afriga 94

P R O D U C I Ó N D E L E I T E D E G A L I C I A

Nº 94A N O X V I I

Setembro–Outubro 2011

A F R I G AE S T A M O S E N w w w . r e v i s t a a f r i g a . c o m E E N F A C E B O O K

DOSSIER:CULTIVOS PRATENSES

AVALIACIÓN DAS VARIEDADES DE GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS

O ENCALADO NAS PRODUCIÓNS FORRAXEIRAS

MELLORA DA COMPOÑENTE TREVO NAS PRADEIRAS

LEGUMINOSAS ANUAIS E RAIGRÁS ITALIANO COMO CULTIVO INVERNAL

SAT MURADO ROMUALDO: TECNOLOXÍA VANGARDISTA A BAIXO CUSTO

A V A N C E S N O S P R O G R A M A S D E C O N T R O L D A I B R E A B V D

ESPECIAL ENSILADO DO MILLO: ANÁLISE DA CALIDADE E XESTIÓN DO SILO

• OMELLORFILLODEGOLDWYNECOMESTARLAUTAMIETITANIC• ASSÚASIRMÁSLIDERANALISTAXENÓMICAENCANADÁ

• GRANDESRESULTADOS:+1.038Qg.DELEITE,+45Qg.DEGRAXAE+39Qg.DEPROTEÍNA

••

• EXCELENTEMORFOLOXÍA:TIPOFUNCIONALETIPODESHOWAOMESMOTEMPO

• FIABILIDADEMÁXIMA:95%NAPRIMEIRAPROBA,CON260FILLASEN178RABAÑOS• COMBINACIÓNIDEAL:PROFUNDOPEDIGRÍEELEVADOSÍNDICESXENÉTICOS

Fontao - Esperante - Apdo. 128, 27080 LUGO - Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 [email protected] - www.xeneticafontao.com

LAUTAGOLDWYNxCOMESTARLAUTAMIETITANICMB-895*xCOMESTARLAUTELMA

ESPM3102720401aAa243165

MIC IGNITERMB8911*

AFRIGA ANO XVII - Nº 94

SUMARIO 5

Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOCAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.

Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR COMERCIAL, José Manuel Gegúndez. DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez. COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín. REDACCIÓN, José Luís Ramudo, Begoña Gómez Rielo.Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: [email protected]. Web: www.ctransmedia.com

Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: [email protected]. Web: www.ager.com.es

Imprime: Gráficas Rigel SA. Tirada: 10.000 exemplares.

Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

A F R I G AP R O D U C I Ó N D E L E I T E D E G A L I C I A

NOVAS TECNOLOXÍAS

Afriga estrea web e perfil en Facebook . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

CONVOCATORIAS

Concurso rexional de Asturias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

EXPLOTACIÓN

SAT Murado Romualdo (A Pastoriza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

DOSSIER: ENSILADO DO MILLO

Xestión do silo de millo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Análise da calidade das ensilaxes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

SANIDADE

Avances no control da IBR e a BVD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES

Avaliación das variedades de gramíneas e leguminosas . . . . . . . 60

O encalado nas producións forraxeiras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Mellora da compoñente trevo nas pradeiras . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Leguminosas anuais e raigrás italiano como cultivo invernal . . . 86

AFRIGA

www.revistaafriga.com

SIGUENOS TAMÉN EN

AFRIGA AUMENTA A INFORMACIÓN PARA OS GANDEIROS A TRAVÉS DUNHA PÁXINA WEB E DAS REDES SOCIAISEste ano, Afriga pegou o salto a Internet e estreou unha web, www.revistaafriga.com,que vén a complementar a edición en papel con moitas novidades, coma un servizo de televisión propio, unha axenda de eventos, o eco das últimas noticias do sector agrogandeiro ou un apartado sobre lexislación. Os aspectos que máis chaman a atención deste contido tamén os está difundindo no perfil que abriu na popular rede social Facebook.

A traxectoria desta revista é longa. Está próxima a cumprir os cen números, o que significa que xa leva anos chegando ás explotacións con artigos didácticos, con re-portaxes das granxas e coa cobertura da participación das ganderías nos certames morfolóxicos. Pero agora a infor-mación tamén circula moito por Internet e, malia que o acceso á Rede no rural inda é problemático, trátase dunha nova canle de comunicación, moi local e moi global á vez, que Afriga quixo aproveitar para seguir compartindo todo o que acontece no panorama agrogandeiro.

A páxina web www.revistaafriga.com entrou en funcio-namento a principios do 2011. Vai máis aló de ser unha versión dixital da publicación, pois planificouse máis ben coma un espazo complementario e diferente no que darlle cabida a outros servizos. Un dos máis innovadores é o ser-vizo on-line de televisión.

UN DOS SERVIZOS MÁIS INNOVADORES DE REVISTAAFRIGA.COMÉ A TELEVISIÓN ON-LINE

NOVAS TECNOLOXÍAS6


NO ARQUIVO AUDIOVISUAL DA WEB XA APARECEN OS CONCURSOS DE GANDOCELEBRADOS ESTE ANO, E O VINDEIROENCONTRO DAS CÁMARAS DE AFRIGA É CO NACIONAL DE XIXÓN

As cámaras de Afriga están gravando os eventos máis importantes. Por unha banda, os certames de gando, con todas as súas seccións e as poxas; no arquivo audiovisual da web xa aparecen os de Chantada, Muimenta, Sarria e a Semana Verde celebrados este ano, e o vindeiro encontro é co Nacional de Xixón. Tamén poden verse íntegras charlas dadas no marco de xornadas técnicas coma as de produción de leite ou as de xestión de residuos gandeiros, por exem-plo. Por outra banda, estanse preparando vídeos didácticos de produción propia; os dous primeiros que se realizaron e se subiron á páxina mostran como é o novo establo de ma-deira certificada do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo e en que consiste o procedemento de control leiteiro que levan a cabo os Africores.

Outro servizo que ofrece este portal é a axenda de even-tos actualizada, pois cun calendario sectorial tan amplo resulta cómodo atopar as citas máis inmediatas ordenadas cronoloxicamente.

Canto á información agraria, revistaafriga.com amplía a súa cobertura publicando máis noticias do país e, ademais, un resumo de noticias nacionais e internacionais de intere-se. Poden consultarse tanto na súa sección específica coma en portada, onde tamén se dá conta, nun reservado, dal-gunhas pequenas novas, sobre todo referidas ao lanzamen-to de produtos, que nos facilitan empresas que traballan en veterinaria, nutrición, sementes, etc.

A lexislación e as subvencións vixentes recóllense nunha sección diferenciada, na que se presenta un pequeno adian-to do texto dos reais decretos e se inclúe un enlace directo á documentación do Diario Oficial de Galicia ou do Boletín Oficial do Estado, segundo sexa o caso.

De todos modos, nesta nova web existe a posibilidade de ler completos os últimos números da revista en formato PDF, premendo no letreiro de hemeroteca, e de subscribir-se á publicación, indo ao seu apartado propio.

UN FACEBOOK PARA AVISOS E CURIOSIDADES O perfil de REVISTA AFRIGA en Facebook, que é o nome co que se pode atopar polo de agora nas buscas, é máis recente có da páxina web pero xa está empezando a sumar seguidores. Nel danse a coñecer os principais titulares relacionados co sector, fanse avisos de actos e actividades, anúnciase a saída de novos números da publicación e, sobre todo, métense recomendacións de reportaxes, artigos ou curiosidades que aparecen nos medios de comunicación e en Internet. Coa súa participación nesta rede social, Afriga quere que a gandería teña un lugar preferente nas conversas con máis usuarios do mundo.

7


NOVAS TECNOLOXÍAS

O pasado 25 de xuño, o pavillón de exposicións de La Magdalena de Avilés acolleu unha nova convocatoria do tradicional Concurso Rexional de Raza Frisona de As-turias, á que concorreron 32 ganderías que achegaron un total de 109 reses.

A gran triunfadora do certame foi a gandería Badiola (Gozón, Asturias), que se fixo cos primeiros premios nos campionatos de xatas e vacas, entre eles o de vaca gran campiona de Asturias con Badiola Goldwyn Megara ET, así coma o de mellor rabaño e mellor criador.

A outra gandería destacada foi Flora S.C. (Valdés, Astu-rias), pois conseguiu os títulos de xovenca campiona, xata campiona de Ascol, vaca campiona de Ascol e o segundo posto na sección de mellor criador, a 12 puntos de Badiola.

O xulgamento dos animais correu a cargo de Mervin Eager, xuíz gandeiro pertencente á Asociación Holstein de Irlanda (IHFA) e propietario da gandería Evergrange.

A GANDERÍA BADIOLA ARRASA NO CONCURSO ASTURIANO DE RAZA FRISONA

O rexional da raza frisona organizado pola asociación de control leiteiro do Principado (Ascol) celebrou este ano a súa trixésimo terceira edición. Nela, os 109 animais participantes sometéronse ao criterio do xuíz Mervin Eager, pertencente á Asociación Holstein de Irlanda.

Este ano entraron en competición 32 ganderías

CONVOCATORIAS8


XXXIII CONCURSO REXIONAL DE RAZA FRISONA DE ASTURIAS. AVILÉS, 25 DE XUÑO

Seguros agrarios

Información suxeita ás condicións de cada póliza, así como ás condicións de subscrición. Seguros Agrarios Combinados, pólizas contratadas con Agroseguro. SegurCaixa, S.A. de Seguros e Reaseguros. VidaCaixa, S.A. de Seguros e Reaseguros. Caixa de Aforros e Pensións de Barcelona, av. Diagonal, 621-629, 08028 Barcelona, con NIF G-5889999/8. Inscrita en el RM de Barcelona, tomo 20397, folio 1, folla B-5614, número 3003. Operador de bancaseguros exclusivo de VidaCaixa, S.A., con CIF A-58333261, e autorizado de SegurCaixa, S.A., con CIF A-28011864, inscrito no rexistro administrativo de mediadores da DXSFP co código C0611G58899998, e autorizado para a distribución de seguros CASER, en virtude do convenio de distribución entre VidaCaixa e Caixa de Seguros Reunidos, Compañía de Seguros e Reaseguros, S.A. (CASER), con CIF A-28013050.

www.laCaixa.es/agrocaixa

Máis queprotección

En ”la Caixa” dispoñemos dunha extensa

gama de seguros para cubrir os riscos da

súa actividade agraria. Poderá asegurar os

ingresos da súa colleita e gando ante calquera

imprevisto, dispoñerá de amplas coberturas

para a súa maquinaria agrícola e para a súa

explotación, e tamén obterá protección para

vostede, a súa familia e os seus traballadores.

Falamos?

Patrocinador do EquipoOlímpico Español

O premio de xovenca campiona foi para Flora Talent Tarta

Badiola Goldwyn Megara ET, vaca gran campiona

9


CONVOCATORIAS

PALMARÉS GANDERÍA

XATAS 8-10 MESES E XATA CAMPIONA ASCOLFlora Tambo Destello . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FloraXATAS 11-13 MESES Manolero Roy Paulina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ManoleroXATAS 14-16 MESES E XATA CAMPIONABadiola Sánchez Kournikova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaXOVENCAS 17-19 MESESVentura Restell Soraya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Casa VenturaXOVENCAS 20-22 MESES Manolero Jayz Camila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ManoleroXOVENCAS 23-26 MESES E XOVENCA CAMPIONAFlora Talent Tarta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FloraXOVENCA CAMPIONA ASCOLBadiola Equator Leonor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaVACA NOVA ATA 30 MESES Badiola Damion Laisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaVACA NOVA 31-35 MESES E VACA NOVA CAMPIONABadiola Jasper Claudia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaVACA INTERMEDIA 3 ANOS Badiola Roy Laury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaVACA INTERMEDIA 4 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA DE VACAS DE ASTURIASBadiola Goldwyn Megara ET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaVACA ADULTA 5 ANOSPacho Goldwyn Telva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaVACA ADULTA 6 ANOS OU MÁIS E VACA ADULTA CAMPIONABadiola Stormatic Tunia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BadiolaVACA CAMPIONA ASCOLFlora Peshot Eva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FloraMELLOR CRIADORGandería BadiolaMELLOR RABAÑOGandería Badiola


Xixón celebra un outono máis a Feira Monográfica do Campo e das Industrias

Agrícolas, Gandeiras, Forestais e Pesqueiras, máis coñecida como Agropec.

Organízaa a Cámara Oficial de Comercio, Industria e Navegación da capital xixo-

nesa e, como é habitual, ademais de dispoñer de centos de expositores co máis

representativo do agro, o monte e a pesca, inclúe no seu programa o desenvol-

vemento de talleres, xornadas técnicas, exhibicións de animais e, por suposto, o

Concurso Nacional da Raza Frisona.

AGROPEC ACOLLERÁ O XXXII CONCURSO NACIONAL DA RAZA FRISONA EN XIXÓN

A trixésimo segunda edición do

Nacional de Conafe reunirá as

mellores frisonas das gande-

rías de todo o país no recinto

feiral xixonés Luis Adaro entre o 29 de

setembro e o 2 de outubro. As reses

someteranse ao criterio de Donald Du-

bois, xuíz oficial da Asociación Holstein

de Canadá dende 1997.

Tras a entrada do gando e o día des-

canso, o certame propiamente dito co-

mezará o sábado 1 de outubro co con-

curso de xatas e xovencas, pola mañá,

a partir das 10:00 horas, e co undécimo

concurso nacional de manexadores e a

poxa nacional de xovencas de alta ca-

lidade xenética, xa pola tarde, ás 16:30

e ás 19:00 horas, respectivamente. O

punto final desa xornada vaino poñer á

noite a entrega dos premios ás mello-

res vacas da avaliación xenética de xullo

deste ano; haberá distincións para os

cinco animais de maior ICO e os cinco

con maior IXT.

Deste evento encárganse a Confe-

deración de Asociacións de Frisona

Española (Conafe) e a Asociación

Frisona de Asturias (Ascolaf), co

patrocinio da Consellería de Medio

Rural e Pesca de Asturias, o Conce-

llo de Xixón, o Ministerio de Medio

Ambiente, Medio Rural e Mariño, a

Cámara de Comercio de Xixón e Caja

Rural de Asturias.

AS RESES SOMETERANSE AO CRITERIO DE DONALD DUBOIS, XUÍZ OFICIAL DA ASOCIACIÓN HOLSTEIN DE CANADÁ

O domingo 2 continuarase co xulga-

mento das vacas en lactación e dos gru-

pos, tamén dende as 10:00.

No campionato nacional da raza que

tivo lugar neste mesmo recinto en se-

tembro do ano pasado xuntáranse 149

reses provenientes de Asturias, Can-

tabria, Castela e León, Cataluña, Gali-

cia e Navarra e foran as das granxas do

Principado as que finalmente coparan

os principais premios, incluído o de vaca

gran campiona, que recaera en Badiola

Goldwyn Kournikova.

PUBLIRREPORTAXE10

distribución material gandeiro

Gomas y Camas para Vacas

Limpiezas Automáticas

Estabulaciones Libres

GANDERÍA SAR DE BAMA

(TOURO – A CORUÑA)

Gomas y Camas para Vacas

Tubular Bovino

LimpiezasAutomáticas

MEJORES GANADERÍASNUESTROS PRODUCTOS

LAS

ELIGEN

Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo)

E-mail: [email protected] // Web: www. dismagan.es

Distribuidor en Asturias:

distribución material ganadero

4 LIMPIEZAS AUTOMÁTICAS DE CABLE, CUBÍCULOS, CORNADIZAS, BARRERAS Y BEBEDEROS INSTALADOS DE GANDERÍA SAR

A nave para o gando levántase a partir unha estrutura metálica e está cuberta con lona de PVC

A SAT Murado Romualdo naceu hai preto de tres anos coa unión de dúas familias gandeiras da Pastoriza: os Murado (da parroquia de Baltar) e os Romualdo (da de Pousada). Os irmáns Ángeles (43 anos), Mari Carmen (41) e Antonio Murado Iglesia (34) herdaran a granxa dos seus pais tempo atrás e achegaron á unión arredor de 150 cabezas de gando.

José Luis Jartín González (59 anos), a súa muller, Aida Riveiro Pérez (57), e o seu fillo, José Miguel Jartín Riveiro (33), proveñen da gandería Romualdo. Cando José Luis tomou as rendas do negocio, había soamente cinco frisonas na explotación. A principios da década dos oitenta am-pliouse o establo e tamén o número de vacas. Porén, a ver-dadeira renovación produciuse en 1996, coa construción de novas instalacións e o aumento considerable do gando. No momento da fusión tiñan 120 reses.

BENESTAR ANIMAL E TECNOLOXÍAVANGARDISTA A BAIXO CUSTOA gandería Murado Romualdo sufriu unha significativa transformación o pasado mes de xullo coa inauguración das novas instalacións. Trátase dunha innovadora nave de estrutura metálica galvanizada que incorpora relevantes técnicas de benestar animal. Basta con botar unha ollada para sentir a amplitude, a luminosidade e a tranquilidade das vacas no seu novo fogar.

EXPLOTACIÓN14


SAT MURADO ROMUALDO (A PASTORIZA)

Os seis propietarios desta explotación, situada no lu-gar de Chao do Val, en Pousada, tomaron a decisión de unirse porque ambas familias estaban pensando en am-pliar o negocio e porque querían mellorar a súa calidade de vida, o cal viron máis factible deste xeito. Agás Án-geles, todos se dedican unicamente ao mantemento da explotación. E aínda así, teñen unha persoa contratada a xornada completa.

Os propietarios desta explotación pertencen a dúas familias gandeiras da Pastoriza: os Murado e os Romualdo

Frontón SATFrontón, Pantón 27437 Lugo (Galicia)(+34) 673 828 [email protected]

A súa cabana actual é de 300 animais: 150 vacas en lac-tación, 14 secas e arredor de 140 xatas e xovencas. Ade-mais, teñen dous touros para aquelas femias que se resisten a preñar. Para esta produción contan con 1.130.000 quilos de cota propia, aínda que adoitan alugar algo máis en fun-ción do que van precisando en cada período.

A GRANXA TEN UNHA CABANA GANDEIRA DE 300 ANIMAIS PARA UNHA COTA DE 1.130.000 QUILOS

INSTALACIÓNSSe por algo é característica esta explotación chairega é po-las súas modernas instalacións. A nave para o gando, de 4.500 m2 e con capacidade para 250 vacas, levántase a par-tir dunha estrutura metálica que se combina con bloque na parte inferior dos laterais. O resto dos peches son de malla cortaventos, que sobe e baixa manualmente en función das condicións climáticas.

O teito é unha das partes máis innovadoras da edificación. Trátase dunhas lonas de PVC entre as que vai colocada unha capa de lá de vidro que illa e almacena a calor ao mesmo tem-po. Non obstante, a innovación non se limita aos materiais, senón tamén á súa disposición, xa que as cumbreiras ábrense e péchanse automaticamente en función das condicións am-bientais existentes no interior, que se manteñen estables gra-cias a unha sonda e a unha estación meteorolóxica. É o que se coñece como control ambiental automático.

15


EXPLOTACIÓN

O baixo custo deste tipo de construción, debido á súa estrutura lixeira que permite un aforro considerable en ci-mentación, foi unha das razóns que moveu aos propietarios a decantarse por el. Tamén tiveron en conta os enormes be-neficios para o benestar animal, gracias a unha ventilación óptima que elimina os gases do interior da nave.

UNHA DAS RAZÓNS QUE LEVOU AOS PROPIETARIOS A DECANTARSE POLAESTRUTURA METÁLICA FOI O SEU BAIXO CUSTO

O establo conta con 240 cubículos, aínda que polo mo-mento non están todos ocupados. Sobre unha base de for-migón, as camas están feitas de palla, que cambian dúas veces á semana, e carbonato, que renovan dúas veces ao día. Os cubículos están dispostos de xeito enfrontado, con separador metálico de tubo dunha soa peza e suxeito a un poste vertical colocado na zona da almofada.

As cornadizas, un total de 250, son autotrabantes e dan a un pasillo central desde o cal o carro mesturador serve o alimento.

No emparrillado, a limpeza faise mediante sistema de arrobadeira arrastrada por cable e programable, que adoi-tan pasar tres veces ao día.

A sala de muxido está totalmente informatizada. Trá-tase dun sistema traseiro con saída rápida de 24 puntos, aínda que con posibilidade de ampliación ata os 32. A súa tecnoloxía vangardista permite identificar a cada animal antes de entrar á sala mediante un podómetro. Ademais, gracias á chamada porta de selección, pódense apartar as vacas enfermas ou en celo do resto, que conti-núan para ser muxidas.

AS INSTALACIÓNS PROPORCIONAN AO GANDO UNHA VENTILACIÓN E UNHA LUMINOSIDADE ÓPTIMAS

Arredor da nave principal levantouse un almacén de 300 m2 coa mesma estrutura metálica, neste caso en forma de invernadoiro xigante. Cuberto tamén por unha lona de PVC, alberga palla, alfalfa e maquinaria.

As cumbreiras abren e pechan automaticamente en función da temperatura, do vento e da choiva

O sistema de muxido contrólase cun programa informático

As vacas son identificadas mediante un podómetro antes de entrar á sala e as enfermas ou en celo son separadas do resto gracias á porta de selección

EXPLOTACIÓN16


GEA Farm Technologies

Mantenga su sala en perfectofuncionamiento desde 0,004 €/litro*

* (0,6 ptas./litro) Estimación basada en un estudio interno: 30 litros vaca/día media producción.

El compromiso servicio 9.000 h. de GEA FarmTechnologies, desde la fecha de acuerdo, leproporciona el mejor servicio, asegurando unmantenimiento adecuado de las piezas de desgastede su sala de ordeño y proporcionándole losconsumibles más adecuados para su instalación yanimales.

2 x 62 x 102 x 20

80150300

876.0001.640.0003.300.000

0,005 €

0,004 €

0,004 €

Tipo de sala Nº vacas en ordeño Litros año Coste desde €/litro

Recambios originalesGEA Farm Technologies:

El compromiso servicio 9.000 h. incluye:Consumibles GEA FarmTechnologies:

Mano de Obra

Desplazamientos

Avda. Sant Julià, 147 - 08403 GRANOLLERS (Barcelona)Tel. +34 938 617 120 - Fax +34 938 494 988E-mail: [email protected] - www.gea-farmtechnologies.es

GEA Farm TechnologiesLa elección correcta

Westfalia

Contacte ahora con su

As fosas para o xurro situáronas o máis lonxe posible do establo, a unha distancia de 120 metros. Son dúas bolsas de polietileno reforzado colocadas sobre unha manta xeotéxtil que vai directamente en contacto co chan. A capacidade entre as dúas é de 3.000.000 de litros.

MANEXO DO GANDO E ALIMENTACIÓNTodo o gando está estabulado e practican a separación por lotes. No establo novo alóxanse as vacas en lactación e as secas, mentres que a recría permanece nas antigas granxas de cada unha das familias e noutra que teñen alugada. Ademais, teñen previsto colocar boxes e pari-deiras na nave nova, co obxectivo de trasladar ás xatas para alí no futuro.

NA EXPLOTACIÓN HAI DÚAS FEMIAS PROCEDENTES DE EMBRIÓNS DE CANADÁ E UN MACHO DUN EMBRIÓN DE BOS

Desde que nacen ata os tres meses, que é o momento do destete, os xatos permanecen en boxes individuais e colec-tivos. Logo pasan a outro lote ata os 12 meses, e de aí ao de preñadas. Os dous restantes son os de vacas en produción e o de secas.

A ración diaria, que é similar para todas as vacas en lacta-ción independentemente do nivel de produción, componse de 10 quilos de silo de herba, 23 de silo de millo, 2,5 de al-falfa e 10,5 de concentrado. As secas aliméntanse a base de

silo de herba e palla a discreción, mentres que as xovencas combinan o pastoreo con palla e dous quilos de concentra-do de polpa de remolacha, soxa e millo.

A SAT Murado Romualdo cultiva 72 hectáreas de terreo divididas en pequenas parcelas e situadas nun radio de cin-co quilómetros. Practican a rotación de cultivos, de modo que adican 50 ha á produción de millo e 70 á de herba, op-tando neste último caso pola mestura de westerwold e trevo roxo. Ademais, este ano fixeron unha proba de chícharo con triticale cuxo resultado non os defraudou.

A Terra Chá proporciona un clima óptimo para a produ-ción de millo. Comezaron a cultivalo hai 15 anos e os bos resultados fixeron que se convertese na base da alimenta-ción do gando. O ano pasado ensilaron 2.250 toneladas deste cereal.

RECRÍA E MELLORA GANDEIRAA recría realízase integramente na explotación e para a ex-plotación, e aínda así non é suficiente para o nivel de pro-dución ao que desexan chegar. A primeira inseminación faise aos 14-15 meses, en función do tamaño da xovenca, a media de inseminacións por preñez sitúase en torno ás 2,8 doses e o intervalo medio entre partos é de 458 días.

Na granxa Murado Romualdo adoitan mercar catro se-mentais ao ano, dous dos cales son importados. E, a maio-res, compleméntanos con algún en proba procedente de Xenética Fontao.

Ata hai pouco non lle daban moita importancia á xené-tica, pois se de algo estaban seguros é que de pouco serve ter animais con excelentes cualidades morfolóxicas se o manexo non é o axeitado. Porén, coas novas instalacións están intentando mellorar a cabana gandeira desde todas as perspectivas posibles, incluíndo a xenética.

Na actualidade, na explotación hai dúas femias proce-dentes de embrións de Canadá e un macho dun embrión de Bos. O obxectivo é facer unha familia de vacas desta-cadas con eles. Coa mesma finalidade de mellora, Miguel Jartín mercou catro vacas nunha explotación de Trabada hai xa tres anos, cando aínda non existía a SAT como tal. De momento, a explotación conta con varias de cualifica-ción MB.

A produción media da granxa Murado Romualdo no úl-timo ano foi de 9.889 litros vaca/ano, a un 4,05% de graxa, 3,29% de proteína e unha puntuación lineal (reconto de células) de 3,9. A última media ICO foi de 1.291 puntos e a cualificación morfolóxica de 78,3.

As fosas de xurro son dúas bolsas de polietileno, e os silos fixéronse aproveitando o desnivel do terreo

As condicións ambientais mantéñense estables gracias a esta sonda, que regula a temperatura

Peches laterais de malla cortaventos regulable

O almacén ten a mesma estrutura metálica e cuberta de PVC

EXPLOTACIÓN18


PROXIMAS JORNADAS DE PUERTAS ABIERTAS EN:

SAT AS PANDAS (Goiriz -Vilalba) SAT MURADO ROMUALDO (Pousada - A Pastoriza)

AJUSTE DE LA RACIÓN PARA OPTIMIZAR EL TRÁFICO LIBRECuando las vacas visitan menos de lo previsto el robot es porque existe un problema con la alimen-tación o el reparto de la ración entre pesebrera y robot. Las vacas con menos producción suelen cubrir sus necesidades alimenticias en la pese-brera y, por lo tanto, pierden interés por acercarse

Por otro lado, la vaca acude más a la máquina al principio de la lactación, cuando su producción

-

-be esta situación.

tiene una ración en la pesebrera calculada para

Las vacas que hay que arrimar al robot no debe-

DEPARTAMENTO DE APOYO AL MANEJO DE LA GRANJAHace varios años, Lely se dio cuenta de que el

-

--

ple con las expectativas esperadas (incremento

-

robotizadas Lely: alimentación, confort, rutinas de

Tras dos años de formación y varios cursos en

-

la actualidad en España. Esta capacitación va a

-

FACTORES A TENER EN CUENTA

rumen es 6.

En la alimentación de las vacas son muy críticos

normal que la vaca utilice sus propias reservas, -

-

que existan desórdenes metabólicos y proble-mas de fertilidad. Para superar sin problemas el período BNE es importante:

adecuada en el período de secado: ración muy -

tasio para evitar hipocalcemias en el momento del parto. El peso de las vacas no debería variar durante el período de secado.

de vacas secas a vacas en producción.

anterior, las vacas van recuperando peso poco

informático nos muestra esta característica de

¿QUÉ TIPO DE CONCENTRADO UTILIZAR?

El concentrado suministrado en el robot tiene que -

los componentes de la pesebrera.

es positiva.

atractivo del concentrado.

El robot permite la utilización de más de un dis-pensador de pienso. Puede ser interesante la

-

utilizar básicamente como complemento con las vacas que se encuentran en el período BNE.

LA ALIMENTACIÓN EN LAS GRANJAS ROBOTIZADAS La alimentación en las granjas Lely es un factor fundamental que hay que programar bien y supervisar con frecuencia. La correcta distribución del concentrado entre la

lado, hacer una distribución del pienso en función de la producción del animal va a -

ral de los animales.

Figura 1: Balance negativo de energía

Figura 2: Requerimientos de energía en función de los días de lactación

Figura 3: En la zona roja se encuentran las vacas

LELY ASTRONAUT A4LA MANERA NATURAL DE ORDEÑAR...

AGROTEC ENTRECANALES SLLELY CENTERLOS CORRALES DE BUELNATel: +34 609 85 77 [email protected]

www.lely.comInnovators in agriculture

Como ocurre con todas nuestras soluciones para el sector lácteo, el nuevo robot de ordeño Lely Astronaut A4 ha sido desarrollado con una prioridad muy clara: la vaca. El robot garantiza la máxima calidad de la leche y sus instrumentos de gestión únicos le permiten mantener el control total del

año.

Nestes últimos anos, o silo de millo repuntou clara-mente dentro dos programas de alimentación ata situarse coma un dos ingredientes principais nas racións das vacas leiteiras de alta produción, xa que o seu alto rendemento por hectárea e a súa condición de fonte de enerxía facil-mente dispoñible no rume convérteno nun compoñente básico da alimentación empregada nas granxas.

No marco actual, onde as explotacións leiteiras se en-frontan a un futuro incerto coa continua flutuación nos prezos dos cereais mentres que o produto final non remata de repuntar de igual modo, as forraxes ensiladas convér-tense nunha excelente alternativa para poder producir leite de forma eficiente sen ter que depender exclusivamente da adquisición de materias primas do exterior. Esta situación obríganos a facer formulacións que permitan manter os custos de produción dentro dunhas marxes aceptables. Se a alimentación das nosas vacas supón preto do 60% dos custos de produción, a adecuada xestión dos silos influirá drasticamente na conta final de resultados.

