emakumeen kontrako diskriminazio era … · erresuma batua bulgaria burkina faso burundi cabo verde...
Post on 08-Jul-2020
4 Views
Preview:
TRANSCRIPT
EMAKUMEEN KONTRAKO DISKRIMINAZIO ERA
GUZTIAKEZABATZEKO KONBENTZIOAETA
GOMENDIOAK
EMAKUNDE
EMAKUMEAREN EUSKAL ERAKUNDEA
VITORIA - GASTEIZ 1998
E UMAKUMEEN KONTRAKO DISKRIMINAZIO ERA GUZTIAK EZABATZEKO KONBENTZIOA ETA GOMENDIOAK
IZENBURUA: "Emakumeen kontrako diskriminazio era guztiak ezabatzeko konbentzioa eta gomendioak"
EGILEA: EMAKUNDE/Emakumearen Euskal Erakundea. Manuel Iradier kalea, 36. 01005 Vitoria-Gasteiz
MAKETATZAILEA ETA KOORDINATZAILEA: Ana Rincon DATA: Martxoa, 1998 ALE ZENBAKIA: 1.000 DESKRIBATZAILEAK: Diskriminazioa, berdintasunerako politikak, Nazioarteko Hitzarmenak,
gomendioak IRUDI DISEINUA: Ana Badiola eta Isabel Madinabeitia ILUSTRATZAILEA: Iñigo Ordozgoiti FOTOMEKANIKA: Rali, S.A. Particular de Costa 8-10. Bilbao INPRIMAKETA: Grafo, S.A. Cervantes Etorbidea, 51. 48.970 Basauri. Bilbao ISBN: 84-87595-48-0 LEGE GORDAILUA: BI-580-98
AURKIBIDEA
A U R K E Z P E N A 7
S A R R E R A 11
E M A K U M E E N K O N T R A K O D I S K R I M I N A Z I O ERA G U Z T I A K E Z A B A T Z E K O
K O N B E N T Z I O A 17
E S T A T U K I D E E N A D I T A S U N P E A N J A R R I T A K O G A I A K
G O M E N D I O O R O K O R R A K ETA I R U Z K I N A K 35
E M A K U M E E N ETA G I Z O N E N A R T E K O B E R D I N T A S U N A R E N K U L T U R A R A N T Z
H E Z K U N T Z A R E N BITARTEZ. E K I N T Z A R A K O P R I N T Z I P I O A K 77
5
IURKEZPENA
S e x u e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a o i n a r r i z k o p r i n t z i p i o beza la a i t o r t u a izan d a N a z i o a r t e k o ,
E u r o p a k o e ta E s t a t u e t a k o a r a u j u r i d i k o g u z t i e t a n . Ha la e re , g a u z a ba t da b e r d i n t a s u n e r a k o es -
k u b i d e a iza tea e ta b e s t e ba t e s k u b i d e h o r i e r r e a l i t a t e a n g a u z a t z e a , e ta h o r r e t a r a k o e z i n b e s t e -
koa d a b o t e r e p u b l i k o e k esku ha r d e z a t e n e m a k u m e e n e ta g i z o n e n a r t e k o b e r d i n t a s u n eg iaz -
koa e ta e r a g i n k o r r a l o r t u a h a l i za teko .
A l d e h o r r e t a t i k , e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o m o t a g u z t i a k k e n t z e a r e n a lde O N U k
1979an e g i n z u e n b i l t z a r r e a n bes te u r r a t s b a t g e h i a g o e m a n zen e m a k u m e e n e ta g i z o n e n a r te -
ko b e r d i n t a s u n p r i n t z i p i o a k a u r r e r a e g i n zezan , e ta h u r a x e izan z e n , h a i n zuzen e r e , m u n d u
o s o r a k o b a l i o k o z u e n l e h e n b i z i k o t r e s n a j u r i d i k o a , ek in t za p o s i t i b o a k ez z i re la d i s k r i m i n a t z a i l e -
ak a r g i e ta g a r b i a l d a r r i k a t u z u e n a . Eta s e x u e n a r t e k o b e r d i n t a s u n p r i n t z i p i o a i n d a r g a b e t z e n ez
d u t e n e z g e r o , a r g i d a g o ez d i r e l a d i s k r i m i n a t z a i l e a k , be t i e re d e n b o r a b a t e r a k o b a l d i n b a d i r a
e ta a r l o g u z t i e t a k o b e r d i n t a s u n - e z a k , p o l i t i k a , g i z a r t e , e k o n o m i e ta k u l t u r a r e n a r l o k o a k , z u z e n -
t z e k o b a l i o b a d u t e .
X e d a p e n h o r i z u z e n e a n a p l i k a d a i t e k e b e r r e t s i e g i n d u t e n Es ta tu g u z t i e t a n , e ta i n t e r p r e t a -
z io i t u r r i beza la e r a b i l i b e h a r k o d a t r a t u e ta a u k e r a b e r d i n t a s u n a r e k i n l o t zen d i r e n p r o p o s a m e n
g u z t i e t a n . Ek in tza p o s i t i b o r a k o n e u r r i a k b e r d i n t a s u n a l o r t z e k o p r e m i a z k o kasu g u z t i e t a n j a r r i
b e h a r k o d i r a .
Es ta tuek , h u r a b e r r e s t e a n , h i tz e m a n d u t e e m a k u m e e n k o n t r a k o n o l a n a h i k o d i s k r i m i n a z i o -
ak d e u s e z t e k o n e u r r i a k j a r r i k o d i t u z t e l a e t a , B a t z a r r a r e n x e d a p e n e k b e r e e r a g i n a izan d e z a t e n ,
h a r t u d i r e n n e u r r i e n b e r r i e m a n g o d i e t e l a Naz io B a t u e i , ba i e ta a r l o h o n e t a n i z a n d a k o a u r r e r a -
p a u s u e n b e r r i e re . A r a u h a u E s p a i n i a k o E s t a t u a k 1983ko a b e n d u a r e n 16an b e r r e t s i z u e n .
G u r e E r k i d e g o a r e n e r e m u a n , E u s k a d i k o A u t o n o m i E s t a t u t u a r e n 9.2 a r t i k u l u a n eza r r i zen
e u s k a l b o t e r e p u b l i k o e n e g i n k i z u n a de la e m a k u m e e n e ta g i z o n e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a z inez-
koa e ta e g i a z k o a izan d a d i n , d i r a t e k e e n o z t o p o a k e r a u z t e k o e ta a l d e k o k o n d i z i o e i e r a g i t e k o
n e u r r i a k h a r t z e a .
Era b e r e a n , E u s k a d i k o A u t o n o m i E l ka r t eko E m a k u m e e n t z a k o Ek in tza P o s i t i b o e n II . P lanak ,
E u s k o J a u r l a r i t z a k 1995eko a b e n d u a r e n 2 9 a n o n e t s i z u e n a k , 1979an O N U k e g i n z u e n
B a t z a r r e a n e ta e u r o p a r a r a u d i a n o i n a r r i t u t a , ek in t za p o s i t i b o a b e r r e t s i d u , e m a i t z e t a n b e r d i n -
t a s u n a eza r t zeko e s t r a t e g i a beza la , h o r r e n b i d e z , d e n b o r a l d i b a t e r a k o b e d e r e n g i z a r t e a n iza ten
d i r e n p r a k t i k e n — b a t z u e t a n i t xu raz n e u t r a l a k — e ta g e n e r o s i s t e m a s o z i a l a r e n ha r i t i k s o r t z e n
d i r e n d i s k r i m i n a z i o a k zuzen t zeko e d o h o r i e i a u r r e e g i t e k o . Ez d u g u a h a z t u b e h a r g e n e r o a r e n
s i s t e m a k , g i z a r t e a r e n e g i t u r a k e t a k o n t r o l a t z e k o t r e s n a i n p o r t a n t e a d e n a l d e t i k , e m a k u m e e n
e ta g i z o n e n p o r t a e r a , r o l a k e ta b a l o r e s i s t e m a k m a r k a t z e n d i t u e l a , e ta a l d i b e r e a n , e r a g o z p e n a
d e l a a u k e r a b e r d i n t a s u n e r a k o e ta g u z t i e n g a r a p e n e r a k o . Ek in tza p o s i t i b o a k , h a i n zuzen e re , oz-
t o p o h o r i e k d e u s e z t e k o e ta n e u t r a l i z a t z e k o b a l i o d u .
H o r i e n g a t i k g u z t i e n g a t i k , i n t e res h a n d i k o a da O N U k 1979an e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i -
m i n a z i o m o t a g u z t i a k d e u s e z t e a r i b u r u z e g i n z u e n B a t z a r r a r e n b e r r i e m a t e a , h a r e n e d u k i a j ak i -
na raz i e ta p r a k t i k a n j a r t zea e r r a z a g o izan d a d i n .
T x a r o A r t e a g a A n s a
E M A K U N D E / g m a k u m e a r e n
Euska l E r a k u n d e k o z u z e n d a r i a
9
ARRERA
U r r a t s h a n d i ba t e m a n zen 1979ko a b e n d u a r e n 18an e m a k u m e e n t z a k o e s k u b i d e b e r d i n t a -
s u n a r e n h e l b u r u r a n t z , Ba tzar O r o k o r r a k E m a k u m e a r e n a u r k a k o D i s k r i m i n a z i o Era g u z t i a k
Ezaba tzeko K o n b e n t z i o a o n a r t u z u e n e a n . K o n b e n t z i o h o n e k , b e r e 30 a r t i k u l u e t a n , a l d a r r i k a t u
e g i t e n d i t u , l ege a l d e t i k be te b e h a r r e k o e r a n , m u n d u g u z t i a k o n a r t u t a k o p r i n t z i p i o a k e ta e m a -
k u m e e k leku g u z t i e t a n e s k u b i d e b e r d i n t a s u n a e d u k i t z e a l o r t z e k o n e u r r i a k . Be re o n a r p e n a k
a m a i e r a e m a n z i o n e g i n a zen k o n t s u l t a - l a n b a t i , l a n t a l d e b a t z u e n b a r r u a n , E m a k u m e a r e n
G iza r t e e ta Lege E g o e r a r i b u r u z k o B a t z o r d e a n e ta Ba tzar O r o k o r r e a n b o s t u r t e k o a n e g i n a zen
k o n t s u l t a - l a n a r i .
K o n b e n t z i o o r o k o r h o n e k e s k u b i d e b e r d i n t a s u n a eska t zen d u e m a k u m e a r e n t z a t , b e r e e g o -
e ra z ib i l a g o r a - b e h e r a , e s p a r r u g u z t i e t a n : e s p a r r u p o l i t i k o , e k o n o m i k o , soz ia l , k u l t u r a l e ta z i b i -
l e a n . N a z i o e k d i s k r i m i n a z i o a d e b e k a t z e k o l egeak a l d a r r i k a t z e a e s k a t z e n d u ; g i z o n e ta e m a k u -
m e a r e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a b i z k o r t z e k o a l d i b a t e r a k o n e u r r i b e r e z i a k g o m e n d a t z e n d i t u , ba i
e ta d i s k r i m i n a z i o a i r a u n a r a z t e n d u t e n g i z a r t e - k u l t u r a z k o e r e d u a k a l d a t z e k o x e d a p e n a k e re .
Bes te n e u r r i b a t z u e k e m a k u m e a r e n t z a k o e s k u b i d e b e r d i n t a s u n a x e d a t z e n d u t e b iz i tza p o l i -
t i k o e ta p u b l i k o a n ; h e z k u n t z a r a e ta i kaske ta p r o g r a m a b e r b e r e t a r a i r i s t eko a u k e r a b e r d i n t a s u -
n a ; d i s k r i m i n a z i o r i k eza e n p l e g u a n e ta o r d a i n k e t a n , e ta lan s e g u r t a s u n a r e n b e r m e a k e z k o n t z a
e d o a m a t a s u n a g e r t a t u z g e r o . K o n b e n t z i o a k n a b a r m e n a r a z i e g i t e n d u g i z o n a r i e ta e m a k u m e -
ar i e t x e b a r r u k o b iz i t zan d a g o k i e n e r a n t z u k i z u n b e r d i n t a s u n a . Ha labe r , f a m i l i o b l i g a z i o a k lan
e r a n t z u k i z u n e k i n e ta b iz i tza p u b l i k o a n p a r t e h a r t z e a r e k i n k o n b i n a t z e k o eska in i b e h a r d i r e n g i -
za r te z e r b i t z u a k e re -be rez i k i u m e e n za in tza r i d a g o z k i o n a k - a z p i m a r r a t z e n d i t u .
K o n b e n t z i o a r e n bes te a r t i k u l u b a t z u e t a n , e m a k u m e a r i m e d i k u - l a g u n t z a k o z e r b i t z u a k d i s -
k r i m i n a z i o r i k g a b e e s k a i n t z e a eska t zen d a , a re f a m i l i a r e n p l a n g i n t z a r i d a g o z k i o n a k e r e , e ta g i -
z o n a r e n g a i t a s u n j u r i d i k o b e r d i n a , E s t a t u e k o n a r t u b e h a r d u t e l a r i k e m a k u m e a r e n g a i t a s u n j u -
r i d i k o a m u g a t z e r a j o d e z a n e d o z e i n k o n t r a t u r i e d o b e s t e e d o z e i n t r e s n a p r i b a t u r i « b a l i o g a b e
i r i t z i ko z a i o l a » . A r r e t a be rez ia e m a n g o zaie b a s e r r i a l d e k o e m a k u m e a r e n a r a z o e i .
K o n b e n t z i o a k E s t a t u e k o n a r t u r i k o o b l i g a z i o a k n a z i o a r t e m a i l a n b e g i r a t z e k o m e k a n i s -
m o a k eza r t zen d i t u , K o n b e n t z i o a b e r r e t s i e d o b e r a r i a t x i k i baza izk io . E m a k u m e a r e n a u r k a k o
D i s k r i m i n a z i o a E z a b a t z e k o B a t z o r d e a k , b e r e n e g i n k i z u n e t a n b e r e n b u r u e n i z e n e a n so i l i k a r i t u
e ta Es ta tu k i deek a u k e r a t u a k d i r e n 23 a d i t u k o s a t u r i k d a g o e n a k , h a r e n a p l i k a z i o a n e g i t e n d i r e n
a u r r e r a p e n a k az te r t zen d i t u .
K o n b e n t z i o a , 1 9 8 0 k o m a r t x o a r e n 1 e t i k i z e n p e t z e k o i r ek ia , 1981eko i r a i l a ren 3 a n s a r t u zen
i n d a r r e a n . 1995eko o t s a i l e r a a r t e , 141 h e r r i k o n a r t u a z u t e n b e r e x e d a p e n e n b e t e b e h a r r a , b e -
r r e s p e n e d o a t x i k i m e n d u b idez . H o n a k o h a u e k d i r a h e r r i o k :
A l b a n i a
A l e m a n i a
A n g o l a
A n t i g u a e ta B a r b u d a
A r g e n t i n a
A r m e n i a
A u s t r a l i a
A u s t r i a
B a h a m a k
B a n g l a d e s h
B a r b a d o s
B e l a r r u s
B e l g i k a
Be l ize
B e n i n
B h u t a n
13
B o l i v i a
B o s n i a - H e r t z e g o v i n a
Bras i l
B r i t a n i a H a u n d i e ta
Ipar I r l a n d a k o
E r r e s u m a B a t u a
B u l g a r i a
B u r k i n a Faso
B u r u n d i
C a b o V e r d e
C o s t a Rica
D a n i m a r k a
D o m i n i k a
D o m i n i k a r E r r e p u b l i k a
E g i p t o
E k u a d o r
E k u a t o r e G i n e a
El S a l v a d o r
E r r u m a n i a
E r r u s i a r F e d e r a z i o a
E r ta f r i ka r E r r e p u b l i k a
E s l o v a k i a
E s l o v e n i a
E s p a i n i a
E s t o n i a
E t i o p i a
F i l i p i nak
F i n l a n d i a
F r a n t z i a
G a b o n
G a m b i a
G a n a
G e o r g i a
G i n e a
G i n e a B i ssau
G r e n a d a
Grez ia
G u a t e m a l a
Ha i t i
H e r b e h e r e a k
H o n d u r a s
H u n g a r i a
I n d i a
I n d o n e s i a
I rak
I r l a n d a
I s l a n d i a
Is rae l
I ta l ia
J a m a i k a
J a p o n i a
J e m e n
J o r d a n i a
J u g o s l a v i a
K a m e r u n
K a n a d a
K a n b o d i a
K e n i a
K i r g i z i s t a n
K o l o n b i a
K o m o r e a k
K o n g o
K o r e a k o E r r e p u b l i k a
K roaz ia
K u b a
Kuvvai t
L a o s k o H e r r i - E r r e p u b l i k a
D e m o k r a t i k o a
L e t o n i a
L i be r i a
L ib ia
L i t u a n i a
L u x e m b u r g
M a d a g a s k a r
Ma lavv i
M a l d i v a k
M a l i
M a l t a
M a r o k o
M a u r i z i o
M a z e d o n i a k o J u g o s l a v i a r
E r r e p u b l i k a - o h i a
M e x i k o
M o l d o v a k o E r r e p u b l i k a
14
M o n g o l i a
N a m i b i a
N e p a l
N i g e r
N i k a r a g u a
N o r v e g i a
P a n a m a
P a p u a G i n e a Be r r i a
P a r a g u a i
Pe ru
P o l o n i a
P o r t u g a l
R u a n d a
S a i n t K i t t s e ta N e v i s
S a i n t V i n c e n t e ta
G r e n a d i n a k
S a m o a
S a n t a Luz ia
S e n e g a l
S e y c h e l l e a k
S i e r r a L e o n a
Sr i L a n k a
S u e d i a
S u r i n a m
T a d j i k i s t a n
T a n z a n i a k o E r r e p u b l i k a
B a t u a
T h a i l a n d i a
T o g o
T r i n i d a d e ta T o b a g o
T u n i s i a
Tu rk i a
T x a d
T x e k i a r E r r e p u b l i k a
T x i l e
T x i n a k o H e r r i - E r r e p u b l i k a
U g a n d a
U k r a n i a
U r u g u a i
V e n e z u e l a
V i e t n a m
Z a i r e
Z a n b i a
Z e e l a n d a Be r r i a
Z i m b a b v v e
Z i p r e
K o n b e n t z i o a r e n t e s t u o s o a h u r r e n g o o r r i a l d e o t a n a g e r i d a .
E U MAKUMEEN KONTRAKO DISKRIMINAZIO ERA GUZTIAK EZABATZEKO KONBENTZIOA
Konbentzio honetako Estatu Kideek
A i n t z a t h a r t u t a N a z i o B a t u e n S o r t z e - A g i r i a k g i z a k i a r e n
f u n t s e z k o e s k u b i d e , g i z a k i a r e n d u i n t a s u n e ta b a l i o e t a g i z o n
e ta e m a k u m e a r e n e s k u b i d e b e r d i n t a s u n a r e k i k o f e d e a b i r -
b a i e z t e n d u e l a ,
A i n t z a t h a r t u t a G iza E s k u b i d e e n A d i e r a z p e n U n i b e r t s a l a k
d i s k r i m i n a z i o r i k e z a r e n p r i n t z i p i o a b i r b a i e z t u e ta g i zak i g u z -
t i a k l i b re e t a d u i n t a s u n e ta e s k u b i d e e t a n b e r d i n j a i o t z e n d i -
re la e ta p e r t s o n a o r o k A d i e r a z p e n h o r r e t a n a l d a r r i k a t z e n d i -
r e n e s k u b i d e e ta a s k a t a s u n g u z t i a k , i n o l a k o b e r e i z k e t a r i k
g a b e , e t a , o n d o r i o z , s e x u b e r e i z k e t a r i k g a b e , eska d i t z a k e e l a
a l d a r r i k a t z e n d u e l a ,
A i n t z a t h a r t u t a G iza E s k u b i d e e i b u r u z k o N a z i o a r t e k o
I t u n e t a k o Es ta tu K i d e e k g i z o n a r i e ta e m a k u m e a r i e s k u b i d e
p o l i t i k o , soz i a l , k u l t u r a l , z i b i l e ta e k o n o m i k o e n g o z a m e n be r -
d i n t a s u n a b e r m a t u b e h a r d i e t e l a ,
K o n t u a n i zan ik , g i z o n e t a e m a k u m e a r e n a r t e k o e s k u b i d e
b e r d i n t a s u n a b u l t z a t z e k o x e d e z , N a z i o B a t u e n e ta e r a k u n d e
e s p e z i a l i z a t u e n b a b e s p e a n h i t z a r t u t a k o n a z i o a r t e k o k o n -
b e n t z i o a k ,
K o n t u a n izan ik h a l a b e r Naz io B a t u e k e ta e r a k u n d e e s p e -
z ia l i za tuek , g i z o n e ta e m a k u m e a r e n a r t e k o e s k u b i d e b e r d i n -
t a s u n a b u l t z a t z e k o x e d e z , o n a r t u t a k o e r a b a k i , a d i e r a z p e n e ta
g o m e n d i o a k ,
K e z k a t u r i k , o r d e a , t r e s n a e z b e r d i n h a u e k g o r a - b e h e r a ,
e m a k u m e e k d i s k r i m i n a z i o g a r r a n t z i t s u a k j a s a t e n j a r r a i t z e n
d u t e l a i k u s t e r a k o a n ,
G o g o r a r a z i z e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a k es -
k u b i d e b e r d i n t a s u n a r e n e ta g i za d u i n t a s u n a r e n e r r e s p e t u a
h a u s t e n d i t u e l a , e m a k u m e a k b e r e h e r r i k o p o l i t i k a , g i z a r t e ,
e k o n o m i e ta k u l t u r b i z i t zan , g i z o n a r e n b a l d i n t z e t a n e u r e t a n ,
e s k u h a r t z e a g a l a r a z t e n d u e l a , g i z a r t e a r e n e t a f a m i l i a r e n o n -
g i z a t e a g e h i t z e k o e r a g o z p e n a d e l a e t a e m a k u m e a r e n a h a l b i -
d e a k , b e r e h e r r i a r i e ta g i z a t e r i a r i z e r b i t z u e g i t e k o a k , o z t o p a -
t z e n d i t u e l a ,
K e z k a t u r i k , p o b r e z i a e g o e r e t a n , e m a k u m e a k e l i k a d u r a ,
o s a s u n , i r a k a s k u n t z a , g a i k u n t z a e ta e n p l e g u a u k e r e t a r a
nah i z b e s t e b e h a r r i z a n b a t z u k b e t e t z e r a i r i s t eko d u e n a u k e r a
o s o u r r i a d e l a k o ,
S i n i s t u t a , b e r d i n k i d e t a s u n e a n e ta j u s t i z i a n o i n a r r i t u t a k o
n a z i o a r t e k o e k o n o m i a n t o l a k e t a b e r r i a eza r t zeak g i z o n e ta
e m a k u m e a r e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a b u l t z a t z e k o n a b a r m e n k i
l a g u n d u k o d u e l a .
A z p i m a r r a t u z b e r e i z k e r i a ( a p a r t h e i d ) , a r r a z a k e r i a , a r r a -
zazko d i s k r i m i n a z i o , a t ze r r i t a r k o l o n i a l i s m o , n e o k o l o n i a l i s -
m o , e r a s o , o k u p a z i o e t a d o m i n a z i o e r a g u z t i a k n a h i z
E s t a t u e n b a r n e a r a z o e t a n e s k u s a r t z e a e z a b a t z e a e z i n b e s t e -
koa d e l a g i z o n a r e n e ta e m a k u m e a r e n e s k u b i d e e n b e t e - b e t e -
ko g o z a m e n a i za teko ,
Ba iez ta tuz n a z i o a r t e k o bake e ta s e g u r t a s u n a i n d a r t z e a ,
n a z i o a r t e k o t e n t s i o a a r i n t z e a , Es ta tu g u z t i e n a r t e k o l a n k i d e -
tza e u r e n e k o n o m i e ta g i z a r t e s i s t e m a k g o r a - b e h e r a , naz io -
a r t e k o k o n t r o l h e r t s i e ta e g i a z k o a r e n m e n p e k o d e s a r m e o r o -
k o r e ta o s o a e t a , zehazk i , d e s a r m e n u k l e a r r a , j u s t i z i a , b e r d i n -
t a s u n a e ta e l k a r r e n o n u r a h e r r i e n a r t e k o h a r r e m a n e t a n e ta
d o m i n a z i o k o l o n i a l e ta a t z e r r i t a r r a r e n m e n p e k o h e r r i e n b u -
r u j a b e t a s u n aske e ta i n d e p e n d e n t z i a r e n e s k u b i d e a e r a b i l -
t z e a , e ta n a z i o e n s u b i r a n o t a s u n a r e n e ta l u r r a l d e - o s o t a s u n a -
ren e r r e s p e t u a , g i za r t e a u r r e r a p e n e ta g a r a p e n a r e n b u l t z a -
g a r r i e t a , o n d o r i o z , g i z o n a r e n e ta e m a k u m e a r e n a r t e k o b e t e -
b e t e k o b e r d i n t a s u n a l o r t z e k o l a g u n g a r r i i z a n g o d i r e l a ,
S i n i s t u t a e m a k u m e a r e n p a r t a i d e t z a r i k h a n d i e n a , a l o r
g u z t i e t a n e ta g i z o n a r e n b a l d i n t z a b e r d i n e t a n , e z i n b e s t e k o a
d e l a h e r r i b a t e n g a r a p e n b e t e a e ta o s o a , m u n d u k o o n g i z a t e a
e ta b a k e a r e n h e l b u r u a l o r t z e k o ,
G o g o a n izan ik e m a k u m e a k f a m i l i a r e n o n g i z a t e r a k o e ta
g i z a r t e a r e n g a r a p e n e r a k o e g i t e n d u e n e k a r p e n h a u n d i a ,
o r a i n a r t e guz t i z a i t o r t u r i k ez d a g o e n a , a m a t a s u n a r e n g a -
r ran tz i soz ia la e ta g u r a s o e k f a m i l i a n e ta s e m e - a l a b e n hez-
k u n t z a n b e t e t z e n d u t e n e g i n k i z u n a , e ta j a b e t u r i k g a u d e l a
e m a k u m e a k u g a l k e t a n d u e n e g i n k i z u n a ez d e l a d i s k r i m i n a -
z i o r a k o a r r a z o i izan b e h a r , ba iz ik e ta u m e e n h e z k u n t z a k g i z o -
n e n e ta e m a k u m e e n e r a n t z u n k i d e t a s u n a , e ta g i z a r t e o s o a r e -
n a , b e h a r d u e l a ,
A i t o r t u r i k g i z o n e ta e m a k u m e a r e n a r t e k o b e t e - b e t e k o
b e r d i n t a s u n a l o r t z e k o a l d a t u e g i n b e h a r d e l a g i z o n a k nah i z
e m a k u m e a k g i z a r t e a n e ta f a m i l i a n d u t e n o h i z k o e g i n k i z u n a ,
E r a b a k i t a e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a r e n eza -
b a p e n a r i b u r u z k o A d i e r a z p e n e a n a l d a r r i k a t z e n d i r e n p r i n t z i -
p i o a k a p l i k a t z e r a e t a , h o r r e t a r a k o , d i s k r i m i n a z i o h a u b e r e
e ra e ta a g e r p i d e g u z t i e t a n e z a b a t z e k o b e h a r izan d a i t e z e n
n e u r r i a k h a r t z e r a ,
H u r r e n g o a e r a b a k i d u t e :
I. ZATIA
1. artikulua
K o n b e n t z i o h o n i d a g o k i o n e a n , « e m a k u m e a r e n k o n t r a k o
d i s k r i m i n a z i o a » e s a p i d e a k , s e x u a n o i n a r r i t u t a k o e d o z e i n b e -
re i zke ta , b a z t e r k e t a e d o m u r r i z k e t a a d i e r a z t e n d u , h o t s , e m a -
k u m e a r i , b e r e e g o e r a z ib i l a g o r a - b e h e r a e ta g i z o n e ta e m a -
k u m e a r e n b e r d i n t a s u n a o i n a r r i , e s p a r r u p o l i t i k o , e k o n o m i -
k o , s o z i a l , k u l t u r a l e ta z i b i l e a n e d o b e s t e e d o z e i n e t a n , g iza
e s k u b i d e e n e ta f u n t s e z k o a s k a t a s u n e n a i t o r m e n a , g o z a m e -
n a e d o e r a b i l e r a g u t x i t u e d o ezez ta t zeko h e l b u r u z e d o e m a i -
tzaz e g i n d a k o a .
2. artikulua Es ta tu K i d e e k ga i t ze ts i e g i t e n d i t u z t e e m a k u m e a r e n k o n -
t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k , e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s -
k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o p o l i t i k a b a t , b i d e e g o k i e t a t i k e ta l uza -
t u g a b e , j a r r a i t z e a e r a b a k i e t a , h o r r e t a r a k o , g a i n h a r t z e n
d u t e h o n a k o h a u :
a) G i z o n e ta e m a k u m e a r e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a r e n
p r i n t z i p i o a f i n k a t z e a , o r a i n d i k e g i n ez b a d u t e , b e r e n naz io
k o n s t i t u z i o e t a n e ta b e s t e e d o z e i n l e g e r i a e g o k i t a n , e t a , l ege
b idez e d o b e s t e l a k o b i d e e g o k i e t a t i k , p r i n t z i p i o h o n e n g a u -
zatze p r a k t i k o a s e g u r t a t z e a ;
b) E m a k u m e a r e n k o n t r a k o e d o z e i n d i s k r i m i n a z i o d e b e -
ka tzen d u t e n n e u r r i e g o k i a k h a r t z e a , l e g e g i n t z a z k o a k e ta
b e s t e l a k o a k , d a g o z k i e n z e h a p e n e k i n ;
c) E m a k u m e a r e n e s k u b i d e e n b a b e s j u r i d i k o a eza r t zea ,
g i z o n e n e k i k o b e r d i n t a s u n e a n o i n a r r i t u r i k , e ta n a z i o k o a u z i -
t e g i e n e d o e s k u d u n e n b i t a r t ez e ta b e s t e l a k o e r a k u n d e p u b l i -
k o e n b i t a r t ez , e m a k u m e a r e n b e n e t a k o b a b e s a b e r m a t z e a
e d o z e i n d i s k r i m i n a z i o e g i n t z a r e n a u r k a ;
d ) E m a k u m e a r e n a u r k a k o i n o l a k o d i s k r i m i n a z i o e g i n -
t za r i k e d o p r a k t i k a r i k ez e g i t e a e ta a g i n t a r i e ta e r a k u n d e p u -
b l i k o e k b e t e b e h a r h o n i a tx i k i z j a r d u n d e z a t e n a r d u r a t z e a ;
e) E d o z e i n p e r t s o n a , e r a k u n d e e d o e n p r e s a k e m a k u -
m e a r e n k o n t r a e g i n d a k o d i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o b e h a -
r rezko n e u r r i a k h a r t z e a ;
f ) E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a e g i n d e z a t e n
l e g e , a r a u d i , e r a b i l e r a e ta p r a k t i k a k a l d a t u e d o i n d a r g a b e t z e -
ko b e h a r r e z k o n e u r r i a k h a r t z e a , a re l e g e g i n t z a z k o a k e r e ;
g) E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a e g i n d e z a t e n
n a z i o k o z i g o r - x e d a p e n g u z t i a k i n d a r g a b e t z e a .
3. artikulua E s t a t u K i d e e k b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e ,
a re l e g e g i n t z a z k o a k e re , e s p a r r u g u z t i e t a n , e ta be rez i k i e s p a -
r r u p o l i t i k o , soz i a l , e k o n o m i k o e t a k u l t u r a l e t a n , e m a k u m e a -
r e n g a r a p e n e ta a u r r e r a p e n o s o a s e g u r t a t z e k o , g i za e s k u b i -
d e e n e ta f u n t s e z k o a s k a t a s u n e n e r a b i l e r a e ta g o z a m e n a g i -
z o n a r e n b a l d i n t z a b e r d i n t a s u n e z b e r m a t z e k o x e d e z .
4. artikulua 1 - Es ta tu K i d e e k , g i z o n a r e n e t a e m a k u m e a r e n a r t e -
k o b e n e t a k o b e r d i n t a s u n a b i z k o r t z e k o , a l d i b a t e r a k o n e u r r i
b e r e z i a k h a r t z e a r i ez za io d i s k r i m i n a z i o i r i t z i ko K o n b e n t z i o
h o n e t a n d e f i n i t u r i k o e r a n , b a i n a ez d u i n o l a e r e , b e r e o n d o -
r ioz , a r a u e z b e r d i n e d o be rez ie i e u s t e r i k e k a r r i k o ; n e u r r i
h a u e k a m a i t u e g i n g o d i r a a u k e r a e t a t r a t u b e r d i n t a s u n a r e n
h e l b u r u a k l o r t u t a k o a n .
