ผาน(นางสาวตวงพร ใตะ'นาค)

ผลงานประกอบการพจารณาประเมนบคคล เพอแตงตงใหดำรงตำแหนงประเภทวชาการ

ตำแหนงพยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ดานการพยาบาลทวไป)

เรองทเสนอใหประเมน1. ผลงานทเปนผลการดำเนนงานทผานมา

เรอง ผลการประยกตใชรปแบบการดแลผปวยโรคเรอรงในผปวยวณโรค คลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธร สำนกการแพทย

2. ขอเสนอ แนวคด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมาก ขน เรอง พฒนาระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค

เสนอโดย

นางวไลพร ฉายะรถตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการ (ดานการพยาบาล)

(ตำแหนงเลขท รพส. 401)ฝายการพยาบาล กลมภารกจดานการพยาบาล

โรงพยาบาลสรนธร สำนกการแพทย

' ใ

ผลงานประกอบการพจารณาประเมนบคคล เพอแตงตงใหดำรงตำแหนงประเภทวชาการ

ตำแหนงพยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ดานการพยาบาลทวไป)

เรองทเสนอใหประเมน1. ผลงานทเปนผลการดำเนนงานทผานมา

เรอง ผลการประยกตใชรปแบบการดแลผปวยโรคเรอรงในผปวยวณโรค คลนกวณโรค โรงพยาบาลล,รนธร สำนกการแพทย

2. ชอเสนอ แนวคด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใน มประสทธภาพมาก ขน เรอง พฒนาระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค

เสนอโดย

นางวไลพร ฉายะรถตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการ (ดานการพยาบาล)

(ตำแหนงเลขท รพส. 401)ฝายการพยาบาล กลมภารกจดานการพยาบาล

โรงพยาบาลสรนธร สำนกการแพทย

ผลงานทเปนผลการดำเนนงานทผานมา

1. ชอผลงาน ผลการประยกตใชรปแบบการดแลผปวยโรคเรอรงในผปวยวณโรค คลนกวณโรคโรงพยาบาลสรนธร สำนกการแพทย

2. ระยะเวลาทดำเนนการ 6 เดอน (ตงแตวนท 1 มกราคม 2559 ถงวนท 30 มถนายน 2559)3. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดำเนนการ

ความรเกยวกบวณโรควณโรคเกดจากเชอแบคทเรย Mycobacterium tuberculosis เกดขนกบทกอวยวะของรางกาย

สวนใหญเกดทปอด การตดตอจากคนสคนผานทางอากาศ เมอผปวยไดรบเชอวณโรคแลว อาจไม,ม อาการแสดงทนทตองใชเวลาหลายสปดาห หรอเปนเดอนจนถงหลายป (สำนกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2556)

การวนจฉยโรค : 1) การซกประวตอาการและอาการแสดงทสำคญ คอ ไอเรอรงนาน 2 สปดาหขนไป นาหนกลด เบออาหาร ไอปนเลอด มไขตอนบาย เยน กลางคน และเหงอออกมากตอน กลางคน 2 )ตรวจรางกายพบซบผอม มไข ไอเรอรง ออนเพลย นาหนกลด เจบหนาอก เหนอยงายเวลา ออกแรง 3) ภาพถายรงสทรวงอกทแสดงรอยโรค เชน ตม ปน โพรง จดเลกๆ กระจายทวปอด 2 ขาง 4) ตรวจหาเชอวณโรคในเสมหะและการเพาะเชอวณโรค 5) การตดชนเนอปอดทสงสยไปตรวจทาง พยาธพบ glaucomatous reaction (สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ, 2555)

การรกษา : ยารกษาวณโรคแบงออกเปน 2 กลม ตงน (สำนกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2556)

1. กลมท 1 (first line drugs) ไดแก ไอโซไนอะซด (Isoniazid ะ H) ไรแฟมพซน (Rifampicin : R) ทยราชนาไมด (Pyrazinamide ะ Z) อแธมบทอล (Ethambutol : E) สเตรปโตมยชน (Streptomycin : ร) และ (fixed dose combination ะ FDC) เปนยารวมเมด เชน E[R, HRZ, HRZE

2. กลมท 2 (second line drugs ) ไดแก คานามยชน (Kanamycin ะ Km) ลโวฟลอกซาชน (Levofloxacin ะ Lfx) เอทธโอนาไมด (Ethionamide : Eto) พาราอะมโนซาลไซลกแอชด (Para- aminosalicylic acid : PAS) ไซโคลซรน (Cycloserine : Cs) และโอฟลอกซาชน (Ofloxacin : 0)

อาการไมพงประสงคจากยาวณโรค ไดแก วงเวยน เดนเซ การทรงตวผดปกต หออ ไมไดยน เสยง การมองเหนผดปกต ตาเหลองตวเหลอง อาการทางผวหนงทรนแรง ชอคแบบขาดออกซเจน และอาจพการหรอเสยชวต ตองหยดยาและพบแพทยทนท สวนอาการกนเลกนอย คลนไล ปสสาวะ และเหงอสแดง ทอาการไม,รนแรงใหรกษาตามอาการไม'ตองหยดยาวณโรค (สมาคมอรเวชชแหง ประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ, 2555)

2

การ!เองกนการแพรกระจายเชอวณโรคมมาตรการ 3 ระดบ ดงน (สถาบนโรคทรวงอก กระทรวงสาธารณสข, 2556)

1. การบรหารจดการ เพอ!เองกนไมใหบคลากรและผปวยอนๆ สมผสเชอและลดการแพร เชอโดยการวนจฉยผทมอาการสงสยและรกษาผปวยวณโรคใหเรวทสด

2. การควบคมสงแวดลอมสามารถทำไดหลายวธชนอยกบบรบทของแตละโรงพยาบาล3. การ!เองกนการตดเชอเฉพาะตวบคคล อปกรณทใชไดแก หนากากอนามย เปนการใช

เพอ!เองกนการแพรกระจายเชอจากผสวมใสสบคคลรอบชาง แตไมสามารถปองกนการรบเชอได หนากากกรองอนภาคใชปองกนการรบเชอจากอากาศทหายใจเชาไป จะสามารถกรองชนสวนเลกๆ ขนาด 1 ไมครอนได เชน HEPA mask และ N 95 แนะนำใหบคลากรหองสองกลองตรวจหลอดลม คลนกวณโรค หรอหองปฏบตการทตองจดการกบเชอวณโรคตองใช

บทบาทพยาบาลในการดแลผปวยวณโรค มดงน (ประนอม นพคณ, 2551)1. การคนหาผปวยวณโรครายใหม โดยใชอาการไอเรอรงตดตอกน 2 สปดาห ชนไป

เปนเกณฑการคดกรอง จดใหมระบบการแยกและจดสถานทเฉพาะ และใหบรการชองทางดวน แกผปวยและผสงสยวณโรค เพอปองกนและลดการแพรเชอตอบคลากรและผปวยอนๆ

2. การประเมนผปวยแรกรบไวในความดแล จากอาการและอาการแสดง ปจจยเสยง การสมผสวณโรค หรอวณโรคดอยา ขอมลเกยวกบผปวยและญาตทตดตอไต ทอย เบอรโทรศพท การทำงาน รายไต สทธการรกษา เพอวางแผนการดแล และการตดตาม ประเมนความรเกยวกบ วณโรคเพอวางแผนการใหความรกบผปวยแตละรายใหเหมาะสม