Normalmente, cando se empezan os novos silos de mi-llo nas granxas parece que hai forraxe suficiente para todo o ano. Administramos cantidades elevadas a cada vaca coa intención de reducir a cantidade diaria de concentra-do e, polo tanto, abaratar os custos. Animais alimentados con 32 quilos de silo necesitarán menos achegas adicio-nais que se só contan con 18 ou 20 na súa porción diaria, polo que adoita ser bastante frecuente tender á máxima cantidade posible de ensilados durante os meses de in-verno e primavera. Desgraciadamente, esta formulación é insostible durante todo o ano na maioría das situacións. Calquera técnico que se dedique á elaboración de racións para vacún leiteiro adoita atoparse con que en primavera ou en verán os seus clientes ínstanlle a reducir a cantidade diaria de silo porque non cren que haxa suficiente para chegar á seguinte colleita.

A consecuencia directa desta forma de traballo é que du-rante os últimos meses de cada campaña aumenta consi-derablemente a administración de concentrados de cereais e de forraxes externas como a alfalfa, polo que as vacas se ven sometidas a continuos axustes da ración para poder “estirar” os ensilados cos que conta a explotación. Esta si-

XESTIÓN DO SILO DE MILLO VALORACIÓN E

CONTROL DO SEU CONSUMO

Que ocorre cando xa temos o millo recollido, ensilado e fermentado adecuadamente? Xa rematou o noso labor de xestión sobre as forraxes? A resposta é non. Se realizamos ben o traballo previo teremos conseguida unha boa calidade de forraxes, pero a eficiencia económica da súa utilización dependerá da previsión e manexo que fagamos delas, e esa tarefa empeza desde o mesmo momento en que tapamos o silo.

Roberto C. FernándezVeterinario asesor de explotacións leiteiras

Silo de millo de pila

tuación non permite facer previsións económicas, xa que nos teremos que someter a un mercado externo para ad-quirir de forma precipitada os complementos necesarios para manter as producións dos animais, e aí xa non temos marxe de manobra.

No mellor dos supostos só suporá un encarecemento dos custos e, no peor, unha grave caída das producións de todo o rabaño como consecuencia dos cambios producidos na alimentación e na restrición das fontes de enerxía dispoñi-bles no rume. En calquera dos casos, a eficiencia produtiva verase resentida gravemente, e todo por non ter realizada unha xestión axeitada das forraxes coas que contabamos ao principio da campaña.

A ADECUADA XESTIÓN DOS SILOS INFLUIRÁ DRASTICAMENTE NA CONTA FINAL DE RESULTADOS

Se no mes de novembro sabemos que cantidade de en-silado podemos empregar diariamente na explotación, po-deremos facer previsións e saber se necesitaremos adquirir outros produtos externos para completar a alimentación das nosas vacas. Veremos que forraxes ou subprodutos es-tán dispoñibles en cada época do ano, cales son máis inte-resantes e a que prezo é rendible adquirilos. A partir de aí, empregaremos máis cantidade ou menos de silo e progra-maremos as compras, podendo adaptarnos aos produtos de tempada no mercado. Porén, se en novembro empezamos a utilizar 35 quilos de silo de millo por vaca e día, e chegado abril nos damos conta de que só nos queda unha reserva para administrar 18, quedaremos expostos ás condicións do mercado. Xa non poderemos optar a certos subprodu-tos, a palla e a alfalfa encontraranse na nova campaña e teremos que adquirilas ao prezo que nos marquen, e o dos cereais tamén puido dispararse, é dicir, que dependeremos da sorte para salvar a nosa produción.

Para evitar esta situación, debemos realizar unha previ-sión de materias primas que empezará co inicio dos novos

DOSSIER: ENSILADO DE MILLO22


silos e deberá prolongarse ata que a seguinte colleita estea dispoñible para o seu consumo. Unha tarefa sinxela coma esta reportaranos grandes beneficios durante todo o ano, permitíndonos realizar compras oportunas e producir de xeito máis eficiente.

DEBEMOS REALIZAR UNHA PREVISIÓN DE MATERIAS PRIMAS QUE EMPEZARÁ CO INICIO DOS NOVOS SILOS E DEBERÁ PROLONGARSE ATA QUE A SEGUINTE COLLEITA ESTEA DISPOÑIBLE PARA O SEU CONSUMO

Tels: 629558710 - 618742195

NO ES HIERBA, ES MAÍZ

VENTAJAS DEL MICROSILO

Disponibilidad del producto en las cantidades deseadasFácil y cómodo de transportarPuede utilizarse directamente como comedero ad libitumPuede estar al aire libreLarga conservación: hasta 24 meses

ENSILADO DE MAÍZ EN MICROSILOS

MEZCLAS HÚMEDAS A LA CARTA. -AVENA ENIFICADA CON SILO DE MAIZ (50% - 50%)

-SILO DE MAIZ CON GIRASOL (68% - 32%)

-SILO DE CENTENO ANTES DE ESPIGAR

TRATADO CON INOCULANTES

PRECIOS ESPECIALES COMPRANDO DURANTE CAMPAÑA (SEPTIEMBRE Y OCTUBRE)

PARÁMETROS A TER EN CONTAOs factores que debemos ter en conta para poder xestionar as reservas de silo de millo son o censo de animais, a can-tidade de produto ensilado e o tempo durante o cal vamos dispoñer del. A conxunción de todos eles permitiranos fa-cer previsións económicas e optimizar o consumo.

Censo de animais. Debemos valorar o tamaño do rabaño, incluíndo todos os estratos que van consumir esta forraxe (va-cas de produción, vacas secas e xovencas de reposición). Un erro moi común é contabilizar unicamente o censo de produ-ción, subestimando o consumo do resto. Para realizar unhas previsións correctas hai que ter en conta se a explotación está estabilizada ou en proceso de crecemento.

O silo de millo representa unha porcentaxe moi alta da alimentación diaria das nosas vacas

Unha correcta xestión das reservas de millo na explotación debe ir máis aló da súa recollida e ensilado

23


DOSSIER: ENSILADO DE MILLO

Desde logo que non podemos coñecer exactamente o número de animais que debemos alimentar durante todo o ano, pero canto máis nos aproximemos maior será o bene-ficio. Neste aspecto será de moita utilidade coñecer a previ-sión de partos durante os próximos oito meses (nove meses de xestación menos 30-40 días ao diagnóstico de preñez), de xeito que saibamos realmente se vamos manter o censo de muxido, diminuílo ou aumentalo en función das xoven-cas primeirizas que entren no grupo produtivo, o número de vacas que debemos secar e os animais que teñamos des-tinados á eliminación. E se pensamos adquirir novas reses nos próximos meses tamén deberemos telas en conta.

Cantidade de forraxe ensilada. Este punto será crucial, xa que é a base da nosa previsión. Aínda que nos sirva de orientación, non podemos utilizar o peso do millo verde ensilado porque este sofre mermas en maior ou menor medida durante os procesos de fermentación. Ata que a fermentación non remate e a materia seca estea estabiliza-da non podemos realizar os cálculos precisos, pero a par-tir dese momento si podemos obter a cantidade exacta en función do volume e a densidade dos ensilados.

Tempo de consumo. Contabilizaremos o período de tempo que debe transcorrer desde o inicio dos silos ata que a seguinte colleita estea lista para consumir, o cal depen-derá do sobrante da campaña anterior, que nos permitirá empezar os novos ensilados antes ou despois; do ciclo de millo sementado, que nos dará o momento de recollida; e do tempo necesario para a fermentación e o estabilizado. Cómpre dicir que o tempo que retrasemos a apertura dos silos correrá no noso beneficio, xa que aínda que a fermen-tación estea estabilizada, a dixestividade non será a mesma. Un mesmo silo que se empece a empregar aos seis meses da súa colleita en vez de aos dous pode reportarnos dife-renzas de produción por riba dun litro de leite. Isto débese a que a forraxe e o amidón serán máis dixestibles co paso do tempo e, polo tanto, máis fáciles de aproveitar polo or-ganismo das vacas.

NON SE PODE UTILIZAR O PESO DO MILLO VERDE ENSILADO PORQUE SOFRE MERMAS DURANTE OS PROCESOS DE FERMENTACIÓN

A MULTIPLICACIÓN DO VOLUME POLA DENSIDADE PERMITE COÑECER OS QUILOS TOTAIS DE ENSILADO DE QUE DISPOÑEREMOS DURANTE OS PRÓXIMOS MESES

A todos estes parámetros debemos aplicarlles unha mar-xe de seguridade, que nos permita evitar un erro de cálcu-lo ou un cambio no horizonte da explotación que poidan comprometer a nosa reserva. É preferible que o noso erro supoña dúas semanas máis de consumo de ensilados a que se remate cando os seguintes aínda non están listos para consumir.

O censo promedio de animais e os días de consumo po-démolos obter facilmente a partir dos datos técnicos da explotación e das nosas perspectivas de futuro, pero para coñecer a cantidade de forraxe ensilada debemos recorrer ás matemáticas básicas. Imos ver a forma de tomar me-dicións e como aplicar as fórmulas correspondentes para coñecer a reserva de ensilado, que obteremos a partir do volume e densidade dos silos, cuxa multiplicación nos dará os quilogramos totais de que disporemos durante os próxi-mos meses.

VOLUME DOS ENSILADOSO volume defínese como o espazo ocupado por un corpo e estímase mediante a multiplicación das súas tres dimen-sións. Para iso debemos obter as medidas de anchura, altu-ra e profundidade de cada montón de silo.

Os silos non teñen unha forma xeométrica exacta, polo que debemos aproximar o máximo posible as súas di-mensións a dita forma. Se imaxinamos a forma estándar vennos á mente a imaxe dun cubo, pero coa diferenza de que os seus lados rematan en forma triangular, corres-pondendo ás caídas tanto laterais coma frontal e final do silo. Para obter o volume exacto e corrixir este aspecto deberiamos medir tomando como referencia a metade da caída do silo, xa que a suma dos triángulos danos como resultado un cadrado e, polo tanto, obteriamos unha for-ma xeométrica exacta.

A previsión de partos e secados, xunto co período de tempo que transcurrirá ata a seguinte colleita, servirannos para establecer os consumos diarios de ensilados

As partes laterais e superior dos ensilados son onde máis perdas de alimento se producen



DISTRIBUIDORESDE TRITURADORAS PICURSA PARA GALICIA Y ASTURIAS

ENCAMADORADE ARENA, PAJA, CASCARILLA, ETC.PÍDENOS UNADEMOSTRACIÓN O VISITA NUESTRO VÍDEO EN YOUTUBE.COM

GRADILLANIVELADORAPARA CAMASDE ARENA MÁQUINA PARA DESHACER

BOLAS DE SILO

LÍDERES EN FABRICACIÓN DEASTILLADORAS HIDRÁULICAS VERTICALES Y HORIZONTALES DE 8, 12, 15, 20 Y 25T

TRITURADORAS FORESTALESDE MARTILLO MÓVIL O FIJO, TRITURADORAS AGRÍCOLAS YTRITURADORAS DE BRAZO

W W W . C O R B A R S L L . C O M

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.L.Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n

27614 Sarria, Lugo // E-mail: [email protected]. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

VISÍTANOS O LLÁMANOSTE HAREMOS UNADEMOSTRACIÓN

Pero para evitar erros e aplicar unha marxe de segurida-de, recoméndase unicamente tomar en conta un terzo da lonxitude que comprende a caída lateral, xa que nesta parte a compactación é moito menor que no centro e, polo tanto, hai menos quilogramos de produto por unidade de super-ficie. Ademais, adoita corresponder con zonas mal fermen-tadas que desbotaremos durante o avance e que, polo tanto, tamén deberemos contar como perdas.

Durante a toma de medidas é recomendable asegurarse de que as diferentes medicións son similares en cada parte do silo. Normalmente, as pilas adoitan ter diferente altura ou lonxitude dependendo do lado polo que as midamos, polo que se a variación é moi elevada deberemos tomar como referencia un valor medio entre a distancia máxima e mínima e redondear sempre á baixa para ter unha marxe de seguridade adecuada. A partir destas consideracións xa podemos iniciar a medición da nosa pila de ensilado.

A anchura será igual á lonxitude total da fronte da pila, restando dous terzos das súas caídas laterais. No caso dos silos entre paredes, a anchura será a lonxitude total da fron-te, xa que non existen caídas laterais e o silo presentará a mesma compactación nos seus laterais cá no centro da pila.

Para calcular a profundidade, ao igual que no caso da anchura, tomarase a lonxitude total da pila restando dous terzos das súas caídas inicial e final. A partir de aquí xa podemos obter a base do silo ao multiplicar anchura por profundidade, presentando o resultado en metros cadrados.

Para obter o volume final, debemos multiplicar a base cadrada pola súa altura, o cal xa nos dará un resultado volu-métrico expresado en metros cúbicos. A referencia da altu-ra de medición obtémola no punto onde empezan as caídas laterais. Non é a posición máis elevada da pila, presentán-dose esta no centro superior, xa que para os cálculos desbo-taremos a capa superficial, que normalmente se correspon-de con forraxe menos compacta, a veces mal fermentada, e que en moitos casos non se administrará aos animais. Deste modo, coa nosa toma de medidas faremos como se a parte superior fora completamente plana, descartando a parte sobrante, como fixemos con parte das caídas laterais.

Agora multiplicaremos altura, anchura e profundidade, obtendo como resultado os metros cúbicos de material en-silado de que dispoñemos.

A SEMENTEIRA EN SUPERFICIE SUPERA Á SEMENTEIRA DIRECTA EN IMPLANTACIÓNDE TREVO, SEMPRE QUE SE LEVE A CABOUN PASTOREO DAS PARCELAS

Ao final, coas correccións realizadas nos laterais e a parte superior do silo, o que fixemos foi tomar como referencia un cubo tridimensional cuxo tamaño ocuparía todo o in-terior da pila e deixaría á marxe as zonas menos compac-tas e que normalmente se desaproveitan durante o avance. En caso de que ditas zonas foran aptas para o consumo dos animais, poderiamos aproveitar a forraxe un tres ou un cinco por cento máis aló dos nosos cálculos no tempo, pero é mellor non telas en conta desde o principio para non sobreestimar o produto almacenado.

A DENSIDADE DOS ENSILADOS VARÍACONSIDERABLEMENTE EN FUNCIÓN DECOMO SE REALIZARA O PROCESO DERECOLLIDA, PROCESADO E ALMACENADO

DENSIDADE DA FORRAXEA densidade defínese como a masa contida nun determi-nado volume, polo que con este parámetro obteremos os quilos de forraxe que hai nun metro cúbico de produto al-macenado.

A densidade dos ensilados varía considerablemente en función de como se realizara o proceso de recollida, proce-sado e almacenado do millo. Algúns dos parámetros a ter en conta son:

Estado vexetativo da planta. Se a materia seca da planta é moi elevada, a compactación do silo será menor, e vice-versa.

Picado da forraxe. A maior picado, maior será a com-pactación.

A densidade dos ensilados dependerá do picado efectuado durante a recollida e da compactación mecánica durante o enchido

Os ensilados entre paredes presentan a mesma densidade no centro da pila que nos seus laterais



Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑAConsulte prezos sen compromiso

COMA SEMPRE, OS PRIMEIROS DENDE 1975

Calidade e limpeza co mínimo consumo

Coas nosas novas camas para area gaste só a area imprescindible Os nosos cepillos son

completamente abatibles; permiten un fácil acceso do tractor ó establo

Colchóns Elmega: confort, duración, suavidade e impermeabilidade

TANQUES DE FRÍOBaixo consumo e alto rendemento

Arrimadores de comida mecánicos

Salas de ordeño

Pisado durante o enchido. Canta máis presión se exerza durante o enchido do silo, máis cantidade de quilos encon-traremos por unidade de volume.

Presión exercida nas caídas da pila de silo. Canto me-llor sexa o compactado nas porcións finais do silo, máis uniforme será a densidade total.

Coñecendo estes aspectos, podemos aproximarnos bas-tante á densidade real do noso silo. No de millo adoita os-cilar entre os 690 e os 750 kg/m3, dependendo dos factores anteriormente comentados. Nos de montón, a densidade é máis baixa que se o silo se encontra entre muros de formi-gón, xa que no segundo caso a presión exercida durante o pisado é maior e máis uniforme. Tomando como referencia un valor intermedio de 700 kg/m3 para os de montón e 730 para os de parede, podemos obter un valor moi aproximado do produto final. Aínda que a nosa estimación poida pre-sentar unha marxe de erro do 3%, iso unicamente suporá duns 8 a 10 días de diferenza para un período dun ano, o cal nos permitirá efectuar previsións bastante exactas. Este cálculo recoméndase para facer previsións antes do comezo dos silos, momento no cal non temos forma práctica de poder realizar outro tipo de valoracións.

NO SILO DE MILLO, A DENSIDADE OBTIDA ADOITA OSCILAR ENTRE OS 690 E OS 750 GK/M3, SENDO MÁIS BAIXA NOS DE MÓNTON QUE NOS DE PAREDE

Se queremos ir máis aló e obter unha estimación moito máis axustada á realidade, podemos realizar unhas sinxelas medicións que nos darán como resultado os kg/m3 reais dos nosos silos.

Unha vez que empezaramos a consumir unha pila e avanzaramos toda a caída da fronte, onde a densidade é

menos estable, podemos obter os quilogramos exactos por metro cúbico axudándonos das medicións durante as car-gas do carro mesturador. Para isto igualaremos toda a fron-te coa fresa frontal do carro ata que a súa superficie quede plana e sen inclinacións (nin verticais nin horizontais), e realizaremos unhas marcas nese punto que nos servirán de referencia para medir o avance. Nos silos de montón pode-mos utilizar estacas laterais e nos de parede realizar unhas marcas con pintura. A superficie frontal da cara de avance calcularémola multiplicando alto por ancho (empregando as referencias do apartado anterior) e a profundidade co-rresponderá ao avance diario desde as marcas de control que establecemos.

A maior profundidade de medición, máis exactas serán as estimacións, polo que avanzaremos dous ou tres me-tros polo menos antes de volver tomar novas referencias. Chegados a este punto volveremos igualar a superficie da fronte e mediremos desde aquí ata as marcas que estable-ceramos, obtendo a medida de profundidade para o cálculo que, multiplicada pola superficie da fronte, daranos os me-tros cúbicos consumidos durante a proba. Por outro lado, sumaremos todas as cargas pesadas polo carro mesturador desde o inicio da proba, o cal dividido entre os metros cú-bicos consumidos nos mostrará a densidade real coa que estamos traballando.

Con estes cálculos podemos realizar unha primeira esti-mación antes de abrir os silos que nos sirva de referencia aproximada para establecer o consumo diario de forraxe. Máis tarde, unha vez consumidos os primeiros metros da pila, podemos recalcular máis exactamente a nosa reserva e corrixir a previsión de consumo, de forma que o erro xa será mínimo.

CONCLUSIÓNSAgora que xa sabemos como calcular os quilogramos to-tais de silo de millo que temos para a campaña, resultara-nos moito máis sinxelo realizar previsións de consumo e formulacións de alimentación para todo o ano. Podemos empregar táboas onde estableceremos referencias tempo-rais para controlar o volume que levamos consumido e a cantidade que queda nas diferentes pilas, de forma que poidamos realizar controis periódicos da nosa almacenaxe. Estas valoracións, xunto co control do censo da explota-ción, servirannos para manter unha alimentación estable e evitar cambios bruscos nas racións.

O manexo eficiente das reservas permitiranos xestionar mellor o negocio e poder realizar compras programadas, evi-tando caer nas premisas dun mercado flutuante de materias primas que pode arruinar a nosa conta final de resultados. Custa moito tempo conseguir que as vacas acaden unhas producións elevadas e, cando a dispoñibilidade de fontes de enerxía na súa ración diaria se ve comprometida, podemos perder todo o traballo realizado en poucas semanas.

A próxima vez que empecedes un novo silo de millo, antes de formularvos a cantidade de forraxe que ides administrar ás vacas, empregade media hora en tomar unhas poucas me-didas e realizar algúns cálculos matemáticos. A vosas vacas agradeceránvolo... e a vosa economía tamén.

A correcta xestión das reservas permitirannos optimizar as producións e evitar cambios bruscos na alimentación dos animais



www.aberekin.com

ABEREKIN, S.A.Centro de Inseminación

Durham (EX-90) x Emory Emerald (EX-91) x Hillary (EX-94)

Astrahoe RBRT Duplex Rayna (EX-91, EX-94-SM)

GODIN ALEXI DUPLEX (EX-94)

Mesland DUPLEX

Imbatible una vez másNúmero 1 mundial

aAa 315246Excelente

SIEMPRE DUPLEX! HACIENDO HISTORIA EN LA RAZA HOLSTEIN

EN TODO EL MUNDO

ESCOLMO, S.L.Distribuidor para Galicia y Asturias

C/ Magnolia, 80 bajo27003 - LugoTfno.: 982 217 633Fax: 982 213 144e-mail: [email protected]

Y SI ADEMAS QUIERES LECHE Y COMPONENTES: +926 KILOS DE LECHE Y +0,14 % EN PROTEINA

CANADA AGOSTO 2011

GANDERÍA QUINTIÁN SCRobot de ordeño VMS

Puesta en marcha: Junio 2010Friolfe Páramo (Lugo)

SAT REGUEIRO BRANCOSala paralelo P2100 2x16

Puesta en marcha: Marzo 2011Frades (A Coruña)

Distribuidores DeLaval en

Servicio eficaz

Libertad de elegir

Visite nuestro stand VMS en la Feria Agropec Gijón a partir del 30 Septiembre 2011

AIARBI S.L.Sala rotativa exterior PR2100/30 plazas

Puesta en marcha: Mayo 2011Próximo montaje inmediato :

Sala rotativa exterior PR2100/40 plazasCREXAL SAT, Lagoa (A Pastoriza)

Galicia y Asturias

DeLaval Equipos, S.A. - Anabel Segura, 7 - 28108 Alcobendas (Madrid) - Tel.: 91 490 44 73 / 62 / 63 - www.delaval.es

Hermanos Fernández la Caridad S.A.La Caridad / AsturiasTfno.: 985 637 263

Agrolaval S.L.Gijón / Asturias

Tfno.: 985 307 016

Agroor Lugo S.L.Muimenta / Lugo

Tfno.: 982 528 159

Talleres Fernando Rivas S.L.Cospeito / Lugo

Tfno.: 982 520 105

Agrícola Sebio S.L.Arzúa / La CoruñaTfno.: 981 500 698

Agrollanes S.L.Llanes / AsturiasTfno 985 417 222

Agropecuaria de Lugo S.L.Lugo

Tfno.: 982 203 050

Lamas López S.L.Taboada / Lugo

Tfno.: 982 465 422

Hermanos Sánchez Chantada S.L.Chantada / Lugo

Tfno.: 982 440 420

Reparaciones VTF S.L.Silleda / PontevedraTfno.: 986 581 002

QUE É A CALIDADE DUNHA ENSILAXE?O concepto de calidade dunha ensilaxe é máis complexo que o de outros alimentos para o gando, coma as forraxes frescas ou os concentrados. Neste caso, a calidade abran-gue, ademais da nutricional e hixiénica coma nos outros alimentos, un aspecto propio, que é a calidade de conserva-ción ou fermentativa.

A calidade nutricional defínese como a capacidade dun-ha ensilaxe para proporcionarlle ao animal os nutrientes que necesita (basicamente enerxía, proteína, vitaminas e minerais), e depende, sobre todo, da calidade da forraxe no momento de ensilar.

Por calidade hixiénica ou seguridade alimentaria enténdese a ausencia de calquera compoñente indesexable ou a presenza por debaixo dos niveis que poidan supoñer un risco para a saúde dos animais ou das persoas que consomen os alimentos que estes producen. Entre estas substancias potencialmente patóxenas inclúense microorganismos coma enterobacterias, listeria, clostridios e fungos, e compostos químicos como mi-cotoxinas, óxidos de nitróxeno, etc.

ANÁLISE DA CALIDADE DAS ENSILAXES

Na manutención das vacas de leite é fundamental contar con alimentos de alta calidade para acadar un bo rendemento produtivo. Entre os que compoñen a ración das vacas nas explotacións galegas, as forraxes conservadas en forma de ensilaxe adoitan constituír entre o 50% e o 75% da materia seca, son o compoñente que presenta unha maior variación en termos de calidade e a esta depende directamente do bo labor do gandeiro. Por todas estas razóns, resulta necesario incluír o control periódico da calidade das ensilaxes como parte importante da xestión da explotación.

B. Fernández-Lorenzo, S. Pereira-Crespo, A. González-Arráez, C. Resch e G. FloresCentro de Investigacións Agrarias de Mabegondo – INGACALE-mail: [email protected]

A calidade de conservación ou fermentativa permite manter a calidade nutricional e hixiénica da forraxe du-rante o tempo que dure o seu almacenamento no silo e vai depender, sobre todo, do contido en materia seca e do grao de acidificación e anaerobiose dentro do silo.

Aínda que os tres conceptos -calidade nutricional, hixié-nica e fermentativa- están relacionados entre si, non sem-pre son equivalentes, o que pode levar a confusión. Por exemplo, unha ensilaxe pode estar ben conservada e ter pouca calidade nutricional ou hixiénica, pero unha ensilaxe mal conservada probablemente vai ter pouca calidade nu-tricional e mala seguridade alimentaria.

Exemplo de silo ben manexado

DOSSIER: ENSILADO DO MILLO32


COMO SE DEBE FACER A MOSTRAXE DO SILO?A mostraxe é un dos puntos clave para que a análise dun-ha ensilaxe sexa fiable. A mostra debe ser representativa de toda a variabilidade existente na masa que queremos estudar e, ademais, deber ser enviada ao laboratorio rapida-mente e nun contedor refrixerado. Se o que pretendemos é estudar a totalidade dun silo antes de abrilo e planificar o racionamento para varios meses, a mostra debe representar toda a masa do silo. Neste caso, débese tomar con sonda, en toda a altura da pila e en varios puntos (preferiblemente máis de cinco). Se o que queremos é estudar nada máis que a fronte do silo para coñecer a calidade da ensilaxe que van comer as vacas nos próximos días, debe ser tomada nesta parte e tamén con sonda e en varios puntos. Este traba-llo pode chegar a ser moi duro. Para facilitalo, no Cen-tro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM-INGACAL) tense desenvolvido unha sonda mecanizada cuxo deseño se pode consultar na páxina web do centro, no seguinte enderezo electrónico: www.ciam.es/descargas/publicaciones/05-5.pdf.

ANÁLISE DO VALOR NUTRITIVO DAS ENSILAXESA composición química das forraxes analízase nos labora-torios mediante dous tipos de métodos. Os primeiros son os denominados por vía húmida ou métodos de referencia, desenvolvidos nos últimos 50 anos. Son os máis precisos e fiables, pero necesitan bastante tempo de execución (de dous días a máis dunha semana) e son moi caros. Os se-gundos baséanse na técnica de espectroscopía no infraver-mello próximo (NIRS). Afortunadamente, desde hai uns 20 anos, unha boa parte das análises pódense facer me-diante esta técnica, que resulta máis rápida e barata, e hoxe en día é empregada por todos os laboratorios de servizo. Non obstante, para que sexa fiable precisa do desenvolve-mento e actualización continua de ecuacións de calibración específicas para cada tipo de forraxe e para cada variable analizada, tomando como referencia os métodos tradicio-nais por vía húmida.

A COMPOSICIÓN QUÍMICA DAS FORRAXES ANALÍZASE MEDIANTE DOUS TIPOS DE MÉTODOS: OS DE VÍA HÚMIDA OU DE REFERENCIA E OS BASEADOS NA TÉCNICA DE ESPECTROSCOPÍA NO INFRAVERMELLO PRÓXIMO (NIRS)

Os boletíns de análise inclúen variables de composición química coma os contidos en materia seca (MS), mate-ria orgánica (MO), cinzas (CZ), fibra ácido deterxente (FAD), fibra neutro deterxente (FND), proteína bruta (PB) e almidón (ALM), este último no caso da ensilaxe de millo. Tamén adoitan incluír valores de dixestibilidade, como a proteína dixestible no intestino delgado (PDIE e PDIN) e a dixestibilidade da materia orgánica (DMO). A precisión de calquera sistema de racionamento vai depen-der da exactitude coa que se poida estimar o contido destes valores, especialmente deste último.

33



A dixestibilidade da materia orgánica, coa que se cal-cula a enerxía neta dunha forraxe, só se pode medir con certa exactitude mediante ensaios con animais; son as chamadas determinacións in vivo. Este é o método de referencia, pero resulta moi laborioso e, evidentemente, non se pode empregar de xeito rutinario. Para solucio-nalo, o que fan os laboratorios de servizo é estimar o va-lor da DMO in vivo por medio de métodos alternativos, que poden ser de tres tipos.

O primeiro é mediante a técnica de dixestibilidade in vitro, desenvolvida desde hai máis de 50 anos, na que se intenta imitar en tubos en ensaio a dixestión que ten lugar no animal. O segundo é mediante ecuacións de regresión que empregan como variables explicativas algunhas das va-riables de composición química, coma por exemplo a FAD, a FND ou a PB. O terceiro, o máis moderno e exacto, é o das ecuacións de predición NIRS, desenvolvidas a partir de mostras patrón de dixestibilidade in vivo coñecida. Nestes momentos, os laboratorios galegos dispoñen de ecuacións NIRS para ensilaxes de herba e millo, desenvolvidas no CIAM-INGACAL a partir dunha colección de mostras patrón obtidas durante máis de dez anos.

INTERPRETACIÓN DAS ANÁLISES DE VALOR NUTRITIVONas táboas 1 e 2 preséntanse os valores típicos de compo-sición química, calidade nutricional, fermentativa e micro-biolóxica das ensilaxes de herba e millo de Galicia. Trátase dunha mostra de ensilaxes recollidas por toda a comunida-de durante varios anos e que inclúen, a propósito, ensilaxes de calidade moi variada, tanto moi boas coma moi ma-las, o que nos permite, en primeiro lugar, salientar a gran variación que existe en termos de calidade e, en segundo, propoñer un criterio orientador de clasificación da calidade máis acaído ás ensilaxes galegas.

