kirolean berdintasuna bultzatzea igorreko … 2012 txostena_.pdfgenero indarkerian eta emakumeen...
Post on 19-Jun-2020
7 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
1
1
KIROLEAN BERDINTASUNA BULTZATZEA
IGORREKO UDALEKO
2012KO PLAN OPERATIBOA
TXOSTENA
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
2
2
Honako ikerketa-taldeak egindako lana:
Piedad Dorado
Irati Arrillaga
Norma Vázquez
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
3
3
AURKIBIDEA
I. MARKO TEORIKOA……………………………………………………………………………………….6
II. HELBURUAK……………………………………………………………………………………………….20
III. METODOLOGIA…………………………………………………………………………………………..20
IV. EMAITZAK……………………………………………………………………………………………………21
IV.1. Udal kiroldegiaren erabileraren analisia………………………………………21
IV.1.1 Zenbait datu………………………………………………………………………….21
IV.1.2 Udal kiroldegiko erabiltzaileen iritziak………………………………….31
IV.1.3 Kiroldegiko politikari eta genero-berdintasunari buruzko
iritziak……………………………………………………………………………………………………..33
IV.1.4 Kirol-ekintzetan aritzeko arrazoiei buruzko iritziak……………….36
IV.1.5 Espazio sinbolikoa eta hizkuntzaren erabilera kiroldegian…….43
IV.2. Udalerriko Kirol-Elkarteetan Egindako Analisia…………………………….46
IV.2.1 Kirol –entitateen ordezkariei egindako elkarrizketetatik ateratako
datuak……………………………………………………………………………………………………..47
IV.2.2 Neska eta emakumezko kirolariei egindako elkarrizketetatik
ateratako
datuak……………………………………………………………………………………………………..59
IV.2.3 Kirol-Elkarteetako bazkideek betetako galdetegien
emaitzak………………………………………………………………………………………………….71
IV.2.4 Espazio sinbolikoa eta hizkuntzaren erabileraren analisia…….96
V. ONDORIOZTAPENAK……………………………………………………………………………………..98
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
4
4
V.1. Kiroldegiari buruzkoak ....................……………………………………………99
V.2. Kirol-entitateei buruzkoak .................……………………………………….104
V.3. Aukera-berdintasunari dagokion populazioaren pertzepzioari
buruzkoak…………………………………….……………………………………………………….109
V.4. Igorreko Udaleko Berdintasun Saileko eta Kirol Saileko kudeaketari
buruzkoak .................………………………………………………………………………..113
VI. PROPOSAMENAK………………………………………………………………………………………..114
VI.1. Kirolaren arloko biztanleriari zuzendutako aukera berdintasunari buruzko
sentsibilizazio-lana………………………………………………………………………………..114
VI.2. Kiroldegiko instalazioak genero-berdintasunarekiko sentsibilizazioa
erakuts ditzaten proposamenak…………………………………………………………..115
VI.3. Igorreko Udaleko Berdintasun Sailerako proposamenak…………..117
VII. ERANSKINAK…………………………………………………………………………………………120
VII.1. Metodologia………………………………………………………………………………..120
VII.1.1 Biztanleria eta lagina…………………………………………………………..119
VII.1.2 Tresnak…………………………………………………………………………………121
VII.2. Ekintzak………………………………………………………………………………………124
VII.2.1 Udalerriko kirol-elkarteetako genero-profila osatzea………..124
VII.2.2 Kirolean berdintasuna sustatzeak duen garrantziaz kontzientzia
bultzatzeko asmoz, elkarteen genero-profila
sozializatzea.............................................................................127
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
5
5
VII.2.3 Udalek diru-laguntzak emateko erabiltzen dituen irizpideak
aztertzea bertan aukera berdintasunaren printzipioa 2013tik aurrera uztar
dezan……………………………………………………………………………………………………127
VII.2.4 Kiroldegiko instalazioak genero-perspektibatik
aztertzea………………………………………………………………………………………………127
VII.3. Kiroldegiko erabiltzaileentzako galdetegiak…………………………….129
VII.4. Bazkideentzako galdetegiak…………………………………………………….131
VIII. BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………………………….133
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
6
6
I. MARKO TEORIKOA
Sarrera
Pierre de Coubertinek joko olinpiko modernoak ezartzea erabaki zuenean, erabat
baztertu zuen emakumeen parte hartzea, emakumezkoen kirola desitxurosoa zela eta
errakuntzez josita zegoela uste baitzuen.
Urte askoan pentsatu izan dugu, historian zehar, kirola ez dela genero femeninorako
egokia. Frankismoaren sasoian, Sección Femenina zelakoak ere argudiatu zuen
emakumeentzako kirolik aproposena eta lagungarriena etxeko lanak zirela.
Urteen poderioz, mendebaldeko herrialdeetan emakumeek kirolean parte hartzea
baimendu egin da, baita bultzatu ere, batez ere gazteen kasuan. Dena dela, tradizioari
jarraituz, estetika, edertasuna eta adierazpen artistikoa bultzatzen duten kiroletan
nabarmendu izan dira emakumeak, hau da, femeninotzat jotzen ditugun esparruetan.
Bestalde, gizonezkoen kirolek maskulinitateari egozten dizkiegun ezaugarriak -indarra,
erresistentzia, gizontasuna eta agresibitatea- erakutsi behar dituztela uste dugu.
Lege batzuei esker, jendarteak onartu egin du emakumeak edozein arlotan, baita
kirolean ere, berdintasunean jarduteko eskubidea duela. Hala ere, berdintasun formala
da hori, egiazko genero-berdintasunik ez baitago kirolaren esparruan. Ez da harritzekoa,
gizon-emakumeek kirolean ekitatez jarduteko, horrenbeste oztopo aurkitzea. Izan ere,
heredatu ditugun aurreiritzi eta uste ugariek berdintasunaren aldeko legeak errealitatean
islatzea oztopatzen dute.
Nolanahi ere, jendartean gertatzen ari diren genero-berdintasunaren aldeko
aurrerapenek aldaketa-prozesuak bultzatu dituzte, eta entitate publikoek zein pribatuek
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
7
7
arazo honi aurre egiteko ekimenak ari dira sortarazten. Izan ere, gero eta errazagoa da
sexu-arrazoizko bazterkeria agerian geratzea, nekez onartu ahal baita, benetan
berdintasunezkoa den jendarte batean, giza eskubideak urratzea.
Igorreko Udalak sustatu duen ikerketa hau esfortzu horren barruan kokatzen da. Bertan
Igorre udalerriko kirol esparruekin eta berdintasunerako legeekin loturiko hainbat
aspekturen analisia jasotzen dugu, eta Igorreko Udaleko I Berdintasun Planak bultzatzen
du honen garapena.
Zalantzazko baieztapena: “Oztoporik ez dago, zeuk hala nahi baduzu”
Bada denbora iragarki bat ematen dutela telebistan: neska nerabe batek bere BMX
bizikletarekin kirola egiten duela esaten digu; hasieran zaila izan zela, mutilen kirola da
eta, baina egun batean horientzako lehiaketa batean sartu eta irabazle atera zela.
Geroago, txokolate-hautsa botatzen dio esneari eta bere lehiakideekin edaten du.
Segundo batzuetan geure burua saturatzen dute, produktuaren marka gogora dezagun,
eta irakaspena botatzen digute: “ Oztoporik ez dago, zeuk hala nahi baduzu”.
Neska asko identifika daitezke mezu horrekin, imitatu ahal duten emakumezko
erreferente bat eta saiatzeko arrazoiak dituztelako egiaztapena agertzen baitira.
Behingoagatik, eskerrak eman behar dizkiogu publizitateari, emakumeei buruzko
irudikapen ez estereotipatua emateagatik, genero-berdintasuna bultzatzen duen irudia,
hain zuzen. Jakin badakigu hori dena, hainbatentzat, desatsegina dela: ez dute
baloreetan hezteko beharrik ikusten, ezta aukera-berdintasuna eskubidea dela onartzen
ere.
Azter ditzagun bi kontzeptu hauek. Batetik, baloreak: pertsonon jokabidea zehaztu eta
bideratu egiten duten uste sendoak: ekitatea abusuaren kontra, elkartasuna eta
askatasuna tiraniaren kontra, enpatia arduragabekeria eta mespretxuaren kontra...
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
8
8
Bestetik, eskubidea: gizaki orok, arrazagatik, erlijioagatik, hizkuntzagatik edota
sexuagatik inolako bazterketarik jasan gabe, duen lehen mailako oinarrizko ondasunak
aldarrikatzeko fakultatea eta askatasuna,1.
Beste era batera esanda, pertsona batek giza eskubideak errespetatzen baditu,
emakumea gizakitzat hartuko du, emakumeak dituen eskubideak errespetatu egingo
ditu, ez du sexuagatik harekiko jokabide baztertzailerik agertuko, eta kontu honen
garrantziaz jabeturik, umezarotik berben zein ekintzen bidez irakatsi beharrekoa dela
onartu egingo du.
Kirola garaiko zenbait balore sozial batzen dituen adierazpidea da; besteak beste,
jendarteak feminitatetzat eta maskulinitatetzat hartzen duena agertzen zaigu, hala nola
generoen arteko harremanak.
Emakumeentzako lehenengo kirol-jarduera modernoak XIX. mendean zehar garatu ziren,
baina beti dantzaren edo gimnasiaren esparruan. XX. mendearen hasieran egoerak
berdintsu jarraitu zuen arren, geroago, beste aspektu batzuk agertu ziren
emakumezkoen kirolen ikuskeran, hala nola amatasuna eta estetika. Izan ere,
gimnasiaren bidez emakumeak bere burua ama izateko presta zezakeela esaten zuten
(ariketa fisiko batzuek erditze lanetarako indartu egiten dute emakumea). Horrez gain,
pisua galtzen laguntzen duenez gero, estetika hobetu egiten du; horrela errazagoa da
edertasunezko arau batzuk betetzea. (Diez; Hernández; 2006)2. Dena dela, eta horrelako
helburuak ahaztu gabe, emakumeek, kirolaren bidez, bere sexuari egozten zitzaizkion
ezaugarriak artistikoki adierazteko lizentzia eduki zezaketen (Macias, 2009).
1 Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala. UNB.1948
2 Gaur egungo ikerketa batzuek erakusten dute faktore honek garrantzi handia daukala
emakumeengan, batez ere, neska gazteengan. Ikus bibliografian (Diez; Hernández; 2006).
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
9
9
Kirolari buruzko ikuspegi hori geure irudikatzeko ahalmenean dago sustraiturik, eta
aurrerago aipatuko dugu zelan islatzen den egungo kirolean, behintzat hedapen
garrantzitsuena duten kirol-jardunetan, joko olinpikoak kasu. Hau dena kontuan
harturik, erraz ondoriozta dezakegu emakumeek gainditu behar dituzten oztopoak ez
direla soilik norbanakoarenak. Norbanakoarena, gehienetan, emakumearen erabakia
baino ez da, maskulinoan pentsaturiko giro batean sartzeko erabakia; nabarmentzeko
adore pertsonala berebiziko faktorea izateaz gain, gehienentzat etsaitasunezkoa den
giroan.
Hori dena ez da telebistako iragarkian agertzen. Bertan bestelako lasterketa batez hitz
egiten digute, neskak arrakasta lortzeko egin behar izan duena, hain zuzen.
Emakumearen presentzia kirol-gertakari nagusietan
2012 urte olinpikoa izan da. Londonen egon diren pertsona ospetsuek, musikak eta su
artifizialek topaketa esanguratsua dotoretu dute. Denetariko egon da: Mary Poppinsen
antzera jantzitako aktoreak, karroza viktoriarrak, erritmo karibetarra... baita aristokrazia
ere. Hala eta guztiz ere, zeremoniako benetako protagonistak beste batzuk ziren: 4.841
emakume eta 6.078 gizon, zehazki. Guztira, 10.919 kirolari, gizakia zelakoa den erakutsi
guran; saiatzeko adoreak, esfortzuak eta lanak irakasten digutena agerian utzi guran.
NBE Emakumeak-eko presidente andreak esan bezala, “Londonek emakumeek eta
emakumeentzako lorturiko markak egon ziren arren, genero-berdintasunaren marka
lortzeke dago, eta diskriminazioa ezaba dezagun, premiazko neurriak hartu behar ditugu.
Hau dena ez da emakumeon kontu hutsa, oinarrizko giza baloreak, baita Olinpiaden
espiritua eta idealak ere, baitaude jokoan” (Bachelet, 2012).
Kirolak geure ahalmenen eta gainerakoen ahalmenen aurrean jartzen gaitu. Ez dago
mintzeko asmorik, menperatzekorik ere; noraino ailega gaitezkeen baino ez dugu
erakutsi nahi. Bai ederra! Zeremonietatik, glamourretik eta ospetsuen presentziatik
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
10
10
haratago ikusi nahi dugunok, ordea, harriturik bezain izuturik ikus dezakegu oraindik ere,
2012an, “hala nahi baduzu ere, egon badaudela oztopoak”, eta oztopo horiek
emakumeen oinarrizko eskubideekin zer ikusirik dutela.
Olinpiadetan parte hartu duten kirolarien % 45 emakumezkoa izan da. Duela 20 urte,
Bartzelonako jokoetan, % 25 baino ez ziren. Errekorrak, kirolari olinpiko horien kirol-
lorpenak ez ezik, lorpen pertsonalak eta sozialak ere badira. Batzuen iritziz Jacques
Roggek, NBOko presidenteak, harrokeriaz jokatu zuen, presidentzia utzi aurretik bere
jarduna txalogarria eta gogoangarria izan zedin, 22 herrialde arabiarretako emakumeen
parte hartzea kosta ala kosta lortu nahi izan baitzuen (Mergier, 2012). Nork daki zer
darabilen pertsona batek buruan? Geu ez gara horrenbeste esaten ausartuko; dena dela,
emakume horiek irainak eta umiliazioak jasan dituzte, eta NBEk ez die horretan lagundu;
euren parte hartzea lortzea izan da helburu bakarra, eta hori onartu beharrekoa da. Hona
hemen, adibidez, 16 urteko Wodjan Shaherkaniren kasua.
Wodjan Shaherkani olinpiadetan parte hartu duen lehenengo judoka saudiarabiarra izan
da. Gertakizun hau polemikaz josita egon da, izan ere, bere aurkariek gerriko beltza
zeukaten, eta W. Shaherkanik urdina baino ez zeukan, lortu berria, gainera. Saudi
Arabian, emakumeentzat ezinezkoa da kirola praktikatzea; ez dute horretarako baimenik.
Naziotik kanpo bizi direnek baino ez dute horretarako aukera. Horixe da Sarah Attar
abiadura-lasterkariaren kasua, Estatu Batuetan bizi baita. W. Shaherkaniren aita judo
irakaslea da, eta horri esker, kirolariak etxean entrenatzeko parada izan du.
Emakumezko kirolari islamdarren parte hartzea bultzatu nahi zuen NBOk, judoka bat
gutxienez aurkitu ahal izan zuen Saudi Arabian. Bertako autoritateak berehala hasi ziren
hijab3 delakoarekiko neskaren betebeharrez hitz egiten. COIn polemika sortu zen, eta
eztabaida sutsuak izan ondoren, Shaherkaniren parte hartzea onartu zuten, burua
gomazko txano batekin estaltzen baldin bazuen.
3 Arabierako terminoa; haŷaba berbatik dator, eta honen esanahia “ezkutatzea” edo “bereiztea” da.
Sarritan erabiltzen da emakume islamdarrek erabili behar duten beloa aipatzeko. Esanahia, ordea,
zabalagoa da: emakumeek janzteko erabili behar duten kode bat zehazten du.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
11
11
Lehiatu aurretik, Wodjanek erlijio eta politika-agintarien, prentsaren eta zibernauten
jazarpena sufritu zuen; errukirik gabe iraindu zuten. Bere borrokaldia laburra izan zen.
Aurkariak erraz irabazi zuen. Hala ere, judoka arabiarra izan zen momentu horretako
protagonista. Bere malkoak eta aitaren besarkada argazkietan iraunarazteko kameren
flashak segika eduki zituen. Berak bazekien irabazteko aukerarik ez zeukala. Dena dela,
olinpiadetako lehenengo emakumezko judoka saudiarabiarra izan nahi zuen, eta honela,
bere herrialdeko beste emakume batzuei ateak zabaldu, etorkizunean parte hartzeko
eskubidea izan dezaten. (Wilson, 2012; Juárez, 2012).
Kontraesan faltsua: kultura vs. eskubideak
Joko olinpikoetan kanporatze gogoangarriak egon dira. Gogora dezagun Hegoafrikarena:
apartheid zelakoaren garaian kanporatu zuten giza-eskubideak ez errespetatzeagatik.
1996an onartu zuten berriro. Jende askoren iritziz4, emakumeen eskubideak hain bortizki
urratzen dituzten nazioekin NBOk berdintsu jokatu beharko luke; inor ez da ausartzen,
ordea, Saudi Arabiaren kasuan horrelakorik egiten. Izan ere, Persiako Golkoko monarkia
batzuekin erlazionaturiko multinazionalek entitate honen, NBOren, ekintza ugari
finantzatzen dituzte.
Mundu osoa izan zen ikusle: Wodjan Shaherkanik ilea estalzen zion gomazko gorroa
jantzita jardun zuen judo-borrokaldian; eta Sarah Attarrek, hiyab bat jantzita egin zuen
lasterka (Robertson, 2012).
Xekeak eta erlijio-buruzagiak etengabe aritzen dira gizonei gomendioak ematen, eta
emakumeak kirolean aritu behar ez direla argudiatzen dute. Euren iritziz moralitatearen
aurkakoa da, feminitatearen kalterako, eta emakumeek ez dituzte euren obligazio
sakratuak, umeen zaintza eta etxeko lanak, beteko. Gainera, neska gazte eta birjinen
4 Anita De Franz, Nazioarteko Batzorde Olinpikoaren Emakumeak eta Kirolak Batzordeako burua.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
12
12
kasuan fisikoki kaltegarria izan daitekeela adierazten dute, himena apurtzeko arriskuan
baitaude. Azken urteotan saudiarabiarren obesitate, diabetes eta arazo kardiobaskularren
tasak gora egin duen arren, batez ere, emakumezkoen artean, familiako emakumeei
kirolik egiten ez uztera biziki aholkatzen dituzte gizonak buruzagiek.
Geure errealitatetik, denok uler dezakegu hau dena ez dela justua, emakume hauek
diskriminazio-egoera batean bizi direla; halaxe da, duda barik. Dena dela, ez diegu geure
kulturako jokabide eta arau diskriminatzaileei erreparatu behar? Gure gizarteko
emakume askok beloa eramaten duela aitortzen du, egunero erabili beharrekoa; hiyaba
ez bezala, geure jendarteko emakumeen beloa ez da agerikoa, bai, ordea, inposatua eta
baztertzailea.
Mendebaldeko kulturak genero gene-kontrolen bultzatzailea izan zen, eta oraindik ere
jarraitzen dute emakume kirolariei horrelakoak inposatzen. Zientzialariek, azken
urteotan, dudazko zientzia-balioa dutela esan hasi dira esaten; zalantzan jartzen dute
testosteronaren eragina hain garrantzitsua izatea kirolean. Gainera, haien ustez,
testosterona-mailaren arteko alde nabariak kontrolatu behar baditugu, beste faktore
eragingarriago batzuk ere kontrolatu beharko genituzke, hala nola aparatu
kardiobaskularraren funtzionamenduarekin loturiko alde nabariak. NBOk ez zituen proba
hauek Sydneyn erabili, baina onartu egin zuen agintari txinatarrek berriz ere inposatzea
Beijingo jokoetan. (Mergier, 2012).
Inoiz ez diete horrelako azterketarik gizonezko kirolariei egiten5; emakumeei baino ez,
betiere, testosterona “gehiegi” edukitzeko susmopean badaude, bai euren kirol-merituak
5 Gaur egun sexu bietako kirolarientzako proba genetikoak hasi dira kontuan hartzen,
baina doping arazoak direla eta. Kasu horretan doping genetikoaz ari gara, EPO-
eritropoietina- sor lezakeen gene batez zehazki; izan ere, horrek globulu gorrien
produkzioa areagotuko luke. Ez dira inolaz ere, sexuarekin zer ikusirik duten kontrolak.
(Teetzel, 2011)
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
13
13
bikainak izateagatik, bai itxura maskulinoegia edukitzeagatik. Horrela, proba umiliagarri
horien menpe izango dira, sexu-diskriminazioa arrazoia delarik. 1966 eta 1998 bitartean
10.000 emakume inguruk gainditu egin behar izan zituen proba horiek. Inoiz ez zen
iruzurrik aurkitu, ezta emakumea zelako itxurarik egiten zuen gizonezko iruzurgilerik ere
(Chaparro, 2012). Dena dela, nahikoa da albistea plazaratzea; susmo hutsa da
kirolariarentzat kaltegarriena, umiliagarri geratuko baita: bere feminitatearen gaineko
zalantzak agertuko dira; “arazo” genetikorik daukan jakiteko asmoz, genetikoki aztertuko
dute; eta irabazitako tituluak benetan merezi dituelako zalantza bolo-bolo ibiliko da.
Emaitzak kirolariaren aldekoak izanda ere, bere irudia eta izena zikindu egingo dira,
Caster Semenyari gertatutako moduan.
Halaber, boxeoak ere eman zuen zer esana, izan ere, NBOk serioki aztertu zuen
emakumezko borrokalariek gona jantzita jarduteko aukera; arrazoia honakoa: ginonak
eta emakumeak erraz bereizi ahal izatea.
Bidaiak ere eztabaidagaia izan dira, zehatz-mehatz, gizonezko talde batzuei emandako
pribilegioak. Japoniako emakumezkoen futbol taldeak, eta Australiako emakumezkoen
futbol eta saskibaloi taldeek, turista-mailan bidaiatu zuten; gizonezkoen taldeek, aitzitik,
lehen mailan. Japoniarren kasuan, neskak ziren munduko txapeldunen titulua defendatu
behar zutenak, ez mutilak. Australiarrei dagokienez, neskek mutilek baino domina
gehiago irabazi dute. Nazio horietako prentsak salatu egin du gertatutako diskriminazioa;
sorturiko ezbaiek eta polemikek nazio bietan erakutsi dute kirolarien lehiaketetako
bidaiak finantzatzeko politikak aztertzeko beharra.
Nolanahi ere, bidaiak finantzatzeko diskriminazioa etengabe azaltzen da herrialde
desberdinetan; ez da olinpiadetan soilik aurki dezakegun arazoa, izan ere, kategoria
guztietan, bai tokiko kirol-gertaeretan, bai eskualdeetakoetan, bai nazionaletan
gertatzen den bazterkeria da.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
14
14
Era berean, beharrezkoa zaigu babesleak eta laguntza ekonomikoak aipatzea. Emakume
kirolariek gero eta zale zein audientzia gehiago lortzen ari badira ere, ikerketek argi
erakusten dute emakumezko kirolariei ematen zaien laguntza oso txikia dela. (The
Independent, 1999; Marín, 2010).
Krisialdiak ere ez du batere laguntzen. Diru-laguntzak murrizten ari dira, eta horrek,
batez ere, emakumezkoen kirola kaltetzen du, babes ekonomiko publikoei esker irauten
baitu gehienetan.
Emakume askok kirolaren arlo desberdinetan (futbolean, saskibaloian ...) sufritzen duten
egoeraz luze hitz egin dezakegu. Adibide gisa, federazioen jarrera aipatuko dugu, zeren
eta oraindik ere ukatzen baitiete emakumezko kirolariei lizentzia profesionala edukitzeko
aukera (Villar, 2012; Bachelet, 2012). Espainiako Estatuan lizentzien % 79,6 gizonenak
dira; emakumeenak, aldiz, % 20,4 baino ez. Jarrera hau azaltzeko erabiltzen dituzten
argudio sexisten eta atzerakoien aurrean, logikaz jositako galdera bakarra datorkigu
gogora: Zergatik ematen zaie horrelako entitateei giza-eskubideen aurkakoak diren
eta giza eskubideak mespretxatzen dituzten erabakiak hartzeko autoritatea eta
eskumena? Eta ondorioz, zelan da posible entitate horiek diru-laguntza publikoez
babestea?
Kirola: generoak markaturiko ekintza sinbolikoa
Neska kirolari gazteek argiro aipatzen dute eredurik eza; eurek erreparatzeko eta
ikasteko balio ahal duten portaerazko emakumezko eredu gutxi dituztela aitortzen dute.
Emakumezkoen kirolaren estaldura komunikabideetan, txarra eta txiki izateaz gain,
estalduraren % 5 ingurukoa (Villar, 2012; Bachelet, 2012), kutsaturik agertzen zaigu;
albisteak kutsu sexistez josita egoten dira, eta sarritan, profesionaltasunik eta
informaziorako inolako neutraltasunik gabe ematen dituzte. Duela egun gutxi diru-
laguntza publikoak jasotzen duen telebista kate batek honako albistea eman zuen: futbol
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
15
15
talde batek bisita egin dio zirku bati. Bertan ume asko bildu zen euren idoloak ikusteko
asmotan. O! Hau lastima! ... neskak baino ez dira agertu, emakumezkoen taldea; mutilek
bestelako betebehar garrantzitsuago batzuk izan dituzte. Hori dela eta, bertaratu direnek
ezin izango dituzte euren izarrak ikusi. Aipatzekoa da azken urteotan talde honen
emakumeek gizonek baino garaipen gehiago lortu dituztela; zoritxarrez, taldearen web
orrian ia ezinezkoa da nesken jardunaren gaineko informazioa aurkitzea, eta
komunikabideen estaldura ia hutsaren parekoa da.
Inork pentsa dezake emakumezko ereduak eskaintzearena absurdua dela. Dena dela,
neskatoek eta neska gazteek joskintza, etxeko lan eta zaintzarekiko interesa gainerako
emakumeak horrelako jardunetan ikusita garatu dute. Logikoa da pentsatzea, beraz,
emakumeak ekonomian, zientzian, politikan eta kirolean ikusita, horiekiko interesa ere
piztuko zaiela neskei. Are gehiago, onar dezagun, mutilek ere joskintza, etxeko lan,
zaintza, gimnasia erritmiko, Pilates eta baletarekiko interesa garatu ahal dutela gizonak
horrelakoetan ikusita. Ezaugarri biologikoak direnak direla, pertsona bakoitzaren
aukerak, posibilitateak eta potentzialtasunak anitzak dira, era askotakoak eta neurri
berean baliotsuak. Sexuagatik aukera, posibilitate eta potentzialtasun hauek mugatzen
ditugunean, gizakia bera ari gara mugatzen.
Horrelako jokabideak zuritzeko argudio bi erabili ohi dira. Batetik, emakumeek kirola
praktikatzeko duten motibazio falta aipatzen da. Kirolean dagoen sexismoa aztertzen
dugunok, ordea, baieztapen hori zeharo faltsua dela egiaztatu dugu. Neska eta emakume
kirolariek, gehienetan, sari ekonomikorik ez dakarkien kirola praktikatzen dute,
jendearen esker ona ere ez dute izaten, berdintasunik eza sufritzen dute, hala
instalazioen eta materialaren erabileran, nola bidaietarako diru laguntzetan, babesleen
laguntzetan eta maila profesionalean jarduteko aukeran... Batzuetan, emakume
kirolarieek atzerriko taldeetara joateko eskaintza jasotzen dute, eta horrek, gehienetan,
euren baldintza ekonomikoak eta profesionalak zeharo hobetuko lituzke. Hala ere, klubek
neurri desberdinak hartzen dituzte aukera hori oztopatzeko. Horren adibide ugari dago,
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
16
16
esate baterako, Espainiako eskubaloiko 24 jokalariren kasua aipa dezakegu; euretako
bederatzi selekzioan daude. (Villar, 2012).
