alkizako herri aldizkaria 2007 · 7. alea - · pdf file6 arpidegaiko familia...

60
ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA www.oilategitik.net 2007

Upload: nguyenkhanh

Post on 01-Feb-2018

234 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA

www.oilategitik.net

2007

Page 2: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

3 Kantatzea gustokoa dugulako

4 Alkiza, ardoaren ibilbidea

6 Atzo atzokoak

8 Alkizako baserriak

10 Alkizako Jaiak 2007

12 Pedro Manuel Sorarrain

14 Bitxikeriak

15 Joan Irazusta Alkizalete (1668-1772)

16 ESKOLA Alkizako Herri Ikastetxetik

18 ESKOLA Piraten etxera irteera

20 UDALAREN TXOKOA Haurreskolaren proiektuaren historia laburtua

22 Alkizako pilota kronika

24 Felix Otaegi. Artista alkizar batekin solasean

26 Aiztondoko I. Gutun Lehiaketa

28 Bertsotan

29 TOPONIMIA IV Azaldegi eta Sakamidra bailarak

33 Bi anai

34 Joan den urteari begira

39 Udal Hauteskundeak

44 ARTIKULUA Oinak lurrean, burua hegan

46 ARTIKULUA Karlistei begira ikasteko asmoz

48 ARTIKULUA Mali, herrialde behartsuenetakoa

50 ARTIKULUA Mendi lurren inguruko gogoeta

52 ARTIKULUA Unax eta Manex izenak

54 ARTIKULUA 50 urte atzera begira

58 ARTIKULUA Gure piztiak

non zer

Argitaratzailea eta koordinazioa: Alkizako Oilategitik K.E.Tirada: 600 ale.Lege Gordailua: SS 814/01

Oilategitik aldizkaria doan banatzen da eta ez du bere gain hartzen bertan adierazitako esanen eta iritzien erantzunkizunik

Page 3: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

AMIXURI KANTUZALEAK

3

Badira hiru urte astero biltzen hasi ginela, asmoxume baten inguruan eta orduez geroztik, gutazhitz egiten den bakoitzean, herri mailan, koru edo

abesbatza titulua ematen digute. Ideia honen inguruandoa burutapena.

Gure asmoa ez da inoiz izan abesbatza formal bat era-tzearena, baizik eta kantuzale talde bat osatzearena.Baina ez edozein eratako kantuzaleak, euskaldun kan-tuzaleak, hori baita kide guztiok txikitandik edan duguniturria. Nork ez ditu buruan, gure ospakizunetan, mahaiinguruan entzun eta abesten genituen Pello Joxepe,Aitorren Hizkuntza Zaharra, Ixil-Ixilik dago, Boga-Boga...

Euskaldunok, beste hainbat herrik bezalaxe, abestekoohitura handia izan dugu, baina teknologiaren eta ongi-zatearen gizartearekin batera, hegoaldean bereziki, tele-bista eta musika ekipoak izendatu ditugu gure ordezka-ri. Horixe da, gure eskuetan dagoen neurrian, zuzendunahi genukeena.

Zorionez, euskal lurralde guztietan ez da gauza beragertatu eta badugu nora begiratu. Iparraldean manten-tzen diren hainbat ekimenetan hain zuzen ere hala nolakantu bazkariak, kantu jirak, .... Horretaz aparte, gureinguruan erabat galdu ez diren hainbat ospakizun ditu-gu eredu: Gabonak, Santa Ageda, Inauteriak, San Mar-tin koplak...

Aipatutakoa aurrera ateratzeko asmoz, dozena batherrikide elkartzen gera astero eta entsaio formaletazaparte, 20:30etik 22:00etara bitartean, posible dugu-nok, errugbizaleek hirugarren zatia deitzen diotenaospatzen dugu Elizegin, Jexuxek hitz egingo balu...

Ez genuke burutapen hau bukatu nahi, herritar guzieigonbidapena luzatu gabe eta entsaioetan zein aurreraeramaten ditugun ekintzetan oso ondo pasatzendugula azpimarratu gabe kantatzea gustokoadugulako ■

KantatzeagustokoadugulakoOilategik eskaintzen duen leiho honetatik buruaateratzeko aukera eman digutenez, gure buruta-penak kontatu nahi dizkizuegu.

Page 4: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

MIKEL GONZALEZ-ETXEBERRI

4

Alkizaardoarenibilbidea

Autoa bihurka zihoan, zaindutako etxaldeenhormen ondo-ondotik pasatuz, aldapa goraetengabe. Arto eta alpapa ekoizle den goi-lau-

tada txikitxo batera iristean, urrutian garbi-garbimarraztuta dagoen herrixka baten islak ustekabeanharrapatzen gaitu.

- Horra hor Alkiza-, zoriontasun turistikoetako kideeiadierazten diet, ahotsa harrotuz antigoaleko “cice-rone”n erara.

Agerpen pintoreskoa, ibilbidea lehen aldiz egitenzuten, nire adiskideen ahotik ateratzen diren harridu-ra adierazpenez ospatzen da. Hori dela eta ibilaldikogidari ofiziala izendatzera animatzen naiz.

Orain urte gutxi, oraindik udalerr iek el ikagaibatzuen gaineko zergak eta arielak (arantzelak)ezartzeko ahalmena zutenean, bat-batean , landabide hau Gipuzkoako “ardoaren ibilbide” bihurtuzen.

Nola liteke –elkarrizketan ziharduten zalantzazbetetako beste herrietako zinegotziek– abarkadunalkizar eskukada gutxi batzuen artean, gure herri-tar-andanak baino ardo gehiago irenstea …! Ezinez-koa da…!

Bitartean, zisterna-kamioiz osatutako karabana iku-siezinak, mahatsak ematen duen onenaz gainezka,Alkizako Noble eta Leial Hiribilduko udal-alondegiinexistentean jasotzen ziran. Bertakoen erreputazioa,kolokan zegoen …

- Nor bainatzen zen ardotan? – galdetzen dit Eduar-dok.

- Inor ez. Garai artako alkatea zen, Etxabe baserrikoIruretagoiena abizena eta Rufino izena zuen, jaunburu-argiak asmatutako eskumen trukea besterikez zen. Alkate-jaun biziak, bere maltzurkeriarekin,herriko zenbait obra aurrera eramateko, agortutazegoen udal diru-kutxa suspertu zuen.

Ernio mitiko eta ospetsuaren mendebaldeko hegalakbabesten duen Alkizako gainera iritsi gera. Distiralasaian murgilduta dagoen ingurua antzematendugu. Edertasunezko uhinak, iris baketsuak, igurztendute inguru bakartegia, askatasuna maite dugun etaizadi bikainean sinisten dugunontzat sortua.

Alkizaren apaltasun lasaiak hiru arrazoi eskaintzenditu nire oda sutsua merezi izateko: kokalekua,Antxietaren erretaula eta alfonbraz estalitako plaza.

Iñaki Linazasoro-ren“La otra Guipuzcoa” liburuko

“Alkiza, la ruta del vino”atalaren laburpena eta

itzulpen librea. Ahal izanden neurrian bere idazteko

modua errespetatuz.

Page 5: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

5

“Sedum telephium”, “ajuga cha-maepytis”, “seaecio vulgaris…”eta bestelako belarrez estalitakoPlaza Nagusi bat aurkitzeak, ger-taera itxura gordetzen du idazlea-rentzat. Alajaina, galipot tristerikgabe, korritzeko, saltatzeko etazi l ipurdiak egiteko prestatuadagoen Plaza-Parkea izatea.

Alkizako eliztarrak, hamar aldizbidertuz, ederki asko kabitukolirateke San Martin parrokiakoel izan. Ulertzekoa da eskolaumeek, zalapartatsu eta urduriagertuz, el izkizunetan ozenkiabestea. Nolabait kendu beharkodute hotza gainetik, ikaragarrizkogotiko erako gurutzeria-ganga-pean …!

Goialde honetako gure ibilbideak,erreferentzi artistiko aipagarria du.Antxieta’tar Joanes eskultore ospe-tsuaren erretaula bat. Oparo poli-kromatutako antxietar aldare hauarro agertzen da, hiru estamentu-tan ezarritako beste hainbeste hor-nacinatan kokatuak dauden,hamar santuren irudi ederrekin.

Erretaularen basamentua etasagrarioko ateak, taila ederrakosatzen dituzte, erospen-misterio-ko gertaerak irudikatuz.

Aldaretxoa sakristiara kendu zen,interes artistiko txikiagoko, MiguelIrazusta herriko artistaren, bestebatez ordeztuz.

Gipuzkoako Foru Aldundiak, alda-rea eskuratu nahi izan zuen, pro-bintzia-jauregiko kaperan miretsiaizan zedin, baina gestioek ez zutenaurrera egin.

Espero dut, nire Alkizar lagunek,hain singularra den arte obrareki-ko, dagokion interesa agertukodutela, kokaleku berezia eskainiz.■

Page 6: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

6

Arpidegaiko familiabeobidetarrak:

1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria

Jesus, 2. lerroan eserita MariaAngeles, Maria eta Jose

Angel gurasoak, Teodora, 3.lerroan zutik Jose Martin,

Martin, Jose, Agustin, Daniel,Angel eta Pepita 12 seme-

alaba

Aginagako familia sarasolatarrak:

1. lerroan zutik Pedro, eserita Julia-Jose gurasoak, Bautista, 2. lerroan

zutik 1. Antonio, 2. Jose, 3. Maria, 4.Atanasio eta 5. Ramon.

Alkizako festa antolatzaileak:

1. lerroan eserita eta kuzkurturik, bisoinujolerekin Apaiztiko Karlos, Otsa-mendiko Miel Moises, Arpide-garaiko

Jose Martin, Arritzako Jasinto, Otsa-mendiko Segundo, Peruko Ramuntxo,Urruzolako Pantaleon, Arpidegaraiko

Angel, Antzabeneko Juanito, Apaizte-giko Antonio eta Aritzetegaraiko Jose,

2. lerroan zutik Arritzako Juan Jose,Asteasuko txistulariak, Bentzala-txiki-

ko Jose, ?, Etxesagastiko Josekrutx,Garmendiko Benito, UrruzolazpikoSantos eta Etxesagastiko Eugenio.

Atzoatzokoak

Page 7: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

7

Ikiliko familiaGoenaga Uria:

Eserita Jose Angel eta Bel-tsora senar-emazteak, zutikSegundo, Maria, Bittori etaMartin seme-alabak

Urrizpeko familiaLetamendia Usandizaga:

Eserita Josepa, Jose Mari, MariaInazia ama, Juan, zutik Maritxu,Prasku, Bittori eta Dolores zazpiseme-alaba

Tolosako ihauterietan alkizarrak:

Kuzkurtuta 1. Arritzako Modesto,2. Apaiztegiko Anttonio, 3. Otsa-mendiko Miel Moises, 4. Etxabe-txikiko Jose, 5. Errekaldeko Miel,6. Otsamendiko Segundo, zutik l.lerroan, 1-2. Arritzako Juan Joseeta Jasinto, 3. Zumitzetako Mar-kos, 4. Etxabe-txikiko Juan Mari,5. Apaiztegiko Juan eta 2. lerroanl. Bentzala-txikiko Jose, 2. Apaiz-tegiko Karlos, 3. Albiztegiko ? etaUrruzolazpiko Santos.

Page 8: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

8

GARRO

XIV. mendean Alkizako lehen doku-mentuen arabera bazen Garro base-rria eta gainera aspaldiko sona du.Gaurko eraikuntza ere XVI. mende-koa da eta baditu arku zorrotzak.Bertako biztanleek XIX. menderaarte Garro abizena mantendu zuten,ondoren, berriz, Madariaga, Otegi,Ugartemendia eta gaur Ruiz-Rodri-guez bikotea bizi da.

GOINA (GOENAGA)

Izenari dagokionez Goyena, Goyna-ga eta Goina bezala ezagutzen da.Lehen Karl istada ondoren JoseAntonio Zuaznabar eta MariaMadalena Aranzabe senar-emazte-ek eraiki zuten. Bigarren belaunal-dian, 1930 aurretik, Inazio MariaZuaznabar eta Bentzalagako JosefaUgartemendia Arrutirekin hustuzen. Urruzolakoek borda bezala era-bilia 2007arte, Najera eta Bon Pere-zek erosi eta bertan bizitzekotandira.

XABIER ARTOLA ETA PELLO JOXE ARANBURU

GARMENDIA

XIV. mendean Alkizako lehen doku-mentuen arabera bazen Garmendia-ko Martin Martinez eta, 1771eanfamilia bakarra ageri bada ere, 1811ezkero bitan banatu zen baserria,Garmendia Azpikoa eta Garaikoan.Gipuzkoako ondare artistiko histori-koan baserri hari buruz oinetxearenhipotesia planteatzen da. GarmendiaAzpikoan, 1959an, Koldobika Jaure-gi eskultorea jaio zen. Bi baserri haie-tan honako hauek bizi izan dira:Sarobe, Irazusta, Bazterrika, Arangu-ren, Agirreurreta, Jauregi eta Goena-ga abizena dutenak.

Page 9: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

9

IKILISAGASTI

Nahiz eta historian zehar Gillisa-gasti bezala ageri, 1558an, lehenaldiz Ikilisastiko Maria da lehendokumentatua. Bertako jabe etamaizterrak honako hauek ezagu-tzen dira: Iki l isagasti, Arpide,Otaño, Irazusta, Aranguren, Paga-dizabal, Pellejero, Ezama eta gaurGoenaga Uria bertan bizi da.

INTXAURRANDIAGA

Baserriak Insaurrandiaga, Insau-randiaga eta Intxaurrandiaga idaz-kera ezberdinak hartu ditu doku-mentuetan. Nahiz eta XIV.mendean Intxaurrandiagan abizenbereko Pedro bat bizi, Joan Bautis-ta Intxaurrandiaga harginak eraikizuen gaurko eraikuntza dotorea,XVIII. mendean. Bertako semeizan ziren Joan Bautista eta JoanElias hargin eta eskultoreak. Bietxebizitzetako abizenak, berriz,honako hauek: Intxaurrandiaga,Pagadizabal, Elola, Urruzola, Ira-zusta eta gaurko Urruzola etaSorarrain.

Alkizako baserriakIGARANZABAL

Igaran errota 1563 ezkero datatu-rik dago, handik eratorri zen Iga-ranzabal baserria eta, 1731n,lehen aldiz agertzen da, errotarenantzera izen anitzekin: Ianzabal,Iaranzabal, Ieranzabal eta Igaran-zabal esateko. Bertako jabe etamaizterrak honako hauek bederenezagutzen dira: Ezkamendi, Urru-zola, Mendizabal eta gaur Irureta-goiena-Mendiola sendia bertanbizi da.

Page 10: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

UXUE ETXEBESTE

10

Hemen dira, hemen dira berriro.Ez dute hutsik egiten. Urtero-urtero, oporren ostean, egunero-ko martxara egokitzen laguntze-ko, hemen izaten dira Alkizakojaiak, Alkizako festak. Aldizkarihau esku artean duzuenerako,lauzpabost egun besterik ez dirageratuko urte guztiko egun desi-ratuenak iristeko. Aurten alda-ketak izango dira, ez baitira beti-ko moduan festak jarraianizango. Horretaz, prestaketalanen inguruan, eta beste zen-bait kontuz hitz egiteko, hilabe-teetan, hainbat lagunekin bate-ra, herriko jaiak prestatzenjardun duten bi lagunengana jodugu: Xabier eta Unai.

Esaguzue lehenik eta behin, zein-tzuk diren aurtengo jaien berri-kuntza nagusiak.I rai laren 14an, ostirala, mozorroeguna jarri dugu. Ez dakigu funtziona-tuko duen. Jendea animatzen bada,etor dadila mozorrotuta. Agian, sariakegongo dira.

Eta zer gertatzen da egunen bana-ketarekin? Zergatik bi asteburu-tan?Gauza gehiegi zeuden egun gutxitanpilatuta, eta horrela hobeto banatutadaudela uste dugu.

Zenbat urte daramazue zuek jaiakprestatzen?Hamabi urte. Lehen Udala arduratzenzen.

Ba al duzue laguntzarik?Gutxi. Antolaketari dagokionean,

gutxi. Gero, festetan laguntza handiaizaten da gauzak prestatzen. Bakoi-tzak bere eginbeharra du. Bat bertso-lariez arduratzen da, bestea sagardodastaketaz, bestea pilota partiduez...Bakoitzak nahiko finkatuta du zeinden bere ardura, eta ez dugu arazorikizaten.

Zer moduz portatzen da AlkizakoUdala?Oso ondo. Sekula ere ez digu oztopo-rik jarri, ez diru kontuetan, ez etabeste ezertan ere.

Izango al da txosnarik aurten ere?Noski baietz. Iaz utzi genuen txosna-ren ardura guk. Orain gazteek hartuduzue lekukoa. Gu ere oraindik gazte-ak gara, baina...

Zein izaten da ekitaldirik arrakas-tatsuena?Jende gehiena bertsolarietan eta herrikiroletan mugitzen da. Iaz arrakastahandia izan zuen Asto lasterketak.Barrikotea eta sagardo dastaketa ereoso gustukoak dira.

Gauetako giroa asko jaitsi da jendekopuruari dagokionean, baina giroariondo eusten diogu. Atzean geratudira Akelarre-rekin izaten ziren kotxeilarak.

Garestiak al dira Alkizako Jaiak?Hori Peperi galdetu beharko zaio,kontabilitatea hark eramaten baitu.Gure ustez, ez dira oso merkeak,baina ahaleginak merezi duelakoangaude, festa on batzuk antolatzeko,eta denen artean ondo pasatzeko.

Badakigu herrian 17-18 urtekogazte koadrila handi samarragarela. Laguntzen al dugu?

Bai, zalantzarik gabe. Urtetik urteragainera, gehiago egin beharko duzue.Guk dagoeneko… Nik behintzat ( dioUnaik) badaukat uzteko gogoa, bihaurrekin ezin baitiot lehengo martxa-ri eutsi.

Guk eskatu genituen kontzertuaksartuta daude programan. Zer iru-ditzen zaizkizue?Oso ondo, ez ditugu ezagutzenbaina… Denen gustuko ekintzak jar-tzen ahalegintzen gara, herriko adin-talde guztiak pozik egon daitezen.

Etorkizunari begira, nola ikustendituzue Alkizako festak?Hori guk zuei galdetu beharko geni-zueke. Herriko jaiak gainbehera doazleku gehienetan. Gure ustez, egunezjai giroak berdintsu jarraituko du;gauez, berriz, jaisten jarraituko du.Halere, herrikoak geratzen bagara,nahikoa eta sobera izango da.

Zergatik gertatzen ari da horigauetan?Orain giroa tabernetan dagoela ustedugu. Lehen, Belauntza, Altzo, Albiz-tur, Zizurkil, Aduna, herri askotakofestetara joaten ginen. Gazte-festekizugarrizko arrakasta zuten. Plaza-giroa handiagoa zen. Herri txikietakofesta lehen zen Plazan zegoen giroa.Plaza-giroa galdu denean, akabo. Jen-deak uko egiten ari zaio herri txikieta-ko festetara joateari, pentsatzen baituhorietan ez dela ezer ere egongo.Baserritar giroa galdu egin da erabat.Orain “ghettoak” daude: Oialume,eta abar.

Beraz, herritarrok, badakizue,ondo-ondo pasa, asko edan etagutxi gastau.

Alkizako Jaiak 2007

Page 11: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

11

PROGRAMAIRAILAK 7 / Ostirala16:00 Haur jolasak festei hasiera emanez21:00 BarrikoteaOndoren Laket taldearen eskutik erromeria.

IRAILAK 8 / Larunbata 10:30 Herriko umeentzako txirrindulari lasterketa

eta toka txapelketa12:00 Meza Nagusia14:00 Jubilatuen bazkaria Otsamendi jatetxeanOndoren Beteranoen arteko XVI. Pilota Txapelketaren

finalak.23:00 Herri kirol saioa: aizkolari eta harri-jasotzaileak.Ondoren Saioa eta Alabierren eskutik erromeria eta

atsedenaldian gau jolasak

IRAILAK 9 / Igandea10:00 Meza Nagusia.10:15 Pilota Partiduak:

Gazteen arteko XVII. Txapelketaren finalak.

16:00 Pitxoi tiraketa Erniope elkarteak antolaturik.17:00 Asto lasterketa herrikoia mozorrotuta.Ondoren Gorriti eta beraren animaliak.Arratsaldean Kulki-ren jolasak.Gauean Ansorregi eta Larrañagarekin erromeria.

IRAILAK 14 / Ostirala (Mozorroen eguna)17:00 Gazteen arteko pilota partiduak.Ondoren Toka txapelketa herrikoia.23:00 Bertsolari Jaialdia: S. Lizaso, A.M. Peñagarikano,

A. Egaña, M. Lujanbio, J.M. Irazu, A. Arzallus.Gaijartzailea: Unai Elizasu.

Ondoren Agurtzane eta Ion Elustondoren eskutik erromeria.

IRAILAK 15 / Larunbata 18:00 Herri kirol saioa herriko gazteen artean.

Ion Zabala eta Izaskun Mendizabal zirenen oroimenez.Ondoren Sagardo dastaketa izango da denentzat.20:30 Herri afaria Ostatu jatetxean.23:00 Dark Avenue, Izeba Pilarren hilobak eta Nunbait

taldeen kontzertua.

Xabier eta Unai duela bi urteko herri kiroletako saioan.Unaik irabazi zuen. Aurten errebantxa izango da.

Herritarrak aizkolariak eta harri-jasotzaileak ikusten.

Sagardo dastaketa. Igor eta Aitor.

Page 12: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

12

SONIA ARTUZAMONOA

Denok dakizuen bezala aurten-go apirilaren 7an gure artetikjoan zaigu Peru Baserriko PedroManuel Sorarrain Amonarriz, 86urte zituela.

1922garren urtean etorri zen Zizurkil-dik Alkizara bere familiarekin, 2 urtezituela, bere aitak Peru Baserria erosieta gero. Bere ume eta gaztetakourteetan eskolara joatea eta baserrikolanetan aritzea tokatu zitzaion, halaere bera oso gustora izaten zen; baso-ko lanak eta egurrekin lana egitea

asko gustatzen baitzitzaion (kirtenak,eskuareak, txondarra egitea eta abar.)

18 urtekin gerrara joatea tokatuzitzaion: 2 urte Afrikan eta 5 hemenpasa zituen. Gerran denboraldi haupasa eta gero Peru baserrira bueltatuzen eta handik urte batzutara, bereemaztea izan den Juanita etorri zen,13 urterekin Perura neskame. Bertanezagutu eta gero ezkondu egin ziren.57 urte elkarrekin pasa zituzten etahonen ondorioz 16 seme-alaba izanzituzten eta iloba mordoa. Ezkondueta gero ere bere bizia beti murgildu

da baserriren inguruan: baserrikolanak, ganaduak, txondarra, basoa...

Basoko lanetan ibili ohi zen gustoraeta beti kontatzen zuen; behin basoanlanean ari zela hanka puskatu zuelaeta ahal zuen bezala oinez etorri zelaetxeraino eta gero gurdi gainean era-man zutela medikuarengana.

Azkeneko urte hauetan “Oilategitik”aldizkarirako sarri egin zaizkio elka-rrizketak eta egia esan beti egon daguri laguntzeko prest eta beti zuenanekdotaren bat guri kontatzeko.Hauek dira hauetako batzuk:

Pedro Manuel Sorarrain

Pedro Manuel etxe ondoko soroan idi parearekin.