Táboa 1: Valores de calidade típicos das ensilaxes de herba en Galicia e criterios de calidade1

VariableEnsilaxes de herba

malo regular bo moi bo

Valor nutritivo2

MS (en %)Varía entre 14 e 75 %

(recomendado 30 - 35%)

MO (en % MS) 68 - 87 87 - 89 89 - 91 91 - 94

CZ (en % MS) 13 -32 11 - 13 9 - 11 6 - 9

FB (en % MS) 32 - 41 28 - 32 26 - 28 26 - 6

FND (en % MS) 58 - 70 55 - 58 51 - 55 51 - 34

FAD (en % MS) 40 - 52 37 - 40 34 - 37 34 - 24

Almidón (en % MS) - - - -

PB (en % MS) 6 - 11 11 - 13 13 - 15 15 - 25

PDIE (en % MS) 4 - 6 6 - 7 7 - 9

PDIN (en % MS) 4 - 6 6 - 9 9 - 14

DMOin vivo (en % MO) 49 - 64 64 - 68 68 - 73 73 - 81

ENL (en Mcal / kg MS) 0,97 - 1,31 1,31 - 1,42 1,42 - 1,53 1,53 - 1,71

ENL (en UFL / kg MS) 0,57 - 0,77 0,77 - 0,84 0,84 - 0,90 0,90 - 1,01

VFR (en %) <92 92 - 100 100 - 115 >115

Calidade fermentativa2

pH Varía entre 3,5 e 6,2 (recomendado ver táboa 3)

Índice de conservación 0,3 - 1,2 0,0 - 0,3 -0,2 - 0,0 -0,7 a -0,2

Ácido láctico (en % MS) 0,1 - 3,5 3,5 - 5,5 5,5 - 7,6 7,6 - 17

Ácido acético (en % MS) Varía entre 0,1 e 7,5 (ver texto)

Ácido propiónico (en % MS) Varía entre 0,0 e 2,4 (ver texto)

Ácido butírico (en % MS) 1,4 - 4,7 0,7 - 1,4 0,2 - 0,7 0 - 0,2

Etanol (en % MS) 1,6 - 5,6 1,0 - 1,6 0,6 - 1,0 0,0 - 0,6

N-NH3 (en % N) 12 - 29 8,4 - 12,0 6,4 - 8,4 1,4 - 6,4

Nsol (en % N) 56 - 85 51 - 56 44 - 51 16 - 44

Calidade microbiolóxica3

Microorganismos aerobios 8 - 8,5 6,8 - 8 4,9 - 6,8

Enterobacterias 1,5 - 6,2 <1,5

Mofos + Lévedos 4,6 - 6,2 2,6 - 4,6 <2,6

Clostridios sulfitoredutores 4,1 - 6,2 2,3 - 4,1 <2,3Fonte: Flores (2004) e Fernández-Lorenzo (2008) 1 Os valores de calidade mala, regular, boa e moi boa corresponden á división dos valores da colección de mostras patrón do CIAM-INGACAL en catro cuartos, agás para MS e pH.2 MS: materia seca corrixida por perda de volátiles; MO: materia orgánica; CZ: cinzas; FB, FND e FAD: fibra bruta, fibra neutro deterxente e fibra ácido deterxente; PB: proteína bruta; PDIN e PDIE: proteína dixestible no intestino en función do nitróxeno e da enerxía; DMO: dixestibilidade da materia orgánica; DFND: dixestibilidade da FND; ENL: enerxía neta para a produción de leite, segundo INRA (1988); VFR: valor forraxeiro relativo=[(88,9-(0,779*FAD%))*(120/FND%)]/1,29; Índice de conservación= pH-pH de conservación= pH-(3,44+0,0359 MS); N-NH3: nitróxeno amoniacal; Nsol: nitróxeno soluble.3 Todas as variables en log10 ufc/g, salvo clostridios sulfitoredutores en log10 esporas/g

Para establecer este criterio, dividiuse o conxunto de va-lores de cada variable en catro grupos de igual tamaño e ordenáronse de menos favorables (calidade mala) a máis favorables (moi boa). Nas ensilaxes de herba inclúense en-silaxes monoespecíficas, fundamentalmente de raigrás ita-liano e raigrás inglés, e poliespecíficas, feitas de pradeiras con gramíneas e leguminosas en distinta proporción. Estas táboas de clasificación, xunto con algunhas pautas que co-mentaremos a continuación, pódennos servir de guía para interpretar os resultados das análises, identificar os posibles defectos, as súas causas e intentar corrixilos no futuro.

Sonda mecanizada



Materia secaO contido en MS representa a parte da forraxe que non

é auga. Tanto en ensilados de herba coma de millo, os va-lores de MS recomendados están entre o 30 e o 35%. Por debaixo do 30 aumentan progresivamente as perdas por efluente e as perdas de enerxía en forma de carbohidratos solubles. Ademais, o ensilado con alto contido en humida-de pode levar a fermentacións clostrídicas e prolongadas, excesiva degradación da proteína e máis perdas de enerxía. Por riba do 35%, a compactación é cada vez máis difícil, aumenta a porosidade e a infiltración de aire e, como con-secuencia, trala apertura do silo increméntase o risco de quecemento, tamén chamado deterioro aeróbico.

LINEA QUÍMICOS

MEJORA DE LA CALIDAD DEL ENSILAJE

ADDCON EMPRESA ESPECIALIZADA EN LA MEJORA DE LA CALIDAD DE LOS ENSILAJES OFRECE UNA AMPLIA GAMA DE PRODUCTOS BIOLÓGICOS Y QUÍMICOS SEGÚN LAS CONDICIONES:

IMPORTADOR:

ADIAL NUTRICIÓN SLPARATGE LA TIMBA,28

PHONE: +34 972 54 61 55FAX: +34 972 54 67 58

FABRICANTE:

ADDCON EUROPE GmbH

KOFASIL® LÍQUIDO / KOFASIL®

PLUS GRANULAR PREMEZCLA LÍQUIDA, LISTA PARA USAR, NO

PERJUDICIALES

KOFASIL® EXCEL

KOFASIL® ULTRA

CONTROLAR EL PROCESO DE FERMENTACIÓN NATURAL EN ENSILADOS DE HIERBA, LEGUMINOSAS Y CEREALES,

KOFASIL® TMR

PARA USAR DIRECTAMENTE EN EL CARRO UNIFEED,

RESULTADO: ENSILADOS CON ALTO RENDIMIENTO NUTRICIONAL Y CALIDAD HIGIÉNICA

KOFASIL® DUOPREPARADO DE INOCULANTES BACTERIANOS PARA LA MEJORA DE LA ESTABILIDAD AERÓBICA Y

KOFASIL® LACPREPARADO DE INOCULANTES BACTERIANOS PARA LA MEJORA DE LA ESTABILIDAD AERÓBICA Y

KOFASIL® SPREPARADO DE INOCULANTES BACTERIANOS

CAUSADO POR EL CRECIMIENTO DE HONGOS

LINEA BIOLÓGICOS

As mostras débense envíar rapidamente e refrixeradas

Táboa 2: Valores de calidade típicos das ensilaxes de millo en Galicia e criterios de calidade1

Variable Ensilaxes de millomalo regular bo moi bo

Valor nutritivo2

MS (en %) Varía entre 16 e 45 % (recomendado 30 - 35%)MO (en % MS) 91 - 96 96-97 97 - 97,1CZ (en % MS) 4 - 9 3 - 4 3 - 2,9FB (en % MS) 16 - 25 22 - 25 20 - 22 20 - 33FND (en % MS) 46 - 65 43 - 46 40 - 43 36 - 40FAD (en % MS) 27 - 34 24 - 27 22- 24 20 -22Almidón (en % MS) <24 24 - 28 28 - 32 32 -38PB (en % MS) 4 - 6 6 - 7 7 - 10PDIE (en % MS) 4,6 - 5,1 5,1 - 5,6 5,6 - 6,2PDIN (en % MS) 2,4 - 3,7 3,7 - 4,5 4,5 - 6,1DMOin vivo (en % MO) 59 - 67 67 - 68 68 - 71 71 - 77DFNDin vitro (en % FND) 33 - 45 45 - 51 51 - 58 58 - 68ENL (en Mcal / kg MS) 1,29 - 1,49 1,49 - 1,55 1,55 - 1,61 1,61 - 1,78ENL (en UFL / kg MS) 0,76 - 0,88 0,88 - 0,91 0,91 - 0,95 0,95 - 1,05VFR (en %)Calidade fermentativa2

pH Varía entre 3,4 e 4,7 (ver táboa 3)Indice de conservación non se aplica en milloÁcido láctico (en % MS) <3,3 3,3 - 3,8 3,8 - 5,4 >5,4Ácido acético (en % MS) Varía entre 0,5 e 4,7 (ver texto)Ácido propiónico (en % MS) Varía entre 0,0 e 0,6 (ver texto)Ácido butírico (en % MS) 0,0 - 0,6 0.0 0.0 0.0Etanol (en % MS) >1,2 0,7 - 1,2 0,4 - 0,7 <0,4N-NH3 (en % N) >5,5 5,0 - 5,5 3,7 - 5,0 <3,7Nsol (en % N) >50 45 - 50 40 - 45 <40Calidade microbiolóxica3

Microorganismos aerobios 7,9 - 8,5 7,1 - 7,9 6,2 -7,1Enterobacterias 1 - 5,1 <1Mofos + Lévedos 6,1 - 7 4,5 - 6,1 <4,5Clostridios sulfitoredutores 3,3 - 5,2 1,8 - 3,3 <1,8Fonte: Flores (2004) e Fernández-Lorenzo (2008)1, 2 e 3 Igual que na táboa 1

35



Equipo NIRS para a análise de forraxes

Materia orgánica e cinzasO contido en cinzas (CZ) é unha estimación dos com-

poñentes minerais ou inorgánicos da forraxe. Cando o ex-presamos en porcentaxe, equivale a 100 menos o contido en materia orgánica (CZ=100-MO). O seu valor varía en función da especie e do momento de corte. Deste xeito, as ensilaxes de herba teñen un maior contido en cinza cás de millo, e a forraxe madura máis cá nova. Nas ensilaxes de herba, valores altos, por riba do 11%, son indicativos de contaminación con terra, bastante común durante o pre-secado e a colleita, aínda que tamén poden indicar unha excesiva perda de MO debido a unha fermentación clos-trídica ou á inestabilidade aeróbica.

F ibra neutro deter xente, fibra ácido deter xente e fibra br utaA FND representa unha medida do contido en parede

celular das forraxes e componse principalmente de he-micelulosa, celulosa e lignina. É o compoñente químico das forraxes que máis determina o seu ritmo de dixes-tión e a cantidade inxerida, de xeito que canto maior sexa o contido en FND menor vai ser o ritmo de dixes-tión e a inxesta.

A FAD representa unha fracción do contido en pare-de celular, concretamente aquela formada esencialmente pola celulosa e a lignina, aínda que tamén inclúe unha pequena cantidade de sílice. O seu valor pode utilizarse para estimar a enerxía, xa que existe unha correlación negativa, aínda que non moi forte, entre o seu contido e a dixestibilidade.

O contido en FND e FAD depende especialmente da especie forraxeira, a data de corte e a meteoroloxía. Entre as especies pratenses, as leguminosas (trevo, loto, esparceta, etc.) teñen menor contido cás gramíneas (raigrás, dactilo, festuca, etc.) e para todas elas o contido en fibra aumenta coa madurez e as altas temperaturas. Habitualmente, valo-res altos de FND e FAD adoitan ser indicativos dun escaso contido en leguminosas e dun estado de madurez avanzado no momento do corte. Na planta de millo, o contido en fibra da parte verde aumenta coa madurez. Porén, no conxunto da planta diminúe levemente ao verse compensado polo crece-mento da mazaroca, na que o contido é moito menor e de-crece co enchido dos grans. Por esta razón, nas ensilaxes de millo, valores altos de FND e FAD adoitan ser indicativos dunha baixa proporción de mazaroca na planta.

O proceso de ensilado tamén pode afectar ao contido en fibra. En ensilaxes con mala calidade de conservación e perdas elevadas de MS por efecto dunha mala fermen-tación (fermentación clostrídica) ou deterioro aeróbico, os valores de FAD e FND poden ser máis altos que os da fo-rraxe antes de ensilar, por un efecto de concentración. Non obstante, en ensilaxes con boa calidade de conservación, o proceso de fermentación pode chegar a producir unha diminución do contido en FND.

Por último, a fibra bruta (FB) estima o contido en fi-bra da forraxe, pero non representa necesariamente o seu contido total. Baséase no método de análise inmediata dos alimentos desenvolvido hai máis de 100 anos e que aínda se emprega nos laboratorios de forraxes, máis por tradición que por utilidade práctica.

Proteína br uta e proteína dixestibleA proteína bruta (PB) representa o contido da forraxe en

proteína total, elemento fundamental na formulación das racións. Un dos factores que máis inflúe no seu contido é o estado de madurez e a especie e, en menor medida, o nivel de fertilización nitroxenada e a meteoroloxía. Na herba, ao contrario que ocorría coa fibra, o contido en PB é maior canto máis nova e canto maior sexa a proporción de legu-minosas, que teñen maior contido có raigrás inglés, e este maior có raigrás italiano. A PB tamén é maior en climas fríos e aumenta coa fertilización nitroxenada. Polo tanto, valores baixos de proteína poden ser indicadores de cortes tardíos, pouca proporción de leguminosas, escasa fertiliza-ción nitroxenada ou de tempo meteorolóxico moi cálido. No millo, o contido en PB é moito menor que na herba, pero adoita ser estable no tempo. Na mazaroca permanece estable, porén, na parte verde, ademais de ser lixeiramente inferior, diminúe levemente coa madurez. Por esta razón, valores baixos de PB poden ser indicadores dun baixo con-tido en mazaroca.

A PROTEÍNA BRUTA REPRESENTA O CONTIDO DA FORRAXE EN PROTEÍNA TOTAL, ELEMENTO FUNDAMENTAL NA FORMULACIÓN DAS RACIÓNS. NO MILLO É MOITO MENOR QUE NA HERBA, PERO ADOITA SER ESTABLE NO TEMPO

Non obstante, o contido en PB non nos proporciona in-formación sobre a cantidade de proteína realmente aprovei-tada pola vaca. Para estimar esta cantidade, empréganse os valores de proteína dixestible no intestino, PDIE e PDIN, que miden a cantidade de aminoácidos realmente absor-bidos no intestino delgado. A primeira variable, PDIE, calcúlase tendo en conta o contido en enerxía como factor limitante, e a segunda, PDIN, tendo en conta o contido en nitróxeno. Valores baixos de PDI nas ensilaxes adoitan ser consecuencia do estado de madurez avanzada da forraxe (con valores baixos de PB e dixestibilidade), dunha extensa degradación da proteína provocada por unha mala conser-vación, ou da suma de ambos.



Consiga máxima rentabilidad con los productos de ensilado deBONSILAGE MAÍZ

✚ un 5 % más de alimento digestible

✚ un 5 % menos de pérdidas del ensilado en el frente

➜ un 10 % más de energía con BONSILAGE MAÍZ

Más energía y más leche por hectárea gracias a la estabilidad de su ensilado de maízCon las mismas Has. más alimento y de más calidad para sus animales

En momentos en los que el precio de las materias primas aumenta sobremanera, la energía adicional que aporta BONSILAGE MAÍZ es más valiosa que nunca (de 100 a170 € / ha. de incremento de benefi cios)

www.schaumann.info

Solamente con alimentos de alta calidad se obtienen altas producciones en las vacas lecheras. El buen ensi-lado de maíz es básico para la producción

MARAGATOS, 75 · 49600 BENAVENTE · Tel. 980630497 · Fax 980634088

Almidón O almidón é o polisacárido máis usado polas plantas

como almacén de enerxía. A medida que a planta vai me-drando, adoita acumularse nas raíces, nos tubérculos ou nas sementes coma o gran de millo e, en menor medida, no talo e nas follas. Non obstante, as plantas de climas tem-perados coma as que forman a herba das nosas pradeiras non conteñen almidón. En ensilaxes de planta enteira de millo, valores baixos de almidón poden ser indicadores de inmadurez da planta no momento de corte ou de baixa proporción de mazaroca.

Dixestibilidade e ener xíaA enerxía neta da forraxe que a vaca aproveita para pro-

ducir leite (ENL) adoita expresarse en Mcal/kg MS ou en UFL. Está estreitamente correlacionada coa dixestibilida-de, de xeito que forraxes pouco dixestibles van ter pouca enerxía e viceversa. A ENL nas ensilaxes de herba de Gali-cia (táboa 1) pode variar entre 0,97 e 1,71 Mcal/kg MS ou 0,57 e 1,01 UFL/kg MS. Nas de millo (táboa 2), acostuma ser maior, variando entre 1,29 e 1,78 Mcal/kg MS ou 0,76 e 1,05 UFL/kg MS. Na herba, os valores máis baixos po-den ser debidos a un estado de madurez avanzado, a un exceso de perdas de efluente por un presecado escaso, a unha mala conservación, ao quecemento da ensilaxe unha vez aberta, ou a todos estes factores en conxunto. No mi-llo, no entanto, adoitan ser debidos a un baixo contido en mazaroca, a unha baixa dixestibilidade da parte verde por efecto da seca, a unha mala conservación, ao quecemento da ensilaxe, ou á combinación de todos eles.

Valor for raxeiro relativoO valor forraxeiro relativo (VFR) é un índice empre-

gado por algúns laboratorios que integra a inxestibilidade e a enerxía dunha forraxe, estimadas a partir do contido en FND e FAD, respectivamente, mediante a fórmula se-guinte: VRF = [(88,9 - (0,779 x FAD%) ) * (120/FND%) ] / 1,29.

O VFR exprésase en porcentaxe, de xeito que valores su-periores ou inferiores ao 100% van corresponder a forraxes de maior ou menor calidade, respectivamente, que o dunha forraxe de referencia, que sería unha alfalfa en plena flora-ción cun 53% de FND e 41% de FAD. Cando o aplicamos ás condicións do noso país, hai que facelo con certa pre-caución e tendo en conta que este índice, desenvolvido nos

Estados Unidos para medir a calidade das forraxes a base de legumes ou mesturas de legumes e gramíneas, subesti-ma o valor forraxeiro das gramíneas coma o raigrás.

O OBXECTIVO DA CONSERVACIÓN DA FORRAXE MEDIANTE O ENSILADO É MANTER O SEU VALOR NUTRITIVO ORIXINAL OU INCLUSO MELLORALO

INTERPRETACIÓN DAS ANÁLISES DE CALIDADE DE CONSERVACIÓNO obxectivo da conservación da forraxe mediante o en-silado é manter o seu valor nutritivo orixinal ou incluso melloralo. Acadalo vai depender do que chamamos calida-de de conservación ou calidade fermentativa. As variables comunmente empregadas para valorar esta calidade son o pH, o índice de conservación (este último só se aplica na herba), os ácidos de fermentación, o etanol, o nitróxeno amoniacal e o nitróxeno soluble. Nas táboas 3 e 4 presén-tanse algúns dos criterios de calidade empregados para va-lorar as ensilaxes de herba e millo.

Táboa 3: Valores críticos de pH en función do contido en materia seca da ensilaxeMateria seca (%) pH de conservación

15 3,98

20 4,16

25 4,34

30 4,52

35 4,70

40 4,88

45 5,06

50 5,24Fonte: Haigh, 1987

Táboa 4: Criterios de calidade fermentativa das ensilaxes

Variable Ude.Calidade fermentativa

mala regular boa moi boa

pH Variable en función do contido en MS

Ácido acético % MS >5,5 4 - 5,5 2 - 4 <2,0

Ácido butírico % MS >5 0,5 - 5 0,0 - 0,5 0,0

Etanol % MS >2 1 - 2 0,5 - 1 <0,5

N-NH3 en millo % N >15 10 - 15 5 - 10 <5

N-NH3 en herba % N >15 10 - 15 7 - 10 <7

Nsoluble % N >70 60 - 70 50 - 60 < 50Fonte: Dulphy e Demarquilly (1981) modificado

Exemplo de bo manexo do silo Exemplo de mal manexo do silo



Pioneer Hi-Bred Spain, S.L.DuPont Agriculture & Nutrition

Ofi cina Central: Avda. Reino Unido, 7. Edifi cio Adytec, 2ª plta. 41012 Sevilla- Tlf: 954 298 300

www.pioneer.com - [email protected]

Desbloquea nutrientes.Libera energía.Pioneer 11CFT es el primer inoculante que des-bloquea nutrientes de la fi bra de la pared celular, liberando más energía y obteniendo el máximo aprovechamiento del silo de maíz.Pioneer 11CFT incrementa además la digestibili-dad de la fi bra.

Doble efecto:

1- Mayor consumo de materia seca: más leche por vaca procedente de la fi bra (demostrado en ensayos).

2- Menos calor y mayor estabilidad, gracias a una síntesis controlada del ácido acético.

Doble función,

fermentación rápida

y larga duración

Más energía y estabilidad en el silo de maíz.

11C33 inhibe el desarrollo de microorganismos, mejora la estabilidad del silo y evita el calenta-miento del forraje en el comedero.

El estabilizador.Pioneer 11A44 es el inoculante idóneo para estabilizar la calidad del forraje, evitando el calentamiento y la degradación del frente del silo, debido a su exposición al aire.

Idóneo para silos

que se deterioran

una vez abiertos

intensamente ecológico

Inoculantes Pioneermás calidad y estabilidad para su ensilado

11C33

especialmaíz

11A44

La revolución

en el ensilado

pHO pH é un dos criterios clave para avaliar a calidade de

conservación. En xeral, canto máis baixo sexa, mellor vai ser a conservación e máis estable vai ser a ensilaxe. O pH de estabilidade é aquel por debaixo do cal a actividade de microorganismos indesexables permanece inhibida, sem-pre e cando se manteñan as condicións de anaerobiose. Este valor varía en función do contido en MS, tal e como se amosa na táboa 3. Para simplificar a interpretación das análises, nas ensilaxes de herba emprégase un índice de conservación que integra estas dúas variables, pH e MS, de xeito que valores do índice de conservación por de-baixo de cero corresponden a ensilaxes estables e valores por riba, a inestables. O pH é unha variable fácil de me-dir e moi determinante da calidade fermentativa, porén, non nos achega información sobre o tipo de fermenta-ción que tivo lugar no silo. Para iso temos que analizar outras variables.

Ácido lácticoÉ o principal produto da fermentación homoláctica, a

máis eficiente e a máis desexable. En xeral, a presenza de altos valores de láctico (>3% MS e >60% do ácidos de fer-mentación) é indicadora de boa calidade de conservación e perdas mínimas de valor nutritivo.

Ácidos volátiles (acético, propiónico e butírico) O ácido acético ten un característico cheiro a vinagre.

A súa presenza, con valores entre o 1 e o 3%, pode ser beneficiosa especialmente en ensilaxes de millo porque retrasa o quecemento da ensilaxe debido ao seu efecto antifúnxico. No entanto, valores por riba do 3% son in-dicadores de fermentacións ineficientes e poden reducir a inxestibilidade. O ácido propiónico ten un cheiro doce, adoita presentar valores inferiores, entre o 0 e o 2%, e ao igual que o acético ten un beneficioso efecto antifúnxico. O ácido butírico ten un cheiro que algúns identifican co da manteiga rancia ou o vómito. Recoméndanse valores por debaixo do 0,2% (táboa 4), posto que valores supe-riores son indicadores dunha fermentación dominada por clostridios, bacterias formadoras de esporas que poden producir compostos nitroxenados impalatables, coma as aminas e amidas responsables da redución da inxesta ob-servada en moitos silos mal conservados.

EtanolO etanol é o composto que produce o típico cheiro a al-

col dalgunhas ensilaxes, especialmente as de millo. Valores por riba do 1% son indesexables, xa que son indicadoras dunha elevada actividade de lévedos; fungos unicelulares que fermentan azucres e ácido láctico, o que provoca un aumento do pH e a inestabilidade da ensilaxe.

Nitróxeno amoniacal e solubleO nitróxeno amoniacal (N-NH

3) é un dos produtos finais

da degradación completa das proteínas durante o proceso en ensilado, no que resulta inevitable certo grao de degrada-ción encimática. Porén, valores elevados, por riba do 10% N (táboa 4) son indicadores dunha forte degradación das pro-teínas, protagonizada por clostridios e, igual que ocorría co ácido butírico, acostuman ir asociados a episodios de redu-ción da inxesta. O nitróxeno soluble (N

sol) é outro indicador

da degradación da proteína da forraxe. Valores elevados, por riba do 60% N, considéranse de mala calidade por corres-ponder a ensilaxes cunha proteína moi degradada.

NAS FORRAXES ENSILADAS, OS RECONTOS MICROBIANOS ADOITAN SER MENORES QUE NAS FORRAXES EN FRESCO

INTERPRETACIÓN DAS ANÁLISES DE CALIDADE MICROBIOLÓXICA

A calidade microbiolóxica adóitase medir mediante o cul-tivo en medio selectivo e reconto de microorganismos en unidades formadoras de colonias ou de esporas, no caso dos clostridios. Tal e como se pode ver nas táboas 1 e 2, estes valores acostuman ser moi altos porque os alimentos, en xe-ral, non son estériles. No caso particular das forraxes ensila-das, os recontos microbianos adoitan ser menores que nas forraxes en fresco, debido a que o proceso de ensilado ten un efecto hixienizante ou inhibidor dos microorganismos. Cómpre ter en conta tamén que os recontos microbianos que nos proporcionan os laboratorios oriéntannos sobre a carga microbiana total dunha ensilaxe para un grupo deter-minado de microorganismos, pero non nos informan sobre se entre eses se atopa algún realmente nocivo.

Táboa 5: Criterios de calidade microbiolóxica

Variable Ude.Calidade microbiolóxica

mala intermedia boaMicroorganismos aerobios totais ufc/g >108 107 - 108 <107

Mofos ufc/g >105 102 - 105 <102

Lévedos ufc/g >105 102 - 105 <102

Clostridios sulfitoredutores esporas/g >5.000 100- 5.000 < 100Fonte: Mahanna e Chase (2003) e Baraton (1985), modificados.ufc: unidades formadoras de colonias

Táboa 5: Criterios de calidade microbiolóxica

Variable Ude. Calidade microbiolóxicamala intermedia boa

Microorganismos aerobios totais ufc/g >108 107 - 108 <107Mofos ufc/g >105 102 - 105 <102Lévedos ufc/g >105 102 - 105 <102Clostridios sulfitoredutores esporas/g >5.000 100- 5.000 < 100Fonte: Mahanna e Chase (2003) e Baraton (1985), modificados.

1 ufc: unidades formadoras de colonias

Determinación de dixestibilidade in vitro

Medida da temperatura con sonda



La solución más fresca para su ensilado

LALSIL® Fresh, Lactobacillusbuchneri NCIMB 40788 :

y hongos,

y apetente hasta el comedero,

de su ensilado.

A cada ensilado su solución Lalsil

www.lallemandanimalnutrition.comLALLEMAND BIO, SLTélf : (+34) 93 241 33 80 Email : [email protected]

- R

CS

Lal

lem

and

405

720

194

- 0

4200

9.

Microorganismos aerobios totaisInclúen case todos os microorganismos presentes na en-

silaxe, coma os fungos e os bacilos, entre outros, polo que o seu valor achega pouca información.

FermentosValores por riba de 100.000 ufc/g son indicadores dun

inminente quecemento da ensilaxe. Os fermentos adoitan ser os microorganismos iniciadores do deterioro aeróbico. Son fungos unicelulares que poden medrar en condicións de pH < 4,5 e que en presenza de O

2 degradan azucres e

ácido láctico, provocando a elevación do pH que precede ao crecemento dos mofos.

Mofos Valores por riba de 100.000 ufc/g son indicadores dun

elevado deterioro aeróbico. Os mofos son fungos filamen-tosos que medran no silo en condicións de pH > 4,5, pro-ducindo barolo (o micelio filamentoso que os caracteriza). Son nocivos porque provocan unha forte redución do valor nutritivo da ensilaxe, e algunhas especies poden producir micotoxinas. A actividade máis intensa dos fermentos e dos mofos maniféstase polo quecemento, que pode ocorrer no silo ou na maseira.

C lostridiosOs clostridios son bacterias anaerobias, formado-

ras de esporas como mecanismo de resistencia a con-dicións adversas e que crecen na terra e no esterco. O reconto de clostridios sulfitoredutores inclúe algunhas especies patoxénicas para o home e os animais, coma C. botulinum e C. perfringens, e, sobre todo, especies non patoxénicas. Afortunadamente, as primeiras son moi pouco frecuentes nas ensilaxes e as poucas veces nas que foron identificadas asociouse á presenza de ani-mais mortos no interior do silo. Así e todo, as especies non patoxénicas poden ser nocivas para a calidade do leite. Concretamente, as esporas dalgunhas especies, coma C. tyrobutiricum, son responsables do soprado dos queixos, un accidente que afecta aos queixos curados. Para evitalo, recoméndase que as ensilaxes non superen as 100 esporas/g. En calquera caso, os elevados recontos de esporas son desaconsellables porque, normalmente, van asociados a fermentacións clostrídicas e altos conti-dos de NH

3-N, N

sol e ácido butírico. Son máis elevados

en ensilaxes de herba que nas de millo e, entre aquelas, nas contaminadas con terra ou esterco, moi húmidas e cun pH elevado. Polo tanto, haberá que prestar especial atención ás ensilaxes cun contido en cinza superior ao 11%, sucias, con materia seca inferior ao 25-30% e pH superior ao de estabilidade.

AVALIACIÓN DA ENSILAXE A PÉ DE SILO (UN MÉTODO RÁPIDO E BARATO)

Non todas as ensilaxes necesitan ser analizadas para to-das as variables de calidade. Na maioría dos casos, a ca-lidade tamén se pode avaliar a pé de silo na explotación, aforrando o custo dalgunhas das análises máis caras. Para isto necesitaremos o seguinte equipamento: un pHmetro

portátil ou tiras de papel para medir o pH, un termóme-tro con sonda para medir a temperatura, un microondas e unha balanza ou un equipo portátil para medir a MS, unha sonda para medir a densidade e un xogo de peneiras para medir o tamaño de partículas.