Dena dela, emakume askok entrenatzen jarraitzen du, adorez lehiatzen, berdintasunik
eza jasaten; inork justizia eta ekitatea bultzatuko dituzten neurriak noiz hartuko zain,
euren egoera eta etorkizuneko emakume kirolarien egoera inoiz hobetuko dituzten
neurrien zain. Motibazioari buruzko aitzakia irizpide sexistek bultzaturiko
absurdoa da.
Emakumezkoen kirola interesgarria ez dela, jendeak horrekiko interesik ez duela,
errentagarria ez dela, hori dena ekidinezina dela ... Horrelakoak esaten dizkigute. Hala
ere, Olinpiadetako gertakariek argi utzi dute argudio faltsuak direla.
Maider Undak, Arabako kirolariak, Londoneko joko olinpikoetan hartu zuen parte. RTVEk
eman zuen borrokaldia, eta historian audientziarik handiena izan duen borroka libreko
borrokaldia izan zen, % 11 zehatz-mehatz; hau da, 1.218.000 lagunek ikusi zuten.
Bestalde, igeriketako brontzea audientziaren % 25,4ra ailegatu zen, guztira, 3.013.000
ikus-entzule (Villar, 2012). Herrialde anfitrioiko emakume kirolariek irabazitako 20
domina kontuan harturik, bertako Osasun ministroak, honakoa adierazi zuen: “Jendeak
emakumezko kirolarekiko interesik ez duelako aitzakia zaharra alde batera utzi behar
dugu”.
Aukera berdintasunik ezaren eta abusuaren aurrean aldarrikapena dugu baliabide, izan
ere, aitzakiak agortzen hasiak dira. Aldaketa baten hastapenetan gaude. Etorkizunean,
berdintasuna errealitatea izango da kirolean. Batzuek ez dute pasiboki jokatu nahi,
aldaketaren zain egon; nahiago dute aldaketaren sustatzaileak izan, egungo egoera
hainbat arinen hobetzeko eta emakumezko kirolariekin batera ahalegintzeko. Horrela
esan ahal izango dugu, haiek hala nahi badute, norberaren ahalmenak baino ez direla
oztopo izango.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
17
17
Itxaropen pertsonaletik haratago, konpromiso politikoa
Bestetik, aldaketa administratiboak eta legalak behar ditugu, izan ere, giza eskubideak
bermatu behar dituzten instituzioek ezin dute ez entzunarena egin. Hainbat entitatek,
pertsonak eta naziok urratu egiten dituzte eskubide horiek, eta instituzioek ezin dute
esan horren berririk ez dutela. Are gehiago, jokabide horien atzean argudio
diskriminatzaileak eta sexistak daudela ere ezin dute ahaztu.
1994an bilketa garrantzitsua gertatu zen Brightonen (Erresuma Batua). 82ko nazio
desberdinetako 280 kirol-delegazio bildu ziren, kirolaren arloan emakumearen presentzia
aztertzeko asmoz. Kontinente guztietako emakume kirolarien egoera hobetzeko
estrategia elaboratu nahi zuten. Batzarra Brightoneko Adierazpena delakoarekin
amaitu zuten. Bertan, kirolaren arlo eta aspektu guztietan emakumearen parte hartzea
bultzatzen duten printzipioak jaso zituzten.
Adierazpen honetan honakoetarako jardunbideak zehazten dira: instalazioen erabilera,
ikastetxeetako kirola, parte hartzearen garapena, goi mailako kirola, zuzendaritza
batzordeak, ikerketak, informazioaren zabalkundea, baliabideak eta nazioarteko
lankidetza. Kirolarekin erlazionaturiko esparru horietan ekitatea eta berdintasuna uztartu
behar direla adierazi zuten, giza-eskubideekiko errespetua gero eta handiagoa izan
dadin. Bertan azaltzen den instituzioen jardunari buruzko zehaztapen bat aipatuko dugu
jarraian.
“Estatuek eta gobernuek bermatu egin behar dute kirolean dauden instituzioek eta
organismoek Nazio Batuen Gutuneko eta Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsaleko
xedapenak errespetatzen dituztela, baita Emakumearen Aurkako Bazterketa
Desagerrarazteko Aitorpeneko xedapenak ere. (...) Baliabideak, boterea, eta
erantzukizuna, ekitatez egon behar dira banatuta, inolako sexu-diskriminaziorik gabe.
Egiten diren asignazioek gizonentzako eta emakumeentzako abantailen artean dauden
justifikaziorik gabeko desorekak desagerrarazi behar dituzte.”
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
18
18
Halaber, Euskal Autonomi Erkideko otsailaren 18ko 4/2005 Gizonen eta
Emakumeen Berdintasunerako Legeak, bere III tituluan, hainbat artikulu jasotzen
ditu, administrazioak genero berdintasuna bultza eta babes dezan kultura zein gizarte-
arloetan.
Horixe denez instituzioen jarduna mugatzen duen lege-markoa, berebizikoa deritzogu
gutxienez 24. eta 25. artikuluak aipatzeari, argi eta garbi zehazten baitute zer nolako
neurriak hartu behar diren elkarte eta kirol-arloan.
“24. artikulua: Euskal herri-administrazioek sustatu behar dute emakumeen eta
gizonen presentzia orekatua izan dadila profesionalen, enpresaren, gizarte-
ekonomiaren, sindikatuen, politikaren, kulturaren eta bestelako arloetako elkarte eta
erakundeen zuzendaritzako organoetan. Horretarako, gehitu edo egokitu ahal izango
dituzte elkarte eta erakundeoi adierazitako helburua betetzearen arabera dagozkien diru-
laguntzak.
Euskal herri-administrazioek ezin izango diete inolako laguntzarik eman kideak
aukeratzeko edo lan-jardunean sexuaren ziozko bereizkeria eragiten duten
elkarteei edo erakundeei.
Lege honetan aipatzen diren helburuak lortzeko asmoz eratutako elkarteak
bultzatuko dituzte euskal herri-administrazioek. (...)”
“25. artikulua: Euskal herri-administrazioek, bakoitzak bere eskumen eremuan,
beharrezkoak diren neurriak hartu behar dituzte, bai sexuaren ziozko
bereizkeria saihesteko, bai sustatzeko emakumeek zein gizonek parte hartzeko
aukera eta partaidetza orekatua izan dezatela Euskal Autonomia Erkidegoaren
esparruan izaten diren kultura-jarduera guztietan.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
19
19
Debekatu egiten da emakumeek gizonekiko berdintasunean parte hartzea
onartzen ez duten edo ospatzen duten kultura-jarduerarik antolatzea eta
egikaritzea gune publikoetan.
Kultura-jarduera batean- hor sartuta jai kutsukoak, artistikoak, kirolekoak, eta
euskararen normalkuntzaren arlokoak- sexuaren ziozko bereizkeria egiten bada,
euskal herri-administrazioek ezin izango diote jarduera horri inolako
laguntzarik eman, edo administrazio horien ordezkariek ezin izango dute jarduerotan
administrazioaren ordezkari gisa parte hartu.
Euskal herri-administrazioek neurri egokiak hartu behar dituzte kirol-modalitate
guztietan emakumeek eta gizonek tratu eta aukera-berdintasuna izango dutela
bermatzeko.
Euskal herri-administrazioek emakumeen nahiz gizonen kirol-jarduerei
laguntzea sustatuko dute, bietako edozein gutxiengoa den modalitatean. Halaber,
gehitu egingo dira emakumeak gehiengoa diren kirol-modalitateentzako laguntza
publikoak.”
Hori guztia kontuan harturik, zeharo beharrezkoa iruditzen zaigu kirol-arloan berdintasun
diagnostikoak egitea, diagnostiko horietatik eratorritako berdintasun-planak sortzea eta
neurri egokiak abian jartzea, gizarte justuagoa lor dezagun.
Kosta egiten zaigu filosofia-kutsua duten berbak erabiltzea eta arrazoinamendu batzuk
egunerokoan uztartzea; gehiegikeriatan ari garela pentsa genezake. Aitor dezagun,
ordea, giza eskubideei buruz ari garela hitz egiten. Gure espeziea etengabeko
eboluzioan dago, eta espeziearen errealitatea hobetzen laguntzen diguten jokabideak,
ekimenak eta erabakiak, eboluzioaren ikuspuntutik, logikoak bezain premiazkoak dira.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
20
20
II. HELBURUAK
III.1. Helburu orokorra
Kirolean Emakumeen eta Gizonen Berdintasunaren I Planaren inplementazioan
aurrera egitea. Horretarako, kultura, euskara eta kirolaren arlo elkarteetan
berdintasunaren printzipioa bermatzen duten ekintzak jarriko dira abian. Halaber,
udalaren diru-laguntzak jasotzen dituzten elkarte hauetako barne
funtzionamenduan ere berdintasunaren printzipioa aplikatu egingo da.
III.2. Helburu zehatzak
1. Kirol-elkarteekin sentsibilizazio lana egitea euren barne funtzionamenduan
berdintasunaren printzipioa ezartzeak dakartzan onurei errepara diezaieten.
2. Orientazio lana egitea, hala kirol-elkarteetako kidei eta zuzendaritzako
batzordekideei, nola udaleko kultura, euskara eta kirolaren arloko teknikariei
genero perspektiba kirolean uztartzen laguntzeko.
3. Udaleko kirol-elkarteetan emakumezkoen parte hartzea bultzatzea.
III. METODOLOGIA
Honako txosten hau egiteko lan desberdinak egin dira jarraian aipatuko ditugun hiru
faseetan.
▪ I. Fasea: Kirol-elkarteetan eta kiroldegian egin beharreko lana diseinatzea eta
inplikaturiko gizarte-eragileekin harremanetan jartzea.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
21
21
▪ II. Fasea: Kirol-elkarteei eta kiroldegiari buruzko datuak biltzea.
▪ III. Fasea: Datuen analisia, txostena osatzea, eta sozializazioa egitea.
Era berean, behaketa zuzena egin da, lan honetarako beharrezkoak ziren adierazleak
lortzeko. Gainera, txosten honetako datuak kualitatiboki ere aztertu dira.
Metodologiari buruzko informazio zehatza eranskinen atalean dago jasota. Bertan
populazio-laginari, tresnei eta analisi-motei buruzko zehaztapenak aurkitu daitezke.
Halaber, metodologiari dagokion atalarekin batera, plan honetarako egindako ekintzekin
loturiko beste atal bat aurki daitezke; bertan azaltzen dira kronograma, aurkituriko
oztopoak eta laguntzak, egindako ekintzak, eta abar.
IV. EMAITZAK
Genero-profilaren analisia herriko kiroldegian zein bertako kirol elkarteetan egin da.
Horregatik, arlo bakoitzari dagozkion datuak bereiz aztertuko ditugu honako
azpiatalotan: Udal kiroldegiaren erabileraren analisia eta Udalerriko kirol elkarteetan
egindako analisia.
IV.1. Udal kiroldegiaren erabileraren analisia
Atal honetan Igorreko Udal Kiroldegiari buruzko datuak aztertuko ditugu, betiere genero-
perspektibatik. Lan hori egiteko barne funtzionamenduari eta antolaketari nahiz
herritarrentzako zerbitzuei erreparatuko diegu.
IV.1.1 Zenbait datu
Jarraian aipatuko ditugun datuak zentroko ekintzen koordinatzaileari zor dizkiogu.
Gizonezkoa da eta duela bost urte hasi zen lanpostu horretan. Berak eman zigun azken
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
22
22
bost urteotako zentroaren funtzionamenduari buruzko informazioa. Instalazioak 1985ean
jarri ziren martxan, beraz, kiroldegiak 27 urte daramatza funtzionamenduan. Bertan ez
dago genero-berdintasunari buruzko prestakuntzarik jaso duen langilerik. Era berean,
inoiz ez da hizkuntzaren erabilera ez sexistarekin loturiko irizpiderik erabili, ez barne
dokumentazioa egiteko, ez erabiltzaileentzako informazio-dokumentuak osatzeko
(kartelak, abisuak, gutunak, e.a.).
Hala ere, genero-berdintasunari dagokionez, koordinatzaileak oso jarrera irekia erakutsi
zuen berarekin izandako elkarrizketan, eta, korridoreetan dauden idatzizko abisuetan
hobekuntzak egiteko asmoz, hizkuntzaren erabilera ez sexistari buruzko galdera zehatzak
egin zituen.
Halaber, prest azaldu zen espazio sinbolikoan berdintasunezko irizpideak bultzatzen
dituzten estrategiak ikasteko etorkizunean, hala hizkuntzari, nola irudiei, argazkiei eta
kartelei dagokienez.
Bestalde, koordinatzaileak esan zuenaren arabera, lanpostu horretan emandako
denboran (bost urte), inoiz ez da kiroldegian generoarekin loturiko arazorik sortu; bai
ordea, pribazitatearekin loturikoak. Batetik, garbitzaileek, denak emakumezkoak direnek,
erreparoa erakutsi dute, gizonezkoen aldagelak garbitzen dituztenean baten bat eranzten
topatu dute eta. Bestetik, lehenengo solairuan gizonezkoentzako pixatokiak daude, guztiz
itxita ez dagoen alde batean kokaturik, eta hori deserosoa da erabiltzaile askorentzat.
Era berean, koordinatzaileak adierazi zuen inoiz ez dela kiroldegian emakumearen
presentzia bultzatzeko ekimenik martxan jarri. Ikerketaren dinamizatzaileek, aspektu
horri dagokionez, udalak zer egin beharko lukeen galdetu ziotenean, gai horri buruzko
bere ezjakintasuna azaldu zuen. Era berean, kiroldegiak zer egin beharko lukeen galdetu
ziotenean, antzerako erantzuna eman zuen: instalazioetan antolatzen dituzten
ekintzetan, egitarauetan eta abarretan genero-berdintasuna bultzatzeko neurri egokiak
zeintzuk diren ez dakiela adierazi zuen.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
23
23
Erabiltzaileei dagokienez, 2012ko datuak 1.A. taulan agertzen dira. Kiroldegiko langileei
buruzko datuak, aldiz, 1.B. taulan.
1.A. Kiroldegiko erabiltzaileak adinaren eta ekintzen arabera sailkaturik
Jarraian agertzen diren datuak adinaren eta sexuaren arabera daude banakaturik,
emakumezkoek eta gizonezkoek kiroldegian duten parte hartzea hobeto aztertzeko
asmoz.
KIROL-
ESKAINTZAK
-15 15-24 25-34 35-44 45-60 60+
M H M H M H M H M H M H
IGERIKETA 490 640 10 20 10 70 40 60 20 40
PILATES 40 10 240 20 240 30 110
AEROBIC-A 20 20 130 50 1
3. ADINA 40 190 10
MUSKULUGINTZA 150 200 150 290 220 460 170 250 50 50
SPINNING 110 20 130 20 70 10 40 20
PATINAK 120 24 32 56 40 8 8
ARETO-DANTZAK 10 20 20 60 50 20
DANTZA
GARAIKIDEA
128
GUZTIRA 738 664 300 220 412 330 806 570 660 329 440 88
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
24
24
1. grafikoa: 15 urte baino gutxiago duten kiroldegiko erabiltzaileak
sexuaren eta adinaren arabera
N=1345 eta N1=1402
Iturria: Kiroldegiko datuetatik ateratako informazioa.
Grafiko honetan ikus dezakegunez, 15 urte baino gutxiago duten erabiltzaileentzat
igeriketa da aukerarik erabiliena, eta mutilek neskek baino gehiago erabiltzen dute.
Dantza garaikideari dagokionez, ordea, mutilek ez dute parte hartzen; eta patinajean
ere oso gutxi.
Jarraian agertzen den 2. grafikoan, 15-24 urte bitarteko erabiltzaileen datuak azaltzen
dira. Bertan, parte-hartzeak ekintza guztietan behera egiten duela ikus dezakegu. Adin
honetan kirolaren aukeraketa pertsonala egiten dela kontuan hartzen badugu, ulergarria
da. Izan ere, gazte ugarik futbola eta errugbiaren moduko kirolak aukeratzen dituztela
erakusten du analisiak.
0100200300400500600700800
-15 Emakumea
-15 Gizona
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
25
25
2. grafikoa: 15-24 urte bitarteko kiroldegiko erabiltzaileak
sexuaren eta adinaren arabera
N=13456 eta N1=520
Iturria: Kiroldegiko datuetatik ateratako informazioa.
Hala ere, kiroldegian praktikatzen diren kiroletan sexuaren araberako bereizketa hasten
da nabaritzen. Erabiltzaile askok 15 urte eduki baino lehenago praktikatzen ez zituzten
kirol batzuk aukeratzen dituzte, baina muskulugintzaren modukoetan batez ere gizonek
hartzen dute parte; spinningaren kasuan, aldiz, gizonezkoen presentzia oso eskasa da,
eta areto-dantzen kasuan, nulua.
6 Kiroldegiko pertsona abonatuak, guztira, 1345 dira. 1. A taulan agertzen dira ekintza
desberdinetan parte hartzeko izena eman dutenak, baina ez dugu ahaztu behar abonatu batek
kirol-ekintza batean baino gehiagotan eman dezakeela izena. Hori dela eta, 1. A taulako datuak
gehitzean, hainbat kasutan, guztira dauden abonatuak (1345) baino gehiago atera ahal zaigu.
0
50
100
150
200
250
300
350
15-24
Emakumea15-24 Gizona
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
26
26
Ekintza horiek, tradizionalki, sexu jakin batekin lotu izan ditugu: muskulugintza
gizonezkoekin; areto-dantzak emakumezkoekin. Dantza garaikideari dagokionez,
eskaintza adin guztietarako bada ere, adin honetan (>25 urte), inork ez du aukera hori
kontuan hartzen, parte-hartzea nulua da.
3. grafikoa: 25-34 urte bitarteko kiroldegiko erabiltzaileak
sexuaren eta adinaren arabera
N=1345 eta N1=742
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
25-34 Emakumea
25-34 Gizona
Iturria: Kiroldegiko datuetatik ateratako informazioa.
25-34 urte bitarteko erabiltzaileei dagokien grafiko honetan sexuaren araberako
bereizketa askoz nabariagoa da. Izan ere, gizonezkoen parte-hartze handiena
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
27
27
muskulugintzan izaten da; ia ez dira pilates, spinnig edo igeriketaren moduko kiroletan
aritzen, eta gizon bat ere ez dago areto-dantzak, aeróbic-a edo spinnig-a praktikatzen.
Hurrengo grafikoan, deigarria da muskulugintzan 35-44 urte bitarteko zenbat erabiltzaile
aritzen den ikustea. Azterturiko aurreko adin tartean (25-34) 150 emakume ziren. Orain
aztertzen ari garen adin tarte honetan, aldiz, 220. Gizonei dagokienez, aurrekoan 290
ziren, eta oraingoan, aldiz, 460.
4. grafikoa : 35-44 urte bitarteko kiroldegiko erabiltzaileak
sexuaren eta adinaren arabera
N=1345 eta N1=1376
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
35-44 Emakumea
35-44 Gizona
Iturria: Kiroldegiko datuetatik ateratako informazioa.
Grafikoa aztertuta, zera ondoriozta dezakegu: emakume gazteek gizonek baino joera
handiagoa dutela historikoki eurentzat izan ez diren ekintzetan aritzeko. Hau da, askoz
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
28
28
gutxiago dira tradizioz femeninoak diren kiroletan sartzen diren gizonak, tradizioz
maskulinoak izan diren kiroletan sartzen diren emakumeak baino.
Salbuespen bakarra patinajea da, izan ere, 15 urtetik aurrerako adin tarteko gizonezkoen
parte-hartzea nulua zen arren, 40 urte baino gehiago duten gizonezko erabiltzaile batzuk
hasten dira kirol-ekintza hori aukeratzen.
5. grafikoa 5: 45-59 urte bitarteko kiroldegiko erabiltzaileak
sexuaren eta adinaren arabera
N=1345 eta N1=989
0
100
200
300
400
500
600
700
45-60 Emakumea
45-60 Gizona
Iturria: Kiroldegiko datuetatik ateratako informazioa.
Grafiko honetan 45-60 urte bitarteko tartea azter dezakegu. Gizonen nahiz emakumeen
parte-hartzearen beherakada nabarmena da muskulugintzan. Tradizioz femeninotzat
hartu izan ditugun kirol batzuetan, pilates-en eta areto dantzetan kasu, emakumeen
parte-hartzeak gora egiten du.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
29
29
Azken grafikoan (6. grafikoan), kiroldegiko ekintzetan gizonezkoen presentzia oso eskasa
dela ikus dezakegu. Adierazgarria da, muskulugintzari dagokionez, sexu bien presentziak
berdintsuak izatea eta nabarmenki egitea behera. Bestetik, adin tarte honi hoberen
egokitzen zaion kirola 3. adinekoentzako soinketa da. Dena dela, gizonek ia ez dute
horretan parte hartzen, 10 gizonek baino ez. Ekintza honetan aritzen diren emakumeak,
ostera, 190 dira.
Areto-dantzei dagokienez, aurreko adin tarteetako gizonek ez dute zerbitzu hori
aukeratzen. Hala ere, 60 urte baino gehiago dutenak hasten dira ekintza horretan parte
hartzen.
6. grafikoa: 60 urte baino gehiagoko kiroldegiko erabiltzaileak
sexuaren eta adinaren arabera
N=1345 eta N1=528
050
100150200250300350400450500
60+ Emakumea
60+ Gizona
Iturria: Kiroldegiko datuetatik ateratako informazioa.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
30
30
Gogora dezagun atal honen hasieran aztertu genuen 1.A taulan kiroldegiko erabiltzaileei
eta eskaintzen zaizkien zerbitzuei buruzko datuak aztertu ditugula. Jarraian agertuko
zaigun taula, 1.B taula hain zuzen, instalazio horietako langileen antolaketa eta
funtzionamendua aztertzeko erabiliko dugu.
1.B Kiroldegiko langileei buruzko datuak
Taula honetan agertzen zaigun lanaren banaketan nabarmena da tradiziozko irizpide
sexisten eragina: instalazioetako kudeaketa eta mantentze-lanak gizonezkoen esku
daude. Historikoki femeninotzat hartu izan ditugun kiroletan (aeróbic-en, pilates-en...)
1- Zenbat langile dago? Emakumea Gizona
12 8
2- Langileak sexuaren arabera zehaztuta
HARRERA 2 1
GARBIKETA 3
MANTENTZE-LANAK 1
KOORDINAZIO-LANA 1
MUSKULUGINTZARAKO BEGIRALEAK 1
AEROBIC-ERAKO BEGIRALEAK 1
3. ADINEKOENTZAKO BEGIRALEAK 1
SPINNING-ERAKO BEGIRALEAK 1 1
PATINAJERAKO BEGIRALEAK 1
PILATES-ERAKO BEGIRALEAK 1
ARETO DANTZETARAKO BEGIRALEAK 1
DANTZA GARAIKIDERAKO BEGIRALEAK 1
IGERIKETARAKO BEGIRALEAK 1 2
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
31
31
begiraleak emakumezkoak dira. Salbuespen bakarra dago, areto-dantzak hain zuzen,
irakaslea gizonezkoa baita.
Gainera, instalazioen garbiketa-lanak ere emakumezkoen kargu daude. Harrera-lanari
eta igeriketari dagokienez, ostera, sexu bien presentzia aurkitzen dugu.
IV.1.2. Udal kiroldegiko erabiltzaileen iritziak
Atal honetan agertzen diren datuak kiroldegiko erabiltzaileek bete dituzten
galdetegietatik atera ditugu. (ikus. eranskinen atalean, VII.3.)
2012an, ikerketa hau egin denean, guztira 1345 pertsona zeuden abonaturik kiroldegian:
650 emakume eta 695 gizon. Beheko taulako datuak kontuan hartuta, agerikoa da
ikerketan emakumeek parte-hartze handiagoa izan dutela: emakumeak % 63 versus
gizonak %37.
1. Koadroa: Bete dituzten galdetegiak sexuaren arabera
Frekuentzia Ehunekoa
Emakumeak 92 % 63
Gizonak 54 % 37
Guztira 146 % 100
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Portzentaje horiei esker lagin adierazgarri baten analisia egin dezakegu. Konfiantza-maila
%95ekoa da, eta errakuntza-maila % 8koa7.
7 Eranskinetan agertzen den metodologiari buruzko atalean lagin honi dagozkion kalkuluak jaso
ditugu.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
32
32
Hurrengo grafikoan galdetegiak bete dituzten erabiltzaileei buruzko datuak agertzen
zaizkigu sexuka eta adinka bereizita. Bertan, galdetegi gehien jaso dugun adin-tartea 31-
44 urte bitartekoa dela ikus dezakegu.
7. grafikoa: Jasotako galdetegiak
adinaren eta sexuaren arabera
N=146
16
68
36
188
146
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Emakumea
Gizona
Guztira
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Galdetegi horietatik atera ahal dugun emaitzarik garrantzitsuena zera da: erabilitako hiru
aldagai askeetatik (sexua, adina eta instalazioak erabiltzen egon diren denbora) sexua
izan da eraginik handiena izan duena galdetegietako itemen erantzunetan.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
33
33
IV.1.3. Kiroldegiko politikari eta genero berdintasunari buruzko iritziak
Jarraian aztertuko ditugun grafikoetan, kiroldegiko erabiltzaileek genero-
berdintasunarekin loturiko aspektuez duten iritzia agertuko zaigu. Informazio hori
lortzeko asmotan, adostasuna zein ezadostasuna azal zezaten, zenbait itemi erantzuteko
eskatu genien, baita kiroldegiko instalazioei eta kirolari buruzko hainbat aspektuen
balorazioa egiteko ere.
8. grafikoa: 1. itemaren erantzunak
sexuaren arabera
N=146
7
83 90
11
4253
18
125
3
146
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Ados Desados Erantzun gabe Guztira
Emakumeak, izatez eta naturaz, ez daude gizonak bezain interesaturik kirolean
Emakumea
Gizona
Guztira
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Datuek erakusten digute erantzun duten gehienak, % 87,4, ez daudela baieztapen
honekin ados, hau da, gehienen iritziz ez dago “naturaz” emakumeen kirolarekiko
interes-mailan eraginik duen berezko faktorerik.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
34
34
Gainera, oharretan baieztapen honekin loturiko zenbait komentario egin zituzten
pertsona askok. Euren iritziz, heziketa eta kultura-faktoreak dira interes horretan
eraginik handiena dutenak, eta ez naturaz emakumeengan dagoen berezko
berezitasunen bat.
Halaber, komentario batzuen bidez, emakumeek kirolerako gero eta joera handiagoa
dutela azaltzen zuten parte-hartzaileek, baita itemean agertzen zen baieztapena eta
horren modukoak “topikoak” baino ez direla ere.
9. grafikoa: 2. itemaren erantzunak sexuaren arabera
N=146
8
8088
6
45 51
14
125
7
146
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Ados Desados Erantzun gabe Guztira
Inoiz ez zara kirol-jardueraren bat egitera ausartu gizona ala emakumea izateagatik
Emakumea
Gizona
Guztira
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Gehienek adierazi dute sexuarekin loturiko arrazoiengatik ez dutela kirolik praktikatzeko
arazorik eduki. Dena dela, gizonezkoen % 11k eta emakumezkoen % 9k esan dute inoiz
aurkitu izan dituztela, sexua dela eta, kirolen batean aritzeko oztopoak. Datua deigarria
da, izan ere, 10 gizonetatik, batek horixe erantzun du. Nolanahi ere, ezinezkoa zaigu
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
35
35
datu horren analisi sakonagoa egitea, parte hartzaileek ez baitute azalpen argirik eman,
eta ondorioz, ez dugu aurkitutako zailtasunak zeintzuk izan diren zehazkiago jakiterik.
