unidade 1 esa

A EVOLUCIÓN HUMANA

O INICIO DA HISTORIA: A PREHISTORIA

INTRODUCIÓN AO ESTUDO DA HISTORIA

QUE É? a Historia é a ciencia que estuda o pasado, os seus feitos máis importantes é como vivían as sociedades (conxunto de persoas) noutras épocas.

EN QUE CONSISTE? nos seguintes aspectos respondendo a cuestións importantes:

O TEMPO HISTÓRICOA HISTORIA a elaboran os historiadores.

Os historiadores deben datar no tempo os aspectos que estudian. Se é posible, determínase o ano exacto.

En moitas ocasións non hai datos de abondo que permitan establecer unha data exacta, polo que se utilizan periodos máis amplos:

a) década (10 anos).b) século (100 anos).d) milenio (1000) anos.e) era ou idade.

- O sistema de medida de tempo na maior parte do mundo é a era cristiá (ano 1 = nacemento de Cristo) ou calendario gregoriano.

Excepcións a este sistema:o Islam (mundo musulmán): o ano 1 = ano da Héxira (fuxida de Mahoma da Meca) e usa ano lunar (non solar coma nós). Hoxe en día están no 1431.

Calendario hebreo: ano 1 = creación do mundo según os xudeus (ano 3760 a. C.), polo tanto hoxe en día os hebreos están no 5770 (3760 + 2010).

Datación científica: BP (Before present = antes do presente. A referencia sería 1950): utilízase polos científico para datar algo na Prehistoria

- O século I comeza no ano 1 d.C. e finaliza no 100 d.C. A partir de aí os demais séculos son consecutivos:

Século II: do ano 101 ao 200.Século III: do 201 ao 300.

Século XX: do 1901 ao 2000Século XXI: do 2001 ao 2100.

- Truco para pasar de anos a séculos:

Moito ollo!!!!- Ano 0 non existe.

- Os anos sempre con números árabes.

- Os séculos sempre con números romanos

Ano 405

A cifra das centenas é 4

Súmase 1(4+1)

Século V

Total = 5

ETAPAS DA HISTORIAPara estudiala mellor, os historiadores dividiron a

Historia en períodos, primeiro en 2 grandes:

❉ Prehistoria: vida do ser humano antes de coñecer a escritura.✏ Historia: vida do ser humano despois da escritura.

Á súa vez a Historia divídese en 4 grandes períodos (por agora), marcado os seus inicios por algún acontecemento que cambiou a forma de vida.

Prehistoria Dende a aparición do home (2 millóns a. C.) ata a aparición da escritura (4.000 a. C.)

A PREHISTORIAPrehistoria, trazos:

♧ 1ª etapa da historia da humanidade.♧ Etapa máis longa:

- desde os 5 millóns anos BP (aparición homínidos)

- ata 5000 BP (invención escritura) ♧ Se caracteriza pola ausencia de textos escritos. Comparación do

pasado da humanidade cun día.

A Prehistoria divídese á súa vez en tres grandes períodos:

a) Paleolítico (entre 5 millóns BP a 11000 BP): Etapa máis longa. Os homínidos e finalmente os seres humanos (Homo Sapiens) viven exclusivamente da caza e da recolección (non producen os seus alimentos) e usan utensilios de pedra.

b) Neolítico (entre 11000 BP a 7000 BP): os seres humanos continúan a usar útiles de pedra e inventan a agricultura e gandería (primero en Oriente Próximo e despois en moitos outros lugares).

c) Idade dos Metais (desde os 7000 BP ata a aparición da escritura) comezou en datas diferentes en cada lugar. Os seres humanos comenzaron a usar metais (cobre, bronce, ferro).

A Hominización é a evolución do ser humano dende o mono ata o home, pasando por especies intermedias (os nosos devanceiros):

I) Austrolopitecos (c. 5 millóns BP):

- só en África- similares aos chimpancés.- cranio pequeno- comenzaban a andar con dúas

pernas (bipedismo).- tiñan as mans libres para transportar

obxectos e fabricar ferramentas

A HOMINIZACIÓN

Área de aparición de restos de

australopitecos

Reconstrución de craneo e aspecto

dun australopitecos

II) Homo Habilis (c. 2 millóns B.P.):- só en África- máis esvelto.- cranio máis grande.- capaz de elaborar ferramentas complexas (“habilis”).

V) Homo Neandertal (c. 150.000 BP ata o 30.000 BP):

- únicamente en Europa.- parecíase bastante a nós,

tiña menor estatura pero era moito máis robusto e forte para aguantar as condicións climáticas das glaciacións.