Page 13: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

13

Pello Joxe Aranburuk egindako elkarrizketa baten zati bat:

Alkizan azkenik erre edo hustu egin diren baserrien zerrenda bat egingozenuke?Arritza taa erretzen ikusi izkit Litsaso bi bizitzak.

Litsaso bai e!Bai

Ze urtetan eo? Hola arrasto bat.Ua.

Ez da inun azaltzen noiz erre zan.Esango itpa, nee ama il uan “treintan”, taa nee ama ta Litsasoko Andrea, oi lan-bata uan, lanbat atsaldia erre uan, nee ama ta Litsasoko Andrea Tolosatik etxeatraturik biyak alkarrekin, ta kia ta ikusten zuela kia ta Alkizan etxia erretzen emenzeola, ta Lizarzelai zala.

Uste!Lizarzelai zala ta beste batzuk Litsaso zala, ta ua argi etorri Andrea, ta arek emen-dik zioazen eskolaumei galdetu topo eittian, Aranan, ea Plazatik ikusten ote zan,ta bai ikusten zala. –Guria den, Litsaso den, Litsaso den-. Litsaso, orden, milabederatzereuntaaa ogeitaa zazpi edo. Au besteik ez emen zin esan, umeak etaattona, attona zaarra deskuidatua izango uen.

Imanol Lizardi eta Jose Mª Aranzabe txondarrari buruzko elkarrizke-tan kontatutako anekdota:

Eta zer suposatu zuen bukaera honek baserrietako ekonomiarentzat?Honen inguruan anekdota bat kontatu behar dizuet. Gure etxean 11 litroko mar-mita genuen, eta Otsamendiko Segundori eramaten genion, eta hark bere arre-bari, saltzeko. Litroa 2 pezetatan saltzen genuen, beraz, 11 litrorekin 22 pezetajasotzen genituen. Nire anaiak, berriz, fabrikan lanean egun osoa pasa ondoren 9pezeta baino ez zituen eskuratzen.

Horrelako anekdota asko konta-tu ohi izan zituen, beti hitz egi-teko eta laguntzeko prest. Bainoaurtengo San Martinetan ezinizango dugu esan “Peruko PedroManuelek erretako gaztainakjan ditugu”, baina bai esan deza-kegu: “Goian Bego PedroManuel”.

Pedro Manuel Zelatunen, bere aita zenaren omenaldi-plaka jaso zuenean.

Page 14: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

JOSE MARI ARANZABE

14

MaialenSorarrain

IzaroIruretagoiena

OihanaFernandez de Larrinoa

AratzLarrauri

Alkizan 2006ko abenduaren 31n, 322 biztanle zeudenerroldatuta, aurreko urtean baino bi gehiago, azkenurte hauetako gorantzako boladari jarraituz. Hauhorrela izateko, 14 alta, horietatik 4 jaiotza, eta beste10 kanpoko herrietatik etorritakoak izan dira. Bajak,berriz, 12: 4 heriotza eta 8 beste herrietarajoandakoak. Adinaren arabera, honela gelditzen daerrolda:

0 – 20 urte bitartekoak (%22,05):gizonezkoak, 41emakumezkoak, 30

21 – 40 urte bitartekoak (%29,50):gizonezkok, 48emakumezkoak, 47

41 – 60 urte bitartekoak (%28,88):gizonezkoak, 54emakumezkoak 39

61 – 80 urte bitartekoak (%14,60):gizonezkoak, 28emakumezkoak, 19

81 urtetik gorakoak (%4, 97):gizonezkoak, 10emakumezkoak, 6

GUZTIRA: 181 gizonezko eta 141 emakumezko

JAIOTZAK HAUEK IZAN DIRA:· Oihana Fernandez de Larrinoa Ibarbia. Muñozabal etxekoa· Izaro Iruretagoiena Mujika. Etxaburua 1, 2. ezkerra etxekoa· Aratz Larrauri Mateos. Santiago Ermita bidea 3 etxekoa· Maialen Sorarrain Gil. Etxaburua 1, 1 ezkerra etxekoa

HERIOTZAK, BERRIZ, HAUEK DIRA:· Joxe Ramon Eizmendi Saralegi. Agiña baserrikoa.· Maria Angela Goenaga Goenaga. Saletxe baserrikoa.· Jose Sarasola Sarasola. Agiña baserrikoa.· Mara Franziska Uzkudun Ugalde. Aizmendi-goikoa baserrikoa.

Bitxikeriak

Page 15: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

PELLO JOXE ARANBURU

15

Joan Irazusta Alkizalete (1688-1772)Euskal letretan Joan Irazusta Hernialdeko erretoretzat eza-guna izan arren, inork gutxik aitortu dio Migel Irazustaeskultorearekiko ahaidetasuna eta Alkizan jaio izana. Aita,Joan Bautista Aginaga baserrian jaio eta herriko arotz-har-gina zuen, ama, berriz, Leteko Katalina Alkizalete.

Ezkondu eta Mendia etxean bizi zirelarik, aipatu bere gura-soek lau seme-alaba eduki zituzten eta zaharrena Joan,1688an, San Martin parrokian bataiatu zuten. Bere senide-ak, Maria Josefa Etxabeko herriko notarioarekin, MartinHernialdeko Igor baserrira eta Martin Jose Errezilera ezkon-du ziren, Jon, ordea, Pedro Aguado Iruñeko gotzainak,1714an, aitortzak eta sermoiak egiteko baimendu zuenez,ordurako apaiz zen.

Joan erretore Hernialden, 1716-1752Hernialdeko erretorea hil zenean, 1716an, bi hautagai aur-keztu ziren, Domingo Montes bertako semea eta Joan alki-zarra. Hauteskundeak kanpokoak irabazi zituen. Hernialdenegin zituen hiruzpalau ekintza nabarmenduko dira hemen.

• Parrokiako bi alboetako aldareak bere garaian eraiki ziren

• Hilerria ere urte haietan egin eta gorpuak han ehorztenziren

• Gero areagotuko zituen ondasunen pilaketari ekin zion,ahaideen herentzien bidez, esaterako, Alkizako Garmendiaeta Katalandegi.

• Bere dotrinak lehen argitalpena 1739an izan zuen, handikzetorkion izena ere: Hernialdeko erretorearen dotrina.Gotzainak, 1748an, zazpi hilabetetan zigorturik, kaputxino-en komentuan eduki zuen. Ez da azaltzen arrazoirik.

Joan erretore Alkizan, 1752-1772Herriko erretorea eta Joanen amaren anaia, 1746an zenduzenean, hiru hautagai aurkeztu ziren Alkizan: Hernialdekoerretorea eta Antzietako Domingo Roteta, biak alkizarraketa Asteasuko Pedro Rekondo. Sei urtetako auzien ondo-ren, Erromako erabakia Joanen aldekoa suertatu zen. Bereerretoretzak 1752tik 1772 arte iraun zuen.

Urte haietan, Alkizako elizan hobekuntza nabarmenak eginziren: zoru osoa berritu zen, sepulturak, harlanduzko erdikopasabidea, gizonezkoen eserlekuen azpiko zorua (2000koberrikuntzan desagertuak), korupeko arkua eta zurezkozortzi aulkiak esaterako. Santiago ermitarako bidean, 1762-1763 urteetan, guruzbidea tailatu zuen Martin Karrera arki-tektoak.

Joan Irazustaren dotrina, 1739-1939Euskal Herriko Eliz Barrutietan euskaraz dotrina ugari argi-taratu ziren, 1561-1740 urteetan. Joan Irazustak, 1739an,Asteteren bere itzulpena egin eta hark berrehun urtetanberrogeita hamar argitalpen bederen izan zituen, gehienakGipuzkoan. Urte haietan eliztar ugarik buruz zekiten, alki-zarrek barne, nahiz eta ez jakin dotrina haren egilea herrikoseme bat zela.

Itzal handiko erretore aberatsaHori argien bere testamentuak frogatu zuen. Herriko nota-rioa koinatua izan arren, kanpoko notario batekin gauzatuzituen bere azken gogoak. Hernialdeko Igor baserriko ilobeiutzi zizkien ia ondasun denak. Ondasunen artean EleizegiGaraikoa, Garmendia, Gilisagasti, Mendia eta UrruzulaAzpikoa bost baserriak eta dirutan kopuru handiak pilatuzituen handik eta hemendik, gehien bat herentzien bidez.Hori bai, Alkiza eta Hernialde bi herrietan mezak ematekokaperautzak fundatu zituen.

Aita Larramendi baino bi urtelehenago jaio eta sei urteberanduago hil zen Irazusta,beraz, biak oso garaikideakizan ziren. Larramendik,1729an, bere gramatika ospe-tsua idatzi ondoren, Irazustakdotrina itzuli zuen euskarara.Horretarako, ordea, ez zuenLarramendiren Hiztegi Hiru-koitza erabili, 1745ekoa baita.

Jose Otxoa Arinek, 1713-1738 urteetan, Ordizian idatzieta zabaldutako dotrinagipuzkoarra desagartarazizuen Irazustaren dotrinak.Gainera, Larramendik Mendi-buru jesuitaren itzulpena gai-tzetsiz, hauxe gehitu zuenJoan Izastuaren obraz:

“... que no puede imprimirsecon ese nombre, sin queluego lo mientan los bascon-gados, a lo menos acá en Gui-púzcoa, porque ya tienenmodernamente traducido el P.Astete por el Rector de Her-nialde, y haviendose acabadola impresión 1ª, ha echo otrasegunda, y en los lugares ycasas saben el Astete en bas-cuence, y no tiene más defec-to esta traducción de Hernial-de que no ser tan limpio comopudiera su bascuence”.

Gipuzkoako apaiz euskal idaz-leen artean, katebegi bateneginkizuna bete zuen Irazus-tak: Otxoa Arin, Irazusta,Larramendi, Kardaberaz, Mendiburu, Ubillos, Gerriko, Agi-rre... Joan Irazusta idazle apala, baina, garbizale aurrekoaeta goiztiarra izan zen. Gipuzkoa osoan berrehun urtetanbere dotrina buruz ikasi zuten ia eliztar guztiek. ■

Azala. 1800.eko edizioa

Obraren orrialde bat

Page 16: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

16

e s k o l a

Zortzi urtez Alkizako eskolanibili eta gero zaila egitenzait Zizurkilera joatea.

Alkizan urte asko pasa dut etalagun asko egin ditut, nahiz etaaskotan haserretu. Eskolanmomentu txarrak pasa ditut,haserretzean eta abar eta onakere, batez ere jolas orduetan.

Maisu maistrak ere ez dira gure-kin ondo portatu, esate baterakoJuan Carlos, Olga eta joan dire-nak ere bai, Iraultza.

Irteera asko egin ditugu, niretzatpolitena Candanchura eskiatzeraegin genuena izan zen. Albiztur-ko lagunekin joan ginen, nikbederatzi urte nituela. Akuapar-kera ere joan gara urte honetaneta ederki pasa dut. Zizurkilen erelagun asko egin ditut eta haranihoanean lagunak edukiko ditut.Horri ez diot beldurrik, beldurgehiena ematen didana janariada, Otsamendin bezala ez baitu-gu bazkalduko. Maisu maistren-gatik ez naiz kezkatzen Alkizanohituta bainago. Etxeko lanetanere ez naiz kezkatzen Alkizan ereasko jartzen dizkidatelako.

Istripuak ere eduki ditugu. Igoraskotan erori egin da eta atendi-tua izan behar izan du.

Eskolan gauza barregarriak etabitxikeriak gertatu izan zaizkigu.Adibidez, behin Haritzek kakaegin zuen eta bukatzean paperikez zuela konturatu zen eta denok

parrez lehertu ginen. Niri ere ger-tatu zait bitxikeriarik. Txikia nintze-la, Piraten Etxera joan ginen etabertako komunean entzerraturikgelditu nintzen.

Paseora ia ez gara joaten eta guriasko gustatzen zaigu. Soinketa eregutxitan egiten dugu. Jolas ordu-tan pilotan jolasten gara. Gureeskolan dutxak daude baina ezditugu erabiltzen.

Niretzat Zizurkilera goazen aldeona bederatzi eta erdietan sartzengarela da. Niri ustez Zizurkileragoaz gure eskolan gu maila baka-rrekoak garelako eta nahi nukehurrengo urtean Alkizakoak Zizur-kilera etortzea antzerkia egitera.

Seguru ez dagoela munduan Alki-zako eskola bezalakorik. ■

Alkizako eskola honetanhamar urte pasa ondorenVillabonako Erniobe eskolara

noa DBH egitera. Han ez dakit zermoduz pasako dudan, baina ondopasatzea espero dut.

Alkizako eskolan oso ondo ibilinaiz eta oso lagun onak egin ditut,lagun minak. Eskola honetanmomentu txarrak eta onak pasaizan ditut, baina gehienak onak

dira. Hoberena eskurtsioetara joa-tea izan da, surf egitera, akuapar-kera, eskiatzera, lo egitera etaabar. Beste herrietako lagunekinjoan gara eta haiekin oso ondopasatu dugu. Bestalde urtero, ikas-turtean zehar ikasitako antzerkiakantzezten ditugu, lehendabiziAlbiztur eta Zizurkilgo eskoletaneta gero herrian gure guraso etalagunen aurrean. Aurten “Peluka-ren komeriak” izenekoa egindugu.

Eskolako hamar urte hauetan bitxi-keri asko bizi izan ditut eta horie-kin parra asko egin ditugu. Egunbatean oilo bat sartu zen eskolakodutxetan eta guk busti egingenuen. Beste egun batean PerukoAitorrek harri bat bota eta JuanCarlosen kotxeko kristala jo etapuskatu zuen, a ze parrak botagenituen!!!!

Eskola honetatik maisu eta maistraasko pasa dira. Gehienekin ondokonpondu naiz, baina ez denekin.

Hurrengo urtean Villabonara joanbeharko dudalako ez nago pozik,baina ezta triste ere, ni bezala,zaharrago diren guztiak joan diraeta. Nik nahi dudana lagunak egineta Alkizan bezala ondo pasatzeada. Haiekin batera eskolara gustu-ra joatea, hango ikasgaiak zailakez izatea eta asko ikastea nahi dut.Hango ikasteko modua ezberdinadela badakit eta modu horretaraondo egokitzea espero dut. Easuertea dudan eta dena ondo doa-kidan.

Gauza onak baditu eskola harkbaina txarrak ere, goizago jaikibehar dut, gehiago ikasi eta jolasorduak motzagoak dira. GaineraAlkizako frontoia hangoa bainohobea da. ■

Page 17: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

17

Alkizako eskolan zazpi urteeman ondoren pena pixkabat ematen dit Zizurkilera

joatea. Eskola honetan oso ondopasa dut, lagun asko egin dituteta denak oso jatorrak dira etaoso ondo pasatzen dut beraiekinjolasean.

Gogoratzen naiz oilo bat sartuzela eskolan eta dutxetan edukigenuela. Denbora osoan busti-tzen ibiltzen ginen. Beste gauzabatez ere gogoratzen naiz, AitorPerukoak eta bere lagunak jolas-ten ari ziren harriekin. Aitorrekharria bota eta Juan Carlosenkotxearen kristalari jo eta kristalguztia puskatu zen.

Gauza txar batzuk ere gogoratzenditut. Zezenetan jolasten ari gine-la erori eta ebaki bat egin nuen.Gero etxera ir itsi nintzeneanAsunzionera joan nintzen etapuntuak jarri zizkidaten. Bestegauza bat ere gogoratzen dut.Jokinek eskua puskatu zuen par-keko egurrezko katxarrotik erori-ta. Eskurtsioak ere egin ditugu.Aurten eskiatzera joan gara,Arantzara lo egitera ere joan garaeta surf egitera ere joan gara.

Hurrengo urtean Zizurkilen egon-go naiz. Zizurkilera joateak aban-taila baditu, astean hemen bainoordu erdi gutxiago egiten dute.Niretzat desabantaila jangelanbazkaldu beharko dudala da,etxean bazkaltzen ohituta nagoe-lako. Zizurkilen gehiago ikasikodut nire adineko lagunekin egon-go naizelako eta lo gehiago eginahal izango dut. Baina pena ema-ten didan gauza garrantzitsuenalehen hezkuntza nire herrian ezbukatzea da. ■

Alkizako eskolan oso ondopasa dut eta gainera hemenelur gehiago egiten du. Beti

hemen ibili naiz eta orain ez dutZizurkilera joan nahi. Alkiza uzteakpena handia ematen dit. Hala erejoan beharra daukat eta esperodet lagun onak izatea. Esan dute-nengatik gehiago ikasten da bainanik egundoko tristura daukathemendik alde egiteagatik.

Hemen lagun asko dauzkat etaZizurkilen ere lagun gehiago egi-tea espero dut. Han Enekokgutxiago burlatzea espero dut,beste gela batean egongo delakoeta espero dut hango lagunekgutxiago burlatuko didatela.

Alkizako eskola bukatzen dugune-an, azken egunean, denei aguresango diet eta Zizurkilera goaze-nean pixka bat lotsatuta egongonaiz. Alde onak ere baditu, han9,30etan sartzen dira eta denboragehiago dugu bazkaldu eta gerojolasteko eta arratsaldean ordu etaerdi bakarrik klasean.

AGUR ALKIZA!!! ■

Hainbeste urte hemen pasaondoren orain Zizurkileragoaz. Pena pixka bat ema-

ten dit, eskola txiki honetan emanbaititugu urte gehienak. Txikianintzela, eskolan lagun asko ginenbaina apurka, apurka lagunak joa-ten hasi ziren. Txikitan futboleanibiltzen ginen eta ederki pasatzengenuen.

Irteera asko egin ditugu. Niri akua-parkera joatea gustatzen zait. Irte-era horretan oso ondo pasatu duteta Asteasuko lagunak egin nitueneta txirrista handitik eta gehiagoe-tatik bota ginen. Txirrista handitikhamar aldiz baino gehiagotan jai-tsi nintzen. Txikitan Piraten etxerajoan ginen, azken urte honetanbezala, eta pixka bat beldurtu eginnintzen, piraten arropa bitxiekin,baina bestela oso ondo pasa nuen.

Urtero bezala eskiatzera ere joanizan gara eta ez dakit Zizurkilenjoango garen. Ni bi aldiz joan naiz,lehen aldia Albizturkoekin eta aur-ten Asteasukoekin. Niri Albiztur-koekin joan ginenekoa gehiagogustatu zitzaidan, gazte aterpeanederki pasa nuen eta. Azken egu-nean pista gorritik jaitsi nintzeneta ia ederra hartu nuen.

Orain gela txiki batetik gela han-diago batera goaz. Jolas orduetanume gehiago izango gara. Nik ezdakit zein maistra tokatuko zaigunbaina espero dut jatorra izatea.

Agur eskola maitea !!! ■

Alkizako Herri Ikastetxetik

Page 18: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

e s k o l a

18

Alkizatik atera ginen eta segituan ailegatu ginen, maletak utzi eta hamai-ketakoa jan genuen.

Gero taldetan sakabanatu gintuzten eta guregelara joan ginen oheak aukeratzera.

Guzti hori egin eta gero bazkaldu egingenuen eta jolasten ibili ginen

Ondoren bertako plazan meriendatu egin genuen Berriz ere aterpera joan eta afaldu egin genuen.Ondoren gaubela egin genuen, primeran pasagenuen eta farra asko egin.

Azkenean altxorrapiraten barkuanzegoen, zoragarripasa genuen bar-kua gidatzen etapirataz mozorro-tzen.

1

6

7

10

11

2

Page 19: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

Piraten etxera irteera

19

Gero bazkaldu egin genuen,jolasten ibili ginen eta azkenikAlkizara bueltatu egin ginen.

Arratsaldean Pasai Donibanera joan ginen barkuanibiltzera, buelta ederra emanez.

Ohera joan ginen eta lo egin genuen.

8

9

3

4

Hurrengo egunean, gosaldu egin genuen etaaltxorraren bila ibili ginen pirataz margoturik.

Page 20: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

20

Lehenik eta behin gure proiek-tuaren historia txikia gogoraraz-tea mereziko lukeelakoangaude. Honez gero lau urtekoibilbidea dauka kontuan hartzenbadugu indarrean dagoen Haur-tzaindegien plangintza martxanjarri zenean, Alkizako Udaletikmugitzen hasi ginela gureherrian bat irekitzeko. Honen-bestez, gurasoekin bildu gineneta gure interesa jakinarazigenion Administrazioari. Horrenondorioz gure asmoa formalkiadierazi genuen eta Partzuergo-ak 2003ko abenduko zerrendansartu zigun.

Hortik aurrera haurtzaindegiarenkokapena eta izan zitekeen lokalarenegokitzapenaren proiektuaren lanekinhasi ginen. Horrela, Alkizako Eskola-ren beheko solairuan jartzea erabakigenuen, aukera zuzenena zelakoaneta halaxe adostu genuelako eskolaberarekin (guraso eta irakasleak, Esko-la Kontseilua, Hezkunta Delegaritza).Ondorioz, lokal hori egokitzeko zeinobra mota egin behar zen aztertugenuen eta udal teknikariak (apareja-dorea) 2004 urtearen erdirako proiek-tua egina zeukan eta berriro eskolakoeragileekin hitz egiten hasi ginen ira-dokizunak jasotzeko, baita batzukjaso ere.

Bide batez, inbertsioa ordaintzekodirulaguntzak eskatu genituen etaEREINek dirulaguntza esleitu zionUdalari helburu horretarako. Ereinprograma eratzen zuen maiatzaren7ko 100/2002 dekretuaren babeseaneskatu zen eta 2004ko azaroaren2ko Landa Garapeneko ZuzendariarenEbazpen bidez eman zitzaigun dirula-

guntza. Aurkeztu zen proiektuareninbertsioa 41.760,00 eurotakoa izanzen eta %65 eman ziguten(27.144,00).

Exekuzio epea printzipioz, Erein pro-gramaren barruan 2005ko abendua-ren 31koa zen, eta luzapenak eskatuditugu 2005 eta 2006 urteetan, azke-nik eta programa bukatzen zelako2006ko irailaren 15ean dirulagun-tzara errenuntziatu behar izan genuenarte.

Bitartean, 2005eko uztailean, XabierOtaegik Alkizan bertan udal ordezka-riekin bildu zen eta lokala bisitatuzuen, dena ondo bideratuta zegoelakonfirmatzeko, eta aurrera egitekoerabaki formala hartu genuen (adibi-dez orduan Partzuergoan sartzekoprozesurako dokumentuak eskuratugenituen, Gasteiztik matrikula orriaketa gurasoei informatzeko foiletoakjaso genituen, e.a.).

Zoritxarrez, bitartean ere, AlkizakoEskolan, hasierako erabakia, hau da,beheko solairua haurtzaindegirakouztearena, zalantzan jartzen hasiziren, aurrematrikula datuak ikusita,eta espazio beharrei buruzko aurrei-kuspenak kontuan harturik. Eskolakontseiluan gurasoek, eta irakasleekere, beraien ardura azaltzen hasi zirenordura arte bertako ikasleek zeuzka-ten baliabide batzuk (tailerra, ordena-dore gela, irrati txokoa, irakasleenbulegoa, e.a.) egoera horretan berko-katzeko zailtasunak aurreikusita. Geroazalduko dugun eran, eskolari dago-kiona aztertzerakoan, arazo hau nola-bait konfirmatu da Hezkuntza Delega-ritzak Alkizako eskolaren hazkundeariaurre egiteko asmoz eraikina osoaerreformatzeko hartu duen konpromi-soa ikusita (2006ko maiatzaren 11kobileran).