Inspección visual do siloNunha primeira inspección da fronte do silo debemos

observar a calidade do manexo. A velocidade de avan-ce debe ser superior a 15 cm/día e a superficie regular. O plástico debe estar cargado en toda a superficie superior da pila, ben selado e sen buratos. Debemos identificar aquelas áreas da fronte que presentan unha menor compactación ou presenza de material xa balorecido. A continuación pa-saremos a realizar medicións en varios puntos da fronte e rexistrar os resultados para o seu uso posterior.

Estimación do contido en MSPódese facer cun medidor de MS portátil, previamente

calibrado, ou cun microondas e unha balanza. Neste úl-timo caso, debemos tomar unha mostra representativa e pesala antes e despois de sucesivos períodos de secado no microondas. Saberemos que a mostra está completamente seca cando, despois de varios secados, a forraxe manteña un peso constante. O contido en MS determinarase por diferenza entre o peso inicial e final.

Medición do pHBotamos de 25 a 50 g de ensilaxe e de 25 a 50 g de auga

(preferiblemente destilada) nun vaso, remexemos cunha variña e esperamos dez minutos. A medición do pH faise na auga, ben con pHmetro portátil ou con tiras de papel de tornasol.

TemperaturaA temperatura da ensilaxe pódese facer na fronte con

calquera tipo de termómetro que mida no rango de tem-peraturas do noso interese, normalmente de 0 a 50°C. A temperatura da forraxe medirémola nos mesmos puntos nos que medimos o pH. Temperaturas na forraxe 2°C por riba da temperatura de referencia (a temperatura do am-biente ou do interior do silo) son indicativas dunha intensa actividade de microorganismos aerobios (lévedos, bacilos e mofos). Non obstante, hai que ter en conta que o silo presenta unha grande inercia térmica con relación á tem-peratura exterior, de xeito que tarda en quecer pola mañá e en arrefriar pola noite. Por esta razón, resulta máis fiable comparar a temperatura da fronte coa temperatura no in-terior do silo, pero para iso necesitaremos un termómetro con sonda, preferiblemente de 50 a 100 cm.

DensidadeA densidade pódese estimar medindo o peso e o vo-

lume da forraxe que se retira do silo cada día coa des-ensiladora. Non obstante, resulta máis rápido e preciso facelo cunha sonda, preferiblemente de máis de 5 cm de diámetro. Para máis información consultar o seguinte enderezo electrónico: http://www.ciam.es/descargas/publicaciones/05-5.pdf.



A densidade determínase a partir do peso da mostra retirada e o volume interno da sonda empregada. Non obstante, o parámetro que realmente determina o grao de compactación dunha forraxe e a infiltración de aire nun silo non é a densidade senón a porosidade que, can-to menor sexa, menor vai ser a infiltración de aire e me-nor o risco de inestabilidade. A porosidade mide o vo-lume de espazo do silo non ocupado pola forraxe e para calculalo precisamos coñecer a densidade e o contido en MS e MO. A táboa 6 permítenos coñecer a porosidade do noso silo a partir destes valores. Considéranse acep-tables valores de entre o 40 e o 50 %, pero recoméndanse valores inferiores ao 40%.

Táboa 6: Porosidade en función do contido en MS e a densidade en kg fresco/m3, para un contido en MO do 90%

MS (%)

Densidade en kg fresco/m3

400 500 600 700 800 900 1.000

Porosidade en %

20 66 58 49 41 32 24 15

25 68 59 51 43 35 27 19

30 69 61 54 46 38 30 23

35 71 63 56 49 41 34 27

40 72 65 58 51 44 37 30

45 74 67 60 54 47 41 34

50 75 69 63 57 50 44 38

55 77 71 65 59 53 47 42

60 78 73 67 62 56 51 45Valor de porosidade: aceptable entre 40 - 50 %, recomendado < 40%Fonte: Adapatado de Richard, et al. (2004)

Tamaño de par tículasO tamaño de partículas e a súa distribución nas ensilaxes

e na ración pódese medir mediante un separador de fo-rraxes coma o da Universidade de Pensilvania. Trátase dun xogo de tres peneiras con tamaño de paso de 0,1, 0,8 e 1,9 cm. Para máis información, consultar no seguinte enderezo electrónico: http://www.das.psu.edu/dairy/.

O tamaño de partícula ideal debe ser suficientemente curto como para permitir unha boa compactación e fer-mentación e, ao mesmo tempo, tamén debe presentar certo volume de partículas longas que proporcionen fibra efec-tiva. Na táboa 7 preséntase a distribución de tamaños de partículas recomendados para as ensilaxes de millo, herba e a ración completa en vacas de leite.

Táboa 7: Distribución de partículas separadas por tamaños, segundo a recomen-dación do separador de forraxes da Univesidade de Pensilvania

CriboTamaño

de partículaEnsilaxede millo

Ensilaxede herba

Racióncompleta

cm % % %

Superior >1,9 3 - 8 10 - 20 2 - 8

Medio 0,8 - 1,9 45 - 65 45 - 75 30 - 50

Inferior 0,1-0,8 30 - 40 20 30 30 -50

Bandexa <0,01 < 5 >5 <20Fonte: Heinrichs (2009)

Problemas prácticos Na táboa 8 preséntanse unha síntese dalgúns dos proble-

mas que podemos identificar a pé de silo, as súas causas e consecuencias.

Ensilaxe de herba contaminada con fungosCogomelos crecendo sobre ensilaxe de millo despois de seis días da súa apertura

O CIAM desenvolveu unha sonda mecanizada axeitada para a mostraxe do silo



El TPI busca los toros más rentablespara los ganaderos del mundo

Verpara

creer !!CRI:

6 de los 11MEJORESTOROS DEL TPI

O-Style

3#

Super

5#

Freddie

7#

Hill

11#

Logan

9#

Sudan

10#

...y en Galicia, consulta con nuestro equipo de ventas o Escolmo.

BIBLIOGRAFÍABuxton, D.R. e O’Kiely, P., 2003. Preharvest plant fac-tors affecting ensiling. En: Silage Science and Technol-ogy, D.R. Buxton, R.R. Muck and J.H. Harrison (eds.), Agronomy Series no. 42, American Society of Agrono-my, Madison, WI, USA, páxinas 199-251.

Cañeque Martínez, V.; Sancha Saldaña, J.L., 1998. Ensilado de forrajes. Ed. Mundi Prensa. pp. 260, Madrid (España).

Cherney J.H. e Cherney D.J.R, 2003. Assessing silage quality. En: Silage Science and Technology, D.R. Buxton, R.R. Muck and J.H. Harrison (eds.), Agronomy Series no. 42, American Society of Agronomy, Madison, WI, USA, páxinas 141–199.

Dulphy, J.; Demarquilly, C., 1981. Problèmes particu-liers aux ensilages. En: Prèvision de la valeur nutritive des aliments des ruminants. INRA publications. París (Fran-cia). Páxinas 81-104.

FAO, 1998. Animal feeding and food safety (FAO, food and nutrition paper – 69), Rome – 82, ISBN 92-5-104158-x. En: www.fao.org/docrep/W8901E/w8901e00.htm#Contents

Fernández-Lorenzo, B., Barreal, M.L., Flores, G., González-Arráez, A.; Valladares, J.; Castro, P. y Pereira, S., 2008. Calidad higiénica de piensos, leche y ensilados de hierba y maíz en explotaciones lecheras de Galicia. En Actas de la XLVII Reunión Científica de la SEEP, Córdoba, páxinas 329-335.

Flores, G., 2004. Factores que afectan a la calidad del ensilaje de hierba y a la planta de maíz forrajero en Galicia y evaluación de métodos de laboratorio para la predicción de digestibilidad in vivo de la materia orgánica de estos forra-jes. Tesis doctoral. Universidad Politécnica de Madrid, páxina 317.

Haigh, P.M., 1987. The effect of dry matter content and silage additives on the fermentation of grass silage on commercial farms. En Grass and Forage Science, 42, 1-8.

Heinrichs, J. e Kononoff, P, 2009. Evaluating particle size of forages and TMRs using the New Penn State Forage Particle Separator. En: www.das.psu.edu/dairy/

Mahanna, B. e Chase, L.E. 2003. Practical applica-tions and solutions to silage problems. En: Silage Science and Technology. D.R. Buxton, R.R. Muck and J.H. Gar-rison (eds.), Agronomy Series no. 42, American Society of Agronomy, Madison, WI, USA, páxinas 855-895.

McDonald, P., Henderson, A.R. and Heron S.J.E., 1991. The Biochemistry of Silage. Chalcombe Publica-tions, páxina 340.

Pahlow, G., Muck, R.E., Driehuis, F., Oude Elferink, S.J.W.H. and Spoelstra, S.F. 2003. Microbiology of en-siling. En: Silage Science and Technology. D.R. Buxton, R.R. Muck and J.H. Garrison (eds.), Agronomy Series no. 42, American Society of Agronomy, Madison, WI, USA, páxinas 31-93.

Richard, T.L., A.H.M. Veeken, V. de Wilde and H.V.M. Hamelers. 2004. Air-filled porosity and per-meability relationships during solid-state fermentation. Biotechnology Progress. 20 (1372-1381).

Táboa 8: Problemas comúns nas ensilaxes e posibles causasSíntomas Posibles causas ConsecuenciasEnsilaxequente

Respiración de lévedos, mofos e bacterias. Infiltración de aire debido a: enchido lento do silo, mal tapado, buratos no plástico, elevado contido en materia seca do cultivo, picado longo, compactación insuficiente ou avance lento na fronte.

Perda de valor nutritivo e posi-ble baixada da inxesta.

Carameli-zación: cor marrón escura e cheiro a tabaco

Danos por excesivo quecemento causado por bolsas de O2 atrapadas na masa de ensilado, picado longo ou mala compactación.

Redución da dixestibilidade.

Ensiladobalorecido

O balor ou micelio dos mofos crece en pre-sencia de O2 e un substrato adecuado. (Ver ensilaxe quente).

Perda de valor nutritivo, posible baixada da inxes-ta e produción de micotoxinas

Cheiro a leite rancio

Máis típico na herba. É un signo de fermen-tación clostrídica con produción de ácido butírico, favorecido por baixos contidos en MS e azucres da forraxe.

Perda de valor nutritivo, degra-dación da proteí-na e baixada da inxesta.

Cheiro a vinagre

Fermentación dominada por bacterias que producen ácido acético (vinagre). En herba é favorecido por un alto contido en humidade e baixo contido en azucres.

Se é moi forte pode reducir a inxesta.

Cheiro a alcol Fermentación dominada por bacterias lácticas heterofermentativas e/ou por lévedos. Causas: alto contido en MS, mala compactación e avance lento na fronte.

Pode implicar unha maior predisposición ao quecemento.

Efluente Herba pouco presecada. Perdas de MS e valor nutritivo. Mala conserva-ción.

Baixa inxesta Fermentación clostrídica con produción de aminas, elevado contido en NH3, ensilado demasiado seco ou demasiado húmido, alto contido en fibra (cultivo maduro), forraxe balorecida, malas herbas tóxicas ou alto contido en NO3.

Fonte: Adaptado de Mahanna e Chase (2003)

CONCLUSIÓNAs análises de laboratorio son fundamentais para co-ñecer a calidade das ensilaxes, que son o alimento máis abundante e variable na ración das vacas. Só deste xeito poderemos garantir que a ración completa se axusta ás necesidades do gando e que non nos quedamos escasos nin nos excedemos. Ensilaxes de mala calidade poden resultar en depresión da inxesta, flutuacións na produ-ción ou desordes metabólicas. Presentáronse, de xeito resumido, os distintos parámetros de calidade que se adoitan medir nos laboratorios de servizo, os seus valo-res máis comúns nas ensilaxes galegas e os criterios para a súa interpretación. Así e todo, a información que nos dá o laboratorio débese complementar coa observación no silo, algunhas medicións que se poden facer na pro-pia explotación e a propia experiencia.



INTRODUCIÓNNo ano 1996 publicouse o Real Decreto 1880/1996 (ac-

tualmente derrogado polo Real Decreto 842/2011), no cal se definían as Agrupacións de Defensa Sanitaria Gandei-ras como aquelas asociacións constituídas por gandeiros e destinadas a elevar o nivel sanitario das súas explotacións, e así incrementar progresivamente a súa rendibilidade, me-diante o desenvolvemento de programas sanitarios fronte a diversas enfermidades que non son obxecto de programas nacionais de loita ou erradicación.

A rinotraqueíte infecciosa bovina (IBR) encádrase, polo tanto, no grupo destas enfermidades que, sen ser obxecto dun programa de erradicación nacional, e debi-do ás perdas económicas que producen nas explotacións e á posibilidade de que nun futuro próximo supoñan trabas no comercio comunitario, se inclúen desde hai

AVANCES NOS PROGRAMAS DE PREVENCIÓN E CONTROLDE IBR E BVD EN GALICIADesde que no ano 2002 empezaron a funcionar as primeiras oito Agrupacións de Defensa Sanitaria Gandeiras (ADSG) de vacún en Galicia, que supoñían tan só o 13% do censo de gando bovino de Galicia (16.000 reprodutoras aproximadamente), ata a actualidade, con setenta e cinco ADSG que supoñen o 47% do censo (case 270.000), os programas de prevención e control da IBR e a BVD foron variando segundo se avanzaba no coñecemento destas enfermidades e no desenvolvemento de novos métodos de diagnóstico.

Ignacio Arnaiz1, Carmen Eiras1, Isabel Carnero1, Pilar Calavia1,Mª Luisa Sanjuán2, Fº Javier Diéguez2, Eduardo Yus2

1 Laboratorio de Sanidade e Produción Animal de Galicia. Consellería do Medio Rural. Xunta de Galicia2 Unidade de Epidemioloxía e Sanidade Animal (Facultade de Veterinaria), Instituto de Investigación e Análises Alimentarias. Universidade de Santiago de Compostela

anos nos programas sanitarios das ADSG galegas. No caso da diarrea vírica bovina (BVD), as perdas econó-micas producidas por un brote son tan evidentes que fan necesario o seu control co fin de evitar as caídas na produción causadas pola súa presenza.

49


SANIDADE

A importancia destas dúas enfermidades fixo que a Ad-ministración autonómica realizase un esforzo nos últimos anos para potenciar o seu control, non só establecendo axudas para as agrupacións e subvencionando as analíti-cas, senón tamén facilitando o asesoramento técnico aos veterinarios, publicando manuais orientadores sobre estas doenzas e poñendo a disposición das ADSG aplicacións informáticas que melloraran a súa xestión.

Desde que no ano 2002 empezaron a funcionar as pri-meiras oito ADSG de vacún en Galicia, que supoñían tan só o 13% do censo de gando bovino de Galicia (16.000 reprodutoras aproximadamente), ata a actualidade, con se-tenta e cinco ADSG que supoñen o 47% do censo (case 270.000 reprodutoras), os programas de prevención e con-trol da IBR e a BVD foron variando segundo se avanzaba no coñecemento destas enfermidades en Galicia e no des-envolvemento de novos métodos de diagnóstico.

Figura 1. Concellos incluídos nalgunha das 75 ADSG no ano 2011

SITUACIÓN DA IBR E DA BVD AO INICIO DO PROGRAMA SANITARIONos primeiros anos tratouse de avaliar a situación epide-miolóxica da IBR e da BVD en Galicia mediante estudos de prevalencia. No ano 2004 realizouse o primeiro estudo de prevalencia destas enfermidades nas ADSG que serviu para avaliar a situación da IBR e a BVD (táboa 1).

No caso da IBR, a prevalencia por explotación supoñía uns valores moderadamente altos no inicio do programa. Así, o 65,3% das explotacións de gando vacún leiteiro das ADSG tiñan polo menos un animal positivo, porcentaxe superior ás de aptitude cárnica, aínda que o número de ex-plotacións leiteiras con positividade por baixo do 20% era do 59,6%. Así mesmo, a porcentaxe de animais positivos á IBR nese tipo de granxas era do 36,9%. Estes valores foron similares ou mesmo menores aos obtidos noutros países antes de iniciar os programas de erradicación.

Táboa 1. Porcentaxe de positividade fronte a IBR e BVD nas ADSG de Galicia no ano 2004

IBR BVDAptitude Leite Carne Total Leite Carne Total Por explotación 65,3% 52,7% 58,3% 79,7% 69,5% 73,9%

Por animal 36,9% 32,4% 35,3% 23,4% 33,1% 26,9%

Táboa 2. Porcentaxe de explotacións positivas segundo intervalo de prevalencia a anticorpos de IBR e BVD nas ADSG de Galicia no ano 2004

IBR BVDIntervalo de prevalencia

Explotaciónsde leite

Explotaciónsde carne

Intervalo de prevalencia

Explotaciónsde leite

Explotaciónsde carne

0-5% 44,3% 51,1% 0-5% 32,2% 32,6%

5,1-20% 15,3% 17,3% 5,1-25% 36,3% 24,6%

20,1-60% 12,3% 11,7% 25,1-65% 20,8% 28%

>60% 28,1% 19,9% >65% 10,7% 14,8%

En canto á BVD, aínda que a prevalencia por explotación leiteira mostrou uns valores superiores ao 79%, os valores de prevalencia por animal foron moderadamente baixos. Neste caso, o que realmente indica a presenza da infección na explotación son as prevalencias elevadas. Neste sentido, a táboa 2 mostra unha porcentaxe de aproximadamente o 10,7% de explotacións de gando vacún leiteiro cunha pre-valencia superior ao 65%. Este tipo de explotacións son as que indicarían con maior probabilidade a presenza dunha infección activa por BVD.

Forma respiratoria-ocular e xenital da IBR

SANIDADE52


PROGRAMA SANITARIO DA IBROs resultados do estudo de prevalencia permitiron tomar as primeiras decisións en canto ao desenvolvemento do programa sanitario.

O primeiro obxectivo que se expuxo no programa foi a redución da prevalencia por animal. A presenza de anticorpos de IBR nos animais pode deberse tanto á infección de campo coma á utilización de vacinas fron-te á enfermidade. O problema das vacinas empregadas neses anos era que non permitían diferenciar, mediante o diagnóstico de laboratorio, se os anticorpos eran va-cinais ou de infección. A lexislación existente na Unión Europea (Decisión da Comisión 2004/558/CE) consi-dera infectado calquera animal seropositivo no que non poida demostrarse que a orixe dos anticorpos é vacinal. Por iso, no 2006 decidiuse prohibir o uso de vacinas con-vencionais naquelas explotacións integradas en ADSG, sendo obxecto de subvención tan só as vacinas marcado-ras, é dicir, aquelas que permiten diferenciar anticorpos vacinais dos de infección. Con esta medida trátase de adaptar o programa de control da IBR ás estratexias de erradicación que están admitidas na UE:

_A estratexia convencional: prohíbe a vacinación, polo que se considera infectado calquera animal seropositivo.

_A estratexia con vacinas marcadoras: permítese a vaci-nación con este tipo de vacinas e o posterior diagnóstico con métodos que permitan diferenciar a orixe dos anticor-pos (ELISA gE).

Cada explotación elixirá a maneira de realizar a súa es-tratexia de control segundo a prevalencia e situación par-ticular (movemento de animais, relación con outras explo-tacións, etc.).

Outra das medidas que inclúe o programa é evitar a aparición da enfermidade pola incorporación de animais infectados que provoquen cadros clínicos da IBR. Neste sentido, todos os animais de nova adquisición deberán rea-lizar unha analítica destinada a detectar anticorpos non va-cinais fronte á IBR (detección de anticorpos anti-gE). Un resultado positivo indicaría que estes animais non deben ser incorporados ao rabaño. Esta medida debería tamén aplicarse aos animais que se reincorporan á explotación tras acudir a un concurso ou unha poxa.

Unha vez que coñecemos a situación epidemiolóxica da explotación, o obxectivo será evitar a difusión da en-fermidade, xa sexa pola súa reactivación, debida á pre-senza de animais con infección latente, como por novas infeccións derivadas da introdución de animais; é dicir, evitarase tanto o contaxio dos animais dentro do raba-ño coma o contaxio a outras explotacións. Ao respecto, todas as explotacións incluídas dentro do programa de-berán realizar unha mostraxe anual dunha porcentaxe significativa dos animais menores de 36 meses e maiores

de 9 meses nados na granxa e que fosen seronegativos en analíticas anteriores, se as tivesen. A positividade destes animais indicará que o virus circulou recentemente e, polo tanto, a necesidade de tomar medidas para evitar a súa difusión.

Figura 2. Programa mínimo de mostraxe para o control da IBR nas explotacións de ADSG

Analítica de detección de anticorpos anti-gE a todos os animais incorporados á explotación

Explotacións sen vacinación: proba de detección de anticorpos anti-gB ou totais

Explotacións vacinadas con vacinas marcadoras proba de detección de anticorpos anti-gE

EXPLOTACIÓNSDE LEITE

POLO MENOS DÚASMOSTRAXES EN LEITE DETANQUE CADA 6 MESES

UNHA MOSTRAXE ANUAL DUNHAPORCENTAXE SIGNIFICATIVA DE

ANIMAIS DE ENTRE 9 E 36 MESES

EXPLOTACIÓNSDE CARNE

Outra medida adicional nas explotacións de aptitude lác-tea é a súa monitorización mediante a analítica de mostras de leite do tanque. Este tipo de mostra permite avaliar dunha forma sinxela e barata os niveis de anticorpos existentes nos animais que se atopan en lactación nese momento. Niveis al-tos de anticorpos indicarán unha elevada prevalencia dentro deste grupo de animais e un resultado baixo reflectirá unha prevalencia baixa. En ningún caso un resultado negativo en leite de tanque asegurará a ausencia de animais positivos, xa que a sensibilidade do método de ELISA neste tipo de mos-tras é limitada. A utilidade do método está en que facilita a clasificación de explotacións en base a que aquelas nas que o tanque indique un resultado negativo poderán conseguir nun curto período de tempo a erradicación da enfermidade por eliminación dos animais seropositivos sen un custo eco-nómico excesivo. Igualmente, a monitorización en tanque é moi útil en explotacións libres da enfermidade, xa que per-mitirá detectar a presenza dun brote nas súas primeiras fases, se a mostraxe se realiza cada pouco tempo (en países como Holanda faise mensualmente); desa maneira evitarase a súa difusión a outras explotacións.

Finalmente, ao final de cada ano deberán clasificarse as explotacións integradas en ADSG dentro dos grupos indi-cados a continuación:

1. Explotacións libres sen vacinación: aquelas nas que to-dos os seus animais son seronegativos a anticorpos anti-gB ou totais do virus da IBR.

2. Explotacións libres con vacinación: aquelas nas que todos os seus animais son seronegativos a anticorpos anti-gE do virus da IBR.

3. Explotacións en programa de control de IBR: aquelas que teñen implementado un plan de control, con ou sen vacinación, pero aínda posúen animais seropositivos.

4. Explotacións sen clasificar: aquelas que non te-ñen realizado na súa totalidade o programa de control de IBR.

TODOS OS ANIMAIS DE NOVA ADQUISICIÓN DEBERÁN SOMETERSE A UNHA ANALÍTICAPARA DETECTAR ANTICORPOS NON VACINAIS FRONTE Á IBR

SANIDADE54


ESPM 3302733214 aAa 132564

DUPLEX x STORMATIC VG-89 x FORMATION VG-87 x ASTRE EX-91x BLACKSTAR EX-90 x STARBUCK VG-88 x SHEIK EX-90

BADIOLA MEGAMAGIC EX-90, o primeiro touro español cualificado EXCELENTE con 2 anos e medio de idade

Fontao - Esperante - Apdo. 128, 27080 LUGO - Tfno.: 982 284 391 - Fax: 982 284 626 - [email protected] - www.xeneticafontao.com

O ÚNICO FILLO DE DUPLEX NO TOP 50 ICO

DA MELLOR FAMILIA ESPAÑOLA DE VACAS: AS MEGATE

ALTOS ÍNDICES XENÉTICOS E MORFOLOXÍA EXCEPCIONAL

Nº 3 PARA TIPO (IXT +2,37), Nº 3 PARA PATAS (IPP +2,35) E

Nº 4 PARA % PROTEÍNA (+0,15%)

CONCLUSIÓNS SOBRE A IBRO obxectivo do plan de control de IBR en Galicia, en au-sencia dun plan de erradicación nacional, é a redución da prevalencia, de forma que ano a ano se produza un descen-so lento, pero progresivo, da positividade dos animais, o que irá diminuíndo paulatinamente a prevalencia intrarra-baño. Cando a proporción de animais seropositivos dentro dun rabaño descenda do 10%, será factible a erradicación da enfermidade con baixos custos para o gandeiro. Polo tanto, o éxito dun programa de control da IBR dependerá da asociación de varios factores clave: vacinación, probas de diagnóstico fiables, medidas de bioseguridade e unha boa xestión do programa.

O maior custo dos programas de control radica no gasto en diagnóstico de laboratorio, que actualmente está cuber-to case na súa totalidade coas axudas oficiais que supón a integración nunha ADSG.

As vantaxes de ter unha explotación libre de IBR son a sanitaria, xa que se trata dunha enfermidade que produce inmunodepresión e facilita a aparición doutras enfermida-des, coas perdas económicas que isto supón, e mais o valor engadido dos animais para venda, xa que cada vez é maior a demanda de animais libres da IBR en todas as comuni-dades autónomas que teñen implementados este tipo de programas de control.

Táboa 3. Evolución da positividade a IBR nos animais analizados no programa de ADSG

2007 2011IBRgB 35,3% 10,5%

IBRgE 17,2% 11,2%

No ano 2007 prodúcese a prohibición do uso de vacinas non marcadoras no programa de ADSG

PROGRAMA SANITARIO DA BVDO principal obxectivo deste programa sanitario é a detec-ción das explotacións con alto risco de circulación vírica e o posterior estudo da posible presenza nelas de animais per-sistentemente infectados (PI) que deberán ser eliminados canto antes. Estes animais, que nacen xa coa enfermidade, eliminan o virus continuamente, polo que son a principal fonte de infección nas explotacións. A súa presenza pro-voca unha forte resposta de anticorpos nos animais que están en contacto con el, que pasarán a inmunizarse contra a enfermidade tras o contaxio e manterán niveis altos de anticorpos durante toda a súa vida. Con todo, o animal PI seguirá sendo negativo a anticorpos. Polo tanto, a di-minución da prevalencia non será o obxectivo directo do programa, coma no caso da IBR, senón a detección e eli-minación de animais PI, o que provocará indirectamente un descenso da prevalencia.

Para detectar as explotacións con alta probabilidade de ter infección activa non é necesario a mostraxe de gran número de animais. A presenza dun animal PI produce a seroconversión da maioría dos animais presentes na explo-tación, polo que, en rabaños de aptitude láctea, a mostra de leite de tanque é a opción máis barata e rápida para un primeiro achegamento ao estado da explotación, e en moi-tos casos é suficiente para descartar a circulación do virus no rabaño que está en lactación. Se os niveis de anticorpos anti-p80 do tanque son baixos ou inexistentes, pódese con-cluír que a infección non está activa.

A limitación desta técnica está nas explotacións onde existiu un brote con anterioridade, xa que os niveis de an-ticorpos no tanque manteranse elevados durante uns anos (o tempo dependerá do que se tarde en ir repoñendo con animais seronegativos). Por este motivo, deberase tomar unha mostra dos animais menores de 24 meses e maiores de 9 meses nados na explotación, co fin de determinar se o virus segue circulando. Se nesta poboación de animais existe unha proporción elevada de seropositivos, deberase sospeitar da presenza de animais PI. A ausencia de anti-corpos nesta poboación de animais descartará a circulación do virus.

CANDO A PROPORCIÓN DE ANIMAIS SEROPOSITIVOS DENTRO DUN RABAÑO DESCENDA DO 10% SERÁ FACTIBLE A ERRADICACIÓN DA IBR CON BAIXOS CUSTOS PARA O GANDEIRO

Animais persistentemente infectados pola BVD de desenvolvemento retrasado e con erosións na mucosa oral e espazo interdixital

SANIDADE56


Aún no eres uno de los nuestros

¿ ¿

Únete a la nueva fuerza antimamítica

Ubrolexin® Suspensión intramamaria. Composición: Cada jeringa intramamaria de 10 g (12 ml) contiene: Cefalexina (como monohidrato) 200 mg; Kanamicina (como monosulfato) 100.000 U.I. Indicaciones: Tratamiento de mastitis clínicas en vacas lecheras en lactación causadas por bacterias susceptibles a la asociación de cefalexina y kanamicina como Staphylococcus aureus, Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus uberis y Escherichia coli. Especies a las que va destinado: Bovino (vacas lecheras en lactación). Dosificación: Para uso intramamario. Tratar el/los cuarto(s) infectado(s) dos veces, con un intervalo de 24 horas entre tratamientos. Utilizar el contenido de una jeringa por cuarto y tratamiento. Cada jeringa es de un solo uso. Recomendación para una correcta administración: Antes de la infusión, la ubre debe ordeñarse completamente, el pezón debe limpiarse y desinfectarse por completo y deben adoptarse precauciones para evitar que la cánula de la jeringa se contamine. Contraindi-caciones: No usar en vacas lecheras en lactación con hipersensibilidad conocida a la cefalexina y/o kanamicina. No usar en bovino fuera del período de lactación. No usar si se conoce que hay resistencia. Tiempo de espera: Carne: 10 días. Leche: 5 días. Uso durante la gestación y la lactancia: Gestación: Los estudios de laboratorio efectuados en animales no han demostrado evidencias de efectos teratogénicos. Los estudios de campo efectuados en vacas lecheras no han de-mostrado evidencias de efectos teratogénicos, tóxicos para el feto, ni tóxicos para la madre. El producto puede usarse en vacas gestantes. Lactancia: El producto está indicado para el uso en lactación. Presentación: 20 jeringas intramamarias de 10 g (12 ml), incluyendo 20 toallitas para pezón. Registro nº.: 1917 ESP. Sólo para el tratamiento de animales. Para ser suministrado únicamente bajo prescripción del veterinario. Titular: Boehringer Ingelheim España, S.A. Prat de la Riba, s/n. Sector Turó de Can Matas. 08173 - Sant Cugat del Vallès (Barcelona).

