ABANGOARDIAKXX. eta XXI. mendeetako artea

1GO ABANGOARDIAK

XX. MENDE HASIERATIK MUNDUAK ALDAKETA SAKONA IZAN ZUEN

POLITIKAN, EKONOMIAN, GIZARTEAN ETA TEKNOLOGIAN.

FILOSOFIAREN ETA ZIENTZIAREN ALDAKETEK ARTISTENGAN ERAGINDAKO ERANTZUNA KONTRAESANKORRA IZAN ZEN, ZENBAIT KASUTAN.

ARKITEKTURAK BERRIKUNTZA TEKNIKOAK ERABILI ZITUEN ETA ARTE FIGURATIBOETAN, BERRIZ, ERREALITATEAREN IMITAZIO HUTSA BAZTERTU ETA ARTISTAK ADIERAZPIDE BIHURTU ZUEN BERE LANA, ESPERIMENTAZIOARI ETA ASKATASUNARI NAGUSITASUNA EMANEZ.

Artearen eta abangoardien ezaugarri nagusiak

Abangoardia hitzak jatorri militarra dauka eta borrokaren lehenengo lerroan doazen indarrak adierazten ditu.

XX. mendeko lehenengo erdian sorturiko arte mugimenduek aldaketa artistikoaren aurrekaldean kokatu ziren.

Arte-abangoardiak

Abangoardiak XX. mendeko lehenengo erdian sortu ziren

Garaiko aukera politikoen eragina izan zuten, baita zientziak eta teknikak izandako garapenaren, hiri-kultura orokortzearen eta merkatuen masifikazioaren (artearen merkatuarena ere barne) eragina ere.

Ordura arteko artearekiko lotura apurtzea eta artistak askatasun handigoa izatea proposatu zuten.

Ikuslea artelanaren zati bihurtuta gelditu zen

Paul Klee

XX. mendeko pintura

Pintura abangoardia guztiak garatu zituen arte-adierazpena izan zen.

Muga figuratiboak zabaldu eta pintura abstraktura bete-betean sartu zen.

Mugimendu nagusiak honako hauek izan ziren:fauvismoa, kolore bortitzen bitartez, sentimenduak adierazi, formak sinplifikatu eta sakontasuna ezabatuespresionismoa, errealitatearen deformazio zorrotza, larritasun existentziala adieraztekokubismoa, forma geometrikoen zatiketafuturismoa, modernotasunaren eta makinen gorapenadadaismoa, abangoardiaren muturreko kasua. Arte-lanen ukapen zirikatzaileak, adierazpenerako bide berriak zabalduzsurrealismoa joera abstraktua (André Mason) eta, arte figuratiboari uko egin gabe,irudimenezko nahiz ametsetako mundua adierazteko joera (Dalí) nabarmendu ziren.abstrakzioa objektua desagertu eta artelana errealitate autonomo bihurtu

Fauvismoa eta espresionismoa Errealitatearen deformazioa

Larritasun existentziala

Kolorearen aplikazio bortitza, trazu lodia eta dinamikoa.

Artista eta talde nagusiak:

HenryMatisse; Maurice Vlaminck

Talde espresionistak: Zubia (E. L. Kirchner), Zaldizko Urdina (V. Kandinsky) eta Objektibotasun Berria (0. Dix).

E. Kirchner

H. Matisse

Kubismoa

Konposizioaren zatiketa bilatu zuen (fazetatua).

Sakontasuna desagertu. Argia eta kolorea 2. mailan (analitikoa)

Estatikorako joera.

Oihalaren bidimentsionaltasuna sustatu zen. Collagea sartu zen (sintetikoa)

Artista nagusiak: Pablo Picasso eta George Braque

Pablo Picasso

George Braque

Futurismoa

Modernotasuna, makinismoa eta abiadura goratu zituen.

Teorialari nagusia: Tomasso Marinetti.

Artista nagusiak: Humberto Boccioni, Giacomo Balla

Giacomo Balla

H. Boccioni

Dadaismoa Arte-tradizioa baztertu eta

jolasa sartu zuen sormen ekintzatzat.

Ez zuen bere burua abangoardiatzat hartu nahi izan.

Izaera inkonformista eta polemikoa izan zuen.