10. grafikoa: 3. itemaren erantzunak sexuaren arabera
N=146
71
11
82
47
4
51
118
15 13
146
0
20
40
60
80
100
120
140
160
Ados Desados Erantzun gabe Guztira
Kiroldegi honetako ikastaroen eta ekintzen eskaintza berdina da gizon zein emakumeentzat
Emakumea
Gizona
Guztira
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Erabiltzaile gehienen iritziz, kiroldegiko ekintzen eskaintza berdintasunezkoa da, datuek
erakusten dutenaren arabera. Dena dela, azpimarratu behar dugu emakumeen % 13k
eta gizonen % 8k kontrakoa adierazi duela, hau da, eskaintza ez dela emakumeentzat
zein gizonentzat berdintasunezkoa.
Nabarmentzekoa da emakumeen eta gizonen erantzunen arteko aldea (+% 5,6).
Badirudi emakumeek neurri handiagoan ikusten dutela berdintasunezkoa ez den kirol-
ekintzen eskaintza. Era berean, jende askok balorazio egokia egiteko informazio
nahikorik ez duela adierazi du oharretan; kiroldegiko eskaintza orokorrari buruzko
informazio handirik ez duela esan dute. Hori del eta, erabiltzaileek, horren gaineko
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
36
36
informazio gehiago edukiz gero, balorazio zorrotzagoa egingo luketela ondoriozta
dezakegu.
IV.1.4. Kirol-ekintzetan aritzeko arrazoiei buruzko iritziak
Hurrengo grafikoetan beste item baten erantzunak azaltzen dira. Parte hartzaileei kirola
egiten motibatzen dituzten arrazoiak baloratzeko eskatzen genien. Horretarako 1etik
5era puntuatzeko eskatzen genien, hau da, garrantziaren arabera ordenatu behar
zituzten eurak kirola egitera bultzatzen dituzten arrazoiak. Galdetegian honako arrazoiak
azaltzen ziren: gorputza eta osasuna zaintzea; enpatizatzen ikastea; lehiatzea eta
irabaztea; autoestimua handitzea; eta dibertitzea. Gainera, beste arrazoi desberdin bat
aipatzeko aukera ematen genuen; inork ez zuen, aldiz, bestelako arrazoirik aipatu edo
gehitu.
Aurrekoetan bezala, eta ondoko koadroan ikusiko dugun moduan, sexua izan da eragin
handiena izan duen aldagaia.
2. Koadroa: Kirola praktikatzeko arrazoien portzentajeak sexuaren arabera
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Ikus dezakegunez, arrazoi hauek, “Osasuna eta gorputza zaintzea” eta “Dibertitzea”,
antzeko garrantzia daukate erantzun duten emakumeentzat eta gizonentzat. Gainerako
hiru arrazoien balorazioak era desberdinetan sailkatzen dira. Horri buruzko hausnarketa
jarraian egingo dugun banakako analisian agertuko dira.
Arrazoia Emakumeek ematen dioten
garrantziaren ehunekoak
Gizonek ematen dioten
garrantziaren ehunekoak Gorputza eta osasuna zaintzea % 84 % 80
Enpatizatzen ikastea % 40 % 20
Lehiatzea eta irabaztea % 13 % 12
Autoestimua handitzea % 36 % 33
Dibertitzea % 59 % 58
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
37
37
11. eta 12. grafikoak: “Osasuna eta gorputza zaintzea” arrazoiari
emandako garrantziari dagozkion ehunekoak
N1=92
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Aurreko datuek erakusten dutenaren
arabera, kiroldegiko instalazioak erabiltzen
dituzten emakumeek zein gizonek “Osasuna
eta gorputza zaintzea” arrazoiari eman diote
garrantzirik handiena. Beraz, horixe da
kirola egiten gehien motibatzen dituena.
N2=548
Sexu biek emandako garrantzia antzerakoa
bada ere, % 13ko aldea dago “Oso
garrantzitsua” kategoria aukeratu duten
emakumeen kasuan. Hau da, gizonekin
alderatuz gero, hamar emakumeetatik batek
garrantziari dagokion plus bat ematen dio.
8 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
38
38
13. eta 14. grafikoak: “Enpatizatzen ikastea” arrazoiari
emandako garrantziari dagozkion ehunekoak
N1=92
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Honako diagrametan balorazioak oso
banaturik daude, ez baita oso nabarmena
den portzentajerik. Hala ere, sexu bien
balorazioak alderatuta, deigarria da
emakumeen % 40k “Garrantzitsu” edo “Oso
garrantzitsu” erantzunak aukeratu izana
“Enpatizatzen ikastea” itemari garrantzia
emateko. Hau da, emakumeen % 40k garrantzitsu edo oso garrantzitsu deritzo kirol-
ekintzen bidez enpatizatzen ikasteari. Gizonen kasuan portzentajea % 20koa baino ez da.
N2=549
“Garrantzi gutxikoa” edo “Oso garrantzi
gutxikoa” balorazioei dagozkien datuak
gehituta honakoak dira portzentajeak:
emakumeen % 35 eta gizonen % 43.
Beraz, emakumeek, bai praktikatzen
dituzten kirolengatik, bai praktikatzeko
motibazioengatik, kirolaren esparrua
enpatiarako esparrutzat hartzen dute,
gizonek egiten duten baino neurri
handiagoan.
9 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
39
39
15. eta 16. grafikoak: “Lehiatzea eta irabaztea” arrazoiari
emandako garrantziari dagozkion ehunekoak
N1=92
Parte hartzaileek, gizonek nahiz
emakumeek, “Lehiatzea eta irabaztea”
arrazoiari emandako balorazioak oso
antzerakoak dira. Emakumeen % 13k eta
gizonen % 12k garrantzitsu edo oso
garrantzitsu deritzo arrazoi honi. Gizonen
% 80k eta emakumeen % 84k “Garrantzi
gutxi” edo “Oso garrantzi gutxi”
balorazioak aukeratu dituzte.
N2=5410
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Beraz, sexu bien iritziz, lehiatzea eta
irabaztea ez dira kirola praktikatzeko
arrazoi garrantzitsua. Gainera, ehunako
hauek beste arrazoi batzuen ehunekoekin
alderatuz gero, erraz ikus dezakegu hauxe
dela parte-hartzaileek garrantzi gutxien
emandakoa.
10 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
40
40
17. eta y 18. grafikoak: “Autoestimua handitzea” arrazoiari
emandako garrantziari dagozkion ehunekoak
N1=92
Arrazoi honen sexu bien balorazioei
dagokienez, alderik nabarmenena ez
dago ematen dioten garrantziaren
islatzen duten ehunekoetan, kentzen
dioten garrantzia adierazten duten
ehunekoetan baizik. Hau da, gizonen
% 33k eta emakumeen % 36k
garrantzitsu edo oso garrantzitsu
deritzo arrazoi honi.
N2=5411
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Garrantzi gutxiko edo oso garrantzi
gutxikoa deritzotenen ehunekoak,
aldiz, honakoak dira: emakumeen %
18 eta gizonen % 30. Beraz,
kiroldegiko emakumeentzat,
praktikatzen duten kirolaren bidez
autoestimua handitzea, gizonentzat
baino garrantzitsuagoa da; izan ere,
garrantzi gutxiago kentzen diote. Autoestimuari buruzko sexu bien balorazioen arteko
aldea askoz nabariagoa da elkarteetako bazkideei egindako galdetegien emaitzetan
(IV.2.3 Kirol-Elkarteetako bazkideek betetako galdetegien emaitzak).
11 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
41
41
19. eta20. grafikoak: “Dibertitzea” arrazoiari
emandako garrantziari dagozkion ehunekoak
N1=92
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako
datuak
Ondoko grafikoek erakusten duten
bezala, kirol-ekintzen bidez dibertitzea
bigarren aukera da balorazioen
eskalan. Emakumeen % 59k eta
gizonen % 58k garrantzitsu edo oso
garrantzitsu deritzote arrazoi honi, eta
ez dago bien erantzunen arteko alde
adierazgarririk.
N2=5412
Elkarteetan erabilitako galdetegien
emaitzek ere, bazkideek garrantzi
gehien emandako arrazoia hauxe dela
erakusten dute. Kasu horretan
emakumeek osasuna eta gorputza
zaintzeari ere ematen diote garrantzi
handia. Dena dela, sexu biek
adierazten dute, neurri berean,
kirolaren bidez dibertitzea oso
garrantzizkoa dela. (IV.2.3 Kirol-
Elkarteetako bazkideek betetako galdetegien emaitzak).
12 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
42
42
Jarraian galdetegietako azken galderei buruzko informazioa agertuko zaigu. Galdera ireki
bi ziren: bata, kiroldegiko instalazioei buruzkoa, erabiltzaileek gizonentzat zein
emakumeentzat era berdintsuan diren egokiak adieraz zezaten; bestea, udalaren esku
hartzeari buruzkoa zen; zehazkiago emakumearen presentzia kiroldegian handitzeko
udalak zer egin beharko lukeen galdetu genien erabiltzaileei. Galdera bien erantzun
gehienak genero-berdintasunarekin zuten zer ikusirik. Dena dela, kasu batzuetan
erantzunek lotura handiagoa zuten pribazitatearekin edo instalazioen mantentze-
lanarekin. Bestalde, genero-berdintasunarekin loturiko iritziak askotarikoak izan ziren.
Horrexegatik azalduko ditugu hiru multzotan bereizita.
Instalazioen erabilera eta ikastaroetan parte hartzea
Erabiltzaile batzuen iritziz, frontoia eta gimnasioa oso espazio maskulinoak dira,
eta emakumezkoen presentzia txikia da. Aerobicen aldiz, gehienak
emakumezkoak dira. Gainera, beste sauna bat instalatzeko eskatzen dute. Orain
bakarra dago, mistoa, eta batzuek erreparoagatik ez dute erabiltzen.
Parte hartzea errazteko neurriak
Batzuek ordutegi zabalagoa eskaintzeko eskatzen dute, baita ludoteka eta
haurtzaindegi zerbitzuak eskaintzeko ere.
Ekintzen eskaintzan hainbat aldaketa egitea
Alde batetik, neskentzako ekintza-kopurua handitzeko eskatzen dute, baita indar
fisikoarekin erlazionaturik ez dauden ekintza gehiago antolatzeko ere. Bestetik,
hainbaten ustez, ekintza batzuen eskaintza zabalagoa izan beharko litzateke
(aerobic-a, patinajea, spinnig-a eta dantzak) eta makina aerobiko gehiagok egon
beharko luke gimnasioan.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
43
43
Heziketarekin erlazionaturiko aspektuak
Parte-hartzaileek garrantzi handia ematen zieten arlo kulturalari eta heziketa
arloari erantzun batzuetan. Sexu biengan kirola bultzatzeko beharra
azpimarratzen zuten. Are gehiago, batzuen iritziz amengan bultzatu beharko
genuke kirolerako joera. Izan ere eredugarria izaik, neskengan eragin zuzena
edukiko luke.
Erabiltzaile baten iritziz, ez genuke kirola familiatik kanpo sustatu behar,
familiaren barruan baizik. Bestalde, erabiltzaile bakar bat baino ez zen kirolean
genero-berdintasuna sustatzearen aurka; bere iritziz, gaur egun, “berdintasunean
bizi baikara”.
Pribazitateari dagokionez, banakako aldagelak edo kabinak jartzeko eskatzen zuten
erabiltzaile batzuk. Halaber, aldagelen eta igerilekuaren espazioak banatzeko eskatu
zuten batzuek.
Instalazioen mantentze lanei eta egoerei buruzko iritzi batzuk ez ditugu txosten honetan
jaso, ez baitute zer ikusirik genero-berdintasunarekin. Hala ere, horien berri eman diegu
udaleko arduradunei.
IV.1.5. Espazio sinbolikoa eta hizkuntzaren erabilera kiroldegian
Espazio sinbolikoaren analisian azpimarratu beharreko aspektu batzuk aurkitu ditugu.
Kiroldegiko ekintzei buruzko publizitatea kultura arloko ekintzekin batera agertzen
da agenda batean. Agenda horren kirolari buruzko propaganda aztertu ondoren,
bereizketa sexista bultzatzen duen irudien erabilera aurkitu dugu. Historikoki
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
44
44
maskulinotzat hartu izan ditugun kirolak agertzeko mutilen edota gizonen
argazkiak baino ez dira erabiltzen. Historikoki femeninotzat hartu izan ditugunen
kasuan, ordea, nesken edo emakumeen irudiak baino ez dira erabiltzen.
Instalazioen korridoreetan eta sarreran erabiltzaileentzako abisuak eta kartelak
topa ditzakegu. Hizkuntza bietan agertzen dira, hau da, euskaraz eta gaztelaniaz.
Euskarari dagokionez, ez dugu hizkuntzaren erabilera sexistarik aurkitu. Izan ere,
hizkuntzaren ezaugarriek erraztu egiten dute sexismoaren kutsua ekiditea,
euskarak ez baitauka genero gramatikalik, batzuetan esanahia sexu batekin lotu
ahal badugu ere. Horrexegatik, gai honi buruzko prestakuntza espezifikorik eduki
ez arren13, errazagoa izaten da sexismoa ez agertzea hizkuntza honetan.
Gaztelaniazko idazkietan, ordea, maskulinoaren erabilera generikoa topatu dugu,
beraz, emakumearen presentzia albo batera geratzen da ezkuturik, ez da agerian
geratzen zentroan emakumeak eta neskak ere badaudela.
Halaber, ikasturtean zehar erabili ohi dituzten era horretako beste dokumentu
batzuk ere aztertu ditugu, analisia egin genuenean agerian ez bazeuden ere. Lan
horretarako ezinbestekoa izan zen zentroko koordinatzailearen laguntza, berak
eman baitzizkien ikerketaren dinamizatzaileei analisia egiteko behar zituzten abisu
eta kartel-eredu desberdinak.
Horrelakoetan ere, korridoreetako idazkietan bezala, nabaria zen genero
estereotipoak indartzen duen gaztelaniaren erabilera sexista, hau da, genero-
berdintasuna bultzatzen ez duen maskulino generikoa.
13 Horrek ez du inola ere esan nahi euskararen erabilera sexistarik ez dagoenik. Ikus. APODAKA,
Marije; APODAKA, Eduardo. (2008). Euskararen eta irudien erabilera ez sexistarako gida. UPV/EHU. http://www.unibertsitate-hedakuntza.ehu.es/p268-rsct/eu/contenidos/informacion/planigualdad_informe_situacion/eu_informes/adjuntos/GIDA.pdf
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
45
45
Adibide gisa, kartel bat agertzen zaigu jarraian. Alde batetik, hizkuntzaren
erabilera sexista agertzen da horiz azpimarraturik; neskentzat eta
emakumeentzat baztertzailea denez gero, zuzendu beharrekoa dela uste dugu.
Bestetik, urdinez azpimarratu dugu a bilduaren (@) erabilera, izan ere, sinbolo
hori erabiltzeak eztabaida eta ezadostasuna sortzen du14, eta gomendagarriagoa
da beste hizkuntza-baliabide batzuk erabiltzea.
Genero-berdintasunaren perspektibatik, Igorreko Udal Kiroldegian emakumearen
presentzia agerian uzteko baliagarriak izan daitezkeen gomendioak proposamenen
atalean jaso ditugu (VI. Proposamenak). Azaldu dugun moduan, erabilera sexista
gaztelaniazko bertsioetan aurkitu dugu, hori dela eta, adibide gisa gehitu dugun
beheko kartela gaztelaniaz dago.
NOTA PARA ACOMPAÑANTES DE CURSILLOS DE NATACION
SOLO UN ACOMPAÑANTE POR CADA CURSILLISTA (MAYORES DE 7 AÑOS SOLOS)
LLEVAR AL NIÑ@ AL SERVICIO ANTES DE LA CLASE
NO ACCEDER A LA ZONA DE DUCHAS NI DE PISCINA CON CALZADO DE CALLE
NO INTRODUCIR SILLAS INFANTILES EN LOS VESTUARIOS
NO COMER EN LOS VESTUARIOS NI DENTRO DE LA INSTALACION
GUARDAR LA ROPA EN LAS TAQUILLAS
NO PERMANECER EN LOS VESTUARIOS NI EN DEPENDENCIAS DE PASO
CUANDO L@S CURSILLIST@S ESTEN CAMBIADOS DEJARLOS EN LA PARED DE ENFRENTE DE LAS ESCALERASDE LA PISCINA
EL MONITOR SALDRA EN SU BUSCA Y AL ACABAR LA CLASE LOS DEJARA EN EL MISMO LUGAR
ESPERAR EN LA CALLE HASTA LA HORA DE RECOGIDA
L@S SOCIOS DEBERAN UTILIZAR LA TXARTELA Y L@S QUE NO SEAN LA TXARTELA DEL CURSO
PLAZO PARA PAGAR EL CURSILLO 10 DE OCTUBRE, EL NIÑO QUE NO ABONE SERA DADO DE BAJA.
14 Bisualki praktikoa izan arren, sinbolo hori ezin da irakurri, ez baitauka soinurik.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
46
46
IV.2. Udalerriko Kirol Elkarteetan Egindako Analisia.
Atal honetan kirol-elkarteen genero-profila egiteko baliatu ditugun datuak aztertuko
ditugu. Lehenik eta behin, aipatu behar dugu proiektu honetako arduradunek hainbat
oztopo aurkitu dituztela lanaren garapenean.
Txosten honen eranskinetan, ekintzei buruzko atalean zehazki, hasierako kronograma eta
aurreikusten diren epeak agertzen dira, eta horrekin batera, bigarren bat, non egiatan
ekintza desberdinak burutu ahal izan diren epeak jaso ditugun.
Bertan azaltzen den bezala, elkarte batzuen parte hartze eskasa oztopo bat izan da
aurreikusitako epeak bete egin ahal izateko. Gainera, datu batzuk lortzeko zailtasun
handia sortu da, entitateen antolakuntza eta estruktura-arazoengatik.
Traba horiek guztiek eragin handia izan dute ikerketaren emaitzetan, batez ere,
elkarrizketetatik ateratako datuetan, horren bidez aztertu egin baititugu kirol-elkarteen
barne funtzionamenduarekin lorturiko aspektu batzuk, hala nola zuzendaritza-batzordeen
organigramak, erabiltzen dituzten idazki desberdinak, bazkide kopuruak, eta abar.
Zuzendaritza-batzordeei buruzko datuak lortzea arazorik handienetako bat izan da, izan
ere, elkarte batzuek ez digute behar genituen datuak eman, eta beste elkarte batzuetan
hasiak ziren zuzendaritza berria osatzeko prozesuan.
Emaitzok hiru azpiataletan banatu ditugu: Kirol-entitateen ordezkariei egindako
elkarrizketetatik ateratako datuak; Neska eta emakume kirolariei egindako
elkarrizketetatik ateratako datuak; Kirol-elkarteetako bazkideek betetako galdetegien
emaitzak.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
47
47
IV.2.1 Kirol-entitateen ordezkariei egindako elkarrizketetatik ateratako datuak
Datu-bilketan erabilitako tresnetako bat udalerriko bost kirol-entitateen ordezkariei
egindako elkarrizketak izan dira (Ikus. VII.2 Eranskinak atala). Horiei dagozkien
emaitzak elkarteka azalduko ditugu.
1. Arratiako Zekorrak Rugby Taldea
Elkarrizketan elkarte-buruak adierazi zuenaren arabera, elkarteak duela 23 urte jarri zen
abian. Ondoko tauletan zuzendaritza batzordeari buruzko datuak agertzen dira, hala nola
kirolariei eta bazkideei buruzkoak ere, denak sexuka banaturik.
1.A. Zuzendaritza-batzordearen organigrama
ZUZENDARITZA-BATZORDEA MUJER HOMBRE
Presidentetza X
Presidenteordetza X
Diruzaintza X
Idazkaritza
Batzordekidea 1 X
Batzordekidea 2 X
Batzordekidea 3 X
Batzordekidea 4 X
Bestelako karguak (zehaztu) Beste 5
batzordekide
Taula hau aztertuta, nabaria da emakumeen presentzia desorekatua zuzendaritza-
organoan. Emakumeak ia ez daude ordezkaturik, bakarra baitago, versus 11 gizon.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
48
48
Gainera, emakume hori batzordekidea da, eta prestigio handiko kargu denetan
gizonezkoak daude.
1.B. Bazkideei buruzko datuak
ADINA EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte
10-15 urte 4
15-25 urte 50 100
35-50 urte 50 100
50 urte baino gehiago 25 50
GUZTIRA 125 254
Elkarteak emandako datuen arabera, genero-estereotipoen eragina nabaria da, izan ere,
kirol hau aukeratzen dituzten neskak edo emakumeak askoz gutxiago dira mutilak edo
gizonak baino. Emakumezkoak % 33 dira, hain zuzen; gizonezkoak, aldiz, % 67.
1.C. Kirolariei buruzko datuak
ADINA EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte 10
10-15 urte 4 10
15-25 urte 15 30
35-50 urte 20
50 urte baino gehiago
GUZTIRA 19 70
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
49
49
Goiko taulan ere antzeman dezakegu genero-estereotipoen eragina; izan ere,
emakumezko kirolariak askoz gutxiago dira gizonezko kirolariak baino. Emakumezkoen
presentzia % 21ekoa da; gizonezkoena % 79koa.
Elkarteko neska kirolari bati egindako elkarrizketan egiaztatu egin genuen datu hori, izan
ere, berak adierazi zigunez, zailtasunak izaten dituzte nesken taldeak osatzeko. Badirudi
neskek izena ematen dutela errugbian jolasteko, baina denbora gutxi ematen dutela
kirol-elkartean; berehala uzten dute. Elkarte-buruak esandakoaren arabera, penagarria
da neska horiek horren denbora gutxi ematea elkartean, entitateak diru asko inbertitu
behar baitu deialdiak, fitxak eta abarrak egiteko.
Hala ere, elkarte-buruak azaldu zuen inoiz ez dela genero-diskriminazio arazorik egon
elkartean. Bere iritziz, genero-berdintasunaren alde egiteko, udalak haurtzarotik bultzatu
beharko luke kirola, orduantxe baita eragin egokia errazen lortzen denean, urteek
aurrera egin ahala zailagoa da eta zenbait ohitura aldaraztea.
Bestetik, elkarteak genero-berdintasuna bultzatzeko zer egin beharko lukeen galdetu
ziotenean, elkarte-buruak adierazi zuen emakumezkoentzako ateak zabalik mantendu
behar dituela, baita aukera-berdintasuna bermatu ere.
2. Arratia Futbol Taldea
Elkarrizketan elkarte-buruak adierazi zuen 53 urteko entitatea dela, beraz, tradizio
handikoa da udalerrian.
2.A. Zuzendaritza-batzordearen organigrama
Hurrengo taulan ikus dezakegunez, aurreko elkartearekin alderatuz gero, zuzendaritza
batzordean emakumezkoen parte hartzea handiagoa da: emakumeak % 37,5 dira, hain
zuzen; gizonak % 62,5 dira.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
50
50
ZUZENDARITZA BATZORDEA EMAKUMEA GIZONA
Presidentetza X
Presidenteordetza X
Diruzaintza X
Idazkaritza X
Batzordekidea 1 X
Batzordekidea 2 X
Batzordekidea 3 X
Batzordekidea 4 X
Bestelako karguak (zehaztu)
Nabarmentzekoa da emakume bi zuzendaritza-organoko prestigiozko kargu bitan egotea,
diruzaintzan eta idazkaritzan, zehatz-mehatz. Hala ere, kirol elkarte gehienetan gertatu
ohi den legez, presidentetzan gizonezko bat dago.
2.B. Bazkideei buruzko datuak
ADINA EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte 4 14
10-15 urte 6 16
15-25 urte 9 33
35-50 urte 78 194
50 urte baino gehiago 8 66
GUZTIRA 105 323
Kasu honetan datuek erakusten dute gizonezkoen presentzia handiagoa dela: 24,5 %
versus emakumezkoak diren % 24,5. Hauxe arrunta izaten da kirol honetan, kutsu
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
51
51
maskulino handia baitauka gure gizartean. Emakumezkoen parte hartzea gero eta
handiagoa izan arren, zale gehienak gizonezkoak izaten dira.
Adinen araberako portzentajeak alderatuz gero, 50 urtera arteko adin-tarteetan
antzerako aldea aurkitzen dugu: % 25 emakumezkoak eta % 75 gizonezkoak. 50 urte
baino gehiago dutenen artean, ostera, aldea askoz handiagoa da: emakumezko
bazkideak % 11 dira, eta gizonak % 89.
2.C. Kirolariei buruzko datuak
ADINAD EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte 13 34
10-15 urte 17 24
15-25 urte 24 64
35-50 urte
50 urte baino gehiago
GUZTIRA 54 122
Taula honek elkartean dauden sexu bietako kirolarien presentzia desorekatua islatzen du.
Emakumeak eta neskak % 31 dira; mutilak eta gizonezkoak, ordea, % 69.
Adinaren araberako portzentajeak aztertu ondoren, erraz ikus dezakegu 10-15 urte
bitarteko adin-tartean emakumezkoen presentziak gora egiten duela: % 41 emakumeak
versus % 59 gizonezkoak. Ulertzekoa da, neskek kirolarekiko gero eta interes handiagoa
erakusten baitute, eta, gainera, interes hori nabaria da futbolaren arloan.
Nolanahi ere, hurrengo adin-tartean emakumezkoen presentzian behera egiten du; tarte
horretan askoz neska gutxiago dago kirolari: zehazki, % 27 baino ez dira. Horixe sarritan
gertatzen da, batez ere futbolaren, saskibaloiaren eta eskubaloiaren moduko kiroletan.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
52
52
Periodo honetan hainbat faktorek bultzatzen dute kirola uztera. Batetik, eta udalerri
honetako kasua ez bada ere, zaila izaten da integratzeko talde bat aurkitzea. 12 urte
baino gehiago duten neskek ezin izaten dute talde mistoetan jarraitu. Horrexegatik bilatu
behar dute neska-talde bat, eta sarri askotan, ez dute inguruan aurkitzen. Bestetik,
partiduetara joateko, mutilek baino askoz bidaia luzeagoak egin behar izaten dituzte,
lehiatzeko talde gutxiago baitago.
Gainera, ikerketa batzuek agerian utzi duten legez15, adin horretako mutilak neskak
baino gehiago animatzen ditugu kirola egitera. Neskek laguntza gutxiago izaten dute
jendartearen zein familiaren partetik, eta gehienetan kirolaz bestelako ekintza batzuk
egitera bultzatzen ditugu.
Horrez gain, kirola praktikatzeko egoerak ez dira oso lagungarriak izaten, taldeek ez
baitute instalazioak edota materiala egokiak izango direla beti bermatzen.
Emakumezkoen kirolaren kasuan, gehienetan, egoera diskriminatzailea izaten da:
material gutxiago eta kalitate okerragokoa; ez dute bidaietarako eta arroparako diru-
laguntzarik izaten (mutilek edukitzen duten arren); gizonek aldez aurretik aukeratzeko
lehentasuna izaten dutenez, entrenatzeko eta jolasteko ordutegiak txarragoak dira, eta
abar.
Azken finean, gizon futbolariek emakume futbolariek ez daukaten erraztasun sozialak eta
ekonomikoak izaten dituzte, kirol-maila berean egon arren. Bestalde, emakumezkoen
presentzia arlo horietan bultzatuko duen ekimenik jartzen ez bada abian, datuek beti
agertuko dute desoreka nabaria sexuen bien presentziari dagokionez.
Elkarte-buruarekin izandako elkarrizketan, honek adierazi zuen inoiz sortu egin dela
genero-berdintasunarekin loturiko arazoren bat, zehatz-mehatz, kirolari mutilek
kobratzen dituzten primak direla eta, neskek ez baitituzte kobratzen. Bere esanetan,
15 Véase en bibliografía: VAZQUEZ, Norma; DORADO, Piedad; ARRILLAGA, Iratí. (2011)
Sexismoaren diagnosia Jolasean eta Kirolean / Diagnosis del Sexismo en el Juego y en el Deporte.