Berplanteamendu honen ondorioz,beste lokal edo kokagune bat aurki-tzeko lanari ekin genion. Hainbataukera aztertu eta gero, lokal bateskuratzeko hainbat saio egin geni-tuen (batez ere herriko plazan kokatu-ta daudenei begira: eskolaren aldame-nean dagoen lokal pribatu baterostea, edo Elizarena den kultur etxe-aren beheko plantan lokal baten per-muta edo alokairua) baina alferrik.Honek aukerarik gabe uzten gintuen,eta tarte baterako haurtzaindegiarenproiektuarekin aurrera nola egin jakingabe aurkitu ginen. Dena dela,herrian zegoen eta sentitzen zenbeharra berriki baieztatu genuenAgenda XXI plangintzarako garaihorretan egin genituen herri batzarre-tan.

Beraz, behar honi erantzuteko, Uda-lak eraikin berri baten sustapenarenaukera aztertzeko premia ikusi zuen.Horrelako erabaki baten arrisku etaarazoez ondo jabeturik, jarraitzea era-baki genuen, eta 2006ko hasieranudalari lokala bermatzen zion lur zatibaten adjudikazioa bideratu zen. Erai-kin berri honen lehen solairua Udala-rentzako izateko baldintzarekin, haur-tzaindegia bertan kokatzeko bideairekitzen zitzaigun.

Eraikin berria martxan ikusita 2006komaiatzean, berriro X. Otaegirekinkontaktuan jarri ginen Partzuergoakoraindik gurekin kontatzen zuela ziur-tatzeko, eta honek baietz esan ziguneta berriro biltzeko hitzordua bilatze-ko geratu ginen. Ziurtasun horrekin,proiektuarekin aurrera egin genueneta herriko jende interesatuarekinbildu ginen (2006ko maiatzaren 18).

Azkenean, X. Otaegirekin elkartuginenean 2006ko azaroaren 9kobileran, gure harridurarako, eskaera

Udalaren txokoa

Haurreskolarenproiektuaren historia laburtua

Page 21: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

21

ofizial bat egiteko beharra azaltzeare-kin batera, erabakia Zuzendari Batzor-deak hartu behar zuela azaldu zigun.Erabaki hori baiezkoa izango zelaespero izan arren, ezezkoak Udalerria-ri ekarriko zion kalteaz jabeturik, orainarte azaldu dugun proiektuaren 3urteko historiaz gain, haurtzaindegiairekitzeak justifikatzen zituzten bestehainbat datu gaineratu genituen bida-li genien txostenean, eta jarraian aipa-tuko ditugu zertxobait gaurkotuta.

DEMOGRAFIAAzken urte hauetako datu demografi-koak adierazgarriak dira. Bai 2004 eta2005 urteetan egon diren jaiotzakkontuan harturik (8 eta 8 hurrenezhurren) eta baita 2006 urtetik aurreraegin ditzakegun proiekzioen arabera.Kontuan hartu behar da herriak izanduen hazkundea urte horietan: 15etxebizitza salmenta librean egin etasaldu direnak eta, batez ere, herrikobiztanleentzat berriki bukatu diren 16etxebizitza tasatuak, erosleak gehie-

netan bikote gazteak direlarik. Aurtenbeste 8 etxebizitza bukatuko dira, sal-menta librekoak eta dagoeneko saldu-ta omen daudenak.

ZONALDEAAlkiza nahiko aparte geratzen daaldameneko herrietatik, eta , denadela, zonaldean dauden beste haur-tzaindegiak (Anoeta, Irura, Billabona,Zizurkil) ez dute plazarik soberan iza-ten, eta ezingo dute ziurtatu Alkizansortuko den beharrari erantzunaemango diotela.

ESKOLAAlkizan Haur Hezkuntza eta LehenHezkuntza osoa eskaintzen duenEskola dago. Herriarentzako, lehenmailako garrantzia dauka eskola man-tentzeak, eta izan baditu ikasle gutxi-ko kurtso batzuk, orain aurreikustendena guztiz kontrakoa da. Hazkundehori dela eta, Gipuzkoako lurraldeordezkaritzak abian dauka eskolaosoa erreformatzeko espedientea.

2006ko maiatzaren 11n udal ordezka-riak eta eskolako zuzendaria Gipuzko-ako lurralde ordezkaritzako antola-mendu arduradun batekin (Marañonjauna) eta teknikari batekin (apareja-dorea) bildu ginen.

Horrek arazo bat ekarri digu, kokagu-ne berri bat bilatzera behartu gaitue-lako, baina era berean haurtzaindegiairekitzearen egokitasuna berretsi egi-ten du (eta, baita ere, justifikatzen duhasierako proiektua atzera botatzea-rena eta planteamendu guztia ia biurtez atzeratu izana).

PROIEKTUA MARTXANHau irakurtzen denerako espero duguAlkizako haurtzaindegia martxan ego-tea, eta irailaren 10ean umeak joatenhastea. Dagoeneko 6 ume matrikula-tu dira, 3 irailean bertan hasteko etabeste hiru abendutik aurrera. Kurtso-an zehar izena emateko beste bi epeirekiko dira: irailean abenduan hasinahi dutenentzat, eta abenduan mar-txoan hasi nahi dutenentzat. ■

Gela nagusia prestaketa lanetan.

Page 22: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

MIKEL GONZALEZ-ETXEBERRI

22

Iazko festaz geroztik, Alkizan edotaalkizarrek burututako pilota jardunakontatzeko asmoz abiatu dugu kroni-ka hau. Hasierarik egokiena ErniopePilota Elkarteko arduradun eta entre-natzailea den Luis Mari Sorarrain Lasa-rekin ematea dela iruditu zaigu. Perubaserrian jaioa eta Intxaurraundin biziden pelotazalearen eskutik jaso dugukronika honen ardatz nagusia osatzenduen informazioa.

Festak bukatu bezain pronto entrena-menduei hasiera eman zieten eta 6kategoria desberdinetako pilotariek,hau da, benjaminak, alebinak, infanti-lak, kadeteak eta jubenilak beren txa-pelketa desberdinak prestatzen hasiziren, asteazken arratsaldero, plazainguruan, pilota soinua nagusitzendelarik.

Federatu mailan infantilak, kadeteaketa jubenilak Gipuzkoa Kutxa txapel-

keta, irailetik otsailera bitartean joka-tzen dena, eta Udaberri eta Euskadikotxapelketak, urtarriletik martxora joka-tzen direnak, prestatzeari ekin zioten.Benjaminak eta alebinak berriz, urritikmartxora bitartean jokatzen den esko-larteko txapelketari begira jarri ziren.

Eskolartekoan adunarrak eta alkiza-rrak (guztira 20 pilotari) batera aritudira, pilotan jolas izenez ezagutzenden jokamoldean parte hartuz. Fede-ratuek aldiz (guztira 9 pilotari), infanti-letan eskuz binaka (bikote bat), kade-teetan eskuz binaka (bi bikote) etajubeniletan eskuz banaka jokatu dute.Hauen kasuan pilotari guztiak inguru-ko herrietakoak dira.

Aipatutako txapelketa hauetan kade-teetako bi bikoteek eta benjamineta-ko bikoteak oso emaitza onak izandituzte. Horrela benjaminek, Tolosanjokatutako multzoan, ez zuten parti-

darik galdu. Kadeteek berriz, lehenen-go mailakoak, azpitxapeldun suertatuziren Gipuzkoako eta Udaberri txapel-ketetan; bigarren mailan aritutakoak,txapeldun izan ziren Gipuzkoako txa-pelketan eta txapeldunek kanporatuzituzten Euskadikoan.

Txapelketa “ofizialetaz” gain makinabat herritako txapelketetan partehartu dute Erniope elkarteko pilota-riek. Hauek gonbidapenez jokatzendira eta urte guztian zehar banatuak.Ugariak dira bi partida jokatutakoasteburuak, Luis Mariren eta gurasoenautoek hitz egingo balukete!!.

Jarraian doakizue herrien zerrenda etaemaitza aipagarrienak:

Elgeta (41/2-koa), Altsasu (kadeteaktxapeldun), Irurtzun (kadeteak azpi-txapeldun), Añorga, Getari, Tolosakotopaketak (benjaminak eta kadeteak

Alkizako pilota kronika

Erniope elkarteak antolatutako txapelketako finalista guztiak.

Page 23: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

23

txapeldun eta jubenilak azpitxapel-dun), HITZA txapelketa (benjaminaketa alebinak txapeldun), Lizarra (alebi-nak txapeldun, benjaminak azpitxa-peldun), Andoain (benjaminak azpi-txapeldun), Errenteri (benjaminak etainfantilak txapeldun).

Erniope elkarteari buruzkoa bukatze-ko Alkizan ospatzen den txapelketaaipatuko dugu. Udarako sei asteburu-tan zehar jokatzen da eta gonbidape-nez etortzen diren benjamin, alebin,infantil eta kadete mailatako 8 bikoteindartsuren arteko lehia ederra ikuste-ko aukera izaten dugu abuztuanzehar. Amaiera festetan izaten duentxapelketa hau Erniope elkarteakantolatzen du Udalaren eta herrikoenpresen laguntzaz. Esan behar aur-ten ospatuko dena hamazazpigarrenaizango dela.

Erniope elkarteak burutzen duen lanazpimarragarriaz gain, herrian bestepilota kontu batzuk ere baditugu etahoriek kontatuko dizkizuegu jarraian.Denentzat ezaguna den Beterenoenarteko Pelota Txapelketari dagokionezesan 2006ko irailaren 8an ospatu zire-la XV. edizioko finalak eta irabazleakAntonio Cincunegi eta Julen Hernan-dez izan genituela. Aurtengokoangauzak nola dijoazen jakiteko PerukoAitorrekin hitz egin dugu eta izenemateko epea bukatu denean 14 pilo-tarik izena eman dutela esan digu.Katalandegiko Xabier eta Peruko ilobaden Haritzekin antolaketa taldearenbilera egin ondoren, zazpi bikotezosatutako talde bakarra egitea eraba-ki dute eta beraz, denek denen kontrajokatu beharko dute.

Ez genuke aipamenik gabe utzi nahi,

4 alkizar gaztek jokatu duten eskuzbinakako Gipuzkoako TxapelketaHerrikoia. Lehen fasea bere multzoko2. postuan bukatu ondoren, bigarrenfasean Geteriarrek kanporatu zituztentxapelketa txukuna burutuz. Gaztehauek Agiñako Josu Eizmendi, Intxau-rrandiko Eneko Sorarrain, JazkunekoJon Altuna eta Altzon jaiotako alkiza-rra dugun Iker Altuna izan dira.

Azkenik Agerreko semea den JulenHernandezen berri emango dizuegu.Añorgako elkartearen izenean jokatudu bigarrengo urtez eta uztaila bitar-tean 1. mailako eskuz binakako nagu-sien Gipuzkoako txapelketa jokatzeazgain herri desberdinatako dozena erditxapelketetan parte hartu du. Guztihorietatik Itziarren jokatutako 41/2-koan sentitu da gustokoen, bertanfinalaurrekotara heltzea lortuz. ■

2006ko Beteranoen txapelketako finaleko argazkia. Bertan agertzen dira herriko benjaminak eta alebinak.

Page 24: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

24

Pello Joseren eskutik, Felixenlantokira hurbildu ginen egunbatean. Bistaz bai, baina bestelaez nuen ezagutzen. Irribarrezhartu gintuen, dotore jantzita,txukun. Gure Pellok aurkeztuondoren, denbora gehiegi galdugabe, “Oilategitik aldizkarirakoelkarrizketa egin behar geniolakomentatu eta presto azalduzen. “Aio, aio.” Han gelditu zen,agian ziria ederki sartu geniolahausnartzen, bueltaka.

Alkizako baserriko seme bat kale-kume bihurtua. Zer dela eta?Ni Alkizan sortua naiz, Arpide base-rrian. Mila bederatziehun eta berrogeieta bostean. Etxean hamabi seme-alaba ginen, zazpi mutil eta bostneska. Egun, horietatik hamar bizirik,denak bere familiarekin, eskondutahemen inguruan. Baina Alkizan inorez. Baserria saldu egin zen. Anai zaha-rrena bertan gelditu zen maiorazgoeta azkenean saldu egin zuen. Lurraeta guzti. Pena handia hartu nuen nik.Nik pena handia izan dut baserriagurea ez izatea. Gure aita eta amahara joan ziren, baserria erosita etahan familia sortu.

Arpide baserritik herrira bidea luzeada, ba, eta eskolara joaten ginen baz-karia eta guzti. Elizegi tabernan baz-karia berotzen ziguten, gero jolastekonahiko denbora izaten genuen.

Ile apaintzaile – pelukero?Nik nola hemengo jendeak pelukerodeitzen didaten eta errazagoa den, bahorrela ibiltzen dut, pelukero.

Pelukero; baina zergatik ez base-rritarra edo mediku edo torneroedo fraide edo politikari edo…?

Nire bizitza hemen markatzen da.Hamabi urte nituela, joan nintzenpraile edo kaputxino, beste Alkizakolagun batekin. Hondarrabira urte beteeta Altsasun beste urte bete. Hamalauurterekin bukatu nuen nire karrera.Amasan bizitzen da nire arreba bat etaharen etxera etorri nintzen. Hortik,galdezka pelukero nonbait hastekoasmoan eta Juan Ormazabal, Villabo-nako pelukero bat eta harek hartuninduan lantegian eta hamabi urtepasa nituen berarekin. Ondoren nerekontura hogeita hamazazpi urte Villa-bonan.

Pelukeroa zer da, zer izan daiteke,zer izan beharko luke: langile, arti-sau, artista?Nire ustez langile behintzat bai; nirebizitza guztia lanean pasa dut. Arti-sau, noski baietz; gure lana eskuz lan-dua izaten da beti. Artista,… Nik ezta-kit artista izena eman. Artistekgeneralean, zerbait beti grabatutausten dute eta.

Dena den, lagun bakoitzari ileamozteko garaian, artista-lana eginbehar da; ez al da hala?Zentzu hortan bai, zentzu hortan bai.Orduan artista ere bai.

Zure besaulkian eseri dena zureeskuetan sentitzen al duzu?Besaulkia ez al da batzuetan, neu-rri batean behinik behin, aitorle-kua edo psikiatraren sofa?Bezero guztiak konfidantzaz etorrikodira, noski, siloian eseritzera. Psikolo-go, psikiatra,.. Nire ustez hitz horieknik ez nituzke erabiliko, baina bai era-biliko nuela positibo hitza, baikorhitza, gehienak ibiltzen deguna. Jen-deari gustatzen zaio bere aldekoonak, alderdi onak eta ez trapu zaha-rrak astintzea. Batzuetan betiko beze-

ro bat ikusi eta konturatzen zara ani-matu beharra dela. Igual hasten dabere historia tristeak kontatzen etaorduan bai, animatu, komentatu, dis-traitzen saiatzen zara.

Eta lana bukatutakoan zer? Kua-drila izango duzu, ba!Ixteko ordua zortzitan dut. Eta asko-tan azkeneko bezeroarekin ordu beteigual kontu kontari. Je, je! Orduanlasaitasuna jartzen zaizu eta ez zaizuiruditzen presa duenik eta orduanaguantatzen duzu lasai lasai. Bezeroalasai eta ni ere lasaiago, presarik gabe.Orduan askatu egiten gara, batzue-tan. Lehenago, garai batean, txikitea-tzen genuen, baso erdi batean ibiltzenginen, baina bakoitza,.. , bat erdigaixo, beste batzuei kalte, bestea lanberandu,.. utzi genuen eta kitto. Halaere, kuadrilarekin astean behin egitendugu afari bat.

Zure orrazi-guraizetik ikusita,eus-kaldunok ez al gara lotsati edo itxisamarrak?Bezero euskaldunak oso lotsatiak dira.Eta, uste dut dauden lotsatien arteanlotsatiena neroni naizela. Ahalik etakonfiantza lortu arte, ez naiz irekitzeneta hor gabiltza. Konfidantza hartuta-koan, badakizu, orduan, bai, buka-tzen ez dena. Oso itxiak gara. Agiandeskonfidantzagatik, pixka bat. Horiez dago aldatzerik.

Eta modak. Egun bizarra edotabibotea moztu edo apaintzekoaukera handiegirik ez? Asko alda-tu omen da ilea eramateko etamozteko era. Onerako? Askotanaholkuren bat eman beharkoduzu. Kasurik bai?Ez. Zer esango dizut, ba. Moda beze-roaren gustua egitea da. Lana ondoegitea ere bai. Gaurko egunean errezi-

Felix OtaegiArtista alkizar batekin solasean

Page 25: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

EDUARDO TORMO, ALKIZAKO MAISU OHIA

25

klatzea da, nire ustez, inportanteene-tariko bat. Hor badaude kurtsoak etahoriek egin beharra daude. Beti joatengara pixka bat preparatuz eta azkenbatean ze lan egin behar duzun jaki-tea da. Eta, gogoan dut, hemezortzi-hogei urte nituela, orduan bazegoentalde bat, “Los betles”, eta ile luzeakeramaten zituzten. Pelukero asko hasiziren ile luzeak mozten eta bezeroguztiek alde egin zien eta pelukeriasko itxi ere bai. Gero hasi ginen bakurtsoak egiten, preparatzen, rezikla-tzen, bai korte navajan, eta handikaurrera ba gauzak aldatu egin ziren.

Ze bezero mota nahiago izatenduzu, betikoak, berriak?Betiko bezeroak dira nire gustukoonenak. Haiek badakizu ze gustudituzten, ze lan egin behar zaien.Baina nire gustukoenak ume edo gaz-tetxoak dira. Horiek pixka bat zirika-tzen badituzu, izugarrizko terapia sor-tzen dizute. Eske, hitz egiten dizuteerrealitate batekin ta ez dira garaibateko umeak bezala harrotzen etaune batzuetan pasatzen dituzumomentu oso onak. Normalean ame-kin dabiltza, espabilatzen hasi arte,hamar, hamabi urte arte, hortik gorapixka bat lotsatzen hasten dira tagizontasuna hartzen ta... Baina txiki-tan kontatzen dizkizute sekreto guz-tiak, bai familikoak ta amak askotanlotsatuta ere gelditzen dira.

Zuk seme-alabarik, bilobarik bai?Seme bat. Biloba oraindik ez. Semeakhogeita zazpi urte eta oraindik ezkon-du gabea, neska batekin ibiltzen da,baina. Semeari ofizioa erakustekogogoa izan nuen eta ekartzen nuenpelukeriara. Ez alperrik!

Berriro Alkizako semea villabona-tar bihurtuaren bizipenetara buel-

ta emanez, gustura hemen? Kale-ko edo herri txikiko giroa; zeinnahiago?Villabonan antolatuta gustura nago.Baina herria, etxea, jaiotako etxeaasko gogoratzen det, asko. Harekematen dit holako pena bat. Baserrihura gurea ez izateak izugarrizkopena ematen digu.

Beraz, oraindik baserria, baserritarbizimodua oso barneratuta era-maten duzu.Ba bai, ni oraindik joaten naiz. Alkiza-ra joaten naiz, baina Alkizara bainonire jaiotako etxera joaten naiz gehia-go. Nire lagun batek erosita daukagainera, kasualitatez, eta haren bitar-tez baserrira askotan joaten gara. Txi-kitako oroitzapen politak izaten dira.Hamaika, hamabi urte arte han bizitunintzan eta nahiz eta hura gogorraizan, oso oroimen onak dauzkat base-rriko garaikoak. Oso onak dituk. Urte-an behin familikoak bazkari bat egitendugu taberna batean, ta beno, horgabiltza.

Eta gure hizkuntza, euskara, arris-kuan ikusten al duzu egoera berrihonetan?Gure hizkuntza, euskara eztago arris-kuan, nire ustez. Nik uste dut gureherri txikietan bizitu diren ume erdal-dunak, Asteasun adibidez, etorkinaklarogeian etorritako umetxoek,umeek, guk bezala euskara ikasi dute.Gurasoak ez, gurasoak hor sartzeazaila da; baten batek igual ikasikozuen, baina zaila da. Baina umeak, gubezala. Asteasun ta Larraulen dauzka-dan bezero koskor horiek, aurtenkomunioa egiteko hemen dabiltza-nak, gurasoek eztakite eta umeak,berriz, guk bezala egiten dute euska-raz.

Eta hori eskolari esker?Eskola bakarrik ez, gero jolastekogiroa. Nik uste dut jolasteko giroa delahor gehien bat. Eskoletan umeak ikas-ten dute eta badakite eskolan defen-ditzeko heinean, baina hango jolaste-ko giro hori, hori da nik bilatzendudana euskara ikasteko modua.

Eta erretiroa noizko? Gogorik bai?Beno, ba, hirurogei ta bat urte dauz-kat eta nire bizitza guztian lan egindut eta oraindikan hirurogei ta bostbat urte arte pentsatzen dut ba segi-tzea. Gero eztakit zer pasako den.

Arpide zure jaiotetxeko oroitza-pen bereziren bat baduzu?Bai, nire umetako oroitzapenetaranoa, jaoitetxea oso frutalekoa zen etahan fruta asko genuen. Ni mutil kos-korra nintzala, gure ama zenak berebizimodua uste dut ateratzen zuelafruta salduta. Gerezia, arana, udare,sagar asko, denetatik zen, eta bakoi-tza bere garaian. Orduan treneanDonostiara joaten zen saltzera. Fruitabere zestotan, bakoitzean klase klase-koak, gainetik serbilleta eta lista bate-kin preparatzen zuen txukun txukun.Nik eta gure familikoak laguntzengenion, jartzen zituen sei edo zortzizesto, haiek denak batera ezin zirenekarri, banaka ekarri behar ziren,zapaldu gabe Villabonaraino. Goizeansei terditarako etortzen ginen. Etxerajoan, gosaldu eta Alkizara bederatzi-tarako eskolara.

Horrela bukatu genuen solasaldia.Eskua eman eta han utzi nuen,goizeko aurreneko bezeroen zain,lasai, irribarrez, dotore. Villabona-tar bihurtua, baina, Alkizakokutsua berrogei urte pasa ta gerokendu ezinik, gure herriko enbaja-dorea. ■

Page 26: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

ITSASO GONZALEZ DE LEIBA, AIZTONDOKO DINAMIZATZAILEA

26

Aurtengo udaberrian egin dalehen aldiz Aiztondoko GutunLehiaketa. Ekimen hau Aizton-doko Zerbitzuen Mankomunita-teak antolatua izan da. Hogeitabi gutun izan dira aurkeztutako-ak, eta esan behar dugu antola-tzaileok gustura geratu garela,hurrengo urtean errepikatzekogogo biziarekin. Gaia “Nire lagu-nari” zen, eta egia esan, motaguztietako gutunak irakurri ahalizan ditugu.

Sari banaketa Larraulgo Antton Amo-narriz Kultur Etxe berrian izan zen,maiatzaren 26an. Ondoko hauek jasozituzten sariak:

A mailan (6-8 urte bitartekoak)1. saria Adunako Aitor Zabalak eta 2.abaita ere Adunako Aizpea Belaskok.

B mailan (9-11 urte bitartekoak)1. saria Martin Lizardi alkizarrak: 2.saria Pello Alkain Larrauldarrak.

C mailan (12-16 urte bitartekoak)1. saria Aia Kruse alkizarrak

E mailan (17 urtetik gorakoak)1. saria, Amezketako Imanol Artolaketa 2.ak Iruñeko Lander Majuelo.

“Oilategitik” aldizkariak eman digunaukera hau aprobetxatu nahi izandugu Herriko saridunek aurkeztuzituzten gutunak oso-osorik guztiekirakur ditzazuen. Eta azkenik gogoanizan datorren urtean ospatuko den II.Gutun lehiaketan zuen partehartzeaespero dugula.