3. การสรางความสมพนธและความไววางใจ เพอใหผปวยยอมรบการรกษาทำใหผปวย ยนยอมเ!เดเผยขอมลซงเปนประโยชน เกดความรสกทคต'อการรกษาและมาตรวจตามนด

4. สอนผปวยและญาตเกยวกบความร การปฏบตตวสำหรบผปวยวณโรค การมาตรวจ ตามบดทสมาเสมอ วธการรบประทานยาทถกตอง อาการไม,พงประสงคจากยา รวมทงวธการจดการ เมอเกดอาการ เพอใหผปวยและญาตสามารถดแลตนเองไต

5. การใหคำปรกษาแกผปวยและครอบครวถงความจำเปนในการรกษาอยางตอเนอง ครบลวนและยอมรบการรกษาแบบมพเลยงหรอมผสนบสนนการรบประทานยาตลอดระยะเวลา การรกษาและบนทกการรบประทานยาทกครงเพอใหมนใจวาผปวยรบประทานยาจรง

6. การใหคำปรกษาเพอตรวจหาเชอเอชไอว คนหาผปวยทมโอกาสตดเชอฉวยโอกาส7. อธบายใหผปวยทราบความสำคญของการเกบเสมหะสงตรวจและวธการเกบเสมหะ

อยางมประสทธภาพ เนองจากสงสงตรวจทตอยคณภาพอาจทำใหผลการตรวจผดพลาดไต

3

8. การดแลดานจตใจ ใหกำลงใจ สอบถามและแจงผลความกาวหนาการรกษาใหผปวย และญาตทราบเปนระยะ เพอใหผปวยมารบการรกษาอยางตอเนอง

9. การตดตามผป วยทขาดการรกษาใหเรวทส ด เพ อ!เองกนการขาดยา กรณผปวย มแนวโนมไมสามารถรกษาตอเนอง ใหคำแนะนำและสงตอไปรกษายงสถานพยาบาลใกลบาน

10. ผปวยทรบไวรกษาในโรงพยาบาล ควรจดใหอยในหองแยกสำหรบผปวยวณโรค โดยเฉพาะจนกวาจะพนระยะแพรเชอ พจารณาจากการไดรบยารกษาวณโรคอยางนอย 2 สปดาห และมอาการไอนอยลง และตรวจเสมหะไมพบเชอวณโรค 2 ครง

11. การขนทะเบยนรกษาและบนทกขอมลผปวยในฐานขอมล เพอการตดตามและประเมน ผลการรกษาและปองกนควบคมวณโรค

แนวคดการดแลผปวยโรคเรอรง (chronic care model) ไดแก 1) การดแลรกษาเชงรกทม การวางแผนลวงหนาโดยใหความสำคญกบการมสขภาพทดของผปวยมากกวาการตงรบเมอผปวย มอาการกำเรบ 2) ผปวยและครอบครวเปนศนยกลางการรกษาโดยผปวยมบทบาทเชงรกในการจดการ ภาวะสขภาพของตนเอง 3) การดแลรกษาทเปนระบบและเชอมโยงการตรวจคดกรองภาวะแทรกซอน 4) สนบสนนการจดการตนเอง ชวยเหลอในการปรบเปลยนพฤตกรรมและวถชวต 5) การดแลรกษา รวมกนระหวางสหสาขาวชาชพ 6) การดแลรกษาอยางตอเนองทจดบรการไดเหมาะสม (สำนกงาน หลกประกนสขภาพแหงชาต, 2559) แนวคดทเปนดนแบบ คอ แบบแผนการรกษาทตอเนอง หรอ เอดเวรด วากเนอร โมเดล (Wagner model, 1999 อางในนทมา โกมทบตร, 2555) ม 6 องคประกอบ ไดแก 1) นโยบายของชมชน แหลงประโยชนทรพยากรบคคล ทมบทบาทหนาทสนบสบนการดแล รกษา 2) นโยบายและเปาหมายการดแลรกษาผปวย 3) การสนบสนนการดแลตนเองทงผปวย พเลยง และผมสวนเกยวของ เพอสงเสรมใหผปวยและครอบครวปฏบตตามแนวทางการรกษาไดถกตอง 4) การออกแบบระบบบรการทเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการผ'ปวย 5) การสนบสนน การตดสนใจหรอแนวทางการวนจฉยโรคและการรกษา 6) ระบบขอมลเพอการจดการขอมล ทนำมาใชประโยชนและวเคราะหได

การพฒนารปแบบการดแลผปวยวณโรค ในการศกษาครงนใชการประยกตแนวคดแบบ แผนการรกษาทตอเนองมาดำเนนการจดทำรปแบบการดแลผปวยวณโรค เพอใหเกดระบบการดแล แบบครบวงจรจากทมสหวชาชพ บคลากรทางสขภาพใหการดแลรกษาโดยยดผปวยและครอบครว เปนศนยกลางรวมกบทมสหวชาชพอยางเปนระบบและเชอมโยงตอเนอง เปนกระบวนการสำคญท สนบสนนใหผปวยมการปรบเปลยนพฤตกรรมและการจดการตนเอง สามารถจดการดแลตนเองและ มพฤตกรรมการดแลสขภาพไดอยางเหมาะสม หายขาดจากโรค และมคณภาพชวตทดขน

4

แนวคดความพงพอใจ ะ เปนความรสกหรอความคดทเกยวกบเจตคตของคนทเกดจาก ประสบการณทผรบบรการเขาไปในสถานทใหบรการา!'นๆ และประสบการณนนเปนไปตามความ คาดหวงของผรบบรการ ความพงพอใจมากหรอนอยขนอยกบปจจยทแตกตางกน แบงเปน 6 ประเภท (Aday and Andersen, 1975) ไดแก 1) ความพงพอใจตอความสะดวกทไดรบจากการบรการ 2) ความ พงพอใจตอการประสานงานของการบรการ 3) ความพงพอใจตออธยาศยความสนใจของผใหบรการ 4) ความสนใจตอขอมลทไดรบจากการบรการ 5) ความพงพอใจตอคณภาพบรการ 6) ความพงพอใจ ตอคาใชจายเมอใชบรการ การศกษาครงนใชแนวคดทฤษฎเกยวกบความพงพอใจของผใชบรการเปน แนวคดเพอประเมนความพงพอใจของผปวยวณโรคตอการใหบรการคลนกวณโรค4. สรปสาระสำคญของเรองและขนตอนการดำเนนการ

4.1 สรปสาระสำคญของเรองวณโรคเปนโรคตดตอของระบบทางเดนหายใจทเปนสาเหตสำคญของการปวยและตาย