Sortzen Consultoría.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
53
53
mutilen partiduetara jende gehiago bertaratzen da, eta horrexegatik ezin dute neskek
diru hori kobratu. Entitate honetako neska futbolariekin izandako elkarrizketan gai honi
buruzko aipamenak egon ziren, (Ikus. IV.2.2 Neska eta emakume kirolariei egindako
elkarrizketetatik ateratako datuak atala), eta hainbat datu argigarri eman zizkiguten.
Horrez gain, udala ez dela inplikatu behar azaldu zuen elkarte-buruak. Bere iritziz
administrazioak ez du entitatearen funtzionamenduan zertan sartu genero-
berdintasunezko irizpideak bultzatzeko, eta distantziak gorde behar ditu. Bestetik,
emakumezkoen presentzia handitu ahal izateko elkarteak zer egin behar duen galdetu
genionean, elkarte-buruak adierazi zuen, bere ustez, futbola neskatoen artean bultzatu
behar duela, horrela erakarri ahal izateko.
3. Igeriketa Igorre Kluba
Elkarrizketa emakumezkoa den elkarte-buruarekin eta beste pertsona birekin egin zen,
emakumezko batekin eta gizon batekin. Elkartea duela 12 urte sortu zela esan zuten,
udalerriko neska-mutilei igeriketa praktikatzeko aukera emateko asmoz. Elkarte honek ez
du zuzendaritza-organoari buruzko informazio gehiagorik eman. Dena dela, elkarrizketa
horri ezker, badakigu ikerketa hasi zenean presidentetza emakume baten esku zegoela.
3.A. Zuzendaritza-batzordearen organigrama
Elkarteak ez dizkigu gai hau aztertzeko behar ditugun datuak eman. Hori dela eta,
ezinezkoa zaigu atal hau garatzea.
3.B. Bazkideei buruzko datuak
Elkarteko ordezkariek azaldu zutenaren arabera, bazkideak neska-mutil kirolarien
gurasoak izaten dira. Hala ere, ez digute datu gehiagorik eman. Beraz, ezinezkoa zaigu
kalkulu zehatza edota sexuaren araberako analisia egitea.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
54
54
3.C. Datos correspondientes a las personas deportistas
Gainerakoetan bezala, ondoko taulan ere nabarmentzen da sexu bien presentzia
desorekatua, baina kasu honetan, emakumezkoak dira gehienak: mutil 1 baino ez dago,
versus 27 neska.
ADINA EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte 4
10-15 urte 21 1
15-25 urte 2
35 urte baino gehiago
GUZTIRA 27 1
Duda barik, datu deigarria da, izan ere, ez dugu tradizioaz igeriketa kirol maskulinotzat
hartu izan, eta gizonezkoen presentzia esanguratsua izaten da. Gainera, elkarte honek
12 urte daramatza funtzionamenduan, udalerrian ezaguna izateko eta antolatzen dituen
ekintzetara kirolari gehiago erakartzeko denbora nahikoa.
Hainbat faktore izan litezke egoera honen eragileak. Alde batetik, igeriketa bereziki
esfortzu eta estrategia pertsonaletan oinarritzen den kirola da. Taldeka jardun ahal
badugu ere, talde horren estrategiek ez dute beste kirol batzuetan duten garrantzia.
Horrexegatik dira beste kirol horiek askorentzat erakargarriagoak.
Gainera, ikastetxeek igeriketa haurtzarotik praktikatzeko aukera eskaintzen dute, eta
helduaroan, kiroldegira joateko aukera dago. Are gehiago, kiroldegian bertan
entrenatzen dira elkarteko umeak. Beraz, kirol hau praktikatzeko ez da beharrezkoa
entitatean izena ematea.
Beste aldetik, elkarteko ordezkarien iritziz, udalerrian eskaintzen diren bestelako kirol
batzuek, futbolak eta errugbiak kasu, mutil gehiago erakartzen dute, eta horrexegatik ez
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
55
55
dago igeriketan mutil gehiago. Kirol horiek, gainera, taldeka lan egiteko aukera ematen
dute, eta elkarteetan bazkideak izan ezean ezinezkoa izango litzateke erabiltzen dituzten
instalazio espezifikoetan entrenatzea. Bestela esanda, elkartean egoteak instalazio horiek
erabiltzeko eta taldeka praktikatzen den kirol batean jarduteko aukera ematen die.
Halaber, elkarrizketatutako igeriketa-elkarteko ordezkarien ustetan, berdintasun planak
emakumezkoen parte hartzea bultzatzeko egiten dira. Euren kasuan, ordea, mutilak
erakarri behar dituzte.
Emakumezkoen kirolean gertatzen den bezala, gizonezkoen presentzia txikiagoa den
kasuetan, esku hartze espezifiko bat beharko dugu mutilak erakartzeko. Horixe izango da
presentzia orekatzeko modu bakarra.
Genero-perspektibatik, hau da, berdintasunezko irizpideak kontuan hartuta, neurri
berean da garrantzitsua sexu bien presentzia, beraz, ordezkapen txikiena duen
kolektiboaren parte hartzea bultzatu beharko dugu.
4. Igorreko Eskupilota Elkartea
Elkarte hau duela 38 urte sortu zela adierazi zuen elkarte-buruak.
4.A. Zuzendaritza-batzordearen organigrama
Elkarteak ez dizkigu gai hau aztertzeko behar ditugun datuak eman. Hori dela eta,
ezinezkoa zaigu atal hau garatzea.
4.B. Bazkideei buruzko datuak
Hurrengo taulan ikus dezakegunez, datuek adierazten dute gizonezko bazkideen kopurua
emakumezko bazkideen kopuruaren doblea da: emakumean % 33; gizonak % 66.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
56
56
ADINA EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte 12
10-15 urte 6
15-25 urte 5
35-50 urte 23 23
50 urte baino gehiago
GUZTIRA 23 46
Gizonezkoen presentzia handiagoa izatea ez da harritzekoa, historikoki gizonezkoen
kiroltzat hartu izan baitugu esku pilota. Gainera, emakumearen presentzia eskasa izan
arren, ez da batere bultzatzen. Komunikabideetan, publizitatean eta arlo profesionalean
ia ezinezkoa da kirol honi dagokion emakumezko erreferenterik aurkitzea.
4.C. Kirolariei dagozkion datuak
Hurrengo taulako datuak aurrekoak baino adierazgarriagoak dira, emakumezko kirolarien
presentzia nulua baita. Elkarte buruak adierazi zuen neskatoek sarritan praktikatzen
dutela pilota ikastetxeetan, baina zaila izaten dela elkartera erakartzea.
ADINA EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte 12
10-15 urte 6
15-25 urte 5
35-50 urte 10
50 urte baino gehiago
GUZTIRA 33
Haurren kategorian neskak ezin direla federatu azaldu zuen, eta hori, bere iritziz, kirol
honetan jarduteko eta jarraitzeko oztopoa da. Gainera, horrelako kasu bat egon da
elkartean bertan: neska batek horrexegatik utzi egin zion pilota praktikatzeari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
57
57
Halaber, elkarteak neskak erakartzeko esfortzu eta inbertsio ekonomikoak egin dituela
esan zigun elkarte-buruak. Bere ustez, udalak ikastetxeetan hartu beharko luke esku,
neskatoen parte hartzea kirol honetan haurtzarotik bultzatzeko. Bestetik, emakumezkoen
presentzia handitzeko, elkarteak publizitate espezifikoa erabili behar duela uste du.
5. Arratiako Ziklista Elkartea
Elkarrizketara elkarte-burua bertaratu zen. Berak esandakoaren arabera, kirol-entitate
hau duela 35 urte sortu zen, eta harrezkeroztik, bera izan da presidentetzan egon dena.
5.A. Zuzendaritza-batzordearen organigrama
Elkarteak ez dizkigu gai hau aztertzeko behar ditugun datuak eman. Hori dela eta,
ezinezkoa zaigu atal hau garatzea.
5.B. Bazkideei buruzko datuak
Entitateak bazkideen erregistro zehatzik ez daukala adierazi zuen elkarte-buruak
elkarrizketan
5.C. Kirolariei buruzko datuak
ADINA EMAKUMEA GIZONA
1-10 urte
10-15 urte 1 10
15-25 urte 24
35 urte baino gehiago
GUZTIRA 1 34
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
58
58
Elkarteak emandako datuen arabera kirol-entitate honek 35 bazkide dauka, eta euren
artean neska bakarra. Elkarte-buruak azaldu zuen neskek ez dutela integratzeko
aukerarik izaten, taldea osatzeko, gutxienez, hiru behar baitute. Hori dela eta, batzuk
beste udalerri batzuetako txirrindularitza-elkarteetan ematen dute izena. Era berean,
entitatera ailegatzen diren neskak oso ondo hartzen dituztela adierazi zuen, baita
eurenganako tratua zaintzen dutela ere.
Bere iritziz, oztoporik handiena familien eragina izaten da, izan ere, txirrindularitza
praktikatzeagatik nesken gorputza gihartsuegia delako uste okerra dago, eta batzuetan
ez dute neskek kirol honetan parte hartzerik onartzen.
Gogoeta orokorrak
Udalerriko bost elkarteetako datuak alderatu ondoren, Arratia Futbol Kluba bazkide
gehien dituela ikus dezakegu, eta hurrenez hurren, Arratiako Zekorrak Rugby Elkartea y
Igorreko Eskupilota Elkartea. Gorago esan bezala, ezin ditugu Igeriketa Igorre Klubaren
eta Arratia Ziklista Elkartearen datuak kontuan hartu, ez baitizkigute eman.
Emakumezko bazkideei dagokienez, Arratiako Zekorrak Rugby Elkartea da presentziarik
handiena daukana (125 emakume), hurrengoa Arratia Futbol Kluba da (105 emakume),
eta gutxien daukana Igorreko Eskupilota Elkartea (23 emakume). Guztira dauden
bazkideekin konparatuta, errugbi-elkartean eta eskupilota-elkartean % 33 dira, eta
futbol-elkartean % 24,5.
Kirolariei dagokienez, sexuka aztertuz gero, guztira 101 emakume kirolari aurki
ditzakegu: 54 futbolean; 27 igeriketan; 19 errugbian; eta 1 txirrindularitzan. Igeriketa
kluba emakume kirolari ehuneko handiena duena da, 596; dena dela, argitu behar dugu
udalerrian dagoen kirol honen feminizazioan genero-estereotipoen eragina islatzen dela.
Arratia Futbol Taldea da emakumezko kirolarien presentziarik handiena duena, % 31
guztira. Arratiako Zekorrak Rugby Taldean, aldiz % 21. Hurrengoa Arratiako Ziklista
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
59
59
Elkartea (% 2) eta azkena Igorreko Eskupilota Elkartea, emakume kirolaririk ez
baitauka. Haurtzaroan kirolak duen garrantzia kontuan hartuta, deigarria da neskato
gehienak errugbian eta futbolean pilatzea. Izan ere, baliteke praktika ditzaketen kirol-
aukera zabalaren gaineko informazioa ez edukitzea.
Kirolak eskaintzen dituen aukera anitz horiek hobeto ezagutzeko, eta ume bakoitzaren
ahalmen eta egoera fisikoei, ekonomikoei, sozialei eta pertsonalei hoberen egokitzen
zaiena aurkitzeko, aspaldidanik bultzatu egiten dute ikastetxeetan kirol-praktika
desberdinen ezagutza: kirol desberdinak praktikatzen dituzte umeek, sasoi desberdinetan
eta aldika, ikasle bakoitzak berarentzako aproposena aukera dezan.16
Bestetik, paritateari dagokion elkarteen arteko aldeak aztertu behar ditugu. Pilota
elkarteak ez dauka neska kirolaririk; txirrindularitza elkarteak bat baino ez (10-15 urte
bitarteko adin-tartekoa); errugbian, adin-tarte berean, 4 baino ez.
Datu hauek adierazgarriak dira, hurrengo urteotako emakumezkoen presentzia arriskuan
baitago. Horren eskasa izanik, kasu batzuetan nulua, neska kirolari gehiago erakartzea
lehentasuntzat hartu beharko lukete elkarteek, berdintasunezko etorkizuna berma
dezaten. Igeriketaren kasuan, egoera alderantzizkoa da: mutil gehiago erakartzeko
beharra dute.
IV.2.2 Neska eta emakume kirolariei egindako elkarrizketetatik ateratako
datuak
Segidan emakumezko kirol-talde biri egindako elkarrizketak daude jasota: bata Arratia
Futbol Kluba da; bestea, Arratiako Zekorrak Taldea. Elkarrizketok elkarteen genero-
profila egiteko datu bilketaren osagarri dira, izan ere, horien bidez lortutako datuak, ez
16 Euskal Herrian multikirolak deitzen diogu aukera honi. Ikastetxe askok eskaintzen dute,
gorputz-heziketa eskoletan ere.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
60
60
ditugu, zenbait kasutan, elkarteen ordezkariei egindako elkarrizketetan edota
galdetegietan lortu. Gainera, iturri desberdinek emandako informazioa kontrastatzeko
aukera ematen digu.
ARRATIA FUTBOL KLUBEKO NESKEEI EGINDAKO ELKARRIZKETA
Helduen emakumezko taldeak hartu zuen elkarrizketan parte. Transkripzioan pluraleko
lehenengo pertsonan jaso ditugu erantzunak, izan ere, bertaratu ziren guztiak,
salbuespen barik, egon ziren ados esandakoarekin.
Bertaratutako Arratia Futbol Klubeko jokalariak
Elkarteko 23-34 urte bitarteko bost neskei egindako elkarrizketa kolektiboa izan zen.
Neska hauek orain dela urte batzuk hasi ziren elkartean: denbora gutxien daramana 7
urte; denbora gehien daramana 10 urte.
Zein izan da zuen kirol-esperientzia?
Denok dugu futbola gustuko; gutako batzuek denboraldi bat pasatu dugu praktikatu
barik, baina azkenean, denok hasi gara berriro ere era ordenatuago batean praktikatzen,
taldean.
Emakumezko talde hau 2012an sortu zen. Emakume helduen taldea da. Nesken kasuan
hiru talde daude: kimuak, haurrak eta helduak. Ez dago kadete edo gazte-talderik,
kirolari nahikorik ez dago eta. Mutilen kasuan, aldiz, kategoria guztietako taldeak daude.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
61
61
Zuen traiektoria honetan inoiz aurkitu duzue genero-diskriminazioarekin
lotutako trabarik?
Bai, batzuk: instituzioen laguntzarik eza, sentsibilitate sozialik eza ... eta kirolari
dagokionez, adibidez, arbitroak aipa ditzakegu, oso jarrera kontrajarriak erakusten
dituzte eta. Alde batetik, paternalistegiak dira sarritan: neskekin arbitro-lana egiteko
aparteko arauak beharko balituzke bezala jokatzen dute, ematen du erreparoa ematen
diela txartelak ateratzea, edo babes berezia behar dugulakoan daudela. Neskontzat,
ordea, mutilentzat baino zailagoa da arbitroei kritika bat edota komentario bat
transmititzea17. Batzuetan ez dute onartzen haiengana zuzentzeko beste dakigula
futbolaz.
Genero-diskriminazioarekin zerikusia duen trabarik topatu duzue kirola
praktikatzen duzuen elkartean?
Emakumeon taldearen traiektoria, hainbat arazo direla eta, ez da erraza izan hasieratik.
Oraingo zuzendaritza-batzordearekin harreman hobea daukagu. Dena dela, ez dugu
egoera justu eta normalizatu bat lortu; aldaketak ez dira oso adierazgarriak izan.
Zuen iritziz, arazo horiei aurre egiteko modua eta soluziobideak egokiak izan
dira?
Hobeto ibili arren, arazoak ez dira konpondu, eta egindakoa adabakiak ipintzea bezalakoa
izan da, hau da, ez du balio izan benetako berdintasunezko egoera batera ailegatzeko.
17 Hurrengo galderetan genero-diskriminazioarekin zerikusia duten beste traba batzuk
aipatzen dituzte.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
62
62
Honako aspektu hauei dagokienez, berdintasunik eza aurkitu duzue? Esan
zeintzuk izan diren?
Entitate babesleak eta finantza-iturriak
Entitate babesleak lortzeko arazoak dauzkagu. Kirol-elkarteak entitate baten babes
ekonomikoa jasotzen du, baina dirua ez da era berean banatzen emakumezko zein
gizonezko taldeen artean; izan ere, inbertsiorik handiena gizonezko taldearentzat izaten
da, nagusien taldearentzat hain zuzen. Beraz, geuretzako babesle bat bilatu behar izaten
dugu. Guk geuk egiten dugu hori, elkarteak ez du lan horretan parte hartzen.
Horrexegatik hasi gara txosna bat ipintzen jaietan. Geurea da, neskona; geuk hartzen
dugu prozesu osoaren ardura, zuzendaritza-batzordearen baimenaz, etekinen bat atera
ahal izateko. Zuzendaritzako pertsona batzuk, maila pertsonalean, txandaren bat egiteko
prest egon dira, geuk hala behar izanez gero.
Herriko pertsona batzuek lortutako dirua emakumezkoen taldearentzat izango zela argi
azaltzeko eskatu ziguten. Jende askok zoriondu egin gintuen ekimen horrengatik, eta
bertan kontsumitu zuen laguntzeko asmoz. Deigarria izan zen, dena dela, gustatzen
zaigun kirola praktikatzeko dauzkagun arazoengatik horrenbesteko elkartasuna
adieraztea pertsona horiek. Bazirudien aldez aurretik zeukatela egoeraren berri.
Emakumezkoen parte-hartzea bultzatzeko abian jarritako ekimenak pertsonalak dira,
geuk jartzen ditugu abian, ez elkarteak.
Bestetik, elkarteak akordio bat sinatu zuen Atleticekin. Horren arabera Athleticek dirua
eman behar zion elkarteari, emakumezkoen kirola eta emakumezkoen presentzia
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
63
63
elkartean sustatzeko. Hitzarmena Athleticek, Arratiako Futbol Elkarteak eta emakumezko
taldeak dituzten beste elkarte batzuek sinatu zuten, eta prentsan agertu zen18.
Galdetu genuenean ea zelan erabili behar zuten laguntza ekonomiko hori, dirua
elkartearena zela esan ziguten, eta elkarteak pentsatuko zuela zelan kudeatu.
Harrezkeroztik ez dugu dirua emandako helburuetarako erabili den seinalerik ikusi, eta
inork ez digu erabilerari buruzko informaziorik eman.
Materiala
Denboraldiaren hasieran oinarrizko materiala ematen digute (baloiak eta konoak), baina
material hori ezin da gizonezkoen materialarekin konparatu. Kalitateari zein kantitateari
dagokionez, askoz eskasagoa da. Kimuek eta haurrek (neskek) erabiltzen duten
materiala are txarragoa da.
Instalazioak
Instalazioak erabiltzeko aukera gizonezkoen nagusien taldearen baitan dago, izan ere,
eurak dira zelaia erabiltzeko ordutegia aukeratzeko lehentasuna dutenak. Eurek erabaki
ondoren uzten digute neskoi aukeratzen, eta instalazioak libre gelditzen diren
ordutegietara moldatu behar izaten dugu.
Partida-egunetan ezin dugu aldagela erabili, kanpoko gizonezko taldearentzat utzi behar
baitugu. Guk askoz txikiagoa den beste gela batera joan behar izaten dugu. Ondotxo
ulertzen dugu kanpoko taldeari egonaldia erraztu behar zaiola, baina ez dugu ulertzen
zergatik ez den berdin gertatzen kanpoko emakumezko taldeak datozenean, izan ere,
18 Sarean euskaraz aurki daitezke honako esteka honetan: http://www.athletic-
club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=1&d=1000&berria=10048&foto=8&idi=0#fotos
Gaztelaniaz: http://www.athletic-
club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=1&d=1000&berria=10048&foto=8&idi=1
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
64
64
horrelakoetan, mutilak ez daude euren aldagela uztera behartuta. Gainera, inoiz, itxita
aurkitu dugu ate nagusia, eta entrenamendu batzuetan ez dugu gimnasiora sartzerik
izan, itxita egon da eta.
Kirol-praktikarekin loturiko zerbitzuak
Elkarteak fisioterapeuta bat dauka, baina mutilek dute lehentasuna. Beraz, neskok
laguntza behar dugunean, mutil guztiekin amaitu arte itxaron behar badugu, mina edo
osasun arazoa kontuan hartu barik; gainera, beranduago heltzen diren mutilek ere
badute lehentasuna, eta guztiekin amaitu arte zain egon behar dugu.
Bidaiak
Ez dugu inolako laguntzarik jasotzen bidaiengatik sortzen diren gastuak ordaintzeko.
Autoz joaten gara, edo autobusez. Gizonezkoen taldeek autoz bidaiatzen dute, baina
esan digutenaren arabera, orain arte, erregaia ordaintzeko diru-laguntza jaso dute.
Abisuak, jakinarazpenak eta informazioa transmititzea.
Elkartearen funtzionamenduari eta kudeaketa ekonomikoari buruzko informaziorik ez
digute ematen. Hori, sarritan, kaltegarria izaten da guretzat. Adibidez, federazioaren
bilerak direnean, ez digute horren berri ematen, beraz gutako inor ez da azaltzen;
batzarra egin dutela eta bertan zer erabaki duten beranduago jakiten dugu, beste
pertsona batzuen bidez.
Bestetik, Igorreko Udala ikerketa hau egiten ari da emakumezkoen presentzia kirolean
sustatzeko asmoz. Badakigu galdetegi batzuk banatu direla bazkideen artean analisia
egiteko. Geuri ez digute horri buruzko informaziorik eman, ezta banatzeko laguntzarik
eskatu ere; pena, izan ere, gustura egingo genukeen lan hori.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
65
65
Zer egin beharko luke elkarteak arazo honi aurre egiteko?
Elkarteak hainbat aspektu hartu beharko lituzke kontuan, baita aldaketa batzuk egin ere.
Esate baterako:
Dirua era ekitatiboagoan banatu beharko luke, eta banaketa hori zelan egiten den
azaldu beharko luke.
Ekipamendua ere era ekitatiboagoan banatu beharko luke, hala nola materiala eta
bidaiak ordaintzeko diru-laguntzak.
Instalazioen erabilera ere ekitatiboagoa izateko neurriak hartu beharko lituzkete.
Arazo honi aurre egiteko zer egin beharko luke udalak?
Alde batetik, udalak kontrolatu beharko luke ematen dituen diru-laguntzak ekitatez
banatzen direla, eta berdintasunezko irizpideak errespetatzen direla elkartean. Bestetik,
berdintasunarekin loturiko ekintzak bultzatu beharko lituzke.
Zer egin beharko luke elkarteak emakumezkoen presentzia bultzatzeko?
Hainbat gauza, esate baterako, neskak erakartzeko publizitatea jarri beharko luke
martxan, ekitatez funtzionatu eta elkarteko neska jokalariak mutil jokalariak zaintzen
dituen neurri berean zaindu.
Zer egin beharko luke udalak emakumezkoen presentzia bultzatzeko?
Herrian ekintza batzuk sustatu beharko lituzke, honako baloreak bultzatzeko:
berdintasuna kirolerako sarreran eta praktikan; emakumezkoen kirol-jarduerak
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
66
66
bultzatzeko ekintza espezifikoak; eta, azken finean, kirolaren arloan berdintasun-
politikak sustatu beharko lituzke.
Halaber, geure iritziz, aukera-berdintasunak zeharkako balorea izan beharko luke, eta
udal sail guztietan, kirol sailetik hirigintza saileraino, landu beharko lukete.
Zuekin kirola praktikatzen duten mutilekin konparatuz gero, eta etorkizunari
begira, zein da ikusten duzuen desberdintasuna?
Momentuz ez dugu futbola utzi nahi; praktikatzen jarraitu nahi dugu. Dena dela, bistakoa
da mutilentzat errazagoa dela. Mutilek primak kobratzen dituzte; geuk, aldiz, ez ditugu
kobratzen. Egia esan, diruak ez digu horrenbeste inporta, geure motibazioa handia da
eta. Sentitzen duguna zera da: batzuetan mutilek, primak direla eta, bromak egin
dizkigutela, baita inoiz burlak ere, haiei ordaintzen dietelako, eta geuri ez.
Gainera, inoiz esan digute geuk ez dugula zelaia mutilek beste betetzen, euren
partidetara jende gehiago azaltzen dela, eta horixe dela geuri ez ordaintzeko arrazoia.
Hala ere, aldagai batzuk hartu beharko genituzke kontuan jendetza biltzeko, esate
baterako, partidei buruzko informazioa edukitzea eta ordutegiak jakitea, izan ere, geure
partidak antolatzen diren orduetan zaila da jende asko bertaratzea.
Mutil batzuek esan digute futbolean jarraitzen dutela sari ekonomikoa lortzen dutelako.
Geuk, ordea, futbola gustuko dugulako jarraitzen dugu.
Gizonezko jokalari batzuek aitortu digute euren iritziz geure egoera ez dela justua, baina
beti maila pertsonalean. Haietako bat ere ez dago neurri handiagoan inplikatzeko prest.
Laburbilduz, geure iritziz etorkizuna eraikitzeke dago, eta aurrerantzean egiten
dugunaren baitan dago.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
67
67
ERRUBGBI TALDEKO NESKA KIROLARIEI EGINDAKO ELKARRIZKETA
Bertaratutako Arratiko Zekorrak Rugby Taldeko kidea
Elkarrizketaturiko kirolaria duela bost urte da elkarteko bazkidea.
Zein izan da zeure kirol-traiektoria?
Duela bost bat urte hasi nintzen errugbian, izan ere, orduantxe sortu baitzen
emakumezko lehenengo errugbi-taldea Igorren. Gaur egun jolasten jarraitzen duen
hasierako talde horretako kidea naiz. Zuzendaritza batzordeko kidea ere banaiz, eta
bertako neska bakarra.
Zure traiektoria horretan inoiz aurkitu duzu genero-diskriminazioarekin
lotutako trabarik?
Oso gustura sentitzen naiz elkartean, baita neure emakumezko kideak ere. Oztopo
bakarra zera da: neska errugbi-jokalari gutxi daukagula. Horrexegatik ezin izan dugu
geure taldea osatu, ezta kirol-fitxa egin ere. Eta argi dago, ezin izan dugula
Emakumezkoen Ligan parte hartu. Hala ere, entrenatzen jarraitzen dugu, astean bitan,
izan ere, errugbian jolastea gustatzen zaigu, eta horrexek motibatzen gaitu. Bestalde,
laster talde bat osatzeko itxaropena dugu.
Genero-diskriminazioarekin zerikusia duen trabarik topatu duzu kirola
praktikatzen duzun elkartean?
Hasieratik izan dugu zuzendaritza-batzordearen eta gizonezko jokalarien elkartasuna;
behar izan dugun laguntza eman digute beti. Inoiz ez dugu genero-diskriminaziorik
nabaritu. Are gehiago, talde oso baten partaide sentitzen garela esan behar dut. Bidaiak
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
68
68
eta afariak egiten ditugu batera, neskak eta mutilak elkarrekin; giroa oso ona eta
dibertigarria izaten da.
Bestetik, urtero, inauterietan, jaialdi bat ospatzen dugula aipatu nahi dut. Jaialdi horretan
mahiak prestatu behar ditugu, eta bazkariak zerbitzatu. Hasierako bi urteetan neskok
zerbitzatu behar izan genuen, eta mutilek ez zuten lan horretan parte hartu.
Zuzendaritza-batzordearekin bildu ginen arazoaren berri emateko, geure iritziz ez baitzen
batere justua. Zuzendaritzako batzordekide guztiak ados egon ziren, eta aho batez
onartu zuten lan hori nesken eta mutilen artean egin behar genuela. Harrezkeroztik
horrelaxe egin dugu beti.
Instalazioei dagokienez, mutilek garbitzen dituzte. Gu elkartean sartu aurretik haiek
egiten zuten, eta inoiz ez dira horrexegatik kexatu. Badakigu egoera bitxia dela, baina
eurak ados badaude, guk ez dugu apartekorik esango.