2 . Es ta tu K i d e e k a m a t a s u n a b a b e s t e k o n e u r r i b e r e -
z iak , a re K o n b e n t z i o h o n e t a n b i l t z e n d i r e n a k , h a r t z e a r i ez
za io d i s k r i m i n a z i o i r i t z i ko .
5. artikulua Es ta tu K i d e e k h o n a k o h a u e t a r a k o n e u r r i e g o k i g u z t i a k
h a r t u k o d i t u z t e :
a) G i z o n e ta e m a k u m e e n p o r t a e r a e r e d u s o z i o k u l t u -
r a l a k a l d a t z e k o a k , s e x u e t a k o b a t e n g u t x i a g o t a s u n e d o
g e h i a g o t a s u n a r e n i d e i a n n a h i z g i z o n e i e ta e m a k u m e e i e g o z -
t e n za izk ien e g i n k i z u n e s t e r e o t i p a t u e t a n o i n a r r i t z e n d i r e n
o h i z k o au r r i r i t z i e ta p r a k t i k a k e z a b a t z e k o h e l b u r u z ;
b) F a m i l i h e z k u n t z a n a m a t a s u n a r e n g i za r t e f u n t z i o a
b e h a r beza la u l e r t zea e ta g i z o n e k ze in e m a k u m e e k s e m e -
a l a b e n h e z k u n t z a e ta g a r a p e n a r i d a g o k i o n e a n d u t e n e r a n -
t z u n k i d e t a s u n a o n a r t z e a b e r m a t z e k o a k , s e m e - a l a b e n i n t e r e -
sa kasu g u z t i e t a n a r d u r a b e h i n e n a i z a n g o d e l a k o u s t e a n .
6 artikulua Es ta tu K i d e e k b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e ,
a re l e g e g i n t z a z k o a k e re , e m a k u m e e n t r a t u e ta e m a k u m e a -
ren p r o s t i t u z i o a r e n u s t i a p e n e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o .
22
II. ZATIA
7. artikulua
Es ta tu K i d e e k b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e ,
h e r r i k o b iz i tza p o l i t i k o e ta p u b l i k o a n , e m a k u m e a r e n a u r k a k o
d i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o e t a , zehazk i , h o n a k o h a u e t a r a k o
e s k u b i d e a b e r m a t u k o d i e t e g i z o n e k i k o b a l d i n t z a b e r d i n t a s u -
n e a n :
a) H a u s t e s k u n d e e t a r e f e r e n d u m p u b l i k o g u z t i e t a n
b o t o e m a t e k o a e ta o r g a n i s m o g u z t i e t a r a k o h a u t a g a i iza te-
k o a , h a u e t a k o k i d e a k h a u t e s k u n d e p u b l i k o e n ga i d i r e n e a n ;
b) G o b e r n u e n p o l i t i k e n f o r m u l a z i o e ta b u r u t z a p e n e a n
p a r t e h a r t z e k o a e ta k a r g u p u b l i k o a k e d u k i e ta g o b e r n u - m a i l a
g u z t i e t a k o f u n t z i o p u b l i k o g u z t i e t a n a r i t z e k o a ;
c) H e r r i k o b iz i tza p u b l i k o e ta p o l i t i k o a n a r i t zen d i r e n
g o b e r n u e z k a n p o k o e r a k u n d e e ta e l k a r t e e t a n p a r t e ha r t ze -
k o a .
8. artikulua Es ta tu K i d e e k n e u r r i e g o k i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e e m a k u -
m e a r i , g i z o n a r e k i k o b a l d i n t z a b e r d i n t a s u n e a n e ta i n o l a k o
d i s k r i m i n a z i o r i k g a b e , b e r e g o b e r n u a n a z i o a r t e k o m a i l a n o r -
dezka tzea e ta n a z i o a r t e k o e r a k u n d e e n z e r e g i n e a n e s k u har -
t zea b e r m a t z e k o .
9. artikulua 1. Es ta tu K i d e e k g i z o n e n e s k u b i d e a k e u r a k e m a n g o
d i zk ie te e m a k u m e e i b e r e n n a z i o t a s u n a h a r t u , a l d a t u e d o
k o n t s e r b a t z e k o . B e r m a t u e g i n g o d u t e , zehazk i , a t ze r r i t a r b a -
t e k i n e z k o n d u t a e g o t e a r e n e d o , s e n a r - e m a z t e b a r r u a n , s e n a -
r rak b e r e n a z i o t a s u n a a l d a t z e a r e n o n d o r i o z , e m a z t e a a u t o -
m a t i k o k i b e r e n a z i o t a s u n a a l d a t u , a b e r r i g a b e b i h u r t u e d o ez-
k o n t i d e a r e n n a z i o t a s u n a h a r t z e r a b e h a r t u r i k ez e g o t e a .
2. Es ta tu K i d e e k g i z o n a r e n e s k u b i d e a k e u r a k e m a n g o
d i z k i o t e e m a k u m e a r i s e m e - a l a b e n n a z i o t a s u n a r i d a g o k i o n e -
a n .
III.ZATIA
10. artikulua
Es ta tu K i d e e k n e u r r i e g o k i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e e m a k u -
m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o , h e z k u n t z a r e n
e s p a r r u a n g i z o n a r e n e s k u b i d e b e r b e r a k s e g u r t a t z e k o x e d e z
e t a , zehazk i , g i z o n e n e ta e m a k u m e e n a r t e k o b e r d i n t a s u n
b a l d i n t z e t a n , h o n a k o h a u e k s e g u r t a t z e k o :
a) O r i e n t a z i o b a l d i n t z a b e r b e r a k k a r r e r a e ta l a n b i d e
g a i k u n t z a r e n g a i e t a n , i k a s k e t e t a r a i r i s tea e ta d i p l o m a k lor-
t z e a , k a t e g o r i a g u z t i e t a k o i r a k a s k u n t z a e r a k u n d e e t a n , b a s e -
r r i a l d e e t a n nah i z h i r i a l d e e t a n ; b e r d i n t a s u n h a u s e g u r t a t u
b e h a r k o d a e s k o l a u r r e k o i r a k a s k u n t z a n , o r o k o r r e a n , t e k n i k o -
an e ta l a n b i d e z k o a n , g o i h e z k u n t z a t e k n i k o a b a r n e , e ta ba i
l a n b i d e g a i k u n t z a m o t a g u z t i e t a n e r e ;
b) I kaske ta p r o g r a m a b e r b e r e t a r a e ta az te rke ta b e r b e -
re ta ra i r i s t eko a u k e r a , l a n b i d e m a i l a b e r e k o i r akas leak e ta
ka l i t a te b e r e k o e s k o l a l oka lak e ta h o r n i d u r a k ;
c) G i z o n a r e n e ta e m a k u m e a r e n e g i n k i z u n e i b u r u z k o
k o n t z e p t u e s t e r e o t i p a t u g u z t i a k e z a b a t z e a , i r a k a s k u n t z a k o
m a i l a e ta e ra g u z t i e t a n , h e z k u n t z a n a h a s i a e ta h e l b u r u h a u
l o r t z e k o l a g u n g a r r i izan d a i t e z e n b e s t e l a k o h e z k u n t z a m o t a k
b u l t z a t u z e t a , zehazk i , e s k o l a l i b u r u a k e ta p r o g r a m a k a l d a t u z
e ta i r a k a s k u n t z a m e t o d o a k e g o k i t u z ;
d ) I kaske tak e g i t e k o b e k a k e ta b e s t e l a k o d i r u l a g u n t z a k
l o r t z e k o a u k e r a b e r d i n t a s u n a ;
e) H e z k u n t z a o s a g a r r i a r e n p r o g r a m e t a r a i r i s t eko a u k e -
ra b e r d i n t a s u n a , a l f a b e t a t z e f u n t z i o n a l a r e n e ta h e l d u e n t z a -
k o a r e n p r o g r a m e t a r a b a r n e , g i z o n a r e n e ta e m a k u m e a r e n ar-
t e k o e z a g u p e n - d i f e r e n t z i a a h a l b a i t l a s t e r r e n g u t x i t z e a r i b e g i -
r a ;
f) E m a k u m e e n i k a s k e t a - u t z i e r a r e n t a s a g u t x i t z e a e ta
i kaske tak ga ra i z a u r r e t i k u tz i d i t u z t e n a n d r e gaz te e ta h e l -
d u e n t z a k o p r o g r a m a k a n t o l a t z e a ;
g ) K i r o l e t a n e ta g o r p u t z h e z k u n t z a n e ra e k i n k o r r e z e s k u
h a r t z e k o a u k e r a b e r d i n t a s u n a ;
h) F a m i l i a r e n o s a s u n a e ta o n g i z a t e a s e g u r t a t z e k o la -
g u n t z e n d u e n i n f o r m a z i o b e r e z i r a i r i s t e a , f a m i l i a r e n p l a n -
g i n t z a r i b u r u z k o i n f o r m a z i o e ta a h o l k u a b a r n e .
11. artikulua 1- Es ta tu K i d e e k b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u k o d i -
t u z t e e n p l e g u a r e n e s p a r r u a n e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i -
m i n a z i o a e z a b a t z e k o , g i z o n e ta e m a k u m e e n a r t e k o b e r d i n t a -
s u n b a l d i n t z e t a n e s k u b i d e b e r b e r a k e t a , zehazk i , h o n a k o
h a u e k s e g u r t a t z e k o x e d e z :
a) L a n e r a k o e s k u b i d e a , g i zak i o r o r e n e s k u b i d e a l i e n a e -
z ina d e n a l d e t i k ;
24
b) E n p l e g u a u k e r a b e r b e r e t a r a k o e s k u b i d e a , e n p l e g u e -
t a n h a u t e s p e n i r i zp i de b e r b e r a k a p l i k a t z e k o a b a r n e ;
c) L a n b i d e a e ta e n p l e g u a a s k a t a s u n e z a u k e r a t z e k o es -
k u b i d e a , e n p l e g u a n i g o t z e k o , e g o n k o r t a s u n a e d u k i t z e k o e ta
p r e s t a z i o e ta g a i n e r a k o z e r b i t z u b a l d i n t z a g u z t i e t a r a k o e s k u -
b i d e a , e ta l a n b i d e h e z k u n t z a e ta b i r t r e b a k u n t z a r a i r i s t eko es -
k u b i d e a , i k a s k e t a , g o i l a n b i d e - p r e s t a k u n t z a e ta a l d i z k a k o t r e -
b a k u n t z a r a k o a b a r n e ;
d ) O r d a i n k e t a e ta p r e s t a z i o b e r d i n e t a r a k o e ta t r a t u be r -
d i n t a s u n e r a k o e s k u b i d e a b a l i o b e r e k o l ana r i d a g o k i o n e a n ,
ba i e ta t r a t u b e r d i n t a s u n e r a k o e s k u b i d e a l a n a r e n k a l i t a t e a -
ren e b a l u a z i o a r i d a g o k i o n e a n e re ;
e) G i za r t e s e g u r a n t z a r a k o e s k u b i d e a , zehazk i , j u b i l a z i o ,
l a n g a b e z i a , g a i x o t a s u n , e l b a r r i t a s u n , z a h a r t z a r o e d o lan e g i -
t e k o b e s t e l a k o e z g a i t a s u n e n k a s u e t a n , ba i e ta o r d a i n d u t a k o
o p o r r e t a r a k o e s k u b i d e a e r e ;
f) O s a s u n a r e n b a b e s e r a k o e ta lan b a l d i n t z e t a k o s e g u -
r a n t z a r a k o e s k u b i d e a , u g a l k e t a f u n t z i o a r e n z a i n t z a r a k o a ba r -
ne .
2. Ezkon tza e d o a m a t a s u n a d e l a - e t a , e m a k u m e a r e n
k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a g a l a r a z t e k o e ta lan e g i t e k o d u e n es -
k u b i d e a r e n e r a g i n g a r r i t a s u n a b e r m a t z e k o , Es ta tu K i d e e k b e -
h a r r e z k o n e u r r i a k h a r t u k o d i t u z t e :
a) H a u r d u n a l d i e d o a m a t a s u n - l i z e n t z i a r e n z iozko k a n -
p o r a k e t a e t a , k a n p o r a k e t e t a n , e g o e r a z i b i l a r e n z iozko d i s k r i -
m i n a z i o a d e b e k a t z e k o , z e h a p e n z i g o r p e a n ;
b) A m a t a s u n - l i z e n t z i a eza r t zeko , s o l d a t a o r d a i n d u a r e -
k in e d o p r e s t a z i o soz ia l p a r e k a g a r r i e k i n , a u r r e t i k o e n p l e g u a ,
a i n t z i n a t a s u n a e d o o n u r a soz ia lak g a l d u g a b e ;
c) L a g u n t z a z k o z e r b i t z u soz ia lak b u l t z a t z e k o , g u r a s o e k
f a m i l i a r e k i k o e r a n t z u k i z u n a k l a n a r e n e r a n t z u k i z u n e k i n e ta b i -
z i tza p u b l i k o a n p a r t e h a r t z e a r e k i n k o n b i n a t u aha l d i t z a t e n ,
be rez i k i h a u r r e n z a i n t z a r a k o z e r b i t z u - s a r e b a t e n s o r k u n t z a
e ta g a r a p e n a r e n b i t a r t ez ;
d) E m a k u m e a r i h a u r d u n a l d i a n a r r e t a be rez ia e s k a i n -
t z e k o , b e r a r e n t z a t k a l t e g a r r i g e r t a d a i t e z k e e l a f r o g a t u r i k d a u -
d e n lan m o t e t a n .
3. A r t i k u l u h o n e t a n b i l t zen d i r e n ga ie i b u r u z k o b a b e s -
l ege r i a a z t e r t u a i z a n g o d a a l d i a n - a l d i a n z ien tz i e ta t e k n o l o g i
e z a g u t z e n a r g i t a n e ta b e r r i k u s i , i n d a r g a b e t u e d o z a b a l d u a
i z a n g o d a , d a g o k i o n a r e n a r a b e r a .
12. artikulua 1 - Es ta tu K i d e e k n e u r r i e g o k i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e
m e d i k u - l a g u n t z a r e n e s p a r r u a n e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s -
k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o , g i z o n e ta e m a k u m e e n a r t e k o be r -
d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n , m e d i k u - l a g u n t z a k o z e r b i t z u e t a r a i r i s -
t e a b e r m a t z e k o x e d e z , a re f a m i l i a r e n p l a n g i n t z a r i d a g o z k i o -
n e t a r a e r e .
2 . A u r r e k o 1 . l e r r o a l d e a n x e d a t z e n d e n a r e n k a l t e t a n
g a b e , Es ta tu K i d e e k h a u r d u n a l d i , e r d i t z a l d i e ta e r d i t o n d o k o
a l d i a r e k i k o ze rb i t zu e g o k i a k b e r m a t u k o d i z k i o t e e m a k u m e a -
r i , d o a k o z e r b i t z u a k eska in i z b e h a r d i r e n e a n , e ta e l i k a d u r a
e g o k i a s e g u r t a t u k o d i o t e h a u r d u n a l d i a n e ta e d o s k i t z a r o a n .
13. artikulua Es ta tu k i deek b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e
e k o n o m i e ta g i za r t e b i z i t za ren bes te e s p a r r u b a t z u e t a n e m a -
k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o , g i z o n e t a
e m a k u m e e n a r t e k o b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n , e s k u b i d e be r -
b e r a k b e r m a t z e k o x e d e z , zehazk i :
a) F a m i l i p r e s t a z i o e t a r a k o e s k u b i d e a ;
b) B a n k a m a i l e g u a k , h i p o t e k a k e ta b e s t e l a k o f i n a n t z a
k r e d i t u a k l o r t z e k o e s k u b i d e a ;
c) J o l a s j a r d u k e t e t a n , k i r o l e t a n e ta k u l t u r b i z i t za ren a l -
d e r d i g u z t i e t a n p a r t e h a r t z e k o e s k u b i d e a .
14. artikulua 1. Es ta tu K i d e e k k o n t u a n i z a n g o d i t u z t e b a s e r r i a l d e k o
e m a k u m e a k a u r r e e g i n b e h a r d i e n a razo be rez iak e ta b e r e
f a m i l i a r e n b i z i r a u p e n e a n b e t e t z e n d u e n e g i n k i z u n g a r r a n t z i -
t s u a , e k o n o m i a r e n s e k t o r e e z - m o n e t a r r e t a n e g i t e n d u e n
l a n a b a r n e , e t a b e h a r r e z k o n e u r r i a k h a r t u k o d i t u z t e
K o n b e n t z i o h o n e t a k o x e d a p e n a k b a s e r r i a l d e e t a k o e m a k u -
m e a r i a p l i k a t z e n za i zk io la b e r m a t z e k o .
2. Es ta tu K i d e e k b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u k o d i -
t u z t e b a s a r r i a l d e e t a n e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a
e z a b a t z e k o , l a n d a - g a r a p e n e a n e ta o n u r e t a n , g i z o n e ta e m a -
k u m e e n a r t e k o b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n , p a r t e h a r t z e n d u e -
la s e g u r t a t z e k o x e d e z , e t a , zehazk i , h o n a k o h a u e t a r a k o e s k u -
b i d e a b e r m a t u k o d i o t e :
26
a) M a i l a g u z t i e t a k o g a r a p e n p l a n e n g e r t a k e t a n e ta b u -
r u t z a p e n e a n p a r t e h a r t z e k o a ;
b) M e d i k u - l a g u n t z a z k o z e r b i t z u e g o k i e t a r a , a re f a m i l i a -
ren p l a n g i n t z a r i b u r u z k o i n f o r m a z i o , a h o l k u e ta z e r b i t z u e t a r a
e r e , i r i s t e k o a ;
c) G iza r te s e g u r a n t z a r e n p r o g r a m e n o n u r a z u z e n e a n
j a s o t z e k o a ;
d) H e z k u n t z a e ta p r e s t a k u n t z a m o t a g u z t i a k , a k a d e m i -
koak e ta e z - a k a d e m i k o a k , h a r t z e k o a , a l f a b e t a t z e f u n t z i o n a l a -
ri d a g o z k i o n a k b a r n e , e ta k o m u n i t a t e k o e ta d i b u l g a z i o z k o
z e r b i t z u g u z t i e n o n u r a k , b e s t e a k b e s t e , j a s o t z e k o a e re , b e r e
g a i t a s u n t e k n i k o a g e h i t z e k o x e d e z ;
e) E l k a r l a g u n t z a t a l d e a k e ta k o o p e r a t i b a k a n t o l a t z e k o a ,
n o r b e r e k o n t u r a k o e d o b e s t e r e n k o n t u r a k o e n p l e g u a r e n b i -
ta r tez e k o n o m i a u k e r e t a r a i r i s t eko b e r d i n t a s u n a i za teko x e -
dez ;
f) K o m u n i t a t e a r e n j a r d u e r a g u z t i e t a n p a r t e h a r t z e k o a ;
g ) Nekaza r i t za a r l o k o k r e d i t u e ta m a i l e g u e t a r a , m e r k a -
t u r a t z e z e r b i t z u e t a r a e ta t e k n o l o g i a e g o k i e t a r a i r i s t e k o a , e ta
nekaza l e r r e f o r m a e ta b e r r e z a r r e r a p l a n e t a n t r a t u b e r d i n a j a -
s o t z e k o a ;
h) B iz i tza b a l d i n t z a e g o k i a k e d u k i t z e k o a , be rez i k i e t x e -
b i z i t z a r e n , o s a s u n - z e r b i t z u e n , e l ek t r i z i t a te e ta u r h o r n i d u r a -
r e n , g a r r a i o e ta k o m u n i k a b i d e e n e s p a r r u e t a n .
IV.ZATIA
15. artikulua 1 - Es ta tu K i d e e k g i z o n a r e k i k o b e r d i n t a s u n a a i t o r t u k o d i o -
t e e m a k u m e a r i l e g e a r e n a u r r e a n .
2 . Es ta tu K i d e e k g i z o n a r e n g a i t a s u n j u r i d i k o b e r b e r a a i -
t o r t u k o d i o t e e m a k u m e a r i ga i z i b i l e t a n , e ta g a i t a s u n h o r i
e r a b i l t z e k o a u k e r a b e r b e r a k e re . Z e h a z k i , k o n t r a t u a k i z e n p e -
t z e k o e ta o n d a s u n a k a d m i n i s t r a t z e k o e s k u b i d e b e r b e r a k a i -
t o r t u k o d i z k i o t e e m a k u m e a r i , e ta t r a t a e r a b e r d i n a e m a n g o
d i o t e j u s t i z i a k o g o r t e e t a k o e ta a u z i t e g i e t a k o p r o z e d u r a - a l d i
g u z t i e t a n .
3. E m a k u m e a r e n g a i t a s u n j u r i d i k o a m u g a t z e n d u e n e d o -
ze i n k o n t r a t u e d o e r a g i n j u r i d i k o d u n bes te e d o z e i n t r e s n a
p r i b a t u r i b a l i o g a b e i r i t z i ko z a i o l a o n a r t z e n d u t e E s t a t u
K ideek .
27
4. Es ta tu K i d e e k e s k u b i d e b e r b e r a k a i t o r t u k o d i zk ie te
g i z o n a r i e ta e m a k u m e a r i , p e r t s o n e n a s k a t a s u n e z i b i l t zeko
e s k u b i d e a r i e ta e u r e n e g o i t z a e ta b i z i l e k u a a u k e r a t z e k o a s k a -
t a s u n a r i b u r u z k o l e g e r i a r i d a g o k i o n e a n .
16. artiklllua 1. Es ta tu K i d e e k n e u r r i e g o k i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e
e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o e z k o n t z a
e ta f a m i l i h a r r e m a n e i d a g o z k i e n a razo g u z t i e t a n e t a , zehazk i ,
h o n a k o h a u e k s e g u r t a t u k o d i t u z t e g i z o n e ta e m a k u m e e n ar-
t e k o b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n :
a) E z k o n t z e k o e s k u b i d e b e r b e r a ;
b) E z k o n t i d e a a s k a t a s u n e z a u k e r a t z e k o e ta b e r e e r a b a -
k i m e n aske e ta b e r e b a i m e n o s o a z so i l i k e z k o n t z e k o e s k u b i -
de b e r b e r a ;
c) E s k u b i d e e ta e r a n t z u k i z u n b e r b e r a k e z k o n t z a b i t a r t e -
an e ta e z k o n t z a d e s e g i n e z g e r o ;
d ) E s k u b i d e b e r b e r a k g u r a s o d i r e n a l d e t i k , b e r e n e g o e -
ra z ib i l a d e n a d e l a , s e m e - a l a b e k i n z e r i k u s i a d u t e n g a i e t a n ;
s e m e - a l a b e n i n t e r e s a k a r d u r a r i k b e h i n e n a i z a n g o d i r a kasu
g u z t i e t a n ;
e) S e m e - a l a b e n k o p u r u a e ta j a i o t z e n a r t e k o a l d i a a s k a -
t a s u n e z e ta a x o l a z e r a b a k i t z e k o e s k u b i d e b e r b e r a k , ba i e ta
e s k u b i d e h o r i e k e r a b i l i a h a l i za teko i n f o r m a z i o , h e z k u n t z a
e ta b a l i a b i d e e t a r a i r i s t e k o a k e r e ;
f) E s k u b i d e e ta e r a n t z u k i z u n b e r b e r a k s e m e - a l a b e n t u -
t o r e t z a , k u r a t e l a , za in tza e ta a d o p z i o a r i d a g o k i o n e z , e d o a n -
t z e r a k o e r a k u n d e e i d a g o k i e n e z , k o n t z e p t u h a u e k n a z i o k o le-
g e r i a n a g e r t z e n d i r e n g u z t i e t a n ; s e m e - a l a b e n i n t e r e s a k ar-
d u r a r i k b e h i n e n a i z a n g o d i r a kasu g u z t i e t a n ;
g) N o r b e r a r e n e s k u b i d e b e r b e r a k s e n a r r a e ta e m a z t e a
d e n a l d e t i k , b e s t e a k b e s t e , a b i z e n a , l a n b i d e a e ta o g i b i d e a
a u k e r a t z e k o e s k u b i d e a ;
h) E z k o n t i d e b a k o i t z a r e n t z a k o e s k u b i d e b e r b e r a k o n d a -
s u n e n j a b e t z a , e r o s k e t a , k u d e a k e t a , a d m i n i s t r a z i o , g o z a m e n
e ta e r a b i l e r a r i d a g o k i o n e z , d o h a i n e z nah i z k o s t u b i d e z .
2. U m e e n e z k o n t i t z e k e ta e z k o n t z a k ez d u t e i n o l a k o
e r a g i n j u r i d i k o r i k i z a n g o e ta b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u -
ko d i r a , a re l e g e g i n t z a z k o a k e re , e z k o n t z e k o g u t x i e n e z k o a d i -
na f i n k a t z e k o e ta e z k o n t z a e r r e g i s t r o o f i z ia l b a t e a n i n s k r i b a -
t zea n a h i t a e z k o a izan d a d i n .
V.ZATIA
17. artikulua 1 . K o n b e n t z i o h o n e n a p l i k a z i o a n e g i n d a k o a u r r e r a p e -
n a k a z t e r t z e k o , E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a
Ezaba tzeko B a t z o r d e ba t eza r r i ko d a ( a u r r e r a n t z e a n Batzor -
d e a d e i t u a ) . B a t z o r d e h o r i , K o n b e n t z i o a i n d a r r e a n s a r t z e k o
u n e a n , p r e s t i g i o m o r a l h a u n d i k o e ta K o n b e n t z i o a k h a r t z e n
d u e n a r l o a n g a i t a s u n h a u n d i k o h a m a z o r t z i a d i t u k o s a t u r i k
e g o n g o da e t a , h o g e i t a h a m a b o s t g a r r e n Es ta tu K i d e a k b e -
r r e s p e n a e d o a t x i k i m e n d u a e m a n o n d o r e n , h o g e i t a h i r u a d i -
t u k o s a t u r i k . A d i t u a k Es ta tu K i d e e k b e r e n n a z i o n a l e n a r t e t i k
a u k e r a t u a k i z a n g o d i r a , e ta n o r b e r e i z e n e a n a r i t u k o d i r a b e -
ren e g i n k i z u n e t a n ; k o n t u a n h a r t u k o d i r a g e o g r a f i b a n a k e t a
b e r d i n k i d e ba t , z ib i l i zaz io e ra e z b e r d i n e n o r d e z k a p e n a e ta
s i s t e m a j u r i d i k o n a g u s i a k .
2. B a t z o r d e k o k i d e a k Es ta tu K i d e e k i z e n d a t u t a k o per -
t s o n e n z e r r e n d a b a t e t i k h a u t e t s i k o d i r a b o z k e t a s e k r e t u b i -
dez . Es ta tu K i d e b a k o i t z a k p e r t s o n a ba t i z e n d a t u aha l i z a n g o
d u b e r e n a z i o n a l e n a r te t i k .
3. L e h e n h a u t e s k u n d e a K o n b e n t z i o h a u i n d a r r e a n sar -
t u e ta se i h i l a b e t e i g a r o t a k o a n e g i n g o d a . H a u t e s k u n d e b a -
k o i t z a r e n d a t a b a i n o g u t x i e n e z h i r u h i l a b e t e l e h e n a g o , Naz io
B a t u e n Idazkar i N a g u s i a k g u t u n ba t b i d a l i k o d ie Es ta tu
K i d e e i b e r e n h a u t a g a i z e r r e n d a k bi h i l a b e t e k o e p e a n au rkez
d i t z a t e n d e i a e g i n e z . Idazkar i N a g u s i a k e ra h o n e t a n i z e n d a -
t u t a k o p e r t s o n a g u z t i e n z e r r e n d a a l f a b e t i k o a p r e s t a t u k o d u ,
i z e n d a t u d i t u z t e n Es ta tu K i d e a k a d i e r a z i t a , e ta E s t a t u k o
K i d e e i h e l a r a z i k o d i e .
4. Idazkar i N a g u s i a k d e i t u e ta Naz io B a t u e n E g o i t z a n
e g i n g o d e n b i l e r a b a t e a n h a u t e t s i k o d i r a B a t z o r d e k o k ideak .
B i l e ra h o n e t a n , b e r t a k o q u o r u m a Es ta tu K i d e e n bi h e r e n e k
o s a t z e n d u t e l a , B a t z o r d e r a k o h a u t e t s i t z a t e m a n g o d i r a b o t u -
r ik g e h i e n e ta Es ta tu K ide p r e s e n t e e ta b o t u - e m a i l e e n o r d e z -
- ka r i en b o t u e n e r a b a t e k o g e h i e n g o a a t e r a d e z a t e n h a u t a -
ga iak .
5. B a t z o r d e k o k i d e a k lau u r t e t a r a k o h a u t e t s i k o d i r a .
A l a b a i n a , l e h e n h a u t e s k u n d e a n h a u t e t s i t a k o k i d e e t a r i k b e -
d e r a t z i r e n a g i n t a l d i a b i u r t e b e t e r e n b u r u a n a m a i t u k o d a ; le-
h e n h a u t e s k u n d e a e g i n e ta b e r e h a l a x e , B a t z o r d e k o L e h e n -
d a k a r i a k zozke ta b idez h a u t a t u k o d i t u b e d e r a t z i k i de h o r i e n
i zenak .
6. B a t z o r d e k o b o s t k ide g e h i g a r r i e n h a u t e s k u n d e a a r t i -
k u l u h o n e t a k o 2, 3 e ta 4. l e r r o a l d e e t a n x e d a t z e n d e n a r i a t x i -
29
kiz e g i n g o d a , h o g e i t a h a m a b o s t g a r r e n E s t a t u K i d e a k
K o n b e n t z i o a r e n b e r r e s p e n a e d o b e r a r e k i k o a t x i k i m e n d u a
e m a n o n d o r e n . A l d i h o n e t a n h a u t e t s i t a k o k i d e g e h i g a r r i e t a -
r ik b i r e n a g i n t a l d i a b i u r t e b e t e r e n b u r u a n a m a i t u k o d a , b i
k i de h a u e k B a t z o r d e k o L e h e n d a k a r i a k zozke ta b i d e z i z e n d a -
t u k o d i t u e l a .
7. E z u s t e a n g e r t a d a i t e z e n k a r g u h u t s a k b e t e t z e k o ,
B a t z o r d e k o k i d e - e g i n k i z u n a k utz i d i t u e n a d i t u a r e n Es ta tu
K i d e a k b e s t e a d i t u ba t i z e n d a t u k o d u b e r e n a z i o n a l e n a r t e t i k ,
B a t z o r d e a r e n o n a r p e n a r e n za in g e r a t u k o d e n a .
8. B a t z o r d e k o k i d e e k , B a t z a r O r o k o r r a k o n a r p e n a
e m a n o n d o r e n , Naz io B a t u e n f o n d o e t a t i k j a s o k o d i t u z t e la -
n o r d a i n a k Ba t za r rak e r a b a k i d e z a n m o d u e ta b a l d i n t z e t a n ,
B a t z o r d e a r e n e g i n k i z u n e n g a r r a n t z i a k o n t u a n h a r t u t a .
9. N a z i o B a t u e n Idazkar i N a g u s i a k B a t z o r d e a k K o n b e n -
t z i o h o n e n a r a b e r a d i t u e n e g i n k i z u n a k e r a g i n k o r t a s u n e z b e -
t e t z e k o b e h a r r e z k o p e r t s o n a l a e ta z e r b i t z u a k z u z k i t u k o d i t u .
18. artikullia 1- E s t a t u K i d e e k b e h a r t u e g i t e n d u t e b e r e n b u r u a ,
K o n b e n t z i o h o n e t a k o x e d a p e n a k b e t e t z e k o e ta a l d e h o n e t a -
t i k e g i n d a k o a u r r e r a p e n a r i b u r u z h a r t u a k d i t u z t e n l e g e g i n -
t z a z k o , a u z i b i d e z k o , a d m i n i s t r a z i o z k o e d o b e s t e l a k o n e u r r i e i
b u r u z k o t x o s t e n b a t Naz io B a t u e n Idazkar i N a g u s i a r i a u r k e z -
t e r a , B a t z o r d e a k az te r d e z a n :
a) D a g o k i o n E s t a t u a r e n t z a t K o n b e n t z i o a i n d a r r e a n sar -
t u e ta u r t e b e t e k o e p e a n , e ta
b) A u r r e r a n t z e a n , g u t x i e n e z lau u r t e b e t e z b e h i n e t a ,
g a i n e r a , B a t z o r d e a k e s k a d e z a n b a k o i t z e a n .