ในประชากรทวโลก ปจจบนมยารกษาใหหายขาดได แตยงเปนโรคตดตอทมความรนแรงและเปน ปญหาสำคญทางการแพทยและสาธารณสขตอเนอง โรงพยาบาลเปนสถานททผ'ปวยมารบบรการ สขภาพจงมความเสยงสงทเชอจะแพรกระจายไปสบคลากร ผปวยอน และญาตทมารบบรการในเวลา เดยวกน นอกจากนยงมการแพรกระจายเชอใหบคคลในครอบครวและชมชนขณะทมกจกรรมรวมกน จากสถตการรกษาผปวยวณโรคของโรงพยาบาลใน ป พ.ศ. 2557-2558 มผปวยรายใหมขนทะเบยนรกษา 76, 88 ราย ผปวยวณโรคดอยา 1, 2 ราย ผลการรกษาสำเรจ รอยละ 88.15, 95.45 ขาดยา รอยละ 11.84, 1.14 เสยชวต 3 - 4 รายตอป (เวชระเบยน โรงพยาบาลสรนธร, 2559) จากสถตผลการรกษายงไม,ได ตามเปาหมายทองคการอนามยโลกตงไวคอ มากกวารอยละ 90 (World Health Organization, 2015) เมอวเคราะหปญหา พบวา สาเหตเกดจากการเขาถงบรการของผปวยทมอาการสงสยวณโรคลาชา เนองจากวณโรคเปนโรคทปรากฎอาการชาๆ หรอเขาสระบบบรการแลวแตไดรบการวนจฉยลาชา เนองจากยงไมมระบบการคดกรองผปวยทสงสยวณโรค ทำใหมโอกาสแพรเชอวณโรคไปสผอนซง เปนปจจยสำคญตอการควบคมวณโรคในภาพรวม ผปวยวณโรคและญาตขาดความรในการดแล ตนเอง ไมมาตรวจตามบด ตดตามผปวยไมไดเนองจากเปลยนแปลงทอยและเบอรโทรศพททำใหการ รกษาไมตอเนอง เกดการกลบเปนซาหรอเกดวณโรคดอยา และผปวยไม,ไดรบการคนหาโรครวม เพอใหการรกษาควบคไปกบการรกษาวณโรคสงผลใหผปวยเสยชวต

จากการศกษาระบบการดแลรกษาวณโรคในโรงพยาบาล และการสบคนงานวจยทผานมา พบวา การปรบเปลยนรปแบบการดแลผปวยโรคเรอรงจากเชงรบเปนเชงรกทมการวางแผนลวงหนา โดยใหความสำคญกบการพฒนาบคลากรทมสขภาพทดและมความตอเนอง โดยใหผปวยเปน ศ น ย กลางและม ส วน ร วมใน การด แลตน เอง ในร ปแบบการด แลท ผ ป วยม ความเช อม น

5

ในศ กยภาพ ของตน และครอบคร ว เพ อจ ดการก บส ขภาพ ตน เอง บ คลากรท มส ขภาพให การดแลรกษาโดยยดผปวยและครอบครวเปนศนยกลางรวมกบสหวชาชพอยางเปนระบบเชอมโยง ตอเนอง เปนกระบวนการทสนบสนนใหผปวยมการปรบเปลยนพฤตกรรมและจดการตนเองได

4.2 ขนตอนการดำเนนการ4.2.1 วเคราะหปญหา พบวา การดำเนนงานตามแนวทางการดแลผป วยวณโรค

แบบเตมไมสามารถควบคมการแพรกระจายเชอได ผลการรกษาไมบรรลเปาหมาย ผปวยวณโรคดอยา เพมขน การเสยชวตของผปวยวณโรคสง มบคลากรตดเชอวณโรค

4.2.2 พฒนารปแบบการดแลผปวยวณโรคในคลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธร โดยการประยกตแนวคดแบบแผนการรกษาทตอเนอง 6 องคประกอบ เปนกรอบแนวคดมาดำเนนการ จดทำรปแบบการดแลผปวยวณโรค คลนกวณโรค

4.2.3 กำหนดกลมตวอยางในการศกษา คอ ผปวยทแพทยวนจฉยวาเปนโรควณโรค ตรวจพบเชอวณโรคในเสมหะ เขารกษาและไดรบยารกษาวณโรคเปนครงแรก และขนทะเบยนรกษา ทคลนกวณโรค ระหวางวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2559 ถงวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2559 จำนวน 31 ราย

4.2.4 จดทำเครองมอทใชในการดำเนนงาน ไดแก รปแบบการดแลผปวยโรคเรอรงใน ผปวยวณโรค คลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธร ทผศกษาประยกตแนวคดแบบแผนการรกษา ทตอเนองเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลไดแกแบบประเมนผลการดำเนนการ ประกอบดวย5 สวน ไดแก ขอมลทวไป แบบประเมนความรเกยวกบวณโรค แบบประเมนพฤตกรรมการดแลตนเอง ของผปวยวณโรค แบบประเมนความพงพอใจของผปวยตอการใหบรการคลนกวณโรค และแบบ บนทกผลการรกษาผปวยวณโรค

4.2.5 ดำเนนการใชรปแบบการดแลผปวยโรคเรอรงในผปวยวณโรค คลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธร ประกอบดวย 4 กจกรรม คอ กจกรรมท 1 การใหความรเกยวกบวณโรค กจกรรม ท 2 การตรวจรกษาแบบจดเดยวเบดเสรจ กจกรรมท 3 การใหคำปรกษา กจกรรมท 4 การตดตาม ผลการรกษา ในผปวยวณโรคปอดรายใหมทเขารบการรกษาทคลนกวณโรค ระหวางวนท 1 มกราคม 2559 ถงวนท 30 มถนายน 2559 ระยะเวลา 6 เดอน

4.2.6 เกบรวบรวมขอมลจากแบบประเมนผลการดำเนนการ ตงน ประเมนความร เกยวกบวณโรค โดยใหผปวยตอบแบบประเมนกอนและหลงใหความรเมอเขารบการรกษาทคลนก วณโรคครงแรก และเมอรบประทานยาครบ 2 เดอน ประเมนพฤตกรรมการดแลตนเอง โดยใหตอบ แบบประเมนเมอรบประทานยาครบ 2, 6 เดอน ประเมนความพงพอใจ โดยใหตอบแบบประเมนเมอ รบประทานยาครบ 6 เดอน และบนทกผลการรกษาเมอรบประทานยาครบ 6 เดอน

4.2.7 วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสำเรจรปทางคอมพวเตอร ตงน ขอมลทวไป และผลการรกษา ใชสถตดวย คาความถ และคารอยละ ความรเกยวกบวณโรคใชสถตดวย คาความถ

6

คารอยละ คาเฉลย (x) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) พฤตกรรมการดแลตนเอง ใชสถตดวย คาเฉลย (X) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และเปรยบเทยบความร พฤตกรรมการดแลตนเองกอน และหลงดำเนนการ ใชสถตดวยคา He St ความพงพอใจตอการใหบรการ ใชสถตดวย คาเฉลย (X) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)

4.2.8 สรปผลการดำเนนงานจดทำเปนรปเลมทางวชาการและนำเสนอผบรหารตามลำดบ5. ผรวมดำเนนการ “ไมม”6. สวนของงานทผเสนอเปนผปฎฟต เปนผดำเนนการทงหมดรอยละ 100 โดยมรายละเอยด ดงน

