2 ANDRE MARIA ZURIAREN JAIAK 2016ko abuztuaren 4a | GARA

Beñat HACH EMBAREK | GASTEIZ

E uskal herrita-rron kontzien-tzia kolektiboanoso argi dagosanferminak ur-tero-urtero uz-

tailaren 6tik 14ra direla, mun-dua kontrako noranzkoanbiraka hasi arren. Ea euskaldunguztioi ere kaskezurrean sar-tzen zaigun Arabako hiriburu-ko jaiak abuztuaren 4tik 9ra di-rela, beti; entzun? Babazorrobati baino gehiagori aditu dio-

gu Araba Hegoaldeko Zuberoadela, inor ez delako berarekinoroitzen; baina «Zuberoa exis-titzen bada, Araba ere bai», etakito.

Udal kultur teknikariek azal-du digutenez, azken urteotanahalegin berezia egiten ari dirahiriko talde ezberdinak egita-rauaren parte izan daitezen;lan dezente egin eta gero, jaie-tako esparru guztietan gozatuahalko dugu Arabako talde, eki-men edo eragile batek eskain-tzeko daukanarekin. Horrela,Foruen plazan, esaterako, Izalizango da (indie-pop musika

taldea); Aihotz plazan CódigoNorte eta Izaki Gardenak;Umore Txokoan, Gorka Agina-galde; Probintzia plazan, Gas-teizko flamenko talde batekikuskizuna eskainiko du (Alcompás del alma); txosnetanETS (En Tol Sarmiento) eta Gre-en Valley... Gasteizko jaietakooholtzetan Gasteiz eta Arabaikusi ahal izango ditugu, beraz.

Abagune ederra eskainiko di-gu hiriburuak, bere kale etaplazetan galdu eta gure gus-tuen araberako jaiez gozatzeko.Foruen plazan herri kirolakegingo dira goizero, eta gauean

kontzertu handienak bertanizan ohi dira: aurten, Reinci-dentes, Esne Beltza, Celtas Cor-tos, The Vicio eta Izal.

«EUSKARAREN ERREPUBLIKA»

«Euskara da gure lurralde askebakarra», esan zuen Sarrionan-diak, eta lurralde ukiezin horrieremu fisiko bat eskainiko dioAihotz plazak, “euskararenerrepublikak”: kontzertuak,bertsolariak, emanaldi ezberdi-nak... Bertatik pasatuko dira,esaterako, Gontzal Mendibil,Skakeitan eta Sorkun. Umeen-tzako ikuskizun gehienak Pe-

Jai giroa, musika eta ekitaldi gastronomikoak ez dira faltako Gasteizko kale eta plazetan datozen egunetan. Juanan RUIZ | ARGAZKI PRESS

SEI EGUN ETA SEI GAU, GASTEIZEN GALTZEKOHiriko taldeak egitarauaren parte dira, gero eta gehiago, eta euskal taldeei eremu fisiko bat eskainiko zaie

ARABA OSOA

Araba osoa topa daitekeGasteizen hurrengoegunetan: Izal, CódigoNorte, Izaki Gardenak,ETS eta Green Valleytaldeak, baina baitaEltziegoko gaiteroak,herrialde osokotxistulari, trikitilari etafanfarreak eta Araiakoudal musika banda ere.

ñaflorida plazan izango dira,eta Pradon abentura guneaegongo da, tirolina eta guzti.Probintzia plazako programa-zioa, ziur asko, helduenen gus-tuko izango da: folklorea, ran-txerak, errebistak, askotarikoikuskizunak... Adi! Aurten Mo-cedades ere izango da bertan.

Orain dela zortzi bat urteUdaleko kultur langileei irudi-tu zitzaien arratsaldeak buru-zuri samarrak izaten zirela gaz-teentzat. Neska eta blusakuadrillek beraien paseotxoaematen zuten zezen plaza in-gurura, baina laburra izateazgain, ondoren ia inor ez zen ze-zenketak ikustera joaten. Kul-turakoei Umore Txokoa sortzeaotu zitzaien, bertan bakarrizke-tak egin zitezen, eta ordutikhona sekulako arrakasta izatendu. Barre pixka bat egin nahiduenak badaki zer egin: arra-tsaldero, zazpietan, katedralberriaren atzeko partean izan-go du horretarako aukera. Aur-ten, gainera, elebidunok eleba-karrek baino egun bat gehiagoizan dugu barre egiteko, abuz-tuaren 8an bi «monoloko» en-tzun ahalko ditugulako, JoseKruz Gurrutxaga eta JosebaUsabiagarenak.

