euskararen erabilerari buruzko helburuak derrigor betetzeko datak %100,00

5.4.b Gutxieneko derrigortasun daten portzentajea gainditzea %60,00

5.4.e EH egiaztatzeko salbuespenak %60,00

5.4.g Euskararen eskakizuna lehentasunezko unitateetako behin-behineko kontratazioan %60,00

5.4.h Euskararen eskakizuna buruzagitza, agintaritza eta ardura lanpostuetan %60,00

5.8. Hizkuntza-eskakizunei nahiz derrigortasun-data daukaten efektibo edo unitateei loturiko aldaketak

5.8.1 Hizkuntza-eskakizunei nahiz derrigortasun-data daukaten efektibo edo unitateei loturiko aldaketak %100,00


5.9.1 Langile elebidunen ehunekoa %100,00

GUZTIRA %59,93

arabako esi - osakidetza.euskadi.eus · arabako esi euskara planaren ebaluazio partziala 3 1....

Documents