2 . T x o s t e n e t a n ad ie raz i a h a l i z a n g o d i r a K o n b e n t z i o
h o n e t a n eza r t zen d i r e n b e h a r k i z u n e n b e t e t z e - n e u r r i a r i d a r a -
g i o t e n f a k t o r e e ta z a i l t a s u n a k .
19. artikulua 1. B a t z o r d e a k b e r e a r a u d i a o n a r t u k o d u .
2 . B a t z o r d e a k b e r e M a h a i a h a u t a t u k o d u b i u r t e b e t e k o
e p e r a k o .
20. artikulua 1. B a t z o r d e a u r t e r o b i l d u k o d a n o r m a l e a n , K o n b e n t z i o
h o n e n 18. a r t i k u l u a r e n a r a b e r a a u r k e z t u a k za i zk ion t x o s t e -
nak az te r t zeko . B a t z o r d e a r e n b i l e r e n i r a u n a l d i a K o n b e n t z i o
h o n e t a k o Es ta tu K i d e e n b i l k u r a b a t e a n f i n k a t u k o d a e ta
Ba tzar O r o k o r r a r e n o n a r p e n a r e n m e n p e j a r r i k o .
2. B a t z o r d e a r e n b i l e r a k n o r m a l e a n e g i n g o d i r a Naz io
B a t u e n E g o i t z a n e d o B a t z o r d e a k e r a b a k i d e z a n b e s t e e d o -
ze in l eku e g o k i t a n .
21. artikulua 1. B a t z o r d e a k , E k o n o m i e ta G iza r te K o n t s e i l u a r e n b i -
t a r t ez , b e r e j a r d u e r e n b e r r i e m a n g o d i o u r t e r o Naz io B a t u e n
Ba tzar O r o k o r r a r i e ta i zaera o r o k o r r e k o i r a d o k i z u n e ta g o -
m e n d i o a k e g i n a h a l i z a n g o d i t u , Es ta tu K i d e e k h e l a r a z i t a k o
t x o s t e n e ta d a t u e n a z t e r k e t a n o i n a r r i t u a k . Izaera o r o k o r r e k o
i r a d o k i z u n e ta g o m e n d i o h a u e k B a t z o r d e a r e n t x o s t e n e a n
s a r t u k o d i r a , e g o n e z g e r o , Es ta tu K i d e e n o h a r p e n e k i n b a t e -
ra .
2 . Idazkar i N a g u s i a k B a t z o r d e a r e n t x o s t e n a k h e l a r a z i k o
d i zk i o E m a k u m e a r e n Lege e ta G i za r t e E g o e r a r i b u r u z k o
B a t z o r d e a r i , h o n e n i n f o r m a z i o r a k o .
22. artikulua E r a k u n d e e s p e z i a l i z a t u e k e u r e n j a r d u e r e n e r e m u a r i d a -
g o z k i o n K o n b e n t z i o h o n e t a k o x e d a p e n e n a p l i k a z i o a r e n az-
t e r k e t a n o r d e z k a t u r i k e g o t e k o e s k u b i d e a i z a n g o d u t e .
B a t z o r d e a k e r a k u n d e e s p e z i a l i z a t u e i e s k a t u a h a l i z a n g o d ie
K o n b e n t z i o a k e u r e n j a r d u e r e n e r e m u a r i d a g o z k i o n a r l o e t a n
d u e n a p l i k a z i o a r i b u r u z k o t x o s t e n a k a u r k e z t e a .
VI.ZATIA
23. artikulua K o n b e n t z i o h o n e t a n x e d a t z e n d e n ezerk e re ez d u e r a g i -
n i k i z a n g o g i z o n e ta e m a k u m e e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a l o r t ze -
ra h o b e t o e r a m a n e ta h u r r e n g o a o s a t z e n d u e n eze in x e d a -
p e n e t a n :
a) Es ta tu K i d e b a t e n l e g e r i a , e d o
b) Es ta tu h o r i e t a n i n d a r r e a n d a g o e n b e s t e e d o z e i n n a -
z i o a r t e k o k o n b e n t z i o , i t u n e d o h i t z a r m e n .
24. artikulua Es ta tu K i d e e k , K o n b e n t z i o h o n e t a n a i t o r t u r i k o e s k u b i d e -
ak b e t e - b e t e a n b u r u t z e k o , naz io m a i l a n b e h a r r e z k o izan d a i -
t e z e n n e u r r i g u z t i a k h a r t z e k o k o n p r o m e z u a h a r t z e n d u t e .
25. artikulua 1. K o n b e n t z i o h a u Es ta tu g u z t i e k i z e n p e t z e k o i rek i ta
e g o n g o d a .
2. Naz io B a t u e n Idazkar i N a g u s i a i z e n d a t z e n d a K o n -
b e n t z i o h o n e n g o r d a i l u z a i n .
3. K o n b e n t z i o h a u b e r r e s p e n a r i l o t u r i k d a g o . B e r r e s -
t e k o t r e s n a k N a z i o B a t u e n Idazkar i N a g u s i a r e n e s k u t a n g o r -
d a i l a t u k o d i r a .
4. K o n b e n t z i o h a u Es ta tu g u z t i e n a t x i k i m e n d u r a i r ek i t a
d a g o . A t x i k i m e n d u a Naz io B a t u e n Idazkar i N a g u s i a r e n e s k u -
t a n a t x i k i m e n d u t r e s n a ba t g o r d a i l a t u z e g i n g o d a .
26. artikulua 1. Es ta tu K i d e e t a k o e d o z e i n e k K o n b e n t z i o h o n e n b e r r i -
k u s p e n a e s k a t u a h a l i z a n g o d u n o i z n a h i , N a z i o B a t u e n
Idazkar i N a g u s i a r i z u z e n d u t a k o j a k i n a r a z p e n i d a t z i a r e n b i t a r -
tez .
2. Naz io B a t u e n Ba tzar O r o k o r r a k e r a b a k i k o d i t u e s k a -
b i d e h o r r i b u r u z , h a l a b a d a g o z k i o , h a r t u b e h a r izan d a i t e z e n
n e u r r i a k .
27. artikulua 1. K o n b e n t z i o h a u i n d a r r e a n s a r t u k o d a Naz io B a t u e n
Idazkar i N a g u s i a r e n e s k u t a n h o g e i g a r r e n b e r r e s p e n e d o
a t x i k i m e n d u t r e s n a g o r d a i l a t u d a d i n e g u n e t i k has i e ta h o -
g e i t a h a m a r g a r r e n e g u n e a n .
2. H o g e i g a r r e n b e r r e s p e n e d o a t x i k i m e n d u t r e s n a g o r -
d a i l a t u a izan o n d o r e n K o n b e n t z i o a b e r r e t s i e d o b e r a r i a t x i k i
d a k i o n Es ta tu b a k o i t z a r e n t z a t , K o n b e n t z i o a i n d a r r e a n s a r t u -
ko d a Es ta tu h o r r e k b e r e b e r r e s p e n e d o a t x i k i m e n d u t r e s n a
g o r d a i l a t u d u e n e g u n e t i k has i e ta h o g e i t a h a m a r g a r r e n e g u -
n e a n .
28. artikulua 1. Naz io B a t u e n Idazkar i N a g u s i a k j a s o e ta j a k i n a r a z i
e g i n g o d i e Es ta tu g u z t i e i , b e r r e s p e n e d o a t x i k i m e n d u a e g i t e -
ko u n e a n E s t a t u e k a d i e r a z i t a k o e r r e s e r b e n t e s t u a .
2. Ez d a o n a r t u k o K o n b e n t z i o h o n e n x e d e e ta h e l b u -
r u a r e k i n b a t e r a e z i n a izan d a d i n e r r e s e r b a r i k .
3. E d o z e i n e r r e s e r b a k e n d u a h a l i z a n g o d a e d o z e i n
u n e t a n Naz io B a t u e n Idazkar i N a g u s i a r i z u z e n d u t a k o be ra r i z -
ko j a k i n a r a z p e n b a t e n b i t a r t ez , e ta h o n e k h o r r e n b e r r i e m a n -
g o d i e Es ta tu g u z t i e i . J a k i n a r a z p e n h o n e k e r a g i n a i z a n g o d u
j a s o d a d i n u n e a n .
29. artikulua 1. Bi Es ta tu K i d e r e n e d o g e h i a g o r e n a r t e a n , K o n b e n -
t z i o h o n e n i n t e r p r e t a z i o e d o a p l i k a z i o a r i b u r u z , s o r t u e ta ne -
g o z i a z i o b i d e z k o n p o n ez d a d i n e d o z e i n e z t a b a i d a t a r t e k a r i -
t z a r e n m e n p e j a r r i k o da h a i e t a k o b a t e k e s k a t u t a . Se i h i l a b e -
t e k o e p e a n , t a r t e k a r i t z a e s k e a r e n a u r k e z p e n e g u n e t i k k o n t a -
t z e n h a s i t a , a l d e a k t a r t e k a r i t z a h o r r e n e ra r i b u r u z a d o s ja r -
t z e n ez b a d i r a , a l d e e t a k o e d o z e i n e k N a z i o a r t e k o J u s t i z i a
G o r t e a r e n e r a b a k i p e a n j a r r i a h a l i z a n g o d u e z t a b a i d a ,
G o r t e a r e n E s t a t u t u a r i a t x i k i z a u r k e z t u t a k o e s k a b i d e b a t e n b i -
t a r t ez .
2 . Es ta tu K i d e o r o k b e r e b u r u a a r t i k u l u h o n e n 1 . l e r r o -
a l d e a k d i o e n a r i l o t ze ra b e h a r t u r i k ez d a g o e l a a l d a r r i k a t u
a h a l i z a n g o d u K o n b e n t z i o h a u i z e n p e t u e d o b e r r e t s i e d o b e -
ra r i a t x i k i t z e k o u n e a n . G a i n e r a k o Es ta tu K i d e a k ez d i r a l e r r o -
a l d e h o n e k b e h a r t u r i k e g o n g o e r r e s e r b a h o r i e g i n d u e n
eze in Es ta tu K i d e r e n a u r r e a n .
3. A r t i k u l u h o n e t a k o 2. l e r r o a l d e a n a u r r i k u s t e n d e n
e r r e s e r b a ad ie raz i a d u e n e d o z e i n Es ta tu K i d e k a tze ra k e n d u
a h a l i z a n g o d u n o i z n a h i , Naz io B a t u e n Idazkar i N a g u s i a r i h o -
r r e n b e r r i e m a n e z .
30. artikulua K o n b e n t z i o h a u , b e r e t e s t u a k , a r a b i e r a , t x i n e r a , e s p a i n e -
r a , f r a n t s e s , i n g e l e s e ta e r r u s i e r a z ida tz iak , o r o b a t k a u t o a k
d i r e l a , N a z i o B a t u e n Idazkar i N a g u s i a r e n e s k u t a n g o r d a i l a t u -
ko d a .
H O R R E N L E K U K O T Z A E M A N E Z , a z p i a n a g e r i d i r e n e k ,
b e h a r beza la b a i m e n d u t a , s i n a t u e g i t e n d u t e K o n b e n t z i o
h a u .
33
E USTATUKIDEEN ADITASUNPEAN JARRITAKO GAIAK GOMENDIO OROKORRAK ETAIRUZKINAK*
* 2 1 . a r t i k u l u a r e n 1 . l e r r o a l d e a n eza r t zen d e n a r e n a r a b e r a : « B a t z o r d e a k . . . i zae ra o r o k o r r e k o
i r a d o k i z u n e t a g o m e n d i o a k e g i n a h a l i z a n g o d i t u , Es ta tu K i d e e k h e l a r a z i t a k o t x o s t e n e ta d a -
t u e n a z t e r k e t a n o i n a r r i t u a k »
1. Gomendio orokorra (bosgarren bilkuraldia, 1986)
K o n b e n t z i o a r e n 18. a r t i k u l u a r e n a r a b e r a a u r k e z t u t a k o le-
h e n t x o s t e n e k a u r k e z p e n e g u n e r a a r t e d a g o e n e g o e r a b i l d u
b e h a r k o d u t e . A u r r e r a n t z e a n , l e h e n t x o s t e n a a u r k e z t u b e h a r
zen d a t a r e n o n d o r e n g o lau u r tez b e h i n g u t x i e n e z a u r k e z t u
b e h a r k o d i r a t x o s t e n a k , e ta K o n b e n t z i o a b e t e - b e t e a n a p l i k a -
t zeko a u r k i t u a k d i r e n e r a g o z p e n a k e ta e r a g o z p e n h a u e k
g a i n d i t z e k o h a r t u a k d i r e n n e u r r i a k b i l d u b e h a r k o d i t u z t e .
2. Gomendio orokorra (seigarren bilkuraldia, 1987)
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
K o n t u a n izan ik , Es ta tu K i d e e n h a s i e r a k o t x o s t e n b a t z u e k ,
K o n b e n t z i o a r e n 18. a r t i k u l u a r e n a r a b e r a a u r k e z t u t a k o e k , d a -
g o k i o n Es ta tu K i d e a n b a l i a g a r r i z e g o e n i n f o r m a z i o a O r i e n -
t a b i d e e i a tx i k i z b e h a r beza la a d i e r a z t e n ez b a i t z u t e n , Batzor -
d e a k b e r e e g i n k i z u n e a n z a i l t a s u n a k a u r k i t u a k z i t u e l a ,
G o m e n d a t z e n d u :
a) Es ta tu K ideek , K o n b e n t z i o a r e n 18. a r t i k u l u a r e n a r a -
b e r a t x o s t e n a k p r e s t a t z e r a k o a n , 1983ko a b u z t u a n o n a r t u t a -
ko O r i e n t a b i d e O r o k o r r e i (CEDAVV/C/7) j a r r a i d i e z a i e t e l a
t x o s t e n e n e r a , e d u k i e ta d a t e i d a g o k i e n e a n ;
b) Es ta tu K i d e e k 1 9 8 6 a n o n a r t u t a k o g o m e n d i o o r o k o -
r ra r i j a r r a i d i e z a i o t e l a , h o n a k o a r e n a r a b e r a :
« K o n b e n t z i o a r e n 18. a r t i k u l u a r e n a r a b e r a a u r k e z t u t a k o
l e h e n t x o s t e n e k a u r k e z p e n e g u n e r a a r te d a g o e n e g o e r a b i l -
d u b e h a r k o d u t e . A u r r e r a n t z e a n , l e h e n t x o s t e n a a u r k e z t u be -
h a r zen d a t a r e n o n d o r e n g o lau u r tez b e h i n g u t x i e n e z au rkez -
t u b e h a r k o d i r a t x o s t e n a k , e ta K o n b e n t z i o a b e t e - b e t e a n a p l i -
ka tzeko a u r k i t u a k d i r e n e r a g o z p e n a k e ta e r a g o z p e n h a u e k
g a i n d i t z e k o h a r t u a k d i r e n n e u r r i a k b i l d u b e h a r k o d i t uz te .»
c) Es ta tu K i d e b a t e n t x o s t e n a o s a d e z a n i n f o r m a z i o
g e h i g a r r i a Idazkar i t za r i b i d a l t z e a , t x o s t e n h o r i a z t e r t u a izan
b e h a r d e n b i l k u r a l d i a has i b a i n o g u t x i e n e z h i r u h i l a b e t e le-
h e n a g o .
37
3. Gomendio orokorra (seigarren bilkuraldia, 1987)
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
A i n t z a t h a r t u t a E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a
Ezaba tzeko B a t z o r d e a k , 1983az g e r o z t i k , Es ta tu K i d e e n 3 4
t x o s t e n az te r t u d i t u e l a ,
A i n t z a t h a r t u t a g a i n e r a , t x o s t e n a k g a r a p e n - m a i l a ezber -
d i n e t a k o E s t a t u e t a t i k e t o r r i a k d i r e n a r r e n , g r a d u e z b e r d i n e z
e m a k u m e a r i b u r u z k o au r r i r i t z i z ko i de iak a g e r t z e n d u t e n a l -
d e r d i a k d i t u z t e l a , s e x u a n o i n a r r i t u t a k o d i s k r i m i n a z i o a i r a u -
naraz i e ta K o n b e n t z i o a r e n 5. a r t i k u l u a r e n a p l i k a z i o a e r a g o z -
t e n d u t e n f a k t o r e s o z i o k u l t u r a l e i z o r za i zk ienak ,
Eske e g i t e n d ie Es ta tu K i d e g u z t i e i , e m a k u m e a r e n g i za r t e
b e r d i n t a s u n a r e n p r i n t z i p i o a b e t e - b e t e a n a p l i k a t z e a e r a g o z -
t e n d u t e n a u r r i r i t z i a k e ta p r a k t i k a k e z a b a t z e k o l a g u n g a r r i
izan d a i t e z e n h e z k u n t z a e ta z a b a l k u n t z a p r o g r a m a k b e n e t a n
h a r d i t z a t e n .
4. Gomendio orokorra (seigarren bilkuraldia, 1987)
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko Ba -
t z o r d e a k ,
A z t e r t u a k d i t u e l a , b e r e b i l k u r a l d i e t a n , Es ta tu K i d e e n t x o s -
t e n a k ,
Be re kezka a g e r t z e n d u e l a K o n b e n t z i o a r e n x e d e e ta h e l -
b u r u a r e k i n , a n t z a , b a t e r a e z i n a k z i r en e r r e s e r b a k o p u r u h a n -
d i a r e k i k o ,
B e g i o n e z h a r t z e n d u Es ta tu K i d e e n e r a b a k i a , h o t s , N e w
Y o r k e n , 1 9 8 8 a n , e g i n g o d e n h u r r e n g o b i l k u r a l d i a n e r r e s e r -
bak az te r t zeko e r a b a k i a , e t a , h o r r e t a r a k o , Es ta tu K i d e i n t e r e -
s a t u guz t i e i i r a d o k i t z e n d ie e r r e s e r b a h a u e k , a t ze ra k e n t z e k o
a s m o z , b e r r i k u s d i t z a t e l a .
5. Gomendio orokorra (zazpigarren bilkuraldia, 1988) Aldi baterako neurriak
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko Ba -
t z o r d e a k ,
O h a r t u t a , Es ta tu K i d e e n t x o s t e n e k , s a r r e r a o h a r p e n e k e ta
e r a n t z u n e k a g e r i a n j a r t z e n d u t e n e z , l ege d i s k r i m i n a t z a i l e a k
ezez ta tu e d o a l d a t z e a r i d a g o k i o n e a n a u r r e r a p e n n a b a r m e -
nak l o r t u b a d i r a e r e , K o n b e n t z i o a b e t e - b e t e a n a p l i k a t z e k o
x e d a p e n a k h a r t u e ta g i z o n e ta e m a k u m e a r e n a r t e k o b e r d i n -
t a s u n a b e n e t a n s u s t a t z e k o n e u r r i a k s a r t u b e h a r r a k i r a u n b a -
d i r a u e l a ,
38
G o g o r a r a z i z K o n b e n t z i o a r e n 4.1 a r t i k u l u a ,
G o m e n d a t z e n d u Eska tu K i d e e k a l d i b a t e r a k o n e u r r i b e r e -
z iak a r e a g o e r a b i l d i t z a t e l a , e s a t e r a k o , ek in t za p o s i t i b o a , le-
h e n t a s u n e z k o t r a t a e r a e d o k u o t a - s i s t e m a k , e ta h o r i e m a k u -
m e a r e n i n t e g r a z i o a , h e z k u n t z a n , e k o n o m i a n , p o l i t i k a n e ta
e n p l e g u a n a l e g i a , a u r r e r a e g i n a r a z t e k o .
6. Gomendio orokorra (zazpigarren bilkuraldia, 1988) Mekanismo nazional eraginkorra eta publizitatea
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a E z a b a t z e k o
B a t z o r d e a k ,
A z t e r t u a k d i t u e l a K o n b e n t z i o k o Es ta tu K i d e e n t x o s t e n a k ,
e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k e z a b a t z e a -
ri b u r u z k o a k ,
O h a r t u t a Naz io B a t u e n Ba tzar O r o k o r r a r e n 1987ko a z a r o -
a r e n 3 0 e k o 42 /60 e r a b a k i a ,
G o m e n d a t z e n d ie Es ta tu K i d e e i :
1 . M e k a n i s m o , e r a k u n d e e d o p r o z e d u r a n a z i o n a l e r a -
g i n k o r r a k ezar r i e d o i n d a r d i t z a t e l a , g o b e r n u - m a i l a a l t u a n
e ta b a l i a b i d e e g o k i a k , b e h a r a d i n a k k o n p r o m e z u e ta a g i n t e a
e rab i l i z , h u r r e n g o e t a r a k o :
a) G o b e r n u a r e n p o l i t i k a g u z t i e k e m a k u m e a r i e k a r r i k o
d i z k i o t e n o n d o r i o e i b u r u z a h o l k a t z e k o ;
b) E m a k u m e a r e n e g o e r a o r o k o r r a i k u s k a t z e k o ;
c) D i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e r a zuzen d a i t e z e n p o l i t i k a
b e r r i a k g e r t a t z e n l a g u n t z e k o e ta e s t r a t e g i a k e ta n e u r r i a k e r a -
g i n k o r t a s u n e z a p l i k a t z e k o .
2. K o n b e n t z i o a , Es ta tu K i d e e k 18. a r t i k u l u a r e n a r a b e r a
a u r k e z t u t a k o t x o s t e n a k e ta B a t z o r d e a r e n t x o s t e n a k Es ta tu
i n t e r e s a t u e n h i z k u n t z e t a n z a b a l t z e k o n e u r r i a k ha r d i t z a t e l a .
3. Idazkar i N a g u s i a r i e ta I n f o r m a z i o P u b l i k o r a k o Sa i l a r i
K o n b e n t z i o a r e n e ta B a t z o r d e a r e n t x o s t e n e n i t z u l p e n a k e g i -
t e k o l a g u n t z a eska d i e z a i o t e l a .
4. E u r e n h a s i e r a k o e ta a l d i z k a k o t x o s t e n e t a n g o m e n -
d i o h o n i b u r u z h a r t u t a k o n e u r r i a k b i l d i t z a t e l a .
7. Gomendio orokorra (zaz-pigarren bilkuraldia, 1988) Baliabideak
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko Ba -
t z o r d e a k ,
O h a r t u t a Ba tzar O r o k o r r a r e n 40 /39 e ta 41 /108 e r a b a k i a k
e t a , zehazk i , 42 /60 e r a b a k i a r e n 14. l e r r o a l d e a , b e r t a n e s k a -
39
t z e n ba i t za ie B a t z o r d e a r i e ta Es ta tu K i d e e i B a t z o r d e a r e n g e -
r o k o b i l e r a k V i e n a n e g i t e a r e n a r a z o a az te r t zea ,
G o g o a n izan ik Ba tzar O r o k o r r a r e n 42 /105 e r a b a k i a e t a ,
zehazk i , b e r e 1 1 . l e r r o a l d e a , b e r t a n eska t zen b a i t z a i o Idazkar i
N a g u s i a r i Naz io B a t u e n Giza E s k u b i d e e n Z e n t r o a r e n e ta
I dazka r i t za ren G i za r t e G a r a p e n e ta G i z a l d e k o G a i e t a r a k o
Z e n t r o a r e n a r t e k o k o o r d i n a z i o a h o b e t z e a , g iza e s k u b i d e e i
b u r u z k o i t u n e n a p l i k a z i o a r i e ta i t u n e t a n a u r r i k u s t e n d i r e n o r -
g a n o e n z e r b i t z u e n p r e s t a z i o a r i d a g o k i o n e a n , a l e g i a ,
G o m e n d a t z e n d i e Es ta tu K i d e e i :
1 . G e n e v a k o Giza E s k u b i d e e n Z e n t r o a r e n e ta V i e n a k o
G iza r te G a r a p e n e ta G i z a l d e k o G a i e t a r a k o Z e n t r o a r e n a r t e k o
k o o r d i n a z i o a i n d a r t z e k o p r o p o s a m e n a k b u l t z a t z e n j a r r a i d e -
za te l a , B a t z o r d e a r i z e r b i t z u a k e g i t e a r i d a g o k i o n e a n .
2. B a t z o r d e a N e w Yo rk e ta V i e n a n b i l t z e k o p r o p o s a m e -
n e n a l d e e g i n d e z a t e l a .
3. B a t z o r d e a k K o n b e n t z i o a k e m a t e n d i z k i o n e g i n k i z u -
nak b e t e t z e n l a g u n d i e z a i o t e n b a l i a b i d e e ta z e r b i t z u e g o k i a k
e d u k i t z e a e t a , zehazk i , B a t z o r d e a r i b e r e b i l k u r a l d i a k p r e s t a -
t z e n e ta b i l k u r a l d i e t a n l a g u n d i e z a i o n l a n a l d i o s o k o p e r t s o -
na la e d u k i t z e a b e r m a t z e k o b e h a r izan d a i t e z e n n e u r r i e g o -
k iak ha r d i t z a t e l a .
4. T x o s t e n a k e ta m a t e r i a l o s a g a r r i a k , Naz io B a t u e n h iz-
k u n t z a o f i z i a l e t a r a , b a n a t z e k o e ta B a t z o r d e a k az te r t zeko g a -
r a i a n , i tzu l d a i t e z e n , Idazkar i t za r i g a r a i z h e l a r a z i k o za izk io la
b e r m a d e z a t e l a .
8. Gomendio orokorra (zazpigarren bilkuraldia, 1988) Konbentzioaren 8. artikuluaren aplikazioa
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a E z a b a t z e k o Ba -
t z o r d e a k ,
A z t e r t u a k d i t u e l a Es ta tu K i d e e k K o n b e n t z i o a r e n 18. a r t i -
k u l u a r e n a r a b e r a a u r k e z t u t a k o t x o s t e n a k ,
G o m e n d a t z e n d ie Es ta tu K i d e e i b e s t e n e u r r i zuzen ba t zuk
h a r d i t z a t e l a K o n b e n t z i o a r e n 4 . a r t i k u l u a r i a t x i k i z ,
K o n b e n t z i o a r e n 8. a r t i k u l u a r e n b e t e - b e t e k o a p l i k a z i o a l o r t u
e ta e m a k u m e a r i , g i z o n a r e k i k o b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n e ta
i n o l a k o d i s k r i m i n a z i o r i k g a b e , b e r e g o b e r n u a n a z i o a r t e k o
m a i l a n o r d e z k a t z e k o e ta n a z i o a r t e k o e r a k u n d e e n z e r e g i n e a n
e s k u h a r t z e k o a u k e r a k b e r m a t z e k o x e d e z .
40
9. Gomendio orokorra (zortzigarren bilkuraldia, 1989) Emakumearen egoerari buruzko estatistikak
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
A i n t z a t h a r t u t a i n f o r m a z i o e s t a t i s t i k o a guz t i z b e h a r r e z k o a
d e l a e m a k u m e a k K o n b e n t z i o k o Es ta tu K i d e e t a k o b a k o i t z e a n
d u e n e g i a z k o e g o e r a u l e r t z e k o ,
Ikus i i zan ik B a t z o r d e a k az te r t zeko t x o s t e n a k a u r k e z t e n d i -
t u z t e n Es ta tu K i d e e t a r i k a s k o k e s t a t i s t i k a r i k e m a t e n ez d u t e -
l a ,
G o m e n d a t z e n d ie Es ta tu K i d e e i aha l d e n g u z t i a e g i n d e -
za te la b e r e n n a z i o k o z e r b i t z u e s t a t i s t i k o e k , naz io z e n t s u a k
e ta b e s t e g i za r t e e ta e k o n o m i i n k e s t a b a t z u k p l an i f i ka t zeaz
a r d u r a t z e n d i r e n e k , g a l d e s o r t a k z e n b a k i a b s o l u t u e i e ta po r -
t z e n t a i e i d a g o z k i e n d a t u a k s e x u a r e n a r a b e r a bere iz i aha l iza-
t e k o m o d u a n e g i t e n d i t u z t e l a b e r m a t z e k o , ba l i a t za i l e i n t e r e -
s a t u e k e r raz l o r t u aha l d e z a t e n e m a k u m e a k i n t e r e s a t z e n
za ien s e k t o r e z e h a t z e a n d u e n e g o e r a r i b u r u z k o i n f o r m a z i o a .
10. Gomendio orokorra (zortzigarren bilkuraldia, 1989) Emakumearen kontrako diskriminazio era guztiak ezabatzeko Konbentzioaren onarpenaren hamargarren urteurrena
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
A i n t z a t h a r t u t a 1989ko a b e n d u a r e n 18an b e t e t z e n d e l a
e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o
K o n b e n t z i o a r e n o n a r p e n a r e n h a m a r g a r r e n u r t e u r r e n a ,
A i n t z a t h a r t u t a g a i n e r a h a m a r u r t e h a u e t a n a g e r i a n j a r r i
d e l a K o n b e n t z i o a Naz io B a t u e k o n a r t u r i k o t r e s n a e g i n k o r r e -
n e t a k o b a t d e l a b e r e Es ta tu K i d e e n g i z a r t e e t a n bi s e x u e n ar-
t e k o b e r d i n t a s u n a b u l t z a t z e k o ,
G o g o r a r a z i z 6. g o m e n d i o o r o k o r r a , m e k a n i s m o n a z i o n a l
e r a g i n k o r r a r i e ta p u b l i z i t a t e a r i b u r u z k o a , B a t z o r d e a k b e r e
z a z p i g a r r e n b i l k u r a l d i a n a d i e r a z i a ,
G o m e n d a t z e n d u , K o n b e n t z i o a r e n o n a r p e n a r e n h a m a r -
g a r r e n u r t e u r r e n a d e l a - e t a , Es ta tu K i d e e k h o n a k o h a u e k e g i n
a h a l i za tea az te r d e z a t e l a :
1. E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k
ezaba t zea r i b u r u z k o K o n b e n t z i o a r i p u b l i z i t a t e a e m a t e k o p r o -
g r a m a k , a re h i t za l d i ak e ta m i n t e g i a k e r e , b u r u t z e a , h i z k u n t z a
n a g u s i e t a n , e ta K o n b e n t z i o a r i b u r u z k o i n f o r m a z i o a e m a t e a
e u r e n h e r r i e t a n .
2. E u r e n h e r r i e t a k o e m a k u m e e n e r a k u n d e e i K o n b e n -
t z i o a r i e ta b e r o n e n a p l i k a z i o a r i b u r u z k o p u b l i z i t a t e k a n p a i n e -
41
t a n l a g u n d e z a t e n e ta g o b e r n u e z k a n p o k o e r a k u n d e e i n a z i o ,
h e r r i a l d e e ta n a z i o a r t e k o m a i l e t a n K o n b e n t z i o a r i e ta b e r e
a p l i k a z i o a r i p u b l i z i t a t e a e m a t e k o bu l t za e g i n d i e z a i e t e n d e i
e g i t e a .
3. K o n b e n t z i o a r e n p r i n t z i p i o a k e t a , b e r e z i k i , b e r e 8. ar-
t i k u l u a , h o t s , e m a k u m e a k N a z i o B a t u e n j a r d u e r a m a i l a g u z -
t i e t a n e ta N a z i o B a t u e n s i s t e m a n p a r t e h a r t z e a r i b u r u z k o a ,
b e t e - b e t e a n a p l i k a t z e n d i r e l a z a i n t z e k o n e u r r i a k h a r t z e a b u l -
t za t zea .
4 . N a z i o B a t u e n Idazkar i N a g u s i a r i eske e g i t e a K o n -
b e n t z i o a r e n h a m a r g a r r e n u r t e u r r e n a o s p a t z e k o , h o n a k o
h a u e k d i r e l a b i d e : e r a k u n d e e s p e z i a l i z a t u e k i n e l k a r l a n e a n ,
K o n b e n t z i o a r i e ta b e r e a p l i k a z i o a r i b u r u z N a z i o B a t u e n h iz-
k u n t z a o f i z ia l g u z t i e t a n i n p r i m a t u r i k o m a t e r i a l e n e ta b e s t e l a -
k o e n a r g i t a l p e n e t a z a b a l k u n t z a , e t a t e l e b i s t a r a k o
K o n b e n t z i o a r i b u r u z k o d o k u m e n t a l e n p r e s t a k u n t z a , ba i e ta
N a z i o B a t u e n V i e n a k o B u l e g o k o G i z a r t e G a r a p e n e t a
G i z a l d e k o G a i e t a r a k o Z e n t r o a r e n E m a k u m e a r e n
A u r r e r a p e n e r a k o S a i l a r i , Es ta tu K i d e e k , B a t z o r d e a r e n t x o s -
t e n a e g u n e r a t u e ta a r g i t a r a t z e k o , e m a n d a k o i n f o r m a z i o a r e n
a n a l i s i ba t p r e s t a t z e k o b e h a r r e z k o b a l i a b i d e a k he la raz i z ,
t x o s t e n h o r i l ehenb i z i z a r g i t a r a t u ze la r i k N a i r o b i n 1 9 8 5 e a n
e g i n d a k o M u n d u K o n f e r e n t z i a r a k o , h o t s , N a z i o B a t u e n
E m a k u m e a r e n t z a k o L o r p e n a k : B e r d i n t a s u n a , G a r a p e n a e ta
Bakea A z t e r t u e ta E b a l u a t z e k o K o n f e r e n t z i a r a k o (A /CONF.