Horretaz guztiaz gain, su ar-tifizialak, jotak, hirian zeharegingo diren musika emanaldiibiltariak, Arabako rock taldeengunea... ere izango dira.

Mugikortasun mugatua du-ten pertsonek ere ez dute inon-go arazorik izango kontzertueta bestelako emanaldiez goza-tu ahal izateko; ekitaldi guztie-tan egongo dira horretarakoprestatutako guneak. Aurretikudaletxera deitu baino ez daegin behar tokia gordetzeko.Zenbait emanalditan zeinu hiz-

kuntzaz mintzatuko den langi-le bat ere izango da oholtzan.

Jan eta edanari lotutako eki-taldi gehienak herri mugimen-duen eskutik datoz, Udalak ezdu-eta kasik ezer egiten. Azkenegunean Eusko Labeleko pin-txo dastaketa egiten dute, etaurtero dirua elkarteren batiematen zaio. Aurten, tokiko he-galuze eta hanburgesa pintxoe-kin lortzen diren irabaziak ATXelkartearentzat izango dira.Talde honek alergia anizkoitzaeta dermatitis atopikoa paira-tzen duten lagunei ematen diesostengua. Pintxoak prestatzeaostalaritza eskolako ikasleenardura izango da.

Garai batean Udalak ez ziongarrantzi handirik ematen eus-kararen presentziari, ez jaietaneta ez urtean zehar. Baina kul-tur teknikari eta langileekemandako bultzadari esker ere-mu ezberdinak irabazten joanda; lehen Aihotz plazan baka-rrik ageri zen, eta egun, pixka-naka, gune guztietara iritsi da.Arabako Euskara Kontseiluarenirizpideak lagungarriak izan di-ra oso bide horretan, eta azke-neko lauzpabost urtetan jauziesanguratsua eman da.

AURREKONTU MURRIZKETA

Krisi ekonomikoaren garai es-tuena instituzioetara iritsi au-rretik, Gasteizko jaiek milioibat euroko aurrekontua zeuka-ten; egun heren bat murriztuda (680.000 euro). Su artifizia-lak gauero izaten ziren lehen,eta orain egun bat gutxiagoan;gune guztietan ikuskizun batgutxiago dago duela urte ba-tzuetako jaiekin alderatuta;ikuskizunak eskaintzen dituz-ten hainbat taldek ere katxeajaitsi dute azken urteetan...

Dena den, herritarren partehartzea festetan ez da murriz-tu, inondik inora. Udal langile-en arabera, azkenengo urteetanantolatzen diren ekimenakarrakasta itzela izaten ari dira;babazorroei kalea gustatzenzaien seinale.

Araba osoa topa daiteke Gas-teizen hurrengo egunetan. El-tziegoko gaiteroek ezohikoikuskizun bat eskainiko dute,berritzailea; dantza talde ugariere hirian zehar ibiltzen dira;probintzia osoko txistulari, tri-kitilari eta fanfarreak... Herrial-

de osoan lau udal banda daude,eta txandakatu egiten dira hiri-buruan jotzeko: Eltziego, Basti-da, Agurain eta Araia; aurtenazkeneko hauek alaituko dituz-te Gasteizko kaleak. Horretazgain, Udal Bandak ere ez du hu-tsik egingo.

3ANDRE MARIA ZURIAREN JAIAK2016ko abuztuaren 4a | GARA

Grandes conciertos (00.00 plaza delos Fueros): Izal (4 de agosto), Dvicio (5),Esne Beltza (6), Reincidentes (7), Celtas Cor-tos (8).Conciertos en euskara (00.00 plazadel Matxete): Nizuri Tazuneri, Kodigo Nor-te, Revolutionary Brothers (30 de julio), IzakiGardenak (5 de agosto), Gontzal Mendibil (6),Sorkun (7), Skakeitan (8).Orquestas (00.30 plaza del Ayunta-miento): La Mundial Orquesta Show (4 deagosto), SuperHollywood (5), Mediterráneo(6), Pasarela (7), Ingenio (8), Taxxara Orques-ta Show (día 9 a las 23:00).Variedades (23.00 plaza de la provin-cia): Concierto con Mocedades (5 de agosto),espectáculo flamenco “Nacimiento” con Alcompás del alma (6), Variedades con Divinasy Comedias de TV (7), Espectáculo “Cuba can-ta a Euskal Herria” con Grupo Trinidad (8),Canción mexicana con Mariachi Imperial (9).

