digestio aparatua

DIGESTIO APARATUA

Digestio-aparatuagorputzera sartzendiren elikagaiak organismoaren zelulakerabiltzeko substantziabihurtzea.

Funtzioak elikagaien garraioa, digestio urinen jariaketa, elikagarrien xurgapena eta iraizketa dira. Digestio prozesua berdina da urdail bakarreko animalia guztietan.

Organo nagusiak : ahoa, faringea, hestegorria, urdaila, heste meharra eta heste lodia.

ORGANOAK

Ahoa: ahoan hainbat atal, digestioa egiteko.Mihia: Gihar mugikorra. Mugituz, janaria alde batetik bestera eramaten du.

Faringea: ORLko eremukoa da , laringea bezala.Hestegorria: Faringea eta urdaila lotzen dituen eraztun gihartsuez osaturik dago.

Urdaila: Litro eta erdiko edukiera duen zakutxobat da.Heste meharra: Urdailaren bukaeran heste meharra hasten da.7 metro neurtzen du.

Heste lodia: Metro inguru neurtzen du eta zabalera 7 cm.Uzkia: Kanporatzeko hodia.

Organo nagusiak:Gibela: Sabelaren organoa da . Behazun xixkua: Hepatozitoekekoizten duten behazuna metatzen duen organoa da . 7-10 cm luze da.

Listu guruinak: ugaztunetan, listua sortzen duten guruin exokrinoak dira. Listua, kolorerik gabeko likido urtsu edo likatsu bat da. Egunean zehar, gutxi gora-behera, litro bat listu sortzen da.

• 1-PAROTIDA• 2-AZPIMAXILARRA• 3-MIHIPEKOA

Pankrea: Abdomeneko organoa da, digestio-aparatuaosatzen du. Urina eta hormonakisurtzen ditu.

HISTOLOGIA

Digestio aparatuaren hormak lau geruza ditu barnetik kanporakoan honelaxe sailkatzen direnak:Mukosa: elikagaiekin kontaktuan dagoen geruza da. Bertan xurgapena emango da.

Azpigeruzak hauek dira:-Epitelioa: hemen xurgapena emango da.-Lamina propioa: ehun konektibozko geruza da.-Muscularis mucosae: muskulu leunez osatutako geruza da.

-Azpimukosa : ehun konjuntiboz osatuta dago eta odol hodi, guruin eta nerbioak kokatuko dira.

Muskularra: muskulu leunez osatutako geruza da . Bi azpigeruza ditu:-Zirkularra: barrukoa-Luzetarakoa: kanpokoa

Bi azpigeruza hauen artean nerbio sistema enterikoaren bigarren plexua kokatuko da.

Serosa: kasu batzuetan geruza hau peritoneoa izango da.

DIGESTIO APARATUAREN FISIOLOGIA

Digestio aparatua gorputza zeharkatzen duen hodia ,ahoan hasi eta uzki esfinterrean amaitzen da. Funtzio nagusiena hartzen diren elikagaiak gorputzak erabili ditzakeen produktuetan eraldatzea.

Hiru fase nagusiak:-Ingestioa: elikagaiak, birrindu hartu eta digestio-aparatuan barneratzea.-Digestioa: irentsitako elikagaien eraldaketa prozesua da . -Nutrizioa: elikagaieko nutrienteak, gorputzak xurgatu ditzakeen monomerotan bihurtzea.

DIGESTIOA

3 mekanismoren bitartez gertatzen da: -Mekanikoa: mugimenduaren bidez burututakoa da non elikagai zati handiak txikiak bilakatuko ditu. -Kimikoa: makromolekulak hidrolizatuko ditu molekula sinpleagoak lortzeko. -Peristaltismoa:hormaren uzkurtze mugimenduaren bitartez 2 helburu lortuko dira.

Digestioa, esan bezala, ahoan hasten da, bai digestio mekanikoa etazein kimikoa eta urdaileaneta hestean jarraituko du.

GAIXOTASUNAK

Txantxarreria: gaixotasunarenezaugarri nagusia hortzaren ehun gogorren suntsipena da.Gastroenteritisa: heste meharraren eta urdailaren aldibereko hantura da.

Apendizitisa: apendize ileozekalarenhantura da.Gaixotasun zeliako: glutenarekiko intolerantziaren ondorioz hesteetako mukosan lesioak sortzen dituen asaldura kronikoa.

Gaixotasun zeliako: glutenarekiko intolerantziaren ondorioz hesteetako mukosan lesioak sortzen dituen asaldura kronikoa da . Gastritis: urdailaren muki-mintzen hantura da. Larria edo kronikoa zaharra izan daiteke.

Hemorroidea: odoluzkia edo odol-pikoa uzkiaren kanpoaldeko edo heste larriaren muturreko zainen hantura da.Kolitis: heste lodiaren (kolonaren) hantura, muki-mintzena bereziki.

Litiasia: giza gorputzean kalkulu edo harriek sortutako gaixotasuna da.Pankreako minbizia: digestio-aparatuaren organo horren tumore gaiztoen multzoa da.Ultzeradun kolitisa: digestio-aparatuaren eritasun kronikoa da.