ผศกษาคนควาตำรา เอกสารวชาการ งานวจยทเกยวชองเพอนำมาใชประกอบการ ดำเนนการ โดยมวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการดแลผปวยวณโรค และศกษาผลการประยกตใช รปแบบการดแลผปวยวณโรคใน 4 ดาน ไดแก ความรเกยวกบวณโรค พฤตกรรมการดแลตนเองของ ผปวยวณโรค ความพงพอใจของผปวยตอการใหบรการคลนกวณโรค และผลการรกษาผปวยวณโรค ทใชรปแบบการดแลผปวยวณโรค โดยดำเนนการ ดงน

6.1 วเคราะหปญหา พบวา การรกษาผปวยวณโรคของโรงพยาบาลในป พ.ศ. 2557 - 2558 ผลการรกษาสำเรจรอยละ 88.15,95.45 ขาดยารอยละ 11.84,1.14เสยชวต3 - 4 รายตอปและผปวย วณโรคดอยา 1, 2 ราย ตามลำดบ สาเหตเถดจากการเขาถงบรการของผปวยทมอาการสงสยวณโรค ลาชา เนองจากไม,มระบบการคดกรองผปวยทมอาการสงสยวณโรค ผปวยและญาตขาดความรในการ ดแลตนเอง ไม,มาตรวจตดตามอาการหรอรบยาตามนด ตดตามผปวยไมไดเนองจากเปลยนแปลงทอย และเบอรโทรศพทสงผลใหการรกษาไมตอเนอง มการกสบเปนซาหรอเกดวณโรคดอยา และผปวย ไมไดรบการคนหาโรครวมเพอใหการรกษาควบคไปกบการรกษาวณโรค สงผลใหผปวยเสยชวต และพบบคลากรในโรงพยาบาลตดเชอวณโรคจากขนตอนการรบบรการทผปวยวณโรคตองใชหนวย บรการรวมกบผปวยอนๆ ทำใหผปวยวณโรคมโอกาสแพรเชอวณโรคสบคลากรและผปวยอน

6.2 พฒนารปแบบการดแลผปวยวณโรคในคลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธรโดยการ ประยกตแนวคดแบบแผนการรกษาทตอเนอง เปนกรอบแนวคดมาดำเนนการจดทำรปแบบการดแล ผปวยวณโรคในคลนกวณโรคทงหมด4 กจกรรมประกอบดวยกจกรรมท 1 การใหความรเกยวกบ วณโรคดวยการสอนใหความรเปนรายบคคล กจกรรมท 2 การตรวจรกษาแบบจดเดยวเบดเสรจ กจกรรมท 3 การใหคำปรกษา กจกรรมท 4 การตดตามผลการรกษา โดยใหผเชยวชาญ 3 ทาน ตรวจประเมนความตรงเชงเนอหา ไดเทากบ .89

6.3 กำหนดกลมตวอยางในการศกษาครงน คอ ผปวยทแพทยวนจฉยวาเปนโรควณโรค ตรวจพบเชอวณโรคในเสมหะดวยกลองจลทรรศน รกษาดวยระบบยาระยะสน 6 เดอน ดวยสตรยา สำหรบผปวยใหม (2HRZE/4HR) และขนทะเบยนรกษาทคลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธร ระหวาง วนท 1 มกราคม พ.ศ. 2559 ถงวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2559 จำนวน 31 ราย

7

6.4 จดทำเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบประเมนผลการดำเนนการ ประกอบดวย 4 สวน ดงน

สวนท 1 แบบประเมนความรเกยวกบวณโรค ขอคำถาม 12 ขอ เปนแบบเลอกตอบ ถก หรอ ผด เกณฑการใหคะแนน ตอบถก ให 1 คะแนน ตอบผด ให 0 คะแนน การแปลผล คอ ระดบสง (0.67 - 1 คะแนน) ระดบปานกลาง (0.34 - 0.66 คะแนน) ระดบนอย (0 - 0.33 คะแนน) หาความตรง เชงเนอหาโดยใหผเชยวชาญประเมน 3 ทาน ไดเทากบ .89 และหาความเชอมนโดยนำแบบประเมน ไปทดลองใชกบผปวยวณโรคทคลนกวณโรคทไม'ใชกลมตวอยาง 30 คน นำมาหาคาความเชอมนโดย ใช Kuder-Richardson medthod ะ KR20 (1986) ไดเทากบ .82

สวนท 2 แบบประเมนพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยวณโรค ขอคำถาม 13 ขอ เปนมาตรประเมนคา 3 ระดบ ตงแต ปฎบตทกครง ปฎปตบางครง ปฎบตนานๆ ครง ใหคะแนน 3, 2, 1 ตามลำดบ การแปลผล คอ ระดบมาก (2.33 - 3.00 คะแนน) ระดบปานกลาง (1.67 - 2.32 คะแนน) ระดบนอย (1.00 - 1.66 คะแนน) หาความตรงเชงเนอหาโดยใหผเชยวชาญประเมน 3 ทาน ไดเทากบ .92 และหาคาความเชอมนโดยนำแบบประเมนไปทดลองใชกบผปวยวณโรคทคลนกวณโรคทไม,ใช กลมตวอยาง 30 คน นำมาหาคาความเชอมนโดยใชสมประสทธแอลฟาของครอนบค ไดคาเทากบ .86

สวนท 3 แบบประเมนความพงพอใจของผป วยตอการใหบรการคลน กวณโรค ขอคำถาม 17 ขอ เปนแบบมาตรประเมนคา 5 ระดบ ตงแต มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ใหคะแนน 5, 4, 3, 2, 1 ตามลำดบ การแปลผล คอ ระดบมากทสด (4.21 - 5.00 คะแนน) ระดบมาก (3.41 - 4.20 คะแนน) ระดบปานกลาง (2.61 - 3.40 คะแนน) ระดบนอย (1.81 - 2.60 คะแนน) ระดบ นอยทสด(1.00- 1.80 คะแนน)หาความตรงเชงเนอหาโดยใหผเชยวชาญประเมน3 ทานไดเทากบ .90 และทาค วาม เชอมนโดยนำแบ บ ประเมนไปทดลองใช กบผปวยวณโรคทคลนกวณโรคทไม,ใช กลมตวอยาง 30 คน นำมาหาคาความเชอมนโดยใชสมประสทธแอลฟาของครอนบค ไดเทากบ .88

สวนท4 แบบบนทกผลการรกษาผปวยวณโรคสรางขนจากทะเบยนผปวยวณโรค บนทกผลเปนรกษาหายขาดและรกษาครบ

6.5 การดำเน นการ ดำเน นการตามกจกรรมการดแลผป วยว ณโรค คลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธร เปนรายบคคล ในผปวยวณโรคปอดรายใหม ทเขารบการรกษาทคลนกวณโรค ระหวางวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2559 ถงวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2559 ระยะเวลา 6 เดอน ดงน กจกรรม ท 1 การใหความรเกยวกบวณโรค เมอผปวยเขารกษาทคลนกวณโรคครงแรก โดยใชสอการสอนแบบ แผนภาพพลก มเนอหาเกยวกบสาเหต อาการ การวนจฉย การตดตอและแพรกระจายเชอ การดแล ตนเองในชวตประจำวน สอนสาธตวธการทำ DOTS และมอบเอกสารแผนพบความรเกยวกบวณโรค ใหผปวยนำกลบไปอานทบทวนทบาน ตดตามเยยมบานเมอรบประทานยาครบ 1 สปดาห และเยยม