AiztondokoI. Gutun Lehiaketa

Martin Lizardi. Gelako lana izan da gutuna idatzi eta prestatzea

Aia Kruse.Sari banaketa egunean

eskutitza irakurtzen

Page 27: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

27

MARTIN LIZARDIAlkizan, 2007ko apirilaren 16an

Kaixo Diego:

Jada lau urte dira Matxu Pitxun izan nintzela nire gurasoekin, eta geroztik asko gogoratzen naiz zurekin. Gogora-tzen al zara zein ederki pasatu genuen han ezkutaketetan ibiltzen ginenean basoan?

Hemen baso ugari dago eta den-dena berde-berdea da. Horretaz pentsatzen dudanean zurekin gogoratzen naiz.Gogoan dut zu txabola batean bizi zinela. Ba, ni eta nire lagunek basoan txabola egiteaz bukatuko dugu laster.Baina gurea jolaserako izango da. Gogoan dut baita ere zu aitarekin mendira joaten zinela lanera. Gu berriz,hemen, mendira denbora-pasa joaten gara.

Nire lagunei kontatu nienean nola bizi zinen, oso gogorra iruditu zitzaien, eta denak zu noiz etorriko zaren zaindaude. Etortzen zarenean nirekin oso ondo pasako duzu, eta gauean nire gelan egingo duzu lo, eta ikusiko duzu zeondo pasako dugun.

Irrikitan nago zu ikusteko.

Agur Diego, laster arte

Martin

AIA KRUSE2007ko apirilaren 12an, osteguna

Amona maitea:

Zauden lekuan zaudela, zer moduz? Ni… ni ondo nago… Zu berriz ikusteko irrikitan (inposiblea dela jakinda). Inorkez bait daki zehazki non zauden: zeruan, beste gorputz batean,… Jakingo banu non zeunden… hiltzean hara joan-go nintzateke. Baina hiltzean ere ez bazaitut aurkitzen?

Joan zinenean, ez nuen gauza handirik sentitu…

Orain berriz, nire sentimenduen beldur naiz. Zurekin hitz egiteko gogoz, edozein hormetan zure aurpegi eta ahotsaikusi eta sentitzen ditudanean. Gogoratzen zaitudan bakoitzean, beldurra. Ezingo zaitut berriro ikusi? Ondo alzaude? Nitaz gogoratzen al zara? Zuk berdina galdetzen al diozu zure buruari?... Buff… Ez dakizu ze gogo dauzka-dan denaz ahazteko. Hemendik urrun egoteko… Zu ikusteko… Maite zaitut eta maiteko zaitut. Zure irrifarra senti-tzeko. Arratsalde bat elkarrekin… EZINEZKOA!

Azken aldian, gaizki zeundenean, beldurra, esaten dena sentitzen nuen. Orain berriz, nire inozokeria baztertu eta“zergatik egin ote nuen hori?” pentsatzen dut. Zein tuntuna izan nintzen. Zure azken egunak nik beldurtuta pasanituenean. Barkaidazu. Zuri muxurik eman gabe, hitz egin gabe, begietara zuzen begiratu gabe zu gaixki pasatzen?Ikaragarri zazpuztu dut. Eta amorru izugarria ematen dit, zuri kasurik egin gabe zu joan izana… Benetan, barkaida-zu…

Gogoratzen gure panpin kolekzioa egiten genuenean? Izugarri politak ziren denak. Oraindik ere badauzkat! Edogaztelura joaten ginenean arratsaldero! Baina azken-azkeneko aldiz zerbait batera egin genuela izan zen hondar-tzan. Biok bakarrik, udarako itsaso beroan. Nirekin inork etorri nahi ez zuenean; zu etorri zinen. Hotzik gabe. Goizosoa pasatu genuen uretan. Ja, ja, ja!... Eskerrik asko… gabarroiraino etortzeagatik. Heldu guztiek esaten zutene-an, “a, ze hotza! Ezin duzu bakarrik joan?!... Zuri esker ez nintzen bakarrik egon.

Asko pozten nau gutun hau idazteak. Asko lasaitu nau… Maite zaitudalako!... gogoratzen dut, gauzak ahaztenzenituenean; edo erresidentziara igo behar zenuenean… Jendeak esaten zuen, “burua galdu zenuela”. Neri minasko ematen zidan horrek. Banekielako gezurra zela. Nik maite zintudalako… zaitudalako…

Inork ez daki (zu barne) zenbat maite zaitudan. Zu joanak, bizitzako zati handia kendu didazu. Baina nola esan zen-bat behar zaitudan? Gutxienez askatu naiz eskutitz honen bidez. Eta eskerrak! Ikusiko bazenu etxea zein bakarrikdagoen… bildurtuko zinateke. Ez da inolaz ere berdina. Zuk dena ongi egiten zenuen. Denak bildu. Denak zuzen-du… Horixe behar dugu orain etxean. Ixiltasun bildurgarri hau kentzea… Zu! Zu zara konpondu dezakeen bakarra.Baina zer egin dezaket nik?... EZERREZ!...

Zure zuhaitza oso polita da. Oso ondo hazten ari da. Nola ez!

Espero det noizbait zu berriz ikustea. Muxu pila bat:

Zure iloba: Aia

Page 28: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

BertsotanIaz atal honekin hasi ginenean, esan genizuen hemen azalduko ziren bertsoak Alkizan botata-

koak edo Alkizarekin zerikusia zutenak izango zirela. Aurtengoan Anjel Mari Peñagarikanok1992an Alkizako jaietan botatako bertso batzuk ekarri nahi ditugu gogora. Irailaren 4a zen. Gai-jartzaile lanetan Lazaro Azkune aritu zen, eta bertso hauek duten kalitateaz gain, bereziak diraHabanera doinuan Plaza batean kantatutako lehenengoak direlako. Gaiak honela zioen:

“Orain dela urte batzuk hemen Alkizako jaietan ezagutu zuen neska batek nahiko logal-tze ekarri zion ondorengo egunetan Peñari. Geroztik neska hori non ikusiko ibili dabatean eta bestean, baina ez omen du ikusi. Ez dakigu gaur hemen neska horri dei egin-go dion edo zer. Hori da Peñaren arazoa”.

Gelditu gabe aurrera erlojuaren orratza, sekula ez zait ahaztuko igaro nuen arratsa, eguraldia ederra zen ta ez gaur bezin narratza, polita izateaz gain izaeraz aberatsa, horia eta lisoa ilea edo adatsa, geroztikan bihotzean nik badut hutsune latza, oraintxe kontatuko det romantze horren akatsa, geroztik ez det ikusi txunditu nindun neskatxa.

Kantatzen jarraituko det gertatutako kasua:Hemezortzi urte zitun, ederra, kuriosua, ni ere ordun gaztea, ausarta ta berritsua, eta maitasuna berriz beti izaten da itxua. Maitea, piztu zenidan zuk maitasunan sua, zure begirada nuen hitzik gabeko mezua, frontoia ilun zegoen eta laztanduz petxua, iskin hortan eman nion lehenbiziko muxua.

Kaso hori gerta zela joan dira hainbat urte, geroztik gerta da hemen hainbat ekaitz ta elurte, zuk zeurearekin bazenitun hainbat doai ta bertute. nik dana eskeini nizun maitetasunaren truke, eta neskatxa polita beti izan zaitut maite, tratua egin gentzake oraindik nolabaite, saioa amaitutzean honera etorri zaite.

(X.Artola) Peña,pentsakor, beste

bertsolari batzuekinAlkizako frontoian

28

Page 29: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

PELLO JOXE ARANBURU ETA ENRIKE LARRARTE ARREGI

29

Lehenagoko, 2004-2006, hiru urteetan toponimiaaztertzen erabilitako bideari eta ahozko erabilerarijarraituz, hau da, Alkizako baserritarrek egunerokolanetan erabilitako leku-izenak bilduz, Azaldegieta Sakamidra bi bailaretako zenbait pertsonaelkarriztatu dira: Apaiztegi eta Etxabeko bi Juan,Basatxabalgo Pantaleon, Aizmendiko bi Simon,Azaldegi-etxeberriko Milian, Etxabe-txikiko JuanMari, Saletxeko Garaiburu-Arsuaga senar-emazte-ak, Aginagako Antonio eta Inasio Mari, Garmendi-

ko Benito, Belakaeneako Felis, Ikiliko Martin, Urru-zulako Pantaleon eta Jose Ramon, Tximistako Kol-dabika, Antzolako Koldo Jauregi, OtsamendikoSegundo eta Larrunbide-etxeberriko Antselmo.Denei Oilategitik aldizkariaren izenean hemendikeskerrik beroenak ematen zaizkie. Beroiek eginda-ko mesedeagatik eta aldizkari honi esker, behin-behinik behintzat aipatutako toponimia gorde etaherriko mapa batean kokaturik geratuko dira. Ezda gutxi.

Jakinaren gainean gaude oraindikherriko toponimia osoa biltzeko urratsasko gelditzen dela eta ahozko leku-izenak jasotzea lehen pausoa besterikez dela, baina, nolabait hasi eginbehar zen eta hori ia eginik dago. Aur-ten ere ahozkotasunari lehentasunaemanez, bere horretan transkribatudira hitzen laburdura edo ahozkeraerrespetatuz.

Hogeita hamalau baserri, etxe etaeraikuntza berriren izenak daude bibailaretan. Hamar herri mugarrirentoponimia, zortzi errekatxo eta iturri,mendiei dagokienez, berriz, Sakami-dra bailaran bost tontor, garaiena Txu-rro delarik.

Zumitza baserritik hasi, Aginâ base-rrian zehar Sâberaino iritsi, Arraiarajaitsi, handik Olaa errotara eta Añoaraigo gara leku-izenak mapan kokatze-ko orduan. Zenbaki eta toponimiarenibilbidea amaitzeko garaian, berriz,Añoatik Etxaun-berrira, handik Itturbi-tara jo eta Etxabe-txiki baserriarenondoan, Kalbariozâr-en kokatu daazken zenbakia.

Alkiza osoan bezala, bi bailara haue-tan ere bada toponimia errepikatua,hainbat aurrizki, atzizki eta hitz-kon-posatuez egina, esaterako, Etxaburuedo (-azpi, -atze, -aurre), Errota-alde,Karobialde, Goikosoro, Bêkosâsti, etaabar. Bi bailarak nahiko populaturik

egon eta ia sail guztiak gaur oraindikerabiltzen direnez, jabe edo maizte-rrek ezagutu, horien ahotik jaso etatajuz kokatu ahal izan dira. Denetaraehun eta berrogeita hamar bat leku-izen eman dira zerrendan. Hogeitabost bat baserri eta etxe izenez gaine-ra badira beste hamar bat eraikuntza,beitegi, lantoki, karakoldegiz osaturri-ko multzoa. Horiek guztiak toponimiaaberatsaren lekuko dira. Mendiolaleku-izenaz ohar pare bat egin behardira. Izan ere, Etxabe-txikitik hasi etaMurgil arteko sail, mendi eremuariMendiola esaten zaio, berez, desager-tutako baserri baten izena besterikizan ez zenean. Mendiola mendiarenizen jatorra Txurro da.

Toponimia IVAzaldegi eta Sakamidra bailarak

Page 30: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

PELLO JOXE ARANBURU · ENRIKE LARRARTE

30

TOPONIMIA IV AZALDEGI ETA SAKAMIDRA BAILARAK

Page 31: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

31

Page 32: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

32

Herri mugarriakMaratulus, Irugurutzeta, Saka(b)io,Olatza, Lanberta, A(r)izmendi, Zal-minâ, Arraia, Sagarbakoitzaga, Alda-noalde, Muñagaineta-ondoa.

Erreka eta iturriakAngaraerreka, Astabierreka, Oliturri,Buztinerreka, Arraia, Iturritxiki, Troska,Unzuloerreka

MendiakTxurro, Suruzpuru, Murgil, Otalats etaGoikogain

Toponimia errepikatuaEtxaburu, Etxazpia, Etxeatzea, Atari-koa, Goiko (-gaineko) eta Bêko soro-belaze-baso-sâsti. Errota-Etxaun-Etxa-begoin, Mendiola, iturri, karobi...(-alde edo -ondo).

Leku-izenak edo toponimiaarrunta(381) Murgil

(382) Zumitza

(383) Zumitza-berri

(384) Zumitza-txiki

(385) Lakaizâr

(386) Lakaitxiki

(387) Bolaleku

(388) Pelotaleku

(389) Kapileri saila

(390) Ospela

(391) Sâstizar

(392) Soroberri

(393) Bipagoeta

(394) Suruzpuru

(395) Karobialde

(396) Lamasoro

(397) Xeârrotegi

(398) Soroaundi

(399) Basatxabal

(400) Maratulus

(401) Irugurutzeta

(402) Muñabe

(403) Errekabazter

(404) Itturrizar

(405) Agiñâ

(406) Saletxe

(407) Sakaio

(408) Arkaitzgain

(409) Egialde

(410) Ezkita

(411) Otelats

(412) Gaztainaundi

(413) Olatza

(414) Lanberta

(415) Olatzazpi

(416) Astabierreka

(417) Andretei

(418) Sargaztegi

(419) Landare

(420) Intxorrose

(421) Landasoro

(422) Orita

(423) Sâbe

(424) Belakaenea

(425) Apaiztegi

(426) Etxesagasti

(427) Karakoldegi

(428) Barruti-txiki

(429) Abesoro

(430) Azaldegi-etxeberri

(431) Goiztiri

(432) Garmendi

(433) Oliturri

(434) Itturralde

(435) Ziarsoro

(436) bi Eizmendi

(437) Amalur

(438) Zalminaldea

(439) Bordaldea

(440) Leizaldi

(441) Buztinzulo

(442) Jarri

(443) Untxitegia

(444) Arraia

(445) Arraiako-zubia

(446) Umana

(447) Karobialdea

(448) Garmendibaso

(449) Tximista

(450) Bolaleku

(451) Perubaso

(452) Partzeko Osina

(453) Sagarbakoitzaga

(454) Kanala

(455) Itturritxiki

(456) Aldano

(457) Andolalde

(458) Andolalde-barrena

(459) Gaztaindei-txiki

(460) Karobialde

(461) Muñagaineta

(462) Lorbide

(463) Errota-berri

(464) Olâ edo Errota-zâr

(465) Botana

(466) Goiko Errota

(467) Laiotzekosoro-belazea

(468) Presagaña

(469) Iharei

(470) Untzuloerreka

(471) Añoa

(472) Añoko-otaria

(473) Bêkogaztaindia

(474) Bêkosâstia

(475) Galbera

(476) Parrai

(477) Etxaunazpi

(478) Etxaun

(479) Troska

(480) Etxaun-berri

(481) Okelar

(482) Itturbita

(483) Txagaldea

(484) Zozotegi

(485) Txandio

(486) Buztinasoro

(487) Bergeta

(488) Etxabe

(489) Etxabegoine

(490) Etxaburu

(491) Galtzain

(492) Kosketa

(493) Argaina

(494) Zelai

(495) Itturralde

(496) Txurro

(497) Mendiola

(498) Panaderosaila

(499) Barrutizâr

(500) E·txabe-txiki

(501) Kalbariozâr

Page 33: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

33

Ama bidaniarra, aita berriz errexildarra, eta beraiek,Joxe Inazio eta Juan Mujika Iraola anaiak, Errexilenjaioak dira. Nonbait Errexilgo baserria txikia zela eta,

Alkizako Etxabe baserrian morroi zuten osabak esandakoa-ri jarraituz, honera etorri ziren etxe handiago baten bila.Errexilgo baserria eta lurrak saldu eta 1931 edo 32. urteanpasa omen ziren oinez Zelatundik barrena. Juanek dioberak sei hilabete zituela eta astoaren saskietan ekarriaizango zela. Aranzabenen bizi izan ziren maizter urte luzezeta lan asko eginda aurrera atera ziren. Biok diote jaio zire-netik hasi zirela lanean. Hamaika seme-alaba izan ziren,hamar bizirik, eta familia hori aurrera behiekin atera zuten,txalak haziz. Lana gogorra eta Aranzabeneko lurrak maldezbeteta, Joxe Inazio akordatzen da aitak goldearekin lanaegiten zuenean, berak artean hiru urte besterik ez, aitakzera esaten ziola, “Hire kontu!”, eta kanpora ateratakolurra jaso eta bere lekuan jartzea zela bere ardura.

Gero Areeta baserria erosi zuten, bere koinatu baten aitare-na omen zen, eta jabeek Ameriketan dirua egin, baserriasubastan jarri eta Irurako palaziora bizitzera joan ziren.Gerra denboretan ere eskasia zegoen eta Joxe Inaziok kon-tatzen digu Bidaniako errotakoak senitartekoak zituztelaeta makina bat aldiz joaten zela oinez irin bila. Juanitok diohamabi urtekin hamaika litroko marmita bizkarrean hartueta abiatzen zela oinez Eulako zubira esnea eramatera, hanLarrauleko batek jasotzen ziela eta.

Honela gauzak, eskolara lanerako giroa ez zegoeneanbakarrik joaten ziren eta, noski, maestroak ezin zituen egu-nero joaten ziren haurren martxa berean jarri. Bederatzietanhasten omen zen. Lehenengo ordu erdian doktrina ikastenzuten, eta gero irakurtzen, idazten eta batuketak egiten ari-tzen ziren.

Bi anaiak makina bat lan egindakoak dira eta Juanek dioenbezala akabatzeko eginak ez ginelako gaude oraindik bizirik,zeren haitzetan barrena, basoetan arbolak mozten, gauezmendian oinez, milaka arrisku pasa dituzte. Honela hazi zireneta soldaduskarako urteak bete zituztenean Joxe Inaziok Bur-gosera, kabaleriara, eta geroago Juanek Santanderrera joanbehar izan zuten. Burgosen hotza latza eta zaldiak zaintzenlan handia, janaria txarra eta Joxe Inaziok, 76 kilokin hara iritsibazen, 67 kilo ekarri omen zituen bueltan. Juanek berriz oroi-men onak ditu Santanderreko merienda hartzera joaten zirenbodegetakoak, hango sagardoa benetan txarra iruditu bazi-tzaion ere. Hango sagarrak ez zituen jaten, hemengo kukusa-gar tankerakoak iruditzen zitzaizkiolako, gusturik gabekoak,alegia.

Juanek dio bere buruaren jabe izan zenean hasi zela ardie-kin lanean, nahiz eta sena eta afizioa txiki-txikitatik izan.Aita Tolosako ferira astearte eta larunbatetan astoa hartueta jaisten zen. Saltzera eramaten zituen babarrunak,arraultzak eta sagarrak, eta handik etxera ardi pare batekartzen zuen. Behin bi sasardi ekarri zituen, geldi egotenez diren horietakoak, eta bere lurretatik ihes egin eta Litxa-so aldera abiatu omen ziren; han artzai bat egoten zen etabere artaldean sartu zirela kontatu digu Juanek. Berak lau

urte zituela, hura ikusi eta atzetik joan omen zitzaien.Artzaiak esan omen zion: “Mutil, zer habil?” “Gure bi ardihona etorri eta artaldean sartu dira”, erantzun zion Juanek.Eta harek berriz: “Hona ez da zuen ardirik etorri”. Juanamorruz artaldean sartu eta dudarik gabe beraienak zirenbi ardiak ezagutu eta atera omen zituen, baita etxera era-man ere.

Juan Aranzabenen maizter bizi da eta 400 buruko artaldeaeduki izan du. Artalde handi hau berak bere txakurrarekinmanejatu izan du, ez baitzitzaion gustatzen morroia eduki-tzea. Bere ustez, harek ez baitzituen berak nahi bezala gau-zak egingo. Lehen ardiak Nafarroatik ekarri zituen etaorduandik artzai izan da. Joxe Inazio berriz behiekin jarraitudu Areetan, bere baserrian.

Juan soltero, Joxe Inazio berriz Urrizpeko Bittorikin ezkonduzen, bederatzi urtez nobio ibili eta gero. Igandeetan jaistenzen Anoetara, handik trenez Donostiara Bittori ikustera.Bittori neskame zegoen Donostian. Aieteko elizan ezkonduziren eta Areetara joan ziren bizi izatera. Urrizpe, Bittorik 21urte zituela, erre egin zen Santa Ana egun batean. Berakdioenez, baserriko bizitza gustatzen zitzaion eta Joxe Inazioere bai noski, Areetara ezkondu eta sei seme-alaba izanzituzten. Gaur egun denak inguruko herrietan bizi dira,Iñaki eta Xabier izan ezik.

Eta horrela gustora bizi izan dira Alkizan Errexilen jaiotako bianai hauek. Beraien umorea eta planta ona ikusita ez dirudilan asko egitea osasunerako txarra denik. ■

Bi anai

JuanitoArantzabene

baserrian

Joxe Inazioeta Bittori

Areeta baserrikoterrazan

ELI ELIZONDO

Page 34: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

JOSE MARI ARANZABE ETA IMANOL LIZARDI

34

Oilategitik-en 6. alea argitaratuz geroztik, Alkizanizandako gorabeherei gain begiradatxo bat emannahiko genieke sail berri honetan. Argazkiak eresartu nahi izan ditugu. Dena den, seguru gaudehemen aipatu beharreko hainbat eta hainbat eki-taldi, gertakizun edo dena delako, aipatu gabegeratuko direla. Barkatzen jakingo duzuela esperodugu.

Argazkiak zenbait herritar eta lagunek emanakdira: Pello, Nuñez, J. Ignacio, Etxabe eta Altzorbebaserriak, Aitzol, Itsaso…, eta bereziki Lorea Agi-rre.

ALKIZAKO JAIAKEguraldiaren laguntzarekin, giro ezin hobean igaro zireniazko jaiak. Ostegunez eman zitzaien hasiera haur jolase-kin, eta igande gauean Imuntzo eta Belokiren eskutikamaitu ziren. Dena primeran joan zen arren, azpimarratze-koa da larunbat gaueko herri kirol saioan bildu zen jende-tza. Bertso-saioa ere bikaina izan zen, eta ustekabe handie-netakoa asto lasterketa izan zen, ikusleek zein partaideekikaragarrizko barre-algarak egin baitzituzten. Gaztetxoe-nek ere primeran pasatu zuten igande arratsaldean gaztelupuzgarriekin. Azpimarratzekoa da herriko beteranoen arte-ko pilota txapelketako finalak eragin zuen ikusmina. Gai-nera, finala ikaragarria izan zen joko aldetik.

ALQUIZAR-ALKIZAHerritar batzuk Cubako Alquizar herrian izan zirela-eta,bilerak izan ziren iazko udazkenean, herri harekin senide-tze prozesua martxan jartzearren. Egin beharrekoak eginziren, baina bertako egoera politikoa dela-eta, geldi sama-rrik dago egun, kontu hura guztia.

IKASTAROAK MARTXANUrrian, urtero ohi den moduan, ikastaroak jarri ziren mar-txan.

Haurrentzat, ludoteka, pilota, kirola ezagutuz, eta eskula-nak. Helduentzat, berriz, soinketa eta eskulanak.

Hauek dira ikastaroetako alkizarren partaidetza datuak:

· Eskulanak: 4 urtetik 8 urte bitarte: 4 ume.

· Kirola Ezagutuz: 4-9 urte bitarte: 11 ume.

· Ludoteka: 3-7 urte bitarte: 7 ume.

· Esku pilota: 4- 11 urte bitarte: 7 ume.

· Euskal dantza: lehenengo hiruhilekoan: 13 lagun.

· Bigarren hiruhilekoan: 8 lagun.

· Photoshop Alkizan: 12 lagun. Hauetatik 5 alkizarrak.

