izaki bizidunak
Post on 28-Jun-2015
722 Views
Preview:
TRANSCRIPT
3. ikasgaia
IZAKI
BIZIDUNAK
Izaki bizidunen
ezaugarriak
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Izaki bizidun mota asko dago.
Izaki bizidun guzti-guztiek lau ezaugarri dute.
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
1. ezaugarria. Jaio egiten dira
eta hil egiten dira
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
2. ezaugarria. Antzeko konposizio kimikoa daukate
Gluzidoak Lipidoak ProteinakAzido
nukleikoak
UraGatz
mineralak
Hauek dira izaki bizidun guztietan dauden substantziak
SUBSTANTZIA ORGANIKOAK
SUBSTANTZIA EZ-ORGANIKOAK
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
3. ezaugarria. Zelula izeneko unitate mikroskopiko batez edo gehiagoz osaturik daude.
Zelulak unitate bizidun txikienak dira.
Tipula zelulak Odol-zelulak Kortxo-zelulak Landare baten hostoaren
zelulak
Nerbio-zelulak Zelula bakarreko
algak
Zelula bakarreko bakterioak
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4. ezaugarria. Antzeko funtzioak egiten dituzte.
Hiru dira funtzio horiek:
1.- Nutrizio funtzioa.
2.- Harreman funtzioa.
3.- Ugalketa funtzioa.
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4.1.- Nutrizio funtzioa
Nutrizio funtzioaren bidez izaki bizidunek bizitzeko behar dituzten ENERGIA eta SUBSTANTZIAK
lortzen dituzte.
Nutrizioaren arabera, bi talde hauetan sailkaltzen dira izaki bizidunak:
- Autotrofoak
- Heterotrofoak
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Izaki bizidun AUTOTROFOAK:
Lurzorutik eta atmosferatik behar dituzten substantziak hartzen dituzte bere substantzia
organiko GUZTIAK sortzeko
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Ura
Karbono dioxidoa
Gatz minerala
k
Argia
Horretarako energia eta substantzia ez-organikoak behar dituzte.
Prozesu honi FOTOSINTESIA deritzo.
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Izaki bizidun HETEROTROFOAK:
Beste izaki bizidun batzuren materia organikoa behar dute, hau da, izaki bizidunak edo bere
hondakinak jan behar dituzte.
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Heterotrofoak Autotrofoak
Edozein elikadura kateren hasieran BETI, BETI daude organismo AUTOTROFOAk.
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4.2.- HARREMAN FUNTZIOAHarreman funtzioaren bidez, izaki bizidunek harremanak
dituzte elkarren artean eta ingurunearekin.
Funtzio honi esker, landareak argitarantz hazten dira, animaliek ihes egiten dute harrapatu nahi dituztenean,
gorputzeko ileak tente jartzen zaizkigu hotz garenean,…
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
4.3.- UGALKETA FUNTZIOAUgalketa funtzioaren bidez, izaki bizidunek beren antzeko
ondorengoak sortzen dituzte.
Izaki bizidunak era askotan ugaltzen dira. Dena den, bi ugalketa mota nagusi hauek bereizten dira:
- UGALKETA SEXUGABEA.
- SEXU BIDEZKO UGALKETA.
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Banako bakar bat aritzen da, eta banako horretatik sortzen dira ondorengoak.
UGALKETA SEXUGABEA
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
Sexu desberdineko bi banakok SEXU-ZELULA ( = GAMETO ) bana jartzen dute.
SEXU BIDEZKO UGALKETA
Bi gametoak elkartzean, ZIGOTOA eratzen da; hura garatzean, berriz, beste banako bat sortzen da.
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
ESPERMATOZOIDEA + OBULUA = ZIGOTOA
SEXU-ZELULAK edo GAMETOAK
IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK -42-
ESPERMATOZOIDEAZIGOTOA BANAKO
BERRIA
OBULUA
BANAKO ARRA
BANAKO EMEA
+ =
top related