Artistek ez zuten planteamendu formalik

Ordezkariak: Francis Picabea. Marcel Duchamp eta Max Ernst

Man Ray

Marcel Duchamp

Surrealismoa

Arte tradizionalarekiko lotura hautsi eta elementu kubistak eta futuristak erabili zituen.

Irudimenezko nahiz ametsetako mundua adierazteko joera (Salvador Dali)

Surrealismo figuratiboa (elementuak gainjarrita, ageriko logika barik) eta abstraktua.

Surrealismo figuratiboko artistak: Dali eta Magritte.

Surrealismo ez-figuratiboko artistak: Joan Miró, Andre Masson eta Ives Tanguy.

Yves Tanguy

Rene Magritte

Abstrakzioa

Objektua desagertzea eragin zuen, arte-adierazpenaren iturritzat. Emozioen eta sentimenduen iturritzat hartu zen.

Artelana, errealitatetik banandutako gauza autonomoa.

Abstrakzio lirikoa (Vassily Kandinsky eta Paul Klee) eta geometrikoa (Piet Mondrian eta Kazimir Malevich).

V.Kandinsky

Piet Mondrian

ARKITEKTURAABANGOARDIEN ERAGINA

Abangoardien eragina

Paul Scheebart-ek eta Bruno Taut-ek kristala sustatu zuten. Erich Mendelsohn-ek forma bigunak eta xaflagarriak proposatu zituen.

Antonio Sant'Elia, arkitektura zaharraren iraungipena aldarrikatu zuen. Futurismoaren ordezkaria izan zen.

Erich Mendelsohn

XX. mendeko arkitektura

Arkitektura arrazazionalista:

Forma funtziora egokitzen zuen . Forma geometrikoen nagusitasunarekin eta apaindurarik gabea.

Arkitektura organikoak:

Eraikinak paisaia naturalak integratzeko proposamena egin zuen.

Gaur egun, arkitekturak oraindik bi joera horien eragina dauka, baina batez ere originaltasuna eta funtzionaltasuna baloratzen dira, kasuan kasuko inguruan integratu beharra ahaztu barik.

Peter Beherens

Frank Lloyd Wright

Bauhaus-aren arrazionalismoa

Altzairu eta hormigoizko eskeleto geometrikoak proposatu zituzten.

Espazio irekiko oinplano askea garatu zuten.

Leihoak eta argiztapen naturala handitu zituzten.

Fatxadetako apaindura ezabatu zuten.

Ordezkari nagusiak: Le Corbusier, Adolf Loos. Peter Behrens, Auguste Pret, Toni Garnier eta Mies Van der Rohe.

Adolf Loos

Le Corbusier

Arkitektura organikoa Eraikina inguruan eta paisaia

naturalean integratu nahi izan zuen. Biztanlearen erosotasunera bideraturiko eraikuntza.

Material naturalen erabilera sustatu zuen.

Askatasuna solairuetan eta altxaeran eta lerro kurboen agerpena

Ordezkari nagusiak: Frank Lloyd Wright eta Alvar Aalto.

Frank Lloyd Wright

Alvar Aalto.

XX. mendeko eskultura

ALDAKETA NAGUSIAK

Ohikoak ez ziren materialen erabilera, adibidez, beira, beruna, burdina edo altzairu herdoildua;

Eskultura abstraktuaren sorrera;

Hutsunearen eta espazio hutsaren sarrera; Forma geometrikoen erabilera

eta Mugimenduaren sarrera, eskultura mugikorren bitartez.

Dadaismoak eta surrealismoak, gauza arruntak (ia aldatu gabeak) eskultura bihurtzea proposatu zuten, eskultura artelantzat hartzen zuen kontzeptu tradizionala azpizkozgora jarriz. Beste kasu batzuetan, collagearen teknika sustatu zen, lanetan aurretiaz egindako edo erabilitako gauzak sartuta.

Eduardo Chillida

Alexander Calder

Cristina Iglesias

XX. mende erdialdetik , Ameriketako Estatu Batuetan

AEBetan, nolanahi ere, ez zen Europakoen moduko abangoardiako mugimendurik egon, eta artista isolatuak baino ez ziren nabarmendu. Europak postmodernismoaren printzipioak eskaini zituen

Gaur egun ez dago ikuspegi historiko nahikorik joera zehatzei buruz hitz egiteko, baina artea bide berriak jorratzen ari da oraindik ere, sarritan XX. mendeko mugimenduetako elementuak erabiliz, oraingo balioekin eta ideologia berriekin batera.