Verbenas (00.00 plaza del Arca): Kox-kor Taldea (4 de agosto), Drindots (5), JoseluAnaiak (6), Lisker (7), DJ Froy.Bailables (19.00-21-30, parque de laFlorida): Yatagán (4 de agosto), Tsunami(5), Sabirón (6), Dantza Alai (7), Galea (8),New York (9).Jotas (18.00 plaza del Conde de Peña-florida): Jotas de Aragón (5 de agosto), Raí-ces de Navarra (6), Acordes navarros (7), Vo-ces del Ebro (8).Trikitixa (12.30 plaza del Matxete):Trikitilaris de la Academia Municipal de Fol-klore (5, 6, 7, 8 y 9 de agosto).Folklore (19.30 plaza del Matxete):Concierto de Txistularis con Asociación deTxistularis, Academia de Folklore, IndarraDantza Taldea y Gasteiz Big-Band (5 deagosto), Juan Mari Beltran (6), Korrontzi (7),Errebal, Dantzarako musika (8), Dantza pla-zan, con Academia Municipal de Folklore (9).

Variada programación musical

B.H. | GASTEIZ

G aztedi RugbyTaldea ha si-do la elegidaeste año pa-ra lanzar elt xup ina zo

que dará comienzo a las fiestas.En un principio, correspondía aEH Bildu efectuar el lanzamien-to, pero la coalición indepen-dentista optó por poner en mar-cha un proceso participativopara que fueran los gasteizta-rras quienes decidiesen a quiénconceder ese honor. De las cincoopciones que recabaron másapoyos, finalmente fue Gaztedila vencedora. El equipo babazorro nació en

el año 1977 como resultado de lafusión de tres equipos de rugbydel territorio. Como todos losclubs deportivos, ha tenido susaltibajos en cuanto a integran-tes, a seguidores, a apoyo de lospatrocinadores... Pero por enci-ma de ello, siempre ha manteni-do los valores que caracterizanal rugby: el respeto, la solidari-dad, el espíritu joven y la ideade que el deporte es un ámbitoabierto a todo el mundo. Así, po-co a poco Gaztedi se ha converti-do en un grupo cada vez más co-

nocido entre los habitantes deGasteiz y de toda Araba, siem-pre de la mano de dichos valo-res. Por ello, para muchos no so-lo se trata de un mero equipo derugby, sino que es algo más. Espor ello que les ha parecido con-veniente invitar al club de ba-loncesto femenino Araski aprender con ellos el cohete deinicio de fiestas, porque com-parten la misma filosofía.Gaztedi siempre ha sido un

equipo formado por aficiona-dos. Actualmente, está en la Pri-mera División de Euskadi, y endos temporadas consecutivasles ha faltado muy poco para as-cender de categoría. En la últi-ma, además, han demostradoun nivel muy alto, compitiendocon equipos de la talla de Bilbo,Ordizia, La Única (Iruñea) o Baz-tan. Gaztedi también compiteen el deporte escolar, convir-tiéndose en el principal referen-te del territorio, ya que el otroclub alavés, Amurrio, siempreha tenido mayor vinculacióncon Bizkaia.Este año ha habido más gente

que nunca en las gradas paraver los enfrentamientos de Gaz-tedi. Los miembros del equipoestán contentos, porque ello de-muestra que el público valora elalto nivel que demuestran en elcampo de juego.Cuando juegan fuera, las cua-

drillas de amigos se reúnen en

distintos txokos de Gasteiz paraver juntos el partido. Uno deellos es la sede que Gaztedi tie-ne en la calle Cuchillería, aun-que también hay algunos baresdonde se puede ver rugby. Se-gún cuentan, suele haber muybuen ambiente, ya que en estedeporte es muy raro que hayaaltercados entre aficionados.

DEPORTE INCLUSIVO

Gaztedi tiene actualmente va-rios equipos en competición:sub-8, sub-10, sub-12, sub-14,

sub-16, sub-18, senior femenino,senior masculino, veteranos yequipo de inclusión Este último,seguramente, es el que mejorrepresenta la vocación social delclub gasteiztarra. Varios de losjugadores de este equipo tienenalguna diversidad funcional(autismo o síndrome de down,por ejemplo), pero otros no.Durante los últimos años, es-

tas chicas y chicos han demos-trado que son capaces de jugaral rugby y, además, pasárselobien y relacionarse con sus com-pañeros. Y es que a Gaztedi nolo pareció correcto reunir en unequipo solo a quienes tenían al-guna diversidad funcional, alconsiderar que era más adecua-do que practicasen deporte contoda normalidad junto con elresto de deportistas. Y en elloestán, ya por tercer año conse-cutivo.Por otra parte, en el seno del

club se creó uno de los primerosequipos femeninos de rugby,cuya trayectoria fue premiadapor Emakunde en 1997. El cami-no hasta conseguir la igualdaden el ámbito deportivo es tam-bién largo, y las chicas de Gazte-di saldrán juntas un día de fies-tas para recuperar la visibilidad,para reivindicar su espacio.El próximo año Gaztedi cum-

plirá 40 años. No hace falta serun adivino para saber que va aser un año muy movido.