· Sukaldaritza Adunan: 16 lagun. Hauetatik 1 Alkizakoa.

60 URTETIK GORAKOENTZATUdalak 60 urtetik gorako pertsonek dituzten beharrakaztertzeko ikerketa bat egin zuen urrian zehar, Kristina Tra-

Joan denurteari begira

Asto lasterketa.

Alkizarrak Alquizar herrian.

Page 35: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

35

pero teknikariaren eskutik. Galdeketa egin zitzaien eureniritziak eta beharrak ezagutzeko

JUBILATUAK ERRIOXARAIrailaren 27an, Arabar Errioxara joan ziren herriko jubila-tuak, Aiztondokoekin batera. Goizean Haro ikusi ondoren,“Rioja Santiago” bodegak bisitatu zituzten. Ondoren,Labastidan bazkaldu, eta arratsalde-pasa Biasterira(Laguardia) joan ziren.

ARGAZKIEN RALLYAUrriaren 29an, igandea, Aiztondoko 3. Argazki Rallyaospatu zen, Larraul, Alkiza, Aduna eta Zizurkilgo mugabarruetan.

DIRULAGUNTZAKAlkizako Udal Batzarrak 2006 urteko urriaren 31n eginda-ko ohiko bilkuran, "Alkizako herritarrei 2006-2007 ikastur-teko kultura, kirola, musika eta euskararen inguruko jar-duerak egiteko dirulaguntza deialdiaren oinarriak" onartuzituen. Horrela, interesdunek eskaerak egin eta laguntzakjaso dituzte urtean zehar.

EHIZTARIAK HASERREUrria eta azaroan zehar haserre agertu ziren herriko ehizta-riak. Urtea txarra izan omen zen oso euren interesetarako,ez baitzen apenas usorik pasa herriko uso paradetatik.

SAN MARTIN JAIAKEguraldiak mehatxua egin bazuen ere, giro ezin hobeanospatu zen San Martin eguna Alkizan. Arratsaldeko4:30ean haur jolasak izan ziren, bertan haurrek eta dagoe-neko hain haur ez direnek parte hartu zutela. Oparitxoakdenentzat izan ziren. Ondoren Toka txapelketa izan zen.Osaba-ilobak izan ziren garaile. Javier Gorostidi izan zentxapeldun helduen artean, eta Igor Gorostidi gaztetxoenmailan. Meza ondoren, afaria edo txerri-jatea izan zenfrontoian. Ehun eta berrogei lagun inguru bildu ziren ber-tara, eta jateko gogoa bazegoen ere, ekarritakotik soberageratu zen batez ere txerri saiheskia.

Abesbatzak kantuan jardun zuen arratsalde, afalordu etagauean. Alkizarrez gain, baziren Asteasu, Aduna eta bestezenbait herritako lagunak.

Afalostean, Mus eta Eskoba txapelketa izan ziren. MuseanJavier Gorostidik eta Luis Nuñezek irabazi zuten, eta esko-ban berriz, Asier Saralegik eta Mikel Lopezek.

VODAFONEREN ANTENAVodafone enpresak martxan jarri zuen Telefono mugiko-rren antena herrian, azaroaren 7an.

JUBILATUAK SANTA LUZIARAZumarragako ferira joan ziren jubilatuak abenduaren 13an.Goizean bueltatxo bat eman ondoren, Loiola hotelean baz-kalduko zuten. Bazkaldu ondoren, Oriora joan ziren,hango goiko kalean buelta bat ematera.

OSTATU JATETXEA ITXI ZENLau urte eta erdi igaro ondoren, abenduan itxi zituen ateakOstatu Jatetxeak. Denbora horretan Ibarbia ahizpek kudea-tu zuten. Abenduaren 16an, mokadu batera gonbidatuzituzten hurbildu nahi izan zuten guztiak.

OLENTZEROREN ETORRERAAzken urteetan astoarekin gorabehera handiak izan etagero, abenduaren 24an, oraingoan bai, astoarekin azalduzen Olentzero Alkizako Plazan, txiki eta handien gozame-nerako.

Pedro Manuel eta Julen afarirako gaztainak erretzen.

Garai bateko ehiztariek gaur egungoek baino punteri hobea omen zuten.

Olentzero, astoa, haurrak eta gurasoak Alkizako Plazan.

Page 36: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

36

POSTRE LEHIAKETAAspaldiko urteetan ohitura den moduan, azken Gaboneta-ko oporrak hartu ondoren bazkaria izan zen Alkizako esko-lan. Bazkari honetan gurasoak gonbidatuak izaten dira etaikasleak eta irakasleak sukaldari lanetan aritzen dira.

Berezitasunik nabarmenena, postre garaian egiten dentarta lehiaketa izaten da bazkari horietan. Iazkoan ere ezzen emoziorik falta izan, eta aurkeztutako guztiak bikainakziren arren, Ana Isabel Eizmendirena (Martinen ama) izanzen irabazlea.

TORTILLA LEHIAKETA2005ean bezala,2006ko abendua-ren 28an Torti l lalehiaketa egin zengizonezkoentzat.Irabazlea GillermoOtegi izan zen etabigarren sailkatua,berriz, JavierGorostidi.

SAHARARRENTZAKO JANARI BILKETAUrtarrilaren 25a bitartean "Piztu itxaropena" kanpainarenbarruan, janaria bildu zen herrian Saharako errefuxiatuenkanpamentura bidaltzeko. Aurten bildutakoak, azukrea,atuna, arroza, lentejak eta konpresak izan ziren. Arrakasta-tsua gertatu zen ekimena.

KANTU IKASTAROAUrtarrilaren 26an hasita, Kantu ikastaroa egin da AlkizanJosema irakaslearen gidaritzapean. Hamar bat herritarrekhartu du parte, eta gustura baino gusturago aritu izan dirabertaratu direnak.

SANTA AGEDAIaz bezala, aurten ere atera ziren Amixuri taldekoak etanahi zuten guztiak, kantura Santa Ageda bezperan. Egu-raldiaren laguntzaz, bereziki egun horretarako prestatuta-ko koplak eta beste kanta batzuk abestu zituzten.

JUBILATUAK BAIONARAOtsailaren 22an, ostegunarekin, Baionara joan ziren herri-ko jubilatuak. Goizean, Baionako Turismo gidari batekinHiria bisitatzen izan ziren. Merkatu eguna zenez, hura ikus-teko aukera izan zuten. "Bar Du Marche"n bazkalduondoren, arratsaldean, Miarritzeko Portua bisitatu zuten.

IPUIN KONTALARIAOtsailaren 26an, Rai Bueno, ipuin kontalaria izan genuenKultur Etxean, arratsaldeko 5etan.

HAURTZAINDEGIAOtsailaren 22an egin zen Kultur etxean bilera interesgarriahaurtzaindegiaz. Perualdeko eraikuntza batean jarriko damartxan haurtzaindegi hori, eta herritarrek interes handiaazaldu dute horretan.

PERUALDEAN ERABILERA BAIMENAPerualdea urbanizazioko 2, 3, 4, 5 eta 6 zenbakietakoetxeei lehen erabilera baimena eman zitzaien otsailaren27ko Udal batzarrean. Hori dela eta, eskatu zitzaien berta-ko biztanleei lehen bait lehen errolda aldaketa egitea.

KZGUNEKO IKASTAROAKMartxoaren 5ean, "zeure finantza erakundearekin lan egin1" ikastaroa izan zen KZgunean, eta martxoaren 19an"komunikatu posta elektronikoaren bitartez", izenekoa.

EMAKUMEEN EGUNAAzken urteotan bezala, Alkizan Emakumeen eguna ospatuzen aurten ere. Eguna martxoaren 8a den arren, larunbate-an, martxoaren 10ean, egin zen afaria Otsamendi taber-nan.

GIZON BAT HIL ZEN FRONTOIANApirilaren 8an, eguerdiko ordu bata aldera, gertakizun tris-te eta ezohikoa ikusi genuen herriko frontoian. Berrogeitahemezortzi urteko gizon bat, pilotan ari zela, zerraldogeratu zen. Geroago jakin izan genuen "aorta" arterialehertu zitzaiola. Lehenagotik ere osasun arazoak omenzituen. Anbulantziak, ertzaina, jueza, alkatea eta gainon-tzekoen presentzia ez zen falta izan.

Gillermo buruan txapela duela.

Ikastaroan aritu diren batzuk kantuan San Martinetan.

Jubilatuak irteera batean.

Page 37: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

37

JUBILATUAK ZARAGOZARAApirilaren 25ean, Zaragozan izan ziren herriko jubilatuak.Goizeko7,15ean irten ziren Alkizatik. Goizean, Aljaferiajauregian, La Sen katedralean eta Pilar basilikan izan ziren,hango turismo-gida batekin. Goya hotelean bazkalduondoren, hiria bisitatzen izan ziren.

PEDRO MANUEL SORARRAIN JOAN ZITZAIGUNApirilaren 7ko goizean betirako joan zitzaigun Peru baserri-ko Pedro Manuel Sorarrain Amonarriz, 86 urterekin. Azke-naldian, pattal samar zebilen arren, ustekabe handi etatristea izan zen familiar eta ezagun guztientzat. PedroManuel oso ezaguna, maitatua eta ospetsua zen herrian.

KONPOSTA EGITEKO KANPAINAEtxeetako konpostatze kanpaina hasi zen apirilean eskual-dean. Tolosaldeko Mankomunitateak, Garapen Iraunkorre-rako Departamentuaren laguntzaz, lorategia edo guneberdeak dituzten etxeetan konposta sortu eta erabiltzeasustatu nahi zuen. Alkizan behintzat, lortu zuela esangenezake, oso harrera ona izan baitzuen ekimen honek.

UDALEKUETARAKO BEGIRALEAKAiztondo Zerbitzuen Mankomunitateak, ekainaren 25etikuztailaren 20a bitartean egingo diren Udaleku Irekietarakobegiraleen hautaketa-deialdia egin zuen apirilaren bukae-ran. Aurkeztu ziren herritar gazte batzuk, eta aurtengora-ko Nagore Sagastume eta Julen Hernandez izan zirenaukeratuak.

HAURTZAINDEGIAN IZENA EMATEA2007ko maiatzaren 17tik 31ra bitartean, haurtzaindegianizen emateko epea izan zen zabalik. Sei haur daude izenaemanda.

SAN ISIDROTAKO ASTE KULTURALAMaiatzaren 11, 12, eta 13an ospatu zen aurtengo San Isi-drotako Aste Kulturala. Ostiralean (hilak 11) hasi ziren eki-taldiak Encarni Genuaren Txotxongiloekin. Gauean. KepaFernandez de Larrinoak Ekuadorreko Amazonaseko"Cofan" tribuari buruzko erreportaje xarmanta eskainizuen. Ostiralean ere, Argazki erakusketa zabaldu zen.

Larunbatean, Haur Jolasak ospatu ziren: Altxorrren bila,aulki jolasa, Txerri harrapaketa, eta kukaña. Kukaña hel-duentzat ere izan zen, eta Ander Sagastume eta Jose Igna-cio Gorostidi izan ziren garaileak. Haurretan, berriz, JokinSaralegi geratu zen aurrena. Txerri harrapaketan, Gorostidiaita-semeak (Javier eta Mattin) izan ziren denbora gutxienbehar izan zutenak txerri harrapatzeko. Ondoren, San Isi-drotako afaria egin zen, giro ezin hobean.

Igandean, Mendi martxa izan zen goiz osoan zehar, Aiz-tondoko Argazki Rallyarekin batera. Ondoren, kantu baz-kari berezia izan genuen frontoian. Herrikoez gain, inguru-ko herrietako zenbait kantu zale ere, bildu zen. Ez zenjakirik falta izan, ez eta mota guztietako kantu hotsik ere,ondorenean. Arratsaldeko 6etan, Musika kontzertua izanzen Kultur etxean Garikoitz Mendizabal txistularia eta AitorFurundarena soinujolearen eskutik.

Pedro Manuel lagun mina zuen Perikorekin, Perun.

Mendi ibilbidean parte hartu zutenak, Balduino izan ezik.

Jose Ignacio Gorostidi “kukaña”ren gailurrera iritsi zen.

Page 38: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

38

Asteburu osoan zehar, Koldobika Jauregik prestatuko"Kokoriko" izenekoaren irudia egon zen Plazan. "Kokori-ko" jai hauetako irudia bihurtzea da antolatzaileen nahia.

OSTATU JATETXEA BERRIRO MARTXANEkainaren 12an zabaldu zituen berriro ateak Ostatu jate-txeak. Mokadu goxo bat izan zen bertaratu nahi izan zute-nentzat. Maria Jesus Alfonso da arduradun berria. Hormakbeste kolore batez margotu dituzte, eta horrez gain, alda-keta nagusia komun berriena izan da. Komunak dotore etaegoki geratu omen dira erabiltzaile batzuen hitzetan.

KUTXAZAIN AUTOMATIKOAEkainaren 18an jarri zen martxan Udaletxearen behekosolairuan Kutxa entitateko kutxazain automatikoa, hainbatherritarren mesederako.

ARGAZKI RALLYKO SARI BANAKETASan Juan egunean, 19:00etan, Aiztondoko IV. ArgazkiRallyko Sari banaketa izan zen kultur etxean. Bertan, 28argazkilarik hartu zuten parte eta irabazlea Aitzol Etxe-goien lasarte-oriarra izan zen. Argazki erakusketa eta bide-ozko argazki emanaldia ikusgai egon ziren 18:00ak ezkero.

SAN JUAN SUAAzken urteetako usadioari jarraituz, aurten ere urteko gau-rik luzeena omen den horretan, San Juan su bikaina piztuzuten, udaletxearen atzealdean. Arratsaldean zehar herri-tarrek erregaiak eraman zituzten, eta 9ak aldera afari-merienda ederra dastatzeko aukera izan zuten bertaratuta-ko guztiek. Txikienen ustekaberako, buruhandiak agertuziren bat-batean. Ondoren, hamarrak eta erdiak aldera,Jose Ignacio Gorostidik (ohi duen moduan) sua piztu zuen.Gero, kantak, dantzak eta saltoak izan ziren goizalderaarte. Herritarrek gustura ospatu zuten aurtengoan ere,egun seinalatu hau.

Koldobika Jauregi “Kokorikorekin”.

Ostatu jatetxea 1960. urtean.

Aitzol Etxegoienen argazki honek jaso zuen 1. saria.

Herritarrek suaren inguruan dantza egin zuten,izpiritu txarrak uxatu nahian

Page 39: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

IMANOL LIZARDI

39

Denok gogoratzen duzue maiatzaren 27an, Batzar Nagusietakoekinbatera Udal hauteskundeak izan zirela. Alkizako Udalaren osaketara-ko hauteskundeei dagokionez, bi zerrenda aurkeztu ziren, eta hauekizan ziren emaitzak:

Horien ondorioz, datozen lau urtetan,zinegotziak eta alkatea zeintzuk izan-go diren erabakita geratu zen. Batzukezagunak ditugu lehendik Udalekolanetan, beste batzuk ordea, lehenaldiz arituko dira zeregin horretan.Orrialde hauetan aukeratuak izandiren 6 zinegotziak eta alkatea ger-tuagotik ezagutzeko aukera izangodugu. Beraiekin izan gara, nortzukdiren, nola bizi diren, zergatik egindiren udal ordezkari, eta kontatudiguten beste hainbat kontu zuenga-natzeko asmotan. Galdera berberakegin dizkiegu guztiei, eta hara zererantzun diguten.

Udal berria

AAE (Alkizako Abertzale Ezkertia) .......................................................................... 145 boto

PP ...................................................................................................................................................................................... 4 boto

Baliogabeak .................................................................................................................................................. 16 boto

Zuriak ...................................................................................................................................................................... 14 boto

Guztira .............................................................................................................................................................. 179 boto

Zentsoa ............................................................................................................................................................................ 264

Alkatea da. Antzieta baserrian jaiozen orain dela 30 urte, Aitor bereanaia bizkiarekin batera, eta orainartean behintzat, bizi osoa Alkizaneman du. Gaur egun Perualdekoetxeetan bizi da. Ezkongabea da,nahiz eta berak “oraindik” dioen.Arotza da langintzaz, eta Atariaroztegian dihardu lanean, duela13 urte hasi zenetik. Udalean zine-gotzi gisa hasi zen 1999ko ekaina-ren 13an, Alkizan Eskola TxikienJaia ospatu zen egunean. Alkatelanetan, berriz, hiru urte betekoditu aurtengo abenduan. Bere

zaletasunak zeintzuk diren galde-tzerakoan, zalantza izpirik gabe“ehiza” erantzun du. Lehen pilo-tan ere dezente aritzen zen, baina“txarra” zelako utzi omen zuen.Nola egin zinen herriko alkate?Antonioren heriotzaren ondoren,beste zinegotziek hautatu ninduten.Nik onartu egin nuen, norbaitek beharzuelako leku horretan. Garai zailakziren haiek udalean: bi zinegotzi berrisartu ziren, bata Antonio zenarenordez, eta bestea Amaiaren lekuan;idazkari aldaketa izan zen, eta aspal-dian herrian izan diren bi proiektuindartsuenak martxan jartzeko zorianginen, hau da, Mikelena-Peru urbani-zazioa, eta Perualdeko etxebizitzak.

Bi urte horiek igaro ondoren, zerkbultzatu zaitu karguan jarraitzera?Batetik, taldekideek asko animatunaute; bestetik, bi urte hauetan ikasi-takoa herriari eskaintzeko aukeranuela pentsatu nuen. Badituguherrian une honetan zenbait proiektu,eta horiek gauzatzeak ilusioz betetzennau. Esate baterako: zentro soziala,depuradora, arau subsidiarioen berri-tzea, e.a.

Lau urte hauek igaro ondoren, zernahiko zenuke egina uztea?Lehen esandakoez gain, frontoiaegina edo bideratua behintzat uzteakpoz handia emango lidake. Proiektuhori martxan zegoen dagoeneko niUdalean sartu nintzenean. Horrekinbatera, gustatuko litzaidake ElizarenSagrario Monumentala (Ambrosio deBengoetxearena), herriarena denez,herrira itzul dadin. Seguru egon horre-tarako egin behar diren ahalegin guz-tiak egingo ditudala.

Gaur egungo Alkizan, zer gusta-tzen zaizu? Eta zer ez?Gustatzen zait dena, gehienbathemengo airean dagoen sanidadea,lasaitasuna, patxada… Gustatzen ezzaidana berriz, da jendeak behar dengaraian ez duela ekimenetan partehartzen, eta gero behar ez den lekuan(tabernan e.a.) hitz egiten duela.

Zer eskatuko zenieke herritarrei?Antolatzen diren ekitaldi, ekintza etabileretan gehiago har dezatela parte,eta esan beharreko guztiak bertanesan ditzatela. Eztabaidatuko dira.

Jon Roteta Elola

Page 40: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

40

Aloña-mendi, Aizkorri eta Aran-tzuko Santutegiaren babeseanjaio zen 1962. urtean. Ernio men-diaren itzalera, ordea, etorri zenbizitzera 2.000.ean. Ama Berrobi-koa du, Tolosaldekoa. Emaztea,berriz, Argentinakoa: Gabriela. Bialaba ditu: Ane eta Marina. Gutxikdakigun arren, bera bizi den etxe-ak “Eltzaurpe” du izena, Kanpo-santuaren ondoan dagoena.Donostiako Filosofia Fakultateanaritzen da lanean, Biologiaren Filo-sofiaren arloan, hain zuzen ere.Etxeko lorategian irakurtzea duoso gustuko.

Alkizan ere teknologia berrieklekua dutela erakutsiz, e-mailbidez erantzun die, patxadaz, gukegindako galderei:Nola animatu zara zinegotzi izatera?KOSTATA!!! Hala ere, herriaren ongi-zatea guztioi dagokigun ardura batbaldin bada, ez zait erraza egitenardura horren zati bat hartzeko auke-ra daukazunean ezetz esatea (aregehiago kanpotik etorritakoa izanik).Ezetz esatea ere kosta!!! Parte hartze-ko gonbitea Gabrielarekin aztertugenuen. Kontuan hartu behar genuenorain dela 4 urte Marina jaiotzearzegoela (ekainekoa baita) eta zailagoizan genuen aurrera egitea, udaletxe-ko lanarentzako astirik nondik aterakogenuen ez bai genekien. Oraingoagintaldian, alde horretatik, errezagoaizan da baietz esatea.

Zein arlotan gustatuko litzaizukelan egitea Udalean?Nahiago nuke orain arte izan ditudanardurak mantentzea, batez ere kon-tuak (Ogasuna eta Kontu Orokorrak)eta hezkuntza (Heziketa eta Euskara).

Lau urte hauek igaro ondoren, zernahiko zenuke egina uztea?Gustatuko litzaidake haurreskola mar-txan eta finkatuta ikustea eta eskola-ko berregituraketa ere gutxienez abia-tuta (nahiz eta hori Hezkuntza sailarenesku egon eta ez udaltxekoenean).Beste arlo batean, Donjuanena etxea

erabat berrituta eta serbitzu sozial ani-tzetarako egokituta, planifikatutakoguztia burutu eta gero.

Gaur egungo Alkizan, zer gusta-tzen zaizu? Eta zer ez?a) Bertako bizitza lasaia, naturarenerdian nolabait, hiri eta herri handia-goko giro urbanotik at, eta erabateuskalduna izatea.

b) Ez zait okurritzen ezer aipatzeamerezi duenik, biztanle bezala behin-tzat (azken finean gu hona bizitzeranahita etorritakoak gara, aukerazehatz baten ondorioz). Baina, hainlausengari ez geratzeko eta zinegotzianaizen aldetik, udaletik begiratuta,agian bertakoen partizipazio faltaaipatuko nuke eta, era berean, hainbeharrezkoa den kritika zuzenean etaaurpegira egin beharrean esames etazurrumurruen sahiesbidetik eramatea,baina ez dut uste hau Alkizako ezau-garria denik, baizik eta fenomeno oro-korra.

Zer eskatuko zenieke herritarrei?Alkiza herriarekiko begirunea. Honekesan nahi du bertan daukagun girosoziala eta naturala aintzat hartzea,estimatzea. Eta ondorioz mantentzenahalegintzea (eta hobetzen, jakina).Askotan ondo balioesten ez dugunakonturatu gabe ez dugu zaintzen etagaltzeko arriskuan jartzen dugu, nahigabe ere.

Jon Umerez Urrezola

Herrian, gehienek “Pepe” izenezezagutzen dugu. Udal talde osoanzaharrena izateaz gain, “beterano-

ena” ere bada, 24 urte baitarama-tza zinegotzi lanetan. 52 urte ditu,ezkongabea da, eta Elizegi etxekoseme zaharrena da, beraz Alkizanbertan jaioa da. “Gamesa Innerge-tic” enpresan hasi zen lanean(orduan Echesa zen), 16 urte zitue-nean. Bertan dihardu gaur egun,azken bolada honetan “bajan”badago ere. Herria eta herrian ibil-tzea gustatzen zaio gehien, iaden-dena baitu kontrolpean. Ira-kurtzea ere oso gogoko du.Nola animatu zara zinegotzi izatera?Horrenbeste urte eta gero, nahiz etahasera batean zalantza batzuk izan,gogoa nuen. Taldeko jendea anima-tzeak ere lagundu egin zidan.

Zein arlotan gustatuko litzaizukelan egitea Udalean?Edozein arlotan, baina gehienbat Kul-tura arloa dut gustuko, urte asko bai-taramatzat horretan. Gainera, Itsaso-rekin ondo konpontzen naiz.

Lau urte hauek igaro ondoren, zernahiko zenuke egina uztea?Dudarik gabe, frontoia. Aspaldikourteetako ametsa da hori.