116/13) .
11. Gomendio orokorra (zortzigarren bilkuraldia, 1989) Txostenak aurkezteko beharkizunei buruzko aholku tekniko Zerbitzuak
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a E z a b a t z e k o B a -
t z o r d e a k ,
G o g o a n izan ik , 1989ko m a r t x o a r e n 3 r a k o , 96 E s t a t u k b e -
r re t s ia zu te l a E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z -
t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a ,
K o n t u t a n i zan ik e g u n h o r r e t a r a a r t e 60 h a s i e r a k o t x o s t e n
e ta 19 b i g a r r e n a l d i z k a k o t x o s t e n h a r t u a k z i r e l a ,
Ikus iz 36 h a s i e r a k o t x o s t e n e ta 36 b i g a r r e n a l d i z k a k o
t x o s t e n , b e r a n d u e n i k , 1989ko m a r t x o a r e n 3 a n a u r k e z t u a k
b e h a r z i re la b a i n a a r t e a n j a s o a k ez z i r e l a ,
O h a r t u e ta a i t o r t u z N a z i o B a t u e n Ba tza r O r o k o r r a r e n
43 /115 e r a b a k i a k , b e r e 9. l e r r o a l d e a n , Idazkar i N a g u s i a r i ,
d a u d e n b a l i a b i d e e n m u g e n b a r r u a n e ta a h o l k u z e r b i t z u e n
42
p r o g r a m a r e n l e h e n t a s u n a k k o n t u a n h a r t u t a , g iza e s k u b i d e e i
b u r u z k o n a z i o a r t e k o t r e s n e i a tx i k i z t x o s t e n a k a u r k e z t e k o b e -
h a r k i z u n a k b e t e t z e k o z a i l t a s u n i k l a r r i e n a k a g e r t z e n d i t u z t e n
h e r r i e n t z a t , g a i k u n t z a i k a s t a r o b e r r i a k a n t o l a t z e a e s k a t z e n
d i o l a ,
G o m e n d a t z e n d ie Es ta tu K i d e e i a h o l k u t e k n i k o z e r b i t z u e n
p r o i e k t u a k b u l t z a t u e ta l a g u n t z e a , e ta b e r t a n l a n k i d e izan
d a i t e z e l a , b a r n e d a u d e l a e s k a d e z a t e n E s t a t u K i d e e i
K o n b e n t z i o a r e n 18. a r t i k u l u a r e n a r a b e r a k o t x o s t e n e n au r -
k e z p e n a r i b u r u z k o b e h a r k i z u n a k b e t e t z e n l a g u n t z e k o g a i -
k u n t z a m i n t e g i a k e r e .
12. Gomendio orokorra (zortzigarren bilkuraldia, 1989) Emakumearen kontrako indarkeria
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
A i n t z a t h a r t u z K o n b e n t z i o a r e n 2 , 5, 1 1 , 12 e ta 16. a r t i k u -
l uek b e h a r t u e g i t e n d i t u z t e l a Es ta tu K i d e a k e m a k u m e a r i , f a -
m i l i a n , l a n e a n e d o g i za r t e b i z i t zako bes te e d o z e i n e s p a r r u -
t a n g e r t a d a d i n n o l a n a h i k o i n d a r k e r i a t i k b a b e s t e r a ,
K o n t u t a n i z a n i k E k o n o m i e t a G i z a r t e K o n t s e i l u a r e n
1988/27 e r a b a k i a ,
G o m e n d a t z e n d i e Es ta tu K i d e e i B a t z o r d e a r e n t z a k o e u r e n
a l d i z k a k o t x o s t e n e t a n h o n a k o i n f o r m a z i o h a u b i l t zea :
1 . E m a k u m e a r i e g u n e r o k o b i z i t zan n o l a n a h i k o i n d a r k e -
r ia s a r r i t i k b a b e s t e k o i n d a r r e k o l e g e r i a ( i n d a r k e r i a s e x u a l a ,
f a m i l i b a r r u k o t r a t u t x a r r a k , e r a s o s e x u a l a l a n t o k i a n , e t a b .
b a r n e d i r e l a ) .
2. I n d a r k e r i a h o r i e r a u z t e k o h a r t u a k d i r e n b e s t e n e u r r i
b a t z u k .
3. E r a s o a k e d o t r a t u t x a r r a k j a s a t e n d i t u z t e n e m a k u -
m e e i l a g u n t z e k o ze rb i t zuak .
4. E m a k u m e a r e n k o n t r a k o n o l a n a h i k o i n d a r k e r i a r e n
s a r r i t a s u n a r i e ta i n d a r k e r i a j a s a t e n d u t e n e m a k u m e e i b u r u z -
ko d a t u e s t a t i s t i k o a k .
13. Gomendio orokorra (zortzigarren bilkuraldia, 1989)Ordainketa berdina balio bereko lanagatik
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
G o g o r a r a z i z L a n a r e n N a z i o a r t e k o E r a k u n d e a r e n 100 .
H i t z a r m e n a , h o t s , b a l i o b e r e k o l a n a g a t i k g i z o n e z k o e n e ta
e m a k u m e z k o e n l a n a r e n a r t e k o o r d a i n k e t a b e r d i n t a s u n a r i
43
b u r u z k o a , e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k
e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o k o Es ta tu K i d e e t a r i k g e h i e n - g e h i e n e k
b e r r e t s i a izan d e n a ,
G o g o r a r a z i z , ha labe r , 1983az g e r o z t i k , Es ta tu K i d e e n 51
h a s i e r a k o t x o s t e n e ta b o s t b i g a r r e n a l d i z k a k o t x o s t e n az te r t u
d i t u e l a ,
A i n t z a t h a r t u z , Es ta tu K i d e e n t x o s t e n e k b a l i o b e r e k o la -
n a g a t i k o r d a i n k e t a b e r d i n a i za tea ren p r i n t z i p i o a h e r r i a s k o -
t a k o l e g e r i a n o n a r t u a izan d e l a a d i e r a z t e n b a d u t e e re , b e h a -
r rezkoa d e l a o r a i n d i k p r i n t z i p i o h o r i p r a k t i k a n a p l i k a t z e a , l an
m e r k a t u k o s e x u e n a r t e k o be re i zke ta g a i n d i t z e k o x e d e z ,
G o m e n d a t z e n d ie e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o
e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o k o Es ta tu K i d e e i :
1. O r a i n d i k e g i n ez d u t e n Es ta tu K i d e e i L N E a r e n 100.
H i t z a r m e n a b e r r e s t e k o b i h o t z e m a t e a ; e m a k u m e a r e n k o n t r a -
ko d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a b e t e -
b e t e a n a p l i k a t z e k o h e l b u r u z .
2. S e x u a r i d a g o k i o n e z i r i zp ide n e u t r a l a k o i n a r r i , l anak
e b a l u a t z e k o s i s t e m a k a z t e r t u , b u l t z a t u e ta h a r t u a h a l i za tea
a in t za t ha r d e z a t e l a , g a u r e g u n e m a k u m e a k n a g u s i d i r e n e k o
lan e z b e r d i n e n b a l i o a e ta g a u r e g u n g i z o n a k n a g u s i d i r e n e k o
l a n e n b a l i o a k o n p a r a t z e k o b i d e e m a n d e z a t e n s i s t e m a k a le -
g i a , e ta l o r t u t a k o e m a i t z a k E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i -
m i n a z i o a Ezaba tzeko B a t z o r d e a r e n t z a k o e u r e n t x o s t e n e t a n
b i l d i t z a t e l a .
3. A p l i k a z i o m e k a n i s m o a k s o r t z e k o , a h a l d e n n e u r r i a n ,
l a g u n d e z a t e l a e ta b i d e z k o h i t z a r m e n k o l e k t i b o e t a k o a l d e e n
a r t e a n , b a l i o b e r e k o l a n a g a t i k o r d a i n k e t a b e r d i n a i z a t e a r e n
p r i n t z i p i o a r e n a p l i k a z i o a l o r t z e k o a h a l e g i n a k bu l t za d i t z a t e l a .
Batzordearen bosgarren bilkuraldian adierazitako oharpen orokorrak
Es ta tu K i d e e n g a n d i k j a s o t a k o t x o s t e n a k e ta i n f o r m a z i o a k
a z t e r t u o n d o r e n , B a t z o r d e k o k ide a s k o k a g e r t u z u t e n h o n a k o
i r i tz i h a u :
1. M u n d u k o b i z t a n l e r i a r e n p o r t z e n t a i a h a u n d i ba t b a -
s e r r i a l d e e t a n b iz i d e n e z g e r o , g a r r a n t z i t s u a d a Es ta tu K i -
d e e k , b e r e n h a s i e r a k o t x o s t e n e t a n e d o g e r o k o t x o s t e n e t a n ,
h o n a k o i n f o r m a z i o h a u b i l t zea :
a) E m a k u m e a k b a s e r r i a l d e e t a n d u e n e g o e r a , e m a k u -
m e a k Es ta tu K i d e a r e n b i z t a n l e r i a o s o a n d u e n p o r t z e n t a i a
b a r n e ;
44
b) A l d a k e t a k e m a k u m e a r e n e g o e r a n e ta b e r e e g o e r a -
r e n e b o l u z i o a , K o n b e n t z i o a r e n a p l i k a z i o a r e n o n d o r i o z ;
c) Po l i t i ka o r o k o r r a r i b u r u z k o l e g e g i n t z a e ta a d m i n i s -
t r a z i o k o p r o g r a m a e d o n e u r r i a k , K o n b e n t z i o a r e n 14. a r t i k u -
lua be tez o n a r t u a k , e s a t e r a k o , ga i h a u e t a n :
i) Z u z k i t u t a k o a u r r e z a i n t z a z k o e ta j a r d u n a l d i o s o k o
o s a s u n z e r b i t z u a k ;
ii) F a m i l i a r e n p l a n g i n t z a ;
i i i) A l f a b e t a t z e p r o g r a m a k e ta e s k o l a n a h i z esko laz k a n -
p o k o h e z k u n t z a p l a n a k ;
iv) G a i k u n t z a , e l k a r l a g u n t z a p r o g r a m a k e ta a z p i e g i t u r a k
eza r t zea , e s a t e r a k o , k o o p e r a t i b a k ;
v ) E m a k u m e a r i , n o r b a n a k o a d e n a l d e t i k , e m a n d a k o
k r e d i t u a k e ta m a i l e g u a k ( h a s i e r a k o kap i t a l m o d u a n ) ;
e m a k u m e a r i b e r e i z e n e a n k o n t r a t u a k i z e n p e t z e k o
e ta e g i t e k o g a i t a s u n a o n a r t z e a , e m a k u m e a r e n ber -
m a t z a i l e , e m a k u m e a o n u r a d u n e d o m e n p e k o d e n
a l d e t i k , d i h a r d u e n b e s t e r e n p a r t a i d e t z a r i k g a b e ;
v i ) L u r r a r e n j a b e t z a ;
v i i ) E m a k u m e a r e n lan e ta b i z i t zako b a l d i n t z a k e r r a z t e k o
t e k n o l o g i a e g o k i a k .
2 . Es ta tu K i d e e k a i n t za t h a r t u b e h a r k o l i t uzke te e m a k u -
m e a k , a d m i n i s t r a z i o p u b l i k o a r e n e r a b a k i a k h a r t z e k o m a i l a n
e ta Naz io B a t u e n n a h i z p o l i t i k a , e k o n o m i a , g i za r t e e ta k u l t u r
g a i e t a n a r i t z e n d i r e n b e s t e n a z i o a r t e k o e r a k u n d e e ta o r g a -
n i s m o b a t z u e n a u r r e k o o r d e z k a r i t z a o f i z i a l e t a n , p a r t e ha r t ze
h a n d i a g o a iza tea l o r t z e k o n e u r r i a k .
3. O r a i n d i k e g i n ez d u t e n E s t a t u K i d e e k a i n t za t h a r t u
b e h a r k o l uke te b e r d i n t a s u n a r e n k o n t r a k o o z t o p o a k , g i z o n a r i
e ta e m a k u m e a r i e g o z t e n za ien e g i n k i z u n a r i b u r u z k o k o n t -
z e p t u e s t e r e o t i p a t u e t a n o i n a r r i t z e n d i r e n a u r r i r i t z i , o h i t u r a
e d o p r a k t i k e n o n d o r i o z k o a k , g a i n d i t z e k o e ta p o r t a e r a e r e d u
s o z i o k u l t u r a l a k a l d a t z e k o n e u r r i e g o k i a k h a r t u a h a l i za tea .
H a s i e r a k o t x o s t e n e a n e d o g e r o k o t x o s t e n e t a n m o t a h o n e t a -
ko n e u r r i e i b u r u z k o a i p a m e n b e r e z i a k e g o n b e h a r k o l i r a teke .
4. H a s i e r a k o t x o s t e n e a n , e d o g e r o k o t x o s t e n e t a n , g i z o -
n a r e n e ta e m a k u m e a r e n a l o k a i r u e ta l a n g a b e z i a m a i l a r i b u -
r u z k o i n f o r m a z i o a b i l d u b e h a r k o l i t za teke , ba i e ta l a n g a b e -
z iar i e ta o r d a i n k e t a m a i l e n e z b e r d i n t a s u n a r i a u r k a e g i t e k o
n e u r r i e i b u r u z k o a e re .
45
14. Gomendio orokorra (bederatzigarren bilkuraldia, 1990) (1) genitalen mutilazioa
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
K e z k a t u r i k g e n i t a l e n m u t i l a z i o a r e n p r a k t i k a k e ta e m a k u -
m e a r e n o s a s u n e r a k o k a l t e g a r r i a k d i r e n b e s t e t r a d i z i o z k o
p r a k t i k a b a t z u e k j a r r a i t z e n d u t e l a k o ,
A t s e g i n e z ikus iz p r a k t i k a h o r i e k d a u d e n h e r r i b a t z u e k , e ta
e m a k u m e e n n a z i o k o e r a k u n d e b a t z u e k , g o b e r n u e z k a n p o k o
e r a k u n d e e k e ta e r a k u n d e espez ia l i za tuek , e s a t e r a k o , O s a s u -
n a r e n M u n d u k o E r a k u n d e a k , Naz io B a t u e n U m e e n t z a k o
F o n d o a k , e ta G iza E s k u b i d e e n B a t z o r d e a e ta b e r o n e n D is -
k r i m i n a z i o e i A u r r e H a r t z e k o e t a G u t x i e n g o a k B a b e s t e k o Az -
p i b a t z o r d e a k , a r a z o a az te r t zen j a r r a i t z e n d u t e l a e t a , zehazk i ,
g e n i t a l e n m u t i l a z i o a b e z a l a k o t r a d i z i o z k o p r a k t i k e k e m a k u -
m e e i e ta u m e e i o s a s u n a l d e t i k o e ta b e s t e l a k o o n d o r i o l a r r i ak
d a k a r z k i e t e l a o n a r t u d u t e l a ,
A x o l a z o h a r t u t a e m a k u m e e n e ta u m e e n o s a s u n a r i d a r a -
g i o t e n t r a d i z i o z k o p r a k t i k e i b u r u z k o B e r r i - e m a i l e B e r e z i a r e n
a z t e r l a n a (2) , e ta t r a d i z i o z k o p r a k t i k e i b u r u z k o L a n t a l d e Bere -
z i a ren a z t e r l a n a (3) ,
A i t o r t u r i k e m a k u m e a k e u r a k n e u r r i g a r r a n t z i t s u a k har -
t zen ar i d i r e l a e m a k u m e e n e ta u m e e n o s a s u n e ta o n g i z a t e -
rako k a l t e g a r r i a k d i r e n p r a k t i k a k b e r e i z t e k o e ta p r a k t i k a h o -
r i en a u r k a e k i t e k o ,
S i n i s t u t a g o b e r n u e k l a g u n d u e ta b u l t z a t u b e h a r d i t u z t e l a
e m a k u m e a k e ta t a l d e i n t e r e s a t u g u z t i a k h a r t z e n ar i d i r e n
n e u r r i g a r r a n t z i t s u a k ,
Kezka h a u n d i z i kus iz g e n i t a l e n m u t i l a z i o a b e z a l a k o p rak -
t i ka k a l t e g a r r i a k i r a u n a r a z t e k o l a g u n g a r r i d i r e n ku l t u r , t r a d i -
z io e ta e k o n o m i p r e s i o e k j a r r a i t z e n d u t e l a ,
G o m e n d a t z e n d ie Es ta tu K i d e e i :
a) N e u r r i e g o k i e ta e r a g i n k o r r a k h a r d i t z a t e l a , g e n i t a l e n
m u t i l a z i o a e r a u z t e r a z u z e n d u a k . N e u r r i h o r i e k h o n a k o h a u
b i l d u a h a l i z a n g o l u k e t e :
i) U n i b e r t s i t a t e e k , m e d i k u e d o e r i z a i n e n e l k a r t e e k ,
e m a k u m e e n n a z i o k o e r a k u n d e e k e t a b e s t e l a k o e r a -
k u n d e e k t r a d i z i o z k o p r a k t i k a h o r i e i b u r u z k o o i n a r r i z -
ko d a t u a k b i l d u e ta z a b a l t z e a ;
ii) G e n i t a l e n m u t i l a z i o a e ta e m a k u m e a r e n t z a t k a l t e g a -
r r i d i r e n b e s t e p r a k t i k a b a t z u k e z a b a t z e a r e n a l d e a r i t -
zen d i r e n e m a k u m e e n e r a k u n d e e i , naz i o e ta t o k i
m a i l a n , l a g u n t z e a ;
i i i) Po l i t i ka r i p r o f e s i o n a l e i , m a i l a g u z t i e t a k o e r l i j i o e ta
k o m u n i t a t e b u r u z a g i e i , h e d a b i d e e i nah i z a r t e a d i e -
r a z p i d e e i b a r n e , b i h o t z e m a t e a g e n i t a l e n m u t i l a z i o a
e r a u z k e t a r i b u r u z k o p e n t s a m o l d e a a l d a t z e n l a g u n
d e z a t e n ;
iv) I r a k a s k u n t z a e ta g a i k u n t z a p r o g r a m a e ta m i n t e g i
e g o k i a k a n t o l a t z e a , g e n i t a l e n m u t i l a z i o a k g e r t a r a z -
t e n d i t u e n a razoe i b u r u z k o i k e r k e t e n o n d o r i o e t a n o i -
n a r r i t u a k ;
b) B e r e n n a z i o k o o s a s u n p o l i t i k e t a n g e n i t a l e n m u t i l a -
z ioa o s a s u n l a g u n t z a p u b l i k o a r e n p r o g r a m e t a t i k e r a u z t e k o
e s t r a t e g i a e g o k i a k sar d i t z a t e l a . E s t r a t e g i a h o r i e k o s a s u n ar -
l o k o p e r t s o n a l a k d u e n e r a n t z u k i z u n be rez ia b i d u l aha l i zan-
g o l uke , t r a d i z i o z k o e m a g i n e n a b a r n e , g e n i t a l e n m u t i l a z i o a -
ren e r a g i n k a l t e g a r r i a k aza l tzear i d a g o k i o n e z ;
c) Naz io B a t u e n s i s t e m a k o e r a k u n d e e g o k i e i l a g u n t z a ,
i n f o r m a z i o e ta a h o l k u a eska d i e z a i e t e l a , t r a d i z i o z k o p r a k t i k a
k a l t e g a r r i a k e z a b a t z e k o e g i t e n d i r e n a h a l e g i n e i l a g u n t z e k o ;
d) B e r e n B a t z o r d e a r e n t z a k o t x o s t e n e t a n , e m a k u m e a -
r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e r a g u z t i a k e z a b a t z e k o
K o n b e n t z i o a r e n 10 e ta 12. a r t i k u l u e n a r a b e r a , g e n i t a l e n m u -
t i l a z i o a e z a b a t z e k o h a r t u d i t u z t e n n e u r r i e i b u r u z k o i n f o r m a -
z ioa sa r d e z a t e l a .
15. Gomendio orokorra (bederatzigarren bilkuraldia) Hartutako inmuno-eskasia-ren sindromeari (HIES) aurre hartzeko eta aurka egiteko nazio estrategietan emakumearen kontrako diskriminazioa galarazi beharra
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
A z t e r t u i zan ik b e r e a d i t a s u n p e a n j a r r i t a k o i n f o r m a z i o a ,
h o t s , h a r t u t a k o i n m u n o - e s k a s i a r e n s i n d r o m e a r e n (HIES)
p a n d e m i a m u n d i a l a k e ta H I E S a r e n k o n t r a k o b o r r o k a e s t r a t e -
g i e k e m a k u m e a r e n e s k u b i d e e n e r a b i l e r a r e k i k o izan d e z a k e -
t e n e r a g i n e i b u r u z k o a ,
K o n t u t a n izan ik O s a s u n a r e n M u n d u k o E r a k u n d e a k e ta
Naz io B a t u e n b e s t e e r a k u n d e , o r g a n o e ta o r g a n i s m o b a -
t zuek , g i z a k i a r e n i n m u n o e s k a s i a r e n b i r u s a r i (GIB) b u r u z ,
p r e s t a t u r i k o t x o s t e n a k e ta m a t e r i a l a k e t a , zehazk i , Idazkar i
N a g u s i a k E m a k u m e a r e n L e g e e ta G i za r t e E g o e r a r e n Batzor -
d e a r i , h a r t u t a k o i n m u n o - e s k a s i a r e n s i n d r o m e a k (HIES) e m a -
k u m e a r e n a u r r e r a p e n e a n d i t u e n e r a g i n e i b u r u z , a u r k e z t u t a -
47
ko a g i r i a (4) e ta G e n e v a n , 1 9 8 9 k o u z t a i l a r e n 26 t i k 2 8 r a , e g i n -
d a k o HIES e ta G iza E s k u b i d e e i b u r u z k o N a z i o a r t e k o K o n t s u l -
t a r e n A z k e n A g i r i a (5) ,
O h a r t u t a O s a s u n a r e n M u n d u B a t z a r r a r e n 1 9 8 8 k o m a i a -
t z a r e n 13ko W H A 41 .24 e r a b a k i a , h o t s , g i z a k i a r e n i n m u n o e s -
k a s i a r e n b i r u s a k (GIB) k u t s a t u t a k o p e r t s o n e n e ta H IESak j o -
t a k o g a i x o e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a g a l a r a z i b e h a r r a r i b u -
r u z k o a , G iza E s k u b i d e e n B a t z o r d e a r e n 1989ko m a r t x o a r e n
2 k o 1989/11 e r a b a k i a , o s a s u n a r l o k o d i s k r i m i n a z i o r i k ezar i
b u r u z k o a , e t a ba tez e re 1 9 8 9 k o a z a r o a r e n 3 0 e k o Pa r i sko
A d i e r a z p e n a , E m a k u m e , U m e e ta H IESar i b u r u z k o a ,
O h a r t u t a O s a s u n a r e n M u n d u k o E r a k u n d e a k 1 9 9 0 e k o
a b e n d u a r e n 1ean i z a n g o d e n H I E S a r e n k o n t r a k o M u n d u k o
B o r r o k a E g u n a r e n g a i a « E m a k u m e a e ta H iesa» i z a n g o d e l a
i r a g a r r i z u e l a ,
G o m e n d a t z e n d i e Es ta tu K i d e e i :
a) I n f o r m a z i o a h e d a t z e k o n e u r r i a k a r e a g o t z e a , j e n d e a r i
G i z a k i a r e n i n m u n o e s k a s i a r e n b i r u s a r e k i n (GIB) e ta H IESa re -
k in i n f e k z i o a h a r t z e a r e n a r r i s k u a , ba tez e r e e m a k u m e e ta
u m e e n t z a k o a , e ta h a u e i d a k a r z k i e t e n e r a g i n a k j a k i n a r a z t e k o ;
b) H I E S a r e n k o n t r a k o e k i n t z a p r o g r a m e t a n , e m a k u m e -
e n e ta u m e e n e s k u b i d e e ta b e h a r r i z a n e i a r r e t a be rez i a e m a n
d i e z a i e t e l a , ba i e ta e m a k u m e a r e n u g a l k e t a f u n t z i o a r e k i n e ta
g i za r t e b a t z u e t a n d u e n m e n p e k o j a r r e r a r e k i n z e r i k u s i a d u t e n
f a k t o r e e i e r e , h a u d e l a e ta be rez i k i z a u r k o r r a b a i t a g i z a k i a r e n
i n m u n o e s k a s i a r e n b i r u s a r e n (GIB) i n f e k z i o a r e k i k o ;
c) E m a k u m e a k o s a s u n a r e n o i n a r r i z k o l a g u n t z a n p a r t a i -
de t za e k i n k o r r a izan d e z a n a r d u r a d a i t e z e l a e ta a r d u r a - e m a i -
le , o s a s u n - l a n g i l e e t a G I B a r e k i k o i n f e k z i o a r i a u r r e h a r t z e a r e n
a r l o k o hez i t za i le d i r e n a l d e t i k , b e t e t z e n d u t e n z e r e g i n a a r e a -
g o t z e k o n e u r r i a k ha r d i t z a t e l a ;
d ) K o n b e n t z i o a r e n 12. a r t i k u l u a be tez p r e s t a t z e n d i t u z -
t e n t x o s t e n e t a n , H IESak e m a k u m e a r e n e g o e r a n d i t u e n e r a -
g i n e i b u r u z k o i n f o r m a z i o a e ta g i z a k i a r e n i n m u n o e s k a s i a r e n
b i r u s a k e d o H IESak j o t a k o e m a k u m e e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a -
z ioa g a l a r a z t e k o h a r t u a k d i t u z t e n n e u r r i a k b i l d i t z a t e l a .
16. Gomendio orokorra (X) Baserrialde eta hirialdeko famili enpresetan ordainik gabe lan egiten duten emakumeak
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
G o g o a n izan ik e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e r a
g u z t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a r e n 2. a r t i k u l u a r e n c) i daza t i a
e ta 1 1 . a r t i k u l u a r e n c ) , d ) e ta e) i daza t i ak e ta e m a k u m e a r e n
e g o e r a r i d a g o z k i o n es ta t i s t i ke i b u r u z k o 9. g o m e n d i o o r o k o -
rra ( z o r t z i g a r r e n b i l k u r a l d i a , 1989) ,
K o n t u t a n i zan ik Es ta tu K i d e e t a n e m a k u m e e n p o r t z e n t a i a
a l t u b a t e k o r d a i n i k , g i za r t e s e g u r a n t z a r i k e ta g i za r te p r e s t a -
z i o r i k g a b e , f a m i l i a k o g i z o n e z k o b a t e n j a b e t z a k o a k izan o h i
d i r e n e n p r e s e t a n , lan e g i t e n d u e l a ,
Ikus iz E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a E z a b a t z e k o
B a t z o r d e a r i a u r k e z t e n za i zk i on t x o s t e n e k , o r o har , ez d u t e l a
f a m i l i e n p r e s e t a n o r d a i n i k g a b e lan e g i t e n d u t e n e m a k u m e -
e n a r a z o a a i p a t z e n ,
Ba iez tuz lan o r d a i n g a b e a K o n b e n t z i o a r e n a u r k a k o a d e n
e m a k u m e a r e n u s t i a p e n e ra ba t d e l a ,
G o m e n d a t z e n d ie Es ta tu K i d e e i :
a) B e r e n B a t z o r d e a r e n t z a k o t x o s t e n e t a n , f a m i l i e n p r e -
s e t a n o r d a i n i k g a b e lan e g i t e n d u t e n e m a k u m e e n lege e t a
g i za r t e e g o e r a r i b u r u z k o i n f o r m a z i o a sar d e z a t e l a ;
b) F a m i l i a r b a t e n j a b e t z a k o e n p r e s e t a n o r d a i n i k , g i za r -
te s e g u r a n t z a r i k e ta g i za r t e p r e s t a z i o r i k g a b e lan e g i t e n d u -
t e n e m a k u m e e i b u r u z k o d a t u e s t a t i s t i k o a k b i l d u e ta d a t u
h a u e k B a t z o r d e a r e n t z a k o t x o s t e n e t a n sar d i t z a t e l a ;
c) F a m i l i a r b a t e n j a b e t z a k o e n p r e s e t a n h o r r e l a k o p r e s -
t a z i o a k j a s o g a b e lan e g i t e n d u t e n e m a k u m e e i o r d a i n k e t a ,
g i za r t e s e g u r a n t z a e ta g i z a r t e p r e s t a z i o a k b e r m a t z e k o b e h a -
r rezko n e u r r i a k h a r d i t z a t e l a .
17. Gomendio orokorra (X) Emakumearen etxeko lan ordaingabea neurtzea eta hainbatzea eta nazio ekoiz-pen gordinean aitortzea
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
G o g o a n izan ik e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e r a
g u z t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a r e n 1 1 . a r t i k u l u a ,
G o g o r a r a z i z N a i r o b i k o e m a k u m e e n a u r r e r a p e n e r a k o
e t o r k i z u n e r a n z k o e s t r a t e g i e n 120. l e r r o a l d e a (6),
Ba iez tuz h e r r i b a k o i t z a r e n g a r a p e n e a n l a g u n t z e n d u e n
e m a k u m e a r e n e t x e k o l an o r d a i n g a b e a r e n n e u r k e t a e ta h a i n -
b a k e t a , l a g u n g a r r i i z a n g o d i r e l a e m a k u m e a k eg i t ez b e t e t z e n
d u e n e k o n o m i e g i n k i z u n a a g e r i a n j a r t z e n ,
49
S i n i s t u t a n e u r k e t a e ta h a i n b a k e t a h o r i e k e m a k u m e a r e n
a u r r e r a p e n a r i d a g o z k i o n b e s t e p o l i t i k a b a t z u k a d i e r a z t e k o
o i n a r r i a e s k a i n t z e n d u t e l a ,
O h a r t u t a Naz io B a t u e n Es ta t i s t i ka B a t z o r d e a r e n 25 . b i l k u -
r a l d i a n , K o n t u N a z i o n a l e n S i s t e m a r i e ta e m a k u m e a r i b u r u z -
ko es ta t i s t i kak p r e s t a t z e a r i d a g o k i e n e z , i z a n d a k o e z t a b a i d a -
ke tak ,
G o m e n d a t z e n d i e E s t a t u K i d e e i :
a) E m a k u m e a r e n e t x e k o lan o r d a i n g a b e a n e u r t u e ta
b a l o r a t z e k o i ke r ke tak e ta a z t e r l a n e s p e r i m e n t a l a k b u l t z a t u
e ta l a g u n d u d i t z a t e l a , e s a t e r a k o , e t x e e i b u r u z k o i n k e s t a n a -
z i o n a l e n p r o g r a m e n b a r r u a n d e n b o r a r e n e r a b i l e r a r i b u r u z k o
i n k e s t a k e g i n e z e t a e t x e k o z e r e g i n e t a n e t a l a n m e r k a t u a n
e r a b i l i t a k o d e n b o r a r i b u r u z k o e ta s e x u e n a r a b e r a b e r e i z i t a k o
es ta t i s t i kak b i l d u z ;
b) E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k
e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a r e n x e d a p e n e i e ta N a i r o b i k o e m a k u -
m e e n a u r r e r a p e n e r a k o e t o r k i z u n e r a n z k o e s t r a t e g i e i a t x i k i z ,
e m a k u m e a r e n e t x e k o lan o r d a i n g a b e a h a i n b a t z e k o e ta naz io
e k o i z p e n g o r d i n e a n s a r t z e k o n e u r r i a k h a r d i t z a t e l a ;
c) K o n b e n t z i o a r e n 18. a r t i k u l u a r e n a r a b e r a au rkez d i -
t z a t e n t x o s t e n e t a n , e m a k u m e a r e n e t x e k o lan o r d a i n g a b e a
n e u r t u e ta b a l o r a t z e k o e g i n d a k o i ke r ke te i e t a a z t e r l a n e s p e r i -
m e n t a l e i b u r u z k o i n f o r m a z i o a e ta lan h o r i k o n t u n a z i o n a l e t a -
ra s a r t z e k o l o r t u a k d i r e n a u r r e r a p e n e i b u r u z k o a sar d e z a t e l a .
