materiaren izaera elektrikoa

1MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

2MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

Atomoaren aipamena egiten lehena DEMOKRITO izan zen

Demokrito, Grezia (K.a. 460-370) Materia gehiago zatitu ezin

daitezkeen zatitxo txiki-txikiz osaturik dago.

3MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

4MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 5

Ingalaterrako kimikaria, fisikaria eta meteorologoa izen zen.

Nabarmendu zen: Teoria atomiko modernoa garatzeko aitzindaria izateagatik

Koloreak bereizteko ezintasunaren inguruan egindako lanagatik (daltonismoa deituta bere homenez)

1. postulatua

Materia etena da. Partikula material independenteek osatzen dute, eta atomo izena dute partikula horiek; zatiezinak dira.

6MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

Elementu bereko atomoak berdinak dira, bai masari eta baita ezaugarri fisiko eta kimikoei dagokienez ere.

7MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

Elementu ezberdinetako atomoak ezberdinak dira masari eta gainerako propietateei dagokienez

8MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

Elementu konposatuak elementu jakin batzuen atomoen loturari esker sortzen dira, zenbakizko erlazio erraz baten bitartez

9MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

10MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

11MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

12MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 13

urte askotan zehar

TELEBISTetan gaur egun

ZIENTZIANZIENTZIAN

PROTOIEN ETA ELEKTROIEN

AURKIKUNTZA

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 14

GASAK ISOLATZAILE

IA PERFEKTUAK DIRA

XIX.mendean

Zientzilariek presio nahiko txikian eta potentzial-diferentzia handiaren eraginpean jarri zituztenean, korrontea pasatzen zelan ikusi zuten.

horretarako

DESKARGA-HODIAK

P<0,1 izanikKorrontearen igaroketarekin batera luminiszentzia bat nabaritzen da katodoaren aurkako muturrean

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 15

GEISSIER-rek izpi katodikoen hodiaren antzeko zerbait egin bazuen ere, 1875.urtean CROOKES-ek diseinatutako da benetan ezaguna.

WILLIAM CROOKESXIX.Mendeko Europako zientzilari garrantzitsuenetako bat izan kimiko ingelesa da.

Bere aurkikuntzen artean:1.Talio elementu metalikoa aurkitu zuen.2. Zilarra eta urrea beraien minelaretatik banatzeko sistema.3. Crookes hodia

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 16

Hermetikoki itxitako beirazko hodia da.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 17

Ezaugarriak:

• Katodo 1• 2 anodo• Boltaje baxuko iturria (A)

katodo beroarekin konektatuta dago (C)

• Boltaje handiko iturria, ordea, fosforo estailitako anodora konektatuta dago.

Maskara (M) katodoarekin konektatuta dago eta bere irudia fosforoan itzaltzen da.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 18

CROOKek Zinkeko pieza hau erabili zuen:

• Izpiak lerro zuzenean erradiatzen direla egiaztatzeko.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 19

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 20

1

Katodotik lerro zuzenean urruntzen ziren partikulak edo erradiazioak ziren, hodiaren hondoan anodoaren itzala ikusten baitzen. Horregatik, IZPI KATODIKOak deitu zitzaien.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 21

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 22

2Energia zinetiko handikoak ziren, haien bidean pala-gurpil bat jarriz gero, birarazi egiten baitzuten. Horrek partikula materialak zirela adierazten zuen, eta ez erradiazioak.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 23

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 24

Ezaugarria konpobratzeko beste izpi katodiko bat:

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 25

3Karga nebatiboko korronte elektrikoaren modura jokatzen zuten, kanpotik eremu elektriko bat aplikatuz gero xafla positiborantz desbideratzen baitziren.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 26

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 27

4 Lorturiko emaitzek ez zuten zerikusirik hodian sartutako gasaren izaerarekin

28MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

LABURPENA

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 29

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 30

31MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 32

Deskarga-hodietan gertatzen den fenomenoa zehatzago aztertzeko, E. Goldstein fisikari alemanak zuloak zituen katodo bat erabili zuen.