El equipo de inclusión es, seguramente, el que mejor representa la vocación social del club gasteiztarra. Iosu IZUSKITZA

Gaztedi, algo más que un club de rugby

VALORES

Como todos los clubsdeportivos, GaztediRugby Taldea ha tenidosus altibajos en cuanto aintegrantes, aseguidores, a apoyo delos patrocinadores...Pero por encima de ello,siempre ha mantenidolos valores quecaracterizan al rugby: elrespeto, la solidaridad,el espíritu joven y laidea de que el deporte esun ámbito abierto atodo el mundo..

La entidad deportiva ha sido elegida por los gasteiztarras para lanzar el txupinazo

4 ANDRE-MARIA ZURIAREN JAIAK 2016ko abuztuaren 4a | GARA

B.H. | GASTEIZ

Ez nuke irudikatuko KarmeleJaio esanez: «Bai, pregoilariizatea txiki-txikitatik dauka-dan ilusio bat da…»Ez, inondik inora [barrez]. Udale-ko Kultura Sailak proposatuzuen nire izena, eta duela hilabe-te eta erdi alkateak deitu zidan.Nahiz eta hasieran bertigo apurbat eragin, baiezkoa eman nuen,ulertu nuelako ez nindutela au-keratu soilik ni neu izateagatik,nire bizitzan babestu ditudanbalioengatik baizik. Ez nuen ar-duratzen nauten gaien ingurukomezua zabaltzeko aukera pare-gabe hau galdu nahi: Gora Gas-teiz ekimenaren alde sinatunuen, genero berdintasunarenalde dihardut, eta euskalgintza-ren parte izan naiz betidanik.Pregoian hitza hartzean baliohorien guztien defentsa egingodut, eta bereziki elkarbizitzarenaldeko mezua nabarmendu; kul-tura eta jakintzaren garrantziaere aldarrikatuko dut.

Pregoia abuztuaren 2an, 3ahausnarketa egun gisa defini-tu ahalko genuke, eta 4an txu-pinazoa. Bai, kuriosoa da, ez dut besteinon ikusi. Dena den, pregoiaketa txupinazoak helburu etaizate erabat ezberdinak dauzka-tela iruditzen zait. Pregoian jen-dea lasai egoten da, eserita, etaemankizun bat ikustera doa;bertan, aukera ederra dagohausnarketa bat konpartitu etazer-nolako jendarte eredua nahidugun aipatzeko, pentsarazte-ko. Txupinazoa, aldiz, badakiguzer den, irrika, ezinegona eta se-kulako leherketa, eta hor gogoe-tarako tartea estuagoa da.

Iaz, lehen aldiz entzun genuenZeledonen abestia euskaraz.Sozializatuko dela iruditzen alzaizu?Baietz iruditzen zait, dagoene-ko ETS taldeak bertsio bat egindu. Iaz atera zen, eta beraz,erantzuna, aurten ikusiko du-gu, baina ni baiezkoan nago.

Udalean aldaketa eman zen iaz.Baina Gasteiz aldatzen ari da?Nik baietz uste dut. Jendeakerakutsi du erreakzionatzekogai dela, zeren eta Gora Gasteiz,funtsean, hori izan da: erreak-zio bat. Ekimen honek erakutsidigu hiria ez dagoela lokartuta,eta niri sekulako itxaropenaeman dit. Hiri honek erantzute-ko eta eraikitzeko gaitasunadauka, eta niri konfiantza ema-ten dit beste hainbat gaitan au-rrerapausoak emateko gai ere

Karmele Jaio Eiguren (1970) gasteiztarra izango da aurtengo jaietakopregoilaria. Borinbizkarrako auzotarrak ibilbide oparoa izan du: kazetaria(baita etxe honetan ere), idazlea, eta egun, besteak beste, Emakundekokomunikazio arduraduna. Bi umeren ama ere bada, eta arestian aipatutakoguztiari bere azkeneko kargua gehituz gero, ez da zaila ondorioztatzeaemakume hau aspertzeko tarterik gabe bizi dela.

KARMELE JAIO, PREGOILARIA

Juan Carlos RUIZ | ARGAZKI PRESS

«Agerian geratu da Gasteiz erreakzionatzeko gai denhiri bat dela, eta horrek itxaropena ematen dit»

5ANDRE MARIA ZURIAREN JAIAK2016ko abuztuaren 4a | GARA

izango dela. Ohartzen ari garahiritarrak ez garela gertakizu-nen ikusle hutsak, protagonis-tak baizik.