Se a realización das probas anteriores indicase a exis-tencia de infección activa, deberase pasar á detección dos posibles animais PI presentes na explotación e á súa inme-diata eliminación. En explotacións de aptitude láctea cun censo elevado (máis de 30 ou 40 animais en lactación), a mostra de elección será a de leite do tanque e a técnica a realizar, a PCR. Aínda que sexa unha técnica cara, permi-tirá saber se existe un animal PI entre todos os animais que achegan leite ao tanque. Un resultado negativo descartará a presenza de PI neste grupo de animais, evitando des-ta forma a mostraxe individual dos mesmos, o que suporá un importante aforro en gastos de diagnóstico. En caso de sospeita de PI, as mostraxes individuais de antíxeno limi-taranse nun principio aos animais seronegativos, xa que é moi rara a presenza de anticorpos neles. Nos xatos calos-trados, a mostra de elección será a marca de orella para evitar interferencias cos anticorpos do calostro.

A detección precoz de animais PI é fundamental para o éxito do programa e a súa eliminación debe ser inmediata para evitar a circulación continua do virus.

Non se considerará unha explotación libre do BVD ata que se poida demostrar que o virus deixou de circular, o que significa que despois da eliminación do último animal PI non se producen novos nacementos de animais positivos a antíxeno e que os animais novos se manteñen negativos a anticorpos unha vez que desaparezan os anticorpos calos-trais. Polo tanto, a vixilancia nunha explotación na que se detectou un ou máis animais PI debe estenderse a todos os animais que nazan ata un ano despois da eliminación do último PI.

O virus da BVD ten unha gran capacidade infectiva, polo que é necesario evitar as reinfeccións mediante a mo-nitorización do rabaño e as medidas de bioseguridade.

Todo animal que se incorpore ao rabaño debe someter-se á analítica para determinar a existencia de antíxeno e anticorpos, evitando a entrada de animais que poidan re-introducir o virus. Aínda que a positividade a anticorpos non indica que o animal provoque unha infección, hai que ter en conta a incorporación de animais seropositi-vos preñados. Se non se ten información da explotación de orixe, estes animais, sobre todo, poden ser portadores dun PI e introducir a enfermidade no momento do par-to ou do aborto. No caso de incorporar un animal destas características deberase manter en corentena ata o parto e realizarlle inmediatamente as probas de antíxeno ao xato. Actualmente é a principal causa de reintrodución da enfer-midade nun rabaño.

As medidas de bioseguridade habituais para as enfermi-dades infecciosas, xunto coa monitorización periódica da explotación, son a mellor ferramenta para evitar a introdu-ción do BVD. A vacinación é unha ferramenta que pode

apoiar estas medidas, pero que por si soa non impedirá a presenza de novas infeccións.

Do mesmo xeito que na IBR, ao final de ano deberá cla-sificarse cada explotación integrada en ADSG en:

1. Explotación libre: na que as probas realizadas indican a ausencia de virus circulante.

a. Mostraxe en leite de tanque sen variacións signifi-cativas.

b. Animais menores de 24 meses nacidos na explota-ción negativos a anticorpos.

2. Explotación infectada: aquela con animais PI nacidos ou incorporados no último ano.

3. Explotación en estudo: con probas diagnósticas que non permiten asegurar a ausencia de infección.

4. Explotación sen clasificar: sen probas diagnósticas.

CONCLUSIÓNS SOBRE A BVDO obxectivo principal do programa será a detección e eli-minación de animais persistentemente infectados, polo que deben empregarse todas as técnicas diagnósticas ao alcance para conseguilo. É fundamental a eliminación in-mediata dos animais detectados, xa que a súa permanen-cia no rabaño dará lugar a importantes perdas económicas provocadas por abortos, mortes neonatais, diarreas en xatos ou pola aparición doutras enfermidades debidas ao efecto inmunosupresor que produce nos animais.

O desenvolvemento de novas técnicas de control, así como a experiencia dos veterinarios de ADSG no control da enfermidade, evolucionou de tal maneira que nos últi-mos anos se produciu un aumento na detección de animais PI, aínda que non mostren un cadro clínico evidente, o que supón que coa súa eliminación se evitou a difusión da enfermidade a outras explotacións.

Para asegurar o éxito destes programas sería desexable que se integrase nas ADSG o maior número posible de explotacións, efectuándose deste xeito as actuacións de forma homoxénea, evitando a reinfección de granxas que executan o programa coa incorporación de animais doutras que non o fan.

Por último, indicar que para que un programa de preven-ción e control fronte a calquera enfermidade infecto-con-taxiosa (incluídas a IBR e a BVD) sexa eficaz é necesario implicar aos veterinarios clínicos e aos gandeiros mediante reunións informativas e educativas periódicas, para difun-dir o coñecemento das enfermidades e unificar criterios de actuación.

AGRADECEMENTOSÁ Subdirección Xeral de Gandería e ao Laboratorio de Sanidade e Produción Animal de Galicia pola súa colabo-ración na obtención dos datos.

A DETECCIÓN PRECOZ DE ANIMAIS PERSISTENTEMENTE INFECTADOS DE BVD É FUNDAMENTAL. A SÚA ELIMINACIÓN DEBE SER INMEDIATA PARA EVITAR A CIRCULACIÓN CONTINUA DO VIRUS

SANIDADE58


¡EL HIJO DE OMAN, DIFERENTE!

AltaIOTA011HO09647 REGANCREST ALTAIOTA-ET TV TL O Man x Ito x Emory

DISTRIBUIDO EN GALICIA PORLUIS CARRO, TELF. 636.496.238

+ 953 en LECHE+ 0,06% en PROTEÍNA

+ 2.32 en TIPO+ 2,04 en UBRES

94% FiabilidadGENOMIC USDA PRUEBA 8/2011

Action Acres Iota 2308Nagel Dairy Farms, Wisconsin

Excelente producción y calidad de lecheExcelente en vida productiva y fertilidadCon facilidad de parto

Parque de Negocios Európolis

28232 Las Rozas (Madrid ) EspañaTelf. +34 91 636 3328 Fax +34 91 710 3234

email: [email protected]

Create Value Build Trust Deliver Results

Además de calidad de leche, salud de la ubre y longevidad, AltaIOTA es un gran mejorador de tipo, de alta fertilidad y con facilidad de parto.

Lineal 08/2011 -2 -1 1 2

Estatura +2.39 Alta Fortaleza +2.21 Fuerte Prof. corporal +2.31 Gran prof. Carac. lechero +1.63 Anguloso Angulo de grupa sotla.qsI82.0- Ancho de grupa +2.18 Ancha Patas lateral satceR50.0- Patas posterior +1.15 Rectas Ángulo del pie +1.04 Alto Score patas +1.37 Alto Ubre anterior +2.44 Bien sujeta Alt. ubre post. +3.16 Alta Ancho ubre post. +4.06 Ancha Soporte central +2.08 Fuerte Prof. de ubre +1.23 Poco prof. Coloc. pezones +2.29 Correcta Colocación pezón trasero +2.13 Correcta Largo pezones sotroC67.0-

TPI2156

A síntese obtívose por aplicación do método de mí-nimos cadrados á información dispoñible dende 1978 ata 2010, de maneira que cada variedade se pode comparar con todas e cada unha das restantes, dentro de cada especie, independentemente do ano en que se sementaran.

OBXECTIVOSintetizar a información obtida dende 1978 ata 2010 no programa de estudo do valor agronómico das varie-dades de raigrás italiano, raigrás inglés, raigrás híbrido, dactilo, festuca alta, trevo violeta, trevo branco e alfalfa en Galicia.

METODOLOXÍAToda variedade nova seméntase nas fincas experimentais do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) en Mabegondo (A Coruña), a 100 m de altitude, A Pobra do Brollón (Lugo), a 400, e Marco da Curra (A Coruña), a 650.

Todas as especies se sementaron en todas as localidades, agás a alfalfa, que só se sementou na Pobra do Brollón e, algúns anos, en Mabegondo.

Para cada especie hai un experimento independente con parcelas elementais de 6,5 m2, dispostas en bloques ao azar con catro repeticións, que inclúe as variedades novas xunto

Dende 1978 ata 2010 avaliáronse en Galicia 231 variedades de raigrás italiano, 212 de raigrás inglés, 40 de raigrás híbrido, 92 de dactilo, 60 de festuca alta, 62 de trevo violeta, 49 de trevo branco e 60 de alfalfa, co obxectivo de coñecer o seu valor agronómico para a sementeira de pradeiras. Neste traballo preséntase unha síntese dos datos de todas as variedades avaliadas que están nas Listas Españolas de Variedades Comerciais, no Catálogo Común de Especies Agrícolas da Unión Europea ou na Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Sementes da Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE).

VALOR AGRONÓMICO DAS VARIEDADES COMERCIAIS DE GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS PRATENSES. ACTUALIZACIÓN 2010 Nieves Díaz Díaz, Juan Piñeiro Andión,

Mª Dolores Díaz Díaz, María José Bande CastroCentro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM)

Pradeira en Sarria

DOSSIER: CULTIVOS PRATENSES60


con variedades coñecidas, da orde de 4 por experimento, e que serven de referencia.

Os experimentos fertilízanse anualmente con 160-240 kg/ha de N, 120 de P

2O

5 e 200 de K

2O, e córtanse unhas

4-7 veces ao ano, durante dous anos en raigrás italiano e trevo violeta, e tres nas especies restantes. Determínase a produción en verde e contido en materia seca por parcela co obxecto de poder calcular a produción de cada corte e a anual, expresada en materia seca. As leguminosas non reciben nitróxeno.

Á súa vez, na localidade de Mabegondo seméntanse en liñas para determinar a precocidade do espigado en gra-míneas ou de floración en leguminosas. Os experimentos de raigrás inglés, dactilo e festuca alta mantéñense alén dos tres anos, sen control da produción, para coñecer a súa persistencia, a cal se determina por observación visual en escala de 1 (desaparecida) a 9 (céspede denso).

RESULTADOSPor aplicación do método de mínimos cadrados, sinte-tizouse a información obtida sobre todas as variedades ensaiadas dende 1978 ata 2010, expoñéndose nas Táboas 1 a 9 os resultados das que están na Lista Española de Variedades Comerciais (LEVC), actualizada en xuño do 2011, ou no Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea (CCUE), actualizado en xuño do 2011, ou na Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Sementes da Organización para a Co-operación e o Desenvolvemento Económico (LVOCDE), actualizada en decembro do 2010. Na Táboa 10 indícanse as datas aproximadas de principio do espigado para cada grupo de precocidade e especie.

TÁBOA 1Variedades de raigrás italiano alternativo inscritas na LEVC1, no CCUE2 ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2010)Variedades Ploidía4 Produción 1º ano5 Nº de Ensaios Casas ComerciaisAdige T 106 3Agraco 812 T 100 7 17Andy T 98 11Aramo D 103 8Attila T 104 6

Avance T 97 11 3Barcimatra T 94 3 2Barcomet D 98 3 4, 7Barinella D 105 3Baritmo D 97 3 4, 7

Barspectra T 96 47 4, 7Barspirit T 98 3 4, 7Bartempo T 93 3 4, 7Bartigra T 108 3

Barturbo T 95 3 4, 7 Billion T 95 21Braulio T 99 12 9Campivert T 101 21 5, 10Canigo T 105 1 17

Claro T 97 13 16, 19Daxus D 115 3 11Druva D 98 3Ducado D 87 3 6Energa T 98 42

Gipsyl D 88 3Grazer D 87 3Hellen T 99 3 4, 7, 19Jivet T 101 3 4, 7Jumper T 107 3

Labelle T 98 7 15Lemnos T 104 3 6Libonus T 104 6Lifloria D 91 7Limella D 101 7

Litop D 97 3

CÓDIGOS DAS CASAS COMERCIAIS1. Advanta Ibérica, S.A.2. Agrusa3. Semillas Asturverde4. Clemson Seed S.L.5. Semillas Batlle, S.A.6. Calfensa Proyectos, S.L.7. Semillas Clemente, S.A. 8. Semillas Dalmau9. Semillas Fito, S.A.

10. Hortícola Alavesa, S.L.11. Semillas Marisa S.A.12. Comercial Morera, S.L.13. Semillas Pioneer, S.A.14. Rocalba, S.A.15. Senasa (Nickerson Sur, S.A.)16. Semillas Sevil, S.A. 17. Semillas El Solc18. Semillas Verón, S.A.19. Zulueta

61



Variedades Ploidía4 Produción 1º ano5 Nº de Ensaios Casas ComerciaisLitoro T 88 3 6Lolan T 101 3 3Lunar T 94 16Maddalena T 98 3

Major T 98 11Melworld D 114 3Missyl T 102 8Monasmo T 98 15Mowester D 98 13

Nerissa D 103 3Nival T 101 24 15Noble D 93 9Padano T 110 3 14Peleton T 102 22 4, 7, 11

Pollanum T 93 7Pomba D 107 11Portillo D 97 3 3Promenade T 100 13 14, 18Prompt D 103 13

Puigmal T 105 1 16, 17Sabroso T 101 6Salam T 111 1 17Samurai T 95 8Shoot D 100 9 15

Sicoris T 101 1 17Spark D 90 6Speedyl T 104 34 14, 18Starter T 105 20 15Tama6 T 97 13 16

Trinova T 96 38 9Vallivert T 103 26 5, 10Vespolini T 102 3

Vitesse D 103 71Vivaro T 109 3Weldra D 94 6Wesley T 101 7 1

Variedades non avaliadasVariedades Ploidía Casas ComerciaisCaremo T 4, 7Liquattro T 2, 16Lilio T 5, 10Licherry D 15Spa D 11Sprint D 16,17Surrey D 7Topspeed D 7

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Sementes da OCDE.4 D = Diploide, T = Tetraploide.5 100 =12,54 t/ha de materia seca (media de Tewera e Vitesse).6 Tama figura na Lista como ‘Grasslands Tama’.

TÁBOA 2Variedades de raigrás italiano non alternativo inscritas na LEVC1, no CCUE2 ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2010)Variedades Ploidía4 Produción5 1º ano Nº de ensaios Casas ComerciaisAbys D 98 3 11Agraco 811 T 103 7 17Alamo D 98 3 4, 7Alouette T 94 3Ansyl T 96 21 14, 18

Antonia T 99 3 11Aurelia T 101 3Barberia D 83 3Barextra T 99 4 4, 7Bargrosso T 106 3

Barmultra T 90 43 4, 7Barprisma D 98 6 4, 7Bartali T 93 8Bartissimo D 90 3

Bofur T 94 12Bolero T 101 4 3Caballo T 103 15 15

Cordelia D 98 3

Danergo T 102 4 6Davinci D 102 3Eclipse D 90 5EF-486 Dasas D 91 3

Energyl D 103 3 14Exalta D 101 70Fabio T 100 4Finul T 98 87Fox D 106 3

Ingot D 100 3Jeanne T 102 6 4, 7Liberta T 90 7 3, 19Lipo T 101 52Lipurus T 105 3

Livictory T 94 3Locobelo T 97 13 5, 10Macho T 100 1 6

Marvel T 91 3 14

Matador D 94 8Melcasso D 94 3Metro D 94 8Minaret T 92 15Modesto D 96 8

Variedades de raigrás italiano alternativo (cont.)



PRADEIRAS ANUAIS, O MELLOR CULTIVO COMO ALTERNANCIAA Ó DO MILLOWAM 1 mesturas de gramíneas e leguminosas anuaisWAM 2 mesturas de cereais e leguminosas

PRADEIRAS PERENNESWAM 3 sega intensiva e ensilado (3 anos)WAM 4 sega, pastoreo e ensilado ( 4 anos)WAM 5 pastoreo e henificado

PRADEIRAS PERENNES, MESTURAS SÓ DE GRAMÍNEASp

WAM F2 EXTRA MODIFICADA sega intensiva e ensilado WAM F4 EXTRA MODIFICADA sega, pastoreo e ensilado

VARI

EDAD

ES:

A MELLOR SELECCIÓN DE VARIEDADES,GRAMÍNEAS E LEGUMINOSAS

ADAPTADAS AO CLIMA E SOLOS DAS ZONANASHÚMIDAS DA PENÍNSULALL IBÉRICA

PRADEIRAS ANUAIS E PERENNES

SOBRE DEMANDA, PODEMOS

CONFECCIONAR AS MESTURAS QUE

NOS SOLICITEN

MESTURAS DE PRADEIRAS DISPOÑIBLES EN ENVASES DE 10 KG.APROVEITAMENTO INTENSIVO DURANTE TODO O SEU CICLO VEXETATIVO, SEGA EN VERDE, PASTOREO E ENSILADO

S E M P R E C A L I D A D E G A L E G A D E S E M E N T E S

ALFALFAS INOCULADAS: Victoria, Plato, VERKOWESTERWOLD: Mowester(D) Elunaria(T) LEMNOS (T)RAY GRASS ITALIANO: Tetraflorum(T), TURTETRA (T)RAY GRASS INGLÉS: Tove(T), Meba(T), EMINENT (T)RAY GRASS INGLÉS: Nui(D), Belida(D), TEMPRANO(D)RAY GRASS HÍBRIDO: Rusa(T)Gosia(T) BOXER(T)TREVOS ANUAIS: ENCARNADO. Contea. PERSA. Lighting, Laser. MICHELIANO. Paradana.TREVOS PERENNES: LADINO. Huia, California, Regal, Seminole. VIOLETA. Start, Lucrum, Viola.VEZA SATIVA: Ebena, Topaze, José. AVEA FORRAXEIRA, TRITICALE, GUISANTES PROTEAXINOSOS.

Variedades Ploidía4 Produción5 1º ano Nº de ensaios Casas ComerciaisMonarque T 101 6Montblanc T 99 20 1Multimo T 100 17Multisolc Ax9 D 99 7 17Parfait T 99 3

Podium D 95 7 15

Ralino T 92 9 9Rio T 95 3Roberta T 98 41

Salome T 103 3Serenade T 93 13 14, 18Sikem D 92 12 4, 7Solita T 100 4 17

Subito D 98 1Sultan T 101 3 3Tauro T 94 3Taurus T 103 18 15Teanna T 92 7 4, 7, 15

Tetila T 94 10 16Tonic T 94 19Tosca D 98 11Total D 96 3

Variedades Ploidía4 Produción5 1º ano Nº de ensaios Casas ComerciaisTur D 89 6

Turgo T 94 19

Urbana T 103 6Vertibelo D 98 9 5, 10Vicugna T 97 3

Zenith D 98 22Zorro T 99 3 4, 7

Variedades non avaliadasVariedades Ploidía Casas Comerciais

Adrina T 16, 19Altria D 11Concord D 4, 7Gemini T 4, 7Malmi T 11Master T 9Star D 4, 7

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Sementes da OCDE.4 D = Diploide, T = Tetraploide.5 100 =13,53 t/ha MS (media de Exalta, Finul e Lifapo).Todas as variedades espigan nun breve intervalo de tempo, cara a principios de maio en Mabegondo. Por iso non se fixeron grupos de precocidade.

Variedades de raigrás italiano non alternativo (cont.)

63



TÁBOA 3Variedades de raigrás inglés inscritas na LEVC1, no CCUE2

ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2010)Produción5 Persis- Nº ensaios Casas

ComerciaisVariedades Ploidía4 1º ano 2º ano tencia6 1º/2º anoMoi precoces7

Anaconda T 101 107 6,0 16/19Bastion T 101 102 5,4 21/21Belcampo T 107 97 5,6 4/4Belida D 96 93 4,5 25/25 8, 14, 18, 19Bronsyn D 109 96 3/3 4, 7

Gambit T 97 101 5,9 17/16Heraut D 92 97 3/3 6Impala T 93 94 5,7 9/9Jaran T 108 109 3/3Liprinta D 99 99 5,5 5/5

Moy D 99 98 5,8 5/5Naki D 85 82 3,2 3/3Nui D 107 110 6,3 3/3 3, 4, 5, 7, 9, 10, 14, 16, 17, 18Pimpernel D 97 103 5,3 6/2Pionero T 82 1

Roper D 100 102 5,4 8/8Ruanui D 95 99 9/8Telstar D 98 94 5/5Yatsyn1 D 107 109 6,3 12/12

Precoces

Belramo D 97 101 5,8 8/10Gallico D 91 92 5,7 7/9Grimalda T 95 93 5,0 9/8

Labrador T 99 101 5,5 18/14Lacerta T 116 104 3/3 11Neptun T 110 102 3/3Pennant D 98 100 4,5 3/3Pinnacle D 80 89 4,4 5/5

Prestige T 103 98 5/5Rosalin T 96 96 5,8 9/9

IntermediasAubisque T 101 103 6,0 17/17 14, 18Bargala T 98 101 3/3 4, 7Baristra T 98 100 5,0 5/5

Barmedia T 103 102 5,7 3/3 12Chicago D 98 95 3/3Citadel T 91 96 4,6 14/13Clermont T 104 103 5,7 11/11 11Courliss D 98 86 3/3 11

Falstaff D 99 95 2/2Fennema D 100 99 3/3 11Foxtrot D 89 100 2/2Gandalf D 95 89 3/3Horatio T 95 94 3/3 6

Indiana D 86 102 2/2Kimber D 99 94 3/3Lilora D 92 94 5,5 6/6

Produción5 Persis- Nº ensaios Casas ComerciaisVariedades Ploidía4 1º ano 2º ano tencia6 1º/2º ano

Magella D 96 94 5,4 7/7Marino T 104 102 5,7 7/10

Missouri T 102 100 2/2Napoleon T 95 96 2/2Option D 102 95 5,4 3/3 4, 7Premium D 104 97 6,2 3/3Stefani D 96 88 3/3

Tetramax T 97 103 5,4 8/8 5, 10Tonga T 99 97 4,8 14/13 5, 10 Tove T 98 97 4,6 14/13 4, 5, 7, 9, 10, 17,

18, 19Victorian D 90 91 3,8 3/3 16

SerodiasAberavon D 85 105 2/2Abercraigs T 110 101 2/2Animo D 82 85 5,8 3/3Aragon D 101 100 5,7 3/3Argona D 87 88 4,7 6/6

Barelan T 98 92 3/3

Barfort T 100 105 5,2 3/3Barlet D 94 94 4,9 8/8Barmilka D 94 91 3/3 4, 7

Barpastra T 91 89 4,7 7/7 9Barplus D 99 98 5,5 3/3 4, 7Belfort T 100 93 2/2Bovian T 104 94 5,8 3/3Brigantia D 104 100 5,3 88/88

Burton D 97 94 4,9 3/3Calibra T 96 98 2/2 4, 7, 8, 19Ciami D 115 108 5,5 11/10Cordoba D 90 1 6

Delphin T 104 99 3/3 11Elgon T 102 104 6,0 17/16 1Eminent T 99 95 6,2 3/3 3Éxito D 94 92 5,1 3/3Fanal T 90 91 4,5 7/7

Fetione T 100 101 6,2 9/9Herbie D 97 92 5,7 15/16 14Herbus T 97 95 5,7 9/8 15Kerdion D 86 82 5,4 7/7Kentaur T 108 104 3/3

Lasso D 89 92 5,6 3/3Marylin D 94 95 9/9Melland D 85 89 3/3Modane T 100 92 3/3 15Nutria T 104 103 5/4

Orleans D 95 90 5,7 3/3Pastour D 96 100 2/2 3Perceval D 94 88 3/3Piamonte T 107 104 5,2 3/3Pomposo T 101 102 3/3

Portia D 96 84 2/2Score D 83 82 3,3 8/8Sirocco T 102 103 2/2 17Talbot D 85 95 5,4 6/5Tivoli T 94 89 2/2

Torino D 81 86 2/2York D 94 94 5,0 9/9

Moi serodiasBarceltic T 95 94 3/3Barmoric D 96 88 3/3Barsintra T 108 97 3/3 4, 17Cadans D 92 94 6,2 3/3

Colorado T 97 98 5,3 13/10Condesa T 95 98 5,9 49/51

Variedades de trevo branco en Mabegondo



Produción5 Persis- Nº ensaios Casas ComerciaisVariedades Ploidía4 1º ano 2º ano tencia6 1º/2º ano

Cornwall D 87 93 5,7 3/3Dombo D 101 102 5,4 70/72 15Forza T 99 99 3/3

Gazon D 84 88 3,6 3/3Herbal T 100 98 3/3 11Loporello T 99 94 3/3Montagne T 99 98 5,9 11/13Penduick D 96 102 3/3

Pradal D 89 87 3/3 11Sakini D 89 87 5,3 4/3Sydney D 95 93 5,7 3/3Turandot T 106 88 3/3Twystar D 98 86 3/3 11

Verano T 100 90 3/3Wendy D 86 91 6,7 3/3

Variedades non avaliadasVariedades Ploidía Casas Comerciais

Alcancia T 11Alcander T 15Althius T 4, 7Capri D 17Foresto D 6Jalinas D 4, 7Leia T 17Maggie T 11Maja T 5, 10Mathilde T 3, 5, 6, 10, 12, 14Polim T 7Prana T 3Meradonna T 5, 10

Mezo 15

Sambin D 17Temprano D 17Twymax T 17

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Se-mentes da OCDE.4 D = Diploide, T = Tetraploide.5 100 =10,89 e 9,16 t/ha materia seca (media de Frances, Reveille, Bri-gantia, Condesa e Dombo), no 1º e 2º ano, respectivamente.6 Anotacións tras o 3º ano.. Escala 1-9, con valores máis altos para varie-dades máis persistentes. A escala centrouse facendo que a nota media de todas as variedades avaliadas fose 5.7 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na Táboa 10.

Sementeira de pratenses na granxa Robles, na Pobra do Brollón

Variedades de raigrás inglés (cont.)

65



TÁBOA 4Variedades de raigrás híbrido inscritas na LEVC1, no CCUE2 ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2010)Produción comparada con:

Raigrás inglés6 Raigrás italiano7 Nº ensaios Casas ComerciaisVariedades Ploidía4 Tipo5 1º ano 2º ano 1º ano 2º anoMoi precoces8

Sabel T Ita 112 104 88 92 79/56PrecocesBlason T Int 117 109 91 96 5/5Gazella T Ita 140 109 109 96 3/3Lemur D Ita 126 99 99 86 3/3 11Polly T Ing 108 104 85 92 14/10 19Sirene T Ita 128 111 100 98 3/3Tirna T Int 112 103 88 91 15/10IntermediasAberexcel T Ing 118 99 92 88 2/2Aligote T Int 115 105 90 93 8/8 15Augusta T Ita 114 101 89 89 27/16Barcolte D Ita 127 114 100 101 10/8

Barladin T Int 110 102 86 90 6/6 4, 7Barsilo D Ita 119 101 93 89 6/6 4, 7Fortimo T Ing 114 101 89 89 5/5 3Gladiator T Int 103 100 80 89 3/3Ibex T Int 126 104 99 92 3/3 11, 17Manawa9 D Ita 112 100 87 89 25/13 4, 7, 9, 14, 16, 18

Mondelo T Ita 110 101 86 89 19/19Neola T Ing 111 108 87 96 3/3Rubrido T Ita 124 107 97 95 5/5 5, 10

Solid T Ing 106 95 83 84 3/3 6, 17Storm T Ing 106 98 83 87 5/5Texy T Ita 113 106 89 94 30/24

SerodiasHybrix D Ita 123 99 96 88 5/5

Moi serodiasMolisto T Ing 105 96 82 85 8/8

Variedades non avaliadasVariedades Ploidía Casas ComerciaisBastille T 15Citeliac D 14Gala T 6, 17Gosia T 6, 17Marmota T 11Motivel T 1Pletor 9, 15Storm T 4, 7, 19Redunca T 11Rusa T 7

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da

Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de

Sementes da OCDE.4 D = Diploide, T = Tetraploide.5 Tipo: Ita = Italiano, Int = Intermedio, Ing= Inglés6 100 =10,88 e 9,26 t/ha materia seca (media de Frances, Reveille,

Brigantia, Condesa e Dombo), no 1º e 2º ano, respectivamente.

7 100 =13,91 e 10,45 t/ha materia seca (media de Exalta, Finul e Lifapo) no 1º e 2º ano, respectivamente.

8 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na Táboa 10.9 Manawa figura na lista como Grasslands Manawa.

Na finca para ensaios da granxa Robles destacan os rebrotes de alfalfa e o trevo violeta no verán



TÁBOA 5Variedades de dactilo inscritas na LEVC1, no CCUE2 ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2010)Produción4 Nº ensaios Casas ComerciaisVariedades 1º ano 2º ano 1º/2º ano

Ultraprecoces5

Daga 96 107 6/6

Moi precocesAccord 116 110 6/8Ambassador 100 108 6/8 6Currie 97 97 2/2Hallmark 101 107 6/8Justus 98 105 6/8Ereva 115 3 11Micol 85 3 9Terrano 92 3

Precoces

Amba 93 100 5/53, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,

12, 14, 15, 16, 17, 18, 19

Amply 107 105 7/8Artabro 111 107 36/37Bardumas 108 107 3/3Cristobal 112 107 3/3

Fala 86 101 2/2Howlong 110 102 7/7Lidacta 99 97 3/3Lude 102 106 4/7Lyra 87 3 5, 10, 11

Produción4 Nº ensaios Casas ComerciaisVariedades 1º ano 2º ano 1º/2º anoNapier 97 104 5/5

Niva 97 103 3/3Oberweihst 92 100 5/5Prairial 98 101 27/30Saborto 105 106 9/8Tarraco 107 104 6/8

IntermediasAthos 110 107 6/6 4, 7Baraula 94 97 6/8 4, 7Bariton 111 109 3/3Barlemas 110 102 6/5Beluga 107 104 3/3 11

Cambria 104 104 36/36Fleurance 95 104 6/6Kara 87 92 3/3Lucifer 97 101 5/5Lumont 109 3 4, 7Sparta 100 90 3/3

SerodiasDonata 91 94 5/5Lidaglo 93 98 6/6Ludac 111 107 5/5 11, 14, 18

Moi serodiasBarmoral 102 103 3/3Foly 106 103 3/3 11Mobite 92 90 3/3

67



Variedades de dactilo non avaliadasVariedades Casas ComerciaisLoke 5, 6, 10Ludovic 1Luflor 15Padania 19Porto 16

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Se-mentes da OCDE.4 100 =9,42 e 9,64 t/ha materia seca (media de Cambria, Luna Roskilde e Prairial) no 1º e 2º ano, respectivamente.5 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na Táboa 10.