18. Gomendio orokorra (X) Emakume ezgaituak
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a E z a b a t z e k o Ba -
t z o r d e a k ,
A i n t z a t h a r t u z , zehazk i , e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i -
naz io e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a r e n 3. a r t i k u l u a ,
A z t e r t u i zan ik Es ta tu K i d e e n 60 a l d i z k a k o t x o s t e n b a i n o
g e h i a g o e ta i kus i i zan ik t x o s t e n h o r i e k e m a k u m e e z g a i t u e i
b u r u z k o i n f o r m a z i o u r r i a e s k a i n t z e n d u t e l a ,
K e z k a t u r i k e m a k u m e e z g a i t u e n e g o e r a g a t i k , b i z i t zen d u -
t e n e g o e r a r i l o t u r i k o d i s k r i m i n a z i o b i k o i t z a j a s a t e n b a i t u t e ,
G o g o r a r a z i z N a i r o b i k o e m a k u m e e n a u r r e r a p e n e r a k o
e t o r k i z u n e r a n z k o E s t r a t e g i e n 296 . l e r r o a l d e a (7) , b e r t a n , « i n -
t e r e s b e r e z i k o e g o e r a k » e p i g r a f e p e a n , e m a k u m e e z g a i t u e i
t a l d e z a u r k o r i r i z ten za ie l a .
50
Bere a l d e k o t a s u n a ad ie raz i z E z i n d u e n t z a k o M u n d u k o
Ek in tza P r o g r a m a r i (1982) (8) ,
G o m e n d a t z e n d i e Es ta tu K i d e e i b e r e n a l d i z k a k o t x o s t e -
n e t a n e m a k u m e e z g a i t u e i b u r u z e ta b e r a u e n e g o e r a b e r e z i a -
ri a u r r e e g i t e k o h a r t u a k d i r e n n e u r r i e i b u r u z k o i n f o r m a z i o a
b i l t z e a , h e z k u n t z a e ta e n p l e g u r a , o s a s u n z e r b i t z u e t a r a e ta g i -
za r te s e g u r a n t z a r a i r i s t eko nah i z g i za r t e e ta k u l t u r b i z i t zako
e s p a r r u g u z t i e t a n p a r t e h a r t z e k o b e r d i n t a s u n a b e r m a t z e k o
n e u r r i be rez ie i b u r u z k o a b a r n e .
Oharrak (1) A g i r i h a u ez da i tzu l i o f i z i a l k i .
(2) E /CN .4 /Sub .2 /1989 /42 .
(3) E /CN.4 /1986 /42 .
(4) E / C N . 6 / 1 9 8 9 / 6 / A d d . 1 .
(5) H R / A I D S / 1 9 8 9 / 3 .
(6) Nazio Batuen Hamarrurteko Emakumearentzako
Lorpenak: Berdintasuna, Garapena eta Bakea
Aztertu eta Ebaluatzeko Mundu Konferentziaren
Txostena, Nairobi, 1985eko uztailaren 15etik 25ra
( N a z i o B a t u e n A r g i t a l p e n a , s a l m e n t a Zk . S.85. IV.10) ,
I. kap . , A . za t i a .
(7) Nazio Batuen Hamarrurteko Emakumearentzako
Lorpenak: Berdintasuna, Garapena eta Bakea Aztertu
eta Ebaluatzeko Mundu Konferentziaren Txostena,
Nairobi, 1985eko uztailaren 15etik 25ra ( N a z i o
B a t u e n A r g i t a l p e n a , s a l m e n t a Zk . S.85. IV.10) , I. kap . ,
A . za t ia .
(8) A / 3 7 / 3 5 1 / A d d . 1 e ta A d d . 1 /Zuzenk. 1 , e r a s k i n a , V I I I .
za t i a .
51
19. Gomendio orokorra (11. bilkuraldia) Emakumearen kontrako indarkeria (1)
Aurrekariak 1. D i s k r i m i n a z i o e ra ba t d u g u e m a k u m e a r e n k o n t r a k o
i n d a r k e r i a , e m a k u m e a r i e s k u b i d e a k e ta a s k a t a s u n a k g i z o n a -
rek i ko b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n e r a b i l t z e k o g a i t a s u n a la r r i k i
e r a g o z t e n d i o n a .
2. B a t z o r d e a k g o m e n d a t u e g i n z u e n , 1 9 8 9 a n , E s t a t u e k
b e r e n t x o s t e n e t a n i n d a r k e r i a r i b u r u z e ta i n d a r k e r i a t r a t a t ze -
ko h a r t u t a k o n e u r r i e i b u r u z k o i n f o r m a z i o a b i l t zea (12. g o -
m e n d i o o r o k o r r a , z o r t z i g a r r e n b i l k u r a l d i a ) .
3. H a m a r g a r r e n b i l k u r a l d i a n , 1991n e g i n d a k o a n , e r a -
bak i zen 1 1 . b i l k u r a l d i k o zat i ba t 6. a r t i k u l u a e ta e m a k u m e a -
r e n k o n t r a k o i n d a r k e r i a r i , e m a k u m e a r e k i k o e r a s o s e x u a l a r i
e ta u s t i a p e n a r i b u r u z k o b e s t e a r t i k u l u b a t z u k e z t a b a i d a t u e ta
az te r t zeko e r a b i l t z e a . Ba tza r O r o k o r r a k b e r e 1 9 9 0 e k o a b e n -
d u a r e n 18ko 45 /155 e r a b a k i a n d e i t u t a k o Giza E s k u b i d e e i b u -
r u z k o M u n d u K o n f e r e n t z i a 1993an e g i n i z a n a r e n o n d o r i o z
h a u t a t u zen g a i a .
4. B a t z o r d e a k o n d o r i o ba t a t e r a z u e n , h o t s , Es ta tu K i -
d e e n t x o s t e n e k ez z u t e l a b e t i b e h a r beza la i s l a d a t z e n e m a k u -
m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a r e n , e m a k u m e a r e n k o n t r a k o
i n d a r k e r i a r e n e ta g iza e s k u b i d e nah i z f u n t s e z k o a s k a t a s u n e n
h a u s p e n e n a r t e k o l o t u r a h e r t s i a . K o n b e n t z i o a r e n b e n a z k o
a p l i k a z i o a k Es ta tu K i d e e k e m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r k e -
r i a r e n a l d e g u z t i a k e z a b a t z e k o n e u r r i p o s i t i b o a k h a r t z e a es-
ka tzen d u .
5. B a t z o r d e a k i r a d o k i e g i n z ien Es ta tu K i d e e i b e r e n
l ege e ta p o l i t i k a k a z t e r t z e r a k o a n , e ta K o n b e n t z i o a r e n a r a b e -
r a k o t x o s t e n a k a u r k e z t e r a k o a n , k o n t u a n izan z i t za te la Ba tzo r -
d e a k e m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r k e r i a r i b u r u z e g i n d a k o
h o n a k o o h a r p e n o r o k o r h a u e k .
Oharpen Orokorrak 6. K o n b e n t z i o a r e n 1 . a r t i k u l u a n d e f i n i t z e n d a e m a k u -
m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a . D i s k r i m i n a z i o a r e n d e f i n i -
z i o a n s a r t z e n d a s e x u a n o i n a r r i t z e n d e n i n d a r k e r i a , h o t s ,
e m a k u m e a r e n k o n t r a , e m a k u m e a d e l a k o , z u z e n t z e n d e n e d o
52
n e u r r i g a b e k i d a r a g i o n i n d a r k e r i a . S a r t z e n d i r a g o r p u t z , b u r u
e d o s e x u i zae rako ka l te e d o o i n a z e a s o r t z e n d u t e n e g i n t z a k ,
e g i n t z a h o r i e n m e h a t x u a k , d e r r i g o r t z e a e d o a s k a t a s u n a
k e n t z e k o b e s t e e ra ba tzuk . E m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r k e -
r iak K o n b e n t z i o a r e n x e d a p e n zeha t zak h a u t s d i t zake , x e d a -
p e n h o r i e t a n i n d a r k e r i a be ra r i z a i p a t u e d o ez.
7. E m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r k e r i a , e m a k u m e a r i
b e r e g iza e s k u b i d e e ta f u n t s e z k o a s k a t a s u n e n e r a b i l e r a g u -
t x i t u e d o d e u s e z t a t z e n d i o n a , g i za e s k u b i d e e i b u r u z k o n a z i o -
a r t e k o z u z e n b i d e a r e n e d o i t u n b e r e z i e n a r a b e r a , d i s k r i m i n a -
z ioa d a K o n b e n t z i o a r e n 1 . a r t i k u l u a n u l e r t z e n d e n m o d u a n .
E s k u b i d e e ta a s k a t a s u n h a u e t a n h o n a k o h a u e k sa r t zen d i r a ,
b e s t e a k b e s t e :
a) Biz i tza e s k u b i d e a ;
b) O i n a z e e d o t r a t u e d o z i g o r anker , ezg i za t i a r e d o l o -
t s a g a r r i r i k ez j a s a t e k o e s k u b i d e a ;
c) B a b e s e r a k o e s k u b i d e a n a z i o a r t e k o e d o naz io b a r r u -
ko g a t a z k a a r m a t u a r e n d e n b o r a n , g i z a l d e k o a r a u e n b e r d i n -
t a s u n b a l d i n t z e t a n ;
d ) P e r t s o n e n a s k a t a s u n e ta s e g u r t a s u n e r a k o e s k u b i -
d e a ;
e) L e g e a r e n b a b e s b e r d i n e r a k o e s k u b i d e a ;
f) F a m i l i a r e n b a r r u k o b e r d i n t a s u n e r a k o e s k u b i d e a ;
g ) A h a l d e n g o r p u t z e ta b u r u o s a s u n a r e n m a i l a r i k a l -
t u e n e r a k o e s k u b i d e a ;
h) E n p l e g u b a l d i n t z a zuzen e ta f a b o r a g a r r i e t a r a k o es -
k u b i d e a .
8. K o n b e n t z i o a h e r r i a g i n t a r i e k e r a b i l i t a k o i n d a r k e r i a r i
a p l i k a t z e n za io . I n d a r k e r i a e g i n t z a h a u e k , g i za e s k u b i d e e i b u -
ruzko n a z i o a r t e k o z u z e n b i d e a r e n e ta b e s t e i t u n b a t z u e n a r a -
b e r a , E s t a t u a r e n b e t e b e h a r r e n h a u s p e n a izan d a i t e z k e ,
K o n b e n t z i o h o n e n h a u s p e n a izateaz g a i n e r a .
9. A l a b a i n a , a z p i m a r r a t u b e h a r d a , K o n b e n t z i o a r e n
a r a b e r a , d i s k r i m i n a z i o a ez d e l a m u g a t z e n g o b e r n u e k e d o
b e r e n i z e n e a n b u r u t u t a k o e g i n t z e t a r a - i kus b i tez 2. a r t i k u l u a -
ren e) e ta f ) i daza t i ak e ta 5. a r t i k u l u a - . E s a t e r a k o , K o n b e n -
t z i o a r e n 2. a r t i k u l u a r e n e) i d a z a t i a r e n a r a b e r a , Es ta tu K i d e e k
g a i n h a r t z e n d u t e e d o z e i n p e r t s o n a , e r a k u n d e e d o e n p r e s a k
e m a k u m e a r e n k o n t r a e g i n d a k o d i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o
b e h a r r e z k o n e u r r i a k h a r t z e a . G iza e s k u b i d e e i b u r u z k o n a z i o -
a r t e k o z u z e n b i d e a r e n e ta b e r a r i z k o i t u n e n a r a b e r a , E s t a t u a k
e g i n t z a p r i b a t u e n e r a n t z u l e e re izan d a i t e z k e , b e h a r r e z k o
a x o l a z h a r t z e n ez b a d i t u z t e e s k u b i d e e n h a u s p e n a g a l a r a z t e -
ko e d o i n d a r k e r i a e g i n t z a k i ke r tu e ta z i g o r t z e k o e ta ka l t eo r -
d a i n a e m a t e k o n e u r r i a k .
Konbentzioaren xedapen zehatzei buruzko oharpenak
2 eta 3. artikuluak 1 0 - B i g a r r e n e ta 3. a r t i k u l u e k d i s k r i m i n a z i o e r a g u z t i a k
e z a b a t z e k o b e h a r k i z u n z a b a l a eza r t zen d u t e , 5. a r t i k u l u t i k
1 6 . e r a i n o a g e r t z e n d i r e n b e r a r i z k o b e h a r k i z u n e z g a i n e r a .
2.f), 5 eta 10.C) artikuluak 1 1 . T r a d i z i o z k o j a r r e r e k , h o t s , e m a k u m e a r i m e n p e k o
i r i tz i e d o e g i n k i z u n e s t e r e o t i p a t u a k e m a t e n d i z k i o t e n e k , i r a u -
naraz i e g i t e n d u t e i n d a r k e r i a e d o d e r r i g o r t z e a d a r a m a t e n
p r a k t i k e n h e d a p e n a , e s a t e r a k o , f a m i l i a b a r r u k o i n d a r k e r i a
e ta t r a t u t x a r r a k , d e r r i g o r r e z k o ezkon t zak , e z k o n t s a r i ask ie -
zak a u r k e z t e a g a t i k o h i l ke tak , a z i d o b i d e z k o e r a s o a k e ta g e n i -
t a l e n m u t i l a z i o a . A u r r i r i t z i e ta p r a k t i k a h a u e k e m a k u m e a r e n
k o n t r a k o i n d a r k e r i a j u s t i f i k a t z e r a i n o i r i t s i d a i t e z k e , e m a k u -
m e a b a b e s t e k o e d o m e n p e r a t z e k o m o d u b a t b e z a l a .
E m a k u m e a r e n g o r p u t z e ta b u r u o s o t a s u n a r e k i k o i n d a r k e r i a
h o r r e k d u e n e r a g i n a , h a r e n g iza e s k u b i d e e ta f u n t s e z k o as-
k a t a s u n e n e g i a z k o g o z a m e n , e r a b i l e r a e ta a re e z a g u p e n a
e re g a l a r a z t e a d a . O h a r p e n h o n e t a n e m a k u m e a r e n k o n t r a k o
e g i a z k o i n d a r k e r i a e d o i n d a r k e r i a r e n m e h a t x u a k a z p i m a r r a -
t z e n d i r e n a r r e n , h a u e n o i n a r r i z k o o n d o r i o e s t r u k t u r a l e k la-
g u n d u e g i t e n d u t e e m a k u m e a r i m e n p e k o e g o e r a b a t e a n
e u s t e n , p o l i t i k a n p a r t a i d e t z a u r r i a e d u k i e ta b e h e m a i l a k o
h e z k u n t z a e t a , g a i k u n t z a e ta e n p l e g u - a u k e r a g u t x i izan d e -
z a n .
12. J a r r e r a h a u e k l a g u n d u e g i t e n d u t e , h a l a b e r , p o r n o -
g r a f i a h e d a t z e k o e ta e m a k u m e a , p e r t s o n a ba r i k , s e x u o b j e t u
beza la i r u d i k a t z e k o e ta b e s t e l a k o m e r k a t a l u s t i a p e n a e g i t e -
k o . H o r r e k , a ld i b e r e a n , e m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r k e r i a
b u l t z a t z e n d u .
54
6. artikulua S e i g a r r e n a r t i k u l u a n e s k a t u e g i t e n zaie Es ta tue i
e m a k u m e e n t r a t u e ta e m a k u m e a r e n p r o s t i t u z i o a r e n u s t i a -
p e n e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o n e u r r i a k h a r d i t z a t e l a .
14. P o b r e z i a k e ta l a n g a b e z i a k u g a l d u e g i t e n d i t u z t e
e m a k u m e e n t r a t u r a k o a u k e r a k . Ezar r i ta d a u d e n m o d u e z g a i -
n e r a , b a d a u d e s e x u u s t i a p e n e ra b e r r i a k , e s a t e r a k o , s e x u t u -
r i s m o a , g a r a b i d e a n d a u d e n h e r r i e t a k o e m a k u m e a k h e r r i g a -
r a t u e t a k o e t x e k o l a n g i l e k o n t r a t a t z e a e ta g a r a b i d e k o h e r r i e -
t a k o e m a k u m e e n e ta a t z e r r i t a r r e n a r t e a n h i t z a r t u t a k o ez-
kon t zak . P rak t i ka h a u e k b a t e r a e z i n a k d i r a e s k u b i d e b e r d i n t a -
s u n a r e k i n e ta e m a k u m e e n e s k u b i d e e n e r r e s p e t u e ta d u i n t a -
s u n a r e k i n , e ta e m a k u m e a k j a r t z e n d i t u z t e i n d a r k e r i a e ta t r a -
t u t x a r r a k j a s a t e k o a r r i s k u e g o e r a b e r e z i e t a n .
15. P o b r e z i a k e ta l a n g a b e z i a k b e h a r t u e g i t e n d i t u z t e ,
ha labe r , e m a k u m e a s k o , e ta a re n e s k a t o a k e r e , p r o s t i t u z i o a n
a r i t ze ra . P r o s t i t u t e k i n d a r k e r i a j a s a t e k o a r r i s k u be rez ia d u t e ,
b a z t e r r e r a t z e n d i t u e n b e r e n e g o e r a ez -z i l eg iaga t i k . B o r t x a -
k e t a r e n e ta i n d a r k e r i a r e n a u r k a k o l e g e a r e n b a b e s a b e h a r
d u t e , b e s t e e m a k u m e b a t z u e k b e z a l a x e .
16. G e r r e k , g a t a z k a a r m a t u e k e ta l u r r a l d e e n o k u p a z i o -
ak sa r r i a s k o t a n e r a m a t e n d u t e p r o s t i t u z i o a , e m a k u m e e n
t r a t u a e ta e m a k u m e a r e n k o n t r a k o s e x u e r a s o a k u g a l t z e r a ,
n e u r r i b a b e s l e e ta z i g o r t z a i l e be rez iak ha r t zea b e h a r de la r i k .
11.artikulua 1 7 - E n p l e g u a r e k i k o b e r d i n t a s u n a b e n e t a n k a l t e t u a g e r t a
d a i t e k e e m a k u m e e k , e m a k u m e a k i za teaga t i k , b e r e n g a n a ze-
hazk i z u z e n d u t a k o i n d a r k e r i a j a s a n b e h a r d u t e n e a n , e s a t e r a -
k o , e s e t s a l d i s e x u a l a l a n t o k i a n .
18. E s e t s a l d i s e x u a l e a n s e x u i zae rako p o r t a e r a k s a r t z e n
d i r a , e s a t e r a k o , k o n t a k t u f i s i k o a k e ta k e i n u a k , s e x u i zae rako
o h a r p e n a k , p o r n o g r a f i a e r a k u s t e a e ta s e x u eskae rak , a h o z -
k o a k ze in e g i t e z k o a k . M o t a h o r r e t a k o p o r t a e r a l o t s a g a r r i a
izan d a i t e k e , e ta o s a s u n e ta s e g u r t a s u n a razo b i h u r t u e r e ;
d i s k r i m i n a t z a i l e a d a e m a k u m e a k n a h i k o a r r a z o i d i t u e n e a n
b e r e ezezkoak l a n a r e k i k o a razoak , a re k o n t r a t a z i o e d o i g o e -
r a r e k i k o a k , eka r l i ezazk iokee la p e n t s a t z e k o , e d o k o n t r a k o
l a n - g i r o a s o r t z e n d u e n e a n .
55
12. artikulua H a m a b i g a r r e n a r t i k u l u a n o s a s u n z e r b i t z u e t a r a k o
i r i s t eko b e r d i n t a s u n a b e r m a d e z a t e n n e u r r i a k h a r t z e a e s k a -
t z e n za ie Es ta tu K i d e e i . E m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r k e r i a k
a r r i s k u a n j a r t z e n d i t u b e r e o s a s u n a e ta b e r e b iz i t za .
20 . E s t a t u b a t z u e t a n , e m a k u m e e n e t a u m e e n o s a s u n e -
rako k a l t e g a r r i d i r e n p r a k t i k a k e g o t e n d i r a , k u l t u r a k e ta t r a d i -
z ioak i r a u n a r a z t e n d i t u z t e n a k . P rak t i ka h o r i e n a r t e a n sa r t zen
d i r a h a u r d u n e m a k u m e e n t z a k o m u r r i z k e t a d i e t e t i k o a k , se -
m e e n h o b e s p e n a e ta g e n i t a l e n m u t i l a z i o a .
14. artikulua 2 1 . B a s e r r i a l d e e t a k o e m a k u m e e k i n d a r k e r i a j a s a t e k o
a r r i s k u h a n d i a g o a k i za ten d i t u z t e , b a s e r r i a l d e k o k o m u n i t a t e
a s k o t a n e m a k u m e a r e n m e n p e k o e g i n k i z u n a r i b u r u z k o t r a d i -
z iozko j a r r e r e k d i r a u t e l a k o . B a s e r r i a l d e k o k o m u n i t a t e e t a k o
n e s k a t o e k i n d a r k e r i a e g i n t z a k e ta s e x u u s t i a p e n a j a s a t e k o
a r r i s k u be rez i a i za ten d u t e b a s e r r i a l d e k o k o m u n i t a t e a h i r i e -
t a n l ana b i l a t z e k o u z t e n d u t e n e a n .
16. artikulua (eta 5. artikulua) 22 . N a h i t a e z k o es te r i l i zaz i oak e ta a b o r t u a k e r a g i n ka l -
t e g a r r i a d u t e e m a k u m e a r e n g o r p u t z e ta b u r u o s a s u n e r a k o
e ta h a u t s i e g i t e n d u t e e m a k u m e a k b e r e s e m e - a l a b e n k o p u -
rua e ta t a r t e k a l d i a e r a b a k i t z e k o d u e n e s k u b i d e a .
23 . F a m i l i a r e n b a r r u k o b o r t x a k e t a d u g u e m a k u m e a r e n
k o n t r a k o i n d a r k e r i a r e n e ra r i k m a l t z u r r e n e t a k o a . G i za r t e guz -
t i e t a n g e r t a t z e n d a . F a m i l i h a r r e m a n e t a n , e d o z e i n a d i n e t a k o
e m a k u m e e i n o l a n a h i k o i n d a r k e r i a k j a s a n a r a z t e n za izk ie , ba r -
ne d i r e l a zau r i ak , b o r t x a k e t a , b e s t e l a k o s e x u e r a s o b a t z u k
e ta b e s t e i n d a r k e r i a e ra b a t z u k , b u r u i zae rako i n d a r k e r i a k e ta
b e s t e l a k o a k , t r a d i z i o z k o j a r r e r e k i r a u n a r a z t e n d i t u z t e n a k .
I n d e p e n d e n t z i a e k o n o m i k o r i k ezak b e h a r t u e g i t e n d i t u e m a -
k u m e a s k o i n d a r k e r i a z k o h a r r e m a n e t a n i r a u t e r a . G i z o n e k
b e r e n f a m i l i e r a n t z u k i z u n e i u k o e g i t e a i n d a r k e r i a e ta h e r t s a -
p e n e ra ba t izan d a i t e k e . I n d a r k e r i a h o n e k a r r i s k u a n j a r t z e n
d u e m a k u m e a r e n o s a s u n a e ta o z t o p a t u e g i t e n d i o f a m i l i b i -
z i tzan e ta b iz i tza p u b l i k o a n b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n e s k u
h a r t z e k o b e r e g a i t a s u n a .
56
Gomendio zehatza 2 4 - A u r r e k o o h a r p e n e n a r g i t a n , E m a k u m e a r e n k o n t r a -
ko D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a t z o r d e a k h o n a k o h a u g o -
m e n d a t z e n d u :
a) Es ta tu K i d e e k n e u r r i e g o k i e ta e r a g i n k o r r a k h a r d i -
t za te l a s e x u a n o i n a r r i t u r i k o e ta e g i n t z a p u b l i k o ze in p r i b a -
t u e t a n e r a b i l t z e n d e n n o l a n a h i k o i n d a r k e r i a r i a u r k a e g i t e k o ;
b) E s t a t u a k , f a m i l i a r e n b a r r u k o i n d a r k e r i a r e n e ta t r a t u
t x a r r e n , b o r t x a k e t a r e n , s e x u e r a s o e n e ta e m a k u m e a r e n k o n -
t r a k o b e s t e l a k o i n d a r k e r i a r e n a u r k a k o l egeek e m a k u m e guz -
t i a k b a b e s t u e ta b e r e n o s o t a s u n e ta d u i n t a s u n a e r r e s p e t a
d i t z a t e n a r d u r a d a i t e z e l a . B i k t i m e i b a b e s e ta l a g u n t z a ze rb i t -
zu e g o k i a k e s k a i n i b e h a r za izk ie . E z i n b e s t e k o a d a f u n t z i o n a -
r io j u d i z i a l a k , l e g e a b e t e a r a z t e a z a r d u r a t z e n d i r e n f u n t z i o n a -
r i oak e ta b e s t e f u n t z i o n a r i o p u b l i k o b a t z u k g a i t z e a , K o n b e n -
t z i o a r e n b e n e t a k o a p l i k a z i o a l o r t u a h a l i za teko ;
c) E s t a t u e k i n d a r k e r i a r e n h e l m e n , z io e ta e r a g i n e i b u -
ruz e ta i n d a r k e r i a r i a u r r e h a r t z e k o e ta e r a n t z u t e k o n e u r r i e n
e r a g i n k o r t a s u n a r i b u r u z k o e s t a t i s t i k e n b i l k e t a e ta i k e r l a n a k
b u l t z a d i t z a t e l a ;
d) N e u r r i e r a g i n k o r r a k h a r d a i t e z e l a k o m u n i k a b i d e e k
e m a k u m e a e r r e s p e t a t u e ta e m a k u m e a r e n g a n a k o e r r e s p e t u a
bu l t za d e z a t e n ;
e) Es ta tu K i d e e k a u r k e z t e n d i t u z t e n t x o s t e n e t a n j a r r e -
r e n , o h i t u r e n e ta p r a k t i k e n i zaera e ta h e l m e n a nah i z s o r t z e n
d u t e n i n d a r k e r i a m o t a z e h a z t e a . E s t a t u e k i n d a r k e r i a e z a b a -
t z e k o h a r t u a k d i t u z t e n n e u r r i e i e ta l o r t u t a k o e m a i t z e i b u r u z
i n f o r m a t u b e h a r d a ;
f ) J a r r e r a e ta p r a k t i k a h a u e k g a i n d i t z e k o n e u r r i e r a g i n -
k o r r a k h a r d a i t e z e l a . E s t a t u e k e m a k u m e a r e n b e r d i n t a s u n a
e r a g o z t e n d u t e n a u r r i r i t z i a k e z a b a t z e k o l a g u n g a r r i izan d a i -
t e z e n h e z k u n t z a e ta i n f o r m a z i o p u b l i k o a r e n p r o g r a m a k eza-
r r i b e h a r k o d i t u z t e (3. g o m e n d i o a , 1987 ) ;
g) A u r r e h a r t z e k o e ta z i g o r t z e k o n e u r r i zeha tzak har -
t z e a , e m a k u m e e n t r a t u a e ta s e x u u s t i a p e n a e z a b a t z e k o ;
h) E s t a t u e n t x o s t e n e t a n azal d a i t e z e l a a razo h o r i e n
g u z t i e n m a g n i t u d e a e ta n e u r r i a k , z i g o r - x e d a p e n a k b a r n e , e ta
p r o s t i t u z i o a n a r i t u e d o t r a t u a e ta s e x u u s t i a p e n a r e n b e s t e
e ra b a t z u k j a s a t e n d i t u z t e n e m a k u m e a k b a b e s t e k o h a r t u a k
d i r e n a u r r e h a r t z e k o e ta b i r g a i t z e k o n e u r r i a k . N e u r r i h o r i e n
e r a g i n k o r t a s u n a r i b u r u z k o i n f o r m a z i o a e re e m a n b e h a r k o d a ;
i) S a l a t u e ta o r d a i n t z e k o n e u r r i e r a g i n k o r r a k a u r r i k u s -
t e a , k a l t e o r d a i n a b a r n e ;
57
j ) E s t a t u e k b e r e n t x o s t e n e t a n e s e t s a l d i s e x u a l a r i e ta
e m a k u m e a e s e t s a l d i s e x u a l e t i k e ta l a n t o k i k o b e s t e i n d a r k e -
r ia e d o h e r t s a p e n e ra b a t z u e t a t i k b a b e s t e k o h a r t u a k d i r e n
n e u r r i e i b u r u z k o d a t u a k b i l d i t z a t e l a ;
k) E s t a t u e k , e t xe b a r r u k o i n d a r k e r i a , b o r t x a k e t a k , s e x u
e r a s o a k e ta e m a k u m e a r e n k o n t r a k o b e s t e i n d a r k e r i a e ra ba t -
zuk j a s a t e n d i t u z t e n e i z u z e n d u t a k o z e r b i t z u a k ezar r i e d o
bu l t za d i t z a t e l a , g o r d e l e k u a k , be rez i k i g a i t u t a k o o s a s u n - l a n -
g i l e e n e n p l e g u a , b i r g a i k u n t z a e ta a h o l k u a b a r n e ;
I) E s t a t u e k p r a k t i k a h a u e i a m a i e r a e m a t e k o n e u r r i a k
h a r d i t z a t e l a e ta B a t z o r d e a k g e n i t a l e n m u t i l a z i o a r i b u r u z
e g i n d a k o g o m e n d i o a k (14. g o m e n d i o a ) k o n t u a n izan d i t za te -
la o s a s u n a r i d a g o z k i o n g a i e i b u r u z k o i n f o r m a z i o a a u r k e z t e -
r a k o a n ;
m ) E s t a t u a k e r n a l m e n e ta u g a l k e t a r e k i k o h e r t s a p e n a
g a l a r a z t e k o n e u r r i a k a p l i k a t z e n a h a l e g i n d a i t e z e l a , ba i e ta
e r n a k u m e e k , j a i o k u n t z a r e n k o n t r o l a r e n g a i a n z e r b i t z u e g o k i -
r ik ez d a g o e l a k o , m e d i k u n t z a p r o z e d u r a a r r i s k u g a r r i a k , a b o r -
t u e z l e g e z k o a k k a s u , b i l a t ze ra b e h a r t u r i k e g o n ez d a i t e z e n
s e g u r t a t z e k o e r e ;
n) E s t a t u e k a razo h o r i e n n o r a i n o k o a r i b u r u z k o i n f o r -
m a z i o a e m a n e ta h a r t u a k d i t u z t e n n e u r r i a k e ta l o r t u t a k o
e m a i t z a k a d i e r a z d i t z a t e l a ;
0) E s t a t u e k b a s e r r i a l d e e t a k o e m a k u m e a k i n d a r k e r i a r e n
b i k t i m e n t z a k o z e r b i t z u e t a r a i r i s tea b e r m a d e z a t e l a e t a , b e h a -
r rezko izanez g e r o , k o m u n i t a t e b a k a r t u e i ze rb i t zu be rez iak
e m a n d a k i z k i e l a ;
p) I n d a r k e r i a t i k b a b e s t e k o n e u r r i e k e n p l e g u r a k o g a i -
k u n t z a e ta a u k e r a k e ta e t x e k o e n p l e g a t u e n lan b a l d i n t z e n be -
r r i k u s p e n a b i l d i t z a t e l a ;
q ) Es ta tu K i d e e k i n f o r m a z i o a e m a n d e z a t e l a b a s e r r i a l -
d e e t a k o e m a k u m e e n a r r i s k u e i , j a s a n a r a z t e n za izk ien i n d a r -
k e r i a r e n e ta t r a t u t x a r r e n h e l m e n e ta i zae ra r i , d i t u z t e n la -
g u n t z a r e n e ta b e s t e l a k o z e r b i t z u e n b e h a r r i z a n e i e ta ze rb i t zu
h o r i e t a r a i r i s t eko a u k e r a r i , e ta i n d a r k e r i a e z a b a t z e k o n e u -
r r i e n e r a g i n k o r t a s u n a r i b u r u z ;
r) F a m i l i a r e n b a r r u k o i n d a r k e r i a r e n a r a z o a k o n p o n t z e -
ko b e h a r d i r e n n e u r r i e n a r t e a n , h o n a k o h a u e k a g e r d a i t e z e l a :
1) Z i g o - z e h a p e n a k b e h a r d i r e n k a s u e t a n e ta e r r e k u r t s o
z ib i l ak e t x e b a r r u k o i n d a r k e r i a r e n k a s u a n ;
i i) O h o r e a r e n d e f e n t s a , f a m i l i a k o e m a k u m e e i e r a s o t z e -
ko e d o b e r e n b i z i t za ren k o n t r a a t e n t a t z e k o j u s t i f i k a -
t za i l e g i s a , ezaba d e z a n l e g e r i a ;
i i i ) F a m i l i a r e n b a r r u k o i n d a r k e r i a r e n b i k t i m e n s e g u r t a -
s u n a b e r m a t z e k o z e r b i t z u a k , g o r d e l e k u a k e ta a h o l k u
e ta b i r g a i k u n t z a p r o g r a m a k b a r n e ;
iv) E t xe b a r r u k o i n d a r k e r i a r e n e r r u d u n e n t z a k o b i r g a i -
k u n t z a p r o g r a m a k ;
v ) I n t zes tu e d o a b u s u s e x u a l a r e n k a s u a izan d u t e n f a -
m i l i e n t z a k o l a g u n t z a z e r b i t z u a k ;
s) E s t a t u e k e t x e b a r r u k o i n d a r k e r i a r e n e ta a b u s u se -
x u a l a r e n h e l m e n a r i e ta h a r t u a k d i t u z t e n a u r r e h a r t u , z i g o r t u
e ta z u z e n t z e k o n e u r r i e i b u r u z k o i n f o r m a z i o a e m a n d e z a t e l a ;
t) E s t a t u e k , e m a k u m e a k b e r e n g a n a k o i n d a r k e r i a r e n
k o n t r a e r a g i n k o r t a s u n e z b a b e s t e k o , b e h a r izan d a i t e z e n
n e u r r i j u r i d i k o g u z t i a k e ta b e s t e l a k o a k ha r d i t z a t e l a , b e s t e a k
b e s t e , h o n a k o h a u e k :
i) E m a k u m e a n o l a n a h i k o i n d a r k e r i a t i k , f a m i l i a b a r r u k o
i n d a r k e r i a t i k e ta t r a t u t x a r r e t a t i k , s e x u e r a s o t i k l a n -
t o k i k o e s e t s a l d i s e x u a l e t i k b a r n e , b a b e s t e k o n e u r r i
j u r i d i k o e r a g i n k o r r a k , b a r n e d i r e l a z i g o r - z e h a p e n a k ,
e r r e k u r t s o z ib i l ak e ta k a l t e o r d a i n e i b u r u z k o x e d a p e -
nak ;
ii) A u r r e h a r t z e k o n e u r r i a k , b a r n e d i r e l a i n f o r m a z i o p u -
b l i k o e ta h e z k u n t z a p r o g r a m a k , g i z o n a r e n e ta e m a -
k u m e a r e n e g i n k i z u n e i e ta e g o e r a r i b u r u z k o j a r r e r a k
a l d a t z e k o ;
i i i) B a b e s n e u r r i a k , b a r n e d i r e l a g o r d e l e k u a k , a h o l k u ,
b i r g a i k u n t z a e ta l a g u n t z a z e r b i t z u a k , i n d a r k e r i a j a s a -
t e n d u t e n e d o j a s a t e k o a r r i s k u a n d a u d e n e m a k u m e -
en tza t ;
u) E s t a t u e k e m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r k e r i a e ra guz -
t ie i b u r u z k o i n f o r m a z i o a e m a n d e z a t e l a , e ta i n d a r k e r i a e ra
b a k o i t z a r e n s a r r i t a s u n a r i e ta i n d a r k e r i a h o r r e k b i k t i m a d i r e n
e m a k u m e e n g a n d i t u e n e r a g i n e i t>uruz d i t u z t e n d a t u g u z t i a k
sa r d i t z a t e l a ;
v ) E s t a t u e n t x o s t e n e t a n , e m a k u m e a r e n k o n t r a k o i n d a r -
k e r i a r e n a r a z o a g a i n d i t z e k o h a r t u a k d i r e n l e g e z k o , a u r r e
h a r t z e k o e ta b a b e s t e k o n e u r r i e i e ta n e u r r i h o r i e n e r a g i n k o r -
t a s u n a r i b u r u z k o i n f o r m a z i o a sar d a d i l a .