Nola aldatu dira jaiak zeurenerabezarotik gaurdaino? Asko! Nire familia lekeitiarrada, eta udak han pasatzen ge-nituen, baina ni, beti-beti, Gas-teizen nengoen bueltan abuz-tuaren 4rako. Intentsitatehandiz bizi izan ditut gurejaiak. Ez parrandan bakarrik,lanean ere bai. Gaztetan askoibili nintzen Hala Bedi irratian,eta bertako txosnetan. Irratianinformatibo moduko bat egi-ten genuen aurrena, eta ondo-ren musika programa bat. Goi-zeko magazinetan ere aritzennintzen solasean. Ama bihurtunintzenez geroztik gauzak as-ko aldatu dira, eta distantziahandia hartu dut jaiekiko. Halaeta guztiz ere, eta pregoilarinaizen kontu honekin, berriroere saltsara inguratzen ari nai-zela iruditzen zait, eta behar-bada, pixkana, jaiak ere berriz

presentzia handiagoa izatenhasiko dira nire bizitzan. Ez le-hen bezala, e!

Egun, Emakunderen komunika-zio arduraduna zara. Zein da zu-re helburua kargu horretatik?Aintzat hartu behar dut me-zuaren hartzailea gizarte osoadela normalean; beste batzue-tan gazteak, irakasleak edotagizonezkoak izan daitezke. Jen-deari helarazten saiatzen garaeguneroko gauza txikietanegin behar dituela aldaketak.

Sorkuntza beti da konstante batzure bizitzan. Zer-nolako tes-tuingurua behar duzu idazteko?Egun osoa pasatzen dut batetikbestera, eta langilea eta biumeren ama izanik, topatzenditudan tarteak aprobetxatzeabesterik ez zait geratzen. Lehenbai, isiltasuna behar nuen, etanire ohiturak neuzkan, bainaorain sekulako ahalmenak ga-ratu ditut eta atzetik marrazkibizidunak entzuten ditudan bi-tartean idatz dezaket.

B.H. | GASTEIZ

G a s t e i z k otxosna ba-tzordea betiizan da gaz-tea, baina as-paldi heldu

zen. Urrian jendea biltzen has-ten da hurrengo urteko festakprestatzen hasteko, beraz fun-damentua daukatenik ezin uka-

tu. Bi talde daude dinamizatzai-leen barnean: batetik, talde mo-torra, komunikazioa, logistikaeta baimenen aferez arduratzendena, bereziki; eta bestetik, era-gileak, egitaraua, txandak etabeste antolatuz.Aurtengo txosnagunea aurre-

ra atera duten eragileen zerren-da honakoa da: Hala Bedi irra-tia, Franckig Ez! plataforma,Ernai, Ikasle Abertzaleak, Ber-tsozale Elkartea, Gasteiz 2011

Kultur Elkartea, Etxerat, Iraultza1921 (Alaveseko peña), Askape-na, Sukalde Gerrilla eta AEK. Pasa den astean iritsi ziren

karpak eta agertokiak, eta abuz-tuaren 1ean txosnak; jo eta suaritu behar izan dute laneangazteek gaurko dena prest edu-kitzeko. Ezin da ahaztu munta-ketak barnebiltzen duen bestekontu bat, zaintza txandena; ja-danik, festak hasi aurretik, ba-daude gaupasak egin dituztengasteiztarrak.Txosnagunea gaur bertan za-

balduko da, zehazki, 20.30ean.Inaugurazioa kuriosoa izangoda zinez: lehenik eta behin, zin-ta mozketa (to!), eta jarraian,Ttek! elektrotxarangarekintxosnaz txosna joango dira po-teatzen (pintxoak ere egongodira), guztiak ireki arte. Eragilebakoitzak txosna bat daukalakontuan hartuta, badute puskabaterako. Behin erronda amai-tuta, irekiera ekitaldia ospatukodute, eta 2016ko Txosni Sariaeman. Txosna batzordeak urte-ro omenaldi bat egiten dio hiri-ko eragileren bati, egindako lansozial, kultural edota politikoaeskertzeko. Aurten ErrekaleorBizirik taldeko lagunek jasokodute errekonozimendu hori,Errekaleor auzoa biziberritzekoegin duten lan itzelagatik.Orain dela bi urte Gasteizko Ha-rresiak jaso zuen, eta iaz GoraGasteizek. Egun bakoitza gai baten ingu-

rukoa da: hilaren 4a erokeriare-na, 5a preso eta iheslariena, 6aentxosnazio eguna, 7a gazteena,8a ikasleena, eta 9a egun femi-nista izango da. Euskal Herriosoko jendea murgilduko dafesta giroan egun hauetan, etaAraba osoko jendeak egingo du

6 ANDRE MARIA ZURIAREN JAIAK 2016ko abuztuaren 4a | GARA

Txosnetako taberna, musika kontzertu eta gazteen bazkariko giroa jasotzen duten hiru irudi.