Eugen Goldstein

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 33

1886 Anodotik zetorren beste erradiazio mota bat detektatu zuen

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 34

XX.Mendea

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 35

ZULODUN KATODOA

ANODOA

36MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

37MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

J.J. Thomson (1856-1940)J.J. Thomson (1856-1940)

• Izpi katodikoak partikula negatiboz osatuta daude.

• Partikula horiek ez dute gasaren izaerarekin zerikusirik

• Izpia katodikoak partikula negatiboz osatuta daude.

• Partikula horien izaerak ez du hodiko gasaren izaerarekin zerikusirik.

ELEKTROIAK Materia ororen funtsezko partikula osatzaileak.

ondorioztatu

38MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

R. MILLIKAN 1911

esperi

mental

ki

ELEKTROIAREN KARGAREN

balioa kuantifikatu

zuen

39MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

40MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

ONDORIOA

Elektroiaren karga: -e = -1,602 189 . 10-19 C

Elektroiaren masa: me = 9,109534 . 10-31 Kg

Datu hori eta lehenagoko beste batzuk erabiliz

Zienzilariak bultzatu

41MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

42MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 43

KANAL-IZPIen partikulen artetik

masarik txikiena dutenak

Elementu arinenari dagokio HIDROGENOari

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 44

Partikula horien KARGA eta ELETROIARENa baino absolutu BEREKOAK

Masa DESBERDINEKOAK

horregatikHidrogeno-nukleoa atomoaren beste oinarrizko partikula bat da:

PROTOIA

45MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

ONDORIOA

Protoiaren karga: +e= +1,602 189 . 10-19 C Protoiaren masa: mp = 1,672 649 . 10 -27 C

Protoiaren masa elektroiarena baino 1840 baino aldiz handiagoa.

46MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

J.J. THOMSON-ek EREDU ATOMIKO bat proposatu zuen:

Atomoa dentsitate UNIFORMEKOA da.

Karga POSITIBOKO MASA ESFERIKO batean tinkaturik daude ELEKTROIak.

47MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

Ereduak izpi katodikoen eta kanal-izpien izaera azaltzeko balio izan zuen:

1

2

IZPI KATODIKOAK ELEKTROIz osaturik daude

(horiek edozein elementuren atomoren parte osatzaile baitira)

KANAL-IZPIAK atomotik elektroi bat askatzean geratzen diren

HONDAR POSITIBOez osatuta daude.

NEUTROA

EGONKORRA

48MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

ATOMOA ZATIEZINA

ELEKTROIA

NUKLEOA

ORBITAK

DEMOKRITO

DALTON

THOMSON

49MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

50MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 51

52MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

Karga negatibodun (-e =-1,602 189 . 10-19 C ) partikula azpiatomikoak dira.

Oso masa txikia dute (me = 9,109534 . 10-31 Kg )

Izpi katodikoen osagaiak dira

Beraien mugimenduak korronte elektrikoa sortzen du.

35MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA

Hodiak zer motatako gasa duen barruan, halakoak izango dira katodoaren atzean agertzen diren partikulen karga eta masa.

Gasa hidrogenoa bada, partikula positiboek elektroiak adinako karga dute, baina askoz masa handiagoa.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 54

Karga positibodun partikula azpiatomikoak

Elektroiak baino 1837 aldiz masa gehiago dute:mp = 1,672 649 . 10 -27 C

Beraien karga:+e= +1,602 189 . 10-19 CHidrogenoaren kasuan, kanal-izpiak karga positiboko partikulez osatuta daude.

MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 55

THOMSON-en TEORIA ATOMIKOAThomsonen (1856-1940) eredu atomikoaren arabera, karga positibodun esfera batek osatzen du atomoa. Esfera horretan dago atomoaren zatirik handiena, eta bertan daude elektroiak sartuta.

56MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA