informatika eta ordenadorea (1)

INFORMATIKA ETA ORDENADOREA

Julen Manzano 1.Batx B

SARRERAInformatika metodoak, teknikoak, prozesuak, biltegiratzeko helburuarekin, informazioa eta formato digitaleko datuak prozesatzea eta transmititzen dituen zientzia da.

HASIERA

XX. Mendearen bigarren partetik aurrera informatika gero eta azkartasun gehiagorekin garatzen joan da, internetaren eta mugikorraren agerpenarekin batera.

1.HARDWAREA ETA SOFTWAREA·HARDWAREA: Zati fisikoa. Ordenagailuko kanpoaldeko edo elementu fisikoak osatzen dituen multzoa da, hau da, teklatua, pantaila, sagua,unitate zentrala, inprimagailua…

1.HARDWAREA ETA SOFTWAREA

·SOFTTWAREA: Zati logikoa. Ordenagailuak dituen programen multzoa da, adibidez, testu prozesadorak, kalkulu orriak, sistema eragileak...

2. SARRERAGAILUAK

Sarreragailuak guk erabiltzen ditugun tresnak dira, ordenagailuarekin konektatzeko eta ordenagailuak gure aginduak eta erabakiak betetzeko.

2.1 SARRERAGAILUAK: TEKLATUA

Teklatuan letrak, zenbakiak, sinboloak eta zeinuak interpreta ditzakeen bulkada elektrikoak bihurtzen ditu.

2.2 SARRERAGAILUAK: SAGUA

Ordenagailuaren pantailan erakusle izeneko geziaren bitartez adierazten da. Sagua mugitzean, mugimendua seinale elektriko bihurtzen da eta unitate zentralera bidaltzen da kablearen bidez.

2.3 AHOTSEZKO SARRERAGAILUA

Sarreragailu hau ahotsa grabatzeko eta soinu fitxategi batean gordetzeko

erabiltzen da.

2.4 SARRERAGAILUA: ESKANERRA

Pper, diapositiba edo beste euskarri batean dagoen informazioa ordenagailuan sartzeko.

2.5 SARRERAGAILUA: WEB KAMARAIrudiak grabatzeko, bideokonferentziak egiteko eta Internet bidezko komunikazio baten solaskideen irudia ikusteko. (Skype).

2.6 SARRERAGAILU OPTIKOAK

Ordenagailuan informazioa sartzeko aukera eskaintzen dute.

3. IRTEERAGAILUAK

• Irteerako gailuek ordenagailuak prozesaturiko datuak hartzen dituzte eta erabiltzaileak irakur ahal ditzan karakterrak bilakatzen ditu.

3.1 IRTEERAGAILUA: PANTAILA

Irteeragailurik ezagunena da, hari esker nahi ditugun irudiak ikusi ahal ditugu.

3.2 IRTEERAGAILUA: INPRIMAGAILUA

Ordenagailuarekin lortu ditugun informazioen edo irudien emaitzak paperera pasatzea da bere eginkizuna.

3.3 IRTEERAGAILUA: BOZGORAILUAK

Ordenagailuak sorturiko soinuak guk entzun ahal izatea da bere eginkizuna.

4. SARRERA-IRTEERAGAILUAK

Sarrera-irteeragailuak ordenagailura informazioa sartzea bai ateratzean datza, hau da, lehen asaldutako bi funtzioak aparatu bakar batean egitea.

4.1 SARRERA-IRTEERAGAILUAK: UKIPEN PANTAILA

Ukimen edo ukipen-pantaila bere gainazaleko ukimenaren bitartez gailu bati datu eta aginduen sarrera egitea ahalbidetzen duen pantaila da.

4.2 SARRERA-IRTEERAGAILUAK: MODEMA

Modema dispostibo bat da, seinale digitalak analogikoetan (eta alderantziz) bihurtzen dituenak, eta horrela, ordenagailuen arteko komunikazioa baimentzen du linea telefoniko edo kabledomenaren zehar.

4.2 SARRERA-IRTEERAGAILUAK: ROUTERRA

Konektibitatea sareko mailari edo hirugarren mailari OSI atalean proportzionatzen duen dispositiboa da Routerra.

5. BILTEGIGAILUAK

Memoria edo biltegigailua konputagailu baten barruan datuak aldi baterako gordetzeko balio duen gailu edo bitartekoa da.

5.1 BILTEGIGAILUAK: DISKO GOGORRAK

Disko gogorra ordenagailu baten informazio iraunkorra gordetzen duen gailua da. Disko gogorrek datu kopurua handiak gordetzeko gaitasuna izaten dute eta azkarrak dira datuak bilatu, ezabatu eta idazterakoan.

5.2 BILTEGIGAILUAK: Bestelakoak

·DISKETEAK ·CD-ROM ETA DVD

·Memoria eramangarriak: USB memoria, flash memoria eta pendrive.

6. Prozesatzeko Unitate Zentrala (PUZ)

Prozesatzeko unitate zentrala, edo, besterik gabe, prozesadorea, konputagailu digital baten osagaia da eta konputagailuaren programetan dauden aginduak interpretatzen ditu eta datuak prozesatzen ditu. PUZek funtsezko ezaugarria ematen diote konputagailu digitalari (programagarritasuna), eta edozein garaitako konputagailuetan dauden beharrezko osagaietako bat dira.

6.1 (PUZ): Mikroprozesadorea

Mikroprozesadorea (ordenagailuaren burmuina) osagai elektroniko edo txip bat da eta ordenagailuak jasotzen duen informazioa prozesatzeaz arduratzen da.

6.2 (PUZ): RAM eta ROM memoriak

·RAM memoria, lan sistema eragilearen ordenagailuen memoria bezala

erabiltzen da. Megabytetan eta gigabytetan neurtzen da.

·ROM memoria, iraunkorra da, ordenagailua itzaltzerakoan

bere informazioa galtzen ez baita.

6.3 (PUZ): TXARTEL GRAFIKOA

Txartel grafikoa base plakako edo oinarrizko plakako zirrikituetako batean konektatzen den barruko osagaia da. Bere helburu nagusia monitoreari azaldu behar diren datuak zuzen bidaltzea da.

6.4 (PUZ): SOINU TXARTELA

Soinu-txartela programa informatikoen bidez ordenagailu baten soinu sarrera eta irteera kontrolatzea ahalbidetzen duen txartela da.

7. ORDENAGAILUAREN ABIATZE PROZESUA

·Erabiltzaileak pizte-botoia sakatzen du. ·Aurrekoaren ondorioz, ROM memorian dagoen programatxo bat RAM memorian kopiatzen da. (BIOSean sartu) ·RAM memorian kopiatutako programen aginduak irakurri eta exekutatzen hasten da prozesadorea. Programa honen aginduek edo instrukzioek ondokoa egiten dute:

Hardwarea (teklatua, sagua, monitorea, eta abar) ondo konektatua dagoela eta ondo funtzionatzen duela agiaztatu. Esaterako, teklatua konektatuta ez baldin badago hori adierazten duen mezua ager daiteke pantailan.

Disko gogorretik RAM memoriara beste programatxo bat kopiatu; programatxo honek ordenagailuan instalatuta daukagun Sistema Eragilea abiatuko du (Microsoft Windows XP, Microsoft Windows Vista edo GNU/Linux).

Programatxo honek, Windows XP edo 7, Windows mahaigaina, eta horrekin batera, ataza--barra, “hasi” edo “Inicio” botoia, ikonoak, eta abar erakutsiko ditu pantailan.

Hemen bukatzen da abaitze-prozesua. RAM memorian Sistema Erabilea (Windows XP, 7 edo GNU/Linux) dago kargatuta erabiltzaileen aginduen zain (programak abiatu, eta abar)