Preso eta iheslarien aldeko mugimenduakantolatu du abuztuaren 5eko egitaraua,urtero bezala. Arratsaldeko hiruretan herribazkaria egingo dute Landatxon, aldezaharrean; iaz 500 lagun inguru bildu zirenoturuntzarako. Bazkalosteko berriketaldiakamaitu bezain pronto txosnagunera abiatukodira, kalejiran. 20.00etan ostiralekoelkarretaratzea egingo da Andre MariaZuriaren plazan, eta amaitutakoan, 21.30eanizango da ekitaldia, eta nabarmentzekoa dapreso ohiek antolatutakoa dela. Merezi du mugimendu honen

testuingurua zein den azaltzea. Egun,Gasteizen, 23 preso politiko daude, etakontuan izan behar da horietako batzukazken urteetan atxilotu dituztela etadenboraldi luzerako kondenak dauzkatelaaurretik. Gainera, duela urte gutxi, hainbatfaktorek bat egin zuten: ilegalizazioenaitzakian egin ziren atxiloketek gogorkolpatu zuten Gasteiz (gazte mugimenduabereziki), “Parot doktrinaren” abolizioa ez

zen iritsi oraindik, eta Ekaitz Samaniegorenabezalako kasuak ikusi ahal izan ziren. Unebatean Gasteizek 50 preso politiko bainogehiago izan zituen, eta elkartasunmugimenduak duintasun eta maitasun osozeutsi zion bere lanari, etenik gabe.Deportatuak ere, tamalez, «ahaztualitateak»irensten ditu askotan, eta elkartasunmugimendua da hirian bertan beraienoroimena bizirik mantentzen duena. Kasuhonetan, Emilio Martinez de Marigorta; jadabadaramatza 29 urte deportatuta, lehenikAljerian eta ondoren Cabo Verden.Sakabanaketa politikaren aurpegi gordinenaere ezagutu du Gasteizek. Natividad JuncoOleaga 2007an hil zen auto istripuan, beresuhia, Unai Gonzalez bisitatzera zihoala.Bizitza publikoa egiten duten iheslarigasteiztarrak ere badaude.. Zenbait sufrimendu eta maitasun utziko

genituen aipatu gabe, baina informe txikihonek balio dezake abuztuaren 5eanmetatzen den indarra neurtzeko. B.H.

Gasteizko preso eta iheslariak gogoraraztekoegitaraua, abuztuaren 5ean

HAMAR HILABETELANEAN DENAPREST EGONDADIN TXOSNENIREKIERARAKO

lan, parrandaz gain. Gasteizekindar handiena jartzen duenarren, herrialde osoko jendeakekartzen du gogoa eta grinatxosnagunea aurrera ateratzeko.Mila lagun baino gehiago aritu-ko dira hurrengo egunetan be-ren ekarpena ematen. Txosna bakoitzak produktu

ekologiko bat izan behar du gu-txienez; adibidez, ogitarteko ba-ten ogia ekologikoa izatea bainabarazkiak transgenikoak ez dubalio, bokata osoa egon behar dalehengai ekologikoz osatuta. En-txosnazio eguneko bazkaria erelehengai ekologikoz osatutaegongo da. Horretaz gain, tokikohainbat edari aurkitu ahalko di-tugu txosnetan topa egiteko:Arabako garagardoak, ardoa, zu-kuak, sagardoa...Lan asko egin da urteetan ze-

har herri mugimenduaren espa-zio hau euskalduntzeko. Txan-dak egiten arituko diren guztiakdira euskaldunak, komunikazio-aren zati handiena euskaraz

egin da, eta musika taldeen aho-tik ere plaza hartuko du. Bestalde, txosna batzordeak

Euskal Herriko Bilgune Feminis-tak osatutako protokoloa izangodu martxan, Iruñeko jaietan era-bili den berdina. Herri mugi-menduko kideek (dela laneandela parrandan) erreakzionatuegingo dute jarrera zapaltzaileakikusiz gero, garrantzitsuena era-soak ekiditea baita. Alde batetik,erasoa jasan duenari babes osoaeskainiko diote, eta horretarakogune bat ere izango dute; erasoapairatu duenak aurrera jarraitunahi badu, herri mugimenduakbitartekoak eskainiko dizkio sa-laketa jartzeko. Bestetik, eraso-tzailea unean bertan kanporatu-ko dute txosnagunetik. Erasosexista, homofobo edota arrazis-taren baten berri eman nahi iza-nez gero hau da salaketa telefo-noa: 688 85 29 01.