8

ทก 2 สปดาห ในระยะเขมขน และทก 1 เดอน ในระยะตอเนอง กระตนเตอนนดและใหความรทาง โทรศพทหรอ application line กอนถงวนนดทกครง กจกรรมท 2 การตรวจรกษาแบบจดเดยว เบดเสรจ เมอผปวยมาตรวจตดตามอาการตามนด ได'แก ตรวจหาการตดเชอเอชไอว ทกราย ผปวยท อาย 35 ปขนไปตรวจระดบนาตาลในเลอดเพอคดกรองโรคเบาหวาน ประเมนล[ขภาพเบองตนโดยใช เทคนค BATHE เพอคนหาปญหาการใชยาและการปฏบตตวในชวตประจำวน ตรวจนบซองยาและ แบบบนทกการรบประทานยา ทบทวนความรและใหคำแนะนำในประเดนทไมรไม1เขาใจนนๆ ซา และใหศกษาเพมเตมจากบอรดใหความรหนาคลนกวณโรค ออกบตรนดและนดตดตามอาการทก 1 เดอน กจกรรมท 3 การใหคำปรกษา เมอผปวยมาตดตามอาการตามนดทกครง ถาพบปญหาจากการ ประเมนดวยเทคนค BATHE เชน ผปวยไมสามารถรบยาตอเนองไต ใหคำปรกษาเพอเลอกสถานทรบ ยา กรณพบปญหาทซบซอนใหสงตอผใหการปรกษาเพอหาวธแกไข เชน สงพบนกสงคมสงเคราะห กรณผปวยมปญหาทางเศรษฐกจสงคม สงพบนกจตวทยา กรณผปวยมความกงวลเกยวกบโรคสงมาก หรอมแนวโนมทจะทำรายตนเอง กจกรรมท 4 การตดตามผลการรกษา เมอรบประทานยาครบ 2,5,6 เดอน ตามลำดบ ดวยการตรวจยอมเสมหะและภาพถายรงสทรวงอก

6.6 การเกบรวบรวมขอมล ดงน ประเมนความรเกยวกบวณโรค โดยใหผปวยตอบแบบ ประเมนกอนและหลงใหความรเมอเขารบการรกษาทคลนกวณโรคครงแรก และเมอรบประทานยา ครบ 2 เดอน ประเมนพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยวณโรค โดยใหตอบแบบประเมนเมอ รบประทานยาครบ 2,6 เดอน ประเมนความพงพอใจของผปวยตอการใหบรการ โดยใหตอบแบบ ประเมนเมอรบประทานยาครบ 6 เดอน และบนทกผลการรกษา เมอรบประทานยาครบ 6 เดอน

6.7 การวเคราะหขอมล ผศกษารวบรวม ตรวจสอบความสมมรณ ความถกตอง และนำมา วเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอร โดยใชสถต ดงน

1. ขอมลทวไป ไดแก เพศสถานภาพรายไดอาย ลกษณะครอบครว สทธในการ รกษาพยาบาล และผลการรกษา ใชสถตดวย คาความถ และคารอยละ

2. ความรเกยวกบวณโรคใชสถตดวย คาความถ คารอยละ คาเฉลย (x) และสวน เบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) พฤตกรรมการดแลตนเอง ใชสถตดวย คาเฉลย (x) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และเปรยบเทยบความร พฤตกรรมการดแลตนเองกอนและหลงดำเนนการ ใชสถตดวยคา Me St ความพงพอใจตอการใหบรการ ใชสถตดวย คาเฉลย (x) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.)7. ผลสำเรจของงาน

7.1 ความรเกยวกบวณโรค พบวา ผปวยวณโรค กอนดำเนนการมความรระดบปานกลาง รอยละ 80.64 หลงใหความรระดบมาก รอยละ 93.54 และเมอเปรยบเทยบคะแนนความรกอนและ หลงใหความร มความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 (p-value=.001*)

9

7.2 พฤตกรรมการดแลตนเอง พบวา พฤตกรรมการดแลตนเองเดอนท 2 ระดบปานกลาง รอยละ 87.10 เมอสนสดการรกษาระดบมาก รอยละ 93.60 และเมอเปรยบเทยบคะแนนพฤตกรรมการ ดแลตนเองในเดอนท 2 กบเมอสนสดการรกษา มความแตกตางกนอยางมนยสำคญทระดบ .05 (p-value = .001*)

7.3 ความพงพอใจของผปวยตอการใหบรการคลนกวณโรค พบวา ผปวยมความพงพอใจ โดยรวมอยในระดบมากทสด (X = 4.52 S.D. = .48)

7.4 ผลการรกษาผปวยวณโรคทใชรปแบบการดแลในคลนกวณโรค ทงหมด 31 ราย พบวา เมอสนสดการรกษามผลการรกษาหายขาด รอยละ 100 และการรกษาครบ รอยละ 1008. การนำไปใชประโยชน

8.1 พยาบาลและผทเกยวของมรปแบบการดแลผปวยวณโรคทเปนแนวทางปฎนตใน ทศทางเดยวกน

8.2 ผปวยวณโรคทเขารกษาในโรงพยาบาลไดรบการดแลรกษาทมคณภาพตามเกณฑ มาตรฐานและหายขาดจากการเปนวณโรค

8.3 สามารถปองกนและลดการแพรกระจายเชอวณโรคในโรงพยาบาลและชมชนไดอยางตอเนอง9. ความยงยาก ฟญหา อปสรรคในการดำเนนการ

9.1 การใหผปวยรบประทานยาตามแผนการรกษาดวยวธ DOT ดำเนนการไม,ไดทกราย เนองจากตองใหบคคลในครอบครวดแลใหยา ซงผปวยมกปฏเสธการรบประทานยาเนองจากอาการ ขางเคยงของยามมาก

9.2 การตดตามทางโทรศพททำไดยากเนองจากผปวยยายทอยหรอเปลยนเบอรโทรศพท9.3 การตดตามเยยมบานผปวยวณโรคปอดเสมหะพบเชอไม'สามารถดำเนนการไดทกราย

เนองจากผปวยบางสวนไมยนยอมเพราะกลวคนอนทราบวาปวยเปนวณโรค10. ขอเสนอแนะ

10.1 ควรสนบสนนการจดการตนเองของผปวยและบคคลในครอบครวโดยสามารถตดตอ ลบเจาหนาทไดทนทกรณมอาการขางเคยงจากยาเพอใหสามารถจดการแกไขอาการดงกลาวไดทนท

10.2 ควรสรางความตระหนกใหผปวยเหนความสำคญและแจงเจาหนาททกครงทยาย ทอยและหรอเปลยนเบอรโทรศพท และควรพฒนาระบบการสงตอผปวยไปใชบรการดแลตอเนอง ทหนวยบรการปฐมภมหรอสถานพยาบาลใกลบาน

10

ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ และไตดำเนนการปรบปเง แกไขเปนไปตามคำแนะนำของคณะกรรมการ

(ลงชอ),

(วนท)

(นางวไลพร ฉายะรถ) ผขอรบการประเมน' r b พ.ย.

ไตตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ

(ลงชอ) .........ร น , ะ......................................(นางสาวบรรจง นธปรชานนท)

(ตำแหนง) หวหนาพยาบาลฝายการพยาบาล กลมภารกจตานการพยาบาล

โรงพยาบาลสรนธร(วนท)........— b v i .ย.toll Ibis.......................หมายเหต ะ ผบงคบบญชาทควบคมดแลการปฏบตงานของผขอรบการประเมนโดยตรงในชวงตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2559ถงวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2559 คอ นางสวลกษณอศดรเดชา ปจจบนเกษยณอายราชการ

(ลงชอ) A ^

(นางคชรนทร เจยมศรพงษ)(ตำแหนง) ผคำนวยการโรงพยาบาลสรนธร(วนท)......... .โ..!?..พ:^:..Mbte................หมายเหต : ผบงคบบญชาเหนอขนไป 1 ระดบ ในชวงตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2559 ถงวนท 30มถนายน พ.ศ. 2559 คอ นางสาวสภาพร กรลกษณ ปจจบนตำรงตำแหนงรองผอำนวยการสำนกการแพทย

เอกสารอางองประนอม นพคณ. (2551). ผลของการสอนดวยสอประสมตอความเชอดานสขภาพและการปฏบตใน

การ!เองกนการแพรกระจายเชอในผปวยวณโรคปอด.วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตร มหาบณฑตสาขาวชาการพยาบาลดานการควบคมการตดเชอ, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม.

ปทมา โกมทบตร. (2555). ดนแบบการดแลโรคเรอรง ะ นวฅกรรมเพอความแขงแกรงของระบบ สขภาพปฐมภม. ศรเมองการพมพนนทบร.

เวชระเบยน โรงพยาบาลสรนธร. (2559). สถตประจำปงบประมาณ 2559. โรงพยาบาลสรนธรสำนก การแพทย. กรงเทพฯ.

สถาบนโรคทรวงอก กระทรวงสาธารณสข. (2556). การจดการระบบระบายอากาศและการปองกน การแพรกระจายเชอวณโรคในสถานพยาบาล กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2556. กรงเทพฯ.

สมาคมอรเวชชแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. (2555). แนวทางเวชปฏบตการรกษาวณโรค ผใหญ พ.ศ. 2555. โรงพมพชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย กรงเทพฯ.

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2559). คมอการบรหารกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต ปงบประมาณ 2559 เลมท 4 การบรหารงบบรการควบคมปองกนและรกษาโรคเรอรง ะ บรการควบคมปองกนความรนแรงของโรคเบาหวานและความดนโลหตสง.บรษทศรเมองการพมพจำกด กรงเทพฯ.

สำนกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2556). แนวทางการควบคมวณโรคแหงชาต. อกษรกราฟฟกแอนดดไซนกรงเทพฯ.

Aday, Lu ann. And Andersen, Ronald. (1975). Development of indices of Access to Medical Care. Michigan : Ann Arbor Health Administration Press.

Likert, Rensis. (1967). The Method of Constructing and Attitude Scale”. In Reading in Fishbeic, M (Ed.), Attitude Theory and Measurement. New York: Wiley & Son.

Wagner EH, Davis c, Schaefer J, Von Korff M, Austin B. (1999). A survey of leading chronic disease management programs : Are they consistent with the literature.Managed Care Quarterly;?:3.

World Health Organization. (2015). Global Tuberculosis Report 2015. France World : HealthOrganization.

ขอเสนอ แนวคด วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขนของ นางวไลพร ฉายะรถ

เพอประกอบการแตงตงใหดำรงตำแหนง พยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ (ดานการพยาบาลทวไป) (ตำแหนงเลขท รพส 401) สงกดฝายการพยาบาล กลมภารกจดานการพยาบาล โรงพยาบาลสรนธร สำนกการแพทยเรอง พฒนาระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค

หลกการและเหตผลปจจบนวณโรคเปนปญหาสาธารณสขทสำคญทวโลกรวมทงประเทศไทย ทเปนสาเหตให

ประชากรหลายลานคนตองเสยชวต สาเหตการแพรกระจายเชอวณโรคทรวดเรวเกดจากปจจยเสยง ในดานตางๆ เชน แนวโนมผปวยตดเชอเอชไอวสงขน ซงวณโรคเปนโรคตดเชอฉวยโอกาสทพบ บอยทสดในผตดเชอเอชไอว การอพยพยายถนฐาน การเคลอนยายแรงงานขามชาต การละเลย ปญหาวณโรคของบคลากรทเกยวของ (World Health Organization, 2015) มแนวโนมทพบผปวย วณโรคชนดดอตอยารกษาวณโรคหลายขนาน เนองจากการรกษาผปวยไมตอเนอง ผลกระทบทเกด จากการรกษาวณโรคไมตอเนอง ทำใหการรกษาลมเหลว สงผลกระทบตอผปวย ครอบครว ชมชน สงคม และประเทศชาตโดยรวม ผลกระทบตอผปวย คอ ทำใหการรกษาไม'ไดผล โรคไมหายขาด และกลบเปนใหม เปนสาเหตทำใหเชอดอยา ตองใชเวลาในการรกษานานขน กอใหเกดพยาธสภาพ ของปอดมความรนแรงมากขน มโรคแทรกซอนตามมา กอใหเกดความพการและเสยชวตได (สมญญา มขอาสา, 2558) ผลกระทบตอครอบครว ชมชนและสงคม คอ การแพรกระจายของเชอ วณโรคสบคคลอนโดยเฉพาะผทอาศยอยในครอบครวเดยวกน ผทมภมดานทานตา เชน เดก คนชรา ผปวยเบาหวาน หรอผทไดรบยาหรอสารกดภมคมกน และผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศ การดแลผปวยวณโรคทำใหครอบครวสญเสยรายไดทงทางตรงและทางออม โดยมคาใชจายในการ รกษาวณโรคเฉลย 10,000 บาทตอครอบครว (ยทธชย เกษตรเจรญ, 2551) นอกจากนระยะเวลาการ รกษาทตองใชเวลา 6 เดอน ผปวยจะรสกกดดนเพราะตองมภาระในชวตประจำวน ตองทำงาน เพอหารายไดมาเลยงครอบครว ดงนนเมออาการเจบปวยทเลาลง จงไมเหนความสำคญของการ รบประทานยาตอเนอง เพราะเหนวาวณโรคไม'ไดคกคามสขภาพ จงหยดยาเอง ทำใหการรกษา ลมเหลว โรคไม'หายขาด และกลบเปนใหม จะเหนไดวาถาไม'รกษาผปวยวณโรคใหหายขาดเพอ หยดการแพรกระจายเชอ จะมผปวยวณโรคเพมมากขนทวคณ รฐบาลและหนวยงานทเกยวของได ตระหนกถงสถานการณปญหาและผลกระทบของโรควณโรคดงกลาว จงรวมกนกำหนดทศทาง การลดปญหาวณโรค โดยการนำกลยทธการรกษาวณโรคดวยระบบยาระยะสนภายใตการสงเกต