59
20. Gomendio orokorra (11. biikuraldia) Konbentzioari buruz adierazitako erreserbak (2)
1. B a t z o r d e a k g o g o r a r a z i z u e n Es ta tu K i d e e n L a u g a -
r r e n B i l k u r a k K o n b e n t z i o a r e k i k o a d i e r a z i t a k o e r r e s e r b e i b u -
ruz h a r t u t a k o e r a b a k i a 28.2 a r t i k u l u a r e n a r a b e r a , e r a b a k i
h o r i on i r i t z i z j a s o a izan ze la B a t z o r d e a r e n 4. G o m e n d i o o r o -
k o r r e a n .
2. B a t z o r d e a k g o m e n d a t u e g i n z u e n , 1993an e g i n g o
d e n Giza E s k u b i d e e i b u r u z k o M u n d u K o n f e r e n t z i a r e n a n t o l a -
k u n t z a r e n e s p a r r u a n , Es ta tu K ideek :
a) G iza e s k u b i d e e i b u r u z k o b e s t e i t u n b a t z u e k i k o a d i e -
raz i t ako e r r e s e r b e n b a l i o z k o t a s u n a r e n e ta e r a g i n j u r i d i k o e n
a razoa a g e r d e z a t e l a ;
b) E r r e s e r b a h o r i e k , g iza e s k u b i d e e i b u r u z k o i t u n g u z -
t i e n a p l i k a z i o a i n d a r t z e k o , b e r r i r o az te r d i t z a t e l a ;
c) K o n b e n t z i o a r e k i k o e r r e s e r b a k a g e r t z e k o p r o z e d u r a
b a t , g i za e s k u b i d e e i b u r u z k o b e s t e i t u n b a t z u e t a n d a u d e n e -
k in p a r e k a g a r r i a , s a r t u a h a l iza tea a i n t za t ha r d e z a t e l a .
3. Iradokizuna: Giza Eskubideei buruzko Mundu Konferentzia (1993) (3)
1. E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a E z a b a t z e k o
B a t z o r d e a k e s k a t u e g i t e n d u Giza E s k u b i d e e n M u n d u K o n f e -
r e n t z i a r e n p r o g r a m a n e m a k u m e a r e n b e r d i n t a s u n a r e n g a i a
b e t e - b e t e a n i s l ada d a d i l a , g iza e s k u b i d e e n e ta f u n t s e z k o as -
k a t a s u n e n g o z a m e n a r i d a g o k i o n e a n , e t a , zehazk i , e m a k u m e -
a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n -
t z i o a k b e r m a t z e n d i t u e n e s k u b i d e e n e ta g i za e s k u b i d e e i b u -
ruzko b e s t e n a z i o a r t e k o t r e s n a b a t z u e k b e r m a t z e n d i t u z t e -
n e n a r t e k o l o t u r a h e r t s i a .
2. Ga i h o r r e t a n , n a b a r m e n a r a z i b e h a r d a e m a k u m e a -
ren b e r d i n t a s u n a a razo g a r r a n t z i t s u a d e l a g iza e s k u b i d e e n
e s p a r r u a n e t a , h e l b u r u h o r r e k i n , a r r e t a e m a n b e h a r za i o ,
g i za e s k u b i d e e i b u r u z k o i t u n e ta k o n b e n t z i o e t a n a u r r i k u s i t a -
ko a p l i k a z i o m e t o d o e ta m e k a n i s m o e t a n , a razo h a u b e n e t a n
a i n t za t h a r t u a izan d e n e k o n e u r r i a r i .
3. B a t z o r d e a k Idazkar i N a g u s i a r i eska t zen d i o , a h a l d e n
n e u r r i a n , Ba tzar O r o k o r r a r e n 46 /116 e r a b a k i a r e n 5. l e r r o a l -
d e k o a) i d a z a t i a r e n a r a b e r a Giza E s k u b i d e e i b u r u z k o M u n d u
K o n f e r e n t z i a r a k o p r e s t a d a d i n d o k u m e n t a z i o a n , e m a k u m e a -
ren i k u s p e g i a sa r d a d i n a r d u r a t z e a .
4. B a t z o r d e a k i r a d o k i e g i t e n d u Naz io B a t u e n Idazkar i
N a g u s i a k n e u r r i a k ha r d i t za la N a z i o B a t u e n L a n b i d e H e z k u n -
60
t za e ta I k e r k e t e t a r a k o I n s t i t u t u a k e ta Giza E s k u b i d e e n Z e n -
t r o a k p r e s t a t u a d u t e n g iza e s k u b i d e i b u r u z k o t x o s t e n a k au r -
kez teko E s k u l i b u r u a , a h a l b a i t l a s t e r r e n , Naz io B a t u e n h iz-
kun t za o f i z ia l g u z t i e t a r a i tzu l d a d i n e ta e m a k u m e a r e n k o n t r a -
ko d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o k o Es ta tu
K i d e g u z t i e i e m a n d a k i e n .
5. B a t z o r d e a k Idazkar i N a g u s i a r i i r a d o k i t z e n d i o e m a -
k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k e z a b a t z e k o
K o n b e n t z i o a r i e ta B a t z o r d e a r e n z e r e g i n a r i b u r u z k o a r g i t a l -
p e n ba t p r e s t a t z e a , g iza e s k u b i d e e n b e s t e t r e s n a e ta o r g a n o
b a t z u e i b u r u z k o F o l i e t o b e r r i - e m a i l e e n a n t z e r a k o a .
21. Gomendio orokorra (13. bilkuraldia) Berdintasuna senar-emaz-teen artean eta famili ha-rremanetan
1. E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k
e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a k (Ba tza r O r o k o r r a r e n 34 /180 e r a b a -
k ia , e r a s k i n a ) g i z o n a r e n e ta e m a k u m e a r e n g i za r te e ta f a m i -
l i a ren b a r r u k o e s k u b i d e b e r d i n t a s u n a b a i e z t e n d u . K o n b e n -
t z i o a k leku n a b a r m e n a d u g iza e s k u b i d e e i b u r u z k o n a z i o a r t e -
ko i t u n e n a r t e a n .
2. Bes te k o n b e n t z i o e ta a d i e r a z p e n b a t z u e k e re e m a t e n
d i e t e g a r r a n t z i a f a m i l i a r i e ta e m a k u m e a k b a r r u a n d u e n e g o -
e r a r i . H a u e n a r t e a n d a u d e Giza E s k u b i d e e n A d i e r a z p e n U n i -
b e r t s a l a -Ba tza r O r o k o r r a r e n 217 A e r a b a k i a (II I)-, E s k u b i d e
Z i b i l e ta P o l i t i k o e i b u r u z k o N a z i o a r t e k o I t u n a -2200 A e r a b a -
kia ( X X I ) , e r a s k i n a - , E m a k u m e E z k o n d u a r e n N a z i o t a s u n a r i
b u r u z k o K o n b e n t z i o a -1040 e r a b a k i a (XI ) , e r a s k i n a - , e z k o n t -
z a r a k o b a i m e n a r i , e z k o n t z e k o g u t x i e n e z k o a d i n a r i e ta ez-
k o n t z e n e r r e g i s t r o a r i b u r u z k o K o n b e n t z i o a -1763 A e r a b a k i a
(XVI I ) , e r a s k i n a - e ta d a t x e k i o n G o m e n d i o a -2018 e r a b a k i a
( X X ) - e ta N a i r o b i k o e m a k u m e e n a u r r e r a p e n e r a k o e t o r k i z u -
n e r a n z k o E s t r a t e g i a k (4).
3. E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k
e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o a k g o g o r a r a z i e g i t e n d i t u a i p a t u k o n -
b e n t z i o e t a a d i e r a z p e n e t a n f i n k a t u r i k d a u d e n e m a k u m e a r e n
e s k u b i d e a l i e n a e z i n a k , b a i n a a re u r r u n a g o d o a k u l t u r a k e ta
t r a d i z i o e k g i z o n e n e ta e m a k u m e e n p o r t a e r a e ta p e n t s a m o l -
d e a n g a r r a n t z i h a u n d i a izan d e z a k e t e l a , e ta e m a k u m e a r e n
f u n t s e z k o e s k u b i d e e i eza r t zen za izk ien m u g a p e n e t a n e r a g i n
n a b a r m e n a izan e ta h a i e n e r a b i l e r a e r a g o z t e n d u t e l a a i t o r -
t zen d u e n e a n .
61
Alirrekariak 4 - Ba tza r O r o k o r r a k , b e r e 44 /82 e r a b a k i a n , 1994 u r t e a
f i n k a t u d u F a m i l i a r e n N a z i o a r t e k o U r t e a . B a t z o r d e a k a b a g u -
n e a e r a b i l i n a h i d u e m a k u m e a k f a m i l i a r e n b a r r u a n f u n t s e z k o
e s k u b i d e a k e r a b i l t z e a k d u e n g a r r a n t z i a a z p i m a r r a t z e k o ,
e g i n g o d i r e n naz io o s p a k i z u n a k l a g u n d u e t a b u l t z a t u k o d i -
t u z t e n n e u r r i e t a k o b a t d e n a l d e t i k .
5. F a m i l i a r e n N a z i o a r t e k o U r t e a o s p a t z e k o e ra h a u a u -
k e r a t u a d u e l a , B a t z o r d e a k K o n b e n t z i o a r e n h i r u a r t i k u l u az-
t e r t u n a h i d i t u , e m a k u m e a k f a m i l i a r e n b a r r u a n d u e n e g o e r a -
r a k o g a r r a n t z i be rez i a b a i t u t e :
9. artikulua 1 - Es ta tu K i d e e k g i z o n e n e s k u b i d e a k e u r a k e m a n g o
d i zk ie te e m a k u m e e i b e r e n n a z i o t a s u n a h a r t u , a l d a t u e d o
k o n t s e r b a t z e k o . B e r m a t u e g i n g o d u t e , zehazk i , a t z e r r i t a r b a -
t e k i n e z k o n d u t a e g o t e a r e n e d o , s e n a r - e m a z t e b a r r u a n , s e n a -
r rak b e r e n a z i o t a s u n a a l d a t z e a r e n o n d o r i o z , e m a z t e a a u t o -
m a t i k o k i b e r e n a z i o t a s u n a a l d a t u , a b e r r i g a b e b i h u r t u e d o ez-
k o n t i d e a r e n n a z i o t a s u n a h a r t z e r a b e h a r t u r i k ez e g o t e a .
2. Es ta tu K i d e e k g i z o n a r e n e s k u b i d e a k e u r a k e m a n g o
d i z k i o t e e m a k u m e a r i s e m e - a l a b e n n a z i o t a s u n a r i d a g o k i o n e -
a n .
Iruzkina 6. N a z i o t a s u n a f u n t s e z k o a d a g i z a r t e a n b e t e - b e t e a n
e s k u h a r t z e k o . O r o har, E s t a t u e k h e r r i a n j a i o t z e n d i r e n e i
e m a t e n d i e t e b e r e n n a z i o t a s u n a . N a z i o t a s u n a , h a l a b e r , h e r r i
b a t e a n e g o i t z a i za teaga t i k h a r t u e d o g i z a l d e k o a r r a z o i e n g a -
t i k e m a n d a i t e k e , a b e r r i g a b e a r e n k a s u a n b e z a l a . H e r r i t a r t a -
s u n i k ez d u e n e m a k u m e b a t e k ez d u b o t o e m a t e k o e s k u b i d e -
r ik, ez d u k a r g u p u b l i k o e t a n a r i t ze r i k e ta g i z a r t e p r e s t a z i o r i k
e ta e g o i t z a a u k e r a t z e k o e s k u b i d e r i k g a b e e re e g o n d a i t e k e .
E m a k u m e h e l d u b a t e k b e r e n a z i o t a s u n a a l d a t z e k o g a i t a s u n a
izan b e h a r k o l u k e , e ta ez l i t za ioke b e r e n a z i o t a s u n a n a g u s i -
ker iaz k e n d u b e h a r e z k o n t z a r e n e d o h o n e n d e s e g i t e a r e n o n -
d o r i o z , e d o s e n a r r a k e d o a i tak n a z i o t a s u n a a l d a t z e a r e n o n -
d o r i o z .
62
15. artikullia 1 - Es ta tu K i d e e k g i z o n a r e k i k o b e r d i n t a s u n a a i t o r t u k o
d i o t e e m a k u m e a r i l e g e a r e n a u r r e a n .
2. Es ta tu K i d e e k g i z o n a r e n g a i t a s u n j u r i d i k o b e r b e r a
a i t o r t u k o d i o t e e m a k u m e a r i ga i z i b i l e t a n , e ta g a i t a s u n h o r i
e r a b i l t z e k o a u k e r a b e r b e r a k e re . Z e h a z k i , k o n t r a t u a k i z e n p e -
t z e k o e ta o n d a s u n a k a d m i n i s t r a t z e k o e s k u b i d e b e r b e r a k a i -
t o r t u k o d i z k i o t e e m a k u m e a r i , e ta t r a t a e r a b e r d i n a e m a n g o
d i o t e j u s t i z i a k o g o r t e e t a k o e ta a u z i t e g i e t a k o p r o z e d u r a - a l d i
g u z t i e t a n .
3. E m a k u m e a r e n g a i t a s u n j u r i d i k o a m u g a t z e n d u e n
e d o z e i n k o n t r a t u e d o e r a g i n j u r i d i k o d u n b e s t e e d o z e i n t r e s -
na p r i b a t u r i b a l i o g a b e i r i t z i ko za io l a o n a r t z e n d u t e Es ta tu
K ideek .
4. Es ta tu K i d e e k e s k u b i d e b e r b e r a k a i t o r t u k o d i zk ie te
g i z o n a r i e ta e m a k u m e a r i , p e r t s o n e n a s k a t a s u n e z i b i l t zeko
e s k u b i d e a r i e ta e u r e n e g o i t z a e ta b i z i l e k u a a u k e r a t z e k o a s k a -
t a s u n a r i b u r u z k o l e g e r i a r i d a g o k i o n e a n .
Iruzkina 7. E m a k u m e a k k o n t r a t u ba t e g i t e k o i n o l a k o b i d e r i k ez
d u e n e a n , ez e ta f i n a n t z a k r e d i t u e t a r a i r i s t e k o r i k e r e , e d o
b e r e s e n a r r a r e n e d o g i z o n e z k o a h a i d e b a t e n b a i m e n e d o
b e r m e a r e k i n so i l i k e g i n d e z a k e e n e a n , u k a t u e g i t e n za io b e r e
a u t o n o m i a j u r i d i k o a . H o n e n m o d u k o e d o z e i n m u r r i z k e t a k
e r a g o t z i e g i t e n d i o o n d a s u n e n j a b e b a k a r r a iza tea e ta ez inez-
ko e g i t e n d i o b e r e n e g o z i o e n l ege a d m i n i s t r a z i o a e d o bes te
e d o z e i n k o n t r a t u m o t a e g i t e a . Izaera h o r r e t a k o m u r r i z k e t e k
b e n e - b e n e t a n m u g a t z e n d u t e e m a k u m e a r e n g a i t a s u n a , b e r e
b e h a r r i z a n e i e d o b e r e a r d u r a p e k o f a m i l i a r r e n b e h a r r i z a n e i
e r a n t z u t e k o g a i t a s u n a .
8. H a i n b a t h e r r i t a n legez m u g a t u r i k d a g o e m a k u m e a -
ren a u z i t a r a k o g a i t a s u n a , e d o a h o l k u j u r i d i k o r a i r i s t eko d u e n
auke raz e t a a u z i t e g i e t a n k o n p o n b i d e a l o r t z e k o g a i t a s u n a z
m u g a t u r i k . Bes te h e r r i b a t z u e t a n , l e k u k o d o a z e n e m a k u m e e i
e d o a u r k e z t e n d i t u z t e n f r o g e i , g i z o n e z k o l e k u k o e i b a i n o
e r r e s p e t u e d o g a r r a n t z i g u t x i a g o e m a t e n za ie . Lege e d o o h i -
t u r a h o r i e k m u g a t u e g i t e n d u t e b e n e t a n e m a k u m e a r e n e s k u -
b i d e a , h o t s , o n d a r e a r e n zat i b e r d i n b a t l o r t u e d o k o n t s e r b a -
t z e k o e s k u b i d e a , e ta g u t x i e t s i e g i t e n d u t e o s a t z e n d u e n ko -
l e k t i b i t a t e k o k ide l o k a b e , a r d u r a d u n e ta b a l i o t s u a d e n a l d e t i -
63
ko j a r r e r a . He r r i ek , b e r e n l e g e e n b i t a r t ez , e m a k u m e b a t e n
g a i t a s u n j u r i d i k o a m u g a t z e n d u t e n e a n , e d o g i z a b a n a k o e i
e d o e r a k u n d e e i b e s t e h o r r e n b e s t e e g i t e n uz ten d i e t e n e a n ,
u k a t u e g i t e n d i o t e e m a k u m e a r i g i z o n a r e k i k o b e r d i n t a s u n es -
k u b i d e a e ta m u g a t u e g i t e n d i o t e b e r e b e h a r r i z a n e i e d o b e r e
a r d u r a p e k o f a m i l i a r r e n e i e r a n t z u t e k o g a i t a s u n a .
9 . E g o i t z a r e n k o n t z e p t u a , " c o m m o n l a w " d u t e n h e r r i e -
t a n , p e r t s o n a b a t e k biz i n a h i izan e ta b e r e j u r i s d i k z i o p e a n j a -
r r i ko d e n h e r r i a r i d a g o k i o . E g o i t z a , l e h e n b a t e a n , u m e b a t e k
b e r e g u r a s o e n b i t a r t e z h a r t z e n d u , b a i n a h e l d u a r e n b i z i t zan
p e r t s o n a b a t n o r m a l e a n biz i d e n h e r r i a e ta i r a u n k o r k i b iz i tze-
ko a s m o a d u e n h e r r i a a d i e r a z t e n d u . N a z i o t a s u n a r e n k a s u a n
b e z a l a , E s t a t u K i d e e n t x o s t e n a k a z t e r t z e r a k o a n i k u s t e n d e -
nez, e m a k u m e ba t i ez za io be t i b e r e e g o i t z a l e g e a r e n a r a b e -
ra a u k e r a t z e n u t z i k o . E m a k u m e h e l d u b a t e k b e r e e g o i t z a
n a h i e r a r a a l d a t z e k o g a i t a s u n a izan b e h a r k o l u k e , n a z i o t a s u -
na e re b e z a l a x e , b e r e e g o e r a z ib i l a d e n a d e l a . G i z o n a r e n b a l -
d i n t z a b e r d i n e t a n e g o i t z a a u k e r a t z e k o e m a k u m e a r e n e s k u b i -
d e a r e n m u r r i z k e t a o r o k a u z i t e g i e t a r a i r i s t eko a h a l b i d e a m u -
g a t u d i e z a i o k e b iz i d e n h e r r i a n e d o , a s k a t a s u n e z e ta b e r e ka-
buz , h e r r i b a t e r a s a r t u e d o h o n e t a t i k i r t e t e n e r a g o t z i .
10. A l d i b a t e r a k o , b e s t e h e r r i b a t e a n b iz i e d o lan e g i t e n
d u t e n e m a k u m e m i g r a t z a i l e e i b e r e n e z k o n t i d e , b i z i k i de e d o
s e m e - a l a b e k i n b a t z e k o e s k u b i d e a k , g i z o n a r e n a k e u r e n a k ,
e m a n b e h a r k o l i t za izk ieke.
16. artikulua 1. Es ta tu K i d e e k n e u r r i e g o k i g u z t i a k h a r t u k o d i t u z t e
e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a e z a b a t z e k o e z k o n t z a
e ta f a m i l i h a r r e m a n e i d a g o z k i e n a razo g u z t i e t a n e t a , zehazk i ,
h o n a k o h a u e k s e g u r t a t u k o d i t u z t e g i z o n e ta e m a k u m e e n ar-
t e k o b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n :
a) E z k o n t z e k o e s k u b i d e b e r b e r a ;
b) E z k o n t i d e a a s k a t a s u n e z a u k e r a t z e k o e ta b e r e e r a b a -
k i m e n a s k e e ta b e r e b a i m e n o s o a z s o i l i k e z k o n t z e k o e s k u b i -
d e b e r b e r a ;
c) E s k u b i d e e ta e r a n t z u k i z u n b e r b e r a k e z k o n t z a b i t a r t e -
a n e ta e z k o n t z a d e s e g i n e z g e r o ;
d ) E s k u b i d e b e r b e r a k g u r a s o d i r e n a l d e t i k , b e r e n e g o e -
ra z ib i l a d e n a d e l a , s e m e - a l a b e k i n z e r i k u s i a d u t e n g a i e t a n ;
s e m e - a l a b e n i n t e r e s a k a r d u r a r i k b e h i n e n a i z a n g o d i r a k a s u
g u z t i e t a n ;
i4
e) S e m e - a l a b e n k o p u r u a e ta j a i o t z e n a r t e k o a l d i a a s k a -
t a s u n e z e ta a x o l a z e r a b a k i t z e k o e s k u b i d e b e r b e r a k , ba i e t a
e s k u b i d e h o r i e k e r a b i l i a h a l i za teko i n f o r m a z i o , h e z k u n t z a
e ta b a l i a b i d e e t a r a i r i s t e k o a k e r e ;
f ) E s k u b i d e e ta e r a n t z u k i z u n b e r b e r a k s e m e - a l a b e n t u -
t o r e t z a , k u r a t e l a , za in tza e ta a d o p z i o a r i d a g o k i o n e z , e d o a n -
t z e r a k o e r a k u n d e e i d a g o k i e n e z , k o n t z e p t u h a u e k n a z i o k o le-
g e r i a n a g e r t z e n d i r e n g u z t i e t a n ; s e m e - a l a b e n i n t e r e s a k ar -
d u r a r i k b e h i n e n a i z a n g o d i r a kasu g u z t i e t a n ;
g ) N o r b e r a r e n e s k u b i d e b e r b e r a k s e n a r r a e ta e m a z t e a
d e n a l d e t i k , b e s t e a k b e s t e , a b i z e n a , l a n b i d e a e ta o g i b i d e a
a u k e r a t z e k o eskub idea , -
h) E z k o n t i d e b a k o i t z a r e n t z a k o e s k u b i d e b e r b e r a k o n d a -
s u n e n j a b e t z a , e r o s k e t a , k u d e a k e t a , a d m i n i s t r a z i o , g o z a m e n
e ta e r a b i l e r a r i d a g o k i o n e z , d o h a i n e z nah iz k o s t u b i d e z .
2. U m e e n e z k o n t i t z e k e ta e z k o n t z a k ez d u t e i n o l a k o
e r a g i n j u r i d i k o r i k i z a n g o e ta b e h a r r e z k o n e u r r i g u z t i a k h a r t u -
ko d i r a , a re l e g e g i n t z a z k o a k e re , e z k o n t z e k o g u t x i e n e z k o a d i -
na f i n k a t z e k o e ta e z k o n t z a e r r e g i s t r o o f i z ia l b a t e a n i n s k r i b a -
t zea n a h i t a e z k o a izan d a d i n .
Iruzkina
Bizitza publiko eta pribatua 1 1 . H i s t o r i k o k i , g i z a k i a r e n j a r d u e r a , b iz i tza p u b l i k o e ta
p r i b a t u a n , e ra e z b e r d i n e z h a r t u d a , e ta h o r r e n a r a b e r a a r a u -
p e t u d a . G iza r te g u z t i e t a n , e m a k u m e e k , t r a d i z i o z b e r e n e g i n -
k i z u n a k e s p a r r u p r i b a t u a n e d o e t x e k o a n b e t e d i t u z t e l a r i k , l u -
z a r o i kus i d i t u z t e j a r d u e r a h o r i e k m e n p e k o a k b a i l i r a n t r a t a -
t u a k .
12. J a r d u e r a h o r i e k g i z a r t e a r e n b i z i r a u p e n e r a k o b a l i o
o r d a i n g a i t z a d u t e n e z g e r o , j a r d u e r a h a u e i l ege e d o o h i t u r a
e z b e r d i n a k e ta d i s k r i m i n a t z a i l e a k a p l i k a t z e a k ez d u j u s t i f i k a -
z i o r i k i za te r ik . Es ta tu K i d e e n t x o s t e n e k a g e r i a n j a r t z e n d u t e
o r a i n d i k b a d a u d e l a , e g o n , d e j u r e b e r d i n t a s u n a ez d u t e n h e -
r r iak . H o r r e k i n e r a g o t z i e g i t e n za io e m a k u m e a r i b a l i a b i d e e -
t a r a i r i s t eko b e r d i n t a s u n a e ta f a m i l i a n e ta g i z a r t e a n e g o e r a
b e r d i n t a s u n a e d u k i t z e n . A r e d e j u r e b e r d i n t a s u n a e g o n d a
e r e , g i z a r t e g u z t i e t a n e m a t e n za izk io e m a k u m e a r i e g i n k i z u n
e z b e r d i n a k , m e n p e k o i r i z ten za ienak . H o n e l a , h a u t s i e g i t e n
d i r a j u s t i z i a e ta b e r d i n t a s u n a r e n p r i n t z i p i o a k , zehazk i K o n -
b e n t z i o a r e n 16. a r t i k u l u a n e ta 2 , 5 e ta 24 . a r t i k u l u e t a n e re
a g e r i d i r e n a k .
Familia era ezberdinak 1 3 - F a m i l i a r e n e ra e ta k o n t z e p t u a a l d a t u e g i t e n d a
Es ta tu ba te t i k b e s t e r a e ta a re , Es ta tu ba t b e r e a n , h e r r i a l d e
ba te t i k b e s t e r a e re . H a r t z e n d u e n e ra d e n a d e l a e ta h e r r i k o
o r d e n a m e n d u j u r i d i k o a , e r l i j i o a , o h i t u r a e d o t r a d i z i o a d i r e -
nak d i r e l a , f a m i l i a b a r r u k o e m a k u m e a r e n t r a t a e r a , l ege a u -
r r e a n nah i z p r i b a t u a n , p e r t s o n a g u z t i e n t z a k o b e r d i n t a s u n a -
ren e ta j u s t i z i a r e n p r i n t z i p i o e i a t x i k i b e h a r za ie , K o n b e n t z i o -
a r e n 2. a r t i k u l u a k eska t zen d u e n b e z a l a x e .
Senar-emazte poligamoak 14. Es ta tu K i d e e n t x o s t e n e t a n a g e r i a n j a r t z e n d a , h a l a -
ber, p o l i g a m i a h a i n b a t h e r r i t a n p r a k t i k a t z e n d e l a . S e n a r -
e m a z t e p o l i g a m o a k h a u t s i e g i t e n d u e m a k u m e a r e n g i z o n a -
rek i ko b e r d i n t a s u n e s k u b i d e a , e ta e m a k u m e a r e n t z a t nah i z
b e r e a r d u r a p e k o f a m i l i a r r e n t z a t h a i n izan d i t zake s e n t i p e n
e ta f i n a n t z a o n d o r i o l a r r i ak , ezen h o r r e l a k o s e n a r - e m a z t e a k
g o g o g a b e t u e ta d e b e k a t u b e h a r d i r e l a . B a t z o r d e a k k e z k a t u -
r ik i k u s t e n d u e s k u b i d e b e r d i n t a s u n a b e r m a t z e n d u e n k o n s -
t i t u z i o a d u t e n Es ta tu K i d e b a t z u e k s e n a r - e m a z t e p o l i g a m o a k
o n a r t z e n d i t u z t e l a p e r t s o n a r e n e s k u b i d e a r i e d o o h i t u r a z k o
z u z e n b i d e a r i a tx i k i z . H o n e k h a u t s i e g i t e n d i t u e m a k u m e a r e n
k o n s t i t u z i o z k o e s k u b i d e a k e ta K o n b e n t z i o a r e n 5. a r t i k u l u a -
ren a) i daza t i ko x e d a p e n e n a u r k a k o a d a .
16. artikulua, 1. lerroaldea, a) eta b) idazatiak
15. He r r i g e h i e n e k k o n s t i t u z i o a k e ta n a z i o k o l e g e a k
K o n b e n t z i o a r e k i n ba t d a t o z e l a j a k i n a r a z t e n b a d u t e e re , o h i -
t u r a , t r a d i z i o a e ta lege h a u e n be te t ze r i k eza , eg iaz , K o n b e n -
t z i o a r e n a u r k a d o a z .
16. E z k o n t i d e a a u k e r a t z e k o e ta a s k a t a s u n e z e z k o n t z e k o
e s k u b i d e a f u n t s e z k o a d a e m a k u m e a r e n b iz i tza e t a , g i zak ia
d e n a l d e t i k , b e r e d u i n t a s u n e ta b e r d i n t a s u n e r a k o . Es ta tu
K i d e e n t x o s t e n a k az te r tze t i k o n d o r e z t a t z e n d e n e z , b a d i r a
e m a k u m e e k l e h e n e d o b i g a r r e n e z k o n t z a b e h a r t u a k e g i t e n
uz ten d u t e n h e r r i a k , g i z a t a l d e j a k i n b a t z u e n o h i t u r a , e r l i j i o s i -
n i s m e n e d o j a t o r r i e t n i k o e t a n o i n a r r i t u r i k . Bes te h e r r i b a -
t z u e t a n , e m a k u m e a r e n e z k o n t z a a n t o l a t z e n uz ten d a o r d a i n
e d o a b a n t a i l e n t r u k e , e ta b e s t e b a t z u e t a n , e m a k u m e b a t z u e n
p o b r e z i a k b e h a r t u e g i t e n d i t u a t z e r r i t a r r e k i n e z k o n t z e r a f i -
n a n t z a s e g u r t a s u n a l o r t z e k o . A r r a z o i z k o m u r r i z k e t a zeha tz
66
b a t z u k , e s a t e r a k o , e m a k u m e a r e n a d i n t x i k i a n e d o b e r e ez-
k o n t i d e a r e k i k o o d o l k i d e t a s u n e a n o i n a r r i t z e n d i r e n a k , k e n d u -
t a , b a b e s t u e ta l e g e a r e n a r a b e r a be tea raz i b e h a r d a e m a k u -
m e a r e n e s k u b i d e a , e z k o n d u k o d e n e ta no iz e ta n o r e k i n ez-
k o n d u k o d e n e r a b a k i t z e k o e s k u b i d e a , a l e g i a .