- Mon tiña pensamento simbólico. A súa intelixencia era diferente.

- usou un linguaxe falado.- foi o primeiro en enterrar

aos seus mortos (conciencia da morte).

Máxima extensión do Neandertal

HOME DE NEANDERTAL

VI. Homo Sapiens (Nós) (c. 130.000 BP).- apareceu en África.- menos forte que o neandertal.- máis capacidade craneana, maior intelixencia.- pensamento simbólico e capacidade de

abstracción.- uso dun linguaxe moderno (cordas vocais).- inventou moitas ferramentas diferentes e

complexas.- inventou a arte.

HOMO SAPIENS

Paleolítico = período máis longo da prehistoria, dende a aparición ser humano (5 millóns BP) ata a invención da agricultura e gandería (11.000 BP).

Trazos do Paleolítico:☯ as persoas organízanse en tribos.

☯ só caza e recolección.☯ eran nómades (non vivían un sitio fixo).☯ fabricaban utensilios de pedra tallada (sobre todo), madeira, oso, asta…. Para fabricalos golpeaban a pedra ata darlle a forma desexada. Destacan puntas de frecha, arpóns, agullas, coitelos, bifaces (machadas que cortaban polas dúas caras).

O PALEOLÍTICO

A) SOCIEDADE.- No Paleolítico os seres humanos

organizábanse en clans e tribos = grupos integrados por unhas poucas familias.

- Os membros da tribo axudábanse uns aos outros.

- As principais actividades eran: Cazar. Facer ferramentas (pedra

tallada) Recolectar alimentos Fabricar roupa. Facer lume (para quentarse, protexerse e

cociñar).

A VIDA NO PALEOLÍTICO

B) OCUPACIÓN.- No Paleolítico os grupos

humanos eran nómades = desprázabanse dun sitio a outro na procura de alimento.

- Normalmente establecíanse cerca dunha fonte de auga (ríos ou lagos).

- 3 tipos de vivendas: Aire libre.

Covas ou abrigos rochosos: nas zonas máis frías.

Chozas: Só os grupos más evolucionados.

Chozas paleolíticas

C) MODOS DE VIDA E TÉCNICAS.- No Paleolítico os seres humanos vivían da

caza, pesca e recolección. ☞ Recolección: froitos, verduras, tubérculos.

☞ Caza: Usaban lanzas de madeira con punta de pedra, arcos e frechas.

☞ Pesca: usaban trampas, arpóns e posteriormente inventan o anzuelo. Comían marisco, xa que en moitos xacementos costeiros apareceron acumulacións de cunchas (cuncheiros).

D) RELIXIÓN.- Os homes do Paleolítico

crían na existencia de numerosos espíritos que os axudaban ou perxudicaban en todas as facetas da vida (caza, saúde e enfermidade,…).

- Por iso levaban a cabo ritos para conseguir o seu favor.

- Enterraban aos seus mortos, moitas veces con obxectos de valor (enxoval): armas, colares, comida…

F) ARTE.- Os sapiens do Paleolítico realizaron as

primeiras obras de arte. Principais tipos: Pinturas rupestres Esculturas.

Covas de Altamira (Cantabria)

Pinturas rupestres.- Pintura sobre muros e teitos das covas.

Características:♘ Polícromas (= diferentes cores).

♘ Realistas, incluso aproveitaban as rugosidades das rochas para dar volume.♘ Representan, sobre todo, figuras de animais (cervos, cabalos, bisontes…).♘ Significado relixioso: representan animais, para que os espíritos lle facilitasen a caza.♘ Mellores exemplos: norte de España (Covas de Altamira) e sur de Francia.

ARTE RUPESTRE

Esculturas.- Destacan as venus paleolíticas = figuras de

muller con órganos sexuais moi desenvolvidos.- O significado seguramente é relixioso, para que

os espíritos aseguren a fertilidade das mulleres.

Venus de Willendorf

NEOLÍTICO (11.000 – 7.000 BP).

A)A) A REVOLUCIÓN A REVOLUCIÓN NEOLÍTICANEOLÍTICA

Fai uns 13.000 anos rematou a última glaciación. Aumentou a temperatura. Esto provocou un cambio na fauna. Moitas especies emigraron ou se extinguiron.

Ante a escaseza de animais, fai uns 10.000 anos no Crecente Fértil (Oriente Próximo) os homes comezaron a reter en cercados a animais para obter carne e leite.