2

โดยตรง (directly observed treatment, short course : DOTS) มาดำเนนการควบคมวณโรค เพอเพม ประสทธภาพการรกษาแถะ!เองกนการดอยาวณโรค แตในประเทศกำลงพฒนาวธดงกลาวยงคงม ความยากในการปฏบต เนองดวยอปสรรคและตนทนการดำเนนการทสงในการตดตามผปวย ตอเนองทกวนตลอดระยะเวลา 6 เดอน ทำใหการดำเนนการ DOTS ไม'ประสบความสำเรจในการ ลดจำนวนผปวยวณโรค (สำนกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2556)

โรงพยาบาลสรนธร สำนกการแพทย จดตงคลนกวณโรคขนในป 2552 ใหการรกษา วณโรคดวยระบบ DOTS ถงแมจะมการนำกลยทธ DOTS มาใช ผลการดำเนนการทผานมายงไม ประสบความสำเรจ เนองจากผปวยวณโรคสวนใหญเปนกลมผทประกอบอาชพโดยการใชแรงงาน และมฐานะยากจน ไมสามารถเดนทางมารบประทานยาวณโรคตอหนาบคลากรทางการแพทยได ประกอบกบสภาพปญหาการจราจรในเขตเมองมความหนาแนนไมเอออำนวยตอการเดนทางมา รบประทานยาทโรงพยาบาลไดทกวน แมจะมขอแนะนำและผนวกกบประสบการณทชดเจนวาไม ควรทำ DOTS โดยญาตผปวย แตควรเนนใหเจาหนาทดานสขภาพเปนพเลยงหลกในการทำ DOTS อยางไรกตามคลน กวณโรคยงจำเปนตองใชว ธ ทำ DOTS โดยอาศยความรวมมอจากญาต ผใกลชด และจดบนทกการรบประทานยาประจำวนในสมดประจำตวผปวย และนำมาใหพยาบาล ตรวจสอบทกครงทนดตดตามอาการ ซงจากผลการดำเนนการพบ ผปวยสวนใหญรอยละ 70 ไม,จด บนทก และเนองจากพเลยงกำกบการรบประทานยาโดยตรงเปนสมาชกในครอบครว เมอผปวย ปฏเสธการรบประทานยากตองยนยอม ทำใหผปวยไมไตรบประทานยาครบตามแผนการรกษา ใน ปจจบนเทคโนโลยโทรศพทมอถอมความกาวหนา และเขามามบทบาทสำคญในชวตคนยคน การ นำโทรศพทมอถอเขามาชวยจดการสขภาพ และถกใชเปนทางเลอกเพอทดแทนความไมพรอมตาน จำนวนบคลากรและงบประมาณเพมมากขน เชน การใชระบบ SMS ระบบวดโอ ระบบ application และกลองยาอเลกทรอนกส จากแนวคดดงกลาวนำมาสการนำระบบ application บนโทรศพทมอถอ มาใชในการพฒนากจกรรมสงเสรมความรวมมอในการรกษาวณโรคภายใตการกำกบการ รบประทานยาวณโรคตอหนา เพอชวยเพมคณภาพการรกษาผปวยวณโรค

วตถประสงคและหรอเปาหมาย วตถประสงค

1. เพอพฒนาระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค2. เพอเพมประสทธภาพการรกษาวณโรค

เปาหมายผปวยทเขารบการรกษาทคลนกวณโรคไดรบการกำกบการรบประทานยาวณโรคทกราย

3

กรอบการวเคราะห แนวคด ขอเสนอ1. ความรเกยวกบการรกษาวณโรค

การรกษาผปวยวณโรคปอดและวณโรคนอกปอดไมมความแตกตางกน โดยตองใช ยาหลายชนดรวมกน เพอ!เองกนการดอยา การรกษาจำเปนตองใหครบตามแนวทางการรกษา ถาหยดยากอนแมโรคจะหาย แตมโอกาสกลบเปนซา การรกษาดวยระบบยาระยะสนมาตรฐาน การใหยาแบงเปน 2 ระยะ คอ ระยะเขมขน และระยะตอเนอง ผปวยวณโรครายใหมทกรายจะไดรบ การรกษาดวยระบบยาระยะสนมาตรฐาน ซงรปแบบยาทใชในประเทศไทยม 2 รปแบบ คอ รปแบบ ยาแยกเมด 2HRZE/4 HR กลาวคอ ในการรกษาระยะเขมขนระยะแรก 2 เดอน จะไดรบยา Isoniazid (H), Rifampicin (R), Pyrazinamide (z) และ Ethambutol (E) เมอสนสดระยะ 2 เดอนแรกแลว หากมผลเสมหะตรวจไม'พบเชอจะไดรบการรกษาระยะตอเนองอก 4 เดอน โดยไดรบยา H และ R รวมระยะเวลาในการรกษา 6 เดอน รปแบบยารวมเมด ในการรกษาระยะเขมขนระยะแรก 2 เดอน ผปวยจะไดรบยา Rifafour E 275 (Isoniazid 75 mg , Rifampicin 150 mg , Pyrazinamide 400 mg และ Ethambutol 275 mg) ในระยะตอเนอง 4 เดอนผปวยจะไดรบยา Rifrnah 150/100 (Isoniazid 100 mg 1:Rifampicin 150 mg) ในกรณทสนสดระยะ 2 เดอนแรก ถาผปวยยงมผลเสมหะพบเชอ ผปวยจะไดรบการรกษาระยะเขมขน 3 เดอน รวมระยะเวลารกษา 7 เดอน โดยทวไปผปวยทรกษา ตอเนองจะใชเวลาในการรกษา 6 เดอน (World Health Organization, 2010)

2. การกำกบการรบประทานยาวณโรคตอหนา (directly observed treatment: DOT) การกำกบการรบประทานยาวณโรคตอหนา หมายถง การใหผปวยรบประทานยา

ตอหนาผไดรบมอบหมายใหดแล เพอใหแนใจวาไดรบประทานยาทกขนานครบถวน ประเทศไทย มนโยบายใหผปวยวณโรคทกรายตองมผกำกบหรอพเลยงในการรบประทานยา สำหรบผกำกบ การรบประทานยานนใหเลอกจากบคคลทมคณสมบต ดงน 1) การยอมรบของผปวย 2) ความ สะดวกในการเขาถงบรการ 3) ความนาเชอถอได ทงนเมอพจารณาถงโครงสรางพนฐานของ สาธารณสขประเทศไทย ประกอบกบการยดหลกผปวยเปนศนยกลางในการรกษา จงกำหนดแนว ทางการเลอกพเลยงโดยเรยงตามลำดบความสำคญจากมากไปหานอย ดงน 1) เจาหนาทสาธารณสข 2) อาสาสมครสาธารณสขประจำหมมาน ผนำชมชน คร หรออนๆ 3) ญาตทเชอถอได สำหรบ ระยะเวลาการให DOT ควรพยายามใหจนครบระยะเวลาในการรกษา แตอยางนอยควรใหใน ระยะแรกหรอระยะเขมขน ถาในระยะตอเนองไมสามารถให DOT ได ตองใหความรและตดตาม เยยมมานผปวยอยางนอยเดอนละ 1 ครง ผกำกบการรบประทานยามบทบาทหนาท ดงน 1) จดยาให ผปวยรบประทานตอหนาทกวน 2) ลงบนทกในบตรกำกบการการรบประทานยา 3) สงเกตอาการ