HIRU GUNE TXIKI

Txosnagune barruan hiru gunetxiki egongo dira: gazte karpa,karpa komuna eta txosnak. Gaz-te karpan agertoki bat egongoda, eta egitarau propioa ere ba-du, beste guztiekin koordinatu-ta, noski; horrela ez dira aldiberean bi talde egongo kontzer-tuak eskaintzen. Ekimen mor-doxka batez gozatu ahalko dugugazte karpan: ipuin kontalariak,twister erraldoia edota akela-rrea, esaterako. Musikari dago-kionez ere eskaintza zabala da-karte esku artean, adibidezEstricalla, Sarkor, 2zio edota Mu-sik Gerrilla maratoia. “Bizi orai-na, sentitu taupada” lelopeanospatuko dituzte gazteek aur-tengo jaiak, horretarako propiosortutako abesti eta guzti. Karpa komuna ere makina bat

musika emanaldiren plaza izan-go da; bertan entzun ahalko di-tugu: Gaupasaound system, Ta-jon Prieto y los Huajalotes, NiñaCoyote eta Chico Tornado, baitaDJ Loro eta Selektah Stepi ere,besteak beste. Karpa komunaktxosnagune osoaren behar eko-nomikoei erantzuten die. Herri mugimenduak mila eta

bat kalapita bizi izan ditu kapita-laren udalekin. Lurzoruaren alo-kairua ordainarazten zieten, he-rri ekimen kulturala izanda;indar armatuak bidaltzen zituz-ten goizeko ordu txikietan pan-kartaren bat kentzeko aitzakian,horrela istiluak sortu eta guneaixten saiatzeko. Azkeneko urteaklasaiagoak izan dira alde horreta-tik, eta bestela ere, udaleko langi-le ezberdinekin batzen dira hain-bat aferaren gainean hitz egiteko(argia, ura, segurtasuna...). La Gran Pegatina, Akerbeltz,

Eskean Kristo, ETS, Willis Drum-mond, Las Tea Party eta mila etabat ekintza gehiago sei egun etasei gauetan zehar hamaika dan-tza eta algara egiteko.

7ANDRE MARIA ZURIAREN JAIAK2016ko abuztuaren 4a | GARA

Juanan RUIZ | ARGAZKI PRESS

JAIA ETA LANA

Egun hauetan EuskalHerri osoko jendeamurgilduko da festagiroan, eta Araba osokojendeak egingo du lan,parrandaz gain.Gasteizek indarhandiena jartzen duenarren, herrialde osokojendeak ekartzen dugogoa eta grinatxosnagunea aurreraateratzeko. Mila lagunbaino gehiago aritukodira hurrengo egunetanberen ekarpena ematen.

Osteguna 4: 20.30 Txosnagune irekiera. Zintamozketa eta kalejira Ttek! elektrotxarangarekin.21.30 Irekiera ekitaldia eta Txosni Saria. Jarraian,kontzertuak: 22.30 The Capaces, 24.00 La Gran Pe-gatina, 02.30 Itaca Band.Ostirala 5: 15.00 Herri bazkaria. 21.30 Preso etaiheslarien eguneko ekitaldia. 22.30 Tajon Prieto ylos Kuajalotes. 01.00 Akerbeltz. 03.30 DJ Elepunto.Larunbata 6: 13.00 Bertsoardokata. 14.30 Bazka-ri herrikoia. 17.00 Dantza plazan: Azido Folkloriko.Umeen txokoa: jolasak, ginkana, magoa, puxikak.18.30 antzerkia. 24.00 Eskean Kristo. 02.00 En TolSarmiento. 03.30 Pintxa Crocrette 82.Igandea 7: 14.30 Gazte bazkaria. 22.30 Niña Co-yote eta Chico Tornado. 24.00 Lágrimas de Sangre.02.00 Green Valley. 03.30 Dj Loro & Selektah Stepi.Astelehena 8: 14.30 Ikasle bazkaria. 16.30 Baz-kalondo girotua. 22.30 Montauk. 24.00 Capsula.02.00 Willis Drummond. 03.30 DJ Rockakolo.Asteartea 9: 18.30 Transzeledontziaren jaitsieraAndre Maria Zuriaren plazan. 20.00 Jolasak “Matxi-rulo sin piñata”. 21.30 Afari feminista. 22.30 AneGuria. 24.00 Zoo. 01.30 Las Tea Party. 03.30 DJRaybon.