Así naceu a gandaría (cabras, ovellas, bois, vacas, cabalos, cans...).

NEOLÍTICO IDADE DOS METAISPALEOLÍTICO HISTORIA

Invención da escritura

Invención da roda, a

vela e o arado

Desenvolvemento da metalurxia

Aparición da cidade

Desenvolvemento da agricultura e

a gandaría

Fin do período glaciar

13000 a.C. 11000 a.C. 9000 a.C. 7000 a.C. 5000 a.C. 1000 a.C.3000 a.C.

A partir da recolección, naceu a agricultura: trigo (Oriente Medio e Europa), arroz (Asia), millo (América).

O nacemento da agricultura fixo necesario que os seres humanos viviran xunto ás terras que cultivaban. Por tanto deixaron de ser nómades e convertéronse en sedentarios. Así apareceron as primeiras aldeas.

Mapamundi sobre a aparición do Neolítico

B) A VIDA NO NEOLÍTICO.B) A VIDA NO NEOLÍTICO.- As aldeas estaban situadas

cerca de fontes de auga (ríos, lagos) para regar, abastecer ao gando e a poboación.- As aldeas estaban moitas veces rodeadas por unha cerca para defensa e impedir que o gando escapara.

- Na aldea había diferentes tipos de construcións: Vivendas. Cortes. Almacéns (para gardar o gran).

- Tres grandes cambios técnicos: Uso da pedra puída, para fabricar ferramentas: aixadas para sachar, fouciños para segar, muíños para moer gran. Tecidos: fabricados con teares a partir de la animal. Cerámica: feita a man para fabricar vasillas e cuncas para almacenar, comer e cociñar.

• Nas aldeas produciuse unha especialización do traballo. Así algunhas persoas adicáronse a cultivar, outras ao gando, outras eran artesás,…

FINAL DE A ÚLTIMA GLACIACIÓN

NEOLÍTICO

APARICIÓNDA AGRICULTURA

APARICIÓNDA GANDARÍA

INNOVACIÓNSTÉCNICAS

ESPECIALIZACIÓN DO TRABALLO SEDENTARIZACIÓN

Aparición de DIFERENTES OFICIOS:

AgricultoresGandeirosArtesáns

Aparición de ALDEAS equipadas con variados elementos:

CercasVivendas

CortesAlmacéns

Final da última glaciación

Utilización da PEDRA PULIDA para fabricar:

AixadasFoucesMuíños

IDADE DOS METAIS (7.000 – 5000 BP) a) A IDADE DOS METAIS.a) A IDADE DOS METAIS.- Inicio de Inicio de fabricación de metaisfabricación de metais en Oriente en Oriente

Medio e península de Anatolia fai 7000 anos. Medio e península de Anatolia fai 7000 anos. Usábanse para elaborar Usábanse para elaborar todotodo tipo de utensiliostipo de utensilios (ferramentas, armas, xoias…).(ferramentas, armas, xoias…).

- Tres períodos na Idade dos metais (que coinciden cos metais dominantes):

Cobre: non era moi resistente. Bronce: aliaxe de cobre e estaño. Máis resistente. Ferro: o máis duro e resistente.

Na Idade dos Metais tamén houbo outros inventos: Roda: permitía transportar grandes cantidades de mercadorías en carros.

Arado: permite labrar máis terreo e máis rápido, grazas aos animais de tiro (bois, cabalos…).

B) A VIDA NA IDADE DOS METAIS.- - O uso dos metais produxo unha serie de

cambios importantes:

☺ Desenvolvemento do comercio: pola demanda de metais para facer ferramentas.

☺ Nacemento das primeiras cidades: debido ao aumento de riqueza das aldeas polo comercio.

☺ Aparición de novas ocupacións: comerciante (compra e vende produtos), artesán (fabrica produtos), sacerdote (dirixe o rito relixioso), guerreiros…

☹ Aparición de clases sociais:

$ Privilexiados: $ Privilexiados: minoría rica e poderosa que controla ao resto da poboación: xefes, sacerdotes, guerreiros…

☭ ☭ Non Non privilexiados: privilexiados: maioría humilde que traballa para os privilexiados (pobo, escravos…).

A ARTE NO NEOLÍTICO E IDADE DOS METAIS

☯ Dolmens ou mámoas: varios bloques de pedra verticais e horizontais formando un muro. Eran sepulturas para grupos.

Dolmen de Axeitos

Dolmen de Dombate

☯ Crómlechs: recintos circulares formados por moitos menhires. Eran santuarios.

STONEHENGE (INGLATERRA)