Zuen iritziz, arazo horiei aurre egiteko modua eta soluziobideak egokiak izan
dira?
Ez dugu arazo nabarmenik eduki, eta inoiz egon denean, hitz eginda eta zailtasun barik
konpondu ditugu. Geure iritziz arazorik handiena da neska askok izena ematen duela
baina berehala alde egiten dutela. Horren ondorioz, taldea asko aldatzen da urte batetik
bestera, eta inoiz ez dago lehiaketetan parte hartzeko taldea osatzeko adina jokalaririk.
Honako aspektu hauei dagokienez, berdintasunik eza aurkitu duzue? Esan
zeintzuk izan diren?
Entitate babesleak eta finantza-iturriak
Aspektu honi dagokionez, ez dugu genero- diskriminazioarekin loturiko arazorik
aurkitu.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
69
69
Instalazioak
Ez dugu genero- diskriminazioarekin loturiko arazorik aurkitu, baina argi utzi nahi
dut instalazioak oso zaharkituta daudela: bai zelaia, bai aldagelak, oso egora
txarrean daude.
Kirol-praktikarekin, bidaiekin eta materialarekin loturiko zerbitzuak
Ez dugu genero- diskriminazioarekin loturiko arazorik aurkitu.
Abisuak, jakinarazpenak eta informazioa transmititzea.
Ez dugu genero-diskriminazioarekin loturiko arazorik aurkitu. Dena dela, horri
gehiegi ez diodala erreparatu aitortu behar dut, izan ere, oso gutxitan eman behar
izaten ditugu abisuak.
Zer egin beharko luke elkarteak arazo hauei aurre egiteko?
Lehenago esan bezala, errugbian aritzen den neska-taldeak ez irautea da arazorik
handiena, nesketako askok uzten dute eta. Ez dakit zergatik gertatzen den hau, ezta
elkarteak konpontzeko zer egin ahal duen ere. Entrenamenduetan giroa oso ona izaten
da, dibertitzen gara, baina nire susmoa zera da: neska asko elkartera etortzen dela
mutilak ezagutzeko (gizonezko jokalariak), eta horrexegatik, azkenean, utzi egiten dute.
Zer egin beharko luke udalak arazoari aurre egiteko?
Berriro ere esan behar dut instalazioek konponketa bat behar dutela. Sarritan, euria
egiten badu, putzuak sortzen dira zelaian, eta ezinezkoa da bertan jolastea. Aldagelak
oso egoera penagarrian daude, ez dago dutxa hartzeko ur berorik, eta inoiz, urik ere ez
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
70
70
da egon. Udala jakinaren gainean dago, baina lur-sail pribatua denez, arazoak ditu
soluziobidea aurkitzeko.
Zer egin beharko luke elkarteak emakumezkoen presentzia handitzeko?
Elkarteak jaso zuen diru-laguntza bat horretarako erabili zuen; ikastetxe guztietatik
pasatu zen emakumezkoen zein gizonezkoen parte-hartzea handitzeko asmoz.
Bisitaldietan errugbia zertan datzan eta zelakoa den azaldu genuen, baita ikasleak
jolastera animatu ere. Ekimenak arrakasta eduki zuen, eta parte-hartze handiagoa lortu
genuen.
Gainera, emakumezko kirolariei dedikatutako egun bat antolatu nahi izan genuen. Futbol,
pilota eta errugbi elkarteek jaialdi bat antolatu nahi zuten, emakumeen presentzia
handitzeko kirol horietan. Garai hartan udalean egon ziren zinegotziak ados egon ziren,
eta haien oniritzia azaldu zuten. Baina azkenean, debora faltagatik ezin izan genuen ezer
antolatu. Neure iritziz horrelako zerbait egitea ideia ona da etorkizunari begira.
Zer egin beharko luke udalak emakumezkoen presentzia handitzeko?
Publizitatea erabili beharko luke herrian, batez ere ikastetxeetan, haurtzarotik
bultzatzeko emakumezkoen presentzia kirolean.
Bestalde, lehen aipatu dudan ekintzaren moduko bat, hau da, “Emakumearen eta
kirolaren eguna” edo horrelako zerbait antola dezake, udalerriko jendeak parte hartzeko
eta inguruko kirol-elkarteak ezagutzeko.
Onartu egin behar dut udaleko pertsonekin ez dudala harreman handirik eduki, eta
komenigarria izango litzatekeela batzartzea, emakumearen presentzia kirolean zelan
bultzatu ahal dugun pentsatzeko.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
71
71
Zuekin kirola praktikatzen duten mutilekin konparatuz gero, eta etorkizunari
begira, zein da ikusten duzun desberdintasuna?
Nire kasuan, ez dut uste luzaroan jarraituko dudanik jolasten. Uste dut lanean, eta
kirolean aritzea zaila dela, askoz gehiago ama izanda. Mutilen kasuan errazagoa da;
gizonezko kirolari asko aitak dira -elkarte-burua, adibidez- eta ez dute kirolean
jarraitzeko arazo handirik.
Are gehiago, batzuetan bikotekideen laguntza eta animoa jasotzen dute. Kasu horretan
onartu behar dut genero-desberdintasun bat dagoela, emakumeok ezin baikara egoera
berean edo neurri berean kirolean aritu.
IV.2.3. Kirol-elkarteetako bazkideek betetako galdetegien emaitzak
Atal honetan bost kirol-elkarteetako bazkideentzako galdetegien erantzunak aztertuko
ditugu. Elkarteak honakoak izan dira: Arratiako Zekorrak Rugby Taldea, Arratia Futbol
Taldea, Igorreko Eskupilota Elkartea, Igeriketa Igorre Kluba, eta Arratiako Ziklista
Elkartea.
Galdetegiak anonimoak ziren, eta eranskinen atalean aurki ditzakegu (VII. 4.
Bazkideentzako galdetegiak).
Lehenago aipatu dugun moduan, ezin ditugu udalerriko kirol-entitateetako bazkideen
kopuru zehatza aipatu, elkarte batzuek ez baitizkigute guztira kalkulua egiteko behar
ditugun datuak eman.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
72
72
Nolanahi ere, informazioa eman diguten elkarteen datuak kontuan hartuta, gutxienez,
876 bazkide dagoela esan dezakegu: 253 emakumezkoak eta 623 gizonezkoak. Guztira
76 izan dira galdetegiak bete dituzten elkarteetako bazkideak (Ikus. VII. 1.
METODOLOGIA atala eranskinetan). Jarraian hainbat grafiko eta bakoitzari dagokion
analisia agertzen dira.
21. grafikoa: Sexuaren arabera bildutako datuak eta
bazkideen kopuruarekiko konparaketa
N=876 y n=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Guztira 76 lagunek bete zituzten galdetegiak; zehazki, % 46 emakumezkoak izan dira,
eta % 50 gizonezkoak. Bestalde, % 4k ez zuen sexua aipatu nahi izan, hau da, ez zuen
galdera horren erantzuna eman.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
73
73
Sexuari buruzko aldagaia kontuan hartuta, laginaren distribuzioa antzerakoa da. Dena
dela, bazkideen guztizko kopuruari erreparatzen badiogu, emakumeak % 14 eta gizonak
% 6 direla ikus dezakegu.
22. grafikoa: Jasotako galdetegiak adinaren arabera
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Beste grafiko horretan berriro ere azaltzen zaizkigu parte hartu dutenei buruzko datuak,
baina kasu horretan, adinaren arabera sailkatuta. Ikerketan parte hartu duten bazkide
gehienak 20-30 urte bitartekoak. Hurrengoak, parte hartzearen arabera, 31-44 urte eta
45-59 urte adin-tarteetakoak dira.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
74
74
60 urte baino gehiago dutenen parte hartzeak nabarmen egiten duela behara ikus
dezakegu. Era berean, parte hartzea gero eta txikiagoa da jendea zaharragoa den
heinean.
Datu hauek logikoak dira, izan ere, jendearen adinak aurrera egin ahala, zailagoa izaten
da kirol-elkarte batean parte hartzea.
23. grafikoa: Jasotako galdetegiak elkartean
emandako denboraren arabera
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Grafiko honen arabera zera ondoriozta dezakegu: elkarteetan urte gutxi daramatzatenen
parte hartzea handiagoa izan dela.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
75
75
Dena dela, sei urte baino gehiago daramatzatenen parte hartzea ere adierazgarria izan
da; are gehiago, 11-20 urte bitarteko traiektoria dutenen parte hartzea are
adierazgarriagoa.
Bestetik, elkarteetan 20 urte baino gehiagoz bazkideak izan direnen parte-hartzeak
nabarmen egiten duela behera agerikoa da.
Galdetegiak kirol-elkarteei buruzko datuak lortzeko banatu ziren, betiere, genero-
perspektibatik aztertzeko asmoz, jakina. Lortu nahi genuen datuetako bat genero-
berdintasunarekin loturiko sentsibilizazioa maila zen, hau da, bazkideen genero-
berdintasunari burzko sentsibilizazio maila. Beraz, sentsibilizazio maila altua erakusten
dutenek erraztasun handia dute sexu-arrazoiengatik diskriminatzaileak diren jokabideak
eta egoerak antzemateko19.
24. grafikoa: Bazkideen sentsibilizazio maila sexuaren arabera
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
19 Erabilitako metodologiari eta galdetegiei buruzko informazioa eranskinetan dago jasota, honako
ataletan: VII.1. Metodologia eta VII.4. Bazkideentzako galdetegiak.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
76
76
Aurreko grafikoaren arabera, aztertutako biztanleriaren sentsibilizazioa erdi mailan edo
goi mailan kokatu beharko genuke. Erdi mailako sentsibilizazioa % 46koa da:
emakumeen % 22 eta gizonen % 24. Maila altuko sentsibilizazioan, ordea, % 34 daude:
%20 emakumeak eta %14 gizonak.
Sentsibilizazio-maila baxuan, aldiz, % 16 baino ez dago: % 4 emakumezkoak eta % 12
gizonezkoak. Azken portzentaje hau diskriminaziozko egoerak eta jokabideak
identifikatzeko zailtasun handiena dutenei dagokie.
25. grafikoa: Bazkideen sentsibilizazio maila adinaren arabera
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
77
77
Datuek erakusten digutena kontuan hartuta, adinaren arabera, sentsibilizazio-maila
desberdina da adinaren arabera. Izan ere, gazteek sentsibilizazio-maila altua daukate,
baina adinak aurrera egin ahala, setsibilizazio-mailak behera egiten du. 20-30 urte
bitarteko adin-tartean daudenak erdi mailako sentsibilizazioan edo maila altuan kokatzen
dira, eta gehiago dira sentsibilizazio-maila altua daukatenak.
45-59 urte bitarteko adin-tartekoei dagokienez, ordea, sentsibilizazio-maila baxuagoa da.
60 urte baino gehiago dutenek erdi mailako sentsibilizazioa erakusten dute. Hala ere,
datu hau interpretatzeko, adin-tarte honetako pertsonak parte gutxien hartu dutenak
direla gogoratu behar dugu, % 4 baino ez. Horrexegatik datu honek adin honetakoen
iritzia ez duela islatzen pentsa genezake.
Azpimarratu behar dugu aipatutako datuak sexismoa eta genero-diskriminazioa
antzemateko ahalmenarekin baino ez dutela zerikusia. Hau da, ahalmen hori
dutenengandik ez dugu ezinbestean berdintasunezko jokabidea espero behar.
Adibide gisa, kirol-arloko kide batzuen jarrera aipa dezakegu, emakumezko taldeek
jasaten duten diskriminazioa onartu arren, ez baitute berdintasunaren aldeko aldaketak
egiteko interesik erakusten; are gehiago, sarritan aldaketak ekidin edo oztopatzen
dituzte, saskibaloian, futbolean, txirrindularitzan eta abarretan gertatzen den legez.
Hurrengo grafikoari dagokionez, igeriketarekin erlazionaturiko galdera bat egin genuen,
aztertutako biztanleriak igeriketa-elkartearen egoerari buruzko informazioa ba ote
zeukan jakiteko asmoz. Txosten honetan lehenago azaldu dugun moduan, elkarte
horretan mutilen presentzia oso eskasa da, ia nulua, mutil bakarra baitago.
Erantzunek argi utzi dute gehienek ez daukatela udalerriko entitateetako kirolarien
egoeraren berri. Lehenik eta behin, jarraian aztertuko dugun galderaren erantzunen
harira, oharren atalean parte-hartzaile askok harridura azaldu zuela esan behar dugu. Ez
zuten ulertzen zer dela eta egiten genuen galdera hori, ezta galderaren nondik norakoak
zeintzuk ziren ere. Gainera, parte-hartzaileen % 25ek ez zuen erantzun.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
78
78
Beste item antzerako batzuetan neskek kirolean jasotzen duten laguntzaz edo dauzkaten
oztopoez galdetzen genuen, mutilek jasotzen duten laguntzaz edo dauzkaten oztopoez
galdetu ordez. Horrelakoetan ere oso portzentaje handia egon da “Ez du erantzun”
kategorian, baina ez da, inola ere, grafiko honek erakusten duena bezain nabarmena.
26. grafikoa: Honako itemaren erantzunak sexuaren arabera: “Mutil batek
igeriketa egin nahi badu, herri honetan, horretarako laguntza handia dauka.”
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Bigarrenik, parte-hartzaileen % 30ek baieztapen honekin ados zegoela adierazi zuen.
Igeriketa-elkartean mutil bakarra dago, beraz, baliteke parte-hartzaile horiek udalerriko
entitate honen egoera ez ezagutzea, edo mutilek ez dutela kiroleann, sexu arrazoiengatik
behintzat, oztoporik aurkitzen pentsatzea. Beraz, parte-hartzaileen % 55ek aditzera
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
79
79
ematen du, era batera edo bestera, kontu honi buruzko informaziorik ez duela. Duda
barik, kontuan hartu beharreko zifra adierazgarria da.
Igeriketa elkartean sexu bien presentzia desorekatua ezagutzen duten parte-hartzaileei
dagokienez, % 45 direla ondoriozta dezakegu, ados ez daudela adierazi dutenak baitira.
Bestetik, merezi du sexu bakoitzaren erantzunen ehunekoei erreparatzea. Izan ere,
emakumeek, gizonek kirol-arloan jasan dezaketen diskriminazioa antzemateko zailtasun
handiagoa erakusten baitute. % 20 dira, versus ados dauden gizonen % 10. Ados ez
daudela uste duten gizonak, aldiz, % 28 dira, versus emakumeen % 17.
Sexu biei dagozkien ehunekoen arteko aldea horren argia izanik, gogoeta hauei
erreparatu behar diegu: batetik, litekeena da gizonek, eurek ere sexu-arrazoizko
sexismoa jasan dezaketela errazago antzematea; bestetik, baliteke igeriketa-elkarteko
egoera zehatza emakumeek baino hobeto ezagutzea (ez dugu ahaztu behar gizonek
sentsibilizazio-maila baxuagoa erakutsi dutela genero-diskriminazio orokortuagoa
neurtzeko aurreko item batean, 24. grafikoan)
Ikerketa honek erakusten du, beste ikerketa batzuek ere ekusten duten bezala,
emakumezkoak tradizionalki maskulinotzat hartutako kiroletan hasi direla integratzen. Ez
dira horrenbeste, ordea, tradizionalki femeninotzat hartu izan ditugun kiroletan
integratzen diren gizonak.
Horixe ere izan liteke aurkitutako ezjakina azaltzeko arrazoia. Hala ere, geroago azalduko
dugun moduan, kirolaren arloan emakumearen presentzia eskasagoa izatea ere
horretarako arrazoia izan daiteke; izan ere, esperientzia da, neurri handi batean,
diskriminazio egoerak agerian jartzen dituena. Hau da, arlo horretatik zenbat eta
hurbilago egon, orduan eta aukera gehiago dago sexu bien aurkako diskriminaziozko
egoerak antzemateko.
Aurrerago aztertuko ditugun grafiko batzuen analisiak kontu hau argiten lagunduko digu,
eta gainera, informazio osagarria emango digu.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
80
80
Jarraian, beste item baten erantzunak aztertuko ditugu. Galdera pilota-elkartean dagoen
emakumezkoen presentziarekin dauka zerikusia. Grafikoan ikus dezakegunez, kasu
honetan ere, jende askok ez zuen erantzun, parte-hartzaileen % 16k zehazki.
Hala ere, ez zuten, aurreko itemean bezala, oharren atalean egindako komentarioen
bidez harridurarik erakutsi. Gainera, igeriketari dagozkion ehunekoekin alderatuta,
erantzuten ez dutenen portzentajea txikiagoa da.
27. grafikoa. Honako itemaren erantzunak sexuaren arabera: “Neska batek
pilotan jolastu nahi badu, ez du udalerri honetan oztoporik aurkitzen”
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Pentsa genezake, akaso, jendea ohituago dagoela genero-diskriminazioa emakumeekin
lotzen, hau da emakumeek sarriago sufritzen dutela? Egiatan, argi dago horrelaxe
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
81
81
gertatzen dela: sexu-arrazoiengatik gertatzen den diskriminazioa emakumezkoen
kaltetan izaten da gehienetan.
Dena dela, azpimarratu behar dugu diskriminaziozko egoera horiek antzemateko
trebetasunak aldaketak sortarazten lagundu behar duela; ez da, inola ere, egoerara
ohitzeko eta ekidinezintzat jotzeko aitzakia izan behar.
Aztertzen ari garen grafikoaren harira, % 51 ados azaldu dela hartu behar dugu kontuan.
Gorago esan bezala, parte-hartzaile gehienek errazago ikusten du kirol-arloan
emakumezkoek sufritzen duten diskriminazio orokorra. Azken datuok, ordea, argi uzten
dute ez dutela ezagutzen udalerriko pilota-elkarteko egoera zehatza, non neska bakarra
dagoen. Gainera, deigarria da emakumeak izatea adostasun mailarik handiena erakusten
dutenak. Litekeena da eurek gaiari buruzko informazio gutxiago izatea.
Aipatzekoa da bazkideak ez direla, ezinbestean, udalerriko elkarteetako kirolariak.
Elkarteetako ordezkariek esandakoaren arabera, gehienetan, bazkideak ume kirolarien
gurasoak izaten dira.
Bestalde, datuek egiaztatu egiten dute emakume bazkide gehienak ez direla elkarte
honetako kirolariak, bertan ez baitago emakumezko kirolaririk, baina 23 emakumezko
bazkide daude.
Beraz, emakumezko kirolarien presentzia nulua bada, logikoa da emakume askok ez
ezagutzea kirol honetan sexu arrazoiengatik topa ditzaketen oztopoak, izan ere, gorago
esan dugun moduan, esperientzia da errealitatea ondo ezagutzea errazten duena.
Bestetik, parte-hartzaileen % 33k ados ez zegoela erantzun zuen. Horixe da kirol
honetan dagoen sexismoa hoberen antzematen duen pertsonei dagokien portzentajea,
hau da, sentsibilizazio mailarik altuena duena.
Hurrengo grafikoak galdetegiko beste item bat aztertzeko balio du, konkretuki, futbol-
elkarteari dagokion itema. Udalerrian futbola praktikatzen duten neskek oztoporik
aurkitzen duten galdetzen genuen. Gogora dezagun ikerketa honen datuek, baita futbol-
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
82
82
elkarteko neska futbolariek emandako informazioa ere, argi utzi dutela sexu-arrazoizko
diskriminazio egoera dagoela.
Berriro ere ikus dezakegunez, parte-hartzaileek ez dute elkarteko emakumezko kirolarien
berri. Ezjakintasun-maila kontuan hartzekoa da, % 69k ados dagoela erantzun baitu.
28. grafikoa: Honako itemaren erantzunak sexuaren arabera: “Neska batek
futbolean jolastu nahi badu, ez du udalerri honetan oztoporik aurkitzen”
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Adostasun-maila horrekin erlazionaturiko azalpen bi daude. Alde batetik, adostasuna
adierazi dutenak izan daitezke udalerriko kirol-arloko informazio gutxien dutenak. Beste
aldetik, genero-diskriminazioa antzemateko trebetasun txikiena daukatenak izan
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
83
83
daitezke. Erantzun ez dutenen kopurua gehitzen badiogu, datua kezkagarriagoa da. Izan
ere, % 21ek baino ez du ezadostasuna erakutsi; ehuneko hori dagokie diskriminazio-
egoera hoberen ezagutzen dutenei.
Berriz ere, nabarmentzekoa da emakumeak diskriminazio egoera gutxien ezagutzen
dutenak izatea, baita udalerriko neska eta emakume kirolarien egoerari buruzko
informazio gutxien dutenak izatea ere. Izan ere, deigarria da sexu bien pretzepzioen
arteko aldea: erantzun duten emakume guztien %85 dira ados daudenak; gizonen
kasuan, ordea, erantzun dutenen % 67 dira ados daudenak. Merezi du datu horiek
aztertzen luzatzea, azalpena eman ahal diguten aldagaiak azpimarratzeko.
Lehenengo eta behin, arlo honetan emakumeek diskriminaziorik ez dutela jasaten pentsa
genezake. Hala ere, lehenago azaldu dugunez, ikerketa honek agerian utzi ditu egoera
diskriminatzaileak. Diskriminazio hori elkartean hasi baino lehenago hasten da, kirol bati
buruzko informazioa eskaintzen ez denean, eta sexu bien presentzia orekatua zaintzen ez
denean, ez baitira emakumezko kirolariak erakartzeko beharrezko esfortzuak egiten20.
Kirola praktikatzean ere agertzen da, sexuaren arabera erabiltzen diren irizpide
desberdinengatik, hala entitateak eskaintzen dituen zerbitzuak eta baliabide
ekonomikoak banatzean, nola, zer esanik ez, maila federatiboan eta profesionalean.
Beraz, jendartean nahiz Igorreko udalerrian (ikerketa hau egin den lekuan) diskriminazio
hori egon badagoela esateko informazio nahikoa daukagu. Hori dela eta, lehenengo
baieztapen hori, emakumezkoek genero-diskriminaziorik jasaten ez dutelako
baieztapena, alde batera utzi beharko genuke.
Bestetik, pentsa genezake emakume kirolariak ez direla genero-desberdintasuna
antzemateko kapazak. Udalerriko kirolariei egindako elkarrizketetan, ordea, agerian
gelditu da diskriminatzaileak diren jokabide, arau eta irizpide desberdinak bereizteko
euren gaitasuna. Beraz, bigarren azalpen hau ere baztertu behar dugu.
20 Neska kirolariak erakartzeko eta emakumezkoen presentzia handitzeko ekimenik eza elkarte
guztietara zabaldu ahal dugu; igeriketa-elkartea da salbuespen bakarra, bertan mutilak
erakartzeko beharra baitago.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
84
84
Datuak azaltzeko balio dezakeen beste arrazoi bat honakoa da: gorago esan bezala (27.
grafikoa aztertu dugunean), pertsona askok, bazkideak izan arren, ez dute elkartean
kirolik praktikatzen. Ume kirolarien gurasoak izaten dira. Elkartean kirolik praktikatzen ez
duten emakumezko bazkide horiek ez dute egoera lehenengo pertsonan bizitzen, ez dute
in situ errealitate horrekiko harremanik; horrexegatik ez dute emakumezko kirolarien
egoera ezagutzen.
Honek denak hausnarketa interesgarri bezain beharrezkoa agerrarazten digu: jakin
badakigu helduak izan daitezkeela sexu arrazoiengatik gertatzen den diskriminazioa
antzemateko gai. Argi dago, ordea, neskatoek ez dutela horretarako ahalmen
intelektualik, ezta emozionalik ere.
Beraz, zelakoak dira neskatoak euren sexuaren balioari buruz barneratzen ari diren
nozioak? Ekidinezina den desabantailera moldatu behar dutelako noziaoa ari dira
barneratzen? Akaso ari dira barneratzen mutilek egiten dutena, kirolean zein beste arlo
batzuetan, garrantzitsuagoa dela, eta horrexegatik haiei erraztasun handiagoak eman
behar zaizkiela? Nor konturatzen ote da egoera hori ez dela neskentzat bat ere
hezitzailea, sozialki mutilen aldekoa den diskriminazioari men egiten ikasten ari dira eta?
Beharrezko eskumena duen baten bat konturatuko balitz, ez luke aldaketak egiteko
neurriak hartu behar izango?
Orain, jaso ditzagun berriro galdera guztiak; egin ditzagun berriro... baina subjektua
aldatuta: zelakoak dira mutilak euren sexuaren balioari buruz barneratzen ari diren
nozioak? Neskak ekidinezina den desabantailera moldatu behar dutelako nozioa ari dira
barneratzen? Akaso ari dira barneratzen eurek egiten dutena, kirolean zein beste arlo
batzuetan, neskek egiten dutena baino garrantzitsuagoa dela, eta horrexegatik eurei
erraztasun handiagoak eman behar zaizkiela? Nor konturatzen ote da egoera hori ez dela
mutilentzat bat ere hezitzailea, nekak sozialki mutilen aldekoa den diskriminazioari men
egiten ikasten ari direlako? Beharrezko eskumena duen baten bat konturatuko balitz, ez
luke aldaketak egiteko neurriak hartu behar izango?
Eta amaitzeko, zein puntutaraino dute gurasoek egoera horren berri?
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
85
85
Azken taulako datuek erakusten digutenez, hezitzaileak diren emakumezko bazkide
askok ez dute kirol-arloan neska-mutilek aurki dezaketen berdintasunik eza ezagutzen.
29. grafikoa: Honako itemaren erantzunak sexuaren arabera: “Neska batek
errugbian jolastu nahi badu, ez du udalerri honetan oztoporik aurkitzen”
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Errugbia sustatzen duen elkateko bazkideen pertzepzioa aztertzen duen beste grafiko
honi dagokionez, ulertzeko modu bi daudela esan dezakegu. Datuek argi eta garbi
erakusten dute parte-hartzaileen % 68 (% 34 emakumeak eta % 34 gizonak) ados
dagoela egindako baieztapenarekin, versus ados ez dagoen % 20 (% 9 emakumeak eta
% 11 gizonak). Gainerako %12 erantzun ez dutenen ehunekoa da.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
86
86
Aurrekoetan bezala, diskriminazioa identifikatzeko zailtasun nabaria dagoela ondoriozta
genezake. Arrazoiketa lehengo berberak izan litezke.
Nolanhi ere, ikerketan zehar egindako analisian, elkarte honek berdintasunezko
funtzionamendua zehazkien errespetatzen duena dela egiaztatu da. Berdintasunezko
egoerara zorrotzago eusteko, bertan aspektu batzuk aldatzeko beharra dago, adizbidez,
emakumezkoen presentzia bultzatzeko ekimen espezifikoak jarri beharko lituzkete
martxan, eta emakume gehiagok egon beharko luke zuzendaritza batzordean.
Dena dela, entitateko emakumezko kirolariek diskriminatzailea ez den giro batean aritzen
direla onartzen dute. Bai tratuan, bai baliatzen dituzten zerbitzuetan, berdintasunik eza
ez dutela nabaritu ziurtatzen dute. Hori dela eta, baliteke grafikoko datuek kirol-
elkarteko benetako egoera islatzea. Gainera, adierazgarria da sexu bien balorazioak
kuantitatiboki hain berdintsuak izatea: emakumeen % 34 eta gizonen % 34 daude ados.
Jarraian, erabilitako beste item bati dagokion grafikoa aztertuko dugu. Item hori ez dago
udalerriko kirol-elkarteei buruzko pertzepzioekin edo aspektuekin lotuta, kirolari buruzko
pertzepzio orokorrekin baizik. Kasu honetan honako baieztapena jaso genuen: “Neskek
kirol-arloan sufritzen duten sexismoa handiagoa bada ere, mutilek ere sufritzen dute”.
Parte-hartzaileei item honekiko euren adostasuna edo ezadostasuna adierazteko eskatu
genien.