Gaur egungo Alkizan, zer gusta-tzen zaizu?. Eta zer ez?Gustatu dena. Eta gustatzen ez zaida-na da jendearen “pasotismoa”.

Zer eskatuko zenieke herritarrei?Antolatzen diren ekintzetan gehiagoparte hartzea.

Jose Mari Aranzabe Urruzola

Page 41: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

41

Tolosan jaio zen 1976ko urtarrila-ren 2an. Alkizara bizitzera etorrizen, Santiago Bideko etxeetara2004an. Botikaria da. Aspaldi, Iru-ran jardun zuen lanean, bainaegun Ibarran dihardu. Gorkarekindago ezkondua, eta Oier izenekomutiko bat du. Haurdun dago, eta

elkarrizketa hau egin diogun egunberean esan diote neska dela bide-an duena. Pozik dago. Bere zaleta-sunez galdetu diogunean, Gorkakaldamenetik dio gustukoen duenaZara dendetan erosketak egiteadela. Ainarak barre egin du, etahorrelakorik ez idazteko esandigu. “bai, jarri lasai, nire baimenaduzu” esan digu umoretsu Gorkak.Bere hitzetan, berriz, irakurtzeaeta kirola egitea da eskulanekinbatera, gustukoen dituenak, nahizeta azkenaldi honetan, gehienbatkiroletarako denbora falta handiasumatzen duen.Plazan egin dugu hitzordua, etazintzo-zintzo azaldu da orduabaino pittin bat lehenago familiaosoa.Nola animatu zara zinegotzi izatera?Pepek eta Jonek deitu zidaten. Hasie-ran ezezkoa eman nien. Gero, dezen-te hitz egin ondoren, animatu eginnintzen. Esperientzia berria da nire-tzat, eta interesgarria izan zitekeelairuditu zitzaidan.

Zein arlotan gustatuko litzaizukelan egitea?Atzo bertan egin genuen ardurenbanaketa, eta jarri nauten funtzioetangustura nago, hau da, kirolak eta fes-tak, zaborren mankomunitatea, etaherri txikien arteko koordinazio lana.

Lau urte hauek igaro ondoren, zernahiko zenuke egina uztea?Une honetan esku artean ditugunproiektuak bukatuta uztea gustatukolitzaidake: depuradora, zentru soziala,frontoia, e.a.

Gaur egungo Alkizan zer gusta-tzen zaizu, eta zer ez?Gustatu lekua, paisaia ikusgarria da,benetan ederra. Herrian, oro har,dagoen giroa ere oso gustuko dut.Bestalde, oraindik ez dut gustatzen ezzaidan ezer aurkitu. Denetarako izan-go dut denbora.

Zer eskatuko zenieke herritarrei?Pazientzia azaltzea hasi berria dudanlan honekin. Ahal dudana egingo dut,baina errespetua eta begirunea eska-tuko nituzke.

Ainara Zurutuza

“Tirikitauki tauki, mailluarenhotsa,” dio euskal kanta batek.Biak ditu oso gustuko Koldok,harritik irudiak sortzea, eta ezta-rrian hots leunak eraikitzea, hauda, kantatzea . Lehenbizikoa lan-bide egin du, bigarrengoa norkdaki, egunen batean… Irudigilea da, bai, eskultorea. Sarriikusten dugu egunkarietan, tele-bistan… Donostian jaio zen orain

dela 47 urte. Aita Larraulgoa zuen,eta umetan askotan joaten zenaitaren baserrira. Elena andrea,eta Gerezi alabarekin bizi da“Capitan Tximista” izena duenetxean, urte osoan sandaliekinibiltzen den gizon sendo hau.Harria lantzen du, bai, eta eraberean kontrolpean ditu gauregungo teknologiek eskaintzendituzten baliabideak. E-mailezhelarazi dizkigu egindako galde-ren erantzunak.Nola animatu zara zinegotzi izatera?Herritarra delako herriaren alde zer-bait egiten duena. Neure burua herri-tarraz jotzen dut.

Zein arlotan gustatuko litzaizukelan egitea Udalean?Ez dut arazorik edozein arlotan lanegiteko. Honelako herri txikiak ustedut laguntza guztien beharrean dau-dela.

Lau urte hauek igaro ondoren, zernahiko zenuke egina uztea?Herritarren parte hartzea herri gaie-tan, baina horretarako ere borondateabehar izaten da.

Gaur egungo Alkizan, zer gusta-tzen zaizu? Eta zer ez?Oraindik gutxi hondatuta dagoela. Etagustatzen ez zaidana plan urbanisti-koa eta abar orokor bat ez izatea,neure ustez inportanteena da planifi-kazio bat egitea eta gero kokatu nonizango diren etxeak eta abar. Ingurukoherriak gustatzen ez bazaizkigu, saia-tu beharko genuke haien akatsak ezberregiten.

Zer eskatuko zenieke herritarrei?Herri gaietan parte hartzea, arlo guz-tietan. Haurren benetako parte har-tzea heziketa honetan hasten da.Etxean entzun eta exenpluz ikustendutena eginen dute. Ez du herriamaite parte hartzen ez duenak baizik,kexekin bakarrik ez dira gauzak kon-pontzen.

Koldobika Jauregi

Page 42: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

42

Dezente dira azkenaldi honetanDonostia aldetik Alkizara bizitzeraetorritakoak. Lasaitasun nahiak,naturak, zaratarik ezak… erakarri-ta etorri ohi dira gehientsuenak.Horrela etorri ziren 2001. urteanBeatriz eta Andoni. Garro baserriaerosi, eta Andoni langintzaz igel-

tseroa dela kontuan izanda, poliki-poliki euren kasa berriztatu zuten.Bea 1978an jaio zen Donostian.Olaia izeneko 3 urteko alabatxoadu, eta abenduan bigarrenaz erdi-tuko da. Pozik dago. Gustura bizida Alkizan, eta bertan jarraitzekoasmoa du.“Etxez etxeko laguntza”programan egiten du lan.Alabaren bila etorri da eskolara,ikasturtea amaitzear dela, etaplaza izkinan harrapatu dugu.Hara zer erantzun digun:Nola animatu zara zinegotzi izatera?Amaia Ibarbiak Udala utzi zueneanhasi nintzen. Jon eta Peperekin hitzegin nuen. Bi eguneko epea eskatunien pentsatzeko, eta baiezkoa emannien. Nik ere herriarentzat zerbait eginnezakeela pentsatu nuen. Era berean,herria ezagutzeko eta bertakoekinharremanak egiteko aukera ezinhobea zela uste izan nuen. Ez nenbi-len oker.

Zein arlotan gustatuko litzaizukelan egitea Udalean?Nagoen bezala ondo nago. Arduragutxi ditut. Orain gainera bigarrenhaurrarekin ez dakit nola moldatukonaizen. Nire ardurak dira Osasuna,Heziketa eta Euskara, eta Ogasuna etaKontu orokorrak.

Lau urte hauek igaro ondoren, zernahiko zenuke egina uztea?Depuradora jartzea, eta ondo jartzeada niretzat konturik garrantzitsuene-takoa. Euria egiten duenean, jasanezi-na da kiratsa Aldapa bailara osoan.

Gaur egungo Alkizan, zer gusta-tzen zaizu?. Eta zer ez?Oro har, dena gustatzen zait: lekua,dagoen giroa e.a. Gustatzen ez zaida-nik ez zait orain bertan bururatzen.

Zer eskatuko zenieke herritarrei?Konfidantza, pazientzia eta laguntza.

Beatriz Ruiz Rosado

Berarekin harreman berezia ezdugunok, traktore berde handibaten gainean ikusten dugu,gehienetan Arana bailarako erre-

pidean. Aitor da. Agina baserrianjaio zen, duela 28 urte. Bertan bizida, eta geroan ere ez da urrutibiziko, etxea eraikitzen ari baitahan bertan, Josu anaiarekin bate-ra. Igandea zen etxera bisitan joangintzaizkionean, eta nola ez, belarartean topatu genuen, lanean.Traktore berdea ez zuen urrun.Aspaldi samarretik andregaiaduen arren, ezkongabea da.Zaletasunez galdetu diogunean,ehiztaria ez dela esan digu azkarasko. Hori bai, tiro hotsa berezikimaite ez badu ere, motor hotsabai. Motoak eta autoak dira buruapixka bat galarazten diotenak.Sardea eskuetan duela, erantzundie gure galderei.Nola animatu zara zinegotzi izatera?Antonio Zubiaurre hil ondoren alkateJon jarri zen, eta hark bere zinegotzilekua betetzera animatu ninduen.Geroztik, legealdia amaitu arren, gus-tura jarraitzen dut Udaleko zeregine-tan.

Zein arlotan gustatuko litzaizukelan egitea Udalean?Lehendik ditudan ardurekin gusturanago: Tolomendi eta Mataderoa.Gehienbat Tolomendirekin nago gus-tura, bertan aztertzen diren gaiaknekazal munduarekin lotura estua bai-tute; eta ni horretan nabilenez, ba…gustura sentitzen naiz.

Lau urte hauek igaro ondoren, zernahiko zenuke egina uztea?Depuradora. Frontoia ere konpondu,aldatu, edo egin beharrekoa eginbeharko dugu. Bide batzuek erebadute konpontzeko premi ederra.

Gaur egungo Alkizan zer gusta-tzen zaizu? Eta zer ez?Gehien gustatzen zaidana da orain-goz behintzat osoa dagoela, eta ezinguruko herri batzuen modura, denatxikituta. Gustatzen ez zaidanik, ezzait horrela bat-batean bururatzen.Hotzean harrapatu nauzu.

Zer eskatuko zenieke herritarrei?Norbaitek zerbaiten premia badu,behar den lekuan eskatu dezala.

Aitor Eizmendi Garro

Page 43: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

43

Ekainaren 19an Udalbatza-rrak ez ohiko Bilkura eginzuen, eta bertan, besteak

beste, Informazio batzordeakosatu ziren eta baita Kide Ani-tzeko Organoetan ordezkariakizendatu ere.

BATZORDEAK ETA ORDEZKARIAK Batzorde iraunkorrak modu honetara sortu eta eratu dira:

· Hirigintza, Obrak, Ingurugiroa eta Zerbitzuak: Jose Mari Aranzabe, Aitor Eizmendi, Jon Roteta.

· Osasuna, Gizarte Zerbitzuak eta Langabezia: Koldo Jauregi, Beatriz Ruiz, Jon Roteta.

· Kultura: Jose Mari Aranzabe, Koldo Jauregi, Jon Roteta.

· Heziketa eta Euskara: Jon Umerez, Beatriz Ruiz, Jon Roteta.

· Jaiak eta Kirola: Ainara Zurutuza, Koldo Jauregi, Aitor Eizmendi, Jon Roteta.

· Ogasuna eta Kontu Orokorrak: Jon Umerez, Jose Mari Aranzabe, Beatriz Ruiz, Jon Roteta.

· Nekazaritza eta mendiak: Aitor Eizmendi, Koldo Jauregi eta Jon Roteta.

Korporazioaren eskumenekoak diren kide anitzeko organoetan, berriz, ordezkari moduan hauek daude

izendatuak:

· Tolosaldea garatzen: Jon Umerez eta Jose Mari Aranzabe

· Tolosaldeko hiltegi komarkala: Aitor Eizmendi eta Koldo Jáuregui

· Eskola Kontseilua: Jon Umerez eta Beatriz Ruiz

· Euskaldunon Egunkaria: Jose Mari Aranzabe eta Jon Umerez

· Tolosaldeko Mankomunitatea: Ainara Zurutuza eta Jose Mari Aranzabe

· Hitza eta Txolarre irratia: Jose Mari Aranzabe eta Beatriz Ruiz

· Aiztondo Gizarte Zerbitzuak: Koldo Jauregi eta Beatriz Ruiz

· Tolomendi: Aitor Eizmendi eta Ainara Zurutuza

· Apatta-Erreka Industrigunea: Beatriz Ruiz eta Aitor Eizmendi

· Agenda XXI: Jon Umerez eta Ainara Zurutuza

· Haurtzaindegia: Jon Umerez eta Joe Mari Aranzabe

· Herri txikiak: Ainara Zurutuza eta Koldo Jauregi

Bestalde, denok dakizuenez, alkate kargurako Jon Roteta aukeratu zuten, eta honek Alkataorde gisa, Jose Mari

Aranzabe izendatu zuen.

Azkenik, ikusirik Udalbatzarren bileren maiztasuna zehaztu beharra zegoela, aho batez erabaki zuten bilerak hile-

an behin ospatuko direla, hileko azkeneko asteartean, 20:30etan, egun hori jai eguna denean izan ezik. Kasu

horretan laneguna den lehenengo asteartera atzeratuko dira bilerak.

Page 44: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

artikuluaTOMAS LIZARDI

44

Norbaitek txori klase arrarorenbatekin nahastu ohi omen ditu.Baina ez, hegazkinak dira, gezu-rrezkoak. Ez, barkatu, egiazkoakdira. Besteak bezain egiazkoak,nahiz eta ezin dugun haienbarruan bidaiatu. Alkizan, zale-tasun hori duen bizilagunadugu: Unai Sorarrain. Nork ez duPlaza aldean edo Mendiolan,bakarrik edo haur mordo batezinguratuta, inoiz ikusi mandobat eskuetan duela zeru alderabegira? Bere hegazkinetako batgidatzen ari da. Laguna du Her-nanin, zaletasun hau berarekinbatera bizi duena. Aitzol da.Jatorra, alaia eta aparailu haueninguruan asko dakiena. Jaionelagunarekin etorri dira Alkizara,“Oilategitik” aldizkariaren bidezzuei guztiei euren zaletasunariburuz hitz egitera.

Noiz eta zerk bultzatuta hasi zine-ten aeromodelismoarekin?Aitzol: Txikitatik izan dudan pasio batda, betidanik izan dut hegazkinekineta hegan egitearekin obsesio antzekobat. Hasieran maketa estatikoak mun-tatzen hasi nintzen eta, aurrerago,adin eta diru gehiagorekin, irrati kon-troleko hegazkinen munduan sartunintzen.

Unai: Ni duela urte eta erdi hasi nin-tzen hegazkin batekin. Ondoren,Aitzol ezagutu nuen eta, bere lagun-tzarekin, aeromodelismoaren mun-duan sartu nintzen. Dena den, gisahonetako tramankuluak betidanikgustatu izan zaizkit.

Hegazkinak hegaldatzeko lekuaridagokionez, inoiz arazorik izan alduzue? Non hegaldatzen dituzuehegazkinak?Aitzol: Orion, traineruen pareko ins-talazioen inguruan “elektrikoen”lekua dago, leku honetan elektrizitatebidez dabiltzan hegazkinak hegalda-tzen dira; San Markosen, berriz,“gasolinazkoen” lekua dago. Halaere, edozein larre ikusten badugu,hara joaten gara gure hegazkinakbotatzera.

Unai: Alkizan bertan, esate baterako,Mendiolan hegaldatu izan ditugu.

Gaiari buruz ezer gutxi dakien batiazal iezaiozue gutxi gora beherazer den aeromodelismoa.Aitzol: Hegan egiteko pasiotik datoraeromodelismoa, hala ere gauza ugarinahasten dira bertan, artea, etab.Maketa estatikoak deritzenak aldebatera utzi behar ditugu, ez baitiraaeromodelismoaren barruan sartzen.Aeromodelismoan norberak berehegazkina muntatzen du, bainahegazkin horrek gero hegan egitekobalio du, ez da apaingarri soil bat.

Unai: Orokorrean hiru talde ezberdin-du ditzakegu aeromodelismoarenbarruan: gasolinazkoa, elektrikoa eta“beleroena”; azken horiek ez dituguitsasuntziekin nahastu behar, “belero”deritze aire termikoaz baliatzen direla-ko hegan egiteko.

Zer behar da hobby honetan has-teko? Oso garestia al da?Unai: Hasteko hegazkina, mandoaeta hegazkinaren barruko mekanis-moa behar ditugu. Hau guztia dakar-ten “kit” batzuk badaude, eta gutxie-

nez 200 euro inguru ordaindu behardugu merkeenaren truke. Horiek elek-trizitate bidez dabiltzanak dira. Halaere esan behar da mando batek,hasierakoak, etorkizunean ekar ditza-kegun hegazkinentzat ere balio duela.Ohikoa izan ohi da hasieran elektrizi-tate bidez dabilen hegazkin bat eros-tea, baina luzera, aurrea jarraitu nahibadugu, gasolinazko modelo batekartzea izaten da ohikoena, indarhandiagoa baitute.

Aitzol: Prezioan bertan ikus daitekeelektrizitatezko eta gasolinazkohegazkinen arteko ezberdintasuna.Elektrizitatez dabilen modelo merkee-nak 200 euro inguru balio badu, gaso-linazko modelo merkeenak 300 euroinguru balio du. Hegazkin bat eroste-rakoan kontuan izan behar dugu zereta zenbat gastatzen duen, hau da,gasolina ala elektrizitatea, eta gasta-tzen duenaren eta birkargatzen beharduenaren arteko oreka bilatzen saiatubehar dugu. Adibidez, bi baterienartean, batek luzaroago ibiltzekoaukera ematen duen arren, birkarga-tzen askozaz denbora gehiago behardu eta, jarraian gutxiago ibiltzekoaukera ematen duen arren, azkarragobirkargatzen den bateria bat hobeaizan daiteke.

Unai: Gasolinazko motoreen arteanere ezberdintasunak daude, autoenmotoreetan bezala, indarrak ezberdi-nak dira tamaina ezberdinetako moto-reen artean. Era berean, indarrenezberdintasun garbia nabaritzen daelektrizitatezko eta gasolinazkohegazkinen artean, automobiletanbezalaxe.

Oinak lurreanburua hegan

Page 45: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

45

Ba al dago inolako federazio edoantzekorik aeromodelismoareninguruan?Aitzol: Bai, Euskadiko Aire Kirol Fede-razioa. Bertan federatuta egoteak,gainera, aseguru antzeko bat ematendizu edozein istripuren aurrean, bainaez du lekurik proportzionatzen, etafederatzeko, aeromodelismoko taldebaten barruan joan behar duzu, bana-ka ezin da.

Hegazkinarekin ari zinetela gerta-tutako istorio xelebrerik ba alduzue kontatzeko? Zein?(algarak)

Unai: Niri behin haizeak hegazkinaeraman zidan: Aire beroz dabilenhorietakoa, hau da “beleroa”, zeneta, aire berozko korronte batekharrapatu zuen. Hegazkinak ez zuenjaisteko mekanismorik, beraz, norbai-tek Ernio inguruan hegazkinen battopatzen badu, ekar dezala mesedez.

Aitzol: Niri hegazkina zuhaitz bateantrabatuta geratu zitzaidan, ez goraezta behera ere. Azkenean Unairenaitak jaitsi zidan.

Unai: Beste behin behi bati jo genion,eskerrak etxekoa zen…

Ez da oso ohikoa honelako tra-mankuluak gure zeruan jirakaikustea. Nola erreakzionatzen duinguruko jendeak?Aitzol: Harriduraz, miresmenez…Hitz egokiena kuriositatea dela esan-go nuke. Hobby honek jendearengangerturatzeko, probatzeko, jakiteko…grina sortzen du.

Unai: Jendea harrituta geratzen da,eta probatzeko gogoarekin baina,behin probatuta, ohartzen da dirudie-na baino zailagoa dela.

Galdu al zaizue inoiz hegazkinik?Aitzol: Bai.

Unai: Niri bi galdu zaizkit, baina bataurkitu nuen.

Zaila al da gidatzea? Nola ikastenda hegazkin hauek gidatzen?Unai: Hasieran ez da erraza. Halere,ordenagailurako simuladoreak existi-tzen dira, nik inoiz ere bat erabili ezbadut ere. Nik hala ere, praktikarekinikasi dut, ordu asko sartuz.

Aitzol: Simuladoreak ordenagailura-ko jolasak bezalakoak dira. Ni haueta-ko batekin ibili nintzen hasieran, etaSan Markosera joan nintzen lehenaldian jendea harrituta geratu zen,askok uste baino hobeto gidatzen bai-nuen. Nik hasieran simuladore batekinpraktikatzea gomendatzen dut, batezere mandoarekiko beldurra kentzeko,oso konplikatua baitirudi hasieran.

Unai: Beno ba, norbaitek hobbyhonetan hasi nahiko balu, edozeingaldera egiteko etab. gurekin harre-manetan jar dadila, eta guk lagundu-ko diogu!

Aitzol eta Unai euren hegazkinekin Etxaburua etxearen aurrean.

Page 46: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

artikuluaENRIKE LARRARTE ARREGI

46

Hemeretzigarren mendea garai tristeaizan zen euskaldunentzat.

Hemezortzigarren mendearen honda-rrean, azken hamarkadan, gerrareneztenkada berri bat sufritu zuten:konturatu orduko, frantsesak Gipuz-koan sukalderaino sartu eta zegoene-tik tripa berdintzeko prest mahaianeserita ikusi zituzten. Laster jabetuziren Gipuzkoako agintariek ordu-arteko gerrekin zerikusirik ez zuelahark –Konbentzioko gerra bezala eza-guna– eta mendeetan erabilitakodefentsak ez zuela oraingoan balio.Gipuzkoako gure arbasoek duda eginzuten Espainiako erregearen itzalpeautzi eta frantsesen gerizpea hartzeko.Hori zela eta, Frantziako gobernuare-kin tratuan hasi ziren, gure Fueroenerrespetua bilatu nahian. Madrilenmuturra okertu zuten.

Harrezkero, euskaldunak gaizki iku-siak izango gara Madrilen, traidoreakizan omen ginen eta. Hau ez duguahaztu behar gaurko egoera ulertunahi badugu.

Hemeretzigarrenean hiru gerra inpor-tante jasan izan behar genituen:aurrenekoa frantsesen aurka, berriroere, eta beste biak, karlistaldiak deitu-rikoak, anaiartekoak. Azkenekohauek, teorian, Espainian erregea zeinizango zen erabakitzeko –Karlos, kar-listek errege nahi zutena, atzerakoiaeta tradizio zalea omen zena ala IsabelII.ena aurrerakoi eta liberala–. Sinple-keriatan erortzen direnak horrela zati-tzen dituzte bi bandoak, baina garbidago hemen, Euskal Herrian, Espai-nian ez bezala, erlijioa eta Fueroak

uztarturik izan zirela arrazoi nagusigerran aritzeko.

Juntak eta apaizakalkartu ezkeronoren beldur gera guez orain eta ez gero?

diote Muñagorriren bertsoek. Aurre-neko karlista-gerrakoak dira.

Elduaingo Muñagorri aipatu dugunez,esan beharra dago honen esanetangerra hau ez zela gurea. Horregatikgerra uzteko ahalegin guztiak eginzituen, arrakasta handirik izan ezbazuen ere. Bakea eta Fueroak lema-pean egin zuen saiakera. Gaur ahaz-tuxeak badaude ere, famatuak izanziren bere garaian Muñagorriren pen-tsaera kaleratu zuten bertsoak. Honahemen horien muestra:

Zertan sartu gerraraJuez iñorentzat?Madriden da tronuaGaztelautarrentzat.An koronatzen danaGuztion burutzat,Fueroa gorde ezkeroOna da guretzat.Adiskide maiteak,Ona klaro gauza:Bakarrikan FueroakDira gure kausa. (...)

Sei urte iraun zituen gerra honek:1833tik 1839ra.