TÁBOA 6Variedades de festuca alta inscritas na LEVC1, no CCUE2

ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2010)Produción4 Nº ensaios Casas

Variedades 1º ano 2º ano 1º/2º ano ComerciaisMoi precoces5

Bartucca 96 96 8/8Wrangler 74 74 3/2

PrecocesAlix 111 103 6/8 17Baradiso 104 80 2/2Bariane 93 96 2/2 4, 7Belfine 96 77 2/2 11Eldorado 66 3

Fawn 96 96 36/41 2, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 14,

16, 18, 19

Florine 108 101 2/2 11Forager 94 97 4/4Prosper 101 99 2/2Segria 103 99 8/8 12, 16, 17Seine 102 105 8/10 15

IntermediasBarolex 96 89 2/2 4, 7Cigale 102 104 27/28Dauphine 95 3 11Demeter 101 102 7/7 9Emeraude 92 91 2/2Festorina 106 102 4/4

SerodiasBarcel 99 93 8/8Elfina 98 94 6/6Feline 101 98 4/4Fuego 96 98 6/6 14Hycor 111 107 4/4

Kora 95 104 4/4Ludion 86 90 3/3

Rebel 77 87 4/4Tima 104 104 44/46 5, 10, 14, 16, 18

Moi serodiasMiro 66 72 8/8Safari 68 70 4/4

Variedades de festuca alta non avaliadasVariedade Casas ComerciaisApache 6

Finelawn 3

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Se-mentes da OCDE.4 100 =9,65 e 10,03 t/ha materia seca (media de Fawn e Tima) no 1º e 2º ano, respectivamente.5 Datas de espigado dos distintos grupos de precocidade na Táboa 10.

TÁBOA 7Variedades de trevo violeta inscritas na LEVC1, no CCUE2

ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Asturias e Galicia (período 1978-2005)

Produción4 Nº ensaios Casas ComerciaisVariedades 1º ano 2º ano 1º/2º anoAltaswede 83 84 8/4Astur 98 116 1/1Barfiola 95 104 9/6Britta 87 91 4/5

Corvus 100 3 11Deben 106 107 6/6Diper 97 3 15Discovery 99 3Divin 95 3 11Hamua6 89 90 2/2Heges5 101 102 6/6Karim 106 105 4/1 4, 7, 14, 18Krano 91 87 2/2

Lemmon 91 109 4/1 4, 7Lucrum 90 100 5/2 6Maragato 103 99 11/9Nemaro 83 3 12, 16Niké 90 3 4, 5, 6, 7, 9, 10, 19Pawera6 89 98 2/2Perseo 90 103 4/1

Pica 92 109 1/1Pirat 98 3 11Quinequelli 92 105 5/2 9Rajah 80 89 4/4Redman 87 92 2/2

Salino 88 68 4/1 6Start 95 3 5, 10, 12, 16, 17Tedi 100 110 1/1

Verdi 89 103 3/314, 18, 19

Viola 96 99 3/3Violetta 97 101 14/11 3, 4, 7, 14,

Variedades non avaliadasVariedade Casas ComerciaisChlumechy D 5, 10Dajana D 3Merviot D 1Suez D 4, 7Titux T 6

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Se-mentes da OCDE.4 100 =12,59 e 12,04 t/ha MS (media de Maragato e Violetta) no 1º e 2º ano, respectivamente.5 Heges figura na lista como Heges Hohenheimer.6 Hamua, Pawera e Turoa figuran na lista como Grasslands Hamua, Grasslands Pawera e Grasslands Turoa.



DELEGACIÓN DE GALICIA (NOVA DIRECCIÓN):Polígono Industrial Área 33,Manzana 2, Parcela 9 36540 SILLEDA (Pontevedra)Tel 986 57 34 53 - Fax 986 57 35 [email protected]

Ray-grass westerwold: PROMENADE R-1Ray-grass westerwold: SPEEDYL R-1Triticale: VERATO R-1

TÁBOA 8Variedades de trevo branco inscritas na LEVC1, no CCUE2

ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2006)Produción5 Nº ensaios Casas Comerciais

Variedades4 1º ano 2º ano 1º/2º anoMoi pequenaKent6 84 83 2/2S 1847 87 92 5/6

PequenaAbercrest 91 93 1/1Aberherald 88 94 1/1Barvian 83 87 5/6Nanouk 76 70 1/1Rivendel 92 89 8/8

Pequena/IntermediaAbervantaje 102 100 1/1Alberta 112 97 1/1Crusader 101 113 1/1

Huia8 98 99 15/151, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 14, 15, 16,

17, 18, 19Lirepa 98 99 6/6

Menna 106 97 1/1Milton 99 103 1/1

Intermedia/GrandeAberdai 106 109 1/1Alice 117 110 1/1Barblanca 97 101 1/1Haifa 106 95 2/3 5, 6, 8, 9, 10, 16Lune de Mai 101 101 6/7

Lustar 101 106 1/1 4, 7, 14Milkanova 98 96 5/6

Olwen 105 106 6/6Pitau8 99 104 5/6

Retor 94 89 2/2Tamar 106 104 2/2Will 104 109 1/1 5, 10

GrandeAran 117 120 1/1

California9 102 101 10/101, 3, 4, 7, 9, 12,

14, 15,Ladino 94 88 1/1Regal 104 103 8/8 4, 5, 7, 10, 17Wawerley 94 100 1/1

Tamaño de folla sen avaliarApis 94 3 11Avalon 108 3Tasman 104 3Winter White 98 3

Variedades non avaliadasVariedade Casas ComerciaisKlondike 11Merwi 6Riesling 6Regalgrace 14, 18Ronny 19Seminole 5, 6, 10

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Euro-pea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Se-mentes da OCDE.4 Clasificadas polo tamaño de folla.5 100 =9,59 e 8,47 t/ha materia seca (media de Huia e California) no 1º e 2º ano, respectivamente.6 Kent figura na lista como Kent Wild White.7 S 184 figura na lista como Aberystwyth S 184.8 Huia e Pitau figuran na lista como Grasslands Huia e Grasslands Pitau.9 California figura na lista como California Ladino.

TÁBOA 9Variedades de alfalfa inscritas na LEVC1, no CCUE2 ou na LVOCDE3

Síntese dos datos de Galicia (período 1978-2010)Produción4 Nº ensaios Casas

ComerciaisVariedades 1º ano 2º ano 3º ano 1º/2º/3ºano

Alcor 96 1 17

Altiva 107 9

Amiral 99 87 86 6/6/6

Asmara 103 1

Aragón 92 96 98 15/15/152, 5, 10, 14, 17, 18, 19

Aurora 88 84 84 2/2/2

Capitana 93 68 87 2/2/2 5, 10

Derby 101 88 87 5/5/4

Diamond 94 77 80 4/4/4

Estival 93 74 82 4/4/4

Europe 102 99 100 18/18/17 3, 4, 7, 11

Florida 104 88 85 4/4/4

Gea 100 1 4, 7, 16

Gilboa 87 84 87 7/7/7

Giulia 104 1

Hunter Field 90 1

Hunter River 95 1 16

Maricopa 99 96 91 2/2/2

Medina 89 79 93 2/2/2

Miral 88 78 83 6/6/6

Moapa 93 86 86 8/8/8

Nogara 97 90 104 2/2/2 14

Pascal 96 92 88 4/4/4

Planet 91 1 6

PK-57Q53 103 1 13

Resis 102 92 88 3/3/3

13 R Supreme 96 80 96 4/4/4

Salsa 104 1 11

San Isidro 98 101 100 13/13/13 14, 18

Sequel 93 72 80 2/2/2

Sitel 98 84 87 3/3/2

Sutter 93 95 101 2/2/2

Tango 107 1 11

Topaz 92 78 87 4/4/4

Trifecta 96 83 81 2/2/2

Userda 86 1

Verdor 99 1 4, 7

Victoria 96 102 103 6/6/65, 10, 14,

17, 18



Variedades de alfalfa non avaliadasVariedade Casas ComerciaisAlmar 9Ampurdan 12Comete 11Creno 3Emiliana 15Eride 3Giulia 14Marina 1PR 58N 57 13PR 59N 49 13Siriver 5, 10Tierra de Campos 5, 10

1 LEVC = Lista Española de Variedades Comerciais.2 CCUE = Catálogo Común de Variedades de Especies Agrícolas da Unión Europea.3 LVOCDE = Lista de Variedades Admitidas para a Certificación de Sementes da OCDE.4 100 =15,58, 15,00 e 13,97 t/ha materia seca (media de Europe e San Isidro) no 1º, 2º e 3º ano, respectivamente

TÁBOA 10Datas aproximadas de principio de espigado en cada grupo de precocidade en Mabegondo (Abegondo, A Coruña) a 100 m de altitude

Raigrás inglés e híbrido Dactilo Festuca altaUltraprecoces m.-f. abrilMoi precoces f. abril f. abril f. marzoPrecoces p. maio p. maio p. abrilIntermedias p.-m. maio p.-m. maio m. abrilSerodias m.-f. maio m.-f. maio f. abrilMoi Serodias f. maio f. maio p. maio

f. = finais; m.= mediados; p. = principios

Variedade de trevo violeta en Mabegondo

BROMO CATÁRTICO (*)Variedade Casas ComerciaisBaladin 5, 10Luprime 4, 7

FESTUCA DE PRADOS (*)

Variedade Casas ComerciaisPreval 11Senu 3

FLEO (*)

Variedade Casas ComerciaisClimax 3, 5, 9, 10, 12, 14, 18Comer 6Jauniai 17Kaba 9

(*) Non hai Lista de Variedades Comerciais en España para estas especies. Por iso non están avaliadas



GALICALCALES E CARBONATOS AGRÍCOLAS

Reducen rapidamente a acidez dos solos

Aumentan a produtividade das colleitas

SERVIZO EN CAMIÓNS A CALQUERA PUNTO DE GALICIA

INCLÚESE APLICACIÓN SOBRE O TERREO

O S S O L O S G A L E G O S S O N A C E D O S

NON LEVANTA PO

GALICAL, S.L.L.CALES Y DOLOMIAS AGRICOLAS

EMENDA DE CAL VIVA GRANULADA (98% CaO)Alta porcentaxe en calcio. Valor neutralizante: 90% Sacos de 35 quilos, big bag de 1.100 quilos, camión

EMENDA DE CAL VIVA GRANULADA DOLOMÍTICA (35% MgO) (60% CaO)Alta porcentaxe de magnesio. Valor neutralizante: 90%Big bag de 1.100 quilos, camión cisterna, camión

EMENDA DE CAL VIVA (88% CaO)Gran poder de neutralización. Valor neutralizante: 77% Sacos de 35 quilos, big bag de 1.100 quilos, camión

EMENDA DE CAL APAGADA (70% CaO)Potencia o rendemento agrícola. De fácil asimilación. Valor neutralizante: 58% - Big bag de 1.100 quilos,

EMENDA DE CAL APAGADA MÁIS DOLOMÍA(61% CaO)(20% MgO)Aporta magnesio. Favorece a actividade clorofílica da planta. Valor neutralizante: 85% - Sacos de 35 quilos, Bigbag de 1.100 quilos, camión cisterna, camión volquete,

EMENDA CALIZA, CARBONATO (56% CaO)

ambientais e dermatites. Apropiado para a produción de todo tipo de pensos. Valor neutralizante: 48% - Big bag de 1.100 quilos, produto a granel en camión volquete

FANSE ANALÍTICAS DE TERRAS PARA APLICAR A VARIEDADE MÁIS ACONSELLABLE EN CADA CASO

GRAN PODER DE

O bo crecemento de leguminosas aumentará a porcentaxe proteica do pasto

MATERIAIS ENCALANTESOs produtos habitualmente máis utilizados para esta tarefa son:

Caliza dolomítica. Trátase de carbonato cálcico cunha baixa porcentaxe de carbonato magnésico. A súa aplicación está moi estendida e reacciona moi lentamente no solo, dada a súa reducida solubilidade.

Calcita. Carbonato cálcico de reacción máis rápida que o carbonato procedente da dolomita.

Cal viva. É óxido de calcio resultante da cocción en for-nos de carbonato cálcico, tanto o procedente da dolomita como a calcita. A velocidade de reacción é moi alta, porén, o seu principal problema é a complicada manipulación e os efectos prexudiciais sobre o terreo, xa que ao ser altamente reactiva pode producir queimaduras sobre a pel e as mu-cosas, e no solo reduce considerablemente tanto a fauna como a flora beneficiosa.

O ENCALADO NAS PRODUCIÓNS FORRAXEIRASUn dos problemas máis comúns nas terras galegas é a acidez do solo, que se manifesta na pobre asimilación dos nutrientes e na toxicidade de elementos como o aluminio e o manganeso. Para paliar estes problemas, resulta imprescindible realizar periodicamente un labor de encalado.

Alberte MománDepartamento Técnico Comercial de CALFENSA

Cal apagada. Resulta da hidratación da cal viva e actúa moi rapidamente no terreo.

CAUSAS DA ACIDEZA acidez do solo prodúcese debido a diferentes reaccións químicas que rematan liberando ións hidróxeno (H+). En-tre elas están o dióxido de carbono resultante da descom-posición da materia orgánica e, incluso, a achega de certos nutrientes como nitrato, urea, fosfato amónico e sulfato amónico, entre outros. Ademais desas reaccións químicas, a acidez do chan vén marcada pola porcentaxe de aluminio presente.



O ENCALADOA achega de emendas calizas produce a liberación de ións hidróxido (OH-), neutralizando a liberación de H+ e pre-cipitando o aluminio e reducindo a súa toxicidade. Porén, unha alta porcentaxe de aluminio incide negativamente na sanidade animal, xa que unha elevada concentración de aluminio inxerida durante o pastoreo pode chegar a redu-cir nun 20% a ganancia diaria de peso do animal.

O encalado evita o bloqueo e fixación dos fosfatos, quedando estes asimilables polas plantas e axudando a reducir o uso de abonos químicos, xa que se aproveitan mellor as existencias do propio solo. Subindo o nivel de pH favoreceremos a absorción do molibdeno, que, no caso concreto das leguminosas, incentivará o seu cre-cemento. O maior desenvolvemento das leguminosas, tanto en praderías monofitas como mixtas, aumentará a porcentaxe proteica do pasto. Con emendas calizas me-lloraremos a estrutura do chan e, indirectamente, outras propiedades físicas debido ao forte carácter floculante do calcio sobre os coloides e á maior estabilidade que proporciona aos humatos.

Así mesmo, exceptuando o caso da cal viva, estimúlase a actividade de microorganismos, o que repercutirá na trans-formación da materia orgánica, implicando un aumento na dispoñibilidade de nutrientes. Ao mesmo tempo estaremos achegando calcio e magnesio, elementos indispensables para a sanidade vexetal e animal. Neste sentido, coa ache-ga de magnesio por medio do encalado, poderemos evitar problemas derivados da súa carencia, como a hipomagne-semia. Ademais, por medio das emendas calizas axudare-mos a mellorar o desenvolvemento das raíces, aumentando a superficie de solo explorado por elas, coa conseguinte mellora na dispoñibilidade de nutrientes e auga por parte de planta. Por todas estas cuestións estarase actuando po-sitivamente sobre a sanidade vexetal e, consecuentemente, sobre a resistencia a pragas e enfermidades.

CALIDADE DA EMENDAHai varios parámetros que cómpre coñecer á hora de con-siderar a calidade dunha emenda cálcica. Por unha ban-da está o valor neutralizante determinado pola pureza da emenda e que define a capacidade dun produto encalante para anular os ácidos do solo. Normalmente, considérase como referencia o óxido de calcio puro, expresándose os valores neutralizantes dos demais materiais en función deste. Canto maior sexa este valor, de máis calidade será a emenda.

Outro aspecto importante a ter en conta é a solubilida-de da emenda, ligada ao tamaño das partículas nas que se presenta. A efectividade do produto, incluso naquelas que contan con gran pureza nas súas composicións, vai depen-der directamente da finura de moenda.

Na gráfica represéntanse a capacidade para subir o pH nun período de tempo en función do grosor das partículas. O tamaño das partículas vén representado en mallas, segundo a equivalencia seguinte:

- Intervalo entre 8 e 20 mallas. Entre 2,36 e 0,850 mm- Intervalo entre 20 e 30 mallas. Entre 0,850 e 0,600 mm- Intervalo entre 40 e 50 mallas. Entre 0,450 e 0,300 mm- Intervalo entre 60 e 80 mallas. Entre 0,250 e 0,180 mm- 100 mallas. 0,125 mm

Na gráfica obsérvase como reducindo o tamaño de partícula se aumenta a efectividade da emenda. Vese que para partículas de 0,125 mm aumenta o pH nun punto en menos da metade de tempo que para o resto de tamaños considerados. Cando traballamos con emendas granuladas deberemos considerar tamén a solubilidade do gránulo, xa que pode tratarse de graos pouco solubles, perdendo os efectos positivos do encalado.

DOSE DE ENCALADOPara o cálculo da dose de encalado haberá que ter en conta factores como o valor neutralizante do material que imos empregar e o factor a corrixir. Neste sentido, pódese tentar elevar o valor de pH ou reducir a porcentaxe de aluminio presente no solo. Así mesmo, débese coñecer a capacidade amortecedora do chan (tamén chamado efecto tampón), na que se integran distintas variables como o tamaño das partículas que o conforman e os materiais dos que está composto e que definirán a súa capacidade para minimizar os cambios do valor do pH.

Por exemplo, un chan areoso ten unha menor capacidade amortecedora que un chan franco ou composto de limo, polo que a cantidade de caliza necesaria para elevar o pH será menor, o que implica que a capacidade para manter o pH, unha vez corrixido, será tamén moi reducida, obrigan-do a facer encalados máis frecuentes.

Haberá que ter sempre en conta que non é recomenda-ble subir anualmente máis dun punto o valor dese pH. En todo caso, será preciso sempre coñecer os niveis de pH por medio de analíticas frecuentes para saber se as doses son correctas e a propia evolución do terreo.

O ENCALADO EVITA O BLOQUEO E FIXACIÓN DOS FOSFATOS, QUEDANDO ESTES ASIMILABLES POLAS PLANTAS E AXUDANDO A REDUCIR O USO DE ABONOS QUÍMICOS

75



AGROAMB está autorizada pola Administración española como PLANTA TÉCNICA para a elaboración de FERTILIZANTES orgánicos a partir de residuos e subprodutos biodegradables

I+D

+I

– D

ES

EN

VO

LVE

ME

NT

O L

OC

AL

– C

RE

AC

IÓN

DE

EM

PR

EG

O

(30

PO

ST

OS

DIR

EC

TO

S, M

ÁIS

DE

15

0 I

ND

IRE

CT

OS

) –

CA

PIT

AL

10

0%

GA

LE

GO

– G

LO

BA

LIZ

AC

IÓN

– E

NE

RX

ÍAS

RE

NO

VA

BL

ES

–

AGROAMB-TRESIMA UTEXESTIÓN E PRESTACIÓN DE SERVIZOS MEDIOAMBIENTAIS

Comercializa e coordina a prestación de servizos para a xestión ambiental integral dos distintos residuos (incluídos residuos perigosos). Desde a súa recente creación, xestiona máis de 50.000 tms/ano de residuos biodegradables.

TRESAMBLOXÍSTICA ESPECÍFICA EN CONTEDORES

Dispón de vehículos específicos en diferentes configuracións, adaptándose a cada necesidade medioambiental do cliente. Innovación e eficacia no transporte. Servizos de conselleiro de seguridade e operador de transportes.

AGROAMBVALORIZACIÓN E TRATAMENTO DE RESIDUOS BIODEGRADABLES

Titular da primeira planta cunha capacidade próxima a 300.000 tms/ano para a valorización e tratamento de residuos agrarios segundo o disposto no RD 824/2005 sobre fertilizantes, o RD 1310/1990 sobre a aplicación agrícola de lodos e o Regulamento CEE 1774/2002 sobre subprodutos animais. Agroamb aposta fortemente por I+D+i coa súa presenza en numerosos proxectos de investigación.

S E N T I D O D A R E C I C L A X E

AGROAMBGRUPO

ONEGA ARES, S.L.U.SERVIZOS AVANZADOS DE TECNOLOXÍA AGRARIA

Empresa de servizos agrarios que conta cos últimos equipos en mecanización para a sementeira, cultivo e posterior recolección das diferentes producións agrarias.

TROBO AGRÍCOLA, S.C.G.PRODUCIÓN INTEGRADA DA TERRA

Sociedade para a explotación en común da terra, orientada á produción integrada de forraxes e cultivos enerxéticos. Dispón dun banco de terras que supera as 3.000 hectáreas.

O Grupo AGROAMB está formado por un conxunto de empresas cuxa actividade completa o ciclo da xestión de residuos, contando para iso cun equipo multidisciplinar de profesionais con ampla experiencia na Xestión Medioambiental e Agronómica.

É unha compañía orientada a dar solucións de valorización e xestión integral dos residuos, empregando sempre as mellores técnicas dispoñibles e optimizando a loxística de transporte.

O Grupo AGROAMB posúe autorización para a xestión de:

Valorización e xestión de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XV-00040 y SC-U-NP-XV-00036 )

Valorización e xestión de residuos industriais non perigosos (SC-I-NP-XV-00064 y RIV-24/01)

Rexeneración ambiental

Transporte de residuos perigosos (T/001/01)

Transporte de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XRT- 00072)

Transporte de residuos industriais non perigosos (SC-I-NP-XRT-00083, SC-I-NP-XRT-00056 e SC-I-NP-XRT-00122)

Conforman o Grupo AGROAMB as seguintes empresas:

C/ Calzada das Gándaras, 11. Local baixo dta. 27003 LugoTeléfono (+34) 982 231 365

Fax (+34) 982 240 534E-mail [email protected] www.agroamb.com

Agroamb

IMPORTANCIA DAS LEGUMINOSAS NAS PRADEIRASA presenza das leguminosas nas pradeiras cobra unha es-pecial relevancia debido ás vantaxes que presenta. En pri-meiro lugar, reducen o impacto da gandería sobre o medio ambiente debido ao baixo uso de fertilizantes nitroxena-dos, o que implica un menor risco de contaminación das augas con nitratos e unha menor emisión de gases de efec-to invernadoiro (CO2 e CH4), a causa do menor consumo de enerxía fósil. En segundo lugar, reducen os custos de produción de leite, xa que dispoñen dunha menor canti-dade de fibra, o que supón unha maior inxestión, que xera unha maior produción en litros por vaca; a súa vez, as le-guminosas dispoñen dunha cantidade alta de proteína e de calidade que repercute na diminución do gasto en nitróxe-no da ración. E, en terceiro lugar, promoven unha maior transferencia de ácidos graxos (AG) poliinsaturados bene-ficiosos para a saúde humana desde o alimento ata o leite, en particular no caso dos ensilados.

MELLORA DA COMPOÑENTE TREVONAS PRADEIRAS MEDIANTE SEMENTEIRASEN LABRADURA

As leguminosas nas pradeiras reducen o impacto da gandería sobre o medio ambiente, reducen os custos de produción de leite e promoven unha maior transferencia de ácidos graxos poliinsaturados do alimento ao leite. Con base nestas vantaxes, o Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM) levou a cabo ensaios de sementeira sen labradura co trevo que deron bos resultados.

J. Valladares Alonso e J. M. García PedreiraCentro de Investigacións Agrarias de Mabegondo. INGACALAC 542, km 7,0. Abegondo, 15318, A Coruñ[email protected]

Resementando en outono coa Semeato

Non obstante, pode ocorrer que, debido a un mal manexo, a contribución do trevo á produción das pradeiras baixe a mínimos preocupantes.

A mellor maneira de recuperar o trevo é roturar a pra-deira anterior, establecer un cultivo anual intermedio e sementar de novo unha pradeira despois de levantar o cultivo, pero non sempre é posible facer isto, polo que neste traballo proponse recorrer á sementeira sen labra-dura, baseándose na experiencia recente doutras zonas de Galicia.

77



Situación das parcelas con escaseza de trevo ao inicio do pastoreo e previa sementeira de primavera

TANTO A SEMENTEIRA EN SUPERFICIE COA VERTIKATOR COMA A SEMENTEIRA DIRECTA COA SULKY DERON RESULTADOS QUE ANIMARON AOS AGRICULTORES A CONTINUAR CON ESTE SISTEMA

Establecemento do trevo en liñas en parcelas sementadas coa Semeato

Estado da parcela no momento da sementeira coa sementadora Semeato

ANTECEDENTES DA SEMENTEIRA SEN LABORA simplificación do proceso de mellora de pradeiras em-pregando técnicas de sementeira sen labradura vén fa-céndose nos Estados Unidos de América dende 1950. A técnica desenvolveuse posteriormente noutros países, che-gando a alcanzar grande importancia en Nova Zelanda, O Reino Unido e Francia, entre outros.

Os primeiros ensaios de sementeira sen labradura de es-pecies pratenses en España datan de 1964, ano no que a Dirección Xeral de Agricultura, dependente do Ministerio de Agricultura, iniciou unha serie de ensaios de sementeira directa en Xirona, Salamanca, Palencia, Madrid e Huelva, nos que houbo resultados varios.

No que concerne a Galicia, e despois de pequenas pro-bas feitas no ano 1992, unha cooperativa galega iniciou un programa de sementeira directa entre os seus socios para sementar unha mestura de raigrás italiano e/ou híbrido con trevo violeta en pradeiras deterioradas, despois da aplicación dunha dose moi baixa de herbicida (0,5 l/ha de

produto comercial cun 36% de glifosato) para adormecer a vexetación previa. Noutros casos sementouse raigrás in-glés con trevo branco tras a aplicación dunha dose alta de glifosato (6 l/ha de produto comercial con 36% glifosato) para destruír completamente a vexetación da pradeira exis-tente. Chegáronse a sementar da orde de 80 ha/ano con resultados diversos, pero sen que se fixera un seguimento sistemático. O programa abandonouse aos catro anos por-que os resultados non foron o suficientemente atractivos e porque era moi custoso xestionalo pola gran distancia entre as poucas explotacións interesadas.

A partir de 1995 xurdiu unha forte iniciativa por parte de vendedores locais de máquinas de sementeira directa, que ofertaban un paquete que incluía o herbicida e a semente, con resultados non avaliados pero diversos, de tal modo que os vendedores trataron de evitar danar o seu prestixio, gañado na sementeira directa do millo forraxeiro, deixán-dolle toda a responsabilidade da sementeira das pradeiras aos agricultores que querían probar.



Tras estes intentos fallidos, a realidade é que a semen-teira sen labor para mellorar as pradeiras en Galicia é moi escasa. Fixéronse intentos nos tres últimos anos sobre a rexeneración de pradeiras deterioradas pola seca do verán ou por ataques esporádicos de vermes brancos na zona da Pastoriza (Lugo), dando resultados positivos. Tanto a se-menteira en superficie coa máquina Vertikator coma a se-menteira directa coa sementadora Sulky deron resultados esperanzadores que animaron aos agricultores a continuar con este sistema de mellora.

A sementadora Vertikator consiste basicamente nunha grade de púas para mover a superficie do solo, unha tolva onde se deposita a semente e dotada de mecanismos que a deixan caer entre as púas e uns pequenos rolos traseiros que compactan un pouco o solo movido e favorecen o contacto entre as partículas do solo e a semente. É unha máquina moi sinxela, pesa 500 quilos e resulta moi fácil de trans-portar nun remolque arrastrado por unha furgoneta ou un vehículo similar.

A sementadora Sulky é unha máquina máis complexa, dotada dunha serie de discos que cortan a terra con botas asociadas que depositan a semente á profundidade requi-rida, unha tolva con semente que a subministra mediante uns tubos e un conxunto traseiro de rolos que pechan o ris-co feito polos discos despois de ser depositada a semente. Esta máquina pesa uns 2.000 quilos, co que é máis difícil de transportar que a Vertikator.

PROGRAMA DE MELLORA DAS PRADEIRAS SOBRE SOLOS POUCO FÉRTILES En outono do 2006 iniciouse un programa de mellora das pradeiras do monte Penamá (Allariz, Ourense) que carecían da compoñente leguminosa porque desapare-cera o trevo branco das pradeiras sementadas en 2003, a consecuencia da seca e da baixa fertilidade, e porque non se sementaran nunha pradeira feita só con gramíneas na primavera de 2006.

A principios de setembro de 2006 introduciuse nas pra-deiras de 2003 unha mestura de nove leguminosas (trevos migueliano, vesiculoso, encarnado, subterráneo, persa, fresa e branco, serradela e aserruche) por sementeira directa coa

sementadora Sulky, deixando franxas sen sementar para poder comparar.

Na pradeira de 2006 sementouse a mesma mestura de leguminosas por sementeira en superficie coa Vertikator, na mesma data, deixando tamén franxas sen sementar para facer a comparación.

O outono de 2006 e o inverno 2006-2007 foron húmidos e con temperaturas suaves, o que facilitou a xerminación e o establecemento dos trevos sementados. A produción de 2007 das zonas sementadas foi moi alta e cun alto contido en leguminosas.

Tanto os resultados da Pastoriza coma os de Penamá son alentadores e suxiren que a sementeira sen labor pode ser un modo sinxelo e económico de mellorar as pradeiras me-diante a incorporación de especies de alto valor forraxeiro coma os trevos.

ENSAIO NO CIAM Decididos a seguir mellorando e promocionando este sis-tema de introdución de trevo nas pradeiras, durante o ano 2009 levouse a cabo un ensaio de sementeira sen labradura na finca que o Centro de Investigacións Agrarias ten no concello de Abegondo, un lugar con clima atlántico, unha altitude de 125 metros sobre o nivel do mar e en secaño sobre solo de xistos de fertilidade media.