II. Mundu Gerraren ostean, aldaketa historiko garrantzitsuak egon ziren:

Mundua bloketan bananduta geratu zen eta Ameriketako Estatu Batuek protagonismoa hatu zuten. Gizartearen balio berriek eta ideologia aldakorrek bide pentsaezinak ireki zituzten artearen munduan

2. ABANGOARDIAK

Sortu ziren mugimendu berriak:

Informalismoa, espresionismo abstraktua

Pop arta;

Arte zinetikoa eta optical art

Kontzeptu- eta ekintza-artea, (happening izenekoak, hau da, artelana sortzeko baino gehiago kontzeptu- ideiarako pentsaturiko gertaerak).

Barbara Kruger

Cesar Baldaccini

Informalismoa etaespresionismoabstraktua

Arte-joera baino gehiago, esperimentazioaren aldeko jarrera.

Teknikak: keinu-pintzelkada eta drippinga (tantakaketa) formatu handiko lanetan eta material berrietan.

Automatismoa eta bat-batekotasuna, sormen-prozesuan.

Joera espazialistak eta materikoak.

Ordezkariak: VVillen de Kooning, Jackson Pollock, Marc Rothko, Jean Fautrier, Jean Dubuffet eta Antoni Tapies.

Jackson Pollock

Antoni Tapies

Pop art-a

Abstrakzioari erantzuna. Kontsumo-gizartea adierazten du.

Eguneroko bizitzako materialak.

Ordezkariak: Roy Lichtenstein, Jasper Johns eta Andy Warhol.

Jasper Johns

Andy Warhol

Arte zinetikoa eta optical art-a

Mugimendu errealaren edo birtualaren pintura, Europan 1960ko hamarkadan garatu zena.

Optical art-a edo op art-a korronteak mugimendua ilusio optikoen bidez sartu zuen.

Ordezkariak: Victor Vasarely,

J. R, Soto eta Alexander Calder

V.Vassarely

J. R. Soto

Kontzeptu- eta ekintza-artea

Happening-ak

Artearen materia ekintza bera zen.

Arte iragankorra da.

Ikuslearen partaidetza behar da.

Egitea bera edo kontzeptua ondorengo emaitza baino garrantzitsuagoa da.

Land- art

Espazioak eta materialak naturakoak

Ordezkari nagusiak: A. Kaprow, Spencer Tunick, Christo eta Robert Smithson.

Christo

Spencer Tunick

Arte postmodernoa (1980tik aurrera)

Abangoardien geldialdiaren aurkako erreakzioa.

Ez dauka mugimendurik, berezko estiloa duten irudiak baizik.

Ordezkariak: Francesco Clemente, Sandro Chia, Georg Baselitz,

Francesco Clemente

Georg Baselitz

XX. mendeko azken joerakXXI. mendeko arkitektura

Azken urteotako arkitekturak lehenagoko joeretan oinarrituriko bi korronte nagusi izan ditu:

arkitektura postmodernoa, modernotasunaren sinplifikazio arkitektonikoa kritikatzen duena,

eta moderno berantiarra, sinplifikazio horren aldekoa, ia eskulturak diren eraikinak egiten dituena. Bi joera ditu: dekonstrukzioa eta high tech-a

Jendearen onarpenaz kezkaturiko arkitektura.

Historizismoak, errebibalismoak eta eskualdeko alderdiak

Arkitekto nagusiak; Frank O. Geliry, Daniel Libeskind, Renzo Piano, Richard Rogers eta Jean Nouvel.

Norman Foster

Frank Ghery

Zaha Hadid

XX. mendeko azken joerak eta XXI. Mendeko Arte Plastikoak: Korronte eta artista nagusiak

Plastikaren arloan globalizazioaren berezko kultura-nahastea nagusitu da eta horrek arreta berezia jartzen die garapen bidean dagoen munduko kultura-formei.

Teknologia berrien aplikazioa eta artisten aktibismoa. Azken joeretan, oraingo kezka ideologikoak ikusten dira; adibidez, generoko nozioen planteamendu berria.

Giza gorputza artearen protagonista.

Eskulturako joerak: body art-a

(Robert Gober eta Charles Ray).

Pintura: Julian Schnabel. David Salle eta Barbara Kruger.

Barbara Kruger

Robert Gober