"Euskal batailoiak oso trebeak dira,oro har, hildakoak lumatzen... Borro-kaldiaren ondoren, pixka batean itxoinbeharra dago, berriz ere elkartu aurre-tik, soldaduak jantzi daitezen. Ingele-sei gorbata beltzak eta galtzerdiak

uzten dizkiete, karlistek ez dutelakohalakorik erabiltzen. Izugarria dahilotz biluzien itxura, gorbata eta gal-tzerdiak beste arroparik gabe".

Honela dio Schwazenberg austriarrak,Armada l iberaleko boluntarioak.Gerra honetan karlisten arazo handie-na boluntarioentzako armak eta hor-nigaiak lortzea izan zen. Karlistak Eus-kal Herrian ez zuten gizon faltarikizan, diru falta izan zen arazoa; kon-trarioena, aldiz, gizon falta: gerrarakojendea nahi bazuten ordaindu eginbehar, egunean pezeta bat. Hortikdator karlistak “pesetero” hitzarekiniseka egitea liberal boluntarioei. Libe-ralek, bestalde, britainiarrak eta fran-tziarrak izan zituzten laguntzaile.

Jende pobrea, nekazariak eta herrieta-ko apaizak jarri ziren batik bat karlis-ten alde, eta Ormaiztegiko TomasZumalakarregi jenerala buru izanzuten bitartean ez ziren lotsagarri ibiligerran. Bere mutilek benetan maitezuten eta ez da harritzekoa euskaldungerlari karlista batzuek Tomas HegoEuskal Herriko errege egin nahi izana.

Bergarako besarkadarekin bukatu zenaurreneko karlista-gerra hau eta,Gipuzkoa osoa, Donostia izan ezik,karlisten menpe egon zen.

Normala den bezala Alkizan ere izanzuen eragina. Hemen behean jartzenditudan baserri hauen nagusiei –libe-ralak hauek-- karlistek bahitu egin ziz-kieten baserriak, eta bertan bizi zirenmaizterrek errenta nagusiari ordainduordez karlistei ordaintzeko ordenajaso zuten.

Karlistek bahitu zituzten baserriak Baserriaren nagusiak Maizterrak

Aginaga (erdia) Jose Antonio Garagartza Martin Jose SarasolaAginaga (beste erdia) Jose Antonio Garagartza Luis ErrazkinAginaga Saletxea Jose Antonio Garagartza Juan Frantzisko ArsuagaBasazabal Jose Antonio Garagartza Simon JauregiAranguren berria Manuel Joakin Soraiz Luis MendizabalEleizegi garaikoa Aranguren brigadierra Fernando JauregiGarmendia garaikoa Aranguren brigadierra Juan Lorenzo GoenagaGilisasti Aranguren brigadierra Bartolome PagadizabalUrruzola azpikoa Aranguren brigadierra Pedro Antonio Mujika

Karlistei begira ikasteko asmoz

Page 47: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

Tomas Zumalakarregi zauritua. MADRAZO, Francisco de Paula.

Historia Militar y Política de Zumalacárregui.Madrid, 1844. ZZuummaallaakkaarrrreeggii MMuusseeooaa

47

Bahitutako baserriak Maizterrak 1835ean ordaintzen Maizterrak 1836-38anzuten errenta (belloizko errealetan) zuten errenta (belloizko errealetan)

Aginaga (erdia) 715 erreal 560 errealAginaga (beste erdia) 715 erreal 560 errealAginaga Saletxea 660 erreal 450 errealBasazabal 660 erreal 450 errealAranguren berria 792 erreal 500 errealEleizegi garaikoa 242 + 4 gari-anega 300 errealGarmendia garaikoa 396 + 8 gari-anega + 2 kapoi 532 errealGilisasti 330 + 9 gari-anega + 2 kapoi 532 errealUrruzola azpikoa 330 + 9 gari-anega + 2 kapoi 532 erreal

Muñagorriren emaztea eta alaba atxiloturik Tolosarako bidean.

Panorama español, crónica contemporánea.Madrid, 1845. ZZuummaallaakkaarrrreeggii MMuusseeooaa

Karlistak, bestalde, Gipuzkoako apai-zen informazioa ere biltzen saiatuziren. Apaizek jendearengan itzal han-dia zuten garai hartan eta propagan-darako lekurik aproposenak elizetakopulpituak ziren. Ez da, bada, harritze-koa apaizak lokarri motzean lotu nahiizana. Alkizan bost hauek azaltzenzaizkigu. Hara zer dioten karlisteninformeek:

D. Juan Bautista Legarra: Erretorea.Gerra hasi zenean arma eta janzkiforalak Tolosan entregatzeko moduaegin zuen. Esaten denez, ez omen dakarlisten kontrarioa. Informazioa eska-tu. Beste zerrenda batean: Karlistazalea oso eta oso bertutetsua. D. Pedro Antonio Legarra: Alkizakobenefiziaturik zaharrena (ordukobenefiziatua gaurko koadjutorea litza-teke). Oso karlista zalea eta oso bertu-tetsua. Filosofiako hiru ikasturte eginditu, Melchor Canoren ikasturte bat,eta Teologian ere ikasketaren bat.D. Antonio Jose Alkizalete: Kapellaua.Oso karlista zalea eta oso bertutetsua.Filosofiako eta Moraleko hiru ikasturteeginak ditu.D. Frantzisko Legarra: Kapellaua. Osokarlista zalea eta oso bertutetsua. Filo-sofiako hiru urte egin zituen eta Teolo-gian lau.D. Jose Antonio Zelaia: Benefiziatua.Errege Karlosen etsaia. Ideia liberalenjarraitzailea beti, eta garai honetanharreman guztietatik apartatuta.Aurreneko gerra Bergarako besarka-darekin bukatu zen eta bigarrena,berriz, karlistek galdu egin zuten.Ondorioz, euskaldunok lehen bainopobreago eta Fuerorik gabe bukatugenuen. Hala ere, horrek ez du esannahi karlistek irabazi izan balute abe-

ratsagoak izango ginenik. Lehen esandugu Konbentzioko gerran gure agin-tariek konturatu zirela gerra hura ezzela aurrekoak bezalakoa, Fueroeijarraiki prestatutako defentsa ez zelanahikoa. Baina pena izan zen ez kon-turatzea, halaber, sakonagoa zelazetorren aldaketa: gizartea hankazgora jartzera zetorren mundu ekono-miko-politiko berri bat sortzen arizela. Hori ikusi izan balute, gaur bestekuku batek joko liguke.

Euskaldunok ez dugu, ez, zorte handi-rik izan.

Jainkoak mundua sei egunetan eginomen zuen eta zazpigarrenean des-kantsua hartu. Hala erakutsi zigutenumetan eta hala entzuten diogu Leteoiartzuarrari Teologia, ideologia abestiederrean: izadiaren igeltseroak seiegunetan izerdi-patsez moldatu etaondu omen zuen mundua eta perfek-ziozko obra hartan ez omen zennahaspila sortu Adan maltzurrakgerrikoaren hebila askatu zuen arte.Ez zen pentsamendu berekoa Kanpionidazle nafarra. Arazoak ez omen zirenAdanen hebila askatzearekin hasi,hirugarren egunetik omen datoz, hiru-garren egunean egin baitzituen Jain-koak lurrak. Eta badirudi Euskal Herriaegitea egokitu zitzaionean siestagaraian harrapatu zuela: Euskal Herriaeskutan zeukala, lo-kuluxkaren bathartu eta hatz tartetik erori zitzaion.Eta non eroriko eta..., zoritxarrez,Espainiaren eta Frantziaren tartean.

Gertaera hartatik omen datoz guredesgraziak!

Dena den, alferrik ari gara orainkexan. Historiak erakutsi diguna neu-ronetan ongi sar dezagun eta, hurajakinda, egin ditzagun ahaleginakberriro babuerena ez egiteko. Biho-

tzak esaten digu zer egin nahi dugun,baina nola egin buruak. Eta burukoaplater hotza da. Beldur naiz, ordea, ezote garen ohitu gauzak hotzean eginbeharrean mekauenka egiten.

Page 48: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

artikuluaJOXEAN LARRAÑAGA

48

Harritu egingo zara, behar bada,irakurle horrelako gai bat Oilate-gitik aldizkari honetan aurkitze-an. Bidai baten eta 15 urte Mali-ko Eskola batekin harremanenondorioa da.

Orain 15 urte hasi ginen talde bate-tan, “Mali Elkartasuna”, Maliko Togoherrian dagoen Saint Paul eskolakoarduradunekin harremanetan. Gureasmoa Afrikako herrialde bati lagun-tzea izan zen. Kontinente pobreenazelako. Gure laguntza xumea izango

zela gogoan hartuz, heziketa bultza-tzea bururatu zitzaigun, garapenalaguntzeko era bat bai da, hango jen-deari heziketa eman, eskola eman,baliabideak eman, beraiek aurreraatera ahal izateko.

Nekazal giroko herria da Togo etaingura ere bai, ia Mali guztia bezala.Komunikabideak, garraioak eta gaine-rako aurrerapenak oso eskasak diraMalin. Beraz, herri txikietako haurraketa gazteak ikasteko laguntzak behardituzte. Garraio publikoa herri txikienartean ez dagonez ikastekotan Barne-

tegiak behar dituzte, lo egiteko etajatorduak egiteko barnetegiak.

Sain Paul eskolan horietako bat duteeta ingurutako herri txikietako neskamutilak aukera dute bertara joan etaikasteko. 200bat ikasle ditu une hone-tan. Horietako askok dirulaguntzakanpotik datozkie, hainbat talde etaGKE edo ONGtik. Gure taldeak 50 batikasle hartu ditu bere matrikula etabarnetegia ordaintzeko. Dirurik ezdutenez, gure laguntzarik gabe ezinizango zuten ikasketek sortzen dutengastuei aurre egin: eskolarainoko

MaliHerrialde behartsuenetakoa

Joxean Maliko lagun batzuekin.

Page 49: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

49

Eremua:1.240.192 km2 (%2a soilik landudaiteke urte guztian).

Biztanleak:11 milioi (%46,15 urtetik beherako-ak).

Bizi itxaropena:46 urte (munduko herririk pobreene-takoa da).

Haurren hilkortasun tasa:mila haurretatik 159.

Alfabetatze maila:gizonezkoak %31, emakumezkoak%15.

Ekonomia:%80 nekazaritzan eta arrantzanoinarritua.

Esportaziorako gaiak:kotoia eta urrea

garraiorik ez dagonez, eskolan bertan,lo egiteko, bazkaltzeko; eskolakomateriala erosteko…

Horregatik, garbi genuen haurrei etagazteei heziketa aukera hori emanbehar geniela. Horrela, hasi ginenbeka batzuk ordaintzen. Ikasturtebaten kostua zenbatekoa den kalkula-tu genuen eta taldekide bakoitzakhilero kuota bat jarri genuen, hainbatumeri ikasketak ordaintzeko. Pixkana-ka, gure lagun eta kideen arteanzabaltzen hasi zen kontua eta horrelaiaz 50 haurri heziketan laguntzealortu genuen.

Oraingo bidaiaApirilaren 23tik maiatzaren 2ra MalikoTogon izan nintzen eskolan ikustaldiaegiten. Taldekideen laugarren bidaiada, ni bi aldiz izan naiz. Beraiek erebeste lau aldiz etorri dira gurerahemengo gizartea ezagutzera etahango berri ematera.

Hainbat eta hainbat proiektu ikusteraeta beraien beharrak ikustera joangara oraingo honetan. Bestetik handiketa hemendik dirulaguntzak lortuditugu eta bertatik bertara nola etazertan inbertitu zitekeen ikustera joangara.

Eskolako gastuei aurre egiteko baduteterreno batzuek landaketa eremudirenak. Malin urtean hiru hilabetetanegiten du euria, beste urtaroak osolehorrak dira. Euria egiten duenean,lehor dagoen lur ugari aurretik erama-ten ditu urak. Izan ere, jendeak jangobadu, sua behar du eta su hori zuhai-tzak moztuz lortzen dute, desertifika-zioa areagotuz. Eskola honetako lan-daketa eremuarekin zuhaitzakmozteaz gain, landatzea ere garrantzi-tsua dela kontzientziatu nahi dute jen-dea.

Eurite garaia ez denean, ura lurrazpi-tik atera behar izaten dute. Ura atera-tzeko eta bideratzeko sistema konple-xua egiten ari dira, eta horretan ere,ahal dugunean laguntzen dugu.Horrez gain ordea, beste behar ugaridute: argi-indarra generadore batekindute, baina arazo asko ematen du.Hozkailu bat ere behar dute gauzakmantentzeko, gelak zaharkituakdaude,…

Bizimodu desberdinaMali eta Euskal Herria ezin dira aldera-tu. Eskolatzeari dagokionez, bestepentsaera bat dago. Hango pentsae-ra, ahalik eta une gehien edukitzeada. Lana egin dezaten. Ikasketek ezdute garrantzirik eta hori aldatzeazaila da. Horretan ari dira han daudenmisiolari eta bolontdresak. Pentsaerazgain, azpiegitura aldetik ere aldaketaizugarria da. Herri txikietan ez dagoerrepiderikere, sekulako distantziakdaude eta horregatik dira beharrezko-ak barnetegiak.

Hala ere, gu bezain zoriontsu bizi dire-la esango nuke. Edozer gauzarekinkonformatzen dira, futbol partidu batantolatzea jada sekulako festa da.

EtorkizunaInmigrazio handia dago batez ereSenegalen mugan dauden lurraldee-tan, besteek urrutiago dute kosta.Halere, guztiak ohartzen dira zerbaitegin behar dutela gazteak bertan gel-ditzeko, azken finean, lana sortzeko.Horretarako institutua, irakasle eskola,eta ikasleen egoitza martxan jarridituzte, baina mila proiektu gehiagodago egiteko. Joaten garen bakoitze-an hainbat proiekturekin itzultzengara. ■

Page 50: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

artikuluaMARI JOSE SANCHEZ PLAZA, IDAZKARI OHIA

50

Hainbat izan zarete Udaletxeragerturatutakoak Alkizako men-dietan zehar dituzuen lursailen-gatik galdetuz. Katastroko planozaharkituetan begiratu eta nonote dauden kokatuta asmatunahiean ibili gara behin etaberriz.

Badira oraindik Ernio azpiko Alkizakomendi eta zelaiak batetik bestera eza-gutzen dituztenak, baina beste herrie-tan gertatzen ari den bezala ezagutzahoriek galtzen ari dira, behar badabeste batzuen trukean, baina ezin ukaliteke etorkizun hurbil batean sailakgalduta geratzeko arriskua dagoela.Aitonak bazekien non aurkitzen zirendiote batzuek, baina badakizu denbo-rarekin … . Garai batean aberastasu-naren zeinu izandako lurrak dira gaur-ko egunean hainbat buruhaustedakartzatenak eta txukun mantendunahia karga bat bihurtu da bere jabe-entzat.

Urtetik urtera garaiz eta behar bezalalanda ondasunen gaineko zerga edoezagunagoa zen rustikako zergaordaintzen duten herritarrek Udale-txeari galdetzen diote mendietan dau-den lursailen kokapenaren berri. Uda-lak aldiz zerga ikuspuntu hutsetikjasotako informazioa du, katastrokoplanoetan azaltzen dena, eta ez duinolako zeresanik partikularren jabe-tza eskubidearen eremuan.

Aurreko hausnarketen inguruan,landa-lurrekin zerikusia duen gai bataztertu nahi nuke oraingoan, Alkiza-rrontzat interesgarria izan daitekeelauste baitut. Udaletxean eman nituenbi urteetan herritar batek baino gehia-gok kontsulta egin zuen mendi-lurrakbanatzeko edo segregatzeko aukerari

buruz eta ondorengo lerroetan gaihoni buruz lege eta arauetan jasota-koak azaldu nahi nituzke.

Hirigintza partzelazioa edo segrega-zioa deritzanak ondorengo egintzariegiten dio erreferentzia: Erregistrokounitate edo finka batetik azalera zatibat banatzea erregistroko unitate edofinka berri bat sortuz.

Segregazio egintzak bai lur hiritarrean(urbanoan) zein lur hiritarezinean (rus-tikoan) burutu daitezke. Aurrenekokasuan herriko planeamendukoarauek lursail horietarako aurreikusita-ko antolamendua aintzat hartu beharda. Lur hiritarezineko sailetan aldiz,lege eta arauek ipinitako mugak erres-petatu beharko dira, hurrengoak hainzuzen ere:

1.- Laborantzako gutxienekounitateaLanda eremuko lursail batek edukibeharreko gutxieneko azalera danekazaritzako jardueraren ikuspuntu-tik. Erkidego Autonomo bakoitzak fin-katzen du zenbatekoa behar duenizan laborantzako gutxieneko unitate-ak eduki beharreko azalera, bai urez-tatutako zein lehorreko lursailentzat.

Eusko Jaurlaritzak 168/1997 Dekre-tuaren bidez Gipuzkoan gutxienekounitateak hektarea batekoa, hots,10.000 metrotakoa, behar zuela izanarautu zuen, bai ureztatutako zeinlehorreko lursailentzat. Bizkaian aldiz7.500 metrotan dago finkatuta etaAraban hektarea batetik hiru hektareabitartean, eskualde bakoitzaren ara-bera.

Landa eremuko lursail bat banatu ahalizateko laborantzako gutxieneko uni-tatea errespetatu beharra dago, hauda, jatorrizko sailak eta sortuko diren

sail berriek ere gutxienez 10.000metrotako azalera eduki beharkodute. Beste modu batean esanda,Udalak ezingo ditu baimendu labo-rantzako gutxieneko unitatea errespe-tatzen ez duen lursailen segregaziorik.Udala legeak aurreikusitako baldintze-tara lotetsita dago herritarrek eginda-ko segregazio eskaerak onartu edoukatzeko garaian.

Herriko planeamenduko arauek lursai-lek eduki beharreko gutxieneko azale-raren araua zorroztu dezakete azalerahandiago bat eskatuz, baina inola ereez salbuetsi. Alkizako PlaneamendukoArau Subsidiarioek esaterako, base-rriarekin mantendu beharreko gutxie-neko sailak bi hektareatakoak behardutela aurreikusten dute.

2.- SalbuespenakEdozein araurekin gertatu ohi denbezala, laborantzako gutxieneko uni-tatearen arauak baditu bere salbues-penak, hurrengoak dira hain zuzenere:

· Landa unitate edo finka bati azalerazati bat kentzeko aukera dago, nahizazken honek gutxieneko unitatearenhedadura ez izan, baldin eta ondoandagoen sailari eransten bazaio etaazken honek 10.000 metrotako azale-ra eskuratzen baldin badu.

· Banaketaren ondorioz sortuko densail berriak ez du laborantzako gutxie-neko unitatearen azalera eduki beha-rrik izango, baldin eta eraikuntzairaunkor bat jasotzera bideratzen bal-din bada, nekazaritza, industria zeinbestelako erabilera izango duena eta,beti ere, hirigintza legediak eskatuta-ko baimen guztiak eskuratu baldinbadira bere eraikitzerako.

· Landa-lurraren banaketa eskatzen

Mendi lurreninguruko gogoeta

Page 51: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

51

denean beste batek bere jabetzakoakdiren sailetara sartzeko duen eskubi-dearen egikaritzaren ondorioz.

· Nahitaezko desjabetzapen (expropia-ción) baten ondorioz gertatzen dene-an.

3.- ProzeduraHirigintza partzelazioa edo segrega-zioa egiteko jarraitu beharreko proze-dura ondorengoa da:

Lehenik eta behin, segregazio baime-na lursailak kokatuta dauden herria-ren Udaletxean eskatu behar da. Eska-erarekin batera aurkeztu beharko dirasailen jabetza agiriak edo eskriturak,lursail berrien azalera, deskribapenaeta mugak jasoko dituen agiria, etaahal baldin bada plano bat.

Behin udal baimena eskuratuta segre-gazioa Notario aurrean formalizatubeharko da dokumentu publikoan.

Azkenik, eskritura Jabetza Erregistro-an inskribatu beharko da eta ondoreneskrituraren kopia bat Udaletxean aur-keztu.

4.- Atzera egiteko eskubideaLaborantzako gutxieneko unitaterair isten ez diren lursai lak, hau da10.000 metrotatik beherakoak dire-nak, besterendu edo saldu nahi dire-nean lehentasunez eskuratu edo eros-teko eskubidea izango dute sail horienondoan dauden lurren jabeek.

Azken horiek bat baino gehiago dire-nean 10.000 metro baino azalerahandiagoa duten sailen jabeek eduki-ko dute eskubidea, eta azken taldehonen barruan azalera txikiena duensailaren jabeak.

Atzera egiteko eskubidearen egikari-tzaren ondorioz lursail bat eskuratzenbadin bada, ezingo da 6 urteetan bes-terendu edo saldu.

5.- Zer egin liteke landa ere-muko lursail bat legez banatuezina denean?Adibide bat jartzearren, horrelakoegoera baten aurrean aurkitu gintezkejaraunspen (herencia) bat oinordeko(heredero) ezberdinen artean banatubehar denean.

Egoera honetan ondasuna, lursaila,banatu ezin denez, oinordeko guztienizenean mantentzeko aukera legokenahiz eta azalera zati bakoitzaren era-bilera pribatiboa banatu, jabetza hori-zontaleko araubidearen bitartez.

Egungo legediak sailak banatzeari ipi-nitako mugak duten helburua landa-lurrak gehiegi ez zatitzea da, sortzendiren lursail berriek hedadura oso txi-kia edukiko luketelako eta erabilgai-tzak eta denboraren eraginez topaezi-nak bihurtuko liratekelako.

Page 52: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

artikuluaANTONIO SORARRAIN

52

UNAXAizu, Unax izenak ba al du itzulpenik? Zer esan naidu Unax izenak?, galdetu zidan Unax GarmendiaAranagaren amak.

Unax au Gorka Garmendia eta Nerea Aranagaren semezarrena da. Azpeitian jaio zan 2003.eko apirillaren20an. Nerea Aranaga Arrasateko Bastida akademianInformatika-irakasle zala ezagutu nuan. Andik puskabatera posta elektronikoa biali nion eta, besteak beste,au gogoratzen nion: “esan nizun saiatuko nitzala itzorrek, Unax-ek, erderazko edo euskerazko itzulpenikba ote duan ala ez jakiten”. Eta apunte auek bidali niz-kion Unax izenari buruz.

• UNAX. “Euskal izendegi bateratua”. Idazlea Urtzi Ihi-tza Sainz. Argitaldea Ena (Euskal Nortasun Elkartea).1999, 198 or. Unax apirillaren 27a. Beste ezer ez du

jartzen. Pentsatzen jarri naiz ea Unax santu euskaldunfrantsesen bat ez ote dan. Ziur, ez; ez da orrelakorik.

• UNAX. “Enciclopedia general ilustrada del PaísVasco”. Vol.XLVIII, pág.398. Unax nombre personalvasco ipintzen du. Liburu ortantxe ortxe bertanbeste au; Unaya. Unaya apodo o apellido vasco delsiglo XIV. Significado “el boyero”,. “el pastor”.

• UNAX. Euskaltzaindiak, 1996an egin zuen “ Nomen-clator euskérico de nombres de pila” izeneko lehenzerrendako lan hartan azaltzen zaigun izen bat duguUnax. (Euskal izenak. Mikel Hoyos. Lizarraga S.L. Liza-rra (Nafarroa, 1998,182 or.).

• ARTEZ enpresaren mai-gañeko takoak 2004ko apiri-llaren 27an auxe jartzen du: “2004/ apirilak. 27/aste-artea/. Monserrateko Andra Maria. Unax”. Segurue-nik, artikulu onen asieran aipatu deten Urtzi Ihitza

Manex Sorarrain Unax Garmendia

Unax eta Manex izenak

Page 53: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

53

Sainz-en iztegia gogoan izanik, jarriko zuten egunortan UNAX.