Hurrengo grafikoan ikus dezakegu parte-hartzaile gehienek, % 59k, ados zegoela
adierazi zuela; hau da, geheinen iritziz, sexu arrazoiak direla eta, gizonek ere sufri
dezakete diskriminazioa kirolean. Gainera, sexu bien portzentajeak oso antzerakoak dira
erantzun honetan (ados): emakumeak % 30; gizonak % 29.
Hala ere, ezadostasuna adierazten dutenen portzentajeei ere erreparatuko diegu,
zehaztapen bat egiteko beharra dagoela uste dugu eta.
Gizonek kirolaren arloan genero diskriminaziorik sufritzen ez dutela uste dutenak, hau
da, ezadostasuna adierazi dutenak, %36 dira, zehazkiago, emakumeen % 16 eta gizonen
% 20. Agerikoa denez, gizonek diskriminazio hori jasaten ez dutela pentsatzen duten
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
87
87
gehienak gizonak eurak dira; eta horixe da daturik deigarriena. 26. grafikoko datuak
kontuan hartuta, logikoena zera izango litzateke: kirol-esparruetan dagoen genero-
diskriminazioa eurek ere jasan dezaketela argi ikustea.
30. grafikoa: Honako itemaren erantzunak sexuaren arabera: “Neskek
kirol-arloan sufritzen duten sexismoa handiagoa bada ere, mutilek ere
sufritzen dute batzuetan”
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Dena dela, aipaturiko grafiko horren analisian azaldu dugun legez, datuek, gizonek
elkarteei buruzko ezagupen zehatzagoa dutela adierazten dute, eta ez, inola ere, egon
daitezkeen traba sozial orokorrei buruzko ezagupena dutenik.
Gainera, tradizioz femeninotzat hartu izan ditugun kiroletan gizonezkoen parte hartzea,
oraindik ere, oso eskasa dela aipatu dugu aurreko ataletan. Aintzat hartzeko moduko
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
88
88
aldagaia da, horren ondorioz, esperientziaren bidez eta praktikan diskriminazio hori
ezagutzeko aukerak murriztu egiten dira eta.
31. grafikoa: Honako itemaren erantzunak sexuaren arabera: “Udalak ematen
dituen diru-laguntzak modu eta neurri berean banatu beharko lituzkete kirol-
elkarteek nesken zein mutilen artean, denen parte hartzea errazteko eta
bultzatzeko”.
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Aurreko grafikoan agertzen den itema, herritarren iritzia jakiteko asmoz jaso genuen.
Genero-perspektibatik, kirol-elkarteen kudeaketa ekonomikoari buruzko iritzia zein zen
jakin nahi genuen. Zehazkiago esanda, tokiko administrazioak ematen dituen diru-
laguntzak ea neurri berean banatu behar diren sexu bien artean galdetu genien parte-
hartzaileei. Ados egon zirenak % 90 izan ziren: emakumeen % 97 eta gizonen % 92.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
89
89
Horrenbestez, bazkideen % 90en iritziz, elkarteek neurri berean banatu behar dituzte
sexu bien artean udalak ematen dituen diru-laguntzak.
32. grafikoa: Honako itemaren erantzunak sexuaren arabera: “Kirolaren
esparruan neska eta mutilen arteko berdintasuna bultzatzen dituzten elkarteak
gehiago sustatu beharko genituzke ekonomikoki.”
N=76
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Halaber, barne-funtzionamenduan genero-berdintasuna bultzatzen duten elkarteentzako
sustapen ekonomikoa handiago izan beharko litzatekeen galdetu genuen. 32. grafikoan
agertzen denez, % 77k ados zegoela adierazi zuen. Guztira, emakume parte-hartzaileen
% 82 eta gizon parte-hartzaileen %83 izan ziren. Beraz, bazkideen % 77k uste du barne-
funtzionamenduan berdintasunezko irizpideak darabiltzaten elkarteak ekonomikoki
gehiago sustatu beharko lituzkeela udalak. Nabarmentzekoa da “ez du erantzuten”
kategoriako portzentaje txikienak bi galdera hauetan izan direla; hau da, galdetegiko
gainerako item guztien erantzunekin alderatuta, bi item horietan jende gehienak erabaki
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
90
90
du erantzutea; ez erantzutea ere oso parte-hartzaile gutxik aukeratu dute galderak
hauetan. Horrexegatik, bazkide gehienen ustetan, udalak kirol-entitateei emandako diru-
laguntzak berdintasunez eta ekitatez banatu behar direla ondoriozta dezakegu; gainera,
gehienek ere, horrela egiten duten entitateei udalak diru-laguntza handiagoa eman
behar diela uste dutela esan dezakegu.
Kirola praktikatzeko arrazoiak
Ondoko Koadroan, kirola praktikatzeko arrazoiei buruz galdetzen genien parte-
hartzaileei. 1etik 5era arteko puntuazioa emanda, geuk proposatzen genituen arrazoiak
garrantziaren arabera ordenatzeko eskatu genien. Arrazoi horiek honakoak ziren:
osasuna eta gorputza zaintzea; enpatizatzen ikastea; lehiatzea eta irabaztea;
autoestimua handitzea; eta dibertitzea.
3. koadroa: Kirola praktikatzeko arrazoiei dagozkien portzentajeak
sexuaren arabera.
Arrazoia Emakumeek emandako
garrantziaren ehunekoak
Gizonek emandako
garrantziaren ehunekoak
Osasuna eta gorputza zaintzea % 73 % 58
Enpatizatzen ikastea % 41 % 39
Lehiatzea eta irabaztea % 15 % 19
Autoestimua handitzea % 47 % 41
Dibertitzea % 73 % 70
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Jarraian, grafiko histografikoen bidez, datuak aztertuko ditugu, galderaka eta sexu
bakoitzari dagozkion portzentajeak banakatuta.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
91
91
33. eta 34. grafikoak: “Osasuna eta gorputza zaintzea” arrazoiari emandako
garrantziaren portzentajea.
N1=35
Lehenengo itemak honakoa argitu nahi zuen:
osasuna eta gorputza zaitzea zein
puntutaraino izan daitekeen kirola
pratikatzeko arrazoia bazkideentzat.
Sexuaren arabera, balorazioen arteko alde
nabarmena ikus dezakegu. Emakumeen
%59k garrantzi handia eman dio; gizonen
kasuan, aldiz, % 36k baino ez du oso
garrantzizkotzat jotzen.
N2=3821 Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
“Oso garrantzitsu” eta “garrantzitsu”
balorazioen datuak gehituta, emakumeen %
73k osasuna eta gorputza zaintzeari
garrantzitsu deritzola ikus dezakegu.
Gizonen kasuan, balorazio berdinak
gehituta, % 58 baino ez dira. Beraz,
badirudi osasuna eta gorputza zaintzea
emakumeentzat kirola praktikatzeko arrazoi
garrantzitsuagoa dela gizonentzat baino.
Izan ere, askoz emakume gehiagok deritzo
garrantsitsu edo oso garrantzitsu. Gainera, hauxe izan da emakumeek puntuazio altuen
eman dioten arrazoia, dibertitzeko arrazoiaz batera; azken honi ere, emakumeen % 73k
eman dio garrantzi handia (Ikus. 41. eta 42. grafikoak).
21 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
92
92
35. eta 36. grafikoak: “Enpatizatzen ikastea”
arrazoiari emandako garrantziaren portzentajea.
N1=35
Kirolen bat praktikatzeko zein
puntutaraino den garrantzitsua
enpatizatzen ikastea baloratu behar
zuten parte-hartzaileek item honetan.
Badirudi emakumeak direla arrazoi honi
garrantzi gehien eman diotenak;
zehatz-mehatz, % 23 izan dira oso
garrantzizko deritzotenak, versus
gizonen % 14.
N2=3822 Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Garrantzia ematen duten balorazioak
gehituta, ez dago ehunekoen arteko alde
handirik: % 41 emakumeak; % 39
gizonak. Deigarria da emakume gutxik
aukeratzea “Oso garrantzi gutxikoa”
balorazioa, % 9k baino ez; izan ere,
gizonen % 19k garrantzi gutxi ematen
dio enpatizatzen ikasteari. Dena dela,
gorago bezala, “Garrantzitsua” eta “Oso
garrantzitsua” balorazioak gehituta, emaitzen portzentajeak berdintsuak dira:
emakumeen % 33 eta gizonen % 36. Beraz, hasierako gainbegiratuan emakumeek
garrantzi handiagoa ematen diotela pentsa genezake; sakonago aztertu ondoren, berriz,
22 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
93
93
sexu bien arteko aldea ez da hain nabaria. Balorazioetan garrantziaren intentsitatearen
arteko aldeak daude, baina balorazio orokorretan sexu bien balorazioak antzerako
samarrak dira.
37. eta 38. grafikoak: “ Lehiatzea eta irabaztea” arrazoiari emandako
garrantziaren portzentajea.
N1=35 Hau da, parte-hartzaileek lehiatzeari eta
irabazteari zer nolako garrantzia ematen
zioten adierazi behar zuten, eta ea hori
elkarteetan kirola egiteko arrazoia izan
zitekeen. Horren arabera, emakumeek
ematen dioten garrantzirik handiena
arrazoi honi (horietako % 12).
N2=3823 Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Emakumeen % 15ek aukeratzen ditu
garrantzia ematen duten kalifikazioak,
versus gizonen % 19. Era berean,
garrantzi gutxien ematen duen
balorazioa kontuan hartuta, gehien
aukeratzen dutenak emakumeak direla
ondoriozta dezakegu: emakumeen % 63
versus gizonen % 53. Gainera, “Oso
garrantzi gutxikoa” eta “Garrantzi
gutxikoa” portzentajeak gehituta, guztira emakumeen % 79k dira garrantzitsu ez
deritzotenak, versus gizonen % 69. Horrenbestez, zera esan dezakegu: hasierako
geinbegiratuan emakumeek garrantzi handiago ematen diotela pentsa genezake, baina
23 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
94
94
datuak sakonago aztertu ondoren, argi dago euretako gehienek garrantzi gutxi ematen
diotela kirolean lehiatzeari eta irabazteari.
39. eta 40. Grafikoak: “ Autoestimua handitzea” arrazoiari emandako
garrantziaren portzentajea.
N1=35
Autoestumua handitzea kirolen batean
aritzeko arrazoia izan daitekeen galdetu
genien parte-hartzaileei. Merezi du
grafiko honen analisi sakonagoa eta
luzeagoa egitea; izan ere, gainerako
grafikoen datuekin alderatuta, sexuen
balorazioen arteko aldeak nabariagoak
dira.
N2=3824 Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Emakumeen % 26k garrantzitsu deritzo
arrazoi honi, versus gizonen % 19k.
“Garrantzitsua” eta “Oso garrantzitsua”,
balorazioen ehunekoak gehituta,
emakumeak % 47 dira, gizonak, aldiz,
% 41; esanguratsua ez den % 6ko aldea
dago. Hala ere, balorazio horiek
24 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
95
95
aukeratu ez dituztenen datuak, (emakumeen % 53 eta gizonen % 59) aztertu behar
ditugu. Izan ere, “Oso garrantzi gutxikoa” eta “Garrantzi gutxikoa” aukeratu dutenak,
emakumeen % 21 eta gizonen % 42 dira. Gizonak dira erdi-mailako balorazioa
gehiagotan egiten dutenak; ez diote arrazoi honi garrantzi handia ematen, baina kendu
ere ez diote egiten. Beraz, autoestimua kirol-arloan garrantzitsua ez dela pentsatzen
duen emakume bakoitzeko, iritzi bereko gizon bi dago. Adierazgarria da kirolaren bidez
autoestimua handitzeko beharra duten emakumeak gizonen doblea izatea.
41. eta 42. grafikoa: “ Dibertitzea” arrazoiari emandako garrantziaren
portzentajea.
N1=35
Iturria: Jasotako galdetegietatik ateratako datuak
Ondoko grafikoetan azken itemari
dagozkion datuak aztertuko ditugu.
Parte-hartzaileek “kirolaren bidez
dibertitzea” arrazoiaren garrantzia
baloratu behar zuten. Jarraian, aztertuko
ditugu item honen erantzunen
ehunekoak.
“Garrantzi gutxikoa” eta “Oso garrantzi gutxikoa”, balorazioen ehunekoak gehituta,
datuak antzerakoak direla pentsa genezake, izan ere, horrelako datuak lortuko ditugu:
gizonen % 21 versus emakumeen % 21. Alde handirik erakusten ez duten ehunekoak
dira.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
96
96
N2=3825
“Oso garrantzi gutxikoa” eta “Garrantzi
gutxikoa” balorazioak gehitzen
ditugunean, berdintsu gertatzen da,
emakumeen % 73 eta gizonen % 70
baitira. Kasu honetan ere, zifrek ez
dute alde handirik erakusten.
Kontuan hartu beharrekoa gizonen
grafiko histografikoan dago. Bertan
gizonen % 67k oso garrantzitsu
deritzola ikus dezakegu. Hauxe da gizon gehienek garrantzirik handiena eman dioten
arrazoia. Beste grafiko batzuetako garrantzi handiko balorazioen portzentajeekin
alderatuta, alde nabaria dago. Gainerakoetan, arrazoi bati oso garrantzitsu iritzi
diotenean, ehuneko handiena % 36koa izan da (34. grafikoa).
Gainera, aztertzen ari garen azken grafiko honetan, gizonen % 3k baino ez du aukeratu
“Garratzitsu” balorazioa; “Oso garrantzitsu” balorazioa, ordea % 67k aukeratu dute.
Beraz, gizon gehienek aukera zezaketen intentsitate handien duen balorazioa erabili
dute. Horrexegatik, gizonentzat kirola praktikatzeko arrazoi nagusia eta garrantzitsuena
dibertitzea dela ondoriozta dezakegu.
25 N1 parte hartu duten emakumeen guztizkoari dagokio; N2, aldiz, parte hartu duten gizonen
guztizkoari.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
97
97
IV.2.4. Espazio sinbolikoa eta hizkuntzaren erabileraren analisia
Elkarte batek, Igeriketa Igorre Klubak, baino ez du hizkuntza eta irudien analisia egiteko
dokumentu ereduak entregatu. Gogora dezagun, analisi horrek berdintasunezko irizpide
integratzaileak bultzatzea zuela helburu.
Elkarte horren dokumentu-ereduen azterketa egin ondoren, hizkuntzaren erabilera ez
sexista eta integratzailea aurkitu dugula esan behar dugu. Generoaren perspektibatik,
berdintasunezko hizkuntza erabiltzen dute. Geure gomendio bakarra zera da:
gaztelaniazko bertsioetan, sexu bietarako izen-sintagma osoak erabiltzea, ulergarriagoa
izaten da eta.26
Bestetik, gorago esan dugun bezala, atal hau ezin dugula gehiago garatu gogorarazi
behar dugu; izan ere, ikerketaren arduradunek behin baino gehiagotan eskatu arren,
gainerako elkarteek ez dute lan honetarako beharrezkoa zen materiala eman.
26 Hau da, “Estimados padres y madres” edo “Estimados/as padres y madres” esan beharrean,
hobe da “Estimadas madres y estimados padres” esatea.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
98
98
V. ONDORIOZTAPENAK
Txosten honen hasieran, eskubideei buruz hitz egin dugu, eta eskubide horien aurkakoak
diren tradizioak eta ohiturak ere aipatu ditugu. Izan ere, automatismo batzuek sor eta
gor biziarazten gaituzte, jokabide batzuk justuak balira bezala; badirudi luzaroan
errepikatu diren jokabide eta adierazpen horiek, jendartean sarri gertatze hutsagatik,
arruntak izate hutsagatik, zilegitzat hartzen ditugula.
Era berean, zientzia edota etika-oinarririk ez duten usteak ere izan genituen aztergai,
emakumeei eraso bortizki egiteko aitzakia baitira herrialde batzuetan; eta hori dena,
genero-diskriminazioa bizi garen mendebaldeko jendarte honetan ere badagoela ahaztu
barik.
Geurea garapenaren eta teknologia-aurrerapenen jendartea delakoan gaude,
arrazoinamenduarena, legeriarena, eskubideen babeslekua; horrelako ezaugarriek ez
dute egokiak ematen geure inguruan izaten den diskriminazioari aurre egin behar
diogunean. Badirudi sarritan entzun dugun baieztapen bat bete egiten dela: gezur
ugariek egia handia sor dezaketela.
Horixe da historian zehar gertatu dena, baita gertatzen ari dena ere. Hala ere, beti egon
dira gezurra agerian uzteko gai diren pertsonak, banan-banan jendartearen
garapenerako eta eskubide-berdintasunerako oztopo diren aspektu denak arakatzeko gai
direnak, harik eta nabarmen utzi arte.
Horixe da, hain zuzen, berdintasun formala eta egiazko berdintasuna bereizteko arrazoia;
izan ere, itxurak engaina gaitzake; eta horrexegatik aipatu ditugu, txostenaren hasieran,
eskubideak bermatzen dituzten zenbait gomendio eta lege.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
99
99
Labur esanda, arraza, erlijio, etnia edota sexu-arrazoiengatik gerta daitekeen edonoren
diskriminazioa, giza-eskubideen aurkakoa izanik, ekiditeko beharrezko neurriak hartu
behar ditugu ezinbestean.
Beraz, genero-gaiak aztertzen dituen ikerketa honek, zenbait aspektu nabarmendu nahi
ditu: sexu-arrazoiengatik gertatzen den diskriminazioa bultzatzen dituzten egoerak eta
jokabideak agerian uztea; genero-berdintasuna bultzatzen dituzten egoerak eta
jokabideak agerian uztea; eta proposamenak egitea, hala genero berdintasun-eskubideen
errespetua sortarazteko, nola errespetu hori dagoen esparruetan are gehiago sustatzeko.
Hau dena, Igorre udalerriko kirol-arloaren barruan, non udal kiroldegiaren eta kirol-
elkarteen analisia egin dugun.
Ondorioztapenak datu kualitatiboetan zein kuantitatiboetan oinarritzen dira. Datu horiek
emaitzen atalean daude azalduta, banakatuta eta garatuta. Hori dela eta, beste atal
honetan, analisitik ateratako ondorioztapen nagusiak baino ez ditugu azalduko.
V.1. Kiroldegiari buruzkoak.
Zentro honetan aurkitu ditugun beharrizanak aipatuko ditugu jarraian. Dena dela,
genero-gaiei buruzko sentsibilizazioa aurkitu dugula esan behar dugu. Koordinatzaileak
jarrera irekia erakutsi du, eta beharrezkoak diren aldaketak egiteko prest azaldu da,
instalazioetan genero-berdintasuna bultzatzeko asmoz.
Era berean, eskaintzari buruzko sentsibilizazioa ere aurkitu dugu, erabiltzaileak sexu
bietako pertsonak direla kontuan hartzen baititu, eta emakumezkoen presentzia handitu
behar delakoan baitago.
Nolanahi ere, zenbait aldaketa egiteko beharra aurkitu dugu. Beharrizan horiek, aurkako
jarrerarekin baino, genero-gaiei buruzko ezjakinarekin dute zerikusia. Nahikoa da
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
100
100
instalazioetan sartzea gaztelaniazko abisuetan hizkuntzaren erabilera sexista
aurkitzeko27. Gainera, eskaintzen diren ekintzen eta ikastaroen publizitatean irudien
erabilera ez integratzailea aurkitu dugu. Publizitate hori kiroldegikoak ez diren langileek
osatzen dute. Irudiek kirolaren bereizketa estereotipatua erakusten dute, kirol batzuk
maskulinoak eta beste batzuk femeninoak direlako ustea transmititzen baitute.
Berriro ere agertzen zaigu, beraz, gaiari buruzko ezjakintasuna. Argi dago langileek ez
dakitela hizkuntza eta irudiak era estrategikoan28 erabili ahal direla sexismoa ekiditeko
eta sexu bien presentzia handitzeko; horren ondorioz, ez dituzte parte-hartze orekatua
bultza dezaketen neurri espezifikoak eta eraginkorrak abian jartzen.
Horrez gain, eskaintzen diren zerbitzu batzuk nekez erabiliko dira aukera-berdintasunez.
Batetik, instalazioetan sauna bakarra dago. Erabilera mistokoa denez, hau da, sexu biek
erabiltzekoa denez, erreparo ugari sortzen ditu, sexu bientzako baita deserosoa.
Erabiltzaile batzuk kexu azaldu dira horregatik, eta erabilera oso eskasa da, ia nulua.
Bestetik, makina anaerobiko gehiago dago aerobiko baino, eta horrek emakumezkoen
parte-hartzea oztopatzen du, emakumeek makina aerobikoak gehiagotan erabiltzen
baitituzte.
Gimnasioetan makina aerobiko gehiago ipintzeak, hau da anaerobiko beste egoteak29,
eztabaida sortzen du batzuetan. Hori dela eta, gai polemikoa izanik, interesgarria
iruditzen zaigu honen gaineko azalpen batzuk ematea.
Makina aerobiko gehiago erabiltzeko aukera sustatzeko proposatzen dugunean, genero-
estereotipoak bultzatzen ari garela pentsa genezake; izan ere, batek pentsa dezake
horrela, erabilera maskulinoagoa izaten duten makina anaerobikoak emakumeek
27 Ez dugu euskarazko bertsioetan erabilera sexistarik aurkitu.
28 Langileetako batek ere ez dauka gai honi buruzko prestakuntza espezifikorik.
29 Gimnasio gehienetan oso makina aerobiko gutxi dago, anaerobikoekin alderatuz gero.
Horrexegatik esaten dugu makina aerobiko gehiagok egon beharko lukeela, makina bien kopurua
orekatzeko beharra dago eta.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
101
101
erabiltzea oztopatzen dugula. Dena dela, kirolean dauden genero-estereotipoen gainean
berba egiten dugunean, ez dugu esan nahi, sozialki sexu femeninoarekin edo
maskulinoarekin lotzeko joera egoteagatik, kirol-praktika batzuk kendu behar ditugula.
Hori baino, kirol-praktika guztietan sexu bien presentzia eta berdintasunezko tratua
bultzatu behar dugula esan nahi dugu.
Gainera, oso argi ikusten dugu emakumeak tradizionalki gizonezkoenak izan diren
arloetan sartu beharra, hala nola futbolean, errugbian, txirrindularitzan eta abarretan.
Kosta egiten zaigu, ordea, gizonek ere tradizionalki emakumezkoenak izan diren arloetan
egon behar dutela ikustea. Genero-perspektiba kontuan hartuta, berdin da garrantzitsua;
eta baletan, gimnasia erritmikoan, igeriketa sinkronizatuan-eta30 gizonezkoen
presentziak gora egin beharko luke. Beraz, gimnasio batean makina aerobikoen kopurua
handitzen dugunean, sexu biei ematen diegu oso desberdinak diren praktika bietan
jarduteko aukera.
Bestetik, emakume asko ez da makina anaerobikoetan aritzen, izan ere, horien erabilera
muskuluen garapenarekin zerikusia duen joera maskulinoarekin lotzen dute. Beste
batzuek, ordea, erabiltzen ikasi ondoren, horrelakoetan aritzeko ohitura hartu ahal dute.
Eta beste emakume batzuek, erabiltzen ikasi arren, aerobikoetan aritzea nahiago dute,
edo makina mota bietako ariketak konbinatzen dituzte.
30 Hastapenetan gizonezkoentzako kirola izan zen arren, berehala hasi zen emakumezkoentzako
modalitatea izaten. Herrialde batzuetan (Amerikako Estatu Batuetan, Kanadan ...) sexu bien
presentzia bultzatzen dute, baita haurtzarotik antolatzen diren sexu bientzako lehiaketak ere;
beste herrialde batzuetan, ordea, emakumezkoentzako kiroltzat hartzen dute igeriketa
sinkronizatua. Espainiako Estatuan, gizonezkoen taldea osatzeko ekimen bakarra egon da: bost
gizonek baino ez dute osatzen talde hori. Sarean topa ditzakegun komentarioek nabarmenkiro
erakusten dute broma eta irain makurrei egin behar dietela aurre. Eurek kirola praktikatzea dute
helburu, eta mugak urratu nahi dituzte, gerora begira, beste mutil eta gizon batzuei bidea
errazteko asmoz. Honi buruzko informazio gehiago nahi izanez gero, honakoa ikusi:
http://www.marca.com/2009/04/07/mas_deportes/natacion/1239127801.html
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
102
102
Kirol-praktikaren aukeraketa kontu pertsonala da; identitatea, ahalmen fisikoa, kultura
eta beste hainbat faktore dira aukeraketa horretan eragina dutenak. Genero-
perspektibatik, aspektu horiei erreparatu behar diegu, bai diskriminaziozko tratua
ekiditeko, bai sexu bien presentzia handitzeko, bai haurtzarotik berdintasunezko baloreak
bultzatzeko eta pertsonak praktikatuko duen kirola aukeratzen laguntzeko.
Nolanahi ere, emakumeek sarri erabiltzen dituzte makina aerobikoak gimnasioetan.
Norberaren gustua erabilera horrekin zerikusia duen faktorea da. Bestalde, gaixotasun
jakin batzuk jasanez gero, ariketa fisiko anaerobikoa ez da oso gomendagarria31.
Kiroldegiko erabiltzaileentzako galdetegietan ez dugu honi buruzko oharrik aurkitu, baina
ondotxo dakigu zeintzuk diren, jeneralean, emakumeek gimnasioetan aurkitzen dituzten
oztopoak; giro horretan jarduten duen emakume askok eman ahal du horien berri.
Euretako bat honakoa da: makinak erabiltzen lagundu ahal duen begiralerik ez egotea,
edo sarritan, lan hori egin behar duenak gustura ez egitea. Gainera, gimnasio askotan,
makinak pertsona bakoitzaren beharren arabera erregulatu izanak gizonen kexak
sortarazten ditu, haien iritziz “mugiturik” edo “desorekaturik” geratzen baitira.
Gimnasioetan aritzen diren gizonek, batzuetan, euren espazioan daudela uste dute,
Euren iritziz emakumeak integratu ahal dira, baldin eta “enbarazu” egiten ez badute.
Horrelakoetan, baliabideen eta espazioaren berdintasunezko erabilera bermatzeko modu
bakarra dago: bertan genero-gaiekin sentsibilizaturik dagoen begirale bat egotea,
generoak kirolean duen eragina ezagutzen duen begiralea, hain zuzen, eta sexu bietako
kirolariei, modu onean, makinak erabiltzen laguntzen egongo dena.
31 Adibidez, medikuntzaren eta kirolaren arloan, fibromialgia jasaten dutenek (gehienak
emakumezkoak) ariketa anaerobikoak praktikatu behar duten zalantza dago. Dirudienez,
gaixotasun honek aldaketak sortzen baititu atari anaerobikoan. Honako honetan ikusi:
http://www.fibromialgia.nom.es/prueba%20Ejercicio%20Ciccolella%20con%20comentarios.pdf
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
103
103
Honez gain, emakumeek aipatzen duten beste oztopo bat makina aerobiko gutxi egoten
dela izaten da, askoz gutxiago izaten baitira anaerobikoak baino. Izan ere, gimnasioak
oso maskulinizaturik dauden espazioak izaten dira.
Beraz, makina mota bien kopuruak berdintzea, gimnasioetan aritzen diren emakumeen
eskaera orokor bati erantzuten dio. Batzuek esaten dute hobe dela emakumeak makina
anaerobikoetara moldatzea, “eurek hainbeste indar egin behar ez izateko moduan
erregulatu ahal dira, eta gainera, muskuluak garatzea komeni zaie”. Argudio hori
erabiltzen dugunean, emakumeei euren gustuak eta beharrak ahazteko esaten diegu; eta
gizonezkoen esparru batean egon ahal badira ere, konformatu behar dutelako mezua
transmititzen diegu.
Planteamendu hau hobeto ulertzeko, sarritan generorekin zerikusia duten arazoak
aztertzeko erabiltzen dugun ariketa bati eutsiko diogu: buelta emango diogu egoerari.