4

หากพบความผดปกตใหมาพบแพทย 4) สงเสรมใหกำลงใจผปวย (สำนกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2556)

3. เทคโนโลยกบการกำกบการรบประทานยาวณโรคตอหนาองคการอนามยโลกแนะนำหลกวธการควบคมวณโรคดวยระบบการรกษาวณโรค

ดวยระบบยาระยะสนโดยมผ'ดแลกำกบการบรหารยา แตเนองดวยบรบทแตละประเทศทไม, เอออำนวยโดยเฉพาะประเทศกำลงพฒนา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารถกใชเปน ทางเลอกเพอทดแทนความไมพรอมของบคลากรและงบประมาณมากขน เชน การใชระบบ SMS ระบบวดโอ ระบบ application และกลองยาอเลกทรอนกส โดยมรายงานการศกษาเชงคณภาพใน ประเทศเปร ทแสดงใหเหนวามความเขาใจและการยอมรบการใชขอความสน เพอเพมความ สมรเสมอในการรบประทานยา (Albino ร, Tabb KM, Requena D, et al, 2014) สวนสาธารณรฐ ประชาชนจนไดแสดงใหเหนวาการสง SMS เตอนใหผปวยรบประทานยาจะชวยเพม treatment success rate ไดสงกวา (96.25 VS 86.84%, P = .002) และลด interrupt treatment rate และ missed dose rate ตากวาในกลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถต (p = .001 และ P < .001 ตามลำดบ) (Fang X-H, Guan S-Y, Tang L, et al, 2017) ไดมการนำระบบวดโอมาประยกตใชกบการทำ DOT (VDOT) เพอลดการเสยเวลาเดนทางของผปวยหรอเจาหนาท โดยการศกษาในสหรฐอเมรกา พบวา VDOT เปนทยอมรบของผปวยและมความเปนไปไดทจะใชรกษาวณโรคทงในพนทขาดแคลนและ มทรพยากรในการดแลรกษาวณโรคเพยงพอ (Garfein RS, Collins K, Munoz F, et al, 2015) ม การศกษาในสหรฐอเมรกา พบวา การทำ VDOT ดวยกลองทตดอยกบคอมพวเตอรอาจสามารถใช ทดแทนการทำ DOT โดยมเจาหนากำกบได เนองจากอตราการรกษาสำเรจใกลเคยงกบ person DOT (Chuck c , Robinson E, Macaraig M, Alexander M, Burzynski J, 2016)

ผศกษาจงมแนวคดในการพฒนาระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค เพอใหผปวยทเขารบการรกษาทคลนกวณโรค โรงพยาบาลสรนธร ไดรบการกำกบการรบประทาน ยาวณโรคครบถวนทกราย สงผลทำใหผปวยสามารถรบประทานยารกษาวณโรคไดอยางตอเนอง จนครบตามแผนการรกษา โดยมขนตอนการดำเนนการ ดงน

1. ศกษาคนควาขอมลจากตำรา เอกสารทางวชาการ และงานวจยทเกยวกบการดแลผปวยวณโรค

2. นำเสนอการพฒนาระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรคตอผบรหาร3. วางแผนการจดทำระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค ดงน

3.1 การตกลงความสมครใจของผปวยในการกำกบการรบประทานยาทางโทรศพท

5

3.2 ตดตง application line ในกรณทผปวยยงไมไดตดตงระบบ กรณผปวยม line เตมใหเพมผปวยเปนเพอนใน line คลนกวณโรค

3.3 สอนและสาธตวธทำ DOTS ใหผปวยและญาต นดเวลาทำ DOTS ทกวนจนทร ถงวนทกร ใชเวลา 5 - 10 นาทตอครง ในวนเสาร วนอาทตย และวนหยดนกขตฤกษใหผปวยบนทก วดโอสงทาง line

3.4 การลงบนทกการรบประทานยาใน DOT card4. จดทำระบบการกำกบการรบประทานยาของผป วยวณโรคตามแผนทกำหนด

โดยจดทำเปนเอกสารเพอเสนอตอผบรหารและนำเสนอผเกยวชอง5. ประชมผทเกยวของเพอชแจงระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค6. ดำเนนการตามระบบการกำกบการรบประทานยาของผปวยวณโรค ในคลนกวณโรค

และใหคำแนะนำในการปฎบตงานแกผทเกยวของ7. ประเมนผลการดำเนนการตามตวชวดทก 3 เดอน เพอนำมาปรบปเงและพฒนา

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ1. ผปวยวณโรครบประทานยาตรงเวลาสมรเสมอ ไม,ขาดยา2. ผปวยวณโรคไดรบการดแลรกษาทมประสทธภาพและรกษาหายขาดจากโรควณโรค

ตวชวดความสำเรจ1. ผปวยวณโรคไดรบการกำกบการรบประทานยาวณโรค รอยละ 1002. การขาดยาของผปวยวณโรค นอยกวา รอยละ 53. ความพงพอใจของผปวยในระดบมาก รอยละ 95

(ลงพ )..!!:? .',.?......" พ ะ’พ ...............(นางวไลพร ฉายะรถ)ผขอรบการประเมน, . 4, - b พ.ย. 1รฒร

ยทธชย เกษตรเจรญ. (2551). DOT เปนทางออกทดทสดของการแกป'ญหาวณโรคแหงประเทศไทย.วารสารวณโรคและโรคทรวงอก. ฉบบท 20.

สมญญา มขอาษา. (2558). การศกษาผลของโปรแกรมสรางเสรมสขภาพโดยการประยกตทฤษฎ การสรางพลงอำนาจในผปวยวณโรคปอดเสมหะบวกรายใหม. สาธารณสขศาสตร มหาบณฑต คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สำนกวณโรค กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2556). แนวทางการควบคมวณโรคแหงชาต. อกษรกราฟฟกแอนดดไซนกรงเทพฯ.

Albino ร, Tabb KM, Requena D, et al. (2014). Perceptions and Acceptability of Short MessageServices Technology to Improve Treatment Adherence amongst Tuberculosis Patientsin Peru: A Focus Group study. Cayla JA, ed. PLoS ONE.doi: 10.1371/joumal.pone.0095770.

Chuck c, Robinson E, Macaraig M, Alexander M, Burzynski J. (2016). Enhancingmanagement of tuberculosis treatment with video directly observed therapy in New York City. Int JTuberc Lung Dis.

Fang X-H, Guan S-Y, Tang L, et al. ( 2017). Effect of Short Message Service on Management of Pulmonary Tuberculosis Patients in Anhui Province,China: A Prospective, Randomized, Controlled Study. Medical Science Monitor : International Medical Journal of Experimental and Clinical.

Garfein RS, Collins K, Munoz F, et al. (2015). Feasibility of Tuberculosis Treatment Monitoring by Video Directly Observed Therapy: A Binational Pilot study.The international journal of tuberculosis and lung disease: the official journal of the International.

World Health Organization. (2010). Treatment of tuberculosis guidelines. 4th ed.World Health Organization. (2015). Global Tuberculosis Report 2015. France World ะ Health.

เอกสารอางอง

I