mintza

Antonie van Leuwenhoek (1632-1723)

argi mikroskopioaren asmatzailea

d

Leeuwenhoek-en mikroskopioa.

Errealitatean bi lupa konbinatuak ziren, eta 300 handipen inguru lortzen ziren.

Honi esker espermatozoideak, eritrozitoak, bakterioak, protozooak etab. ikusi zituen.

Begiratu behar den objektua

hemen kokatzen zen

Begiratu behar zen objektua, hemen

kokatzen zen

Lentea

Robert Hooke fisikari ingelesa (1635-1702)

1665ean, kortxo-xafla fin bat mikroskopioz behatzen ari zela, aberasketako gelaskak bezalako zatiak ikusi zituen.

Hooke izan zen egitura biologikoa deskribatzeko zelula hitza erabili zuen lehena.

Walther Flemming

Ramon y Cajal

TEORIA ZELULARRA

• Unitate estrukturala: organismo bizidun guztiak zelula batez edo gehiagoz osatuta daude.

• Unitate funtzionala: organismo bizidun baten erreakzio kimikoak zelula barruan gertatzen dira.

• Unitate genetikoa: zelula oro lehendik dagoen beste batetik sortzen da. Zelula bakoitzak osatzen duen organismoaren informazio hereditarioa darama, zelula amarengandik jaso duelako.

Ez du mintz nuklearrik, ezta benetako kromosomarik. DNA zitoplasman. Txikiagoak dira. Organulu gutxi ditu zitoplasman, erribosoma txikiak batez ere. Pareta zelularra, mintz zelularraren inguruan. Arnasketa zelularra eta fotosintesia mintzaren tolestura batzuetan egiten da. Organismo zelulabakarrak eratzen dituzte. Bakterioak eta zianobakterioak horrelako zelulak dituzte. Zelula primitiboenak dira. 3.500 milioi urte.

Nukleoa eta kromosomak ditu.

Askoz handiagoak dira. Organulu asko ditu eta erribosoma handiagoak. Zenbaitetan ez dago paretarik (animalia zelulak).

Benetako mitokondrioak ditu. Zelula fotosintetikoak kloroplastoak ditu. Organismo zelulabakarrak eta zelulanitzak eratzen dituzte. Gainerako izaki bizidunek dituzte: animaliek, landareek, onddoek, protistoek... Duela 2.000 milioi urte inguru

PROKARIOTIKOA EUKARIOTIKOA

(DNA zirkularra)

Zelula eukariotikoa

Mintza NukleoaZitoplasma

Glikokalizaedo estalkia

Horma zelularra

Hialoplasmaedo zitosola

OrganuluakNukleo

Interfasiko etamitotikoa

Mintza dutenak:

Erretikulu endoplasmatikoaGolgi-ren aparatua

LisosomakPeroxisomakBakuoloak

MitokondrioakKloroplastoak

Mintzik gabeak:

ErribosomakZitoeskeletoaZentrosoma

ZilioakFlageloak

MINTZAREN JARIAKORTASUNATenperaturaren arabera mintzen lipidoak bi egoera edo fasetan aurki daitezke: SOL (jariakorragoa) eta GEL (solido baten antza, zurrunagoa). Fasearen trantsizio-tenperaturan (TC) egoeraren aldaketa gertatzen da:

GEL SOLTc baino txikiagotan mintzak GEL egoera du.

Tc baino handiagotan mintzak SOL egoera du.

Kate laburreko gantz azido asegabeek jaitsi egiten dute Tc-a.Kate luzeko gantz azido aseek igo egiten dute Tc-a.

Tc baino tenperatura handiagotan kolesterolak jariakortasuna gutxitzen du, Tc baino txikiagotan, berriz, jariakortasuna handitzen du.

GEL SOLElur-oreinaren hankak

Garraiopasiboa

Difusioa

Osmosia

Garraio aktiboa

1. Arrunta edo bakuna: Oxigenoa, karbono dioxidoa, lipidoak...2. Erraztua: a) kanal-itxurako proteinen bitartezb) permeasa edo proteina garraiatzaileen bidez

Besikulenbidezkogarraioa

Kogarraioa

Primarioa

Exozitosia

Endozitosia

Pinozitosia

Fagozitosia

TRANSZITOSIA

DESMOSOMAK

GAP- LOTURAK