Muskulatura landu nahi duten gizonei, ariketa anaerobikoak eskaini baino, baleta edo
Pilates egiteko proposatuko diegu. Izan ere, kirol-praktika horiekin nabarmen garatu ahal
dute giharren ahalmena eta indarra. Gainera, luzapen ugari egingo dituzte, malgutasuna
landu, eta bide batez, lesio asko ekidin egingo dituzte. Honez gain, emakumezkoen kirol
bat praktikatuko dute, beraz ez dira kirol-ekintza estereotipatu batean ariko.
Aitor dezagun proposamen hau gehiegizkoa eta barregarria irudituko litzaigukeela.
Dantza ez dutela gustuko esango ligukete batzuek; kirol-ekintza aukeratzeko eskubidea
dutela, eta are gehiago, eurak direla malgutasuna landu nahi duten ala ez erabaki behar
dutenak.
Emakumeek, makina anaerobikoak egonda, aerobikorik erabiltzeko beharrik ez dutela
esaten dugunean, zergatik ez zaigu neurri berean harrigarria iruditzen? Bestelako
ahalmen fisiko batzuk lantzeko, kirol mota hori ondo datorkiela esaten dugunean,
zergatik ez gara geuri ez dagokigun erabaki dela konturatzen? Zergatik ez dugu
onartzen emakume batzuek bestelako kirol-praktika batean aritu nahi dutela?
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
104
104
Argi eta garbi, kirolaren arloa oso maskulinoa delako. Ohituta gaude emakumeak
gonbidatuak baino ez direla pentsatzera, eta gonbidatuak izanik, moldatu egin behar
dute. Bestela, beti edukiko dute tradizionalki oso emakumezkoenak izan diren kiroletan
jarduteko aukera, feminitatea historikoki transmititu izan zaigun moduan lantzeko aukera
ematen duen kirolen batean. Estatus hau bultzatzea da estereotipoak indartzen dituena,
eta bereizketa estereotipatu horri aurre egiteko modu bat aukera-berdintasuna
bermatzea da.
Laburbilduz, ariketa anaerobikoak emakumeen artean bultzatzea arrazoi birengatik da
gomendagarria: batetik, muskulugintza gizonei egozten dion uste estereotipatua
desmitifikatu egingo dugu; bestetik, emakumeentzat oso onuragarria da, muskulu-tonua
hobetzeaz gain, hezurren dentsitatea handitu eta osteoporosia prebenitzen laguntzen
baitu.
Hala ere, hori dena ez da gizonezkoen gustuetara egokitu den gimnasioetako estruktura
maskulinizatua mantentzeko arrazoia. Bestalde, gimnasioetan egin daitezkeen aldaketei
esker, gizonak ere beste ariketa mota batzuetan jardutea sustatuko dugu. Gogora
dezagun gizonak femeninotzat hartzen ditugun ekintzetan aritzea askoz zailagoa dela,
oraindik ere, emakumezkoak maskulinotzat hartzen ditugun ekintzetan aritzea baino.
Azkenik, emakumeek gimnasioan zein kirol mota praktikatu nahi duten erabakitzeko
eskubidea dute, eta instalazioek, gizonekin egiten duten neurri berean, kirol-praktika
horietan aritu ahal direla bermatu behar dute.
V.2. Kirol-entitateei buruzkoak.
Azalduko ditugun beharrizan ugari erakutsi ditu kirol-elkarteei egindako genero-profilak.
Nolanahi ere, zilegi deritzogu, aldez aurretik, hainbat balorazio positibo egiteari.
Lehenengo eta behin, Arratiko Zekorrak Rugby taldea aipatu nahi dugu, izan ere,
ikerketan zehar, emakumezkoen presentzia handitzeko ekimenak abian jarri dituela
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
105
105
egiaztatu dugu; genero-berdintasunarekin loturiko aspektu hau zuzendaritza-
batzordearen gogoan dago. Gainera, jakin badakigu, sexu arrazoiak direla eta,
diskriminaziozko arazoak sortu direnean, zuzendaritzako kideek berdintasunezko
irizpideak erabili dituztela soluziobideak aurkitzeko.
Elkarte honetan emakumeen zein gizonen parte-hartzea bultzatzen da. Emakumezko
kirolariek integratuta eta aukera berdintasunean daudela sentitzen dute.
Genero-berdintasunari dagokionez, aldaketa batzuk egin behar dituzte. Dena dela,
aipagarria da elkarteak ekitatez jokatzen ahalegintzea, sexu bientzako soluziobide
justuak bilatu izana, baita kirolarien artean parietatea egoteko ahalegina egin izana ere.
Bestetik, Arratiako Ziklista Elkarteak, Igorreko Eskupilota Elkarteak eta Igeriketa Igorre
Klubak ere erakutsi dute euren kezka, sexu bien presentzia ez baita orekatua. Entitate
horien ordezkariek arazo honekiko ardura agertu zuten egindako elkarrizketetan.
Elkarteek duten beharrizan bat dela konturatu dira. Igorreko Eskupilota Elkarteko buruak
neskak eskupilotaren arlora erakartzeko ahaleginak egin dituztela adierazi zuen. Kezka
hori adieraztea garrantzizkoa da; aurrerapauso bat da, kirol batzuk gizonezkoentzat eta
beste batzuek emakumezkoentzat direlako ustea gainditu egin den seinalea baita.
Gainera, pilota-elkarteko buruaren iritziz, federazioak neskei federatzeko aukerarik ez
ematea traba soziala da.32.
Bestetik, Arratiako Ziklista Elkarteak adierazi zuen, jendartean genero-estereotipoen
eragina dagoela. Bere iritziz, familiak zerbait egin behar luke estereotipo horiei aurre
egiteko. Bere esanetan, penagarria da txirrindularitzan emakume gehiago ez egotea, izan
ere, gehienak, beste udalerri batzuetara joaten dira, Igorren ezin baitute talderik osatu33.
32 Ikusi marko teorikoan, Kontraesan faltsua: kultura vs. Eskubideak azpiatalean: “...Zergatik
ematen zaie horrelako entitateei giza-eskubideen aurkakoak diren eta giza eskubideak
mespretxatzen dituzten erabakiak hartzeko autoritatea eta eskumena? Eta ondorioz, zelan da
posible entitate horiek diru-laguntza publikoez babestea?...”
33 Talde bat osatzeko gutxienez hiru neska behar dira.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
106
106
Honek denak sentsibilizazio kutsu bat dagoela adierazten du, eta behintzat, sexu
bakoitzak kirol mota jakin bat praktikatu behar duelako aurreiritzia gaindituta dago.
Dena dela, ekintzei dagokienez, beharrizan batzuk oso agerikoak dira. Baliteke neska
gehiago (mutil gehiago igeriketaren kasuan) erakartzeko ahalegina egin ez izana; edo
baliteke, ahalegina egin arren, egoerara egokitutako estrategia espezifikoak erabili ez
izana. Izan ere, kirol-elkarteetan ez dugu genero-gaiei buruzko prestakuntza duenik
aurkitu. Beraz, egoera hobetzeko beharra dagoela esaten dutenean entitate denak ados
daude, baina azkenean, sexuagatiko segregazioaren eragina nabarmena da.
Hausnarketa honek genero-perspektibatik aurkitu ditugun bestelako beharrizan batzuk
aztertzera garamatza. Inplikaturiko guztiek, eta bereziki elkarteek, zenbait aldaketa egin
behar dituztelakoan gaude. Ikerketa honetan egindako analisian, barne
funtzionamenduan eragina duten faktore desberdinak agertu dira, eta faktore horiengatik
sortzen diren arazoak direla kausa, berdintasunezkoak ez diren egoerak sortzen dira.
Hasteko, zuzendaritza batzordeei buruz hitz egingo dugu. Kirol-entitate batzuek ez dute
behar genuen informazio guztia eman; horrexegatik, zenbait kasutan, ezin izan ditugu
zuzendaritza-taldeen organigramak aztertu.
Nolanahi ere, aztertu ditugun kasuetan, parietatera ez dela ailegatzen ikusi dugu.
Bestalde, parietateari dagokionez, gogorarazi nahi dugu gizon eta emakumeen kopuruak
berdintsuak izatea ez dela helburu bakarra: parietatea egiazkoa izango da, emakumeak
ere prestigioa eta boterea ematen duten karguetara ailegatzeko aukera baldin badute.
Gai honi dagokion azterketa egiteko informazioa eman duten bakarrak errugbi eta futbol-
elkarteak izan dira. Errugbi elkartean, aipatu ditugun arazo biak aurkitu ditugu: batetik,
organigraman parietatearekin zerikusia duten arazoak; bestetik, prestigiozko eta
boterezko karguetan gizonezkoak baino ez daude. Futbol elkarteari dagokionez, ordea,
parietatetik hurbilago daude, eta emakume batzuk goi karguetan daude (diruzaina eta
idazkaria dira).
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
107
107
Ezinbestekoa zaigu, nolanahi ere, honakoa aipatzea: zuzendaritza-batzordeetan
parietatea egotea aurrerapauso bat da, duda barik; aurrerapauso horrek, ordea, ez du
askorako balio bakoitzak duen karguari dagozkion lanak egiten ez baditu. Hau da,
pertsona horiek zerrendan agertu arren, praktikan erabaki denak beste batzuek hartzen
badituzte, parietate egoerak ez da erreala. Horrelakoetan, emakumeei legozkiekeen
erabaki asko goi-karguetan ere badauden beste batzuen baitan, gehienetan gizonen
baitan, geratzen dira. Halaber, zerrendetako parietate formalak, ez du berdintasunaren
aldeko aldaketarik ekarriko erabakiak negoziazioan, eta bozketetan ez badautza.
Honez gain, elkarte batzuetan, eta intentsitate desberdinez, sexu bietarako
integratzaileak ez diren irizpideak erabiltzen dituzte. Arazorik nabarmenena futbol-arloan
aurkitu dugu. Hau dena diskriminaziozko tratuan eta baliabideen banaketa ez ekitatiboan
agertzen zaigu, bereizketa horren arrazoi bakarra sexua izanik. Baliabide ekonomikoen
zati bat34 diru-laguntza pribatuetatik zein publikoetatik datoz.
Nesken eta emakumeen kalterako den inbertsio diskriminatzailea aurkitu dugu; are
gehiago, espresuki emakumezkoen kirola sustatzeko emandako diru-laguntza
espezifikoak ere, ez dira helburu horretarako erabili35. Gainera, diskriminaziozko tratu
hori beste aspektu batzuetan ere agertzen da, hala nola instalazioen erabileran,
ordutegien banaketan, babesleei dagozkien kontuetan, materialaren eta ekipamenduaren
banaketan, entitateak eskainitako zerbitzuetan eta abarretan.
Bestetik, sarritan zuzendaritza-organoaren eta pertsona kirolarien arteko komunikazioa
eskasa dela egiaztatu dugu; hori, batez ere, emakumeen kalterako izaten da, batzuetan
garrantzitsuak izan daitezkeen kontuei buruzko informazioa ez daukate eta. Adibidez,
34 Mota honetako entitateetan ohikoa denez, diru-laguntzak edukitzeaz gain, bazkideen kuotak ere
diru iturria izango direlakoan gaude.
35 Ikus. IV.2.2 Neska eta emakume kirolariei egindako elkarrizketetatik ateratako datuak.
http://www.athletic-club.net/web/main.asp?a=0&b=1&c=1&d=1000&berria=10048&foto=8&idi=0#fotos
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
108
108
inoiz federazioak antolatutako batzarretara ezin izan dira joan, deialdiaren berri ez
baitute eduki.
Amaitzeko, elkarte guztien barne antolaketan aurkitu ditugun arazoak aipatu behar
ditugu. Arazo horiek lan batzuetarako traba handia izan daitezke, ikerketa honekin
gertatu den legez. Aipatzen ari garen funtzionamendu-arazo horien adibideak honakoak
izan daitezke: bazkideen zerrendak eta datuak ez edukitzea edota eguneratuta ez
egotea; bazkideekin kontaktatzeko modurik ez egotea; urtean behin kontabilitatearen
berri emateko ohitura ez izatea; zuzendaritza-batzordeak argiro ez egotea osatuta, eta
bertako kide bakoitzari dagozkion funtzioak ondo zehazturik ez egotea; urteroko
plangintzan agertzen diren beharrizanei erantzuteko helburuak ez zehaztea; kirolariei
aritzen diren ekintzei buruzko informazio interesgarria ez ematea; emakumeak,
informazioa ez emateagatik, gertakizun batzuetatik kanpo uztea, eta abar.
Batek pentsa lezake, a priori, horrelako aspektuek genero-gaiekin zerikusirik ez dutela.
Hala ere, praktikan, berdintasunezko egoerak sortaraz ditzakete. Esate baterako, ohiko
batzar nagusi batean urtean zehar egindako gastuak justifikatzen badira, bazkideek sexu
bien kasuan egindako diru banaketari eta inbertsioari buruzko datu zehatzak edukiko
lituzkete. Beraz, kexak, eskaerak eta ekarpenak egiteko aukera ere edukiko lukete.
Horrela, akta batean jasota geratuko liratekeen aldaketak proposatzeko eta bozkatzeko
aukera egongo litzateke.
Horrelako batzarrak erregulartasunez antolatzen ez badira, edota bazkide guztiak deituta
ez badaude, edo batzartu arren, entitateko kontabilitatea justifikatzea ohiturazkoa ez
bada, desabantaila egoeran daudenek ez dute aldaketak proposatzeko biderik izango.
Gogora dezagun marko teorikoan aipatutako Brightoneko Aldarrikapena. Bertan agertzen
diren oinarrizko jarraibideak kirolean emakumearen presentzia bultzatzeko oso
baliagarriak dira; gainera, jarraibide horiei eutsiz gero, kirolaren aspektu zein esparru
guztietan eskubideak errespetatuko direla bermatuko dugu.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
109
109
Jarraibide horien artean, kirol-praktikekin loturiko aspektuak aipatzeaz gain,
antolamenduarekin, zuzendaritza batzordeekin eta informazioaren zabalkundearekin
zerikusirik duten beste batzuk ere aipatzen dira.
V.3. Aukera-berdintasunari dagokion populazioaren pertzepzioari buruzkoak
Kiroldegian nahiz kirol-entitateetan erabilitako galdetegien datuen anlisiaren arabera,
sexua izan da parte-hartzean eraginik handiena izan duen aldagaia; izan ere,
emakumeek erkutsi dute azterturiko gaiei buruzko euren iritzia adierazteko interesik
handiena.
Halaber, 45 urte baino zaharragoak direnen artean genero-gaiekiko interesak
progresiboki behera egiten duela egiaztatu dugu.
Bestetik, populazio-laginari kirola egiteko dituen arrazoiei buruz galdetu diogu;
kiroldegiko erabiltzaileei eta elkarteetako bazkideei dagozkien datuak alderatu ondoren,
erantzunak oso desberdinak direla ondorioztatu dugu. Elkarteetako gizonezko bazkideek
argiro adierazten dute dibertitzea dela kirol-ekintzetan parte hartzeko arrazoi nagusia.
Emakumeentzak, aldagai hau berdin da garrantzizkoa, baina neurri berean ematen diote
garrantzia osasuna eta gorputza zaintzeari36.
Kiroldegiko emaitzek, aldiz, ez dute bereizketa hau agertzen. Sexu bietako gehienek
osasuna eta gorputza zaintzea arrazoi nagusia dela adierazten baitute. Badirudi
adinarekin lotura bat dagoela, izan ere, kiroldegiko ikerketan 31-59 urte bitarteko jende
gehiagok hartu zuen parte.
36 Bestelako ikerketa batzuetan ere azaltzen zaigu aldagai hau. Kontuan hartu beharrekoa da, izan
ere, 8-12 urte bitarteko nesken artean hasten da osasuna eta gorputza zaintzeko interesaren
eragina nabarmentzen; interes hori estetikarekin eta pisua mantentzearekin dago lotuta, eta kirola
egiteko arrazoia izaten da sarritan. Ikus. Bibliografian ¿Acaso no hay diosas en el olimpo?.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
110
110
Elkarteetan, gainera, 20-30 adin-tartekoen parte hartzea handiagoa izan zen (% 36
versus % 10 kiroldegian). Gainera, kiroldegietara joaten direnek kirolaren bizipen
indibidualistagoa izaten dute; elkarteetan, ordea, taldean sortzen diren interakzio
emozionalak direla eta, kirol-ekintzak gozagarriagoak izan daitezke.
Grafikoak aztertu ondoren zera egiaztatu dugu: esperientziak eta esperimentazioak
erraztu egiten dutela diskriminaziozko egoerak bizitzea, baita ondorioz, ezagutzea eta
identifikatzea ere. Udalerriarekin lotura zuzena zeukaten aspektuen azterketan, hau da,
herriko elkarteei buruzko informazioa edukitzea beharrezkoa zen kasuetan, parte-
hartzaile askok ez du erantzun.
Galdetegiak herriko arlo askotako populazioarekin erabili izan bagenitu, logikotzat joko
genukeen gehienek ez izatea elkarteei buruzko informazioa. Hala ere, galdetegiak
elkarteetako bazkideekin baino ez dira erabili. Horregatik, azaldutako gaiei buruzko
informazio gehiago ez izatea oso harrigarria eta deigarria iruditzen zaigu.
Bai parte-hartzaileek emandako erantzunengatik, bai erantzun ez dutenen
portzentajeengatik, elkarteen funtzionamenduari buruzko ezjakintasun handia dagoela
egiaztatu dugu. Zehazkiago azalduta, emakumeek, gai orokorretan diskriminazioa
identifikatzeko sentsibilizazio-maila handia erakusten dute; elkarteen moduko esparruei
buruzko informazio zehatza ez izateak, ordea, entitate horietako balorazioak egiteko
oztopoa da. Gizonentzat, aldiz, askoz zailagoa da diskriminazio orokorra eta jeneralizatua
ikustea; aritzen diren esparru zehatzetan, hau da elkarteetan, egoten den diskriminazioa
antzematea errazagoa gertatzen zaie
Emaitzok logikoak iruditzen zaizkigu, honakoak kontuan hartuz gero: emakumeak dira
genero-diskriminazioa gehien sufritzen dutenak; horrexegatik, sexu biek duten
eskarmentua oso desberdina da, eta emakumeek orokorrean hedaturik dagoen
bazterkeria identifikatzeko ahalmen handiago dute. Udalerriko kirol-elkarteen moduko
arlo espezifikoak aztertzen ditugunean, berriz, gizonak dira sexu biek sufritzen duten
diskriminazio-egoera hoberen antzematen dutenak; izan ere, gizonezkoen presentzia
elkarteetan askoz handiagoa da.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
111
111
Horrez gain, kirolariak ez diren emakumeentzat, zailagoa da arlo honetan dagoen
sexismoa antzematea. Emakume kirolariek jokabide batzuk diskriminatzaileak direla argi
eta garbi adierazten dute. Baina elkarteetan bertan kirolik egiten ez duten emakumezko
bazkideak daude; emakume horiek, kirol-entitateetan dagoen genero-bereizkeria
identifikatzeko zailtasun handiagoa dute. Emakume horietako asko amak dira; seme-
alaba kirolariak elkarteetan aritzen direnez gero, bazkideak izateko izena eman dute.
Beraz, ondorioztapen bi agertu ahal ditugu: bata, emakume hauek ez dute umeek,
kirolean aritzen diren esparruan, barneratzen dituzten baloreen berri; bestea, beharbada
normaltzat hartzen dituzte sexu arrazoiengatik izaten diren diskriminaziozko
adierazpenak, eta onartu egiten dituzte.
Ondorioztapen hauek gizonei ere badagozkie; izan ere, elkarteetako errealitatea
emakumeek baino hobeto ezagutzen dutela agertu duten arren, haiek ere erakutsi dute
sexu bien arteko berdintasun falta normalizatzeko joera.
Halaber, gizonek neurri handiagoan identifika dezakete emakumeek udalerriko kirol-
arloan jasan dezaketen sexismoa. Hasiera batean deigarria iruditu ahal zaigu, baina
kirol-elkarteetan gizon gehiago dago emakume baino, eta bertako arauei, jokabideei eta
irizpideei buruzko informazio gehiago daukate.
Ikerketa honetatik ateratako datuek ez digute honako galdera interesgarri honi
erantzuteko informaziorik ematen: Zer dela eta daukate gizonezko bazkideek
emakumezko bazkideek baino elkarteen funtzionamenduari buruzko informazio gehiago?
Kontu honek hainbat zalantza eta hausnarketa desberdinak sortarazten ditu, eta duda
barik, ondorengo analisietarako aztergai izan daiteke.
Nolanahi ere, darabiltzagun datuen harira, lehenago txosten honetan emandako azalpen
bat37 gogorarazi behar dugu: sexismoa eta genero-diskriminazioa identifikatzeko
ahalmena ez ditugu berdintasunezko jarrerekin nahastu behar. Datu hauek
37 Ikus. 25. grafikoa.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
112
112
diskriminaziozko egoerak identifikatzeko ahalmenaz hitz egiten digute; litekeena da
ahalmen hori eduki arren, genero-berdintasunaren alde ez jokatzea.
Bestetik, udalak kirol elkarteei ematen dizkien diru-laguntzeen kudeaketari buruz galdetu
genion populazio-laginari. Zehatz-mehatz, baliabide ekonomikoak gizonezkoen eta
emakumezkoen artean neurri eta kopuru berean banatu behar dituzten elkarteek galdetu
genuen, hau da, ekitatez eta berdintasunez banatu behar dituzten. Emakumezkoen %
97k eta gizonezkoen % 92k ados zeudela adierazi zuten. Beraz, baliabide ekonomikoen
banaketak berdintasunezkoa eta ez diskriminatzailea izan behar duela uste dutenei
dagozkien portzentajeak horiexek dira.
Horrez gain, genero-berdintasuna bultzatzen duten entitateei diru-laguntza handiagoa
eman behar zaien galdetu genien parte-hartzaileei: emakumeen % 82 eta gizonen % 83k
egon ziren ados.
Azkenik, kiroldegiko erabiltzaileek nahiz kirol-entitateetako bazkideek oharretan aditzera
eman dutenaren arabera, zenbaitek etxeko lanak eta umeen zaintza partekatzeari
buruzko irizpide argirik ez duela erakutsi du. Are gehiago, oharretako iruzkinen bidez, lan
horiek emakumeei dagozkielako usteak sumatzen dira; horrelakoetan emakumeei
laguntzeko eskatzen dute (gizonak aipatu ere ez dituzte egiten), kirola egiteko denbora
izan dezaten. Genero-berdintasunaren ikuspuntutik, erantzukizun eta ardura horiek
ekitatez banatu behar dira.
Amaitzeko, elkarte batean instalazioak garbitzeko ardura mutilena baino ez dela jakin
dugu; beraz, neskek inoiz ez dute garbitzen. Egiaz, hori ez da oso egoera arrunta.
Gorago esan bezala, lan eta ardura mota hauek ekitatez banatu behar dira sexu bien
artean..
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
113
113
V.4. Igorreko Udaleko Berdintasun Saileko eta Kirol Saileko kudeaketari
buruzkoak
Igorreko Udalak ez du kirol-arloan eta elkarteetan gizon eta emakumeen arteko
berdintasuna sustatzeko legeak38 betetzen direla bermatu. 2009an osatutako
berdintasunaren diagnosia izan zen gai honen alde egindako lehenengo ekintza. Bertako
datu batzuek agerian utzi zuten emakumeek kirolaren arloan jasaten duten aukera-
berdintasun falta, eta ondorioz, ikerketa hau egiteko beharra.
Beraz, harik eta agerrarazi ditugun genero-berdintasun faltari aurre egiteko neurriak
abian jarri arte, honakoa esan dezakegu: Igorreko Udalak ez duela kirolean inplikaturiko
pertsona guztien berezko eskubideak betetzen direla bermatu. Era berean, arlo horretan
egoten den tratu diskriminatzaileari aurre egiteko neurri zehatzik ez du hartu, ezta
umeei, prozesu hezitzailean egonda, transmititzen zaizkien irizpide sexistei aurre egiteko
neurrik ere.
Halaber, tokiko administrazioak ez du kirol-entitateen barnean sentsibilizazio-prozesurik,
ezta baliabideen nahiz azpiegituren egokitze-prozesurik ere sustatu.
Amaitzeko, diru-laguntzak emateko irizpideetan ere ez du aldaketarik egin. Izan ere,
momentu honetan, baremoan aipatzen diren irizpideei dagokienez, genero-berdintasuna
sustatzea puntu anbiguo batean agertzen zaigu, eta ez du elkarteek bete beharreko
baldintza zehatzik aipatzen.
Gainera, aipamen horrek generoarekin lotutako gaiek ematen duten gehienezko
puntuazioa 10 puntukoa izango dela zehazten du; beste gai batzuei dagozkien irizpideen
betez gero, ordea, gehienez 15 edo 20 puntu lortzeko aukera dago.
38 Euskal Autonomi Erkideko otsailaren 18ko 4/2005 Gizonen eta Emakumeen Berdintasunerako
Legea; 24. eta 25. artikuluak
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
114
114
VI. PROPOSAMENAK
Osatutako genero-profila kontuan hartuta, kirolaren arloan inplikatuta dauden gizarte-
eragileentzako honako proposamen hauek ondorioztatu ditugu: kirolaren arloko
populazioari zuzendutako aukera-berdintasunari buruzko sentsibilizazio-lana; kiroldegiko
instalazioak genero-berdintasunarekiko sentsibilizazioa erakuts ditzaten proposamenak;
eta Igorreko Udaleko Berdintasun sailerako proposamenak.
VI.1. Kirolaren arloko biztanleriari zuzendutako aukera-berdintasunari buruzko
sentsibilizazio-lana
▪ Udalerriko kirolaren arloan emakumezkoen presentzia handitzeko sentsibilizazio
lana sustatzea, baita gizonezkoen presentzia nabarmenkiro txikiagoa den
kasuetan ere, adibidez, igeriketan. Horretarako, publizitate egokia erabili
beharra dago; eta ikastetxeen moduko arlo desberdinetan egiten diren
deialdiek espezifikoak izan behar dute.
▪ Elkarteetan genero-berdintasuna bultzatuko duen sentsibilizazio lana sustatzea,
edota horretarako proposatzen diren sentsibilizazio-lanetan parte hartzea.
Helburua berdintasunezko tratua honakoetan lortzea izango da: materialaren
eta ordutegien banaketan, bidaietarako eta ekipamendurako diru-laguntzetan,
instalazioen erabileran, zuzendaritza-batzordeen organigrametan, eta
abarretan.
▪ Elkarteetan sentsibilizazio lana sustatzea, edota horretarako proposatzen diren
sentsibilizazio-lanetan parte hartzea, barne funtzionamenduak dakartzan lanak
(ospakizunak antolatzea, instalazioen garbiketa ...) eta dagozkien ardura
ekitatez banatzeko. Berdintasunaren ikuspuntutik, nesken ardura baino ez
izatea, mutilen ardura baino ez izatea bezain bidegabea da. Berdintasunezko
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
115
115
irizpideak uztartzeko ezinbestekoa da kide guztiek horrelakoetan parte hartzea,
eta sexu bereizketarik ez egitea.
▪ Kirolaren arloan inplikaziorik handiena duten biztanleei zuzendutako
sentsibilizazio lana sustatzea, irudien eta hizkuntzaren erabilera ez sexista eta
integratzailea bultzatzeko. Horretarako, beharrezkoa izango litzateke saio
informatiboak eta praktikoak antolatzea, edota horretarako proposatzen diren
saioetan parte hartzea, honakoak lortzeko asmoz: batetik, lortu nahi duten
helburuaren arabera, irudi desberdinak bereizten eta egokiena aukeratzen
ikastea; bestetik, euskaraz zein gaztelaniaz, hizkuntzaren berdintasunezko
erabilerarako estrategiak ikastea eta barneratzea.