Seleccionáronse un total de 20,70 hectáreas repartidas en catro bloques e un total de 16 parcelas situadas nas zo-nas de Burreiros e Agra de Pardo, todas consistentes en pradeiras permanentes implantadas hai máis de cinco anos e dedicadas ao pastoreo de gando vacún de carne, en con-creto de rubia galega.

Situación do campo de ensaio a 7 de xullo de 2010. Vese a presenza de trevo nas parcelas sementadas na primavera de 2009

A SEMENTEIRA SEN LABOR PODE SER UN MODO SINXELO E ECONÓMICO DE MELLORAR AS PRADEIRAS MEDIANTE AINCORPORACIÓN DE ESPECIES DE ALTO VALOR FORRAXEIRO COMA OS TREVOS

Situación do campo de ensaio a 10 de novembro de 2009. A parcela da dereita, sementada coa Vertikator, presenta abundante trevo en comparación coa parcela de control da esquerda



CALFENSA, A CALIZA DA TÚA TERRAC A L I Z A A G R I C O L A - C A L I Z A M A G N E S I A N A

FÁBRICA:OURAL-LUGOTeléfono: 982 54 66 23

OFICINAS:27161 SANTA COMBA-LUGO Teléfono: 982 30 59 02

MODALIDADES DE SERVIZO:

O millo e as praderías precisan de pH próximos á neutralidade. Tanto a caliza agrícola como a magnesiana que ofrece Calfensa, axudan a corrixir a acidez dos nosos solos, evitando a toxicidade do aluminio e favorecendo a asimilación do fósforo. Así mesmo, melloran a súa estrutura, aumentando a aireación e a drenaxe.

A caliza de Calfensa provén de calcita que, unha vez moída, é de efecto máis rápido que a provinte de dolomita.

Grazas á finura de moenda coa que traballa Calfensa, os seus produtos son altamente solubles. Rápida acción dificilmente superable por outras calizas menos moídas ou granuladas.

A diferenza do cal vivo, a caliza de Calfensa non é agresiva, non produce queimaduras, o que facilita a súa manipulación, sendo, do mesmo xeito, respectuosa cos microorganismos beneficiosos do solo.

Dado que se trata dun produto extraído directamente da terra, non produce efectos negativos para o medio, sendo recoñecido polo Consello Regulador de Agricultura Ecolóxica.

AENOR certifica os sistemas de Xestión de Calidade, Medio Ambiente e Seguridade e Saúde no Traballo de Calfensa.

O deseño experimental consistiu na sementeira sen la-bradura da mestura de trevo violeta cv. “Lemmon”, trevo branco cv. “Haifa”, cv. “California” e cv. “Huia”, comparan-do dous tipos de sementeiras, a feita en superficie (cunha sementadora Vertikator) e a sementeira directa (cunha se-mentadora Semeato, similar á Sulky), en dúas datas, pri-mavera e outono, realizando en cada parcela unha franxa lonxitudinal con cada unha delas e deixando entre medias unha franxa sen sementar como control.

As variedades de trevos comerciais para zonas húmi-das cuxas características agronómicas foron avaliadas polo CIAM expóñense na táboa 1.

Táboa 1. Tipos de folla das variedades de trevos empregados na mestura sementadaEspecie Variedade Tipo de follaTrevo violeta Lemmon Grande

Trevo branco Huia Pequena - intermedia

Trevo branco Haifa Intermedia - grande

Trevo branco California Grande

Para poder comparar o comportamento das parcelas fronte á data de sementeira determinouse que os bloques A e B se sementasen na primavera, a finais de marzo, e os bloques C e D no outono, a primeiros de outubro.

A produción dos bloques C e D foi ensilada en maio e cortada para herba seca no verán previo a súa entrada no ensaio; o resto dedicáronse ao pastoreo do gando vacún de rubia galega.

Antes de comezar o ensaio fíxose unha avaliación visual do contido en trevo das parcelas seleccionadas, empregan-do a carta de fotos desenvolvida polo proxecto EFFECT

A SEMENTEIRA EN SUPERFICIE SUPERA Á SEMENTEIRA DIRECTA EN IMPLANTACIÓNDE TREVO, SEMPRE QUE SE LEVE A CABOUN PASTOREO DAS PARCELAS

(European Farms For Efficient Clover Technology) da Unión Europea (1998-2002), no que participou o CIAM.

O 13 de febreiro fertilizouse o bloque A (táboa 2), o 17 do mesmo mes fertilizouse o bloque B e o 3 de marzo fíxo-se o propio nos bloques C e D. As parcelas fertilizáronse con fósforo potásico, conforme ás recomendacións de fer-tilización en función das analíticas da terra. En canto á fer-tilización nitroxenada, non se levou a cabo para os bloques A e B, pero, dado que os bloques C e D se ían sementar no outono, fíxose necesaria a achega de nitróxeno na primave-ra, ao non dispor de trevo suficiente para a subministración precisa que require unha boa produción.

Táboa 2. Fertilización recibida por cada bloque en función das analíticas do solo

N kg/ha P2O5 kg/ha K2O kg/ha

Bloque A 0 95 0

Bloque B 0 72 96

Bloque C 54 95 0

Bloque D 50 100 150

O 9 de marzo, e en función da porcentaxe de saturación de aluminio de cada parcela, procedeuse a encalar no blo-que A con calcaria agrícola moída (45% de CaO) a dose de 3.000 kg/ha, encalándose con 2.000 kg/ha os demais bloques.

O gando entrou a pastorear nas parcelas dos bloques A e B sete días antes de ser sementadas, presentando unha altura de 5 a 7 centímetros no momento da sementeira.

Con data 27 de marzo iniciouse a sementeira das parce-las dos bloques A e B, para o que se empregou a mestura de 5 kg/ha de trevo violeta cv “Lemmon”, 2 kg/ha de trevo branco cv “Huia”, 2 kg/ha de trevo branco cv “California” e 1 kg/ha de trevo branco cv “Haifa”. Cada parcela dividiuse en tres franxas lonxitudinais, sementando unha franxa coa sementadora Vertikator (sementeira en superficie) e outra coa Semeato (sementeira directa) e deixando sen sementar a franxa central, duns sete metros de ancho, para que ser-vira de comparativa. Para que as máquinas aplicasen a dose correctamente foi necesario engadir 10 kg/ha de raigrás inglés cv. “Brigantia”.

A profundidade do suco lograda coa Semeato foi de 3-5 centímetros, suficiente para que quedase posteriormente tapada a semente, ao paso dos discos prensadores, cunha capa de terra de 1 a 2 centímetros.

Despois de varios días de chuvia, puido finalizarse a se-menteira o día 8 de abril.

O manexo da pradeiras foi “tipo trevo” nese ano, o que implica facer pastoreos relativamente frecuentes, evitando así a acumulación de grandes masas de herba para limitar a competencia entre especies. Ao ano seguinte foron empre-gadas para ensilado e corte de herba seca.

A sementeira de outono dos bloques C e D levouse a cabo en novembro, entre os días 12 e 30, e foron pastorea-das ao ano seguinte seguindo o manexo “tipo trevo”.

A data de observación fixouse para o 10 e 11 de no-vembro e, debido á bonanza da climatoloxía do outono, húmido e con temperaturas suaves, resultou significativa do estado de desenvolvemento do trevo.

Situación do campo de ensaio a 14 de xullo de 2011. Apréciase a presenza de trevo nas parcelas pendentes de ser cortadas para herba seca despois dun principio de verán moi seco



No te quedes con las ganasPaseo de Recoletos, 16 - 28001 Madrid

Completo control de las malas hierbas resistentesy/o difíciles de controlar, tanto anuales como vivaces.Excelente complemento de los herbicidas tradicionales.

Absorción rápida.Actividad sistémica

Amplio y flexible periodo de aplicación.No residual.

Compatible en mezclas.

quieres un completocontrol de las malas hierbas

Para alcanzar la máxima cosecha.Para pastos de calidad y en cantidad. La manera más sencilla de evitar repasos. Usted aplica cuando las ve, sin limitaciones.

EFECTO DA RESEMENTEIRASAs parcelas sementadas na primavera (táboa 3) partiron cunha porcentaxe de trevo de entre o 5 e o 15%, alcan-zando un promedio de 11,3% ±5.2. Nos datos do outono obsérvase como a porcentaxe de trevo obtida tras a semen-teira en superficie alcanza cifras maiores, sendo o prome-dio de 44,9%, próximo ao obxectivo recomendado polo proxecto EFFECT, que está entre o 50 e o 60% para a contribución óptima do trevo ao crecemento da pradeira na segunda metade da estación de crecemento. Esta cifra é superior ao 35,9% da porcentaxe de trevo obtido tras a sementeira directa e sitúase moi por riba do 22,1% obtido na parcela de control sen sementar.

Táboa 3. Datas e porcentaxes de trevo nas parcelas sementadas na primavera en función da maquinaria de sementeira empregadaSementeira de primaveraData % Trevo control % Trevo Semeato % Trevo Vertikator27/03/2009 11,3 11,3 11,3

10/11/2009 22,1 35,9 44,9

14/07/2011 8,6 21,4 20,7

Dous anos e tres meses despois da sementeira vese como se igualaron as porcentaxes de trevo nas parcelas sementa-das con Semeato e Vertikator (21,4% e 20,7%, respectiva-mente) e como están cerca de triplicar a cantidade de trevo das parcelas non sementadas, que só manteñen un 8,6% de trevo, inferior ao porcentaxe de partida (11,3%). Isto indica que, co paso do tempo, o trevo das parcelas tende a dimi-nuír incluso facendo un aproveitamento axeitado.

Polo que respecta ás parcelas sementadas no outono (táboa 4), os datos iniciais indican que a porcentaxe de trevo (do 8,3%) era baixa fronte ao 22,1% das parcelas de control pastoreadas, debido a que foron dedicadas a ensilado e sega para herba seca, o que comprometeu a rexeneración natural; a semente que caeu ao chan, tanto de trevo coma de raigrás, non foi introducida no terreo polo gando, co que xerminaron estas últimas pero non as de trevo, que requiren un contacto íntimo coa terra. Tras un inverno máis chuvioso e unha primavera máis seca, un ano e medio despois, o trevo sementado con Vertika-tor implantouse mellor que o sementado con Semeato (17,1% de implantación fronte ao 13,8%) e nos dous ca-

sos superaron amplamente o 5,8% das parcelas que non foron sementadas. Estas incluso presentan unha porcen-taxe de trevo inferior ao comezo do ensaio, como aconte-cía na sementeira de primavera.

Táboa 4. Datas e porcentaxes de trevo nas parcelas sementadas no outono en función da maquinaria de sementeira empregadaSementeira de outonoData % Trevo control % Trevo Semeato % Trevo Vertikator12/11/2009 8,3 8,3 8,3

14/07/2011 5,8 13,8 17,1

INTERPRETACIÓN DOS RESULTADOSA Vertikator deposita a semente e distribúea aleatoria-mente nos sitios onde non hai plantas, é dicir, en contacto coa terra e sen que na súa nacenza atope moitos atrancos para saír adiante, xa que recibe luz suficiente e non ten que competir con outras especies polos nutrientes.

Pola contra, a sementeira coa Semeato faise en liñas que son cortadas polos discos e que seguen un camiño no cal atopan tanto zonas sen plantas coma con elas; polo tanto, as sementes que caen nas zonas sen plantas non van ter problemas, polo menos non máis cós das sementes intro-ducidas pola Vertikator, porén, as sementes que son intro-ducidas nas zonas con plantas acusarán a falta de luz e de nutrientes, ao ter que competir con plantas xa instaladas.

Cando as sementes caen e son removidas no terreo, unha porcentaxe alta entra en contacto íntimo coa terra, xer-minando e desenvolvéndose. Pola contra, se a semente é introducida nunha zona de raíces que non deixan a terra solta, non entrará en contacto íntimo con ela, quedando bolsas de aire que prexudican a súa nacenza.

CONCLUSIÓNNo momento da sementeira é necesario que o terreo estea o máis libre posible de obstáculos que lle impidan á semen-te chegar ao chan, polo que se fai necesario un bo pastoreo ou unha boa sega coa posterior retirada do produto. Nestas condicións, a sementeira en superficie supera á sementei-ra directa en implantación de trevo, sempre que se leve a cabo un pastoreo das parcelas que axude á introdución da semente. Tamén se apreciou que a sementeira de primavera parece responder mellor cá de outono.

Sementadora directa Semeato, con trece liñas de sementeira e tren de ataque composto por disco abresuco, dous compactadores con base de goma e compactador posterior metálico do suco

Sementadora de superficie Vertikator. Ten cinco liñas de púas, tolva que deposita a semente entre elas e tres rodetes con sola de goma que ocupan o ancho das púas para compactar o terreo



INTRODUCIÓNUnha parte significativa da superficie agraria útil das ex-plotacións leiteiras galegas está dedicada a millo forraxeiro para ensilar. Este cultivo constitúe a base da ración alimen-ticia das vacas na maior parte das explotacións e ocupa aproximadamente 60.000 hectáreas de terreos labrados en Galiza, representando esta superficie o 65% do total do estado. A rotación forraxeira intensiva máis emprega-da nas explotacións leiteiras galegas é a de raigrás italiano (Lolium multiflorum L.) como cultivo de inverno e millo (Zea mays L.) como cultivo de verán. A importancia da rotación de dous cultivos por ano aumenta co tamaño da explotación, pero é relativamente frecuente atopar explo-tacións, aínda con limitacións acusadas de base territorial, nas que o terreo queda sen cultivar durante o inverno.

Na actualidade non é admisible, desde unha óptica medioambiental, a práctica de manter as terras de cultivo sen cuberta vexetal nesta época por favorecer a contami-nación dos cursos de auga debido aos nitratos lixiviados e pola emisión de óxidos de nitróxeno á atmosfera. Por outra banda, a necesidade de desfacerse dos excedentes de xurros

A inclusión de leguminosas anuais como cultivo de inverno na rotación forraxeira ten considerables vantaxes de tipo nutricional e medioambiental, entre as que podemos citar as relacionadas co seu elevado valor proteico e a súa capacidade de sintetizar nitróxeno, asimilable polas plantas a partir do N2 da atmosfera e coas evidencias dunha redución nas emisións de gases de efecto invernadoiro nos sistemas agrogandeiros que cultivan e utilizan leguminosas.

G. Flores Calvete1; N. Díaz Díaz1; J. Valladares Alonso1; B. Fernández Lorenzo1;A. González Arráez1; M. J. Bande Castro1; S. Pereira Crespo1; C. Resch Zafra1;X. Rodríguez Diz2 e J. Piñeiro Andión1

1 Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (INGACAL-CIAM)2 Leyma Central Lechera S. A.

acumulados durante a primavera e o verán en moitas ex-plotacións leiteiras intensivas con limitacións de superficie reforza a necesidade de manter cultivada a superficie desti-nada a millo forraxeiro durante o inverno.

O manexo habitual que se facía do cultivo invernal de raigrás era o aproveitamento en dous cortes. Este modelo caeu en desuso porque, ademais do seu custo, é bastante complicado pola elevada pluviometría da zona de produ-ción leiteira galega á saída do inverno. Por estas razóns, os agricultores tenden a realizar un só corte a finais do mes de abril, con tempo suficiente para preparar o terreo e se-mentar o millo. Non obstante, con este manexo, o contido en proteína bruta do raigrás pode ser baixo e non é infre-cuente que o cultivo se encame. Por outra banda, como se

LEGUMINOSAS ANUAIS EN ASOCIACIÓN CON RAIGRÁS ITALIANO COMO CULTIVO INVERNAL NAS ROTACIÓNS FORRAXEIRAS INTENSIVAS



982 54 75 05Crta. LU-633 Km 7627170 Portomarín - LugoTelf: 982 547 505Fax: 982 545 [email protected]

indica no informe do proxecto Adaptaclima (2011) acerca dos efectos previstos do cambio climático sobre as produ-cións agrícolas galegas, agárdase que a calidade nutricional das gramíneas forraxeiras se vexa afectada por unha redu-ción do contido en proteína e o aumento da concentra-ción de azucres na materia seca. Por tanto, é interesante estudar novos cultivos forraxeiros anuais de inverno, ricos en proteína, que concentren a súa produción cara a finais de abril ou principios de maio para ser aproveitados como ensilado nun único corte e que encaixen na rotación con millo forraxeiro.

No CIAM realizáronse estudos tanto en chícharos (Pi-sum sativum L., Flores et al., 2003; Fernández-Lorenzo etal., 2007; Pereira et al., 2009) como en veza (Vicia sativa L.)e faballóns (Vicia faba L., Martínez et al., 2005), que foron trasladados ás explotacións de produción de leite de vacún de Galicia (Bande et al., 2008, Piñeiro et al., 2010). Destes estudos pódese concluír, en xeral, que tanto a veza coma os chícharos, asociados a triticale, son unha boa opción para substituír o raigrás italiano como cultivo de inverno, co obxectivo de conseguir unha forraxe rica en proteína, aínda que non se descartan problemas derivados da variabilidade na proporción gramínea-leguminosa da mestura resultante da sementeira e o seu efecto na ensilaxe e a composición nutricional da forraxe, así como a posibilidade de encama-do e a perda de calidade co atraso na data de corte.

Nos últimos anos apareceron no mercado diferentes cul-tivos de leguminosas anuais adaptadas a zonas con inver-nos suaves. Estas novas leguminosas pratenses foron selec-cionadas, entre outros caracteres, en base á profundidade do seu sistema radicular, ampla estación de crecemento, tolerancia a pragas e enfermidades, asociación simbiótica adaptada a chans acedos e certa resistencia á seca. Entre as especies empregadas figuran diversos trevos anuais, coma o trevo persa (Trifolium resupinatum L.), o trevo migueliano (T. michelianum Savi) e o trevo vesiculoso (T. vesiculosumSavi), así como a serradela francesa (Ornithopus sativusBrot.). Esta última, xunto co trevo encarnado (Trifolium incarnatum L.), eran leguminosas anuais presentes na práctica agrícola das explotacións galegas e que hoxe en día están practicamente desaparecidas.

Estas especies presentan unha alta capacidade de crece-mento a comezos da primavera, polo que parecen adecua-das para o seu aproveitamento como ensilado, en cultivo monofito ou en mesturas con raigrás italiano, nun único corte. A súa utilización nos sistemas de rotacións forraxei-ras intensivas de dous cultivos por ano non foi avaliada ata o momento en Galiza.

No presente artigo preséntanse resultados iniciais das expe-rimentacións e accións de transferencia dirixidas a estudar o potencial forraxeiro das citadas leguminosas anuais e as súas mesturas con raigrás italiano, para formar parte da alternativa de dous cultivos por ano con millo forraxeiro como cultivo de verán. Estes traballos están orientados a mellorar e inno-var os sistemas forraxeiros das explotacións leiteiras galegas, e realízanse no CIAM, dentro do proxecto de investigación PGIDIT 09MRU012E, titulado “Leite de vaca rico en com-poñentes funcionais obtido de forma natural mediante a ali-mentación con pastos e leguminosas forraxeiras nas granxas de Galiza”, liderado pola empresa Leyma Central Lechera S.A. e cofinanciado pola Xunta de Galicia.

OS ENSAIOS EN PEQUENA PARCELA

CARACTERIZACIÓN AGRONÓMICA E NUTRICIONAL DE LEGUMINOSAS ANUAIS EN CULTIVO PURO

Na finca do CIAM en Mabegondo, entre mediados de outubro de 2009 e finais de maio de 2010, foron avaliadas as seis especies de leguminosas forraxeiras anuais citadas anteriormente, sementadas como única especie (cultivo monofito). As sementeiras realizáronse a mediados de outubro de 2009 sobre un terreo ben labrado e uniforme, con sementes previamente inoculadas coa adecuada cepa de Rhizobium, a fin de garantir unha correcta nodulación e favorecer a fixación simbiótica de nitróxeno.

As doses empregadas no ensaio foron as que se indican no cadro 1. A semente repartiuse homoxeneamente en superficie de parcelas elementais de 8 m2 cunha sementadora experi-mental, depositándoa a 8-12 mm baixo unha cama de se-menteira firme. A fertilización axustouse ás recomendacións do CIAM para cultivos de inverno en terreos de fertilidade media, que indican que deben ser aplicados con antelación á sementeira 60 kg de P

2O

5 e 130 kg de K

2O por hectárea. En

canto ao nitróxeno, para o cultivo de leguminosas puras ou de mesturas ricas en leguminosas non se recomenda aplicar, agás en terreos moi pobres. O corte dos cultivos de especies puras de leguminosas tivo lugar en seis datas diferentes a intervalos de dúas semanas, desde o 15 de marzo ata o 24 de maio, repe-tíndose cada tratamento dez veces (cinco repeticións en dous lugares diferentes da finca do CIAM).

O VALOR ENERXÉTICO MEDIO DAS LEGUMINOSAS ANUAIS É SEMELLANTE AO DA PLANTA ENTEIRA DE MILLO FORRAXEIRO, MENTRES QUE O DA PROTEÍNA MULTIPLICA POR UN FACTOR DE 2,5 O VALOR USUAL MEDIO DO MILLO

87



Cadro 1. Características medias das leguminosas anuais utilizadas

ESPECIES E VARIEDADES DE LEGUMINOSAS ANUAIS ESTUDADAS Nº SEMENTES/KG E DOSES SEMENTEIRA

CARACTERÍSTICASDO CULTIVO

PRODUCIÓN E VALOR NUTRITIVO OBSERVADO1

SERRADELA(Ornithopus SativusBrot.)Pink serradella, French serradellacv. Margurita

- 250.000-350.000sementes/kg

- 20-30 kg/ha en cultivo monofito

- 10-20 kg en mesturas con gramíneas

- Precisa inoculación

- Tolera solos de lixeiros a pesados - Tolera acidez - Floración precoz (finais de marzo)- Hábito semipostrado- Encama facilmente

t MS/ha: 5,4MS: 11,8MO: 91,3PB: 18,2

FND: 41,8CSA: 11,5

IVDMO: 70,4

TREVO ENCARNADO(Trifolium incarnatum L.)Crimson clover, French clovercv. Viterbo

- 300.000-350.000 sementes/kg- 20-30 kg/ha en cultivo

monofito- 10-20 kg en mesturas con

gramíneas- Precisa inoculación

- Tolera amplo rango de solos- Sensible ao exceso de humidade - Tolera acidez - Floración media (finais de abril)- Hábito semiergueito - Resistencia media ao encamado

t MS/ha: 6,2MS: 11,9MO: 90,5PB: 18,1

FND: 35,3CSA: 14,1

IVDMO: 74,9

TREVO MIGUELIANO(Trifolium michelianum Savi)Balansa clover cv. Bolta

- 900.000-1.200.000sementes/kg




- Tolera amplo rango de solos - Tolera exceso moderado

de humidade - Tolera acidez- Floración semiprecoz

(mediados de abril)- Hábito semiprostrado - Encama facilmente

t MS/ha: 6,6MS: 11,6MO: 89,8PB: 17,0

FND: 35,6CSA: 12,4

IVDMO: 74,0

TREVO PERSA de folla pequena (Trifolium resupinatum L. ssp. resupinatum)Persian clover cv. Kyambro

- 1.000.000-1.250.000sementes/kg




- Tolera amplo rango de solos - Tolera exceso

moderado de humidade - Tolera acidez - Xerminación lenta - Floración media (finais de abril) - Hábito semiprostrado - Encama facilmente

t MS/ha: 4,9MS: 12,1MO: 89,3PB: 17,9

FND: 34,8 CSA: 10,5

IVDMO: 74,6

TREVO PERSA de folla grande (Trifolium resupinatum L. ssp. majus)Persian clover cv. Maral

- 800.000-900.000sementes/kg




- Tolera amplo rango de solos, incluídos os húmidos

- Tolera acidez - Xerminación lenta- Floración tardía

(mediados de maio) - Hábito semiergueito - Resistencia media ao encamado - Rebrota ben tras o corte

t MS/ha: 3,3MS: 12,8MO: 89,1PB: 19,1

FND: 33,9CSA: 10,8

IVDMO: 72,1

TREVO VESICULOSO(Trifolium vesiculosum Savi)Arrowleaf clovercv. Zulu

- 750.000-900.000sementes/kg



- Require solos ben drenados - Non tolera exceso de humidade

nin solos moi ácidos - Xerminación lenta - Floración tardía

(mediados de maio) - Hábito semiergueito - Resiste encamado

t MS/ha: 5,4MS: 12,6MO: 90,1PB: 16,8

FND: 33,6CSA: 13,7

IVDMO: 71,8

A produción media de materia seca dos cultivos puros de leguminosas foi elevada, superando as 5 toneladas de MS/ha como media de todas especies e datas de corte. Como se observa no cadro 2, as especies máis produtivas foron os trevos migueliano e encarnado, que a finais de abril supera-ban as 7 toneladas de MS/ha, e o menos produtivo o trevo persa de folla grande (ssp. majus), que en dita data non superou as 2,5 toneladas de MS/ha. A especie que acadou máis precozmente o seu teito de produtividade foi o trevo

1Resultados referidos ao cultivo monofito de leguminosas anuais, como media de 6 datas de corte entre o 15 de marzo e o 24 de maio no ensaio en pequena parcela no CIAM. Parámetros de valor nutritivo: MS: materia seca (en %); MO: materia orgánica (en %MS); PB: proteína bruta (en %MS); FND: fibra neutro deterxente (en %MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (en %MS); IVDMO: dixestibilidade da MO in vitro (en %)

migueliano, mentres que o máis tardío foi o vesiculoso, que mostrou a maior velocidade de crecemento cara mediados de maio. O trevo migueliano e a serradela presentaron un hábito de crecemento menos ergueito có resto das especies e tenderon a encamar de forma especialmente marcada a partir de mediados de abril. A intensidade do encamado para o resto das especies aumentou nos cortes efectuados a partir de finais de abril, o que debe ser tido en conta para planificar a data de colleita.



ENTEC®, la mayor innovación en el abonado de los cultivos forrajeros en los últimos años, permite obtener cosechas abundantes, de calidad y respetando el medio ambiente. El nitrógeno de ENTEC® se encuentra estabilizado por el inhibidor de la nitrificación DMPP, desarrollado por BASF y comercializado por K+S.Ahora en K+S Nitrogen hemos adaptado nuestra estrategia para que todavía más agricultores puedan utilizar ENTEC® y beneficiarse de sus excelentes resultados en cultivos forrajeros.

®Marca registrada del grupo K+S

ENTEC® Cultivos forrajeros

El abonado rentable y eficaz de cultivos forrajeros.

K plus S Iberia, S.L. División K+S NitrogenJoan d’Àustria 39-47 08005 BarcelonaTel. 93 224 72 22 Fax. 93 221 41 93Una empresa del grupo K+S

UNHA MESTURA DE RAIGRÁS E LEGUMINOSAS ANUAIS BEN MANEXADA, SEGUIDA POR MILLO FORRAXEIRO, PODE INCREMENTAR NUN 30-35% A PRODUTIVIDADE OBTIDA POLO CULTIVO ÚNICO DE MILLO

Cadro 2. Produción1 de leguminosa (t MS/ha) para as distintas especies e datas de corte

Especie de leguminosa anual

Data de corte15

marzo29

marzo12

abril26

abril10

maio24

maioProdución me-dia por especie

Serradela 2,2 3,3 4,8 6,8 8,1 7,08 5,4

T. encarnado 1,1 2,2 5,0 7,7 10,8 10,4 6,2

T. migueliano 2,6 4,0 5,9 8,7 9,1 9, 1 6,6

T. persa resupinatum 1,4 2,6 4,1 5,6 7,7 7,9 4,9

T. persa majus 1,2 1,4 2,4 3,7 5,4 5,74 3,3

T. vesiculoso 0,7 1,5 3,8 6,9 8,6 11,1 5,4

Produción media por corte 1,5 2,5 4,3 6,6 8,4 8,5 5,3

1 Nota: os rendementos de materia seca obtidos nos ensaios de pequena parcela débense tomar como indicativos do potencial máximo teórico dos tratamentos avaliados nas condicións de ensaio

Posto que o cultivo dominante na rotación é o millo, a data límite de aproveitamento do cultivo invernal vén mar-cada pola sementeira do cultivo de verán. Debido a isto, a pesar de que o corte do 10 de maio foi o máis produtivo para o conxunto das especies avaliadas, considérase dema-siado tardío para ser de utilidade práctica na meirande par-te das situacións produtivas.

Cómpre ter en conta que unha colleita media de millo forraxeiro, en condicións normais de cultivo, oscilará en-tre 14 e 16 toneladas de MS/ha, co que o cultivo invernal podería achegar, na práctica das explotacións, aproxima-damente un terzo da materia seca obtida polo cultivo de verán sen comprometer a viabilidade do cultivo seguinte. A suma das producións nesta rotación intensiva de dous cul-tivos por ano estaría ao redor das 20 toneladas de MS/ha, representando unha das produtividades máis elevadas, en secaño, dos terreos de cultivo europeos, o cal ilustra sobre a potencialidade forraxeira dos labradíos galegos.

A calidade nutricional das leguminosas resulta, ademais, excelente, como se mostran nos cadros 1 e 3, sendo os valores medios de proteína bruta do 17,8%; de fibra neutro deterxen-te, do 35,8% (ambos sobre MS); e de dixestibilidade da ma-teria orgánica, do 73,0% para o conxunto de todas as especies e cortes. O valor enerxético medio das leguminosas anuais,

equivalente a 1,51 Mcal de enerxía neta ou 0,89 UFL/kg de MS, é semellante ao da planta enteira de millo forraxeiro co-lleitado en condicións normais de cultivo, mentres que o da proteína multiplica por un factor de 2,5 o valor usual medio do millo (aproximadamente o 7% de MS).

Aínda que a calidade das leguminosas descende visible-mente tras a floración da planta, este descenso é relativa-mente moderado, en todo caso, ata finais de abril, que sería a data máis acaída, á luz dos resultados dos experimentos, para colleitar as leguminosas con tempo suficiente para preparar a sementeira do millo. O contido en materia seca dos diversos cortes é moi baixo, estando próximo ao 10% na maior parte do ciclo, e o contido en azucres (CSA) é pouco elevado, o que alerta da dificultade de ensilar estas leguminosas por corte directo.