Musika baino askoz gehiago

B.H. | GASTEIZ

E l juego de bolosestá muy enrai-zado en Araba yes habitual quemuchos pueblospequeños ten-

gan un bolatoki, más en la Llana-da que en Errioxa. Es frecuentepor ello que esté presente en lamayoría de las fiestas de los pue-blos, donde siempre se organizaun día para realizar las tiradas. Además, es una tradición que

se remonta tiempos atrás. Enmás de una iglesia se han encon-trado actas que certifican que enAraba ya en el siglo XV se jugabaa los bolos. En algunos docu-mentos administrativos de laépoca aparecen peticiones veci-nales para obtener permisos pa-ra conseguir la madera necesa-ria para construir los bolatokis.También se recogen las quejasde algunos párrocos, enfadadospor las molestias que generabael ruido del juego de bolos. Algu-nos vecinos también pedían per-miso para montar pequeñas ta-bernas junto a las boleras.La primera competición ofi-

cial, sin embargo, no llegaríahasta 1945, y fue a nivel de Gas-teiz. De aquella época data, pre-cisamente, la creación de ClubAraba de Bolos, y dos años mástarde llegaba el estreno del cam-peonato de ámbito alavés. La Fe-deración de Bolos nació en 1965.El estilo del juego de bolos de

Araba es singular y único. Paraempezar, todo el material estáelaborado con madera, más con-cretamente de encina. Las bolaspesan entre 2,5 y 2,7 kilogramos,y no tienen huecos para agarrar-las con los dedos. El jugador co-loca su pie detrás de una raya yno puede sobrepasarla en el mo-mento de efectuar la tirada. En-frente hay situada una tabla oloma de entre 17 y 21 metros delongitud y 20 centímentros deancho. El primer bote de la boladeberá ser obligatoriamente enla tabla y en su recorrido no po-drá salir de esta.Al final de la tabla solo hay

cuatro bolos: el primero, «can-tón» (que es preciso derribar pa-

ra poder empezar a sumar pun-tos), en la misma fila, en diago-nal, «medio», y seguidamente«carraca». Y en la misma lineaque el cantón pero hacia el otrolado, «guarda». Siempre hay unapared al final del bolatoki, y losbolos que se derriben despuésde que la bola haya pegado endicha pared no son válidos parala puntuación. Hay que echarlos,por tanto, en el primer golpe.

CERCA DE 800 FEDERADOS

Actualmente el número de juga-dores federados en Araba as-ciende a alrededor de 780, aun-que la tendencia a la baja es muyacusada; no hace mucho habíamás de un millar de federados.Aunque no se ha perdido la cos-tumbre de jugar, las nuevas ge-neraciones no están recogiendoel testigo como ocurría antes, yse puede decir que la media deedad es bastante alta. Por ello, miembros del Club

suelen acudir a los centros esco-lares para enseñar este juegotradicional, aunque la mayoríade los jóvenes que se acercan a

esta práctica lo hacen a travésde un familiar o porque en elpequeño pueblo donde residense mantiene la costumbre.Además de ello, el club ha

construido un bolatoki móvil,con el fin de jugar partidas enaquellos pueblos que no lo dis-pongan, y recorren con él todala geografía alavesa: Aramaio,Langraiz, Ribaguda...Actualmente, y a causa de la

legislación que regula el depor-te, los menores de doce años nopueden federarse, algo que estácausando mella en el juego debolos. Además de ello, en los úl-timos años se han notado tam-bién aquí los recortes y, por sieso fuera poco, tampoco tienenexcesivo eco en los medios decomunicación.En cualquier caso, los miem-

bros del Club Araba de Bolos si-guen practicando con entusias-mo este juego. En las fiestas deGasteiz, podremos verles todaslas mañanas, a partir de las 11 dela mañana, en la bolera de laplaza de los Fueros.Una joven lanza la bola en el bolatoki de la plaza de los Fueros. Juanan RUIZ | ARGAZKI PRESS

El juego de bolos, un clásico de las fiestasLa bolera de la plaza de los Fueros acoge todos los días el campeonato-exhibición organizado por el Club Araba

8 ANDRE-MARIA ZURIAREN JAIAK 2016ko abuztuaren 4a | GARA

BOLAS SIN AGUJEROS

El estilo del juego de bolos de Araba es singular y único. Lasbolas pesan entre 2,5 y 2,7 kilogramos, y no tienen huecospara agarrarlas con los dedos. Solo hay cuatro bolos: elprimero, «cantón» (que es preciso derribar para poderempezar a sumar puntos), «medio», «carraca» y «guarda».