16. artikulua, 1. lerroaldea, 1 7 - Es ta tu K i d e e n t x o s t e n e n az te rke ta b a t e k e r a k u s t e n
c) idazatia d u e n e z , h e r r i a s k o k e z k o n t i d e e n e s k u b i d e e ta b e h a r k i z u n a k
eza r t zen d i t u z t e e u r e n o r d e n a m e n d u j u r i d i k o e t a n " c o m m o n
l a w " d e l a k o a r e n p r i n t z i p i o e n a p l i k a z i o a n o i n a r r i t u r i k , K o n -
b e n t z i o a n a d i e r a z t e n d i r e n p r i n t z i p i o e i a t x i k i b e h a r r e a n .
Ezkon tza r i b u r u z k o l egezko e ta o h i t u r a z k o a r a u e n a n i z t a s u n
h o r r e k g a r r a n t z i h a u n d i k o o n d o r i o a k d i t u e m a k u m e a r e n t z a t ,
b e h i n e ta be r r i z s e n a r - e m a z t e b a r r u k o e g o e r a e ta e r a n t z u k i -
z u n e n b e r d i n t a s u n e r a k o e s k u b i d e a m u g a t z e n d i o t e n a k .
S e n a r - e m a z t e b a r r u k o e s k u b i d e e n m u g a p e n a izan d a i t e k e
s e n a r r a e t x e k o b u r u t z a t e ta e r a b a k i a k h a r t z e a r e n a r d u r a d u n
n a g u s i t z a t h a r t z e k o k a u s a , e t a , be raz , h a u t s i e g i t e n d i t u
K o n b e n t z i o a r e n x e d a p e n a k .
18. G a i n e r a , e g i t e z k o l o t u r a b a t i , o r o har, ez za io i n o l a -
ko b a b e s j u r i d i k o r i k e m a t e n . H o r r e l a k o h a r r e m a n e t a n biz i d i -
r e n e m a k u m e e i l egeak g i z o n e k i k o b a l d i n t z a b e r d i n t a s u n a
b a b e s t u b e h a r k o l ieke f a m i l i b i z i t zan e ta i r a b a z i e n e ta o n d a -
s u n e n b a n a k e t a n . E m a k u m e h o r i e k g i z o n e k i k o e s k u b i d e e ta
b e h a r k i z u n e n b e r d i n t a s u n a izan b e h a r k o l uke te s e m e - a l a b e n
e d o b e r e n a r d u r a p e k o f a m i l i a r r e n a r d u r a e ta haz ie ra r i d a g o -
k i o n e a n .
16. artikulua, 1. lerroaldea, 1 9 - B o s g a r r e n a r t i k u l u a r e n b) i d a z a t i a n x e d a t z e n d e -
d) eta f) idazatiak n e z ' n e r r ' 9 e n ' e n e ' < g u r a s o e k s e m e - a l a b e n a r d u r a , b a b e s e ta
m a n t e n u a r e k i k o e r a n t z u k i z u n a k k o n p a r t i t z e n d i t u z t e l a o n a r -
t z e n d u t e . « S e m e - a l a b e n i n t e r e s a k a r d u r a r i k b e h i n e n a i zan-
g o d i r e l a » k o p r i n t z i p i o a U m e a r e n E s k u b i d e e i b u r u z k o K o n -
b e n t z i o a n s a r t u d a (Ba tza r O r o k o r r a r e n 44/25 e r a b a k i a , e ras -
k ina) e t a , d i r u d i e n e z , zaba l o n a r t z e n d a . A l a b a i n a , h e r r i ba t -
zuek p r a k t i k a n ez d u t e e r r e s p e t a t z e n s e m e - a l a b e n g u r a s o e i
e g o e r a j u r i d i k o b e r a e m a t e a r e n p r i n t z i p i o a , be rez i k i e z k o n -
d u t a ez d a u d e n e a n . L o t u r a h o r i e t a k o s e m e - a l a b e k ez d u t e
67
be t i s e n a r - e m a z t e b a r r u a n j a i o t a k o e n e g o e r a j u r i d i k o a b e r a
i za ten e t a , a m a k d i b o r t z i a t u r i k e g o n e d o b a n a n d u t a b iz i d i r e -
n e a n , a i ta a s k o k ez d i t u z t e b e r e n s e m e - a l a b e n a r d u r a , b a b e s
e t a m a n t e n u a r e n e r a n t z u k i z u n a k k o n p a r t i t z e n .
20 . K o n b e n t z i o a n aza l t zen d i r e n e s k u b i d e e ta b e h a r k i -
z u n k o n p a r t i t u a k l e g e a r e n a r a b e r a ezar r i a h a l izan b e h a r d i r a
e t a , b i d e z k o a d e n e a n , s e m e - a l a b e n t u t o r e t z a , k u r a t e l a , z a i n -
tza e ta a d o p z i o a r e n e r a k u n d e j u r i d i k o e n b i t a r t ez . Es ta tu
K i d e a k a h a l e g i n d u b e h a r k o l i r a t eke , b e r e n l e g e e n a r a b e r a , b i
g u r a s o e k , b e r e n e g o e r a z ib i l a d e n a d e l a e d o s e m e - a l a b e k i n
b iz i izan e d o ez, s e m e - a l a b e k i k o e s k u b i d e e ta e r a n t z u k i z u n
b e r b e r a k izan d i t z a t e n .
16. artiklllua, 1. lerroaldea, 2 1 . S e m e - a l a b e n haz ie ra e ta h e z k u n t z a r i l o t u r i k o e m a -
e) idazatia k u m e a r e n b e h a r k i z u n e k e r a g i n a d u t e h e z k u n t z a r a , e n p l e g u -
ra e ta b e r e g a r a p e n p e r t s o n a l a r i d a t x e z k i o n b e s t e j a r d u e r a
b a t z u e t a r a i r i s t eko d u e n e s k u b i d e a n , l a n - z a m a b i d e g a b e a
ezar tzeaz g a i n e r a . S e m e - a l a b e n k o p u r u a k e ta t a r t e k a l d i a k
a n t z e r a k o o n d o r i o a d u t e e m a k u m e a r e n b i z i t z a n , e ta e r a g i n a
d u t e b e r e g o r p u t z e ta s e n t i p e n o s a s u n e a n nah i z b e r e s e m e -
a l a b e n e a n e re . A r r a z o i h a u e n g a t i k , e m a k u m e a k b a d u b e r e
s e m e - a l a b e n k o p u r u a e ta t a r t e k a l d i a e r a b a k i t z e k o e s k u b i -
d e a .
2 2 . T x o s t e n b a t z u e t a n h e r t s a p e n - p r a k t i k a k a z a l t z e n
d i r a , e m a k u m e a r e n t z a t o n d o r i o l a r r i ak d i t u z t e n a k , e s a t e r a k o ,
h a u r d u n a l d i , a b o r t u e d o es te r i l i zaz io b e h a r t u a k . S e m e - a l a -
b a r i k e d u k i t z e a r e n e d o ez e d u k i t z e a r e n e r a b a k i a k , h o b e s g a -
r r i r o e z k o n t i d e e d o b i z i k i d e a r e k i n k o n t s u l t a e g i n d a h a r t u be -
ha r d i r e n a r r e n , ez d i r a , haa t i k , e z k o n t i d e a k , a i tak , b i z i k i deak
e d o g o b e r n u a k m u g a t u r i k e g o n b e h a r . N e u r r i a n t i s o r g a r r i
e ta f i d a g a r r i e i b u r u z k o e r a b a k i ba t j a k i n a r e n g a i n e a n ha r t ze -
k o , e m a k u m e e k n e u r r i a n t i s o r g a r r i e i e ta b e r e n e r a b i l e r a r i
b u r u z k o i n f o r m a z i o a izan b e h a r d u t e , ba i e ta s e x u h e z k u n -
t z a r a e ta f a m i l i a r e n p l a n g i n t z a z e r b i t z u e t a r a i r i s tea b e r m a t u -
r ik e d u k i e re , K o n b e n t z i o a r e n 10. a r t i k u l u a r e n h) i d a z a t i a n
x e d a t z e n d e n beza la .
23 . A d o s t a s u n zaba la d a g o e r n a l m e n a r e n b o r o n d a t e z k o
e r r e g u l a z i o a e g i t e k o n e u r r i e g o k i e z b a l i a t z e k o a s k a t a s u n a
d a g o e n e a n , f a m i l i a r e n k ide g u z t i e n o s a s u n a , g a r a p e n a e ta
o n g i z a t e a h o b e t z e n d i r e l a k o a n . G a i n e r a , z e r b i t z u h o r i e k h o -
68
b e t u e g i t e n d i t u z t e b i z t a n l e r i a r e n b iz i tza ka l i t a te o r o k o r r a e ta
o s a s u n a , e ta d e m o g r a f i h a z k u n d e a r e n b o r o n d a t e z k o e r r e g u -
laz ioa l a g u n g a r r i d a i n g u r u g i r o a r i e u s t e n e ta e k o n o m i e ta g i -
za r te g a r a p e n e u s k o r r a e r r e a l i t a t e e g i t e n .
16. artikullia, 1. lerroaldea, 24- F a m i l i a e g o n k o r r a b e r d i n k i d e t a s u n , j u s t i z i a e t a
g) idazatia r j e r e k | d e e t a k o b a k o i t z a r e n g a r a p e n o s o a r e n p r i n t z i p i o e t a n
o i n a r r i t z e n d e n f a m i l i a d a . Beraz , s e n a r r a k e ta e m a z t e a k b e -
ren l a n b i d e e d o z e r e g i n a a u k e r a t z e k o e s k u b i d e a izan b e h a r
d u t e n o r b e r a r e n g a i t a s u n , t r e b e t a s u n e d o h e l b u r u e n a r a b e -
ra , K o n b e n t z i o a r e n 1 1 . a r t i k u l u a r e n a) e ta c) i d a z a t i e t a n x e -
d a t z e n d e n beza la . G a i n e r a , p e r t s o n a b a k o i t z a k k o m u n i t a t e -
a r e n b a r r u a n b e r e n o r b a n a k o t a s u n a e ta n o r t a s u n a b a i e z t e k o
i zena a u k e r a t z e k o e s k u b i d e a izan b e h a r d u , g i z a r t e k o g a i n e -
r a k o k i d e e n g a n d i k b e r e i z t e k o m o d u k o a . L e g e a k e d o o h i t u r a k
e m a k u m e ba t , e z k o n t z a e d o e z k o n t z a r e n d e s e g i t e a d e l a - e t a ,
b e r e i zena a l d a t z e r a b e h a r t z e n d u t e n e a n , u k a t u e g i t e n zaiz-
k io e s k u b i d e h o r i e k .
16. artikulua, 1. lerroaldea,
h) idazatia
25. A r t i k u l u h o n e t a n a d i e r a z t e n d i r e n e s k u b i d e a k b a t
d a t o z 15. a r t i k u l u a r e n 2. l e r r o a l d e a n a d i e r a z t e n d i r e n e k i n ,
h a u e n o s a g a r r i d i r a e ta Es ta tue i e m a k u m e e i k o n t r a t u a k h i -
t z a r t z e k o e ta o n d a s u n a k a d m i n i s t r a t z e k o e s k u b i d e b e r b e r a k
a i t o r t u b e h a r r a eza r t zen d i e t e .
26 . H a m a b o s g a r r e n a r t i k u l u a r e n 1. l e r r o a l d e a n , g i z o -
n a r e k i k o b e r d i n t a s u n a b e r m a t z e n za io e m a k u m e a r i l e g e a r e n
a u r r e a n . E m a k u m e a r e n o n d a s u n e n j a b e t z a , a d m i n i s t r a z i o
e ta e r a b i l e r a r a k o e s k u b i d e a f u n t s e z k o a da e m a k u m e a k f i -
n a n t z a i n d e p e n d e n t z i a e d u k i aha l i za teko , e ta h e r r i a s k o t a n
b e r e b i z i k o g a r r a n t z i a d u e m a k u m e a k b i z i b i d e a l o r t u , e t x e
e g o k i a e d u k i e ta b e r e b u r u a e ta b e r e f a m i l i a m a n t e n d u a h a l
i za teko .
27 . N e k a z a r i t z a r e n e r r e f o r m a r a k o e d o l u r r a j a t o r r i e t n i -
ko e z b e r d i n e k o t a l d e e n a r t e a n b a n a t z e k o p r o g r a m a b a t g a -
ra tzen ar i d i r e n h e r r i e t a n , a x o l a h a u n d i z e r r e s p e t a t u b e h a r
d i r a e m a k u m e a r e n e s k u b i d e a k , b e r e e g o e r a z ib i l a g o r a - b e -
h e r a , h o t s , b i r b a n a t u a d e n l u r r e t i k g i z o n a r e n zat i b e r d i n a
e d u k i t z e k o e s k u b i d e a k .
69
28. He r r i g e h i e n e t a n e m a k u m e e z k o n g e e d o d i b o r t z i a -
t u e n k o p u r u n a b a r m e n a e g o t e n d a , b a k a r r e a n f a m i l i a ba t
m a n t e n t z e a r e n b e h a r k i z u n a izan d e z a k e t e n a k . A g e r i k o a d e -
nez , ez d a o s o e r r e a l i s t a g i z o n a k so i l i k b e r e f a m i l i a k o e m a k u -
m e a k e ta u m e a k m a n t e n d u b e h a r d i t u e l a e ta b e h a r k i z u n h o r i
z i n t z o t a s u n e z b e t e k o d u e l a k o p r e m i s a n o i n a r r i t z e n d e n e d o -
ze in d i s k r i m i n a z i o . O n d o r i o z , d i s k r i m i n a t z a i l e a d a , e z k o n t z a
e d o ezkon tzaz k a n p o k o h a r r e m a n a d e u s e z t u e d o a h a i d e ba t
h i l t z e r a k o a n , g i z o n a r i o n d a r e a r e n zat i h a n d i a g o a e m a t e n
d i o n lege e d o o h i t u r a o r o , e ta o n d o r i o l a r r i ak i z a n g o d i t u d i -
b o r t z i a t u , be re b u r u a e ta b e r e f a m i l i a m a n t e n d u e ta p e r t s o -
na b u r u j a b e legez d u i n t a s u n e z b i z i t zeko e m a k u m e a r e n g a i -
t a s u n p r a k t i k o a r e n g a i n e a n .
29 . E s k u b i d e h a u e k g u z t i a k e m a k u m e a r e n e g o e r a z i b i -
la g o r a - b e h e r a b e r m a t u b e h a r k o l i r a teke .
Ezkontideen jabetza 30 . ESadira e z k o n t z a e d o e g i t e z k o h a r r e m a n b a t e a n , e d o
e z k o n t z a e d o h a r r e m a n h o r i a m a i t z e n d e n e a n , e m a k u m e a r i
g i z o n a r e n j abe tza -za t i b e r d i n e r a k o e s k u b i d e a o n a r t z e n ez
d i o t e n he r r i ak . He r r i askok o n a r t z e n d u t e e s k u b i d e h o r i , b a i -
na b a d a i t e k e e m a k u m e a r e n e s k u b i d e a z b a l i a t z e k o g a i t a s u n
p r a k t i k o a lege a u r r e k a r i e k e d o o h i t u r a k m u g a t u r i k e g o t e a .
3 1 . L e g e a k e s k u b i d e h o r i e k e m a k u m e a r i e m a t e n bad i z -
k io e re e ta a u z i t e g i e k a p l i k a t z e n b a d i t u z t e e r e , e z k o n t z a b i t a r -
t e a n e d o d i b o r t z i o a r e n u n e a n e m a k u m e a r e n j a b e t z a k o a k d i -
r en o n d a s u n a k g i z o n a k a d m i n i s t r a t u a k izan da i t ezke . Es ta tu
a s k o t a n , a re o n d a s u n e r k i d e g o a r e n a r a u b i d e a o n a r t z e n d u -
t e n e t a n e r e , ez d a g o e m a k u m e a r i k o n t s u l t a t u b e h a r r i k ez-
k o n t z a k o e d o e g i t e z k o h a r r e m a n e k o bi k i d e e n j a b e t z a k o a k
d i r e n o n d a s u n a k s a l d u e ta b e s t e e ra b a t e a n b e s t e r e n t z e n d i -
r e n e a n . H o n e k m u g a t u e g i t e n d i o e m a k u m e a r i o n d a s u n a r e n
b e s t e r e n t z e a e d o s a l m e n t a r e n o n d o r i o z k o s a r r e r a k k o n t r o -
la tzeko g a i t a s u n a .
32 . H a i n b a t h e r r i t a n , e z k o n - j a b e t z a b a n a t z e r a k o a n , g a -
r ran tz i h a n d i a g o a e m a t e n zaie e z k o n t z a b i t a r t e a n o n d a r e a r i
e g i n d a k o f i n a n t z a e k a r p e n e i b e s t e e k a r p e n b a t z u e i b a i n o ,
h o t s , s e m e - a l a b e n h e z k u n t z a r i , a h a i d e z a h a r r e n a r d u r a r i e ta
e t x e k o l anak e g i t e a r i b a i n o h a n d i a g o a . S a r r i t a n , f i n a n t z a z k o -
70
ak ez d i r e n e m a k u m e a r e n e k a r p e n h o r i e k p o s i b l e e g i t e n
d u t e s e n a r r a k s a r r e r a k l o r t u e ta b e r e k a p i t a l a g e h i t z e a .
G a r r a n t z i b e r d i n a e m a n b e h a r k o l i t za ieke f i n a n t z a z k o ekar -
p e n e i e ta f i n a n t z a z k o a k ez d i r e n e i .
33 . H e r r i a s k o t a n , e z k o n t z a r e n a n t z e r a k o h a r r e m a n b a -
t e n b i t a r t e a n m e t a t u r i k o o n d a s u n e k ez d u t e e z k o n t z a b i t a r t e -
a n e s k u r a t u t a k o o n d a s u n e n l ege t r a t u b e r d i n a . B e t i , h a r r e -
m a n a a m a i t z e n d e n e a n , e m a k u m e a k g i z o n a k b a i n o askoz
e re zat i t x i k i a g o a j a s o t z e n d u . E m a k u m e e z k o n d u e d o e z k o n -
g e a k , s e m e - a l a b a d u n e d o s e m e - a l a b a r i k g a b e a k , e ra h o n e -
t a n d i s k r i m i n a t z e n d i t u z t e n j a b e t z a r i b u r u z k o l egeak e ta o h i -
t u r a k i n d a r g a b e t u e ta ga la raz i b e h a r d i r a .
Oinordetzak 34 . Es ta tu K i d e e n t x o s t e n e t a n , e m a k u m e a r e n e g o e r a r i
d a r a g i o t e n o i n o r d e t z a - e s k u b i d e e i d a g o z k i e n l egezko e d o
o h i t u r a z k o x e d a p e n e i b u r u z k o i r u z k i n a k s a r t u b e h a r k o l i ra te -
ke, K o n b e n t z i o a n e ta Naz io B a t u e n E k o n o m i e ta G iza r te
K o n t s e i l u a r e n 8 8 4 ( X X X I V ) D e r a b a k i a n x e d a t z e n d e n beza la .
H o n e t a n , Es ta tue i g o m e n d a t z e n z i t za ien g i z o n e ta e m a k u -
m e e n o i n o r d e t z a - e s k u b i d e e n b e r d i n t a s u n a b e r m a t z e k o be -
h a r r e z k o n e u r r i a k h a r t z e a , e ta b a t z u e k e ta b e s t e e k , k a u s a -
t z a i l e a r e k i k o a h a i d e t a s u n g r a d u b e r a r e n b a r r u a n , h e r e d e n -
t z i an zat i b e r d i n a e ta o i n o r d e t z a - h u r r e n k e r a n l e r r u n b e r a
izan b e h a r d u t e l a x e d a t z e n z u e n .
X e d a p e n h o r r e k ez d u ap l i kaz io o r o k o r r i k i zan .
35. He r r i a s k o t a n , o i n o r d e t z a e ta o n d a s u n e n g a i e t a k o
l e g e r i a k e ta p r a k t i k a k d i s k r i m i n a z i o l a r r i ak s o r t a r a z t e n d i t uz -
te e m a k u m e a r e n k o n t r a . T r a t a e r a e z b e r d i n t a s u n h o n e n o n -
d o r i o z , e m a k u m e e k s e n a r r a r e n e d o a i t a r e n o n d a r e a r e n zat i
t x i k i a g o a j a s o d e z a k e t e , h a u e n h e r i o t z a g e r t a t u z g e r o , g i z o n
a l a r g u n e k e ta s e m e e k b a i n o . Z e n b a i t k a s u t a n , z e n d u a r e n o n -
d a r e a r e n p e n t s u t a n s a r r e r a j a k i n b a t z u k j a s o t z e k o e s k u b i d e
m u g a t u e ta k o n t r o l a t u ba t b a i n o ez za io a i t o r t z e n e m a k u m e -
a r i . S a r r i t a n , a l a r g u n t s a r e n o i n o r d e t z a - e s k u b i d e e k ez d u t e
e z k o n t z a b i t a r t e a n e s k u r a t u t a k o o n d a s u n e n j a b e t z a r e k i k o
b e r d i n t a s u n a r e n p r i n t z i p i o a i s l a d a t z e n . X e d a p e n h o r i e k
h a u t s i e g i t e n d u t e K o n b e n t z i o a e ta i n d a r g a b e t u b e h a r k o l i r a -
t e k e .
71
16. artikulua, 2. lerroaldea 36. V i e n a n , 1993ko e k a i n a r e n 14t ik 2 5 e r a , e g i n d a k o
G iza E s k u b i d e e i b u r u z k o M u n d u K o n f e r e n t z i a n o n a r t u z i r e n
V i e n a k o A d i e r a z p e n e ta Ek in tza P r o g r a m a n (5) , n e s k a t o e n -
tza t d i s k r i m i n a t z a i l e e ta k a l t e g a r r i a k z i r e n i n d a r r e k o l ege e ta
a r a u d i a k i n d a r g a b e t z e r a e ta o h i t u r a e ta p r a k t i k a k e z a b a t z e r a
e s t u t u z i t za ien E s t a t u e i . H a m a s e i g a r r e n a r t i k u l u a r e n 2. l e r r o -
a l d e a k e t a U m e a r e n E s k u b i d e e i b u r u z k o K o n b e n t z i o a k g a l e -
razi e g i t e n d i e t e Es ta tue i a d i n n a g u s i t a s u n e r a i r i t s iak ez d i -
r en p e r t s o n e n a r t e k o e z k o n t z a b a i m e n d u e d o o n a r t z e n .
U m e a r e n E s k u b i d e e i b u r u z k o K o n b e n t z i o a r e n t e s t u i n g u -
r u a n , « u m e i r i z ten za io 18 u r t e t i k b e h e r a k o g i zak i o r o r i , a p l i -
k a g a r r i z a i o n l e g e a r e n a r a b e r a a d i n n a g u s i t a s u n e r a l e h e n a -
g o i r i t s ia b a d a s a l b u » . D e f i n i z i o h a u g o r a - b e h e r a , e ta V ie -
n a k o A d i e r a z p e n a r e n x e d a p e n a k g o g o a n izan ik , B a t z o r d e -
a r e n i r i tz iz e z k o n t z e k o g u t x i e n e z k o a d i n a 18 u r t e k o a izan be -
h a r d a , ba i g i z o n a r e n t z a t ba i e m a k u m e a r e n t z a t . G i z o n a e ta
e m a k u m e a e z k o n t z e n d i r e n e a n , b e h a r k i z u n g a r r a n t z i t s u a k
h a r t z e n d i t u z t e b e r e n g a i n . O n d o r i o z , ez l i t za teke h e l d u t a s u n
e ta j a r d u t e k o g a i t a s u n o s o e t a r a i r i t s i b a i n o l e h e n e z k o n t z a
p e r m i t i t u b e h a r k o . O s a s u n a r e n M u n d u k o E r a k u n d e a r e n esa -
n e t a n , a d i n g a b e a k , be rez i k i n e s k a t o a k , e z k o n d u e ta s e m e -
a l a b a r i k d u t e n e a n , b e r e n o s a s u n a k e r a g i n k a l t e g a r r i a k j a s a n
d i t zake e ta b e r e n h e z k u n t z a o z t o p a t u r i k g e r t a t z e n d a . H o r r e n
o n d o r i o z , m u g a t u r i k g e r a t z e n d a b e r e n e k o n o m i a u t o n o m i a .
37 . H o n e k e m a k u m e a r i p e r t s o n a l k i e r a g i n ez ez ik , b e r e
g a i t a s u n e n g a r a p e n a e ta i n d e p e n d e n t z i a m u g a t u e ta e n p l e -
g u r a k o i r i s tea m u r r i z t u e re e g i t e n d u , b e r e f a m i l i a r i e ta b e r e
k o m u n i t a t e a r i e r a g i n k a l t e g a r r i a k s o r t z e n d i zk i e l a .
38 . He r r i b a t z u e t a n e z k o n t z e k o a d i n e z b e r d i n a k ezar-
t z e n za izk ie g i z o n e i e ta e m a k u m e e i . X e d a p e n h o r i e k , oker ,
e m a k u m e a r e n a d i m e n g a r a p e n a r e n e r r i t m o a g i z o n a r e n a z
b e s t e l a k o a d e l a , e d o , e z k o n t z e n d e n e a n , b e r e g u r p u t z e ta
a d i m e n g a r a p e n a r e n a l d i a k g a r r a n t z i r i k ez d u e l a s u p o s a t z e n
d u t e n e z g e r o , x e d a p e n h o r i e k i n d a r g a b e t u b e h a r k o l i r a teke .
Bes te h e r r i b a t z u e t a n , n e s k a t o e n e z k o n t i t z a k e d o , b e r e n ize-
n e a n , f a m i l i a r r e k h a r t u t a k o k o n p r o m e z u a k o n a r t z e n d i r a .
N e u r r i h o r i e k , K o n b e n t z i o a r e n a u r k a e g o t e a z g a i n e r a , h a u t s i
e g i t e n d u t e e m a k u m e a k e z k o n t i d e a a s k a t a s u n e z a u k e r a t z e k o
d u e n e s k u b i d e a .
39 . Es ta tu K i d e e k e z k o n t z a g u z t i e n i n s k r i b a p e n a e re es -
ka tu b e h a r d u t e , z i b i l e n a n a h i z e r l i j i o o h i t u r a e d o l e g e e i a t x i -
kiz e g i n d a k o e n a . Era h o r r e t a n , E s t a t u a K o n b e n t z i o a b e t e a -
raz teaz a r d u r a t u a h a l i z a n g o d a e ta e z k o n t i d e e n a r t e k o ber -
d i n t a s u n a , e z k o n t z e k o g u t x i e n e z k o a d i n a , b i g a m i a e d o p o l i -
g a m i a r e n d e b e k u a e ta s e m e - a l a b e n e s k u b i d e e n b a b e s a eza-
r r i e re .
Gomendioak
Emakumearen kontrako
indarkeria
40. E m a k u m e a k f a m i l i b i z i t zan d u e n l ek ua az te r t ze rako -
a n , B a t z o r d e a k a z p i m a r r a t u e g i n n a h i d u e m a k u m e a r e n k o n -
t r a k o i n d a r k e r i a r i b u r u z k o 19. g o m e n d i o o r o k o r r a r e n x e d a -
p e n a k ( 1 1 . b i l k u r a l d i a ) (6) g a r r a n t z i h a u n d i k o a k d i r e l a e m a -
k u m e a k b e r e e s k u b i d e a k e ta a s k a t a s u n a k g i z o n a r e k i k o be r -
d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n e r a b i l i a h a l izan d i t z a n . G o m e n d i o
o r o k o r h o r i a p l i k a t z e r a e s t u t z e n za ie Es ta tu K i d e e i , e m a k u -
m e e k , b iz i tza p u b l i k o a n ze in f a m i l i a b a r r u k o a n , b e r e s e x u a
d e l a - e t a i n d a r k e r i a r i k j a s a n b e h a r ez d e z a t e n , i n d a r k e r i a h o -
r rek b e r e n g i z a b a n a k o - e s k u b i d e e ta a s t a s u n a k e ra l a r r i an
k e n t z e n ba i t i zk ie .
Erreserbak 4 1 . B a t z o r d e a k l a r r i t u r i k i kus i d u 16. a r t i k u l u a r i , b e r e
o s o a n e d o zat i b a t e a n , e r r e s e r b a k a g e r t u d i z k i o t e n Es ta tu
K i d e e n k o p u r u a , be rez i k i 2 . a r t i k u l u a r i e re e r r e s e r b a a g e r t u
d i o t e n e a n , e r r e s e r b a h o n e n a l d e , a r t i k u l u h a u be te t zea f a m i -
l iar i b u r u z k o i k u s p e g i a r r u n t b a t e n a u r k a e g o n d a i t e k e e l a ,
h e r r i k o k u l t u r e d o e r l i j i o s i n i s m e n e t a n e d o e r a k u n d e e k o n o -
m i k o e d o p o l i t i k o e t a n o i n a r r i t u t a k o i k u s p e g i b a t e n a u r k a ,
ad i e raz i d u t e l a r i k .
42 . H e r r i h a u e t a r i k a s k o k f a m i l i a r e n p a t r i a r k a - e g i t u r a
s i n e s t e a r i e u s t e n d i o t e , a i t a , s e n a r r a e d o s e m e a e g o e r a h o -
b e a n j a r t z e n d i t u e n e g i t u r a . H a i n b a t h e r r i t a n , s i n i s k e r a f u n -
d a m e n t a l i s t e k e d o p u n t t a k o b e s t e s i n i s k e r a b a t z u e k , e d o
e k o n o m i eskas iak , a n t z i n a k o b a l o r e e ta t r a d i z i o e t a r a i t zu l -
t zea b u l t z a t u d u t e e t a , o n d o r i o z , e m a k u m e a k f a m i l i a n d u e n
l ekuak t x a r r e r a j o d u n a b a r m e n k i . Bes te b a t z u e t a n , be r r i z , g i -
za r te m o d e r n o ba tek , b e r e e k o n o m i a u r r e r a p e n e r a k o e ta ko -
m u n i t a t e o s o a r e n o n e r a k o , h e l d u g u z t i e n p a r t a i d e t z a , b e r e n
s e x u a g o r a - b e h e r a b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n , b e h a r d u e l a
o n a r t z e n d a e ta t a b u e ta i de i a a t z e r a k o i e d o p u n t t a k o h a u e k
a r i a n - a r i a n g o g o g a b e t u d i r a .
73
43. Bi e ta h i r u g a r r e n e t a , b e r e z i k i , 24 . a r t i k u l u e n a r a b e -
r a , B a t z o r d e a k e s k a t u e g i t e n d ie Es ta tu K i d e g u z t i e i e t a p a b e -
rr i b a t e r a a p u r k a - a p u r k a a u r r e r a e g i t e a e t a , e m a k u m e a r e n
e t x e k o e z b e r d i n t a s u n a r e n i r i tz iak e t s i - e t s i a n g o g o g a b e t u z ,
h e r r i b a k o i t z a k b e r e e r r e s e r b a k , be rez i k i K o n b e n t z i o a r e n 9,
15 e ta 16. a r t i k u l u e k i k o a k , a tze ra ken d i t z a l a .
44. Es ta tu K i d e e k e t s i - e t s i an g o g o g a b e t u b e h a r d u t e le-
g e e k , e r l i j i o z u z e n b i d e a k , p r i b a t u a k e d o o h i t u r a z k o z u z e n b i -
deak b a i e z t e n d u t e n g i z o n e ta e m a k u m e a r e n a r t e k o e d o z e i n
e z b e r d i n t a s u n i r i t z i , e ta e r r e s e r b a k , 16. a r t i k u l u a r e k i k o a k b e -
rez ik i , a t ze ra ken d a i t e z e n e t a p a b a t e r a n t z a u r r e r a e g i n .