Cadro 3. Evolución do contido en materia seca e do valor nutricional medio das especies de leguminosas anuais para as distintas datas de corteData de corte MS MO PB CSA FND IVDMO

15 marzo 15,8 89,2 20,6 14,5 31,6 77,5

29 marzo 10,4 89,1 22,7 10,7 31,6 74,3

12 abril 10,8 89,7 19,6 13,1 31,1 74,6

26 abril 10,5 89,9 17,0 11,7 36,7 72,2

10 maio 9,8 90,0 14,6 11,5 40,5 71,0

24 maio 15,4 92,1 12,5 11,5 43,5 68,3

MS: materia seca (en %); MO: materia orgánica (en %MS); PB: proteína bruta (en %MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (en %MS); FND: fibra neutro deterxente (en %MS); IVDMO: dixestibilidade da MO in vitro (en %)

AVALIACIÓN DE MESTURAS DE RAIGRÁS ITALIANO ELEGUMINOSAS ANUAISÁ luz dos coñecementos actuais, na práctica parece máis aconsellable o cultivo asociado de raigrás italiano con le-guminosas anuais fronte ao monocultivo destas últimas. As razóns residen, fundamentalmente, en que a maior facili-dade de establecemento da gramínea garante unha compe-tencia inicial da mestura fronte ás malas herbas invasoras, en que a asociación pode asegurar mellor un rendemento elevado en materia seca e no feito de que o raigrás italiano presenta, ao contrario das gramíneas, un contido elevado en azucres, o que incrementa a ensilabilidade da mestura.

Cando o cultivo non recibe achegas de nitróxeno mine-ral, as plantas deben usar as reservas do solo procedentes da mineralización da materia orgánica. O crecemento das gramíneas vese retardado momentaneamente e permite que as leguminosas, de establecemento máis lento, poidan expresar o seu potencial de desenvolvemento e equilibrar adecuadamente a mestura. Posteriormente, se as legumi-nosas teñen unha nodulación adecuada, serán suficientes as reservas de nitrato do solo e a fixación simbiótica de nitróxeno atmosférico para cubrir as necesidades nitroxe-nadas da asociación. Para isto, porén, requírese que a pro-porción de leguminosas na mestura sexa elevada, da orde do 50% ou máis da materia seca total. Por outra banda, contar cunha alta proporción de leguminosas nas mestu-ras ten unha importante incidencia nutricional, posto que existen evidencias de que con relativa frecuencia o contido en proteína bruta do raigrás italiano, aínda colleitado nun

Sementadora utilizada nos ensaios en pequena parcela no CIAM



estado fenolóxico próximo ao espigado, pode ser moi baixo, con valores non moi diferentes ou incluso inferiores aos da planta enteira de millo forraxeiro.

Para estudar o comportamento das leguminosas anuais cultivadas en asociación con raigrás italiano realizouse outro ensaio en pequena parcela no CIAM entre o outono de 2009 e a primavera de 2010.

Comparouse un cultivo monofito de raigrás italiano te-traploide (cv. Promenade), fertilizado con 50 ou 100 kg de nitróxeno mineral, con diversas mesturas da mesma va-riedade de raigrás italiano e leguminosas, sen fertilización nitroxenada, nas proporcións que se indican no cadro 4. A preparación do terreo e a sementeira foi realizada nas mesmas datas e da mesma forma descrita para os cultivos de leguminosas puras. Empregáronse as mesmas especies de leguminosas descritas no cadro 1, agás o trevo persa da ssp. resupinatum. A colleita realizouse nunha única data, a finais de abril, e cada tratamento repetiuse 10 veces, ao igual que no ensaio anterior.

Cadro 4. Doses de semente e fertilización nitroxenada utilizadas nos cultivos de mesturas raigrás italiano-leguminosas anuais comparados co monocultivo de raigrás italiano como controlMonocultivo de raigrás italiano (tratamento control). Con 50 ou 100 kg de nitróxeno mineralR50 R. italiano (40 kg/ha) fertilizado con 50 kg N

R100 R. italiano (40 kg/ha) fertilizado con 100 kg N

Mesturas binarias altas en leguminosa con raigrás italiano tetraploide. Sen nitróxenoRTE R. italiano (10 kg/ha) + trevo encarnado (15 kg/ha)

RTM R. italiano (10 kg/ha) + trevo migueliano (7,5 kg/ha)

RTP R. italiano (10 kg/ha) + trevo persa (7,5 kg/ha)

RTV R. italiano (10 kg/ha) + trevo vesiculoso (7,5 kg/ha)

RS R. italiano (10 kg/ha) + serradela (15 kg/ha)

Mesturas de 5 especies de leguminosa con raigrás italiano. Sen nitróxenoDose baixa de leguminosasR5L-B

R. italiano (20 kg/ha) + trevo encarnado (2 kg/ha) + trevo migueliano (1 kg/ha) + trevo persa (1 kg/ha) + trevo vesiculoso (1 kg/ha) + serradela (2 kg/ha)

Dose alta de leguminosasR5L-A

R. italiano (10 kg/ha) + trevo encarnado (3 kg/ha) + trevo migueliano (1,5 kg/ha) + trevo persa (1,5 kg/ha) + trevo vesiculoso (1,5 kg/ha) + serradela (3 kg/ha)

Mestura de 5 especies leguminosas sen raigrás italiano. Sen nitróxeno

5LTrevo encarnado (4 kg/ha) + trevo migueliano (2 kg/ha) + trevo persa (2 kg/ha) + trevo vesiculoso (2 kg/ha) + serradela (4 kg/ha)

No cadro 5 reflíctense as producións de materia seca e o contido en proteína dos diversos cultivos. A asociación de raigrás italiano e trevo encarnado, sen achega de nitróxeno, produciu a finais de abril tanto coma o raigrás italiano fer-tilizado con 100 kg de N/ha (algo máis de 9 toneladas de MS/ha), e as extraccións de nitróxeno do cultivo asociado practicamente duplicaron ás da gramínea, evidenciando a capacidade de fixación simbiótica de nitróxeno da legumi-nosa. As mesturas múltiples de raigrás italiano coas cinco leguminosas e as binarias de raigrás con serradela e trevo migueliano produciron tanto coma o cultivo monofito de raigrás italiano fertilizado con 50 kg de N/ha.

Coincidindo co sinalado máis arriba, observouse un baixo contido en proteína bruta na materia seca do raigrás (media do 7,2%), que coincidiu cuns valores elevados de azucres, por riba do 20% da materia seca. A asociación do raigrás italiano con leguminosas permitiu incrementar o contido proteico das mesturas, chegando a duplicarse, de media, o valor do raigrás en cultivo monofito. O valor de PB da mestura de cinco leguminosas sen raigrás foi do 17,6%, mentres que para as asociacións con raigrás variou entre o 14,5 e o 12,9%, dependendo das especies de legu-minosa e da súa proporción na masa de forraxe. Saliéntase, por tanto, o bo comportamento produtivo das mesturas múltiples de raigrás coas cinco leguminosas, que combina-ron unha elevada produción cun contido medio en PB do 14,3%. Ao igual ca no ensaio anterior, o contido en materia seca das leguminosas foi moi baixo, do 10,4 % de media (rango 13,4 a 7,7), sendo superior para o raigrás italiano, cun valor medio do 15% (rango 21 a 12,2).

A importancia de conseguir un adecuado equilibrio entre as especies gramínea e leguminosa nas mesturas ponse de manifesto na figura 1, onde se mostra a relación entre o contido en proteína da forraxe e a porcentaxe de leguminosa na materia seca da asociación. Como pode observarse, os resultados do ensaio indican que o contido en PB da mestura aumenta unha unidade por cada dez puntos de incremento na porcentaxe de leguminosa no total de materia seca. Así, cando os raigrases mostran un contido en PB tan baixo coma os observados no estudo, sería necesario que a metade da materia seca da forraxe fose achegada pola leguminosa, para obter un 12% de proteína na mestura.

Cultivo TratamentoProdución (t MS/ha) e proporción achegada pola leguminosa

PB Extración de N (kg/ha)Total R. italiano Legum. % Legum.

Raigrás italiano tetraploideR50 8,5 8,5 0,0 0 7,0 96

R100 9,1 9,1 0,0 0 7,4 108

Raigrás italiano + leguminosa

RTE 9,3 2,8 6,5 70 12,9 192

RTM 7,9 0,7 7,2 91 16,4 209

RTP 6,6 3,9 2,6 40 13,1 137

RTV 7,2 1,9 5,3 73 13,9 160

RS 8,4 3,4 4,9 59 13,2 177

Raigrás italiano + 5 leguminosasR5L-B 8,6 2,8 5,8 68 14,2 197

R5L-A 8,3 2,5 5,8 70 14,5 193

5 leguminosas 5L 7,5 0,0 7,5 100 17,6 211

Cadro 5. Produción1 de materia seca, contido en proteína e extracción de N/ha dun cultivo monofito de raigrás italiano e das mesturas con leguminosas anuais

1 Nota: os rendementos de materia seca obtidos nos ensaios de pequena parcela deben tomarse como indicativos do potencial máximo teórico dos tratamentos avaliados nas condicións de ensaio. PB: proteína bruta (%MS)

91



Figura 1. Relación entre o contido en proteína da forraxe e a porcentaxe de leguminosa na asociación

OS ESTUDOS DE ENSILABILIDADEO aproveitamento do cultivo invernal de leguminosas anuais realízase mediante ensilado. Por tanto, é moi impor-tante coñecer a capacidade das leguminosas para producir ensilados correctamente fermentados. Posto que a forraxe segada presenta problemas de ensilabilidade derivados do seu baixo contido en materia seca (próximo ao 10%), a re-lativamente reducida concentración de azucres e o seu alto poder tampón, cómpre estudar estratexias para asegurar a boa conservación, a fin de preservar o seu alto valor nutri-cional. Como é sabido, o presecado da forraxe no campo, para reducir de forma natural o contido en humidade, e o uso de aditivos son técnicas usuais para conseguir este propósito.

Con este obxecto realizouse un ensaio onde se avaliou o efecto de aplicar un inoculante a base de bacterias lácticas homofermentativas e de realizar un presecado da forraxe de 24 ou 48 horas con catro especies de leguminosas pu-ras (trevo encarnado, trevo migueliano, trevo persa de folla pequena e serradela), sementadas en outono de 2009 e co-lleitadas a mediados de abril de 2010.

Para iso, empregouse unha batería de silos de laboratorio como a que se mostra na ilustración, que permitiron cal-cular as perdas de materia seca acontecidas no proceso de ensilado, así como a calidade fermentativa das ensilaxes re-sultantes. O parámetro utilizado para determinar se unha ensilaxe estaba ben conservada foi a diferenza entre o valor do pH medido na mostra fresca e o pH de referencia ou valor que debería ter, en función do seu contido en MS, para estar ben conservado. Este valor vén dado pola ecu-ación pHe = 0,0359 x MS + 3,44.

Cando a diferenza entre ambos valores (pHdif= pH – pHe) foi igual ou menor a 0,10, considerouse que a calidade de con-servación era correcta. As características medias das legumi-nosas no momento do corte eran semellantes ás mostradas no cadro 3 para o corte do 12 de abril, e indicaban a baixa ensilabilidade das mesmas: a materia seca era moi baixa, de aproximadamente o 10%, o contido en azucres do 1,3% da materia fresca e a relación entre o contido de azúcares (CSA) e o nitróxeno era lixeiramente superior a 4. Diversos auto-res recomendan un contido en MS superior ao 25%, unha concentración de azucres iguais ou superior ao 3% da materia fresca e unha relación CSA/N superior a 6 como indicativas da boa aptitude dunha forraxe para ensilar correctamente.

No cadro 6 sinálanse os efectos do inoculante e o pre-secado sobre os indicadores de calidade fermentativa das ensilaxes resultantes. O resultado máis salientable é que o uso de inoculante non é suficiente para asegurar unha boa calidade de conservación coas leguminosas anuais cando a materia seca é inferior ao 25%, se ben se detecta un certo efecto positivo do seu uso na redución de perdas no en-silado, diminución do pH, aumento da concentración de ácido láctico e redución do ácido butírico. Porén, cando se alcanza un contido de materia seca próximo ao 30%, os parámetros de calidade indícannos que fermentación é correcta, con valores de pHdif menores de 0,10 e perdas de materia seca por debaixo do 10%, tanto se utilizamos inoculante coma se non, aínda que, coma no caso anterior, o seu uso parece exercer un certo efecto beneficioso.

Raiceiras de trevo migueliano mostrando a nodulación do Rhizobium

Silos de laboratorio utilizados nos estudos de ensilabilidade das leguminosas anuais no CIAM



MAQUINARIA AGRÍCOLA E RECAMBIOS

DISTRIBUIDOR PARA GALICIA E ASTURIAS

Manturios e SementesSan Martiño de Requeixo, s/n

Teléf. 982 532 355 - Fax 982 532 509SARRIA (Lugo)

En síntese, os resultados deste ensaio demostran que, a pesar das desfavorables condicións para ensilar das legu-minosas anuais, é posible conseguir ensilados ben conser-vados en cortes precoces de mediados de abril, mediante un presecado da forraxe de 48 horas no campo e con bo tempo. Non se descarta, no entanto, que a aplicación dun inoculante con herba ben presecada produza unha ulterior mellora da calidade nutricional das ensilaxes resultantes.

Cadro 6. Efecto do uso de inoculante e do presecado da forraxe sobre a calidade fermentativa de leguminosas anuais colleitadas a mediados de abril

MS

Perdasde MS no silo

(%)

PB pH pHdif1 ÁcidoLáctico

ÁcidoButíri-

co

Uso de inoculante

Control 22,2 13,6 21,0 4,70 0,54 7,4 0,4

Inoculante 22,4 9,8 20,9 4,57 0,45 8,1 0,2

Secado no campo

Presecado 24 h 16,6 17,4 20,7 4,97 0,97 5,8 0,4

Presecado 48 h 28,0 6,1 21,2 4,30 0,03 9,7 0,2

Secado no campo e uso de inoculante

Presecado 24h

Control 16,1 19,2 20,5 5,03 1,05 5,3 0,5

Inoculante 17,0 15,6 20,8 4,90 0,89 6,3 0,2

Presecado 48h

Control 28,2 8,1 21,4 4,36 0,03 9,5 0,3

Inoculante 27,7 4,1 21,0 4,23 0,02 9,8 0,2

MS: materia seca (%); perdas de MS: porcentaxe de materia seca perdida durante o ensilado nos silos de laboratorio; PB: proteína bruta (%MS); pHdif1:diferenza entre o pH medido e o de estabilidade (>0,10 para ensilados mal conservados); ácidos láctico e butírico expresados en %MS

A TRANSFERENCIA DOS RESULTADOS EXPERIMENTAIS EN GRAN PARCELA NO CIAMA fin de preparar unha acción de transferencia tecnolóxi-ca no CIAM, dirixida a produtores de leite interesados en mellorar a rotación de cultivo invernal e millo forraxeiro, foi sementada en outono de 2010, en gran parcela, una mestura múltiple de raigrás italiano tetraploide (cv. Pro-menade, 20 kg/ha) e cinco leguminosas (trevo encarnado cv. Viterbo, 4 kg/ha; trevo migueliano cv. Bolta, 2 kg/ha; trevo persa de folla pequena cv. Kyambro, 3 kg/ha; trevo vesiculoso cv. Zulu, 3 kg/ha e serradela cv. Margurita, 3 kg/ha). Utilizouse unha sementadora combinada coma a da fotografía, que colocaba a semente a 10-18 mm de fondo en liñas cunha separación de 15 cm.

A fertilización aplicada foi de 100 kg de P2O

5 e 150 kg

de K2O antes da sementeira e, a mediados do mes de mar-

zo de 2011, a metade da superficie foi fertilizada con 80 kg de nitróxeno mineral por hectárea, mentres que a outra metade non recibiu achega ningunha. A finais de abril de 2011, a parcela foi segada cunha rotativa dotada dun acon-dicionador de rolos de caucho e os deflectores abertos para facer o cordón o máis ancho posible. A herba deixouse se-car durante 48 horas, con tempo soleado, sen voltear para evitar a perda de follas da leguminosa. Posteriormente, a forraxe foi recollida cunha rotoempacadora, rexistrando o peso das rotopacas para determinar a produción neta de cada tratamento.

No cadro 7 indícanse os resultados de produción, mate-ria seca e valor nutricional das mostras de forraxe collei-tadas. O contido en materia seca no momento da sega foi lixeiramente superior ao 17% e o da herba rotoempacada tras un presecado de 48 horas no campo superou o 40%. A produción neta de materia seca do cultivo non fertilizado con nitróxeno foi moi aceptable, superando as 5 toneladas por hectárea. Pero a achega de N mineral permitiu incre-mentar un 20% a produción, que ascendeu ata as 6,1 tone-ladas de MS/ha nesta parcela.

A porcentaxe de leguminosas na mestura da parcela non fertilizada con nitróxeno foi menor da agardada, lixeira-mente por debaixo do 40% da materia seca total. A fer-tilización nitroxenada aumentou a presenza do raigrás na mestura, baixando a porcentaxe de leguminosa ata o 17,5% nesta parcela. As mesturas tiveron un elevado valor nutri-cional no que a enerxía se refire, observándose valores de dixestibilidade da materia orgánica lixeiramente superiores ao 75% (equivalente a 1,55 Mcal de enerxía neta ou 0,91 UFL/kg MS).

O contido en azucres da materia seca foi alto (19% de media), indicando unha boa aptitude da mestura para en-silar debido á dominancia do raigrás. O contido en PB da materia seca das mesturas foi, porén, inferior ao que cabe-ría agardar a xulgar polos resultados obtidos en pequena parcela, con valores de 10,2% para o cultivo non fertilizado con nitróxeno e de tan só 8,3% para o que recibiu os 80 kg de N/ha. Estes valores explícanse pola relativamente baixa proporción de leguminosa nas mesturas, sobre todo na fertilizada con nitróxeno, e polo baixo contido en PB do raigrás, que se situou novamente en torno ao 7% da materia seca.

Sementadora combinada utilizada nos ensaios en gran parcela no CIAM

Aspecto dun cultivo de raigrás italiano en mestura con cinco leguminosas anuais



Cadro 7. Produción, contido en materia seca e valor nutricional da mestura múltiple de raigrás italiano e cinco leguminosas fertilizada ou non con nitróxeno

Tratamento

Produción de materia seca MS

PB CSA IVOMDt MS/ha %

raigrás

%legumi-nosas

Nasega

Roto-pacas

Raigrás+5 LCero N

5,1 60,7 39,3 17,4 41,1 10,2 21,2 75,5

Raigrás+5 L 80 kg N/ha

6,1 82,4 17,5 17,6 45,4 8,3 17,1 75,6

MS: materia seca (%); PB: proteína bruta (%MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (%MS); IVDMO: dixestibilidade da MO in vitro (%)

En resumo, a acción de transferencia mostrou a alta pro-dutividade da asociación de raigrás italiano e leguminosas anuais e a posibilidade de elevar con facilidade o contido en materia seca da mestura presecando con bo tempo, o cal, unido ao alto contido en azucres dos raigrases, permite agardar unha boa conservación no silo. A forraxe obtida é de alto valor enerxético, pero existe o risco de que o contido proteico sexa baixo se a mestura non conta cunha elevada proporción de leguminosas. A obtención de información máis precisa sobre o efecto das doses de sementeira e o efecto da fertilización mineral e orgánica sobre a produti-vidade e composición das mesturas demanda proseguir os ensaios a realizar no CIAM en colaboración cos agriculto-res, coma o que se refire a continuación.

RESULTADOS DOS ENSAIOS EN EXPLOTACIÓNS LEITEIRASNesta acción participaron diversas explotacións leiteiras do interior das provincias da Coruña e Lugo que cultivan millo forraxeiro. Fóronlles subministradas as sementes pre-cisas para implantar un cultivo invernal en dúas hectáreas de superficie, unha con raigrás italiano anual e outra cunha mestura de raigrás italiano con leguminosas anuais. As do-ses de semente utilizadas especifícanse no cadro 8.

Cadro 8. Doses de sementeira utilizadas na acción de transferencia

CultivoDose (kg/ha)

Raigrás Legumi-nosa*

Mesturas raigrás italiano-leguminosa anualRaigrás italiano cv. Promenade + trevo encarnado cv. Viterbo 20 15

Raigrás italiano cv. Promenade + trevo migueliano cv. Bolta 20 7.5

Raigrás italiano cv. Promenade + 5 leguminosas anuais** 20 15

Cultivo monofito de raigrás italiano

Raigrás italiano cv. Promenade 40 0

* Semente inoculada ** Composición da mestura das 5 leguminosas anuais (kg/ha): 4 kg trevo encarnado cv. Viterbo + 2 kg trevo migueliano cv. Bolta + 3 kg trevo persa cv.Kyambro + 3 kg trevo vesiculoso cv. Zulu + 3 kg serradela cv. Margurita

A sementeira fíxose nas explotacións unha vez colleitado o millo, entre o 20 e o 30 de outubro de 2010, seguindo a metodoloxía habitual de implantación de pradeiras que os agricultores usaban en cada explotación. En todos os casos se aplicou xurro de vacún en superficie, con doses que os-cilaron entre 15 e 60 m3/ha. Tras esta aplicación, o terreo foi gradado ou fresado, sementando o cultivo respectivo en superficie, seguido dun pase de rulo.

As parcelas foron segadas entre o 11 e o 15 de abril de 2011, obtendo un rendemento medio aproximado de 3 toneladas de MS/ha. A produción, como se pode obser-var no cadro 9, foi lixeiramente superior para as mestu-ras raigrás italiano-leguminosas comparadas co cultivo monofito de raigrás. A precocidade da data de corte, dada a localización das explotacións, pode explicar par-cialmente a relativamente baixa produción dos cultivos, esperando que se o corte se fixera a finais de abril, o rendemento se incrementaría entre 1.000 e 1.500 kg de MS/ha adicionais, xa que, nesta época, o crecemento diario do raigrás e das leguminosas anuais estaría próxi-mo ao seu máximo.

A contribución das leguminosas á materia seca das mes-turas con raigrás foi relativamente baixa (17,5%) e moi variable entre as explotacións, oscilando entre o 34,4 e o 7,4%. Posto que a cantidade de sementes empregada nas mesturas foi aparentemente adecuada, factores relativos á calidade da preparación do terreo, a climatoloxía desfa-vorable durante os labores de sementeira (choivas fortes), as deficiencias na distribución da semente ao utilizar as adubadoras en lugar de sementadoras en liña, xunto a un posible exceso de fertilización nitroxenada nalgún caso, poderían explicar a citada baixa densidade de leguminosas na forraxe colleitada.

Parcela dunha explotación colaboradora con cultivo de mestura de raigrás italiano e trevo migueliano

Ensaio de mesturas de leguminosas anuais con raigrás italiano realizadas en gran parcela no CIAM durante a xornada de transferencia



enmienda caliza granuladaPRODUCTO Nº FE/004/0026

PRODUCTO Nº FE/003/0026ABONO ESPECÍFICO PARA PRADERAS

TDVIDA Fertigafsa y CORBIGRAN

aportan tecnologias exclusivas y nutrientes

que permiten mejorar el rendimiento de los pastos y

forrajes a través del aumento de la producción y la calidad.

No cadro 10 detállase a calidade nutricional media das mostras de leguminosas e do raigrás italiano, confirmando, en liñas xerais, as observacións realizadas nos ensaios feitos no CIAM, tanto no relativo ao alto valor enerxético das especies (dixestibilidade da MO superior ao 75%) coma ao contido en proteína das leguminosas, que duplica de me-dia ao do raigrás italiano (18,3 e 9,7%, respectivamente). Destaca o amplo rango de variación en PB das mostras da mesma variedade de raigrás (entre 4,9 e 17,9%), o que ilus-tra acerca da influencia das condicións de medio e manexo sobre este factor, que deberá ser obxecto de atención nas vindeiras accións de transferencia.

O valor medio de PB das mesturas raigrás-leguminosas foi aproximadamente dous puntos superior ao do cultivo monofito de raigrás italiano (11,6 vs. 9,7%), o cal constitúe un incremento importante a pesar da mencionada baixa proporción de leguminosa nas mesturas.

Cadro 9. Rendemento, porcentaxe de leguminosa, contido en materia seca e proteína observados nas parcelas de cinco explotacións que compararon unha mestura de raigrás italiano e leguminosas anuais cun cultivo monofito de raigrás

Cultivo Localidade t MS/ha

%leg MS PB

Raigrás italiano CASTRO DE REI-LUGO 3,2 - 22,5 9,2

Raigrás italiano FAZAI-LUGO 1,8 - 12,8 13,3

Raigrás italiano IRIXOA-CORUÑA 2,9 - 24,7 10,5

Raigrás italiano A LARACHA-CORUÑA 2,0 - 21,9 5,6

Raigrás italiano A PASTORIZA-LUGO 4,0 - 15,9 10,4

Media raigrás italiano 2,8 - 19,6 9,8

Raigrás italiano+trevo migueliano CASTRO DE REI-LUGO 3,5 25,1 22,4 12,3

Raigrás italiano+trevo encarnado FAZAI-LUGO 2,6 9,3 14,1 11,0

Raigrás italiano+5 leguminosas anuais IRIXOA-CORUÑA 3,3 34,5 19,3 13,0

Raigrás italiano+trevo migueliano A LARACHA-CORUÑA 2,4 7,4 19,5 10,8

Raigrás italiano+5 leguminosas anuais A PASTORIZA-LUGO 3,9 12,7 14,7 11,3

Media raigrás italiano-leguminosas 3,2 17,8 18,0 11,7

MS: materia seca (%); PB: proteína bruta (%MS)

Cadro 10. Valor nutricional medio e rango de variación das mostras de leguminosas anuais e de raigrás italiano das explotacións

MO PB ADF NDF CSA IVDMO

Media das mostras de leguminosas anuais

91,5 18,3 23,3 32,7 14,3 76,4

89,5-92,6

16,3-19,8

22,0-24,2

31,6-33,6

11,2-16,8

74,9-77,9

Media das mostras de raigrás italiano

90,8 9,7 24,5 45,0 24,1 78,8

87,5-92,4

4,9-17,918,4-28,1

35,2-50,1

14,4-36,0

76,0-83,3

MO: materia orgánica (%MS); PB: proteína bruta (%MS); FAD: fibra ácido deterxente (%MS); FND: fibra neutro deterxente (%MS); CSA: carbohidratos solubles en auga (%MS); IVDMO: dixestibilidade in vitro da MO (%)

CONCLUSIÓNSA información preliminar obtida nos traballos realizados ata a data permiten concluír o seguinte:

- As leguminosas anuais presentan unha alta produti-vidade e un elevado valor nutricional, adaptándose ao seu aproveitamento nun único corte para ensilar a finais de abril, sen comprometer os labores de preparación do terreo e sementeira do millo.

- Recoméndase a asociación de raigrás italiano cunha mestura das leguminosas avaliadas, a fin de asegurar a im-plantación do cultivo e mellorar a ensilabilidade da mestu-ra, que puidera estar comprometida pola alta humidade das leguminosas no momento do corte.

- A forraxe debe ser presecada polo menos ata o 30% da materia seca, o cal parece factible realizando un presecado no campo de 48 horas, con bo tempo.

- O raigrás italiano pode presentar valores moi baixos de proteína, polo que é esencial asegurar unha proporción adecuada de leguminosas na mestura que, como mínimo, debería ser do 50% da materia seca total.

- Nestas condicións son de agardar rendementos do cul-tivo invernal próximos a 5 toneladas de MS/ha, cun con-tido de proteína superior ao 12% e unha concentración enerxética igual ou superior á do millo forraxeiro.

- Postúlase que unha mestura de raigrás e leguminosas anuais ben manexada, seguida por millo forraxeiro, en con-dicións normais de cultivo, pode incrementar nun 30-35% a produtividade obtida polo cultivo único de millo.

- Para isto deben extremarse os coidados na preparación do terreo para a sementeira e realizala con máquinas que permitan unha distribución homoxénea da semente.

- O uso de fertilizante nitroxenado mineral permite au-mentar a produción total da mestura, pero diminúe a pro-porción de leguminosa e rebaixa o valor proteico do cultivo.

- Deben continuar os traballos dirixidos a dilucidar as doses óptimas de sementeira e o efecto da fertilización nitroxenada mineral (e orgánica) sobre a produtividade e valor nutricional das mesturas, así como incluír nos estudos a realización de ensaios de alimentación de va-cún leiteiro.

Toma de mostras e control de produción en parcela de raigrás italiano dunha explotación colaboradora



COBACTAN SECADO 150 mg pomada intramamariaComposición: Cada jeringa precargada de 3 g de Cobactan Secado contiene: Cefquinoma (como sulfato) 150,0 mg Especies a las que va destinado el medicamento: Bovino (vacas en periodo de secado). Indicaciones de uso: Para el tratamiento de mamitis subclínicas justo antes del periodo de secado y prevención de nuevas infecciones bacterianas de la ubre durante el periodo de secado en vacas lecheras producidas por los siguientes organismos sensibles a cefquinoma: Streptococcus uberis,

--

tración: Administración única por vía intramamaria. 150 mg de cefquinoma, es decir, el contenido de una jeringa, debe introducirse suavemente en el pezón de cada cuarterón, inmediata-

introducir el contenido de una jeringa en cada cuarterón. Dispersar el producto mediante un masaje suave del pezón y la ubre. Cada jeringa sólo debe ser usada una vez. Tiempo(s) de espera Carne: 2 días. Leche: 1 día tras el parto si el periodo de secado es superior a 5 semanas. 36 días después del tratamiento si el periodo de secado es igual o inferior a 5 semanas. Presentaciones: Caja con 1 sobre con 4 jeringas precargadas y 4 toallitas limpiadoras, caja con 5 sobres con 4 jeringas precargadas y 20 toallitas limpiadoras, caja con 15 sobres con 4 jer-ingas precargadas y 60 toallitas limpiadoras. Virbac España, Nº de registro: 1612 ESP Con prescripción veterinaria

Ahora, Cobactan Secado es un productoVirbac, pídelo a nuestro distribuidor

Cobactan® Secado

El tratamiento de secado del siglo XXI

la salud animal es nuestra pasión

afriga 94

Documents