atmosfera

ATMOSFERA: Gure planetaren gas-estalkia. Gas-nahasteari airea deritzo

NITROGENO: Airearen %78 da. Gas geldoa, hau da, ez du erreakzionatzen eta ez du arnasketarako balio

OXIGENOA: Airearen %21. Hartzen du parte erreakzioetan, esaterako oxidazioa egiten du. Arnasketarako erabiltzen dugu bizidunok

OZONOA: Oso kantitate txikian agertzen da. Soilik atmosferako geruza altuenetan. Izpi ultramoreak iragazten ditu eta horrexegatik babesten gaitu

KARBONO DIOXIDOA: Airearen % 0,03. Fotosintesirako ezinbestekoa eta…

BEROTEGIA: Plastikozko edo kristalezko eraikina da. Hormek uzten dute argia eta beroa pasatzen eta gero aire beroa nekez ateratzen da… orduan tenperatura altua izaten da

10 Km.

40 Km.

80 Km.

500 Km.

TROPOSFERA: Zenbat eta gorago igo tenperatura baxuagoa da. Geruza honetan aire osoaren %90 daukagu eta eguraldiko fenomenoak gertatzen dira.

ESTRATOSFERA: Goiko aldean eguzkiaren izpi ultramoreek oxigeno molekulekin egiten dute talka eta ozonoa sortzen da.

Ozonoa nagusitzen den tokiari ozonosfera deritzo

MESOSFERA: Tenperatura minimoak lortzen dira, 100ºC azpitik

IONOSFERA: Tenperaturak handigotzen dira. Goiko aldea EXOSFERA da eta airea urrituz doa… espazio hutsara heldu arte

Lurraren hasierako atmosfera (duela 4.500 milioi urtekoa) bereziki bi gasez osatuta zegoen: karbono dioxidoz eta ur-lurrnez. Sumendien jarduera dela eta

Fotosintesiari esker hasi zen oxigenoa produzitzen eta atmosferaren konposaketa kimikoa ere

METEOROLOGIAK aztertzen ditu atmosferaren aldaketak

ANEMOMETROAK haizearen indarra neurtzen du

HAIZE-ORRATZAK haizearen noranzkoa

TERMOMETROAK tenperatura neurtzen du

BAROMETROAK presio atmosferikoa

HIGROMETROAK aireko hezetasunaren portzentaia

PLUBIOMETROAK metro karratuko jasotako ur kantitatea

PRESIO ATMOSFERIKOA da atmosferak egiten duena

Non gutxiago?

Neurri bat ematen denean, itsas mailan neurtzen da

Mapetan ISOBARA izeneko lerroz adieraztzen dira… presio bereko puntuak lotzen dituztenak

Aire beroa hotza baino arinagoa da…

orduan igo egiten da…

eta leku horietan dauden presioak ingurukoak baino txikiagoak dira

DEPRESIOAK… gasteleraz BORRASCAS

Normalean eguraldi txarra

Aire hotzak, berriz, astunagoa da…

orduan jaitsi egiten da…

eta leku horietan dauden presioak ingurukoa baino handiagokoak dira

ANTIZIKLOIAK

Normalean eguraldi ona

?????? ??????DEPRESIOA ANTIZIKLOIA

Nondik nora mugituko zen airea?

Airea beti joaten da goi-presioko eremuetatik behe-presiokoetarantz, hau da antizikloietatik depresioetarantz

Haizeak badu hezetasuna, ur-lurrun eran. Kilogramo bat aire lehorreko zenbat gramo ur dagoen adieraziz

Itsaso eta ozeanoetako lurruntze prozesutik dator gehienbat

Aireko hezetasuna kondentsatzen bada IHINTZA sortzen da

Eta tenperatura 0ºC azpitik badago IZOTZ ZURIA

HODEIAK urta tantatxo nimiñoz osatutako masak dira

LAINOA lurzoruraino heltzen diren hodeiak dira

Airearen hezetasuna handia bada eta hoztuz gero EURIA sortzen da

KONDENTSAZIOA (gas egoeratik likido egoerara pasatzeko prozesua) gertatzen da, tanta handiak eratuz eta pisuagatik erori egiten dira

Tenperatura 0ºC azpitik elur izeneko prezipitazioak

Ur-lurruna izoztuz gero izotz-kristalez osaturiko ELUR-MALUTAK egiten dira

Ura izoztuz gero TXINGORRA sortzen da

Oso handiak badira izotz-esferak HARRIAK deritze

EGURALDIA da leku jakin batean eta une jakin batean dagoen atmosfera-egoera

KLIMA da oso denboraldi luzean izandako egoera. Bereziki tenperatura (maximoa, minimoa eta batez bestekoa) eta plubiositatea (jasotako ur kantitatea)

KLIMAGRAMA: Urtebetean hiletik hilera izandako batez besteko tenperaturaren eta guztizko prezipitaioen adierazpen grafikoa

Almeria

Bartzelona

Bilbo

Madril

Erregai fosilen kontsumoak karbono dioxidoa metatzen du

KARBONO DIOXIDOAK BEROTEGI-EFEKTUA sortzen du, atmosferan gero eta gehiago dagoelako eta horrek harrapatzen duelako askatzen den beroa

Tenperaturak igo

KLIMA-ALDAKETA

Poloak urtu

Itsasoko maila igo

lehorteak

SUFRE OXIDOEK eta NITROGENO OXIDOEK hodeietako urarekin nahastean azidoak sortzen dituzte eta euriak egiten duenean EURI AZIDOA dugu, eraikinak eta landareak suntsituz

Industrian erabilitako CFC gasek…

OZONO geruza txikitzea eragiten dute, zuloak sortuz. Orduan izpi ultramoreak ez dira iragazten eta pasatzen dira

Eguzkitan denbora luze egonez gero errekuntzak edo larruazaleko minbizia ager daitezke.

1997. urtean, Kyoto-n nazioarteko protokoloa sinatu zen karbono dioxidoaren atmosferako kantitatea jaisteko

Energia ez kutsagarrien erabilpena bultzatu zuten. Esaterako haize-energia eta eguzki-energia