45 . B a t z o r d e a k , h a s i e r a k o t x o s t e n e n e ta g e r o k o e n az-
t e r k e t a o i n a r r i , K o n b e n t z i o k o Es ta tu K i d e e t a r i k b a t z u e t a n ,
e r r e s e r a b a r i k g a b e b e r r e t s i e d o o n a r t u a z u t e n e t a n , l ege b a -
t zuk , f a m i l i a r i b u r u z k o a k be rez i k i , K o n b e n t z i o a r e n x e d a p e n e i
eg iaz a t x i k i t z e n ez z i tza izk ie la i kus i z u e n .
46 . Es ta tu h o r i e t a k o l egeek , e m a k u m e a r e n t z a t d i s k r i -
m i n a t z a i l e a k d i r e n a r a u , o h i t u r a e ta g i za r t e e ta k u l t u r a u r r i r i -
t z i e t a n o i n a r r i t u r i k o n e u r r i a s k o d i t u z t e o r a i n d i k . A i p a t u a r t i -
k u l u e k i k o e g o e r a be rez i h o r r e n o n d o r i o z , B a t z o r d e a k e r a g o z -
p e n a k a u r k i t z e n d i t u e m a k u m e a k Es ta tu h o r i e t a n d u e n e g o e -
ra e b a l u a t u e ta u l e r t z e k o .
47. B a t z o r d e a k , be rez i k i K o n b e n t z i o a r e n 1 e ta 2. a r t i k u -
l u e t a n o i n a r r i t u r i k , e s k a t u e g i t e n d ie Es ta tu K i d e h o r i e i b e h a -
r rezko a h a l e g i n a k e g i n d i t za te l a a razo h o r i e i b u r u z k o eg i t ez -
ko e g o e r a az te r t zeko , e ta o r a i n d i k e m a k u m e a r e n k o n t r a k o
x e d a p e n d i s k r i m i n a t z a i l e a k d i t u z t e n e u r e n n a z i o k o l e g e e t a n
b e h a r r e z k o a l d a k u n t z a k sar d i t z a t e l a .
TxOStenak G o m e n d i o o r o k o r h o n e t a n a g e r i d i r e n i r u z k i n e n la-
g u n t z a z , Es ta tu K i d e e k b e r e n t x o s t e n e t a n h o n a k o h a u e g i n
b e h a r d u t e :
a) He r r i ak , K o n b e n t z i o a r e k i k o e r r e s e r b a g u z t i a k , b e r e -
zik i 16. a r t i k u l u a r e k i k o a k , k e n t z e k o a u r r e r a p e n e t a n l o r t u a
d u e n e t a p a a d i e r a z t e a .
b) Be re l egeak 9 , 1 5 e ta 16. a r t i k u l u e n p r i n t z i p i o e k i n ba t
o t e d a t o z e n a d i e r a z t e a e t a , e r l i j i o z u z e n b i d e e d o p r i b a t u a g a -
t i k e d o o h i t u r a z k o z u z e n b i d e a g a t i k , l e g e a e d o K o n b e n t z i o a
b e t e t z e k o e r a g o z p e n i k o t e d a g o e n e re .
74
Legeria 49. Es ta tu K i d e e k l e g e a k a l d a r r i k a t u e ta be tea raz i b e -
h a r k o d i t u z t e , K o n b e n t z i o a r i , be rez i k i 9 , 15 e ta 16. a r t i k u l u e i ,
e g o k i t z e k o b e h a r r e z k o a izan d a d i n e a n .
Konbentzioa betetzeko ^O. G o m e n d i o o r o k o r h o n e t a n a g e r i d i r e n i r u z k i n e n la -
bultzagarria g u n t z a z , e t a 2 , 3 e ta 24. a r t i k u l u e t a n x e d a t z e n d e n a r e n a r a -
b e r a , Es ta tu K i d e e k K o n b e n t z i o a r e n p r i n t z i p i o a k e r a b a t b e -
te t zea b u t t z a t z e k o n e u r r i a k s a r t u b e h a r k o l i t uzke te , be rez i k i
e r l i j i o z u z e n b i d e a e d o p r i b a t u a e d o o h i t u r a z k o z u z e n b i d e a
p r i n t z i p i o h o r i e n a u r k a d a u d e n e a n .
22. Gomendio orokorra (14. biikuraldia)
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a -
t z o r d e a k ,
Ikus iz e m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o e ra g u z t i a k
e z a b a t z e k o K o n b e n t z i o k o Es ta tu K i d e a k , Ba tza r O r o k o r r a k
e s k a t u t a , 1995ean b i l d u k o d i r e l a K o n b e n t z i o a r e n 20 . a r t i k u -
lua z u z e n t z e n d e n a z t e r t z e k o ,
G o g o r a r a z i z b e r e a u r r e k o e r a b a k i a , h a m a r g a r r e n b i l k u -
r a l d i a n h a r t u t a k o a , b e r e e g i n k i z u n a r e n e r a g i n k o r t a s u n a
z a i n d u e ta Es ta tu K i d e e k a u r k e z t u r i k o t x o s t e n e n a z t e r k e t a r e n
b e r a n d u t z a g e h i t z e a g a l e r a z t e r a z u z e n d u a ,
G o g o r a r a z i z K o n b e n t z i o a Es ta tu K i d e r i k g e h i e n e k b e r r e -
t s i a d u t e n g iza e s k u b i d e e i b u r u z k o t r e s n e t a k o ba t d e l a ,
A i n t z a t h a r t u t a K o n b e n t z i o a r e n a r t i k u l u a k e m a k u m e a r i ,
b e r e e g u n e r o k o b i z i t zan e ta g i za r t e e ta E s t a t u a r e n e s p a r r u
g u z t i e t a n , d a g o z k i o n f u n t s e z k o g i za e s k u b i d e e i b u r u z ar i d i -
r e l a ,
K e z k a t u r i k B a t z o r d e a r e n lan b o l u m e n a g a t i k , b e r r e s p e n
k o p u r u g o r a k o r r a r e n e ta m e t a t u r i k e ta az te r t zeko za in d a u -
d e n t x o s t e n e n o n d o r i o a d e n a , I. e r a s k i n e a n a g e r i a n j a r t z e n
d e n e z ,
Kezka tu r i k , ha labe r , Es ta tu K i d e e n t x o s t e n a k a u r k e z t e n
d i r e n e t i k az te r t u a r t e k o a l d i l u z e a g a t i k , E s t a t u e k t x o s t e n a k
e g u n e r a t z e k o i n f o r m a z i o g e h i g a r r i a e m a t e a b e h a r r e z k o a d e -
la r ik ,
G o g o a n i zan ik E m a k u m e a r e n k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a
Ezaba tzeko B a t z o r d e a g iza e s k u b i d e e i b u r u z k o i t u n b a t e n
75
o n d o r i o z s o r t u izan e ta b e r e K o n b e n t z i o a k b i l k u r a k e g i t e k o
a l d i a m u g a t z e n d i o n o r g a n o b a k a r r a d e l a , e ta b e r e b i l k u r a l -
d i a , I I . e r a s k i n e a n i s l a d a t z e n d e n e z , g iza e s k u b i d e e i b u r u z k o
i t u n e n o n d o r i o z s o r t u a k d i r e n o r g a n o g u z t i e n a r t e t i k , l a b u -
r r e n a d e l a ,
O h a r t a r a z i z b i l k u r a l d i e n i r a u p e n a r e n m u g a p e n a , K o n -
b e n t z i o a n a g e r t z e n d e n e z , b e n e t a k o o z t o p o b i l a k a t u d e l a
B a t z o r d e a k , K o n b e n t z i o a r e n a r a b e r a , b e r e e g i n k i z u n a k e r a -
g i n k o r t a s u n e z be te aha l i za teko ,
1 . G o m e n d a t z e n d u Es ta tu K i d e e k b e g i o n e z ha r d e z a -
t e l a K o n b e n t z i o a r e n 20 . a r t i k u l u a z u z e n t z e a , B a t z o r d e a r e n
b i l k u r a l d i a r i d a g o k i o n e z a l e g i a , u r t e a n b e r e e g i n k i z u n a k
K o n b e n t z i o a r i a t x i k i z e r a g i n k o r t a s u n e z be te a h a l i za teko b e -
h a r izan d a d i n d e n b o r a l d i a n b i l d u aha l izan d a d i n , m u r r i z k e -
t a be rez i r i k g a b e , Ba tzar O r o k o r r a k ezar d i t z a n a k izan ezik ;
2. G o m e n d a t z e n d u , ha labe r , Ba tzar O r o k o r r a k , z u z e n -
tze p r o z e s u a a m a i t u b i t a r t e a n , s a l b u e s p e n e z , B a t z o r d e a r i
b a i m e n a e m a n d i e z a i o l a 1 9 9 6 a n h i r u n a a s t e b e t e k o i r a u p e -
n e k o bi b i l k u r a l d i t a n b i l t z e k o , e ta b i l k u r a l d i a u r r e t i k o l a n t a l -
d e e n l ana e g i n d a k o a n ;
3. G o m e n d a t z e n d u , g a i n e r a , Es ta tu K i d e e n b i l e rak B a -
t z o r d e k o L e h e n d a k a r i t z a r e n a h o z k o t x o s t e n a j a s o deza la
B a t z o r d e a k b e r e e g i n k i z u n a k b e t e t z e k o a u r r e e g i n b e h a r
d i e n z a i l t a s u n e i b u r u z ;
4. G o m e n d a t z e n d u Idazkar i N a g u s i a k Es ta tu K i d e e n
e s k u r a j a r d e z a l a , b e r a u e n b i l e r a n , B a t z o r d e a r e n lan b o l u -
m e n a r i b u r u z k o b i d e z k o i n f o r m a z i o g u z t i a , ba i e ta g iza e s k u -
b i d e e i b u r u z k o i t u n e n o n d o r i o z s o r t u a k d i r e n g a i n e r a k o e k i n
a l d e r a t u z k o i n f o r m a z i o a e re .
Oharrak E z t a b a i d a r a k o , i kus b e d i V. k a p i t u l u a . (2) E z t a b a i d a r a k o , i kus b e d i V. k a p i t u l u a . (3) E z t a b a i d a r a k o , i kus b e d i V I . k a p i t u l u a . (4) I kus b e d i Nazio Batuen Hamarrurteko Emakume-
arentzako Lorpenak: Berdintasuna, Garapena eta Bakea Aztertu eta Ebaluatzeko Mundu Konferentzi-aren Txostena, Nairobi, 1985eko uztailaren 15etik 25ra ( N a z i o B a t u e n A r g i t a l p e n a , s a l m e n t a Z k . S.85. IV.10) , I. kap . , A . za t ia .
(5) A / K O N F . 157/24 ( I . Z a t . ) , I I I . k a p . (8) Ikus b e d i Batzar Orokorraren Agiri Ofizialak, berro-
geita zazpigarren bilkuraldia, 38. Eraskina (A /47 /38 ) , I. kap .
76
E U MAKUMEEN ETA GIZONEN ARTEKO BERDINTASUNAREN KULTURARANTZ HEZKUNTZAREN BITARTEZ
Atarikoa I r a k a s k u n t z a A r l o k o D i s k r i m i n a z i o e n k o n t r a k o B o r r o k a r i
b u r u z k o K o n b e n t z i o a ( 1 9 6 0 ) , E m a k u m e a r e n k o n t r a k o
D i s k r i m i n a z i o Era g u z t i a k Ezaba tzeko K o n b e n t z i o a (1979) ,
e ta e m a k u m e a r e n a u r r e r a p e n e r a k o e t o r k i z u n e r a n z k o Es t ra -
t e g i a k ( N a i r o b i , 1985) o n a r t u o n d o r e n , naz io e ta n a z i o a r t e k o
a d i e r a z p e n a s k o t a n ba iez tu d a e m a k u m e a r e n h e z k u n t z a k p o -
l i t i k a , g i z a r t e e ta e k o n o m i b i z i t z a r a k o d u e n g a r r a n t z i a .
G u z t i e n t z a k o H e z k u n t z a r i b u r u z k o M u n d u K o n f e r e n t z i a k
(1990) de i ba t e g i n z ien E s t a t u k o b u r u e i e ta n a g u s i e i m a i l a r i k
a l t u e n e k o e k i m e n a k ha r z i t za ten h e z k u n t z a r e n a l d e , e ta b e r e -
z ik i n e s k a t o e ta e m a k u m e e n h e z k u n t z a r e n a l d e . R io d e
J a n e i r o k o I n g u r u g i r o e ta G a r a p e n a r i b u r u z k o K o n f e r e n t z i a k
(1992) a z p i m a r r a t u e g i n z u e n e m a k u m e a k i n g u r u g i r o a r e n
b a b e s e a n b e t e t z e n d u e n e g i n k i z u n a r e n g a r r a n t z i a . B i z tan le -
r ia e ta G a r a p e n a r i b u r u z k o N a z i o a r t e k o K o n f e r e n t z i a k ( K a i r o ,
1994) a g e r i a n j a r r i z u e n e m a k u m e a r e n h e z k u n t z a r e n , u g a l -
ke ta r i d a g o z k i o n e s k u b i d e e n e ta d e m o g r a f i h a z k u n d e a r e n
k o n t r o l a r e n a r t e a n d a g o e n k o e r l a z i o a . Giza e s k u b i d e e n a r l o -
ko h e z k u n t z a r a k o Naz io B a t u e n H a m a r r u r t e k o a k , 1995eko
u r t a r r i l a r e n 1ean has i zenak , l e h e n t a s u n a e m a t e n d i o g i z o n
e t a e m a k u m e e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a r i . K o p e n h a g e k o
G iza r te G a r a p e n a r i b u r u z k o M u n d u Ba tza r rak (1995) a g e r i a n
j a r r i d u be r r i z e re e m a k u m e e i e ta n e s k a t o e i h e z k u n t z a r a k o
a u k e r a k e m a n b e h a r r a . T e s t u i n g u r u h o n e t a n , E m a k u m e a r e n
k o n t r a k o D i s k r i m i n a z i o a Ezaba tzeko B a t z o r d e a k e ta U N E S -
CO e r a k u n d e a k h e z k u n t z a r e n b a l i o u n i b e r t s a l a r e k i k o f e d e a
ba iez ten d u t e b e r r i r o , m u n d u o s o a n g i z o n e ta e m a k u m e e n
a r t e k o b e r d i n t a s u n a r e n k u l t u r a ba t s o r t z e k o b i d e a d e n a l d e -
t i k .
Gaurko egoera E m a k u m e a k o i n a r r i z k o h e z k u n t z a r a i r i s te r i k izan ez d u t e n
m i l a m i l i o i h e l d u e n % 6 0 d i r a , e ta n e s k a t o e k o i n a r r i z k o i r a -
k a s k u n t z a r a i r i s t e r i k izan ez d u t e n b i s e x u e t a k o 130 m i l i o i
u m e e n g e h i e n g o a o s a t z e n d u t e . E k o n o m i b e h a r r i z a n e k , t r a -
d i z i o a r e n p i s u a k e ta ga ra i z a u r r e k o e z k o n t z e k e ta h a u r d u n a l -
d iek b e h a r t u e g i t e n d i t u z t e n e s k a t o a k , g i z o n e z k o a k b a i n o
g e h i a g o , b e r e n i kaske tak uz te ra l e h e n i r a k a s k u n t z a z i k l oa
a m a i t u b a i n o l e h e n . G a r a b i d e a n d a u d e n h e r r i e t a n , b i g a r r e n
i r a k a s k u n t z a n d a u d e n n e s k a t o e n p o r t z e n t a i a m u t i k o e n a b a i -
n o t x i k i a g o a d a . E ta , a re h e r r i g a r a t u e t a n e r e , n e s k a t o a k ar -
g i r o u r r i a g o d i r a i r a k a s k u n t z a t e k n i k o a n e ta z i e n t i f i k o a n . G o i
m a i l a k o i r a k a s k u n t z a r i d a g o k i o n e z , i r a k a s k u n t z a l a b u r r e a n
ba tez e re a u r k i t z e n d i t u g u e m a k u m e a k , ba i i n d u s t r i h e r r i e t a n
ba i g a r a b i d e a n d a u d e n h e r r i e t a n . Z i k l o h o n e t a n , e ta i ke rke -
t a n e re , e m a k u m e a k u g a r i a g o d i r a g i za r t e e ta l e t r e n a r l o a n
z ien tz ia e ta t e k n o l o g i a n b a i n o . I r a k a s k u n t z a k o l a n e a n g e r o
e ta e m a k u m e g e h i a g o a r i t zen d i r e n a r r e n , i n d u s t r i h e r r i e t a n
sa r r i a s k o t a n g e h i e n g o a d i r e l a , o s o g u t x i t a n b e t e t z e n d i t u z t e
g o i m a i l a k o a d m i n i s t r a z i o k a r g u a k .
Ez d a g o b a s e r r i a l d e e t a k o e m a k u m e e n t z a t s e x u b a t e k o
e ta b e s t e k o p e r t s o n e n a r t e k o e z b e r d i n t a s u n a r e n a l d e r d i n a -
b a r i a g o r i k . B a s e r r i a l d e k o e m a k u m e e k e ta n e s k a t o e k d i s k r i -
m i n a z i o b i k o i t z a j a s a t e n d u t e h e z k u n t z a f o r m a l a r e n m a i l a
g u z t i e t a n . D i s k r i m i n a z i o b i ko i t z h o n e k t a l d e z a u r k o r r a k i k u -
t z e n d i t u b e r e z i k i , e s a t e r a k o , e m a k u m e p o b r e a k , e t x e k o b u -
ruak , e z i n d u a k e d o z a h a r r a k , g u t x i e n g o e t n i k o e t a k o e m a k u -
m e a k , m i g r a t z a i l e a k , e r r e f u x i a t u a k e d o lekuz a l d a t u a k , e ta
p u n t t a k o d i s k r i m i n a z i o e g o e r e t a n b iz i d i r e n a k , i n d a r k e r i a , j o -
p u t a s u n e d o p r o s t i t u z i o e g o e r e t a n b i z i d i r e n a k k a s u .
E m a k u m e t a l d e h a u e k ez d u t e , e s a t e k o , h e z k u n t z a r i k ha r t ze -
ko b a t e r e a u k e r a r i k .
N a z i o a r t e k o e g o e r a k b e r e i z g a r r i d i t u , g a u r r e g u n , m u n d u
m a i l a k o k r i s i a l d i e k o n o m i k o i r a u n k o r r a , h e r r i a s k o r i e z a r r i t a -
ko d o i k e t a e s t r u k t u r a l e k o e ta zo r i t zu l ke tazko p o l i t i k a k , e ta
l e h i a k i d e t a s u n e k o n o m i k o a r e n l e h e n t a s u n a g i za r t e j us t i z i a r i
d a g o z k i o n a r d u r e n k a l t e t a n . A s k o d i r a e m a k u m e a r e n t z a k o
a u k e r a b e r d i n t a s u n a b u l t z a t z e k o e ta e m a k u m e a r e n g a i k u n -
tza i n d a r t z e k o p r o g r a m a r i k ez d u t e n h e r r i a k , e d o b e h a r r e z k o
b a l i a b i d e r i k e d o b o r o n d a t e p o l i t i k o r i k ez d a g o e l a k o , e d o g i -
z o n e z k o e i z u z e n d u t a k o p o l i t i k e n g a t i k , p r o g r a m a h o r i e k a p l i -
ka tzen ez d i t u z t e n a k . Z a b a l e z a g u n a d a e m a k u m e e n p a r t a i -
de t za m a i l a r e n e ta h e r r i e n g a r a p e n a r e n a r t e k o e r l az i o her -
t s i a . Beraz , g i z o n e n e ta e m a k u m e e n a r t e k o e z b e r d i n t a s u n a
d u g u h e r r i p o b r e e n e ta a b e r a t s e n a r t e k o d i f e r e n t z i a k l a r r i a -
g o t z e n d i t u z t e n f a k t o r e e t a k o ba t .
E m a k u m e a r e n k o n t r a k o d i s k r i m i n a z i o a r e n i r a u n k o r t a s u n
h o n e n a u r r e a n , o n d o r i o z k o g iza b a l i a b i d e e n z a r r a s t e l k e r i a r e -
k i n , B a t z o r d e a r e n e ta U N E S C O r e n i r i tz iz , p r e m i a z k o a d a n a -
z i o a r t e k o k o m u n i t a t e a k b i r b a i e z t u d e z a l a e m a k u m e a r e n hez-
k u n t z a k , f u n t s e z k o g iza e s k u b i d e a d e n a l d e t i k , b e t e t z e n d u e n
e g i n k i z u n e r a b a k i o r r a , e ta e k i n t z a r a k o p r i n t z i p i o a r g i a k e ta
o n d o z e h a z t u a k h a r d i t z a l a . H e z k u n t z a d u g u a u r r e t i k o e ta
e z i n b e s t e k o b a l d i n t z a , e m a k u m e e k b e r e n h e r r i t a r t a s u n e s k u -
b i d e a b e t e - b e t e a n e ta b e n e t a n e r a b i l t z e a n a h i b a d a . G u z t i e n -
t z a k o h e z k u n t z a d a d e m o k r a z i a r a k o , t o l e r a n t z i a r a k o e ta n a -
z i o a r t e k o b a k e r a k o b e h a r r e z k o b e r d i n t a s u n a r e n k u l t u r a
eza r t zeko b i d e r i k o n e n a , k u l t u r a h o r r e n o i n a r r i z k o p r i n t z i p i o -
ak d i r e l a j u s t i z i a e t a g i zak i g u z t i a k l i b re e ta b e r d i n j a i o t z e n d i -
r e l a k o a i t o r m e n a .
EkintZarako printzipioak H e z k u n t z a r a k o e s k u b i d e a f u n t s e z k o g i z a e s k u b i d e
b a t d a , E s t a t u a k e m a k u m e g u z t i e i e t a g i z o n g u z t i e i
z e r b i t z u p u b l i k o b e z a l a b e r m a t u b e h a r d i e n a
H e z k u n t z a d u g u g i z a k i a r e n e s k u b i d e a l i e n a e z i n e t a k o b a t .
A u r r e t i a z k o e z i n b e s t e k o b a l d i n t z e t a k o a d a e m a k u m e e k b e -
ren b u r u a r e n g a n k o n f i d a n t z a h a r t u e t a g a i n e r a k o e s k u b i d e e -
t a r a i r i s t e k o a u k e r a e d u k i a h a l i za teko , h o t s : l ege a u r r e k o
b e r d i n t a s u n e r a , p a r t a i d e t z a p o l i t i k o r a e ta b o t o a s k a t a s u n e -
r a , p e n t s a m o l d e e t a i r i tz i a s k a t a s u n e r a , l a n e r a k o e s k u b i d e r a
e ta a i s i a r a k o e s k u b i d e r a . E s t a t u a k so i l i k b e r m a d e z a k e hez-
k u n t z a r a k o e s k u b i d e a z b e n e t a n g o z a t z e k o b e h a r d e n e p e l u -
z e r a k o e k i n t z a a k t i b o a .
B e r e i z t e a k o s o b a k a n k a e r a m a n d a i t e k e b e r d i n t a -
s u n e r a . N e s k a t o e k e t a e m a k u m e e k h e z k u n t z a m a i l a
e t a e r a g u z t i e t a r a i r i s t e k o a u k e r a i z a n b e h a r d u t e m u -
t i k o e t a g i z o n e k i k o b e r d i n t a s u n b a l d i n t z e t a n
H e z k u n t z a e ra be re i z i ak eza r t zeko Ku l t u r , f a m i l i e d o e r l i j i o
p r e s i o a k ez in o n a r t u z k o a k d i r a . H a r t u a h a l i z a n g o d i r a , h a a -
t i k , b e h i n - b e h i n e k o n e u r r i be rez i ak , b e h a r i zanez g e r o , b e n e -
t a k o b e r d i n t a s u n a l o r t z e k o e t a , h o r r e l a , e m a k u m e e i e ta n e s -
k a t o e i a u k e r a b e r b e r a k e m a t e k o . A l a b a i n a , m u t i k o e ta nes -
k a t o e k , g i z o n e ta e m a k u m e e k , o r o har, e s k o l a k o a s k a t a s u n
e r e m u a n izan b e h a r d i t u z t e h a r r e m a n a k , s e x u e n a r t e k o be r -
d i n t a s u n a ikas i e ta p r a k t i k a t z e k o e ta i r a k a s k u n t z a , h e z k u n -
t z a r e n a d m i n i s t r a z i o e ta k u d e a k e t a r e n m a i l a g u z t i e t a n p a r t e
h a r t z e k o a u k e r a b e r b e r a k i za teko .
81
O i n a r r i z k o i r a k a s k u n t z a e t a f u n t s e z k o a r i t m e t i k a -
r e n e z a g u p e n a k e z i n b e s t e k o a k d i r a h e r r i t a r g u z t i e n
e r a b a k i m e n a b u l t z a t z e k o e t a , z e h a z k i , n e s k a t o e t a
e m a k u m e e n g a i t a s u n a k i n d a r t z e k o
E m a k u m e e n a l f a b e t a t z e a e p e l u z e r a k o n a z i o p r o g r a m a k
f i n a n t z a t u z l o r t u b e h a r d a , b e h a r r i z a n zeha tze i e r a n t z u n e ta
h a i e n kezkak k o n t u a n izan d i t z a t e n p r o g r a m a k , e m a k u m e e n
e u r e n p a r t a i d e t z a r e k i n . E m a k u m e e k d e n b o r a m u g a t u a d u t e
e k o i z p e n e a n e ta u g a l k e t a n b e t e t z e n d i t u z t e n e g i n k i z u n u g a -
r i e n g a t i k . H e z k u n t z a e z - f o r m a l a r e n p r o g r a m a k e m a k u m e a -
ren t za t , e g u n e r o k o b i z i t zan nah iz b e r e z e r e g i n e t a n , o n u r a g a -
r r i ak g e r t a d a i t e z e n m o d u a n a s m a t u b e h a r d i r a .
P r a k t i k a n j a r r i b e h a r d a e m a k u m e e i , h a u r t z a r o t i k
a d i n h e l d u r a a r t e , h e z k u n t z a i r a u n k o r r a e m a n e t a
e m a k u m e a r e n b i z i - z i k l o a r e n f a s e e z b e r d i n a k k o n t u -
t a n h a r t z e n j a k i n d e z a n h e z k u n t z a p o l i t i k a b a t
H e z k u n t z a i r a u n k o r h o n e k e n p l e g u r a k o i r i s t e z u z e n a
e m a n b e h a r d i e , e d o z e i n u n e t a n , e ta s i s t e m a o r o k o r r e a n b a -
l i o k i d e t a s u n a k e d u k i t z e k o a u k e r a e re . I r a k a s k u n t z a e z - f o r m a -
lak e d o p a r a l e l o a k , b e r e e r a g u z t i e t a n , o i n a r r i z k o , b i g a r r e n
e t a g o i - m a i l a k o i r a k a s k u n t z a r a k o i r i s tea e m a n b e h a r d u , e t a ,
g a i n e r a , h e z k u n t z a f o r m a l a r e n b a l i o b e r a o n a r t u b e h a r za i o ,
o r o har, l an m e r k a t u k o a teak i r ek i t zeko o r d u a n . E k o n o m i a u -
t o n o m i a r i k g a b e , e m a k u m e e k ez d u t e b e r e n e s k u b i d e e z
b e t e - b e t e a n ba l i a t ze r i k .
N e s k a t o e t a e m a k u m e g e h i a g o r i z i e n t z i e t a t e k n o -
l o g i i r a k a s k u n t z a e z - t r a d i z i o n a l e r a i r i s t e k o a u k e r a
e m a n d i e z a i e t e n b i d e a k b i l a t u e t a e r a b i l i b e h a r d i r a
Era h o r r e t a n , z ien tz i e ta t e k n i k a a u r r e r a p e n e z , s e x u e n ar -
t e k o b e r d i n t a s u n a r e n a r a z o a r e k i n z e r i k u s i a d u t e n n e u r r i a n ,
b a l i a t u ez ez ik , ba iz i k e ta z ien tz i e ta t e k n i k a e z a g u t z a s e n d o a k
b e h a r d i t u z t e n l a n b i d e e z b e r d i n e t a n a r i t u e re e g i n a h a l i zan -
g o d u t e , e s a t e r a k o , i k e r k e t a , i r a k a s k u n t z a , i n g e n i a r i t z a , e d o
k a r r r e r a t e k n i k o e t a n , e ta g i z o n e n l a n b i d e i b i l b i d e a k e u r a k j a -
r r a i t u e re .
S e x u e n a r t e k o b e r d i n t a s u n a , d i s k r i m i n a z i o r i k g a -
b e a , f u n t s e z k o a d a e z a g u t z a o r o g e r t a t z e e t a h e z -
k u n t z a r e n b i t a r t e z t r a n s m i t i t z e r a k o a n , a n t o l a k u n t z a ,
e g i t u r a e t a e d u k i a r e n i k u s p e g i t i k
L i b u r u a k , p r o g r a m a k , i r a k a s l e e n p r e s t a k u n t z a e t a i r akas -
k u n t z a k o m a t e r i a l a b e r r i k u s i a k izan b e h a r d i r a e m a k u m e a r i
b u r u z k o i ke r ke ta p r o g r a m e n e k a r p e n e n a r a b e r a , b e r t a t i k es-
t e r e o t i p o s e x i s t a k k e n t z e k o . I r a k a s k u n t z a n e g i n d a d i n g i za r t e
e k i n t z a , f u n t s e z , i kas leak , i r akas leak , e s k o l a k o z u z e n d a r i a k
e ta a d m i n i s t r a t z a i l e a k s e n t i b e r a t u , p r e s t a t u e ta b e r d i n t a s u -
n a r e n e ta a n i z t a s u n a r e n t o l e r a n t z i a r e n a l d e k o b a l o r e e n a l d a -
ke ta p r o z e s u r a g a i n e r a t z e a b e r m a t z e r a z u z e n d u t a e g o n b e -
h a r d a . E k i m e n h o r i e k f a m i l i e n , k o m u n i k a b i d e e n e t a e l k a r t e -
e n l a g u n t z a izan b e h a r d u t e , g i z a r t e d e m o k r a t i k o , p l u r a l i s t a
e ta zuzen b a t e r a n z k o t r a n t s i z i o a h a s t e a l o r t z e k o h e l b u r u z , g i -
zaki o r o r e n f u n t s e z k o e s k u b i d e e n e r r e s p e t u a b e r m a d e z a n
g i za r t e b a t e r a n t z , a l e g i a .
L e g e r i a e g o k i a r e n e z a g u t z a , o s a s u n a e t a u g a l k e t a -
r e k i n z e r i k u s i a d u t e n e s k u b i d e a k e m a k u m e a r e n a u t o -
n o m i a r e n o i n a r r i d i r a , e t a a u k e r a e m a t e n d i o t e , h e r r i -
t a r r a d e n a l d e t i k , b e r e e s k u b i d e a k e r a b i l i e t a b e h a r k i -
z u n a k b e t e t z e k o
E m a k u m e a r e n e s k u b i d e e i b u r u z k o h e z k u n t z a k a u k e r a
e m a t e n d i o t e h a r i l e g e r i a e g o k i a e z a g u t z e k o ez ez ik , ba iz ik
e ta b e r d i n t a s u n f o r m a l a l o r t u e ta n a z i o k o nah i z n a z i o a r t e k o
l egee i h e l d u a h a l i za teko t r e s n a p r a k t i k o a k e r a b i l t z e k o e re .
M e d i k u z e r b i t z u a k d o h a i n i k j a r r i b e h a r d i r a e m a k u m e e ta
n e s k a t o e n e s k u . F a m i l i a r e n p l a n g i n t z a r i e t a , s e x u a l i t a t e e ta
u g a l k e t a f u n t z i o e n i k u s p e g i t i k , e m a k u m e a r e n o s a s u n a r i b u -
r u z k o g u z t i a z e r b i t z u h o r i e t a n s a r t u r i k e g o n b e h a r d a .
G i z o n e t a e m a k u m e a r e n a r t e k o b e r d i n t a s u n e r a k o
h e z k u n t z a f u n t s e z k o b i d e a d a m u n d u o s o a n i n d a r k e -
r i a e r a g u z t i e n k o n t r a b o r r o k a t z e k o
Bake , e l k a r r i z k e t a , b e r d i n t a s u n e ta g izak i g u z t i e n e t a , be -
rez ik i , e m a k u m e e n d u i n t a s u n a r e n e r r e s p e t u a r e n b a l o r e a k
i r a k a s t e a d u g u f a m i l i a n , b iz i tza p u b l i k o a n e d o E s t a t u e n a r te -
a n g e r t a t z e n d e n i n d a r k e r i a r e n k o n t r a e r a g i n k o r t a s u n e z b o -
r r o k a t z e k o b i d e a .
83
top related