▪ Kirolean emakumezkoen parte-hartzea bultza dezaketen gertakizunak
antolatzea, udalaren, kirol-elkarteen eta beste gizarte-eragile batzuen
elkarlanaren bidez. Gainera, hori oso baliagarria izango litzateke, lehenago
entitateek eduki duten, baina burutu ez den, ideia bat abian jartzeko bidea
izango litzateke eta. Horrelako ekintzak, kirol-entitateetan eragin zuzena
edukitzeaz gain, eragin orokorragoa ere lortzeko baliagarriak izan daitezke,
kirolari eta bazkide gehiago erakartzeko aukera emango baitute.
VI.2. Kiroldegiko instalazioak genero-berdintasunarekiko sentsibilizazioa
erakuts ditzaten proposamenak
Euskal Autonomi Erkideko Gizonen eta Emakumeen Berdintasunerako otsailaren 18ko
4/2005 Legea betetzea eta betearaztea, zehatz-mehatz, 24. eta 25. artikuluek
ezarritakoa39.
39 17. artikulua: “Euskal herri-administrazioek neurri egokiak hartu behar dituzte beren
langileei emakumeen eta gizonen berdintasunaren arloan oinarrizko prestakuntza
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
116
116
Beraz, kiroldegiko langileek euren dokumentuetan hizkuntza ez sexista eta
integratzailea erabil ditzaten, saio informatiboak eta praktikoak antolatu
beharko lirateke.
Horrez gain, kiroldegiko ekintzen publizitatea zentrokoak ez diren langileek
osatzen dutenez, haiek ere hartu beharko lukete parte aipaturiko saioetan.
Honela, hizkuntza integratzailea erabiltzeko estrategiak barneratzeaz gain,
kirolaren berdintasunezko sustapenari eusten dioten irudiak bereizten ikasiko
lukete. Elkarteen kasuan bezalaxe, prestakuntza horrek euskararen zein
gaztelaniaren erabilerari buruzkoa izan beharko luke.
▪ Frontoiaren moduko espazioen erabilera aztertzea. Izan ere, bere erabilera
oso eskasa da, eta gehienetan, gizonezkoek erabiltzen dute. Emakumeen
presentzia handiagoa eduki dezaketen ekintzak antola daitezke bertan.
▪ Bigarren sauna bat jartzeko aukera aztertzea, dagoen bakarra mistoa izateak
erreparo ugari sortarazten baititu. Gainera, horixe izan da erabiltzaile askok
jasotako iradokizunetako bat.
▪ Kiroldegiaren arloan emakumezkoen presentzia bultzatzea. Horretarako,
honako estrategiak hartu beharko genituzke kontuan:
a) Kirola familiaren esparruan bultzatzea, batez ere amen artean. Horrek
eragin zuzena izan lezake neskatoengan, kirola egitera bultzatuko
baititu.
mailakatu eta iraunkorra eskaintzeko. Izan ere, horrela, lege honetan biltzen diren xedapenak beteko dira eta,gainera, genero-ikuspegia administrazio-jardunean benetan integratzen dela bermatuko..” 18. artikulua: Euskal herri-aginteek ez dute hizkera sexista erabiliko, ez zuzenean, ez
beste pertsona edo erakunde batzuen bitartez sortzen dituzten dokumentuetan eta euskarrietan..”
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
117
117
b) Gainera, instalazioetan emakumezkoen presentzia handitzeko, ludoteka
eta haurtzaindegi zerbitzuak eskaini ahal dira. Beste udalerri batzuk ere
hasi dira zerbitzu hau eskaintzen, izan ere, egungo familia-eredu
desberdinei egokitzen zaizkien neurria da.
c) Makina aerobiko gehiago jartzea gimnasioan, horiek baitira
emakumezkoen beharrizanei eta kirol-ahalmenei hoberen egokitzen
zaizkienak. Kiroldegian askoz gehiago dira makina anaerobikoak.40
VI.3. Igorreko Udaleko Berdintasun sailerako proposamenak
▪ Udalerrian etxeko lanak eta zaintzak partekatzeari buruzko saioak antolatzea.
Izan ere, V.3. Sexu bientzako aukera berdintasunari buruzko biztanleriaren
pertzepzioa atalean aipatu bezala, biztanleriaren iradokizunen bidez, lan
horien ikuspegi oso estereotipatua sumatzen da; emakumeen ardurak
direlako ustea argi eta garbi azaltzen da. Komenigarria izango litzateke gai
honen sentsibilizaziorako saio batzuk antolatzea.
▪ Gorago, kiroldegiari eta elkarteei zuzendutako proposamenetan aipatzen
diren sustapen eta sentsibilizazio lanetan laguntzea, arlo horietan
inplikaziorik handiena duten kideek genero-gaiari buruzko oinarrizko nozioak
ikas eta barnera ditzaten prestakuntza-saioen bidez.
▪ Udalak elkarteei diru-laguntzak emateko erabiltzen dituen baremoa
aztertzea, horrelaxe bete egingo batu, Euskal Autonomi Erkideko otsailaren
40 Ikusi ondorioztapenetan, V.1. Kiroldegiari buruzkoak.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
118
118
18ko 4/2005 Gizonen eta Emakumeen Berdintasunerako Legeak 3., 24. eta
25. artikuluetan ezarritakoa41.
41 “3. artikulua.- Printzipio orokorrak
(...) 1.- Tratu berdina
Euskal aginte publikoek ezin izango dute inolako diru-laguntza edo laguntzarik eman sexuaren ziozko bereizkeria eragiten duen edonolako jarduetarako. Sexuaren ziozko bereizkeria dela-eta administrazio-zehapena edo zigor penala jaso duten pertsona fisiko edo juridikoak ere egoera berean geratuko dira, dena delako zehapen edo zigorrak dirauen denboran. (...)”
“24. artikulua.– Elkarteak eta erakundeak.
1.– Euskal herri-administrazioek sustatu behar dute emakumeen eta gizonen presentzia orekatua izan dadila profesionalen, enpresaren, gizarte-ekonomiaren, sindikatuen, politikaren, kulturaren eta
bestelako arloetako elkarte eta erakundeen zuzendaritzako organoetan. Horretarako, gehitu edo egokitu ahal izango dituzte elkarte eta erakundeoi adierazitako helburua betetzearen arabera dagozkien diru-laguntzak.
2.– Euskal herri-administrazioek ezin izango diete inolako laguntzarik eman kideak aukeratzeko
prozesuan edo lan-jardunean sexuaren ziozko bereizkeria eragiten duten elkarte edo erakundeei
3.– Lege honetan aipatzen diren helburuak lortzeko asmoz eratutako elkarteak bultzatuko dituzte euskal herri-administrazioek. (...)” “25. artikulua.– Kultura-jarduerak.
1.– Euskal herri-administrazioek, bakoitzak bere eskumen-eremuan, beharrezkoak diren neurriak hartu behar dituzte, bai sexuaren ziozko bereizkeria saihesteko, bai sustatzeko emakumeek zein gizonek parte hartzeko aukera eta partaidetza orekatua izan dezatela Euskal Autonomia Erkidegoaren esparruan izaten diren kultura-jarduera guztietan.Debekatu egiten da emakumeek gizonekiko berdintasunean parte hartzea onartzen ez duten edo oztopatzen duten kultura-jarduerarik antolatzea eta egikaritzea gune publikoetan.
2.– Kultura-jardueraren batean –hor sartuta jai kutsukoak, artistikoak, kirolekoak, eta euskararen normalkuntzaren arlokoak– sexuaren ziozko bereizkeria egiten bada, euskal herri-administrazioek ezin izango diote jarduera horri inolako laguntzarik eman, edo administrazio horien ordezkariek ezin izango dute jarduerotan administrazioaren ordezkari gisa parte hartu.
3.– Euskal herri-administrazioek neurri egokiak hartu behar dituzte kirol-modalitate guztietan emakumeek eta gizonek tratu- eta aukera-berdintasuna izango dutela bermatzeko.
4.– Euskal herri-administrazioek emakumeen nahiz gizonen kirol-jarduerei laguntzea sustatuko dute, bietako edozein gutxiengoa den modalitateetan. Halaber, gehitu egingo dira emakumeak gehiengoa diren kirol modalitateentzako laguntza publikoak.”
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
119
119
Lege horrek ezarritakoaren arabera, udal diru-laguntzetarako dekretuetan honako
aldaketak egiteko proposatzen dugu:
▪ Sexu arrazoiengatik diskriminazioa dagoen entitateei diru-laguntzarik ez
ematea, ezta sexu arrazoizko diskriminazioa erabiltzeagatik administrazio-
zehapen edo zigor zibila jaso duten pertsona físico/juridikoei ere, harik eta
aipaturiko zehapena edo zigorra amaitu arte.
▪ Diru-laguntzetarako irizpideetan genero-gaiei dagokien puntuazioa handitzea,
bestelako gai batzuen puntuazio bera erabiltzeko, hau da, 20 puntu guztira.
▪ Baremorako honako irizpideak erabiltzea:
a) Hala hizkuntza eta publizitatearen erabilera ez sexista, nola
berdintasunezko irizpideak bultzatzen dituzten entitateek 10 puntu
jasotzea.
b) Bai bazkideen artean, bai kirolarien artean, bai zuzendaritza
organoetan, sexu bien presentzia orekatua bultzatzen duten
elkarteek 10 puntu jasotzea.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
120
120
VII. ERANSKINAK
VII. 1. METODOLOGIA
VII.1.1. Populazioa eta lagina
Diagnosi honetan bi izan dira kontuan hartutako biztanleriak: bata, Igorreko kiroldegiko
erabiltzaileak; bestea, herriko kirol-entitateetako bazkideak (errugbi, futbol, igeriketa,
pilota eta txirrindularitza-elkarteak).
Kiroldegiaren kasuan, 146 pertsona ziren lagina, 54 gizon eta 92 emakume, 18-70 urte
bitartekoa. 2012an, guztira 1345 lagunek eman dute izena instalazioetan; zaila da, dena
dela, horietako zenbat diren ohiko erabiltzaileak. Konfiantza-maila % 95ekoa da, eta
errore-marjina % 7,5ekoa. Zentroko koordinatzaileari egindako elkarrizketa ere laginaren
barruan dago.
Bazkideei dagokienez, lagin estratifikatu bat aukeratu genuen, 876 lagunekoa, eta
horretarako irizpidea herriko kirol-elkarteetako batean, lehen aipaturiko elkarteetako
batean, bazkide izatea izan zen. Lagina 76 lagunekoa izan zen; bestetik, konfiantza-
maila % 95ekoa, eta errore-marjina % 11koa.
Bost elkarteetako ordezkariei egindako elkarrizketak ere erabili ditugu. Bertan, entitate
horietako emakumezkoen parte-hartzearekin lotutako iritziak, beharrizanak, esperientzia
pertsonalak eta proposamenak jaso genituen.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
121
121
VII.1.2. Tresnak
Analisi kuantitatiboa
Ikerketa, metodologikoki, ildo bitik antolatu zen: bata kuantitatiboa eta bestea
kualitatiboa. Lehenengoari eusteko, kiroldegiko erabiltzaileentzako eta elkarteetako
bazkideentzako galdetegiak42 osatu genituen. Lehenengo galdetegian 16 item zituen
datu-basea osatu zen. Bertan jaso genituen aztertu beharreko biztanleriari buruzko
informazioa. Aldagaiak honakoak izan ziren:
1. Sexua
2. Adina
3. Instalazioak erabiltzen daramatzan denbora
Bigarren galdetegian 22 aldagaiko datu-basea osatu zen. Aldagaiak honakoak izan ziren:
1. Sexua
2. Adina
3. Elkartean bazkide izaten daramatzan denbora
Aldagaiok SPSS sistema informatikoaren bidez aztertu genituen. Emaitzak eta dagozkien
azalpenak IV.Emaitzak ataletan jaso ditugu.
Analisi kuantitatiboa
Aurreko datuak edukitzeaz gain, garrantzizkoa iruditzen zitzaigun parte-hartzaileek, bai
kiroldegiko erabiltzaileek, bai elkarteetako bazkideek, kirolean emakumeen parte-
hartzeaz zuten iritzia jakitea.
42 Galdetegi mota biak eranskinen atalean daude jasota (VII.3.Kiroldegiko erabiltzaileentzako
galdetegiak eta VII.4. Bazkideentzako galdetegiak).
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
122
122
Hori dela eta, kiroldegiko koordinatzailearekin eta elkarteetako ordezkariekin elkarrizketa
bana eduki genuen. Kiroldegiko koordinatzailearekin 11 item zeuzkan galdetegi
estrukturatu bat erabili genuen. Hasierako bost galderek kiroldegiari buruzko datu
objektiboak lortzea zuten helburu, adibidez, koordinatzailearen lanari zegozkion datuak,
zentroa orain dela zenbat urte dagoen zabalik, eskaintzen dituen ekintzak eta horietan
dagoen parte-hartzea (sexuaren eta adinaren arabera banakatuta) eta zenbat langile
dagoen bertan (sexuaren eta lanpostuaren arabera banakatuta).
Hurrengo itemak, ordea, galdera irekiak ziren eta genero-gaiei buruzko informazioa
jasotzen zuten, besteak beste genero-berdintasuna, hizkuntzaren erabilera ez sexista,
emakumearen parte-hartzea kirolean eta horrekin zerikusia duten beharrizanak, arazoak
eta proposamenak.
Kirol-entitateekin izandako elkarrizketei dagokienez, Berdintasun Sailak eta Kirol Sailak
eurekin kontaktatu zuten, proiektuan parte har zezakeen ordezkari bat aukera zezaten,
elkarrizketatua horixe izango baitzen. Elkarteak honakoak izan ziren: Igorreko Eskupilota
Elkartea, Arratiako Ziklista Elkartea, Arratia Futbol Taldea, Igeriketa Igorre Kluba eta
Arratiko Zekorrak Rugby Taldea.
Elkarrizketa horietarako 8 item zeuzkan galdetegi bat osatu genuen. Lehenengo lau
galderetan honako informazioa eskatzen genuen: elkartearen izena, duela zenbat urte
dagoen funtzionamenduan, bazkideei eta kirolariei buruzko datu kuantitatiboak
(sexuaren eta adinaren arabera banakatuta); beste lau galderak item irekiak izan ziren,
eta kiroldegiko galdetegiek bezalaxe, genero-gaiei buruzko informazioa jasotzen zuten:
genero-berdintasuna, emakumearen parte-hartzea kirolean eta, udalaren zein entitateen
aldetik, parte-hartze hori bultzatzeko ideiak eta proposamenak.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
123
123
Elkarrizketek ordubete inguruko iraupena eduki zuten, eta Igorreko Kultur Etxean izan
ziren. Kiroldegiko arduradunari zein elkarteetako ordezkariei egindako elkarrizketen
erantzunak emaitzei buruzko atalean aurki ditzakegu.
Bestetik, bai kiroldegiko koordinatzaileari, bai elkarteetako ordezkariei, bazkideei eta
herritarrei informazioa emateko erabiltzen dituzten materialaren eredu batzuk emateko
eskatu genien (iragarkiak, kartak eta abar). Izan ere, oso agerikoak diren zein horren
agerikoak ez diren aspektu sexistak aurkitu ahal izateko, eta horiei aurre egiteko
proposamenak egin nahi genituen. Esan barik doa, baturiko materiala isilpekoa izango
zela, eta helburu horretarako baino ez erabiltzeko asmoa zegoela.
Gainera, udalerriko neska kirolari batzuei egindako elkarrizketak gehitu ditugu.
Ikerketaren hasieran ez genuen horrelakorik egitea aurreikusten. Hala ere, lanean
aurrera egin ahala, ikerketako dinamizatzaileek udalerriko elkarteetako emakumezko
kirolarien eskarmentuari buruzko informazio gehiago batzeko beharra ikusi zuten. Izan
ere, elkarteetako ordezkarien bidez lortutako informazioa ez zen nahikoa, eta zenbait
kasutan, anbiguo samarra zen.
Elkarrizketa horiek diskriminazio-egoera ezagutzen lagundu digute, eta genero-profila
osatzeko oso adierazgarriak izan dira.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
124
124
VII.2. EKINTZAK
VII.2.1. Udalerriko kirol-elkarteetako gerero-profila osatzea
Udal I Berdintasun Plana osatu aurretik egindako diagnosiaren arabera, kirol-elkarteetako
bazkideen % 82 gizonezkoak dira, eta kirol-ekintzek genero-alderakarga nabarmena
erakusten dute. Hori dela kausa, kirol-elkarteen analisia egin dugu, barne
funtzionamenduan berdintasuna bultzatuko dituzten aldaketak sustatzeko asmoz.
Analisia era parte-hartzailean egin da, aurreko atalean azaldutako aspektu
metodologikoak erabilita.
Hasiera batean, elkarteen egitura, ekintzak, antolamendua-eta aztertzeko honako
aspektuak aztertu nahi genituen: organigrama zuzendaritza batzordearen organigrama
eta kide bakoitzaren funtzioak; elkartearen garapenari buruzko erabakiei dagokien
emakumeen zein gizonen parte-hartzea; lana, familia eta bizitza pertsonala konziliatzeko
irizpideak ekintzen, ordutegien eta daten proposamenetan; hizkuntza eta sinbologia ez
sexistaren erabilera barne zein kanporako jakinarazpenetan; ekintzak izaten diren
espazioaren erabilera ez sexista; eta sexuaren arabera banaturiko espazioen egokitzea
(aldagelak, komunak...).
Hala ere, analisian zehar elkarteen antolamendu-egiturarekin zerikusia duten hainbat
arazo sortu dira. Horren ondorioz, baita elkarteen parte-hartze eskasaren ondorioz ere,
ezinezkoa izan da aurreikusitako epeei eustea. Gainera, horrek denak eragin nabarmena
izan du emaitzetan, eta berdintasuna sustatzeko aspektuak aztertzeko zailtasun handia
sortarazi du.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
125
125
Jarraian, genero-profila osatzeko kronograma bi agertuko dira. Lehenengoa , analisiaren
hasieran osatutakoa da; bertan, lanerako ekintza desberdinak, elkarteetan zein udal
kiroldegian egin beharrekoak, burutzeko aurreikusitako epeak agertzen dira.
Bigarrenean, aldiz, lana benetan burutu izan ditugun epeak agertzen dira. Batetik,
ekintza batzuk aurreikusitako epeak baino lehenago bukatu genituen. Horiek dira
egitasmoko dinamizatzaileen baitan baino ez zeuden lanak. Bestetik, atzerapen
nabarmena ikus dezakegu elkarteen parte-hartzea beharrezkoa izan zen lanetan.
HASIERAKO KRONOGRAMA
martxoa Galdetegiak , kartak eta beharrezko materiala osatzea.
apirila Berdintasun Arloko eta Kirol Arloko zinegotziekin biltzea.
Helburuak:
▪ Jarraitu beharreko pausoei buruzko informazioa ematea
▪ Elkarteekin kontaktuan jartzeko izapideak zehaztea.
maiatza Galdetegiak birpasatzea eta edukiei dagokionez, ados jartzea.
Kontaktuen zerrenda jasotzea eta batzartzeko datak zehaztea.
Batzarrekin hastea eta galdetegiak bidaltzea.
ekaina
Kiroldegiaren analisia.
Elkarteen galdetegiak eta eurei buruzko datuak batzea.
uztaila Datuak aztertzea eta txostena osatzea.
iraila Txostena birpasatzea.
Sozializazioa prestatzea.
urria Sozializazioa.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
126
126
EGOKITUTAKO KRONOGRAMA
martxoa Galdetegiak , kartak eta beharrezko materiala osatzea.
apirila Berdintasun Arloko eta Kirol Arloko zinegotziekin biltzea.
Helburuak:
▪ Jarraitu beharreko pausoei buruzko informazioa ematea
Elkarteekin kontaktuan jartzeko izapideak zehaztea
Galdetegiak birpasatzea eta edukiei dagokionez, ados jartzea.
Kiroldegiaren analisia.
maiatza Elkarteen zain kontaktatu ahal izateko.
Bilara bi baino ez ziren egin.
Elkarte bitan galdetegiak bidaltzen hasi ginen.
ekaina
Galdetegiak beteta noiz jasoko zain.
Gainerako elkarteen berri noiz edukiko zain.
Hilaren amaieran gainontzeko elkarteekiko batzarrak
Lau elkarteri buruzko datu kuantitatiboak noiz jasoko zain.
Kiroldegiko datuen analisia.
uztaila Gainontzako galdetegiak noiz jasoko zain.
iraila Gainontzeko datuak noiz jasoko zain.
Falta ziren datuak jasota txostena osatzen jarraitzea.
urria Txostena amaitzea.
azaroa Sozializazioa.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
127
127
VII.2.2. Kirolean berdintasuna sustatzeak duen garrantziaz kontzientzia
bultzatzeko asmoz, elkarteen genero-profila sozializatzea
Profila eta txostena amaitu ondoren, emaitzak sozializatu egingo dira. Hona hemen
sozializazio horren helburuak:
- Kirolean aukera-berdintasunaren perspektiba zelan uztartu den jakinaraztea.
- Herritarrek kirolean emakumezkoek duten egoera hobetu beharra dagoela
azaltzea.
- Emakumeei udalerriko elkarteetan duten kirol-eskaintzaren berri ematea.
- Udalei, aukera-berdintasuna zorrotzen bultzatzen dituzten elkarteak zeintzuk
diren, baita perspektiba horri eusteko beharrik handiena dutenak zeintzuk diren
jakinaraztea.
VII.2.3. Udalak diru-laguntzak emateko erabiltzen dituen irizpideak aztertzea,
bertan aukera-berdintasunaren printzipioa 2013tik aurrera uztar dezan
Txostenaren emaitzak aztertu ondoren, diru-laguntzak emateko erabiltzen diren
irizpideak aztertu ditugu, eta kirolean aukera-berdintasuna sustatzeko garrantzizko
elementua izango delakoan, txosten honetako proposamenei buruzko atalean, aldatzeko
proposamen zehatzak egingo ditugu.
VII.2.4. Kiroldegiko instalazioak genero-perspektibatik aztertzea
I Berdintasun Plana osatu aurretik egindako diagnosiaren arabera, kiroldegiko
erabiltzaileen %64 emakumezkoa da. Gainera, espazio sinbolikoa berebiziko eragina du
kirolean berdintasuna sustatzeko. Hori dela eta, bi aspektu hauek kontuan izanik,
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
128
128
espazioaren eta irudien distribuzioaren azterketa egin dugu, baita zentroan erabiltzen
duten hizkuntzaren azterketa ere. Izan ere, elementu hauek eragin handia dute
emakumezkoen zein gizonezkoen sozializazioan haurtzarotik. Gainera, instalazioen
behaketa ere egin dugu, bertako zeinu eta sinboloak kirolean genero-berdintasuna
bultzatzeko egokiak diren aztertzeko asmoz.
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
129
129
VI. 3. KIROLDEGIKO ERABILTZAILEENTZAKO GALDETEGIAK
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
130
130
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
131
131
VII. 4. BAZKIDEENTZAKO GALDETEGIAK
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
132
132
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
133
133
VIII. BIBLIOGRAFIA
1. “Historia de la mujer en el deporte” (2012) Mujerydeporte.com.
http://mujerydeporte.wordpress.com/2007/08/11/historia-de-la-mujer-en-el-deporte/
2. EKFB, EJ/GV. (2010). Euskal kirol federazioetan género ikuspuntua integratzeko gida.
https://www6.euskadi.net/r46-
keeduk/eu/contenidos/informacion/kiroleskola/eu_kirolesk/adjuntos/federazioak_berdintas
un_gida.pdf
3. MACÍAS, V. (1999). Estereotipos y deporte femenino. La influencia del estereotipo en la
práctica deportiva de niñas y adolescentes. Granada: Universidad de Granada.
4. VAZQUEZ, Norma; DORADO, Piedad; ARRILLAGA, Irati. (2011) Sexismoaren diagnosia
Jolasean eta Kirolean / Diagnosis del Sexismo en el Juego y en el Deporte. Sortzen
Consultoría. http://www.sortzen.org/sortzen-EUS/htm/formacion-sortzen-
bilbao/sexismoa-kirolean-diagnosia-sortzen-consultoria.pdf;
http://www.sortzen.org/htm/formacion-sortzen-bilbao/diagnostico-sexismo-
deporte-sortzen-consultoria.pdf
5. DIEZ MINTEGI, Carmen; HERNÁNDEZ GARCÍA, Jone; (2006) ¿Acaso no hay diosas
en el olimpo? http://hedatuz.euskomedia.org/5163/
6. FOUST-CUMMINGS, Heather; DINOLFO, Sarah; KOHLER, Jennifer. (2011). Sponsoring
Women for succes. New York. Catalyst.
7. MERGIER, Anne Marie. (2012). “Las empañoladas: victoria extradeportiva”.
Proceso. México. http://www.proceso.com.mx/?p=316922
8. JUAREZ, David. (2012). “Juegos Olímpicos: Shaherkani, con 'hijab' y eliminada en
primera ronda”. La Vanguardia.
http://www.lavanguardia.com/deportes/olimpiadas/20120803/54331718999/jueg
os-olimpicos-shaherkani-hijab-eliminada.html
9. (2012). “Wojdan Shaherkani: la primera mujer saudí en debutar en unos
Juegos”. Mundo Deportivo.
http://www.mundodeportivo.com/20120803/olimpiadas/wojdan-shaherkani-judo-
arabia-saudi_54331718109.html
10. WILSON, Jeremy. (2012) “London 2012 Olympics: first Saudi Arabian female Olympian
Wodjan Shaherkani set for maiden competitive judo bout.” The Telegraph.
http://www.telegraph.co.uk/sport/olympics/judo/9447299/London-2012-Olympics-first-
Genero Indarkerian eta
Emakumeen Jabekuntzan adituak
Lehendakari Aguirre, 11, 1ª Planta desp. 4-5 48014 BILBAO Tel. 944057379
info@sortzen.org-www.sortzen.org
134
134
Saudi-Arabian-female-Olympian-Wodjan-Shaherkani-set-for-maiden-competitive-judo-
bout.html
11. ROBERTSON, Campbell. (2012). “82 Seconds, Long Enough for History”. New York Times.
http://www.nytimes.com/2012/08/04/sports/olympics/wojdan-shaherkani-first-female-
saudi-olympian-loses-in-debut.html
12. MERGIER, Anne Marie. (2012). “Bacanales Olímpicas”. Proceso en México.
http://www.proceso.com.mx/?p=316236
13. TEETZEL, Sarah. (2011). “Divorcing Drug Testing and Sex Testing in Sport”. International
Network of Humanistic Doping Research. University of Manitoba, Canada.
http://doping.au.dk/fileadmin/www.doping.au.dk/Editorials/Sarah_Teetzel_-
_December_2011_-_INHDR_editorial.pdf
14. CHAPARRO, Laura. (2012). “Élite olímpica, élite genética”. Servicio de información y
noticias científicas. http://www.agenciasinc.es/Reportajes/Elite-olimpica-elite-
genetica
15. “Sports Sponsorship: More sex please, we're sponsors”. 1999. The Independent.
http://www.independent.co.uk/sport/sports-sponsorship-more-sex-please-were-sponsors-
1115441.html
16. MARÍN, J. (2010). Valores mediáticos del deportista profesional en la publicidad. Análisis
comparativo entre Rafa Nadal y Gemma Mengual. Sevilla: Universidad de Sevilla
17. RTVE. (2012). Cuestión de pelotas. Documentos TV.
18. http://www.rtve.es/noticias/20101014/documentos-tv-cuestion-pelotas/361944.shtml
19. VILLAR, Iria. (2012) “Cenicientas con medalla”.
20. BRITISH SPORTS COUNCIL. (199.) Brighton Declaration on Women and Sport. BRIGTON.
http://www.sportsbiz.bz/womensportinternational/conferences/brighton_declaration.htm;
21. BRITISH SPORTS COUNCIL. Declaración de Brighton sobre mujer y deporte. Brigton.
http://www.csd.gob.es/csd/estaticos/myd/declaracion-brighton.pdf
top related