Azkue, R.Mª iztegia. Unax ez da ikusten iztegi ortan. Baiordea, unai, unaigo, unaska. Azkue, R.Mª iztegia. Unax ezda ikusten iztegi ortan. Bai ordea, unai, unaigo,unaska.

On Emeterio Sorazu Ugartemendia antropologia erlijio-soan espezializatua da. 18 liburutik gora argitaratutakogetariar onen iritzia ere eskuetan det. Apaiz jakintsuonen ustez, Unax Ipar Euskal Erriko euskal itza da eta“pozo de agua” edo “laguna” esan nai du. 2004.ekomaiatzaren 19an bialdu nion eskea eta aste artan ber-tan, eskuz idatzirik, eman zidan bere iritzi txit estimatua.Milla esker, On Emeterio jauna.

Nerea, ikusten dezunez, Auñamendikoen ustez, UNAXboyero edo pastor izango litzake eta On Emeterio jau-naren esanetan, berriz, “pozo de gua” edo “laguna”.Unax-en itzulpena nai zenduan. Orratx bi ikuspuntu. Nikuste Unax “Unai” itzaren txikigarriak (TXO atzizkiak)sortu zuala. Ego Euskadin TXO atzizkiak amatxo, Jose-txo, Ramontxo, aitatxo, Maritxu, Josetxu... sortzendituan bezelaxe, Ipar Euskadin Unai-tik Unax etorri zan.Unai ori “TXO” atzizkiaren eragiñez Unax biurtu zan.(Ikus Euskal Gramatika osoa. Ilari Zubiri, 288. or.). Beraz,Unax euskeraz artzaitxo dala esango nuke eta erderazpastorcillo.

MANEXPello Sorarrain eta Mentxu (Mari Karmen) Agirre-zabala nere illoben seme batek Manex du izena.Gizonezko izen berezi onekin, au da, Manex-ekinasi aurretik, itz arrunt oni berari (sustantibuari)buruz bi gauzatxo.

“En consecuencia, las gentes de Soule han creado elvocablo abstracto en cuestión para encuadrar dentro deuna triste uniformidad a todos cuantos no sean ellos.Quien dice manex, dice no suletino, como provincianosignifica no-parisino y extranjero no-francés” (SerVasco. Jean Haritschelhar.1986, pág.10). Eta gero besteau: “Los suletinos que llaman “manex” a los vascos delas provincias vecinas les pagan con la misma moneda,como atestigua este diálogo entre dos hombres deAroue:

“ – Bazena jente Donaphaleuko merkatian?“ – Jente güti, manex hoitarik parrasta bat”.

“ Había mucha gente en el mercado de Saint-Palais?“ Poca gente, una caterva de “manex”. (Idempág.110).

Manex itz arrunta (sustantibua) eta Manex itz berezia bikontzeptu desberdiñak dira MANEX. XuberotarrakLapurdiko eta Behenaparreko euskaldunei ematen die-ten izengoitia (Euskal hiztegi modernoa euskara – espai-

niera, espainiera - euskara 1976. Egilleak Xabier Kintanaeta Joseba Tobar) MANEXINA. Sulekoak Lapurdiko etaBehenaparreko emakume euskaldunei ematen dietenizengoitia.(Ikus hiztegi modernoa).

“MANEX: Manez. Joanes. Iparraldeko izena. Zube-rotarrek manexak deitzen dituzte Iparraldeko beste guz-tiok, benetako euskaldunak eurok bakarrik izango baili-ran”.(Aipaturiko Euskal izendegi bateratua. Urtzi IhitzaSainz. 1999, 151.or.).

Goazen orain Manex gizonezko itz berezi onen billanere apunteetara. Ara.

• Aipaturiko gure tarteko Manex Sorarrain AgirrezabalaTolosan jaio zan. Data: 2000.eko abuztuaren 23a.

• Aita semea erroldatzera joan zanean, Tolosako errejis-tro Zibillean ez zion iñolako zailtasunik jarri bertakoIdazkariak. Aita joan zan izena ematera eta normal-tzat bezela artu zuten izena. Nere illobak berak esanzidan.Ustegabekorik ez zan izan Tolosan.

• Erderazko Manuel gizon izena euskeraz Imanol, Manuda. (Diccionario euskérico y nombres vascos. Jaime deKerexeta. Bilbao 1977, pág.122).

Manu egoaldean oso ezaguna degu, iparraldeanManu ori Manex da. Ipar aldean gure

“-TXO” ori “-X” biurtzen dute. Manex orren euske-razko itzulpena ManuelTXO izango litzake eta erde-razkoa, berriz, ManuelITO. (Ikus aipatutako Ilari Zubiri,288. or).

• MANEX. Manex orren euskerazko itzulpena JOANESda eta ekainaren 24an ospatzen da bere jaia. Ganix,Joanes, Jean, Marez, Manez eta abar, oiek danak izenbat dira. MANEXINA (Juanita). (Ikus Gran diccionatriode los nombre de Persona. Equipo de Expertos 2100.Editorial de VECCHI. pág. 213).

ELHUYAR hiztegia. Euskara-gaztelania Castella-no-vasco. Caja Laboral. Euskadiko Kutxa-renlaguntzaz. Elhuyar kultur elkartea. Usurbil. 1996.429 orria. Oiek diotenez, Manex “hipocorístico deJoanes” omen da, au da, aurtxoen izen JOANES ori ,baino laztanki,biozki, esanda. Ego Euskadin JuanTxoedo JuanTXU edo Juanito esango bagendu bezela.Erderaz Juanito, Juanillo.(Neskatilla eta leiotilla ereneska eta leio itzen diminutiboak dira). Arrastotikatera gabe, Ipar Euskadin Manex mutilla bada, etaManexina neska balitz. JOANNIS/JUAN izenak aldaeraasko izan ditu: IBAN, JOAN, JOANEX, JOANI, JOAN-KO, JOANTO, JOANTTO, JOHAN, JOHANE, JOHAÑE,JOHANEX, JOHANIKOT, JOHANOT, JOHANTXE, JON,JUNES, MANEZ, MAÑEZ”.

Bitartean ondo izan eta ariyo.

Page 54: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

artikuluaAGURNE ETA IXIAR

54

Herria bezperan bereziki dotoretuomen zuten hurrengo eguneko ospa-kizunerako; ongi-etorria emateko biarku; bata kanposantura doan bideaneta bestea plazako sarreran. Azkenhonetan “Bienvenidos” hitzarekinongi-etorria adierazi nahi zioten eto-rriko zen kanpotar andanari. Badakigugarai hartan “Errejimenak” euskaranola baztertzen zuen eta Alkizan hainherri euskalduna izanik , gaztelerazidatzi zuten “pankarta”.

Goizean etengabeko suzirien tiroekiragarri zuten festaren hasiera, ondo-

ren ongi-etorria egin zitzaien bertara-tu ziren agintariei: Gobernadore Zibi-la, Diputazioko Lehendakaria, Apezpi-kua, Tolosaldeko alkateak, guztira 39,eta garai hartako beste hainbat kargueta teknikari publiko. Gero Parrokianmeza herriko seme D.Julian Legarrakeman zuen. Mezaren ondoren “sequi-to”guztia garai hartan sakristianzegoen Bengoetxearen erretaula ikus-tera joan zen.

Egindako obrak inauguratzeko uneairitsi zen; Apezpikuak lehenik kanpo-santuko errepidea bedeinkatu zuen,

ondoren, maisu-maistren etxe-bizitzak,eskola, plaza eta azkenik frontoia.

1957ko abenduaren 15a zen,neguaren atarian. Eguraldimakurra zen, goibela, euritsua.Zerua egun osoz lainoz estaliaegon zen. Baina Alkizan ospaki-zun handia izan zen, egun har-tan frontoia, kanposantura doanerrepidea, eskolako eta maixue-txeko obrak… inauguratu zituz-ten. Garai hartan urtero herri batizendatzen zuen Diputazioak“pueblo adoptado” eta Alkizakhorregatik izan zuen Diputazioa-ren diru laguntza berezia eskatu-tako obrak egiteko. Garai hartanherriko alkatea Etxabeko Rufinozen eta zinegotziak Garaikoetxe-ko Juan C. Urruzola eta Altzorbe-ko Anastasio Alberdi.

50 urte atzera begiraFrontoiak aurten mende erdia beteko du

Page 55: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

55

Ordu batean pilota partidu ikusgarriaizan zen: Atano III.a eta Atano VII.a,Atano X.a eta IX.ren aurka. Azkenhauek irabazi omen zuten 22-17. Par-tidu hartan Atano txapeldun ezagu-nak, eta bere ondorengoak; hau dailobak jokatu zuten. Ondoren, aginta-riek Udaletxeara joan ziren; Diputazio-

ko Lehendakariak egindako obrakherriari eman zizkion. Ondoren, herri-ko alkateak erantzun zion udaletxeeta herriko egoera azalduz eta eske-rrak emanaz.

Gero agintariak Alkizako ostatuannahiko lekurik ez, eta Asteasuko Albi-

no jatetxera bazkaltzera joan ziren.Otordua Diputazioaren kontura izanomen zen. Herritarrei herriko taberne-tan hamaiketakoa eman zieten.Horrez gain, eguna girotzeko, Lazkao-ko txistulariek eta soinujoleek etenga-be bere tresnak joaz herritarren bela-rriak gozatu zituzten.

Herritar asko gogoratuko diraegun hartaz, hona hemen Mai-tegiko Martin eta Lurdesenoroitzapenak.

Zer gogoratzen duzu frontoia-ren inaugurazioaz?Jende ugari izan zen ospakizunean,pilotariak ere agertu ziren, festahandia izan zen, txistulariak, dan-tzariak… Garai hartako pilotaririkonenak ere inguratu ziren: AtanoIII... Frontoia eta errepide berriabatera inauguratu ziren.

Noiz hasi ziren frontoia egiten?Hasi eta jarraian egin zuten. Hasie-ran atzeko aldea irekia zuen, pilotakatzeko sorora alde egiten zutenez,gerora itxi egin zuten, atzeko zatihori erantsiz.

Zuek frontoia egin aurretik nonibiltzen zineten pilotan?Frontoi zaharra elizaren ondoanzegoen, eliza eta Katalandegi tarte-an. Herritarren artean “afizio” han-dia zegoen eta asko jokatzen zutenbertan. Herrian baziren pilotari eza-gunak: Arregik erremontean joka-tzen zuen, Kasto, Eusebio, Jabier etaJoan Joxek, berriz, esku-pilotan.Arazoa igande goizetan sortzen zen,elizan meza izaten zelako debekatuegin zuten jokatzea. Pilota, askotan,apaizaren sorora joaten zen, etakomerietan ibiltzen ginen jasotzekogaraian, apaiza zorrotza baitzen!Neskak eta mutilak elkarrekin joko-an ikusiz gero haserretu egiten zen,garai hartako apaiza zen!

Zer suposatu zuen frontoiberriak?Inguruko herrietan ez zen frontoiestalirik, horregatik beste herrietatikjende asko etortzen zen frontoianjokatzera. Jokatzeko txanda itxaronbehar izaten zuten, gauez ere jen-dea izaten zenez argia piztu ahalizateko ostatuan ordaintzen zuten.Herrian zaletasun handia zen, eten-gabe ibiltzen ziren; Arritzako JuanJoxe, Intxaur Handiko Manuel Mª,Pantaleon…elkarren arteko parti-

duak jokatuz, eta beste batzuetanTolosako ospetsua zen Trabasanaere etortzen zen. Askotan eurenartean afaria jokatzen zuten. Fron-toiaren pareta markatzen hasi zene-an, pala, zesto, erremonte edo fuer-te jotzen zuten pilotaz jokatzeadebekatu egin zuten, eta bazen horiadierazten zuen txartel bat. Herrira-ko ere toki estali bat izatea osoaprobetxagarria gertatu zen; euriaegiten zuenean, festak eta ospaki-zunak bertan izaten ziren.

Inguruko herriak nolako fron-toiak zituzten?Estalirik gabeko frontoiak ziren,inguruko frontoi estalia Tolosanzegoen. Hori dela eta, gu herritarrokharro geunden gure frontoiarekin!Gure ustez ederra eta dotorea zen!Hala ere, eskailerak edadekoentzategokiak ez zirela eta kexak entzutenziren.

Frontoi dotore hura zaharkitutagelditu ote da?Bai, argia motel xamarra, paretakestropeatuta; pi lota ikustekogaraian hauek asko oztopatzendute; tetxo zatia ere ia eroriandauka, zorua ere irristatzen dela;ura sartzen baita…

Page 56: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

56

Urteak ez dira alperrik pasa-tzen!! Eta 50 nabarmen!!

Orduko frontoi berri eta estima-tuaren egoera gaur zertan denikusirik, frontoia erabiltzenduten herriko erakundeetara etaudaletxera jo dugu haien iritziajakiteko asmoz.

Hona hemen hauekin izan ditugun elkarrizketak:

Luis Mari Sorarrain(Erniope Pilota Elkarteko arduraduna)Zer erabilera ematen diozue gaur egun frontoiari?Frontoia erabiltzen dugu entrenamenduetarako eta herriarteko txapelketetarako. Gure klubak Gipuzkoako txapel-ketetan parte hartzen baitu. Eguraldi txarra egiten duene-an Adunara joaten gara jokatzera, hemen busti egitenbaita frontoia. Entrenamenduak asteazkenetan egitenditugu, eta gero aste bukaeretan partiduak.

Gaur egun zein hutsune edo gabeziekin aurkitzenzarete?Frontoiaren baldintzak oso txarrak dira; oso zaharkiturikdago. Aldagelarik gabe ere gelditu gara eta jokalariak, ba,ahal duten bezala ibiltzen dira aldatzen, modu txarrean.

Neurrikoa izatea garrantzitsua al da?Bai, gure frontoia bai luzeran eta baita ere zabaleran neurriofizialak dioen baino motzagoa da; luzeran gutxi gorabehera lau metro falta ditu, erremontean aritzeko bost etazabaleran metro erdi, kantxa eta kontrakantxa. Txapa erehorrexegatik beherago gelditzen da, metroko altuera har-tuz. Txapelketetarako prestatzen aritzen diren pilotariak,neurriko frontoietara joaten direnean jokatzera, ohitu eginbehar izaten dute, honek desabantaila ekarriz. Handianohituta dagoenarentzat, berriz,hau kategorikoa egitenzaio, erreza! Honek duen gauzarik ederrena frontisa da,dena berdin-berdina, oraingoak ez dute hori lortzen. Haubota gabe gelditzea onena, zabaldu, eta ez du ematen ezi-nezkoa denik.

Zein hobekuntza proposatzen duzu?Nik aspaldi frontoi honi portxe bat egingo nion, orain dau-den kristal motekin, argia ondo sartzen den bat jarri etaalde handia egingo lioke.

Berritzekotan, dena bota eta bertan behar den bezalakoa

egitea proposatuko nuke.Neurritan zabaltzeko, ezke-rraldera pareta karreteraaldera eramatea posibledirudi, baina hori arkitekto-en lana da!

Frontoia beste alde bateanegitekotan, ez egitea hobedela iruditzen zait, plazatikkanpo zein joango litzake? Hor bertan elegante gelditukolitzake, gorde gordean, ezkutuan, pixka behera sartu etahor dagoenik ere antz ematen ez dela, erabat estetikoa,bertara joan arte ez zara konturatzen frontoia dagoenik.Oraingo berri gehientsuenak, lau pareta zuzen trakets bes-terik ez dira, nahiz batzuk badira txukunak gelditu direnak,Albizturkoa adibidez itxuraz polita ikusten da eta sakone-ran gelditzen da, hala ere neurritan motxa egin zuten.

Frontoi berrietan gradan azpian gelditzen den lekua apro-betxatzen dute bulegoak, aldagelak, dutxak, materialajasotzeko…

Gauregungofrontoiarenegoera

“Eguraldi txarraegiten duenean

Adunara joten garajokatzera, hemen busti

egiten baita frontoia”

Page 57: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

57

EskolakoakZein erabilera ematen diozue gauregun frontoiari?Frontoia guretzat, euria egiten duene-an aterpetzat hartzen dugu, bertanjolas garaietan ibiltzen gara. Soinketaarloa lantzeko, zenbait joko egin etadantzak ikasteko ere erabiltzen dugu.Gu frontoirik gabe motz gelditukoginateke.

Gaur egun zein hutsune edo gabe-zi aurkitzen diozue?Frontoia busti egiten da, irristakorageldituz. Kanaletak bete egiten diraeta ez dute bere egin beharra bete-tzen, alderantziz, errekatxoak bihur-tzen dira eta putzuak sortzen dituzte.Sabaia puskatuta dago eta erortzekoarriskua ikusten diogu. Eskailerak erepuskatuta daude eta ume txikiekinjaisterakoan beldurrez ibiltzen gara.

Bere egoera ikusirik zein hobekuntza proposatukozenukete?Guretzat nahikoa izango litzateke sabaia, eskailerak etakanaletak konpontzea eta nolabait urik ez sartzeko aurre-ko aldean zerbait jarri edo ixtea. Pintatuz gero alaitasunhandia hartuko luke!

Joxe Mari Aranzabe (Udaleko zinegotzia) Iraungo al ditu frontoiak beste 50 urte?Honek behintzat ez. Gure asmoa hau bota eta bertanberria egitekoa da. Neurriz luzatu eta zabaltzeko asmoadugu, pilotarako legezko neurriak izan ditzan.

Bertako tokiak ematen al du neurrikoa egiteko?Zirriborro batzuk egiten aritu gara, baina oraindik proiek-tua osatzeko dago, horretan ari gara. Dirudienez ematendu, Repsoleko bonbona hortik kendu beharko genukezabaltzeko eta atzeko aldera ere badago tokia.

Dutxen arazoei aurre egiteko asmorik ba al da ?Lehen aipatu bezala oraindik proiektua egiteko dago,baina intentzioa badugu bertan dutxak eta aldagelakkokatzeko, dudarik gabe honi emango diogu lehentasuna.Gimnasioa ere bertan egiteko aukera aztertuko dugu. Ahalden frontoirik osatuena egiten saiatuko gara.

Nolako itxura izango du?Plazatik begira saiatuko gara antzeko zerbait egiten, dago-en arkua mantentzen, baina frontisa ziurrenik bota etaberria eraiki beharko dugula uste dugu, hau bai altueraneta bai zabaleran motz geratzen baita, hala ere, baloratzendugu duen marmol gorria, eta mantentzea aztertukodugu. Oraindik ez dakigu, zirriborrotan baikabiltza, hasibesterik ez gara egin eta!. Baina ziur ez dela orain bezalabustiko!! Dakiguna da, atzetik atea izango duela, fron-toian egin daitezkeen ekintzetarako behar diren tresnakeskura izateko.

Frontoi hau 500.000pezeta kostatu omenzen, garai hartan askoizango zen, gaur ereasko beharko da ezta?Garai hartan dirutzazen, gaur egun gutxi gora behera 100.000.000 pezetabeharko direla pentsatzen dugu. Hori lortzeko, lehenik jobehar dugun atea Gipuzkoako Aldundiarena izango da,orain dela 12 urte ere jo genuen, Arritxu Marañon ardura-dun zegoenean, Fernando Tapiarekin ere bilduta egonginen, baina garai hartan ezezkoa eman ziguten. Aldundiaosatu bezain azkar asmoa dugu berriro jarduteko. Hemenez badugu lortzen Eusko Jaurlaritzara edo Europako lagun-tzetara bideratuko dugu eskaera. Nonbaitetik zirrikiturenbat bilatzen saiatuko gara, espero dugu batetik edo beste-tik lortzea.

“Gure asmoa frontoihau bota eta bertanberria egitekoa da”

Page 58: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

artikuluaINAKI IRAZABALBEITIA

58

Azkonarra (Meles meles)Animalia handia eta ugaria izanik ere, oso zaila da aurrezaurre ikustea. Tabernaren batean ikusitako ale disekatu-ren bat aparte lagata, behin baino ez dut bertatik bertaraikusi: iaz Anoetako bideak auto batek hilda. Inpresioa sor-tzen du. Txakur baten tamaina har dezake, 80 cm-koluzera bitartean. Altua ez da oso, ordea, hankak motzakdituelako. Behin ikusita, hala ere, ez duzu inoiz ahaztuko,begien zehar buruaren ilaje zuriaren gainean dituen bimarra beltzek zorroz mozorrotutakoa baten itxura ema-ten diote.

Azkonarra mustelidoen familiakoa da, erbinudea edolepazuria bezala. Horiek bezala gauez ibiltzen da eta egu-nez lurrean eginiko zuloetan ezkutatzen da. Omniboroada, hots, denetarik jaten du lurpeko animaliak (zizareak,intsektuak eta narrasti txikiak) eta landareak jaten ditunagusiki. Baso zikina eta sastrakak ditu gogoko eta horie-tako gero eta gehiago dago gure inguruan. Beraz ugariaizatea ez da harritzekoa jatena eta ezkutalekua eskurabaititu gure mendietan.

Emeak otsailean edo martxoan umatzen dira eta norma-lean 3-4 kume izaten dituzte. Hamalau hilabeterekin hel-dutasun sexuala erdiesten dute. Taldetan bizi dira etaberen lurpeko bizilekuak handian eta konplexuak izandaitezke. Ingalaterran indusitako batek 879 m-ko gale-riak, 50 gela eta 178 sarbide zituen.

Suge gorbataduna (Natrix natrix)Jende askok sugeak ez ditu gogoko, gaiztotzat eta arris-kutsutzat jotzen ditu eta ikusi orduko akabatu nahi izatenditu. Gure artean suge arriskutsu bakarra sugegorria da,gainerako guztiak gizakiontzat arriskurik gabeak direla-rik. Horrelako da gaur hona dakargun sugea. Kolore ilu-nekoa izaten du sorbalda eta argiagoa sabelaldea. Lepoaldean kolore hori edo zuriko koilarea izaten du, berezikinabarmena ale gazteetan.

Ikusitakoan beldurra eragin dezake, metro eta erdikoluzera bitartean izan dezakeelako. Ez izan beldurrik, denaden! Ez da pozoitsua, baina harrapatuz gero ustekabe ez-atsegina izango duzu, oso usain txarra jariatzen dutenguruinak baititu.

Euskal Herrian arrunta da. Lehorrekoa izanik ere, urareninguruan bizi da. Neguan hotz handia eginez gero, hiber-natu egiten du. Emeek udaberrian arrautzak errutendituzte eta oso gogoko izaten dituzte simaurra edo ustel-tzen ari diren landare-piloak toki beroak direlako. Kume-ak handik 7-8 asteetara jaiotzen dira. Suge gorbatadunekanfibioak (igelak, uhandreak eta apoak) eta ugaztun txi-kiak (saguak eta satitsuak) jaten dituzte. Baserritarrenlaguntzaileak dira beraz. Etsaien artean gizakiaz aparte,gorago aipatu dugun azkonarra dute.

Gure piztiak

Suge gorbataduna© Elhuyar Fundazioa

Azkonarragautarra da© R. A. Hill

Azkonarraren oin-arrastoak © Elhuyar Fundazioa

Page 59: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

1990

1970

Page 60: ALKIZAKO HERRI ALDIZKARIA 2007 · 7. ALEA - · PDF file6 Arpidegaiko familia beobidetarrak: 1. lerroan eserita 1. Adora-sion, 2. Bibiana, 3. Maria Jesus, 2. lerroan eserita Maria Angeles,

Alkizako Udala

www.oilategitik.net

1945

Datorren urtera arte!